Ustawa o działaniach antyterrorystycznych. Komentarz do ... · Kodeks karny z 1969 r. nie znał...

III.Ustawaodziałaniachantyterrorystycznych.Komentarzdoniektórychregulacji 61

Piotr Chorbot

Ustawa o działaniach antyterrorystycznych. Komentarz do niektórych regulacji

1. Wstęp

JednymznajwiększychzagrożeńspołecznościmiędzynarodowejwXXIw. jestterroryzm.Niesposóbniezauważyć,żewstosunkudoinnychprzestępstwnawetjednozdarzenieocharakterzeterrorystycznymmożewywołaćwysocenegatywneskutkispo-łeczne.WystarczyzwrócićuwagęnaostatniewydarzeniawLondynie,gdziefurgonetkawjechaławtłumosóbpodmeczetemwFinsbury1,orazwydarzeniawBarcelonie,gdziezginęło14osób,a130zostałorannychwwynikuatakuterrorystycznego,wktórympo-jazdkierowanyprzezzamachowcawjechałwtłumludziwaleiLasRamblas2.

Współcześniedziałalnośćterrorystycznastanowidużezagrożenieżyciaizdrowialudzkiegoorazjawisięjakowyzwaniedlawspółczesnegoświata.Terroryzmjestzja-wiskiem,któretowarzyszyłoniemalżewszystkimcywilizacjomnaprzestrzenidziejów.Początkowoatakiterrorystycznemiałynaceluzastraszeniepewnychgrupspołecznych ibyłyzwiązanezestosowaniemprzemocy.Obecniemożnazaobserwowaćciągłyrozwójtego zjawiska na poziomie globalnym oraz zmiany w modus operandidziałańsprawców,jak również ichmotywacji.Przełomowezpewnościąbyływydarzeniaz11września2001r.wNowymJorku.Atakiterrorystyczne,którewówczasprzeprowadzononadwiebliźniaczewieżeWorldTradeCenterorazPentagon,jaksiępóźniejokazało,stanowiłypunktzwrotnywwykorzystywaniuterroryzmujakonarzędziadocelówpolitycznych.WprawdziePolskiniedotknęłydotychczastegorodzajudziałania,niemniejjednakist-niejąprzesłanki,wzwiązkuzktóryminiemożnawykluczyć,żezainteresowanieorga-nizacjiterrorystycznychPolskąbędziewzrastać.Zorganizowanieprzeznaszkrajwiel-kichprzedsięwzięć, tj.SzczytuNATOwWarszawie czyŚwiatowychDniMłodzieży wKrakowie,jakrównież–paradoksalnie–udziałworganizacjachponadnarodowych,tj.członkostwowNATOorazwUniiEuropejskiej,którezjednejstronysprzyjająroz-wojowikraju,umacniająwięzimiędzynarodowe,zapewniająbezpieczeństwozewnętrz-nePolski,zdrugiejzaśmogąjednakspowodować,żestaniemysiękrajemwchodzącymworbitęzainteresowańterrorystów3.

BrunonHołysttwierdzi,że(…)terroryzm jako zjawisko nieustannie ewoluuje, jest pojęciem wieloaspektowym, wielopłaszczyznowym, dynamicznym i tym samym jego jed-noznaczna definicja jest praktycznie niemożliwa4.Dopojęciaterroryzmwielokrotnieodnoszonosiępodczas licznychkonferencjinaukowych,zarównonapoziomiekrajo-wym,jakimiędzynarodowym.Nieopracowanojednakspójnejdefinicjitegozjawiska

1 http://natemat.pl/210631,atak-terrorystyczny-na-muzulmanow-w-londynie-furgonetka-wjechala-w-tlum-wiernych-sa-zabici[dostęp:23IX2017].

2Deptakwcentrummiasta,zob.również:http://www.tvp.info/33633256/atak-terrorystyczny-w-barcelonie-zamachowiec-wjechal-w-tlum-ludzi[dostęp:23IX2017].

3 Polska ustawa antyterrorystyczna – odpowiedź na zagrożenia współczesnym terroryzmem,W.Zubrzycki,K.Jałoszyński,A.Babiński(red.),Szczytno2016,s.8.

4B.Hołyst,Terroryzm,t.1,Warszawa2011,s.52.

62Uprawnieniasłużbspecjalnychzperspektywywspółczesnychzagrożeń...

napoziomiemiędzynarodowym.Przyjmujesię,żeobecnieistniejeponadstodefinicjiterroryzmu.Zasadnicząprzeszkodąwzdefiniowaniutegopojęciasąbezwątpieniajegoszerokieramy.WEncyklopedii Popularnej PWNterroryzmokreślonojako:

(…)działalnośćzwyklemałych,ekstremistycznychugrupowań,którezapomocązabójstw,zagrożeńśmiercią,mordówpolitycznych,porwaniazakładników,uprowadzeńsamolotówiinnychpodobnychśrodkówpotępianychprzezspołecznośćmiędzynarodową,usiłujązwrócićuwagęopiniipublicznejnawysuwaneprzezsiebiehasła,bądźteżwymu-sićnarządachpaństw,wktórychdziałająokreśloneustępstwalubświadczenianaswojąkorzyść(np.zwolnieniewięzionychterrorystów,okup)5.

Tadefinicja, nie stanowiącamaterii prawnej,wocenie autoraniezwykle trafnieprzedstawiato,zczymwrzeczywistościwiążesiędzisiajterroryzmsensu stricto.Moż-nadodać, że terroryzm stale ewoluuje, sprawcywykorzystują coraz nowocześniejszetechnologiekomunikacji,wypracowująnowemetodydziałania ikreują swojąpolity-kęprzezdziałaniapropagandowewInternecie.Wtensposóbrozwijasiępotencjałpo-szczególnychorganizacjiterrorystycznych.Brakodpowiednichinstrumentówpostroniepaństwamożeskutkowaćpowstaniemróżnego rodzajusytuacjikryzysowych.Należyzasygnalizować, żew ciągu ostatnich dwóch dekad prawodawstwomiędzynarodowe(np. Konwencja Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi6), europejskie i krajowewprowadziłoliczneaktyprawnemającenaceluzwalczanieterroryzmu7.

2. Projekt ustawy

Nawstępiewypadaodnotować,żenaszczebluadministracjirządowejprzezwielelatdebatowanonadpotrzebąprzyjęciaustawyantyterrorystycznej.Normalnymzjawi-skiem jest bowiem zweryfikowanie przez służby, czy posiadane przez nie uprawnie-nia inarzędziasąwystarczającedorozpoznawania iwykrywaniaprzezniezagrożeń.Ewaluacjaprzepisówwzakresieuprawnieńiobowiązkówsłużbjestuzasadnionaprzyuwzględnieniupotrzebydziałaniasłużbnapodstawieiwgranicachprawa.Przykłado-wowBelgiiustawaantyterrorystycznazostałaprzyjętaw2003r.,ajeszczewcześniej,bow2000 r.,przyjętopodobnąustawęwWielkiejBrytanii.Wydawaćbysięmogło,że konsekwencją takich zabiegów legislacyjnych ze strony innych państwbędą rów-nieżpropozycjekrajowychprzepisówukierunkowanychnazwalczanieterroryzmui–coważniejsze – doprecyzowującychwspółpracę organóww tym zakresie.WPolscejednakpo2001 r., podwpływemwydarzeń z 11września 2001 r., nie zdecydowanosię na opracowanie jednegokompleksowego aktuprawnegodotyczącego tego zjawi-ska.Wprowadzononatomiastregulacje(doróżnychaktówprawnych)odnoszącesiędoterroryzmu.Obecniejakociekawostkęmożnauznaćto,żezgodniezpierwotnąustawąz6kwietnia1990r.oUrzędzieOchronyPaństwa(Dz.U.poz.180)wart.1ust.2pkt2dozadańUOPnależało zapobieganie iwykrywanie przestępstwa terroryzmu.Natomiast

5Tamże,s.149.6 Konwencja Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005 r.

(Dz. U. z 2008 r. poz. 998).7SzczegółowezestawieniaaktówprawnychdotyczącychterroryzmuprzedstawiłTomaszBąk,zob.T.Bąk,

Ustawodawstwo antyterrorystyczne w państwach Unii Europejskiej,w:Polska ustawa antyterrorystyczna…,s. 114 i in.


samoprzestępstwoterroryzmu,wjegopierwotnejwersji,zostałowprowadzonedousta-wyz 6 czerwca 1997 r. –Kodeks karnyw2004 r., na skutek dodania art. 115 § 20 namocynoweli tegokodeksuz16kwietnia2004r.Kodekskarnyz1969r.nieznałpojęciaterroryzm,aobowiązywałdodniawejściawżyciekodeksukarnegoz1997r. Zperspektywyhistorycznej,wkontekście ustawy antyterrorystycznej,wocenie autoranajistotniejszybyłjednakaktwewnętrznyPrezesaRadyMinistrówwpostacizarządzenianr162PrezesaRadyMinistrówz25października2006r.,naktóregopodstawiezostałutworzonyMiędzyresortowyZespółdoSprawZagrożeńTerrorystycznych,jakoorganpo-mocniczyRadyMinistrów.Zadaniemtegogremium,którewdalszymciągudziała,jestzapewnieniewspółpracy administracji rządowejw zakresie rozpoznawania terroryzmu,przeciwdziałaniamuijegozwalczania,azwłaszcza:monitorowaniezagrożeńocharakte-rzeterrorystycznym,przedstawianieopiniiiwnioskówRadzieMinistróworazopracowy-wanieprojektówstandardówiprocedurwzakresiezwalczaniaterroryzmu.

Kontynuując, w dniach 14–15 maja 2008 r. w Centralnym Ośrodku SzkoleniaAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegoim.gen.StefanaRoweckiego„Grota”wEmo-wieodbyłasiękonferencjapt.Czy Polsce potrzebna jest ustawa antyterrorystyczna?Or-ganizatoramitegoprzedsięwzięciabyłyówczesneMinisterstwoSprawWewnętrznychiAdministracjiorazAgencjaBezpieczeństwaWewnętrznego (dalej:ABW).Przedsta-wiająckomunikatodnoszącysiędotegowydarzeniawskazywano,żekwestiacelowościprzyjęciaustawycałościoworegulującejproblematykęzwiązanązprzeciwdziałaniemterroryzmowi została podniesionaw lutym2007 r. na posiedzeniuMiędzyresortowe-go Zespołu ds. ZagrożeńTerrorystycznych, powołanego z inicjatywyministra sprawwewnętrznych i administracji.Przeprowadzonaanalizapozwoliławtedynawyodręb-nieniedwóchzasadniczychmodelirozwiązańlegislacyjnych.Pierwszypolegałnaist-nieniuszczegółowychaktówprawnych(jednegolubkilku)regulującychkompleksowoproblematykę związaną z przeciwdziałaniemzagrożeniom (albo: zagrożeniu) terrory-stycznym(albo: terrorystycznemu).Takimodelobowiązywałwówczas (wniektórychprzypadkachwformiezmodyfikowanej)m.in.wUSA,WielkiejBrytanii,weWłoszechiFrancji.Natomiastistotądrugiegorozwiązaniabyłorozproszenieprzepisówdotyczą-cychpowyższegozagadnieniawlicznychaktachprawnych,częstozróżnicowanejrangi.TegorodzajurozwiązaniaobowiązywałynaprzykładwHiszpanii,Niemczech,BelgiioraznaWęgrzech8.Kolejno,jakwskazujeW.Zubrzycki9,10czerwca2008r.,napod-stawiedecyzjinr5przewodniczącegowyżejwymienionegoZespołu,zostałpowołanyZespół Zadaniowy do SprawUsystematyzowania Krajowych Regulacji i RozwiązańPrawnych Dotyczących Przeciwdziałania Terroryzmowi. We wnioskach końcowych zpractegogremium,wśródrekomendacji,pozytywnieocenionoideęstworzeniaustawykompleksoworegulującejproblematykędotyczącąterroryzmu.Zaproponowanopowo-łaniezespołudoopracowaniaprojektuustawyogromadzeniuiprzetwarzaniuinformacji wcelurozpoznawaniazagrożeńocharakterzeterrorystycznym.Procestworzeniategoaktuprawnegoniezostałukończonyiskierowanynawłaściwąścieżkęprocesulegisla-cyjnego.Przyczymdebatowanonadstworzeniemdokumentuocharakterzestrategicz-nym,którypoczątkowonazywanoStrategią Obrony Przed Terroryzmem,aktóryosta-tecznieuchwalonojakoNarodowy Program Antyterrorystyczny na lata 2015–201910.

8 https://mswia.gov.pl/pl/aktualnosci/5605,Czy-Polsce-potrzebna-jest-ustawa-antyterrorystyczna-Konfe-rencja-w-Emowie.pdf[dostęp:10IX2017].

9W.Zubrzycki,Dzieje ustawy antyterrorystycznej w Polsce,w:Polska ustawa antyterrorystyczna…,s.249.10Zob.załącznikdouchwałynr252RadyMinistrówz9XII2014r.wsprawieNarodowego Programu


Pomimowielu informacji odnoszących siędoustawyantyterrorystycznej, którepojawiałysięwmediach,pierwsząoficjalnąinformacjęzwiastującąnowąustawęprzed-stawiono24marca2016r.nakonferencjiprasowejMinisterstwaSprawWewnętrznych iAdministracji.MinisterMariusz Błaszczak poinformował wówczas, że jego zespółprzygotowałprojektustawyantyterrorystycznej11.

Wdyskusjimedialnej,jakrównieżwśrodowiskachakademickich,debatowano,czyustawa antyterrorystyczna, a początkowo jej projekt, zawiera rozwiązania prawne ade-kwatnedopotrzebsłużb.Podnoszono,żewPolscezagrożenieterroryzmemjestznikomeiżeniebyłotudotejporybezpośredniegozagrożeniaatakiem,którestanowiłobypod-stawędowprowadzaniatakdalekoidącychzmianwkrajowymporządkuprawnym.JaksłuszniezauważaP.Lubiewski,należyprzypomniećprzypadekBrunonaKwietnia,któryzostałskazanyna13lat(wyrokobniżonydo9latprzezsądapelacyjny12) pozbawienia wolnościzaprzygotowywaniezamachunaSejmRP13. Podobnie jak P. Lubiewski autor uważa,żenienależyrozważać,czyrozwiązaniaprawnerozszerzająceuprawnieniasłużb,dotykającetajemnicprawniechronionych,sąuzasadnione,aleczywprowadzonoadekwat-nedotychuprawnieńprzepisywzakresiekontroliinadzorunadsłużbami,któreumoż-liwiałybyrzetelneiobiektywnezweryfikowaniepojawiającychsięobawnatlestosowa-nia danej regulacji14.Wtymzakresieniewątpliwierolamediówjakonośnikainformacji, wprzypadkukształtowaniaodpowiedniejświadomościspołecznejnatematsłużb,była-bywysocepożądana.ZauważonoliczneartykułykrytycznieprezentującenoweregulacjeprawnedotycząceprzeciwdziałaniaterroryzmowiwPolsce.Ponadtotrzebawskazać,żeustawaodziałaniachantyterrorystycznychzostaławczęścizaskarżonaprzezRzecznikaPrawObywatelskichdoTrybunałuKonstytucyjnego15.Należy teżodnotować, żeprzedsądemadministracyjnymtocząsięsprawywzakresiedostępudoinformacjipublicznej16,wktórychskarżącykwestionująodmowęudostępnieniaimprzezszefaABWdanychdoty-czącychstosowaniaprzezABWnarzędzi,októrychmowawustawiez10czerwca2016r.odziałaniachantyterrorystycznych(Dz.U.poz.904,zezm.),zwanejdalej„ustawąAT”.

Głównym celem ustawy AT było wzmocnienie systemu antyterrorystycznegoRzeczpospolitejPolskiej.Realizacja tegozadanianastąpiładziękiwdrożeniuczterechcelówszczegółowych:

1) poprawie zdolności do zapobiegania zagrożeniom i zdarzeniom o charakterze terrorystycznym;

2) przygotowaniusłużbiinstytucjinamożliwośćwystąpieniazdarzeńocharakterzeterrorystycznym;

3) poprawiezdolnościdoreagowaniawprzypadkuwystąpieniazdarzeniaocharak-terze terrorystycznym;

Antyterrorystycznego na lata 2015–2019 (M.P. poz. 1218).11 http://fakty.interia.pl/tylko-u-nas/news-czy-ustawa-antyterrorystyczna-jest-polsce-potrzebna,nId,2168354

[dostęp:10IX2017].12 http://www.tvn24.pl/krakow,50/sad-apelacyjny-obnizyl-wyrok-dla-brunona-kwietnia-z-13-do-9-lat,732977.

html[dostęp:10IX2017].13Zob.P.Lubiewski,Ustawa antyterrorystyczna wobec służb specjalnych. Rozszerzenie czy aktualizacja

uprawnień,w:Polska ustawa antyterrorystyczna…,s.13–14.14Tamże.15SprawajestprowadzonawTrybunaleKonstytucyjnympodsygn.K35/16.Należyzauważyć,żezostało

zakwestionowanych10przepisówtejustawy.Por.:http://trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/art/9112-ustawa-antyterrorystyczna/[dostęp:24IX2017].

16 Zob. http://di.com.pl/sad-uznal-ze-abw-moze-zataic-informacje-o-wykorzystaniu-nowych-uprawnien-do-inwigilacji-58024[dostęp:24IX2017].


4) last but not least–podniesieniuskutecznościwzakresieodtwarzaniawykorzy-stanychsiłiśrodkóworazudoskonalaniaobowiązującychprocedurpostępowa-niawkontekściezagrożeńocharakterzeterrorystycznym.

Należy się zgodzić zT.Michalczykiem, że towłaśnie odpowiedzi na pytania: Wjakisposóbzapobiegaćzdarzeniom?Jakprowadzićskutecznerozpoznanieśrodowiskterrorystycznych? Jakie siły i środki sąniezbędnewceluzapobieganiazamachomsąkluczemdozapewnieniaskutecznejpolitykiantyterrorystycznejgwarantującejbezpie-czeństwoPolskiijejobywatelom17.

PierwotnyprojektustawyodziałaniachantyterrorystycznychzostałzamieszczonynastronachRządowegoCentrumLegislacji,wzakładce„RządowyProcesLegislacyj-ny”,22kwietnia2016r.18ZostałonprzedstawionynaetapieStałegoKomitetuRadyMi-nistrów,zpominięciemetapówuzgodnieńmiędzyresortowychikonsultacjispołecznych, zuwaginawagęorazpilnośćprzedmiotowegoprojektu19.Następnie6maja2016r.po-wyższyprojektustawyzostałprzyjętyprzezStałyKomitetRadyMinistrówirekomen-dowanyprzezniegoRadzieMinistrów20.DalejzostałonprzyjętyprzezRadęMinistrówiwniesionydoSejmuRPjakoprojektrządowyoznaczonydrukiemsejmowymnr516 z 16 maja 2016 r.21

Zuzasadnieniadoprojektuustawyodziałaniachantyterrorystycznychmożnawy-wieśćetiologiętejregulacjiprawnej22.Projektodawcanawstępiewskazuje,że:

Terroryzmstanowijednoznajwiększychwyzwańwkontekściezapewnieniabez-pieczeństwazarównozperspektywyglobalnej, jak i regionalnejczykrajowej.Jakoza-grożeniemiędzynarodowewykraczaonpozaramytradycyjnierozumianychkonfliktów isytuacjikryzysowych.

Następniepodnosisię,że:

(…)wzrostpoziomuzagrożeniaterrorystycznegoobserwowanywostatnimokre-siewszczególnościwpaństwachEuropyZachodniej,czegoprzykładstanowiązamachyweFrancjiiBelgii,skutkujepodejmowaniemzarównoprzezposzczególnepaństwa,jak i organizacjemiędzynarodowe czy inne gremia, których członkiem jest Polska, starańzmierzających do zmiany przepisów,w celuwzmocnieniamożliwości rozpoznawania,przeciwdziałaniaizwalczaniaewentualnychzagrożeńocharakterzeterrorystycznym.

Powyższe oznacza, żew świetle ówczesnychwydarzeń projektodawca powziąłkrokizmierzającedoanalizyiprzegląduobowiązującychprzepisówwceluwzmocnie-niaposzczególnychorganówisłużb.Wprawdziewuzasadnieniuzauważasię,żePolskaniebyładotychczasbezpośrednimcelematakuterrorystycznego,jednakstwierdzono,żenieoznaczato,żepozostajezupełniewolnaodtegozagrożenia.Podkreślonotakże,iż:

17T.Michalczyk,Zamachy terrorystyczne w Europie – jak skutecznie prowadzić działania antyterrorystyczne w Polsce,w:Polska ustawa antyterrorystyczna – odpowiedź na zagrożenia współczesnym terroryzmem…,s.67.

18http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12284561/katalog/12348751#12348751[dostęp:10IX2017].19http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12284561/12348751/12348752/dokument218002.pdf[dostęp:10IX2017].20http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12284561/12348751/12348755/dokument234948.pdf[dostęp:10IX2017].21 http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/9CCA65458151278AC1257FB50049D701/%24File/516.pdf

[dostęp:10IX2017].22 http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/9CCA65458151278AC1257FB50049D701/%24File/516.pdf

[dostęp:10IX2017].


(…) udział Polski w działaniach międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej,jak również fakt, że terytoriumRzeczypospolitejPolskiej jestuznawanewmateriałachrozpowszechnianychprzezorganizacjeterrorystycznejakopotencjalnycelewentualnychzamachów,zasadnejestpodjęcienapoziomieprawakrajowegoodpowiednichdziałańle-gislacyjnych,zmierzającychdopoprawybezpieczeństwawzwiązkuztymizagrożeniami.

Następniewuzasadnieniuzwróconouwagęnazmiennośćmetodwykorzystywa-nychprzezterrorystów.Wtymmiejscumożnanadmienić,żeprzed2010r.większośćatakówterrorystycznychbyłazwiązanazdziałaniaminawielkąskalę(np.atakiterro-rystycznenapociągiwMadryciez11marca2004r.,doktórychużytotrzynastubomb,czyatakinaWorldTradeCenterz11września2001r.wNowymJorkuzużyciemsa-molotówpasażerskich).Obecnieataki terrorystyczneniejednokrotnienazywasię„in-cydentami terrorystycznymi”, ponieważ dotykają corazmniejszych grup społecznych(np.ataknaredakcjętygodnika„CharlieHebdo”czyatakmężczyznyubiegającegosięoazylnaprzechodniówprzedposterunkiemPolicjiwParyżuz7stycznia2016r.).Nieoznaczatojednak,żesąonemniejdotkliwespołecznie,wydajesięwręcz,żewywołujątegosamegorodzajuefekt,cozdarzeniarealizowanenawielkąskalę–comożestano-wićprzesłankę ich realizacji.Częstodoprzeprowadzaniaatakówsąwykorzystywanepojazdy(jaknp.wprzypadkuzamachuwWestministerBridgewLondyniez22marca2017r.orazzamachupodczasjarmarkubożonarodzeniowegowBerliniez19grudnia2016r.).Zpowyższegowynika,że terroryzmprzyjmujecorazbardziejzróżnicowaneformy–atakówdokonującorazmniejszegrupy,częstopojedynczeosobyniewchodzącewskładżadnychstruktur.

Projektodawcawskazał,że;

Polskamusiposiadaćodpowiednieinstrumentysłużącewłaściwemurozpoznawa-niu iocenianiuzagrożeńorazskutecznemuprzeciwdziałaniuewentualnymzdarzeniom. WprzypadkuatakuterrorystycznegoPolskamusibyćprzygotowanadopodjęcianatych-miastowychiadekwatnychśrodkówreagowania,a takżeusuwania jegoskutków.Osią-gnięcie tych celówwymaga zapewnieniamechanizmówwspółpracywszystkich służb,organówiinstytucjizaangażowanychwszerokorozumianedziałaniaantyterrorystyczne,jakrównieżwładzlokalnych,sektoraprywatnegoorazcałegospołeczeństwa23.

W ten sposób projektodawca chciał zaznaczyć, że modus operandi sprawcówprzestępstwocharakterzeterrorystycznymjestwysocezmienne,aprzyjęterozwiązaniaprawnemająpozwolićposzczególnymorganomisłużbomnałatwiejszedostosowaniesiędowykrywanychzagrożeń.Autor rozumie to również jakopotrzebę integracji siłi środkówwprzypadkupowstaniazagrożenia,a towymagaodpowiedniegopoziomuwspółpracyijejwypracowanychalgorytmów.

WuzasadnieniudoprojektuustawyATmożnarównieżodnaleźćkryteria,jakimikierował sięprojektodawca,dokonując zmianyposzczególnychprzepisów iwprowa-dzającnowerozwiązaniaprawneiorganizacyjne,amianowicie:

– wzmocnieniemechanizmówkoordynacjidziałań, – doprecyzowaniezadańposzczególnychsłużbiorganóworazzasadwspółpra-cymiędzynimi,

23Tamże.


– zapewnieniemożliwościprowadzeniaskutecznychdziałańwprzypadkupo-dejrzeniaprzestępstwaocharakterzeterrorystycznym,wtymwzakresiepostę- powaniaprzygotowawczego,

– zapewnieniemechanizmówreagowaniaadekwatnychdorodzajuwystępują-cychzagrożeń,

– dostosowanie przepisówkarnychdonowych typówzagrożeńo charakterzeterrorystycznym;

– koncentracja przepisów w zakresie współpracy organów przy zdarzeniach ocharakterze terrorystycznymnapoziomieustawowym(wprojekciewska-zano, żeprzepisyobowiązującewzakresiedotyczącymzwalczania terrory-zmumającharakterrozproszonyiniegwarantująadekwatnychinstrumentówprawno-organizacyjnychwzględemnarastającychzagrożeń),

– wprowadzenie rozwiązań prawnych adekwatnych do aktualnych potrzebsłużbzwiązanychzwykrywaniemirozpoznawaniemterroryzmu(stworze-nieprzepisówumożliwiającychwykorzystaniemożliwościsłużbwprzypad-ku powstania sytuacji kryzysowej związanej ze zdarzeniem o charakterzeterrorystycznym).

Projektodawcazaznaczyłtakże,żewprowadzoneprzepisyzmierzajądowzmoc-nieniamożliwościkoordynacyjnychinadzorczychwzględemrealizowanychprzezniezadań.WtymaspekciemożnaodnieśćsiędorozmowyzprzewodniczącymSejmowejKomisjidoSprawSłużbSpecjalnychnałamach„GazetyPolskiejCodziennie”.Stwier-dziłon,żeposłowiewramachpracKomisjisprawdzili,jakfunkcjonujeustawaantyter-rorystyczna,iuznano,żejestwielerzeczydopoprawy,jeślichodziofunkcjonowaniesłużbantyterrorystycznych.MarekOpioławskazał,żeobecniekażdykomendantwoje-wódzkiPolicjimaswojesiłyantyterrorystyczne.Sąonezatemrozproszoneiniemająjednolitegosystemuzadań,szkoleńczyodpowiedzialnościosobowej24.

Projektwpłynął na sejmową ścieżkę legislacyjną16maja2016 r.Tego same-godniazostałskierowanydoIczytanianaposiedzeniuSejmuRP,któreodbyłosię20maja2016r.Następnie(również tegosamegodnia)zostałprzekazanydoKomi-sjiAdministracji i SprawWewnętrznych, z zaleceniem zasięgnięcia opinii KomisjidoSprawSłużbSpecjalnychorazKomisjiObronyNarodowej.Komisjeobradowały,czegoefektembyłoichsprawozdaniewyrażonewdrukusejmowymnr567.Projektzostał przekazanydo II czytania na posiedzeniuSejmuRP8 czerwca2016 r., dwadnipóźniejzaśodbyłosięIIIczytanie,wktóregoramachodbyłosięgłosowanienadcałościąprojektuustawy.ZgodniezdanymiprzedstawionyminastronachSejmuRP249posłówbyło„za”,173„przeciw”,a10wstrzymałosięodgłosu,cooznaczało,żeSejmRPuchwaliłustawęodziałaniachantyterrorystycznych.Wskazywano,żepracenadtąustawąbyłyprowadzonepospiesznie,jednakjeślispojrzećnakrajowyproceslegislacyjny,tomożnaodnaleźćwieleregulacji,którezostaływprowadzoneszybcieji dotyczyły równie istotnych aspektów życia społecznego oraz które pojawiały się wkażdejkolejnejkadencjiSejmuRP25.

Uchwalonaustawaz10czerwca2016r.odziałaniachantyterrorystycznychzostałaprzekazanaMarszałkowiSenatu.Senatniewniósłpoprawek,wzwiązkuzczymustawęprzekazanodopodpisuPrezydentowiRP,któryto22czerwca2016r.jąpodpisał.Regu-

24Zob.http://gpcodziennie.pl/62494-specsluzbypotrzebujazmiany.html[dostęp:24IX2017].25 https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/kwota-wolna-pis-najszybsza-ustawa-sejm,

184,0,2209464.html[dostęp:23IX2017].


lacja,októrejmowa,zostałaogłoszonawDziennikuUstawz2016r.podpozycją904.Jednokrotnieustawęznowelizowano,azmianywynikałyzpowstaniaKrajowejAdmini-stracjiSkarbowej(Dz.U.z2016r.poz.1948).

3. Ustawa o działaniach antyterrorystycznych

Statystycznierzeczujmując,przedmiotowyaktprawnyliczy65jednostekredak-cyjnych,wtymbliskopołowaznichdotyczyzmianwinnychustawach.Ustawępodzie-lononanastępującerozdziały:

1) rozdział1–ogólny,2) rozdział2–Działania antyterrorystyczne zapobiegające zdarzeniom o charakte-

rze terrorystycznym,3) rozdział3–Stopnie alarmowe,4) rozdział 4 –Działania antyterrorystyczne na miejscu zdarzenia o charakterze

terrorystycznym, w tym działania kontrterrorystyczne,5) rozdział5–Przepisy szczególne dotyczące postępowania przygotowawczego,6) rozdział6–Zmiany w przepisach,7) rozdział7–Przepisy przejściowe, dostosowujące i przepis końcowy.

UstawazawierajedenzałącznikwpostaciwzorukartyinformacyjnejKPP/MCR, októrejmowawart.58ustawyAT.Poniżejprzedstawionokomentarzdoniektórychprzepisówtejustawy.

Wmyślart.1ustawaATokreślazasadyprowadzeniadziałańantyterrorystycznychorazwspółpracymiędzyorganamiwłaściwymiwzakresieprowadzeniatychdziałań.

Ustawazawieratakżesłowniczekpodstawowychdefinicji,któryzostałokreślonywart.2ustawyAT.Wtymprzepisiedefiniujesięm.in.takiepojęcia,jak:d z i a ł a n i aa n t y t e r r o r y s t y c z n e, d z i a ł a n i a k o n t r t e r r o r y s t y c z n e, m i e j s c e z d a -r z e n i a o c h a r a k t e r z e t e r r o r y s t y c z n ym,jakrównieżcosięrozumieprzezz d a r z e n i e o c h a r a k t e r z e t e r r o r y s t y c z n ym.

Najważniejszymprzepisemustawyjestart.3ustawyAT.Rozstrzygaonbowiem opodzialekompetencyjnymwobszarzeszerokoujętejproblematykiantyterrorystycz-nej.Napodstawieart.3ust.1ustawyATszefABWodpowiadazazapobieganiezdarze-niomocharakterzeterrorystycznym.Natomiastzgodniezart.3ust.2ministerwłaściwydo sprawwewnętrznych odpowiada za przygotowanie do przejmowania kontroli nadzdarzeniamiocharakterzeterrorystycznymwdrodzezaplanowanychprzedsięwzięć,re-agowaniewprzypadkuwystąpieniatakichzdarzeńorazodtwarzaniezasobówprzezna-czonychdoreagowanianatezdarzenia.Domomentuuchwalenianiniejszejustawyniebyłotakjednoznacznegorozdzieleniaodpowiedzialnościkompetencyjnejwkontekścieproblematykiantyterrorystycznej.WocenieP.Lubiewskiegotenrozdziałkompetencyj-nystanowiodpowiedźnawieloletnipostulat,abydokonaćprecyzyjnegopodziałuodpo-wiedzialnościwobszarzezdarzeńocharakterzeterrorystycznym26.

PonadtoD.Pożaroszczykjużw2013r.wskazywał,żeprzydzieleniejednejsłużbieodpowiedzialności za zapobieganie zdarzeniomo charakterze terrorystycznym stano-wiłokluczdosukcesuwNiemczech,gdziekomórkiterrorystycznepojawiałysiędośćlicznie,aleczęstobyłylikwidowaneprzezFederalnyUrządOchronyKonstytucji,zanimjeszczedoszłodozamachów27.

26P.Lubiewski,Ustawa antyterrorystyczna wobec służb specjalnych…, s. 314.27D.Pożaroszczyk,Federalny Urząd Ochrony Konstytucji – zadania i charakterystyka zwalczanych zagro-


Zkoleiart.4ustawyATstanowipowtórzenie regulacjiprawnejzawartejdotych-czaswart.12austawyz26kwietnia2007r.ozarządzaniukryzysowym(Dz.U.z2017r. poz. 209) ustanawiającej obowiązek współpracy organów administracji publicznej,właścicieli iposiadaczyobiektów,instalacji,urządzeńinfrastrukturyadministracjipu-blicznej lub infrastruktury krytycznej z organami, służbami i instytucjamiwłaściwy-miwsprawachbezpieczeństwa izarządzaniakryzysowego.Tenobowiązekobejmujem.in.niezwłoczneprzekazywanieszefowiABWbędącychwichposiadaniuinformacjidotyczących zagrożeń o charakterze terrorystycznymwodniesieniu do infrastrukturyadministracjipublicznejlubinfrastrukturykrytycznej,wtymzagrożeńfunkcjonowaniasystemów i siecienergetycznych,wodnokanalizacyjnych,ciepłowniczychoraz telein-formatycznych,istotnychzpunktuwidzeniabezpieczeństwapaństwa.Wskazanotakże,żeszefABW,wprzypadkupowzięciainformacjiomożliwościwystąpieniazdarzenia o charakterze terrorystycznym zagrażającego infrastrukturze administracji publicznejlubinfrastrukturzekrytycznej,życiulubzdrowiuludzi,mieniuwznacznychrozmiarach,dziedzictwunarodowemulubśrodowisku,możewydawaćpoleceniaorganomipodmio-tomzagrożonymtymizdarzeniami,mającenaceluprzeciwdziałaniezagrożeniom,ichusunięciealbominimalizację,orazprzekazywaćiminformacjeniezbędnedotegocelu.ZkoleiwymienionetamorganyipodmiotyinformująszefaABWopodjętychwtymzakresiedziałaniach.SzefABW,zuwaginapotrzebęzapewnieniamożliwościnadzoru ikoordynacji,zostałrównieżzobowiązanydoniezwłocznegoinformowaniaopodjętychdziałaniachministrakoordynatorasłużbspecjalnych.

JakwynikazuzasadnieniaprojektuustawyAT,wceluzapewnieniamożliwościskutecznej realizacjiprzez szefaABWzadaniapolegającegonazapobieganiuzdarze-niomocharakterzeterrorystycznym,wart.5–11ustawyATzawartoprzepisyprawneodnoszącesiędorealizowanychprzezniego,wewspółpracyzinnymiwłaściwymisłuż-bamiiinstytucjami,działańwzakresie:

– koordynacjiczynnościanalityczno-informacyjnychpodejmowanychprzezsłuż-by specjalne oraz wymiany informacji przekazywanych przez Policję, StrażGraniczną,BiuroOchronyRządu,PaństwowąStrażPożarną,KrajowąAdmini-stracjęSkarbową,ŻandarmerięWojskowąiRządoweCentrumBezpieczeństwa,dotyczących zdarzeń o charakterze terrorystycznym oraz danych o osobach, októrychmowawart.6ust.1(wykazinformacjioosobachpodejrzewanych oterroryzm),przezichgromadzenie,przetwarzanieianalizowanie,dotyczącychzagrożeńocharakterzeterrorystycznymorazdanychoosobachmogącychmiećzwiązekzezdarzeniamiocharakterzeterrorystycznym(art.5ust.1),

– prowadzeniawykazuosób,któremogąmiećzwiązekzezdarzeniamiocharak-terzeterrorystycznym(art.6),

– koordynacji czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przezsłużbyspecjalneorazPolicję,StrażGraniczną,KrajowąAdministracjęSkar-bową i ŻandarmerięWojskową dotyczących zdarzeń o charakterze terrory-stycznymorazczynnościobserwowaniairejestrowania,przyużyciuśrodkówtechnicznych,obrazuzdarzeńwmiejscachpublicznychorazdźwięku towa-rzyszącegotymzdarzeniom,podejmowanychprzezfunkcjonariuszycelnych,wtymwydawaniazaleceń,mającychnaceluusunięcielubminimalizacjęza-istniałegozagrożeniaterrorystycznego(art.7),

żeń,„PrzeglądBezpieczeństwaWewnętrznego”2013,nr8,s.165–168.


– możliwościzarządzeniawobecosobyniebędącejobywatelemRP,wstosunkudoktórejistniejeobawacodomożliwościprowadzeniaprzezniądziałalnościterrorystycznej,naokresniedłuższyniż3miesiące,niejawnegoprowadzeniaczynności.SzefABWprzekazujezarządzeniewtejsprawiewrazzuzasadnie-niemministrowi koordynatorowi służb specjalnych, jeżeli został powołany,orazprokuratorowigeneralnemu(art.9).Prokuratorgeneralnymożenakazaćzaprzestanieczynności,

– możliwościpobieraniaprzezfunkcjonariuszyABW,PolicjiiStrażyGranicz-nejobrazu liniipapilarnych lubutrwalaniawizerunku twarzyalbonieinwa-zyjnegopobieraniamateriałubiologicznegowceluoznaczeniaprofiluDNAosobyniebędącejobywatelemRzeczypospolitejPolskiej(art.10),

– możliwości uzyskiwania nieodpłatnie dostępu do danych i informacji zgro-madzonychwrejestrachpublicznych iewidencjach,a takżeobrazuzdarzeńrejestrowanegoprzezurządzeniarejestrująceobrazumieszczonewobiektachużyteczności publicznej, przy drogach publicznych i innych miejscach pu-blicznychorazotrzymywanianieodpłatniekopiizarejestrowanegozapisutegoobrazu (art. 11).

Jeślizaśspojrzećnatreśćart.8ustawyAT,stanowiącegopodstawędokoordyna-cji przez szefa ABW czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przezsłużby specjalne i inne służby, przez pryzmat przepisów prawnychwcześniej obowią-zującychwtymzakresie,należałobyzwrócićuwagę,żestanowiondopełnienieart.40 ustawyz24maja2002r.oAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegoorazAgencjiWywia-du(Dz.U.z2016r.poz.1897,zezm.),zwanejdalej„ustawąoABWorazAW”,gdyżzgodnieztymprzepisem,któryod2002r.(uchwalenieprzezSejmRPustawyoABWorazAW)nieuległzmianie,szefABWkoordynujepodejmowaneprzezsłużbyspecjalneczynności operacyjno-rozpoznawczemogącemiećwpływ na bezpieczeństwo państwa. Wtymkontekścieumożliwionoszersząwymianęinformacjizinnymiformacjaminiżsłuż-byspecjalne,takimijak:Policja,StrażGraniczna,GeneralnyInspektorKontroliSkarbowej iŻandarmeriaWojskową,atakżewinnymzakresiewstosunkudofunkcjonariuszycelnych.

Zkoleiwart.9ustawyATwprowadzonomożliwośćzarządzeniaprzezszefaABWwobec osoby niebędącej obywatelemRP,w stosunku do której istnieje obawa co domożliwościprowadzeniaprzezniądziałalnościterrorystycznej,naokresniedłuższyniż trzymiesiące,niejawnegoprowadzeniaczynnościoperacyjno-rozpoznawczych.Projek-todawcawskazałwuzasadnieniudoprojektuustawy,żewświetlewyrokuTrybunałuKonstytucyjnegoz30lipca2014r.(sygn.aktK23/11)dopuszczalnejestwprowadzeniewustawiewyjątkówodnoszących się do cudzoziemców,którzypodlegająpolskiemuprawu,oczymprzesądzaart.37ust.2KonstytucjiRP,zzastrzeżeniem,żewtegorodza-juprzypadkachmazastosowanietakżeart.31ust.3KonstytucjiRP,zgodniezktórym:Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być usta-nawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.W tymwyrokuTrybunałniewykluczyłdopuszczal-nościodmiennegookreśleniaprzesłanekpozyskiwaniadanych ipostępowaniaznimi wstosunkudoosóbniepodlegającychpolskiemuprawuizaznaczył,żewkażdymwy-padkutakiedziałaniawładzpublicznychmusząmieścićsięwramachstandardówdemo-kratycznegopaństwaprawnego.


PozytywnezdanienatemattegoinstrumentuzaprezentowałM.Róg,wswoimwy-kładziept.Kontrola cudzoziemców jako element zapewnienia bezpieczeństwa państwa. Odnoszącsiędokwestiikonfliktówzbrojnych(militarnych),wskazał,że (…)zawsze terytorium państwa w którym miały się odbyć działania zbrojne było infiltrowane przez odpowiednio przeszkolonych, no nazwijmy ich funkcjonariuszami obcego państwa28.

Ozarządzeniuniejawnegoprowadzeniaczynnościwodniesieniudocudzoziem-ców,napodstawieart.9ustawyAT,szefABWbędzieniezwłoczniezawiadamiałmini-strakoordynatorasłużbspecjalnych,jeślizostałonpowołany,orazprokuratorageneral-nego.SzefABWbędzierównieżinformowałprokuratorageneralnegoowynikachwyżejwymienionychczynności,a takżeprzekazywałmuwszystkiezgromadzonemateriały, aprokuratorgeneralnybędziepodejmowałdecyzjęozakresieisposobieichwykorzysta-niaorazzarządzałichzniszczenie.

W kontekście identyfikacji osób, które mogą mieć związek z przestępstwami ocharakterzeterrorystycznymistotnepozostająrównieżzapisyart.10ustawyATdoty-cząceuprawnieniafunkcjonariuszyABW,PolicjiiStrażyGranicznejdopobieraniaobra-zuliniipapilarnychlubutrwalaniawizerunkutwarzyosobyniebędącejobywatelemRP, wuzasadnionych,określonychwustawieprzypadkach.Należynadmienić,żeczynnościoperacyjno-rozpoznawczedokonywanenapodstawieart.9ustawyATsąprowadzonezgodniezestandardamiodnoszącymisiędokontrolioperacyjnej,którewynikajązustawkompetencyjnychsłużbuprawnionychwtymzakresie,ztymzastrzeżeniem,żeorganemkontrolnymjestwtymprzypadkuniesąd,aprokuratorgeneralny.

Wkontekścieart.11ustawyATnależywskazać,żeszefABWuzyskałuprawnie-niawzakresienieodpłatnegodostępudodanychiinformacjizgromadzonychwreje-strachpublicznychorazewidencjachprowadzonychprzezinneorgany,służbyipod-mioty,wtymtakżejednostkisamorząduterytorialnego,jakrównieżobrazuzurządzeńmonitoringuwizyjnegoumieszczonychwmiejscachpublicznych,zuwzględnieniemzasaditrybuprzyjętegowobecnieobowiązującymart.34ustawyoABWorazAW.TenprzepiszostałutworzonywceluzapewnieniaABWdostępudowszelkichprzydatnychdanychiinformacji,wceluzapobieganiazdarzeniomocharakterzeterrorystycznym.

CelemustawyATbyłowprowadzenienowychproceduriobowiązkówocharak-terze informacyjnymoraz rejestracyjnymzmierzającychprzedewszystkimdoprzy-spieszeniaprocesudecyzyjnegowprzypadkuwystąpieniazamachuterrorystycznegow Polsce.

UstawaATwprowadziłatakżepowszechnieobowiązującyidostosowanydowy-mogówNATOczterostopniowysystemstopnialarmowych(art.15ustawyATinastęp-ne)nawypadekzagrożeńterrorystycznychorazstopnialarmowychwcyberprzestrzeni–stopniealarmoweCRP(dotychczasowysystem,obowiązującynapodstawiezarządzenianr18PrezesaRadyMinistrówz2marca2016r.wsprawiewykazuprzedsięwzięćipro-cedursystemuzarządzaniakryzysowegoobejmowałwyłącznieadministracjęrządową).

Zsystememstopnialarmowychzostałpowiązanysystemudzielaniawtrybiepil-nymniezbędnegowsparciazestronySiłZbrojnychRPwprzypadku,gdysiłyiśrodkiPolicjimogłybyokazaćsięniewystarczającedoreagowaniawprzypadkuzamachuter-rorystycznego.

Kierownicysłużbiinstytucjiwłaściwiwsprawachbezpieczeństwaizarządzaniakryzysowego,proporcjonalniedowprowadzonegostopniaalarmowegosązobligowa-

28 https://www.interwizja.edu.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=7155&Itemid=177 [do-stęp:23IX2017].


nidopodnoszeniapoziomuprzygotowaniadoreagowanianazagrożeniaocharakterzeterrorystycznymprzezrealizacjęokreślonychdlaposzczególnychprzedsięwzięćstopnialarmowych.

W ustawieAT uregulowano cztery rodzaje stopni alarmowych i cztery rodzajestopnialarmowychCRP(wzależnościodskalizagrożeniaatakiemterrorystycznym):

1) pierwszystopień(stopieńALFA),wprowadzanywprzypadkuuzyskaniainfor-macjiomożliwościwystąpieniazdarzeniaocharakterzeterrorystycznym,które-go rodzaj i zakres jest trudny do przewidzenia;

2) drugistopień(stopieńBRAVO),wprowadzanywprzypadkuzaistnieniazwięk-szonego i przewidywalnego zagrożeniawystąpieniem zdarzenia o charakterzeterrorystycznym,jednakgdykonkretnycelzdarzenianiezostałzidentyfikowany;

3) trzecistopień(stopieńCHARLIE),wprowadzanywprzypadku:a) wystąpienia zdarzenia potwierdzającego cel potencjalnego zdarzenia

ocharakterze terrorystycznymgodzącegow:bezpieczeństwolubporządekpubliczny albo bezpieczeństwo Rzeczpospolitej Polskiej albo bezpieczeń-stwo innegopaństwa luborganizacjimiędzynarodowejorazstwarzającegopotencjalnezagrożenieRzeczpospolitejPolskiej,

b) uzyskaniawiarygodnych i potwierdzonych informacji o planowanymzda-rzeniuocharakterzeterrorystycznymnaterytoriumRzeczpospolitejPolskiej,

c) uzyskaniawiarygodnychipotwierdzonychinformacjioplanowanymzdarze-niuocharakterzeterrorystycznym,któregoskutkimogądotyczyćobywatelipolskichprzebywającychzagranicąlubinstytucjipolskichalbopolskiejin-frastruktury,mieszczącychsiępozagranicamiRzeczpospolitejPolskiej;

4) czwartystopień(stopieńDELTA),wprowadzanywprzypadku:a) wystąpieniazdarzeniaocharakterzeterrorystycznym,powodującegozagro-

żeniebezpieczeństwalubporządkupublicznegoalbobezpieczeństwaRzecz-pospolitejPolskiejalbobezpieczeństwainnegopaństwaluborganizacjimię-dzynarodowejorazstwarzającegozagrożenieRzeczpospolitejPolskiej,

b) gdyuzyskaneinformacjewskazująnazaawansowanąfazęprzygotowańdozda-rzeniaocharakterzeterrorystycznymnaterytoriumRzeczpospolitejPolskiej,

c) gdy uzyskane informacje wskazują na zaawansowaną fazę przygotowańdo zdarzenia o charakterze terrorystycznym, które ma być wymierzone wobywatelipolskichprzebywającychzagranicąlubinstytucjepolskiealbopolską infrastrukturę mieszczące się poza granicami Rzeczpospolitej Pol-skiej,azebraneinformacjewskazująjednocześnienanieuchronnośćtakiegozdarzenia.

Nauwagęzasługujerównieżmechanizmwprowadzonywart.17ustawyAT,doty-czącypowoływaniaprzezszefaABWsztabukoordynacyjnego,wprzypadkuwprowa-dzeniastopniaalarmowegoodnoszącegosiędoterytoriumRPlubstopniaalarmowegoCRP.

Nawyżejwymienionejpłaszczyźniemożnaodnotowaćdziałaniasłużb.Przykła-dowopowydarzeniachwManchesterze29ABWnierekomendowaławprowadzeniastop-niaalarmowegowPolsce.Rzecznikprasowyministrakoordynatorasłużbspecjalnych S.Żarynpowiedział,żeABWwzwiązkuzwydarzeniamiwManchesterze(…)pozosta-je w stałym kontakcie ze wszystkimi podmiotami polskiego systemu antyterrorystycznego

29http://wyborcza.pl/7,75399,21849668,wielu-zabitych-i-rannych-podczas-koncertu-w-manchesterze-do-szlo.html[dostęp:24IX2017].


i partnerami zagranicznymi, w tym z brytyjskimiorazdodał,że(…)Centrum Antyterro-rystyczne ABW w chwili obecnej nie posiada informacji świadczących o tym, że zamach w Manchesterze mógłby bezpośrednio wpłynąć na poziom bezpieczeństwa w Polsce ipoinformował,żeAgencja(…)nie rekomenduje wprowadzenia stopnia alarmowego na terytorium RP.Należynadmienić,żewwybuchu,doktóregodoszłowhaliwido-wiskowo-sportowejwManchesterArena,tużpozakończeniukoncertuamerykańskiejpiosenkarkiArianyGrande,wedługpodawanychwówczasdanychzginęłyconajmniej22 osoby,w tymdzieci, a 59 zostało rannych30.Trzebawspomnieć, że na podstawieustawy dwukrotnie skorzystano na terenie Polski z możliwości wprowadzenia stop-ni alarmowych. Podczas szczytuNATOw lipcu 2016 r.wWarszawiewprowadzonopierwszystopieńalarmowyALFA,któryobowiązywałwtymmieście.PonadtostopieńalarmowyALFAwprowadzono także podczas ŚwiatowychDniMłodzieżyw dniach 26–31lipca2016r.–obowiązywałonnaterytoriumcałejRP31.Jednocześnieobowią-zywałdrugistopieńalarmowyCRP(BRAVO)32.Tenprzepisdajepodstawędowprowa-dzenia iprzećwiczeniaodpowiednichalgorytmówpostępowaniasłużb.Zainicjowaniekażdegozestopniwiążesięzrealizacjąodpowiednichdziałańzapobiegawczych.Woce-nieautorawszelkieprzepisyustanawianewcelukreacjiwłaściwychpostawipolegającenaćwiczeniureakcjinazagrożeniepozwalająlepiejprzygotowaćsłużbydodziałania, atymsamym–zwiększyćstandardbezpieczeństwaRP.

Wrozdziale4ustawyAT,wart.18,określono,ktoiwjakichprzypadkachwy-znaczakierującegodziałaniamiantyterrorystycznymipodejmowanymiprzezwłaściwesłużbyluborganywramachichustawowychzadańnamiejscuzdarzeniaocharakterzeterrorystycznym.Codozasady,zwłaszczawprzypadkuobecnościnamiejscuzdarze-niaocharakterzeterrorystycznyminnychsłużbiorganów,komendantgłównyPolicji, awsytuacjachniecierpiącychzwłokikomendantwojewódzkiPolicji,wyznaczawtymcelu funkcjonariuszaPolicji.Natomiastwprzypadkuzdarzeniaocharakterze terrory-stycznymnaobszarachlubwobiektachnależącychdokomórekijednostekorganiza-cyjnychpodległychministrowiobronynarodowejlubprzezniegonadzorowanychalboadministrowanychprzeztekomórkiijednostkiorganizacyjneministerobronynarodo-wej,awsytuacjachniecierpiącychzwłokikomendantgłównyŻandarmeriiWojskowej,nakierującegodziałaniamiwyznaczażołnierzaŻandarmeriiWojskowej.

Kolejnyartykuł–21–ustawyATwprowadzarozwiązanieprawne,zgodniezktó-rympowprowadzeniutrzeciegolubczwartegostopniaalarmowegoministerwłaściwydosprawwewnętrznych,zinicjatywywłasnejalbonawniosekszefaABWlubkomen-dantagłównegoPolicji,możezarządzićzakazodbywaniazgromadzeńlubimprezmaso-wychnaobszarzelubwobiekcieobjętymstopniemalarmowym,naczasobowiązywaniategostopnia,jeżelijesttoniezbędnedoochronyżyciaizdrowialudzilubbezpieczeń-stwa publicznego, o czym niezwłocznie informujeMarszałka SejmuRzeczpospolitejPolskiejiMarszałkaSenatuRzeczpospolitejPolskiej,którzyprzekazujątęinformacjęodpowiednioposłomisenatorom.Przepis,októrymmowa,budziłwielewątpliwości.Szerokokomentowanosprawydotyczące(…)zarządzania zakazu odbywania zgroma-dzeń, ale pozostawiono bez komentarzawymóg ustanowionyw przepisie, w postaci

30http://www.pap.pl/aktualnosci/news,946000,abw-nie-rekomenduje-wprowadzenia-stopnia-alarmowego- w-polsce.html[dostęp:24IX2017].

31http://www.pap.pl/aktualnosci/news,1017974,wiceminister-zielinski-niski-poziom-zagrozenia-terrorystycznego-w-polsce.html[dostęp:24IX2017r.].

32http://rcb.gov.pl/stopien-alarmowy-alfa-i-bravo-crp-na-terenie-calego-kraju/[dostęp:24IX2017].


wprowadzeniatrzeciegolubczwartegostopniaalarmowego.Oznaczatomniejwięcej,żeniebędąmożliwezgromadzeniawyłączniewprzypadkachwskazanychdlategostop-nia,np.wystąpieniazdarzeniapotwierdzającegoprawdopodobnycelatakuocharakterzeterrorystycznym,uzyskaniawiarygodnychipotwierdzonychinformacjioplanowanymzdarzeniuocharakterzeterrorystycznymlubchociażbywmomencie,gdyuzyskanein-formacjewskazująna zaawansowaną fazęprzygotowańdo takiego zdarzenia.Ważnesąwtymwzględzietakżezapisyart.21ust.2–wczęściwspólnej,zgodniezktórymizarządzenieobowiązujewczasieobowiązywaniastopniaalarmowegoinaobszarzejegoobowiązywaniawczęściobjętejwłaściwościąmiejscowąorganuadministracjipublicz-nej(którywydałdecyzję).P.Lubiewskizauważa,żeustawodawcaniezobowiązałor-ganugminyzakazującegozgromadzeniadopoinformowaniaowprowadzonymzakazieMarszałkówSejmuiSenatu,ajedyniewłaściwysądokręgowy33.

Wart.23ustawyATwprowadzonomożliwośćtzw.specjalnegoużyciabroni,okre-ślanegomianem„strzałuratunkowego”lub„snajperskiego”,oznaczającegomożliwośćużycia broni palnej przeciwko osobie dokonującej zamachu, którego skutkiemmożebyćśmierćlubbezpośredniezagrożenieżycialubzdrowiatejosoby.Będzietozgodnie zprojektemustawydopuszczalnewramachdziałańkontrterrorystycznych,jeżelibędzieniezbędne do przeciwdziałania bezpośredniemu, bezprawnemu, gwałtownemu zama-chowinażycie lubzdrowieczłowieka,aużyciebronipalnejwsposóbwyrządzającymożliwienajmniejszą szkodę jestniewystarczające i przeciwdziałanie takiemuzama-chowiwinnysposóbniejestmożliwe,zuwzględnieniemwszelkichokolicznościzda-rzenia o charakterze terrorystycznym orazmożliwości działań kontrterrorystycznych.Ustawodawca ograniczył podmiotowo niniejszy przepis, ponieważ dotyczy on wy-łącznie funkcjonariuszywykonującychdziałaniakontrterrorystyczne, którzywchodzą w skład wyspecjalizowanych grup kontrterrorystycznych (art. 23 ust. 4 ustawyAT). P.Lubiewskiwskazuje,żetozagadnienieniebudziłowiększychwątpliwości,gdyżpo-stulat umożliwienia służbomfizycznegowyeliminowania (w ściśle określonych sytu-acjach)osóbzagrażającychżyciulubzdrowiuinnychosób,podczasgdyinneprawniedostępneśrodkinieprzynosząrezultatu,byłpodnoszonyzarównowśrodowiskufunk-cjonariuszyztzw.grupAT,jakipolityków34.

Wkolejnym rozdziale, począwszy od art. 25 ustawyAT, uregulowano problemprowadzeniapostępowańprzygotowawczych.Wtymzakresienależyzwrócićuwagęnamożliwośćwydaniaprzezprokuratorapostanowieniaoprzeprowadzeniuprzeszukaniapomieszczeńiinnychmiejscznajdującychsięnawskazanymwpostanowieniuterenielub o zatrzymaniu osoby podejrzewanej – jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przy-puszczenia,żeosobapodejrzewanalubwymienionerzeczyznajdująsięnatymterenie. Wceluznalezieniarzeczy,któremogąstanowićdowódwsprawie lubpodlegającychzajęciuwpostępowaniukarnym,artykułtenprzewidujerównieżmożliwośćdokonaniaprzeszukaniaosób,ichodzieżyipodręcznychprzedmiotówznajdującychsięnawskaza-nymwpostanowieniuterenie.Teczynnościmożnaprzeprowadzićokażdejporzedoby.Wtymmiejscunależywskazać,żeEuropejskiTrybunałPrawCzłowiekaworzeczeniu„SheriinniprzeciwkoZjednoczonemuKrólestwu”(nr5201/11)uznał,żewprzypad-kupostępowańodnoszącychsiędoprzestępstwocharakterzeterrorystycznymznajdu-je uzasadnienie umożliwienie dokonania przeszukania lub zatrzymania na podstawie

33Por.P.Lubiewski,Ustawa antyterrorystyczna wobec służb specjalnych…,s.316.34Por.tamże,s.317.


przesłanekokreślonychszerzejniżwinnychprzypadkach35.WszczególnościTrybunałwskazał,żeniestanowinaruszeniaEuropejskiejKonwencjiPrawCzłowiekaiPodsta-wowychWolnościprzeprowadzenieprzeszukaniawwarunkachwskazanychpowyżej wsytuacji,gdyprzysługujeśrodekzaskarżenianadokonanieczynności.Należywska-zać,żeart.221ustawyzdnia6czerwca1997r.–Kodekspostępowaniakarnego(Dz.U.z2016r.poz.1749,zezm.),zwanydalej„kpk.”,przedwejściemwżycieustawyATumożliwiałprzeszukanieizatrzymanieokreślonejosobywciągucałejdoby36.

Wśródzmianzakładanychwinnychustawachistotnejestzwłaszczawprowadze-niewustawiez6czerwca1997r.–Kodekskarny(Dz.U.poz.553,zezm.),zwanegodalej„kk”, przepisówdefiniującychnowetypyprzestępstwstanowiącychodpowiedźnadziałaniatzw.zagranicznychbojowników,związanezkonfliktemwSyrii iIrakuorazdostosowaniekrajowychrozwiązańdopodpisanegoprzezPolskęprotokołudodatkowe-godosporządzonej16maja2005r.wWarszawieKonwencji Rady Europy o Zapobiega-niu Terroryzmowi (Dz.U. z 2008 r. poz. 998).

Trzebatakżezwrócićuwagęnazmianywustawiez22sierpnia1997r.oochro-nie osób imienia (Dz.U. z 2014 r. poz. 1099, ze zm.).W art. 7 uregulowano nowyobowiązekkonsultacjiplanówochronyobszarów,obiektówiurządzeńumieszczonych wtzw.ewidencjiobszarów,obiektówiurządzeńpodlegającychobowiązkowejochroniezwłaściwym terytorialniedyrektoremdelegaturyABW,wzakresie zagrożeń terrory-stycznych.Wtymartykuledodanoprzepisprawny,zgodniezktórymplanochronypo-winienzawieraćanalizęstanupotencjalnychzagrożeńocharakterze terrorystycznym.Wartozauważyć,żenastronieinternetowejABWpowstałazakładkapoświęconatemuzagadnieniu,gdziemożnazapoznaćsięzProcedurą uzgadniania planów ochrony ob-szarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie w zakresie zagrożeń o charakterze terrorystycznym37.

Odnotowaniawymagainstytucjaprawna,pozwalająca(art.38ustawyAT–zmia-nywustawieoABWorazAWdotyczącewprowadzenianowegoart.22btejustawy) napozyskaniedowspółpracyosóbdziałającychna rzecz innegopaństwa luborgani-zacji (w odniesieniu do przestępstw o charakterze terrorystycznym i szpiegostwa). Wprzypadku, gdy informacje lubmateriały uzyskane przezABWpodczas realizacjizadańwskazująnapopełnienieprzestępstwaszpiegostwaalbouprawdopodobniajądzia-łalność zmierzającą do popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym szef ABWotrzymałuprawnieniedoodstąpienia–gdyjesttouzasadnionewzględamibezpie-czeństwapaństwa–odobowiązkuzawiadomieniawłaściwegoprokuratoraouzasadnio-nympodejrzeniupopełnieniaprzestępstwaorazoosobie,którawedługinformacjilubmateriałówuzyskanychprzezABWmożebyćjegosprawcą.

SkorzystanieprzezszefaABWzpowyższegouprawnienia jestmożliwe jedyniepodwarunkiem,żesprawcaprzestępstwaszpiegostwaalbopodejrzewanyoprzestęp-stwaocharakterzeterrorystycznymświadomieidobrowolnieujawniłwszelkieokolicz-nościpopełnionegoczynulubprowadzonejdziałalnościorazzobowiązałsiędopodjęciatajnejwspółpracyzABW.OdstąpienieprzezszefaABWodobowiązkuzawiadomieniawłaściwegoprokuratoraouzasadnionympodejrzeniupopełnieniaprzestępstwabędziemożliwe po zasięgnięciu opinii prokuratora generalnego oraz ministra koordynatora

35http://www.echr.coe.int/Documents/COURTalks_Terr_Talk_POL.PDF[dostęp:24IX2017].36Por.P.Lubiewski,Ustawa antyterrorystyczna wobec służb specjalnych…,s.317.37 https://www.abw.gov.pl/pl/procedura-uzgadniania-p/1297,W-zwiazku-z-wejsciem-w-zycie-ustawy-z-d-

nia-10-czerwca-2016-r-o-dzialaniach-antyt.html[dostęp:21IX2017].


służbspecjalnych, jeżelizostałpowołany.Osobiepozyskanejdowspółpracynazasa-dachwskazanychwustawieATprzysługująodpowiedniedozagrożeniaśrodkiochron-ne.Wustawie,októrejmowa,przewidzianoszeregwarunkówograniczającychprowa-dzeniewspółpracy.

Kolejno w ustawieAT uregulowano problem dostępu do informacji stanowią-cychtajemnicębankową(art.34ustawyATorazzmianywustawieoABWorazAW– dodanynamocyustawyATart.34austawyoABWorazAW).UstawaATumożliwiaszefowiABWuzyskiwaniedostępudoprzetwarzanychprzezbankiinformacjistanowią-cychtajemnicębankowąosób,ichodzieżyipodręcznychprzedmiotóworazinformacjidotyczącychumóworachunekpapierówwartościowych,umóworachunekpieniężny,umówubezpieczenialubinnychumówdotyczącychobrotuinstrumentamifinansowymi,świadczenia usług płatniczych lub zawieranych z uczestnikami funduszy inwestycyj-nych, a przedewszystkimdanych osób, które zawarły takie umowy, przetwarzanychprzezuprawnionepodmioty.Torozwiązaniemiałonaceluusprawnieniedziałańwza-kresieprzeciwdziałaniafinansowaniuterroryzmuorazinnychprzestępstw,którychroz-poznawanieiwykrywanieorazktórymzapobieganienależydozadańABW.

WustawieATuwzględnionotakżeodpowiedzialnośćABWwzakresierozpozna-waniazagrożeńwcyberprzestrzeni,zapobieganiaimorazichzwalczania,awustawie oABWorazAWwprowadzonoszczegółowerozwiązaniadotycząceochronycyberprze-strzeni(art.34ustawyAT–zmianydot.art.5–orazdodaneart.32a–eustawyoABWorazAW).AgencjaBezpieczeństwaWewnętrznegostałasięwłaściwawzakresierozpo-znawaniazagrożeńgodzącychwbezpieczeństwoistotnychzpunktuwidzeniaciągłościfunkcjonowaniapaństwasystemówteleinformatycznychorganówadministracjipublicz-nej lub systemów sieci teleinformatycznych objętych jednolitymwykazemobiektów,instalacji,urządzeńiusługwchodzącychwskładinfrastrukturykrytycznej,atakżesys-temówteleinformatycznychwłaścicieli iposiadaczyobiektów, instalacji luburządzeńinfrastruktury krytycznej, zapobiegania im oraz ich zwalczania, przez uwzględnienietegoproblemuwśródzadańustawowychtejinstytucjiokreślonychwart.5ust.1ustawyoABWorazAW.PonadtoABWpowierzonozadaniepolegającenaprzeprowadzaniuocenybezpieczeństwawskazanychwyżejsystemówteleinformatycznychalbosiecitele-informatycznych(art.32adodanydoustawyoABWorazAW),atakżeszefABWzostałobowiązanydoanalizyzdarzeńnaruszającychbezpieczeństwosystemówteleinforma-tycznych(nowyart.32ewustawieoABWorazAW).Wtymwzględzienależyzwró-cićuwagęnawypowiedźrzecznikaministrakoordynatorasłużbspecjalnychS.Żaryna,którystwierdził,że(…)walka w cyberprzestrzeni jest coraz ostrzejsza.Wskazałrów-nież,że(…)nikt nie jest w stanie odpowiedzialnie stwierdzić, że Polska jest bezpieczna i odporna na ataki hakerów.W kontekście wprowadzonego przepisu wskazał, iż (…) testy faktycznie mają miejsce (…) nie chcemy jednak zdradzać szczegółów, nie bę-dziemy informowali o wykrytych lukach czy błędach.Właściwezespoły,zwaneCER-Tami38,czylizespołyreagowanianazdarzenianaruszającebezpieczeństwowsieciIn-ternet,działająwcałejEuropie–wPolscejestichkilka(m.in.certpl,cert.gov.plczymil-certpl).Tedziałaniamająnacelu, jakwynikaz analizypowyższejwypowiedzi,przedewszystkimniedopuszczeniedosytuacji,któraniedawnomiałamiejscenaUkra-inie,gdziedokonanoatakówhakerskichnabanki,telekomunikacjęimetro39.

38 Z ang. Computer Emergency Response Team.39https://wpolityce.pl/swiat/346123-zmasowany-atak-hakerski-na-ukrainie-wirus-zaatakowal-system-ban-

kowy-i-telekomunikacyjny[dostęp:24IX2017].


Nowyminstrumentem(nowyart.32custawyoABWorazAW)odnoszącymsiędosystemówteleinformatycznych,któregocelemniebędzie jednakbezpośrednio ichochrona,alezapobieganieprzestępstwomocharakterzeterrorystycznym,przeciwdzia-łanie im,wykrywanie ichorazściganie ichsprawców,byłoprzyznanieSądowiOkrę-gowemuwWarszawie,napisemnywniosekszefaABWzłożonypouzyskaniupisem-nejzgodyprokuratorageneralnego,uprawnieniadowydaniapostanowienia,wktórymzarządzi zablokowanie – albo zażąda od administratora systemu teleinformatycznego zablokowania–dostępnościwsystemieteleinformatycznymokreślonychdanychinfor-matycznychlubusługteleinformatycznychmającychzwiązekzezdarzeniemocharak-terzeterrorystycznymnaczasokreślony,niedłuższyniż30dni.

Powyższy przepis skłonił organizacje pozarządowe do złożeniawniosku na te-mattego,ileijakiestronyABWzablokowałanapodstawienowychprzepisówustawyAT.Agencjaodmówiłaudzieleniatakichinformacji.SprawatrafiładoWojewódzkiegoSąduAdministracyjnegowWarszawie,którystwierdził,żeABWmiałaprawoodmówićpodania informacji. Zdaniem fundacji, która byławnioskodawcą, ten przepis ustawystanowi zagrożeniedlawolności słowa.Sądoddalił skargę.Z informacjimedialnychwynika40,żewniosekniepowinienzostaćuwzględniony,przeciwkoniemuprzemawiabowieminteresdotyczącybezpieczeństwapaństwa.Ponadtozgodniezprzedstawiany-miwmediach informacjami sędzia sprawozdawca,A. Lipiński,miał powiedzieć, że (…) taka klauzula w tym momencie jest uzasadniona tym, co aktualnie dzieje się na świecieiwskazałnacorazczęstszedokonywaniezamachówterrorystycznych.Fun-dacjazapowiedziała,żezwrócisięosporządzeniepisemnegouzasadnieniaiżepojegoanalizierozważyzłożenieskargikasacyjnejdoNaczelnegoSąduAdministracyjnego41.

Rozwiązanieprawnedotyczącezablokowaniadanychinformatycznychbyłowie-lokrotniekomentowanenałamachprasyiwmediachspołecznościowych42. Zapomina się jednako tym, żeo zastosowaniu tego instrumentuprawnegodecydujeSąd, aniesłużby, iże tododecyzjisądunależyuwzględnieniewnioskuszefaABWwzakresiezażądania od administratora systemu teleinformatycznego zablokowania dostępności w tymsystemieokreślonychdanych.Nieprzykłada sięnależytejwagido tego, jakieobliczemaobecniesiećInternetwkontekściezagrożeńterrorystycznych–jestonacorazczęściejwykorzystywanadonielegalnejdziałalnościzwiązanejzterroryzmem.Ztegowzględupowyższeuprawnieniemawopiniiautoraszczególneznaczeniewodniesie-niudoprzeciwdziałaniadziałalnościorganizacji terrorystycznych,którewykorzystująInternetdopromowaniaswojejideologii,zamieszczaniainstruktażudotyczącegospo-sobuprzeprowadzaniazamachówterrorystycznychorazkomunikowaniasięzeswoimizwolennikami.

Ponadtoprzewidujesiędeanonimizacjęosóbkorzystającychztzw.przedpłaco-nych kart telefonicznych (pre-paid) przez zobowiązanie ich do podania swoich da-nychoperatorowitelekomunikacyjnemu.Mającnauwadzeto,żeanonimowośćtegotypukartdostarcza– jakpokazująprzypadkikrajowe izagraniczne–przestępcom,w tymosobomzaangażowanymwdziałalność terrorystyczną,dogodnegonarzędziado komunikowania się i kamuflażu, w ustawie przewidziano obowiązek rejestracji

40 http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1034557,terroryzm-zmienia-optyke-sadu-na-informacje-publicz-na.html[dostęp:24IX2017].

41WyrokWSAwWarszawiez11IV2017r.,sygn.akt:IISA/Wa1855/16.42 http://www.fakt.pl/pieniadze/prawo/abw-zablokuje-strony-internetowe-kontrowersyjna-ustawa-antyter-

rorystyczna/d081ec2[dostęp:23IX2017].


użytkowników tychkart.Wprowadzone rozwiązanieprawnebyłouzasadnianeprzyuwzględnieniu przeciwdziałania zjawisku fałszywych powiadomień o podłożeniuładunkówwybuchowych, których celem było i jestwywołanie działańwłaściwychsłużbidoprowadzeniedozakłóceniafunkcjonowaniaorganówpaństwa.Ztegowzglę-duwprowadzono zmianęwustawie z 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.z2014r.poz.243,ze.zm.–art.43ustawyATprzezdodanieart.60bwPra-wie telekomunikacyjnym),zgodniezktórąabonencitzw.przedpłaconychkarttelefo-nicznychbędązobowiązanidopodaniaswoichdanych.Zgodniezinformacjąprzed-stawioną 19 lipca 2017 r. przez sekretarza stanuwMSWiA JarosławaZielińskiegoodnoszącąsiędomajaiczerwca2016r.,czylijeszczeprzedwejściemwżycieustawyAT–odnotowano88powiadomieńopodłożeniubomby.Natomiastwlipcuisierpniu2016 r.–60 (wokresieSzczytuNATOwWarszawie iŚwiatowychDniMłodzieży wKrakowie),wewrześniu i październiku – 37,w listopadzie i grudniu 32.Dodałon, żew I kwartale 2017 r. takich powiadomień było 61wobec 127w analogicz-nymokresie2016r.Autorwnioskujenatejpodstawie,żeliczbafałszywychpowia-domieńopodłożeniuładunkuwybuchowegomożesięnasilaćwprzypadkurealizacjiwPolsceprzedsięwzięćrangimiędzynarodowej43.Ponadtowprowadzonyobowiązekrejestrowaniakartpre-paidspowodował31proc.spadekliczbykartprzedpłaconychużywanychwPolscewciągurokuzponad25mlndo18,4mlnsztuk–wedługGUS–ponieważkartyniezarejestrowaneoperatorzybyliobowiązaniwyłączyć44.W.Łączew-ski poddaje krytyce45m.in.problemzwiązanyzkartamipre-paidorazichrejestracją,odnosisiędoszyfrowaniadanychiniektórychsposobówkomunikacjiterrorystów46,nie podpiera jednak swojego stanowiska wiarygodnymi danymi statystycznymi czy badaniaminaukowymi,ajeślijużtoczyni,jakwprzypadkuregulacjiobowiązującychwAustralii,tonieprzywołujeichźródeł.Cowięcej,podotarciudoźródełprzedsta-wionychnaaustralijskichstronachinternetowychniestwierdzono,żeprocederzakupukartSIMprzez„niewidzialnąrękę”jestwAustraliiniemożliwy47.Wręczprzeciwnie–wchodząc na jeden z popularnych serwisówaukcyjnych autor niemiał najmniej-szego problemu, aby znaleźć ofertę sprzedaży australijskiej karty SIM48. Z kolei ATyburskaiB.Jewartowskiwskazują,żeprzepisydotyczącerejestracjikartpre-paidstosujesięwwielukrajachEuropyiświata.Wichocenieumożliwiatopracęorganówśledczychnawetwprzypadkurejestracjitakiejkartyprzyużyciupodstawionychosóborazpodrobionychczyskradzionychdokumentów.Podkreślają,że(…)pozostawione w ten sposób „ślady” dają potencjalnie większe możliwości na ustalenie i zatrzymanie sprawców, a częstokroć zapobieżenie planowanym zamachom49.

43 http://www.pap.pl/aktualnosci/news,1017974,wiceminister-zielinski-niski-poziom-zagrozenia-terrorystycznego-w-polsce.html[dostęp:24IX2017].

44 Zob. http://serwisy.gazetaprawna.pl/telekomunikacja/artykuly/1061558,karty-prepaid-8-mln-ustawa- antyterrorystyczna.html[dostęp:24IX2017].

45PolemikadoartykułuWojciechaŁączewskiegoopublikowanegowczasopiśmie„Polityka”pt.Terroru jak nie było, tak nie ma,zob.http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1712526,1,dlaczego-ustawa-anty-terrorystyczna-jest-niebezpieczna.read[dostęp:23IX2017].

46Wocenieautoraszczegółoweopisywanietegotypuinformacjimożestanowićcenneźródłodlarozwija-jącychsięgrupocharakterzeterrorystycznym.

47 Zob. https://www.acma.gov.au/Industry/Telco/Carriers-and-service-providers/Prepaid-mobiles/new-ru-les-streamline-identity-checking-for-prepaid-mobiles[dostęp:24IX2017].

48https://www.ebay.com/b/Australia-Cell-Phone-SIM-Cards/29778/bn_2877533[dostęp:24IX2017].49A.Tyburska,B.Jewartowski,Ustawa antyterrorystyczna wobec zjawiska współczesnego terroryzmu…,

s. 265.


Uregulowanotakżekwestięzniszczenialubunieruchomieniabezzałogowychstat-kówpowietrznych(dronów)wprzypadkach,któremogąstanowićzagrożenie(art.39ustawyAT– dodanie nowych przepisów,m.in.w ustawie z 3 lipca 2002 r. – Prawolotnicze –Dz.U. z 2016 r. poz. 605 oraz art. 126a).Wprowadzono rozwiązania roz-szerzającewykazprzypadków,wktórych funkcjonariuszeokreślonychwustawieATsłużb,m.in.Policji,StrażyGranicznej,AgencjiBezpieczeństwaWewnętrznego,AgencjiWywiadu,CentralnegoBiuraAntykorupcyjnego(art.126aust.2pkt1),jakrównieżpra-cownicyspecjalistycznychuzbrojonychformacjiochronnych,mająprawodoużycialubwykorzystaniabronipalnejprzezumożliwieniezniszczenia lubunieruchomieniabez-załogowegostatkupowietrznegowprzypadkach,gdyprzebieglotulubdziałanietakie-gostatku:zagrażażyciulubzdrowiuosoby,stwarzazagrożeniechronionychobiektów,urządzeńlubobszarów,zakłócaprzebiegimprezymasowejalbozagrażabezpieczeństwujejuczestnikówlubstwarzauzasadnionepodejrzenie,żebezzałogowystatekpowietrznymożezostaćużytyjakośrodekatakuterrorystycznego.NależyzgodzićsięzezdaniemprzedstawionymprzezA.TyburskąiB.Jewartowskiego,żenowetechnologiedająmoż-liwośćwykorzystywania tego typu urządzeń przez terrorystów, umożliwiają bowiemzdalneodpalanieładunkówwybuchowychitymsamymataknawybranyobiekt,systemluburządzenie.Mogązatemstanowićrealnezagrożeniebezpieczeństwawruchulotni-czym50.TrzebaprzypomniećzdarzeniewbazielotniczejwBalicach,gdziedronzrzuciłładunek,któryspowodowałniegroźnywybuch51.

Wartozwrócićuwagętakżenazaostrzenieprzepisówwzakresiedokonywaniawy-daleniazterytoriumRPosóbnieposiadającychpolskiegoobywatelstwa(art.57ustawyAT i dodany art. 329a do ustawyo cudzoziemcach). Pierwsze konsekwencje prawnewynikająceztegoprzepisuzastosowanopodczasŚwiatowychDniMłodzieży–depor-towanowówczasobywatelaAustriipodejrzewanegooradykalizmislamski52.

4. Rzecznik Praw Obywatelskich – wniosek o zbadanie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy At

NiektóreprzepisyustawyATzostały, jaktozasygnalizowanowcześniej,zakwe-stionowaneprzezRzecznikaPrawObywatelskich,zwanegodalej„Rzecznikiem”,ado-kładnie:art.2pkt7,art.6,art.6ust.3,art.9ust.1,art.10,art.11,art.26,art.38,art.48orazart.58.Poniżejprzedstawiono,jakiebyłygeneralnepodstawydozaskarżeniatychprzepisówprzezRzecznika.

Zakwestionowanozatem9przepisówustawy,wtymjedenprzepisdwukrotnie53. WuzasadnieniudoswojegownioskuRzeczniknapisał,że(…)cele ustawy należy uznać za słuszne, a bezpieczeństwo publiczne, jako dobro prawne, może usprawiedliwiać ogra-niczenie przez ustawodawcę korzystania z wolności i praw człowieka i obywatela (…). Rzecznikwielokrotniepodkreślał,żeefektywnośćdziałaniawłaściwychorganówpań-stwawzakresienie tylko reagowaniana już zaistniałe zdarzenia, lecz takżeprewen-cjawprzypadkuzagrożeń,którychwystąpieniemożewyrządzićnieodwracalnestraty

50Tamże,s.265.51 http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,90279,18406297,dron-zrzucil-ladunek-na-baze-wojskowa-lotniska

-w-balicach.html[dostęp:24IX2017].52 http://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2016-08-02/wydalono-obywatela-austrii-skorzystano-z-przepiso-

w-ustawy-antyterrorystycznej/[dostęp:24IX2017].53http://trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/art/9112-ustawa-antyterrorystyczna/[dostęp:24IX2017].


wodniesieniudodóbrprawniechronionych,sąszczególnieistotnewwarunkachglo-balizacjiprzestępczości.Przyznaniewłaściwychuprawnieńsłużbomodpowiedzialnymzawalkęzterroryzmemjestzatemkonstytucyjnymobowiązkiempaństwawynikającym z art. 5 Konstytucji RP.

Odnosząc siędoart. 2pkt7, czyli definicji zdarzeniao charakterze terrorystycz-nym, zaznaczonobrakprecyzji prawodawcywkontekście tegoprzepisu, którywoce-nieRzecznikapozwalanaszerokąinterpretację.Wtymkontekścienależystwierdzić,żeczęściąskładowązasadyprzyzwoitejlegislacjijesttzw.zasadadostatecznejokreśloności,zktórejmożnawyprowadzić chociażbynakaz stosowanianorm jasnych, zrozumiałychdlaadresatów.TrybunałKonstytucyjnywwyrokuwsprawieP13/02z3grudnia2002r.wyraziłpogląd,zgodniezktórym„poważnewątpliwościinterpretacyjne”niewystarczajądostwierdzenianiezgodnościdanegoprzepisuzKonstytucjąRP.Trzebazasygnalizować,żewprzypadkuniejasnościprzepisumusisięonałączyćzdodatkowymiokolicznościamipowodującymirozbieżnościinterpretacyjne,którychniedałobysięusunąćprzezzastoso-waniezwyczajnychśrodkówmającychnaceluwyeliminowanieniejednolitościwstoso-waniuprawa.Dotychczasniestwierdzonorozbieżnościinterpretacyjnychwtymzakresie,stądteżwskazaneprzezRzecznikaargumentyniewydająsięzasadne.

Następniezakwestionowanoprzepisart.6ust.1dotyczącyuprawnieniaszefaABWdoprowadzeniawykazuosób,któremogłymieć związekze zdarzeniem terrorystycz-nym.Zewzględunaposłużenie sięw tymprzepisiedefinicją zdarzeniao charakterzeterrorystycznymorazzewzględunato,żezawieraonapominięciaustawodawczewpo-staci brakuprocedur umożliwiającychkontrolę zasadności zamieszczenia danej osoby wwykazie,Rzecznikuznał,iżjestonwcałościniezgodnyzprzepisamiKonstytucjiRP. Wprzypadkuart.6ust.3dotyczącegodelegacjidowydaniaprzez szefaABWzarzą-dzenia,w którym zostanie uregulowany zakres informacji gromadzonychwwykazie, októrymmowawust.l,sposóbprowadzeniategowykazu,atakżetrybprzekazywaniapodmiotomorazsłużbomspecjalnyminformacjiztegowykazu,wskazałon,żezarządze-nieniemożestanowićpodstawydecyzjiwobecobywateli,osóbprawnychorazinnychpodmiotów.Wtymaspekciemożnazwrócićuwagęnapodstawowąfunkcjętegoprzepi-su,którajestwyrażonawpotrzebieintegracjiprzepisówodnoszącychsiędoterroryzmu.Dotychczasowystanprawnyukształtowałsięwtakisposób,żewielezregulacjidoty-czącychproblematykiterrorystycznejbyłarozproszonawróżnychrodzajowoustawachiaktachprawnychrangipodstawowej.Ztegowzględuorganyzobowiązanedorealizacjiposzczególnychobowiązkówdysponowałyjedynieniepełnymidanymi.Ponadtoproblemniedostatecznejspójnościbazdanychpodniesionowdokumenciepn.Stronger and Smar-ter Information Systems for Borders and Security,któryKomisjaEuropejskaprzedstawiłaParlamentowiEuropejskiemuorazRadzieUniiEuropejskiej54.Zwróconownimuwagęna tzw.martwepunkty,któremogąpowodowaćograniczeniemożliwościskutecznegodziałaniaorganówmającychuprawnieniadochodzeniowo-śledcze.Wkontekściezarzą-dzenianależyodnotować,żeadresatemnormzawartychwtymprzepisiesąwyłączniejednostkiorganizacyjnepodległeszefowiABW.Zarządzenieniestanowirównieżsamo-dzielnejpodstawyprawnejdopodejmowaniajakichkolwiekdziałańwobecosoby,jeżelijejdaneznalazłysięwwykazie.PonadtoABWprzedwejściemwżycieustawyATmiała(inadalma)uprawnieniedozbieraniawszelkichdanychosobowych, zwłaszcza jeżelijesttouzasadnionecharakteremrealizowanychzadań(art.34ustawyoABWorazAW).

54http://www.eulisa.europa.eu/Newsroom/News/Documents/SB-EES/communication_on_stronger_and_smart_borders_20160406_en.pdf[dostęp:25IX2017];wpiśmienrCOM(2016)205final.


Zaskarżonyzostałrównieżprzepisart.9ust.lustawyAT,któryprzewidujemożli-wośćniejawnegoprowadzeniaczynnościwobecosobyniebędącejobywatelemRzecz-pospolitejPolskiej,wstosunkudoktórej istniejeobawacodomożliwościprowadze-niaprzezniądziałalności terrorystycznej.Mechanizmyprzewidzianewzaskarżonym art.9ust.lustawyATwpierwszejkolejnościbudząwątpliwościRzecznikazewzględunabrakjakiejkolwiek–zarównouprzedniej,jakinastępczej–kontrolisądubądźinnegoniezależnegoorganu.Ponadtopodzielaonstanowisko,żeniejawnepozyskiwanieinfor-macjimożestanowićśrodekskutecznyizarazemkoniecznydozwalczaniamasowychniebezpieczeństw, a zwłaszczado zwalczania szczególnieniebezpiecznejdziałalnościterrorystycznej.Odnosząc się do tego zagadnienia, należywskazać, co jużwcześniejuczyniono,żeprzepiszawieramechanizmkontrolinastępczej,sprawowanejprzezpro-kuratora generalnego (art. 9 ust. 4 ustawy AT). Last but not least nie jest to novum w pol-skimsystemieprawnym,tegotypuprocedurawystępujebowiemwprzypadku„prze-syłkiniejawnienadzorowanej”(art.30ustawyoABWorazAW).Zarzutukształtowany wtensposóbwydajesięniezasadnyzpunktuwidzeniazdaniawyrażonegoprzezRzecz-nika,żeteprzepisysąpozbawionekontrolizestronyorganuzewnętrznego.

Wart.10ust.lustawyATuregulowanoprzesłankiuzasadniającedopuszczalnośćpobieraniadanychbiometrycznych.Rzecznikwskazał,żetenprzepisodwołujesiędoogólnych i nieprecyzyjnych pojęć: i s t n i e n i e p o d e j r z e n i a oraz i s t n i e n i ew ą t p l i w o ś c i .Zwróciłontakżeuwagęnainnenieprecyzyjnepojęciazawartewdal-szychprzepisachart.10.Rzecznikdodał, żewkrajowymsystemieprawnym istniejąprzepisypozwalającenapobieraniedanychbiometrycznychiuznał,żeprzepis,októrymmowa,niespełniakryteriumniezbędnościwdemokratycznympaństwieprawnym.

Napłaszczyźnieart.11ustawyAT,któryupoważniaszefaABWdonieodpłatnegodostępudodanychiinformacjizgromadzonychwrejestrachpublicznychorazewiden-cjachprowadzonychprzezpodmiotywymienionewtymprzepisie,argumentacjabyłapodobna,jakwprzypadkuart.10.Zwróconorównieżuwagęnanieostrepojęciareje-strypubliczne,ewidencje,bazydanych,systemyinformacyjneitd.Ogólnierzecz ujmując,w ocenieRzecznika szefABWotrzymał zbyt szeroki dostęp do reje-strówprzez(…)żądanie niekoniecznych, lecz wygodnych dla władzy publicznej infor-macji o jednostce.Dodanotakże,żeprzepisart.11niedajegwarancji,żeprzepisbędziestosowany tylkowówczas, gdy będzie to konieczne do realizacji celów określonych wustawieAT.Jakjużwcześniejwskazano,zaburzeniawprocesieprzepływuinformacjinajważniejszych dla bezpieczeństwa państwamogą uniemożliwić prowadzenie efek-tywnych czynności zapobiegawczych. Skoro powierzono szefowiABW rolę koordy-nacyjną,powinienonmiećmożliwośćrealnegowykonywaniazadańprzezweryfikacjęgromadzonychinformacji.WartoodnieśćsięwtejmateriiprawnejdowyrokuTrybunałuKonstytucyjnegowsprawieK54/07z23czerwca2009r.,wktórymdokonanoocenykonstytucyjnościniektórychprzepisówustawyz9czerwca2006r.oCentralnymBiurzeAntykorupcyjnym(Dz.U.z2016r.poz.1310,ze.zm.–art.22),wzakresiedostępudodanychzawartychwrejestrachpublicznych iewidencjach.NiniejszeprzepisyzostałyuznanezazgodnezKonstytucjąRP.

Kolejno,przewidzianawzaskarżonymprzepisieart.26ust.2ustawyATmożli-wośćstosowaniatymczasowegoaresztowanianapodstawiejedynieuprawdopodobnie-niapopełnienia,usiłowanialubprzygotowaniadopopełnieniaprzestępstwaocharakte-rzeterrorystycznymwocenieRzecznikapozostajewsprzecznościzfundamentalnymizasadami demokratycznego państwa prawnego.Argumentując, wskazano, że przepis


narusza:zasadęzaufaniaobywatelidopaństwa,zasadędostatecznejokreślonościiza-sadępoprawnejlegislacji.Wart.38pkt6ustawyATwprowadzasięzmianywustawieoABWorazAWpolegającem.in. na dodaniu art. 32c dopuszczającego blokadę do-stępnościwsystemieteleinformatycznymdanychinformatycznych,któremajązwiązekzezdarzeniemterrorystycznym,lubusługteleinformatycznychsłużącychlubwykorzy-stywanych do spowodowania zdarzenia o charakterze terrorystycznym. Podobnie jakuprzednio,podniesiono,żeprzepisposługujesięniedookreślonymipojęciami,np.daneinformatyczne.Jednocześniewskazano,żezarządzenieblokadymożenieprzynieśćrezultatuzpowodukorzystaniaprzezorganizacje terrorystycznez tzw.darknetu.We-dług Rzecznika o możliwym braku efektywności przyjętych rozwiązań świadczy to,żenajbardziej popularne serwisy internetowe sąprowadzone zagranicą, a zatemprze-pisyustawyz18lipca2002r.oświadczeniuusługdrogąelektroniczną(Dz.U.z2017r. poz. 1219) nie będą miały do nich zastosowania. Podsumowując, wskazał on, że (…) ze względu na zbyt ogólny sposób sformułowania przesłanek, nieprecyzyjne określe-nie zakresu oraz procedurę, która nie zapewnia wystarczających gwarancji powoduje, że przepis ten stwarza ryzyko arbitralnego korzystania z tego narzędzia przez organy pań-stwa.Zarzutdotyczytego,żezaskarżonyprzepisposługujesięokreśleniami,któreniemajądefinicjilegalnejiwzwiązkuztymbędąpowodowaćtrudnościzichinterpretacją, np. pojęcia dane informatyczne lub zdarzenie o charakterze terrorystycz-nym.Wodniesieniudopowyższegonależyzwrócićuwagę,żepojęciedaneinforma-tycznejeststosowanewpolskimsystemieprawnym.Występujenp.wkk(art.165§1pkt4–definicjaprzestępstwasprowadzenianiebezpieczeństwadlażyciaizdrowiawieluosóborazmieniawwielkichrozmiarach)ikpk(art.143§1pkt6–spisanieprotokołu zzatrzymaniadanychinformatycznych).

Zkoleinamocyart.57ustawyAT,jakjużwcześniejwskazano,dodanoart.329awustawieocudzoziemcach.Zgodnieztymprzepisemministerwłaściwydosprawwe-wnętrznych,nawniosekkomendantagłównegoPolicji,szefaABWalboszefaSKWwy-dajedecyzjęozobowiązaniudopowrotucudzoziemca,codoktórego istniejeobawa,żemoże prowadzić działalność terrorystyczną lub szpiegowską albo podejrzewanego opopełnieniejednegoztychprzestępstw.ZdaniemRzecznika,skorotenprzepisnieprze-widujeżadnychgwarancjidlawydalanegoczydeportowanegocudzoziemcaidopuszczamożliwośćzłożeniaskargidosąduwyłączniespozagranicPolski,uniemożliwiająctymsamymdostępdoakt (którewpraktycezostanąutajnione), a tymsamymuniemożli-wiającskutecznąobronę,ograniczenietoniemacharakteruproporcjonalnegoiniejestniezbędnewdemokratycznympaństwieprawnym(podobneargumentyprzedstawionowprzypadkuart.73custawyz14lipca2006r.owjeździenaterytoriumRzeczpospolitejPolskiej, pobycie orazwyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskichUniiEuropejskiejiczłonkówichrodzin–Dz.U.z2017r.poz.900).Wocenieautorapowyższeprzepisydookreślająjednakpodmioty,wobecktórychsąstosowaneograni-czeniaisąonesformułowanewsposóbdostateczniejasnyiprecyzyjny,comasłużyćichjednolitemustosowaniu, jakteżobejmująwyłączniesytuacje,wktórychracjonal-nyustawodawcazamierzałwprowadzićregulacjęograniczającąkorzystaniezwolności iprawkonstytucyjnych.Ponadtodopuszczalnośćpojęcialubzwrotuniedookreślonegozależyrównieżodfunkcji,jakąpełnidanepojęcielubzwrotnatledanegoprzepisulubaktuprawnego(wyrokTKwsprawieKP1/09z13października2010r.).Worzecznic-twieTKwskazywanonawet,żeniekażdaustawazawierającabłędnerozwiązaniapraw-neniepozwalającenaosiągnięciezamierzonegocelu,wychodzącazwadliwychzałożeń


czyocen ekonomicznych i społecznych, jest niezgodna zKonstytucjąRP.W ramachswobodyustawodawcypozostajenawetpodjęcierozwiązańdysfunkcjonalnych,chybażeichkonstrukcjajesttakbłędna,żemożnaprzewidziećichcałkowitąnieprzydatnośćdo realizacji założonych celów (poglądwyrażonywwyrokuTKw sprawieK 18/95 z 9 stycznia 1996 r.). Odnosząc się do powyższych twierdzeń, należywskazać, żewzwiązkuzwprowadzeniemart.72cdoustawyowjeździeorazart.329adousta-wyocudzoziemcach,decyzjęowydaleniuosobybędziepodejmowałministersprawwewnętrznychiadministracjinawniosekkomendantagłównegoPolicji,szefaAgen-cji BezpieczeństwaWewnętrznego albo szefa Służby KontrwywiaduWojskowego.Ustawodawca celowo powierzył kompetencje w tym szczególnym trybie organo-wiwyższego stopnia niżwojewoda, który jestwłaściwy do podjęcia takiej decyzji wpozostałych przypadkach.Należy również pamiętać, że cudzoziemiec,w stosun-kudoktóregojestpodejmowanadecyzja,możeskorzystaćzmożliwościzaskarżeniadecyzji I instancji, a następniewniesienia skargi do sądu administracyjnego (doko-nywanegorównieżspozaterytoriumRPprzezpełnomocnikaprocesowegowkraju).Coistotne,analogicznerozwiązanieobowiązywałorównieżwstanieprawnymprzedwejściemwżycieustawyAT,ponieważzgodnie z art. 72ust. 2ustawyowjeździe wsytuacji,gdypodstawąwydaleniajestdziałalnośćterrorystyczna,niestosowałosięart.72ust.1tejustawy,wedługktóregowniesienieskargidosąduadministracyjnegonadecyzjęowydaleniu,wrazzwnioskiemowstrzymaniejejwykonania,przedłużaterminwykonanianakazuopuszczenia terytoriumRzeczpospolitejPolskiejdodnia,w którym postanowieniew sprawie tegowniosku stało się prawomocne (Rzecznikjednakniezdecydowałsięnazaskarżeniepowyższegoprzepisu).

KończącuzasadnienieswojegownioskudoTrybunałuKonstytucyjnego,Rzecznikzwróciłuwagęnato,że:

Zwalczanie terroryzmu i prawidłowe rozpoznawanie zagrożenia terrorystycznegoniewątpliwiestanowi istotnezadaniepaństwa,któregoobowiązkiemjeststanienastra-żybezpieczeństwaosóbpozostającychw jego jurysdykcji.Wobec tegopozytywniena-leżyocenićpodjęcieinicjatywyustawodawczejwtymobszarze.Jednakwszelkieśrodkiprawnesłużącedoosiągnięciategocelumusząbyćproporcjonalneiingerowaćwprawaczłowieka jedyniewówczas i jedyniew takimzakresie, jaki jest niezbędnie konieczny iniezbędny.Regulacjeustawyodziałaniachantyterrorystycznychwwielumiejscachbu-dząistotnewątpliwościcodoichzgodnościzestandardemkonstytucyjnymorazwynika-jącymzEKPCziKPPUE.

5. Podsumowanie

Terroryzmtozjawiskoistotneprzedewszystkimjakościowo,anieilościowo.Je-denatakterrorystycznymożespowodowaćzagrożeniekilku,anawetkilkutysięcyludzi(przykładem–atakiwNowymJorku).Niezawszeobrazstatystycznymożedaćwy-miernąinformacjęnatematdziałalnościsłużb.Autorniniejszegoartykułujestzdania,żemożebyćwręczprzeciwnie.Możnaprzecieżzałożyć,żeskoromamywPolsceprzykła-dowo1000przestępstwprzeciwkomieniu,a1przestępstwoprzeciwkośrodowisku,topolitykaprewencyjnakreowanaprzezkierownictwonp.Policjipowinnabyćw100proc.ukierunkowananazwalczanieprzestępstwprzeciwkomieniu.Niebudziłobytoprzecieżwiększychwątpliwościzestronymediówispołeczności.Problemjednakwtym,żeto


jednoprzestępstwoprzeciwkośrodowiskumogłobydoprowadzićdozatrucianp.rzeki,zktórejzaopatrywanejestśredniejwielkościmiasto.Choćtrudnotoocenić,alemożnaprzypuszczać,żewięcejbędzieofiartegojednegoprzestępstwaprzeciwkośrodowiskuniżwspomnianego już tysiącaprzestępstwprzeciwkomieniu.Podobnie rzecz sięma zterroryzmem,zwłaszczawzamiarachterrorystówleżywykorzystanieczynnikówbio-logicznych,chemicznych,radioaktywnychbądźnuklearnych55.

ZpewnościąPolska,jakojedenzkrajówpotencjalniezagrożonychterroryzmem,powinna mieć właściwe możliwości instytucjonalne do rozpoznawania terroryzmui zapobiegania temu zjawisku.Wocenie autorawypracowaniewysokich standardówpracysłużb,szczególniewramachwspółpracymiędzynimi,dajenadzieję(podstawy) nazminimalizowaniemożliwościwystąpieniazdarzeniaocharakterzeterrorystycznymnaterenieRzeczpospolitejPolskiej.Zasygnalizowanapotrzebazwróceniauwaginaprze-stępstwajakościowoistotne,takiejakterroryzm,manacelupodkreśleniepotencjalnychskutkówtychprzestępstwipotrzebydobieraniaadekwatnychsiłiśrodkówdoichroz-poznawaniaoraz ścigania.Osiągnięcie takich celówwymagawspółpracy z organaminaszczeblulokalnym,regionalnymikrajowym,takiewłaśniedziałaniamogąbowiemspowodować,żeszerokorozumianedziałaniaprewencyjnebędąmiałyswójpozytywnyskutekwpostacizapobieżeniapowstaniuzagrożeniaterrorystycznego.

Rozważającpowyższe,nienależyzapominać,żenawetnajlepszawspółpracaniezapewni odpowiedniego efektu, jeśli nie będziewsparta odpowiednim zapleczem in-formacyjnymiszybkimreagowaniemwprzypadkuuzyskaniainformacjiozagrożeniu.Te obszary wymagają praktyki, opracowania algorytmów postępowania, stworzeniapodstaw prawnychmodelu wymiany informacji, który zapewniałbywysoki standarddziałania służb.Tymiwłaśniepostulatamikierował sięprawodawca,któryw jednymakcieprawnymrangiustawowejrozstrzygnął,którezorganóworazwjakimzakresiesąobowiązanedozapobieganiazdarzeniomocharakterzeterrorystycznymireagowa-niananie.Wiceminister sprawwewnętrznych iadministracjiw jednymzwywiadówpodkreślił,że(…)wprowadzone ustawą antyterrorystyczną instrumenty koordynacyjne, w tym odnoszące się do prowadzenia operacji kontrterrorystycznych, zostały wykorzystane w trakcie zabezpieczenia Światowych Dni Młodzieży oraz Szczytu NATO, i to wykorzy-stane w sposób bardzo skuteczny56.UstawaATmiałanaceluograniczeniemożliwo-ści wystąpienia ataków terrorystycznych podczaswymienionychwydarzeń. Należyprzypomnieć, że zgodnie zEuropean Union Terrorism Situation and Trend Report (TE-SAT) 2016w2015r.wpaństwachczłonkowskichUniiEuropejskiejodnotowano 211 zamachów terrorystycznych, wobec 201 w 2014 r. Pociągnęły one za sobą 151ofiarśmiertelnych57.

Należy także spojrzeć przez pryzmat podstawowych, konstytucyjnych praw iwolnościbywateli iważyćdobrotychprawwstosunkudopotrzebsłużb.Nieulegabowiemwątpliwości,żekażdedziałaniesłużbpowinnobyćrealizowanenapodstawie iwgranicachprawa.Prawodawca,uchwalającustawęodziałaniachantyterrorystycz-nych,miał trudne zadanie – z jednej strony zachowaniawysokiego poziomubezpie-czeństwaobywateli,azdrugiejzapewnieniawolnościipraw,któresąpodstawądemo-

55M.A.Wasilewska,Terroryzm CBRN a terroryzm biologiczny. Współczesne zagrożenie,w:Oblicza współ-czesnego terroryzmu, W.Wróblewski(red.),Toruń2006,s.195iin.

56 http://www.pap.pl/aktualnosci/news,1017974,wiceminister-zielinski-niski-poziom-zagrozenia-terrorystycznego-w-polsce.html[dostęp:24IX2017].

57https://www.europol.europa.eu/sites/default/files/documents/europol_tesat_2016.pdf[dostęp:23IX2017].


kratycznegopaństwaprawa.W.Zubrzyckitwierdzi,żestanowiskaróżnychśrodowiskdotyczącecelowościwprowadzania takiejustawysąpodzielone. Jednepopierają jed-norodnyaktprawny, inneopowiadają się zanowelizacjąobowiązujących, rozproszo-nychprzepisów,ajeszczeinnetwierdzą,żedotychczasoweuregulowaniabyływPolscewystarczające58.Zwracaonuwagęnajeszczejedenistotnyaspekt:podkreśla,żesłużbymuszą siędoskonalić i żenależypodnosić efektywność ichdziałania, takabymogłynależyciewykonywaćswojeobowiązki.NależyzwrócićuwagęnaopinieA.TyburskiejiB.Jewartowskiego,którzywskazują,że:

(…)wsytuacjiwspółczesnych,hybrydowychzagrożeń,niemożliwe jest funkcjo-nowaniedemokratycznegopaństwaprawabezrezygnacjizokreślonychprawiwolności na rzecz zwiększeniabezpieczeństwa.Każda sytuacja związana z tego typuogranicze-niami musi być jednak traktowana indywidualnie. Rolą administracji rządowej jest wtymprzypadkuwypracowanieiwdrożeniemechanizmówgwarantującychwykorzysta-nieuprawnieńnadanychustawątylkowcelachprzeciwdziałaniaterroryzmowi59.

Wocenieautoratakiewłaśnieprzesłankibyłypodstawądostworzenianowejregu-lacjiprawnej.Obecniejestjeszczezawcześnie,abykompleksowomócocenićwymier-neefekty,jakieonaprzyniosła.Niemniejjednakpodstawowewyzwanieijednocześniecelwpostacizapobieganiaatakomterrorystycznymsąrealizowane,anajbardziejwy-miernymefektemtegojestbrakatakówterrorystycznychwPolsce.

58W.Zubrzycki,Dzieje ustawy antyterrorystycznej w Polsce…,s.259.59A.Tyburska,B.Jewartowski,Ustawa antyterrorystyczna wobec zjawiska współczesnego terroryzmu…,

s. 267.

Ustawa o działaniach antyterrorystycznych. Komentarz do ... · Kodeks karny z 1969 r. nie znał...

Documents

Transcript of Ustawa o działaniach antyterrorystycznych. Komentarz do ... · Kodeks karny z 1969 r. nie znał...