XVII OGLNOPOLSKA KONFERENCJA WARSZTAT PRACY PROJEKTANTA KONSTRUKCJI Ustro, 20 23 lutego 2002 r.

Jerzy Bielawski

URZDZENIA DO FORMOWANIA ZBROJENIA PROCIARKI, OBCINARKI, ZGRZEWARKI, GITARKI

1. Uwagi oglneRozwj budownictwa, a wraz z nim rozwj prefabrykacji spowodowa konieczno maksymalnego zmechanizowania robt zbrojarskich. Powysze wynika z koniecznoci skrcenia cyklu produkcyjnego pfabrykatw zbroje i jego kosztw. Rozwj mechanizacji robt zbrojarskich obserwuje si zarwno w przypadku robt wykonywanych na budowach jak rwnie w zakadach prefabrykacji. W zakadach tych stosowane s nowe techniki produkcji, gwnie zaczerpnite z rozwiza stosowanych w innych pastwach. Niektre grupy robt zbrojarskich nie s jeszcze w kraju w peni opracowane i ich rozwijanie przyczyni si do dalszego postpu w tej dziedzinie. Chodzi tu o: - dalsze usprawnienie technik prostowania i cicia prtw, gwnie w aspekcie automatyzacji tych robt, - opanowanie zgrzewania, szczeglnie wielopunktowego, i automatyzacji tych czynnoci, - opanowanie technik gicia przestrzennego siatek zbrojenia zgrzewanego, - udoskonalenie wykonywania przestrzennych konstrukcji zbroje, - usprawnienie manipulacji pfabrykatami zbroje, ich transportem i skadowaniem, - rozwizanie nowych technik stabilizacji zbroje w formach i deskowaniach. Zapewnienie nowoczesnych i zautomatyzowanych rodkw technicznych do przemysowej produkcji pfabrykatw zbroje w specjalistycznych zakadach prefabrykacji naley uzna w naszych warunkach przy rozwinitym przemyle budowlanym za zadanie wyjtkowo wane i pilne.

Osobnym zagadnieniem jest konieczno dalszych prac nad typizacj poszczeglnych elementw zbroje. Okrelenie typowych elementw zbroje pozwoli na okrelenie zasad technologicznych ich wykonywania i umoliwi ich produkcj na skad. Przygotowanie elementw zbroje w sposb zmechanizowany pozwala na zmniejszenie pracochonnoci tych czynnoci o okoo 70%, zaoszczdzenie zuycia stali o okoo 10 - 15% oraz obnienie kosztw robt zbrojarskich o okoo 25% w stosunku do przygotowania elementw zbroje w sposb rczny.

2. Klasyfikacja elementw zbroje.Fabryczna produkcja pfabrykatw zbroje pociga za sob konieczno zmiany projektowania zbroje w sposb pozwalajcy na stosowania potokowej organizacji ich produkcji. Zaprojektowane zbrojenie, obok warunkw jakie stawiaj wymagania wytrzymaociowe powinno by dodatkowo tak skonstruowane, aby byo technologiczne w produkcji, wygodne w transporcie i montau a jednoczenie atwe do wykonania. Pod pojciem "technologicznoci" rozumiana jest prostota wykonania przy jednoczesnej wysokiej jakoci wyrobu, a take moliwoci mechanizacji i automatyzacji procesu produkcyjnego. Warunkiem zmechanizowania prac zwizanych z wytwarzaniem zbroje jest dodatkowo takie ich zaprojektowanie, aby istniaa moliwo wykonania okrelonych operacji urzdzeniami mechanicznymi. Przy konstruowaniu zbroje naley dy jednoczenie do takiego ich zaprojektowania, aby wymagay one nakadu minimalnej iloci pracy. Innym zagadnieniem bdcym warunkiem organizacji masowej produkcji ekonomicznych elementw jest maksymalna redukcja liczby ich typw i rozmiarw. Zwikszenie liczby typw i rozmiarw pfabrykatw zbroje zmusza do instalowania w procesie ich wytwarzania oddzielnych rodkw technicznych, nie pozwala na instalowanie wysokowydajnych automatycznych linii i agregatw, co w rezultacie prowadzi do zwikszenia jednostkowego nakadu pracy i zmniejszenia wydajnoci produkcji. Drog do rozwizania tego problemu jest typizacja, unifikacja i standaryzacja elementw zbroje. Mechanizacja robt zbrojarskich polega na zastosowaniu maszyn do prostowania stali, jej cicia, gicia oraz zastpieniu pracochonnego i niedoskonaego wizania zbroje przez czenie za pomoc zgrzewania. Dalszym postpem w dziedzinie wykonywania zbroje jest stosowanie siatek zgrzewanych, dostarczanych budownictwu przez przemys, lub stosowanie zbroje zgrzewanych, przygotowanych w postaci siatek i szkieletw w wyspecjalizowanych wytwrniach. Do zbrojenia elementw i konstrukcji elbetowych mog by stosowane: a. Siatki - rys. 1a Skadaj si one z podunych prtw nonych oraz poprzecznych prtw rozdzielajcych. W zalenoci od kierunku zbrojenia nonego stosowane s siatki o podunym, poprzecznym lub krzyowym zbrojeniu gwnym. Siatki mog by dostarczane w postaci elementw paskich oraz zwijane w rulonach. Zbrojenie tego rodzaju jest produkowane przez przemys hutniczy lub specjalne zakady. Szczegowe informacje przedstawione s w oddzielnym opracowaniu.

b. Szkielety paskie - rys. 1b Skadaj si one z prtw nonych oraz krtkich prtw poprzecznych. S to z reguy wskie elementy stosowane jako zbrojenie w paszczyznach dziaania si w takich elementach jak pyty ebrowe, rodniki belek, pyty cienne itd. Sztywne poczenie prtw nonych z poprzecznymi polepsza zakotwienie zbrojenia w betonie. Szeroko szkieletw paskich jest uzaleniona od rodzaju konstrukcji, do zbrojenia ktrych mog by stosowane i wynosi 80600 mm. rednica prtw nonych moe dochodzi nawet do 24 mm. rednice prtw poprzecznych mieszcz si w granicach 312 mm. W wielu przypadkach przeduone niektre prty poprzeczne speniaj rol stabilizatorw uoenia zbrojenia w formie lub deskowaniu w stosunku do ich bokw lub dna. Wykonywanie i zastosowanie takich "drabinek" gwarantuje waciwe otulenie zbrojenia betonu.

Rys.1. Rodzaje elementw zbrojenia prefabrykatw budowlanych: a) siatki zgrzewane, b) szkielety paskie, c) szkielety przestrzenne, d) zbrojenie prtowe c. Szkielety przestrzenne - rys. 1c Wykonywane przez zginanie siatek zgrzewanych lub paskich szkieletw, przez czenie krtkimi prtami poprzecznymi ustawionych rwnolegle paskich szkieletw, przez czenie siatek zgrzewanych i paskich szkieletw, bd przez czenie prtw podunych i poprzecznych za pomoc specjalnych maszyn. Przykadem ostatniego przypadku s szkielety przestrzenne przeznaczone dla elementw rurowych., Przestrzenne szkielety

zbrojenia stosowane mog. by dla konstrukcji paskich oraz prtowych takich jak supy, pale, belki d. Zbrojenie prtowe proste, gite oraz z hakami - rys. 1d. Stosowane jako uzupeniajce dla przeniesienia niezbdnych obcie. Jest ono czone ze szkieletami przestrzennymi, szkieletami paskimi czy te siatkami. Zbrojenie gite z hakami ma zastosowanie m.in. jako ptle montaowe, suce do zaczepienia przenoszonych prefabrykatw. Stosowanie podanych rodzajw elementw zbroje zmniejsza znacznie pracochonno robt zbrojarskich, obnia zuycie stali oraz znacznie polepsza wspprac stali z betonem.

3 Klasyfikacja procesw technologicznych produkcji zbrojeWykonanie elementw zbroje uzalenione jest gwnie od rodzaju stali, typu zbrojenia oraz stopnia zmechanizowania zakadu. Z punktu widzenia technologii, proces produkcyjny jest take uzaleniony od postaci dostarczonej stali, tj. od tego, czy otrzymana jest w krgach, w odcinkach prostych, czy te w postaci gotowych siatek. Z tego te wzgldu przygotowanie zbrojenia mona podzieli na cztery podstawowe etapy, a mianowicie: a) przygotowanie zbrojenia z drutw dostarczonych w krgach, b) przygotowanie zbrojenia ze stali prtowej dostarczonej w odcinkach prostych, c) przygotowanie zbrojenia z siatek, d) czenie elementw zbroje wykonanych ze stali z krgw, prtw i siatek. Schemat technologiczny przygotowania zbrojenia do prefabrykatw elbetowych przedstawiono na rys. 2. Z podanego schematu wida, e mona wyodrbni dwa zasadnicze cigi technologiczne, a mianowicie - cig obrbki stali dostarczonej w krgach oraz cig technologiczny dla stali prtowej. Oba te cigi mog czy si nastpnie w jeden cig tworzenia prefabrykatw zbroje w postaci np. szkieletw przestrzennych. Urzdzenia do obrbki stali zbrojeniowej i metody jej obrbki s inne dla stali dostarczanej w krgach, inne za dla stali dostarczanej w odcinkach prostych. Prace nad przygotowaniem zbrojenia z krgw polegaj na prostowaniu, czyszczeniu i ciciu stali. Wszystkie te czynnoci mog by wykonywane mechanicznie, przy czym wykonane s zazwyczaj za pomoc jednej maszyny. Oczyszczone, wyprostowane i pocite prty, mog by przekazywane do zgrzewania z nich siatek i szkieletw lub do gicia, skd otrzymane s prty z odgiciami, strzemiona, uchwyty montaowe itp. Wykonanie zbrojenia ze stali z krgw koczy si zgrzewaniem siatek i szkieletw o zaprojektowanych wymiarach lub giciem siatek. Przygotowanie zbrojenia ze stali prtowej skada si z podobnych czynnoci, lecz wykonywanych w nieco inny sposb. Operacje prostowania i czyszczenia nie zawsze s wykonywane, gdy nie zawsze s potrzebne. Prostowanie jest konieczne, gdy prty wykazuj zakrzywienia na dugoci lub na kocach. Czyszczeniu poddaje si stal zabrudzon pyem, botem, smarami i tuszczami. Z brudu i bota czyci si stal wycierajc j pocztkowo mokr, a nastpnie such szmat. Stal zabrudzon smarami czyci si za pomoc specjalnych preparatw rozpuszczajcych tuszcz, a nastpnie za pomoc suchych szmat. uszczc si rdz czyci si za pomoc stalowych szczotek lub piaskownic. Jeeli czyszczenie i prostowanie prtw jest zbdne, stal z magazynu przekazywana jest do

zgrzewania czoowego, a nastpnie do cicia i gicia. Przygotowane prty przekazywane s do miejsca wykonywania siatek i szkieletw.

Rys.2. Schemat technologiczny przygotowania zbrojenia do prefabrykatw elbetowych Paskie siatki zbrojeniowe dostarczane w odcinkach s cite na odcinki o potrzebnej dugoci, nastpnie, o ile zachodzi potrzeba - gite i w tej formie tworzy si z nich przestrzenne szkielety zbrojenia. W przypadku dostarczania siatek zbrojeniowych w rulonach, zachodzi dodatkowo konieczno ich wyprostowania. Gotowe zbrojenie, po odpowiednim oznaczeniu, jest przekazywane do magazynw gotowego zbrojenia.

Dodatkowym zabiegiem moe by w zakadach produkcji zbroje obrbka dostarczanej stali dla podniesienia jej waciwoci eksploatacyjnych. Jest ona dokonywana na specjalnych urzdzeniach. Obecnie praktycznie nie jest stosowana.

4. Technologia polepszania waciwoci technicznych i eksploatacyjnych drutw i prtw zbrojeniowych.Do najczciej stosowanych metod ulepszania stali nale: przeciganie na zimno, rozciganie na zimno, skrcanie, profilowanie prtw, splatanie prtw. Przeciganie na zimno polega na przeciganiu prtw na specjalnej maszynie, zwanej przecigark, przez oczka o rednicy mniejszej od rednicy przeciganego prta. Szybko przecigania uzaleniona od rednicy prta i mieci si w granicach 0,54 m/s, przy czym naprenie przeciganego drutu powinno by tak dobrane, aby nie nastpio zerwanie materiau. Przeciganie stali na zimno przeprowadza si na przecigarkach bbnowych o poziomych lub pionowych osiach bbnw. Najistotniejsz czci przecigarek s wymienne oczka. S to tuleje lub pytki z otworami o zoonym ksztacie stokowym. W otworze tulei (rys. 3) wystpuj cztery strefy pozwalajce na wprowadzenie drutu, zmian jego przekroju poprzecznego, wykaczanie i wygadzanie nowego, zmniejszonego przekroju oraz rozszerzona strefa wyjciowa uatwiajca wycignicie drutu. Dla uzyskania wymaganej rednicy drutu, w zalenoci od rodzaju stali i rednicy materiau wejciowego, naley wykona okrelon ilo przeciga. Dla przykadu dla uzyskania z drutu o rednicy 6 mm drutu o rednicy 5 mm naley dwukrotnie stosowa przeciganie, za w przypadku rednicy 4 mm -- trzykrotnie. Kadorazowo podczas przecigania ulegaj zmianie oczka, przez ktre drut jest przecigany. Schemat przecigarek o poziomych i pionowych bbnach przecigajcych przedstawiono na rys.4.

Rys.3. Przekrj oczka do przecigania stali zbrojeniowej na zimno: do - rednica prta prze przecigniciem, d1 - rednica prta po przecigniciu, Q - sia przecigajca, - kt otworu przeciganego; 1 - strefa wejciowa, 2 strefa robocza, 3 - strefa wykaczania i wygadzania, 4 - strefa wyjciowa

Rys.4. Schemat przecigarek do przecigania drutw na zimno: a) o pionowym ukadzie bbnw, b) o poziomym ukadzie bbnw: 1 - silnik elektryczny, 2 - skrzynia biegw, 3 bben przecigarki, 4 - przecigada, 5 - koowroty z krgami stali Rozciganie prtw polega na przecieniu ich na specjalnych stanowiskach tak si, ktra wywouje naprenia przewyszajce granic plastycznoci materiau prtw. Proces rozcigania kontroluje si za pomoc pomiaru napre i wydue prtw. W rezultacie rozcigania zmienia si struktura metalu, podwysza si granica plastycznoci do wartoci rwnej napreniom osignitym przy wyciganiu, a take zwiksza si nieznacznie wytrzymao prta. Istniejce maszyny do tego typu obrbki stali rni si midzy sob konstrukcj, rodzajem napdu oraz przydatnoci do wycigania prtw o rnych rednicach. Schemat najprostszego urzdzenia z napdem mechanicznym przedstawiono na rys.5.

Rys.5. Schemat urzdzenia do rozcigania prtw na zimno: 1 - wcigarka dwubbnowa, 2 rozcigany prt, 3 - uchwyty, 4 - krek ze sprzgem, 5 - wielokrek, 6 - balast obciajcy, 7 - siomierz sprysty Obecnie coraz czciej stosowane s urzdzenia z napdem hydraulicznym. Urzdzenie takie, dziaajce na zasadzie prasy hydraulicznej. wyposaone w szereg uchwytw, pozwala na jednoczesne rozciganie kilku prtw. W tym przypadku rozciganie kontrolowane jest za pomoce siomierzy hydraulicznych. Urzdzenia tego typu s stosowane m.in. do eliminowania strat, spowodowanych odksztaceniem plastycznym w cignach sprajcych. Profilowanie prtw na zimno przeprowadzane jest poprzez walcowanie prtw jedn lub dwoma parami profilowanych walcw, ktre odksztacaj walcowany prt w jednej lub

dwch prostopadych do siebie paszczyznach, nadajc mu odpowiedni profil. Podczas profilowania, podobnie jak przy przeciganiu, we wszystkich przekrojach prta powstaj znaczne naprenia, czsto przekraczajce granic plastycznoci stali prta, w materiale pojawiaj si stae odksztacenia, ktre zmieniaj jego wasnoci plastyczne i podnosz wytrzymao. Dodatkow zalet jest zwikszenie przyczepnoci prtw do betonu. Profilowanie ( zgniatanie poprzeczne), przeprowadzane jest na specjalnych maszynach, wyposaonych w walce profilujce. Zasady dziaania maszyn do profilowania stali dostarczanej w krgach przedstawiono na rys. 6. Praca caego urzdzenia przebiega automatycznie a do zakoczenia obrbki stali z caego krgu.

Rys.6. Schemat urzdzenia do zgniatania poprzecznego prtw zbrojenia: a) schemat pracy urzdzenia, b) schemat dwukierunkowego profilowania prtw; 1 - koowrt z krgiem stali, 2 - prowadnice, 3 - walce profilujce, 4 - urzdzenie prostujce, 5 - noyce obrotowe, 6 obrabiany drut, 7 - stojak odbierajcy, 8 - rynna prowadzca z wycznikiem uruchamiajcym noyce, 9 - ucite prty Skrcanie prtw na zimno polega na umocowaniu kocw prta w specjalnych uchwytach, z ktrych jeden obraca si wok wasnej osi, a drugi jest nieruchomy. Podczas procesu skrcania zewntrzne wkna prta (przy zachowaniu pierwotnej dugoci prta) rozcigaj si, co prowadzi do podwyszenia jego granicy plastycznoci i wytrzymaoci oraz przyczepnoci do betonu. Najlepsze wyniki wytrzymaociowe uzyskuje si przy skrcaniu prtw koowych lub o przekroju zblionym do koa. W takich przypadkach istnieje moliwo podwyszenia granicy plastycznoci prawie dwukrotnie. Splatanie prtw polega na skrcaniu ze sob dwch prtw o jednakowych rednicach nie przekraczajcych 20 mm. W wyniku splatania zewntrzne wkna prtw zostaj rozcignite, co powoduje wzrost granicy plastycznoci i wytrzymaoci. Splatanie wykonywane jest za pomoc specjalnych urzdze (splatarek) powodujcych wzajemne skrcanie dwch prtw. Niedopuszczalne jest owijanie jednego prta dokoa prta drugiego. Skok splotu wynosi zazwyczaj 8 do 12 rednic splatanych prtw. Ostatnio polepszanie waciwoci technicznych i eksploatacyjnych drutw i prtw zbrojeniowych w zakadach produkujcych zbrojenie jest stosowane coraz rzadziej , ze wzgldu na coraz wiksze dostawy z hut czy te z zakadw specjalistycznych stali cignionej na zimno lub profilowanej.

5. Technologia czyszczenia. prostowania, cicia i gicia prtw i drutw 5.1. Prostowanie, czyszczenie i cicie stali z krgwProstowanie, czyszczenie i cicie drutw dostarczonych w krgach dokonywane jest automatycznie za pomoc maszyn wykonujcych te czynnoci jednoczenie. Maszyny te, zwane prociarkami, skadaj si z wsppracujcych ze. sob urzdze prostujcych, czyszczcych i tncych.

Rys.7. Schemat prostowania drutw z krgw: a) obrotowy bben prostujcy, b) rolki prostujce; 1 - bben obrotowy, 2 - nagwintowane otwory, 3 - wkadki prostujce, 4 - rolki prostujce, 5 - prostowany drut, 6 - rolki cignce Urzdzenia prostujce mog wystpowa w postaci obrotowego bbna prostujcego lub zespou rolek prostujcych. Urzdzenie pierwszego typu wykonane jest w postaci obracajcego si bbna, przez ktry przecignity jest prostowany drut ( rys.7a). Urzdzenie skada si z przelotowego cylindra z koowymi otworami. W kadym z tych otworw za pomoc nagwintowanych zaciskw zacinite s wkadki ze stali hartowanej. Wkadki te maj ksztat kostek z otworami, przez ktre przecigany jest drut. Bben napdzany silnikiem elektrycznym obraca si w oyskach kulkowych. Prdko obrotowa bbna wynosi zazwyczaj ponad 1500 obr/min. Wkadki ustawia si w stosunku do osi bbna w ten sposb, aby linia przechodzca przez otwory wkadek tworzya fal. Amplitud fali ustala si w zalenoci od rodzaju prostowanej stali i rednicy prta, przy czym warto jej powinna by tym mniejsza, im wiksza jest rednica prostowanej stali oraz tym wiksza, im wysza jest jej granica plastycznoci. Drut z krgw przeprowadzony poprzez przestawne otwory w obracajcym si bbnie prostowany jest przez wielokrotne plastyczne zginanie. Due tarcie midzy wkadkami stalowymi i powierzchni prostowanej stali powoduje czyszczenie prtw z rdzy i brudu, co odgrywa szczegln rol w pniejszym zgrzewaniu zbrojenia. Rolkowe urzdzenie prostujce (rys.7 b) skada si z zespou rolek (wakw)

usytuowanych zazwyczaj w dwch prostopadych do siebie paszczyznach. Rolki przesunite s w stosunku do siebie w ten sposb, aby przechodzcy midzy nimi drut odksztaca si. Amplituda fali jest, podobnie jak przy prostowaniu drutw w bbnie obrotowym, uzaleniona od rodzaju stali i rednicy prostowanego prta. Podczas przecigania drutu midzy wakami nastpuje jedynie jego prostowanie. Czyszczenie drutu w tym przypadku dokonywane jest w dodatkowym urzdzeniu i polega na przepuszczeniu drutu midzy obracajcymi si szczotkami dla usunicia z niego brudu, rdzy czy te zgorzeliny. Prostowanie za pomoc rolek prostujcych nie powoduje zadrapa zewntrznej powierzchni drutw, co ma miejsce przy prostowaniu w bbnie obrotowym, a w zwizku z tym moe mie zastosowanie do prostowania drutw cigien sprajcych do konstrukcji spronych, jak rwnie lepiej nadaje si do prostowania stali profilowanej. Urzdzenia tnce mog wystpowa w postaci noyc obrotowych lub noyc gilotynowych.

Rys.8. Zasada dziaania urzdze do cicia drutw: a) noyce obrotowe, b) noyce gilotynowe; 1 - city prt, 2 - rolki podajce, 3 - noe obrotowe, 4 - n nieruchomy, 5 - n ruchomy

Zasada dziaania noyc obrotowych (rys.8a) polega na tym, e prdko noy zamocowanych na obracajcych si w przeciwnych kierunkach tarczach jest rwna prdkoci liniowej przesuwajcego si drutu. Znajdujcy si midzy tymi tarczami drut zostaje wic w okrelonym momencie przecity. Cicie drutu odbywa si podczas jego ruchu. Dziaanie noyc gilotynowych (rys.8b) polega na przesuniciu si ostrza noa ruchomego w stosunku do noa nieruchomego. Znajdujcy si midzy tymi ostrzami prt zostaje przecity. Noyce gilotynowe mog pracowa jako noyce nieruchome i wwczas podczas cicia przecinany drut musi by zatrzymywany lub jako noyce ruchome poruszajce si z prdkoci rwn prdkoci przesuwajcego si drutu. W tym przypadku nastpuje cicie drutu w czasie jego ruchu. W zalenoci od wzajemnej wsppracy urzdze prostujcych, czyszczcych i tncych prociarki mog mie rn konstrukcj. Najczciej spotykane s trzy rodzaje urzdze, a mianowicie: a) urzdzenia z bbnem prostujcym, cigym podawaniem i obrotowymi noami tncymi na dane dugoci przesuwajcy si drut, b) urzdzenia z wakami prostujcymi, okresowym podawaniem i noycami gilotynowymi tncymi prty nieruchome,

urzdzenia z bbnem prostujcym, okresowym podawaniem i noycami gilotynowymi. Zasady dziaania urzdze prostujco-tncych podano na rys.9.

c)

Rys.9. Zasady dziaania maszyn prostujco-tncych: a) urzdzenie z bbnem prostujcym, cigym podawaniem i noami obrotowymi, b) z wakami prostujcymi, podawaniem okresowym i noycami gilotynowymi, c) z bbnem prostujcym, podawaniem okresowym i noycami gilotynowymi: 1 - urzdzenie prostujce, 2 - urzdzenie podajce, 3 -^ mechanizm tncy, 4 - rynna prowadzca, 5 - wycznik dziaajcy pod naciskiem prta, 6 prt o zmiennej dugoci dostosowanej do pooenia wycznika elektrycznego, 7 - styczniki elektryczne, 8 -- przewd doprowadzajcy prd do urzdzenia tncego, 9 - rynna odbiorcza, 10 - silnik elektryczny, 11 - koowrt z krgiem stali, 12 - ucite prty zbrojenia Do najbardziej rozpowszechnionych w kraju nale automaty do prostowania i cicia stali pracujce wg schematu podanego na rysunku 9a. S to maszyny typu AN-8 i AN-14 dawnej produkcji radzieckiej oraz maszyny typu N-14, X-52 i P-14 produkcji krajowej. Widok maszyny tego typu przedstawiono na rys.10.

Rys.10. Maszyna do prostowania i cicia stali zbrojeniowej w krgach: l - skrzynia przekadni napdu, 2 - bben prostujcy, 3 - osona odcigu powietrza, 4 - waki prowadzce pionowe, 5 - waki prowadzce poziome, 6 - waki podawcze, 7 - obrotowe noyce tnce, 8 - koo napdzajce, 9 - kracowy wycznik elektryczny Odwinity z krgu umieszczonego na koowrocie drut, pocigany przez waki podawcze 6 przechodzi przez bben prostujcy 2. Po dojciu do odpowiednio nastawianego wycznika kracowego 9 czoo wyprostowanego drutu naciska na, powodujc poprzez mechanizm wczajcy uruchomienie urzdzenia tncego i noe 7 przecinaj prt. Odcity drut spada na stojak urzdzenia odbiorczego, a tnce koa zbate zatrzymuj si, po ukoczeniu penego obrotu, w pierwotnym pooeniu, Dugo citych odcinkw stali reguluje si za pomoc wycnika przesuwnego 9. Praca caego urzdzenia przebiega automatycznie a do zakoczenia obrbki drutu z caego krgu. Stal rozwijana z krgu cignita jest przez waki podawcze 6 z prdkoci okoo l m/s. Krg stali zaoonej na koowrocie powinien znajdowa si w odlegoci okoo 2,5 m od maszyny prostujcej. Wysoko pooenia krgu powinna by taka, aby drut wchodzi do urzdzenia prostujcego pod niewielkim ktem w stosunku do jego osi. Maszyny prostujce osadza si na fundamentach, umieszczajc je w zasadzie w pomieszczeniu zamknitym. Charakterystyki .techniczne maszyn do prostowania i cicia stali typu AN i produkcji krajowej podano w tablicy 1, za wydajno eksploatacyjn niektrych z tych maszyn - w tablicy 2. Druga grupa urzdze reprezentowana jest przez automaty, ktrych zasada dziaania przedstawiona jest na rys. 9b. Urzdzenie prostujce tych automatw skada si z wielu par wakw 1, obracajcych si w dwch prostopadych do siebie paszczyznach.

Tablica 1

Dane techniczne prociarek z bbnem prostujcym i noycami obrotowymi Jednostka AN-8 AN-8 38 47 300 1,0 1,0 1500 2,7 1000 kW ob./min m m m kg 4,42 0,71 1,26 570 7,31 0,78 1,26 668 8,95 1,20 1,40 1200 9,00 1,29 1,40 2000 12,0 1,20 1,40 2000 12,0 1,40 1,40 3075 AN-8-2 AN-8-2 38 47 600 1,0 1,2 1500 2,7 1000 AN-14 AN-14 414 31,4 700 0,40,9 2,3 1500 4,5 1000 N-14 N-14 614 65 700 0,5 4,6 1440 7,5 960 X-52 X-52 410 38 700 0,340,68 P-14 P-14 814 700 0,831,68 5100 -

Cechy techniczne

rednica prostowanej i citej stali Dugo citych prtw: - minimalna - maksymalna Prdko posuwu prta Silnik napdu bbna prostujcego: - moc - prdko obrotowa Silnik przesuwu i cicia: - moc - prdko obrotowa Wymiary gabarytowe: - dugo - szeroko - wysoko Masa

mm cm cm m/s kW ob./min

Tablica 2 rednica prta, mm 4,5 6 8 10 12 14

Wydajno eksploatacyjna Wydajno eksploatacyjna, t/8h AN-14 N-14 2,14 1,00 3,30 1,70 4,80 2,70 6,00 3,60 6,90 4,80 9,00

Druty przesuwane s przez dwie pary specjalnych wakw napdowych 2, a nastpnie przechodz przez ustawione pionowo waki prostujce. Midzy wakami prostujcymi i drug par wakw napdzajcych znajduje si wirnik ze szczotkami jako urzdzenie czyszczce. Druga para wakw napdzajcych podaje drut do urzdzenia tncego, poczonego na stae z podstaw urzdzenia, i dalej do rynny urzdzenia odbierajcego 4, a do zetknicia si z wycznikiem 6. W tym momencie zatrzymuje si prt w rynnie, a obwd prdu napdu noa zostaje zamknity. N obnia si i ucina drut. W chwili cicia waki napdowe nie obracaj si i nie przesuwaj drutu. Zapewnia to du dokadno dugoci citych drutw. Podobnie jak w urzdzeniu typu AN w momencie pocztkowego ruchu noa otwiera si klapa i prt spada na stojaki urzdzenia odbierajcego. Dla umoliwienia prostowania drutw o rnych rednicach, waki napdzajce, urzdzenie tnce oraz wyczniki i rynna urzdzenia odbierajcego s wymienne. Istniej rwnie urzdzenia do prostowania i cicia stali na odcinki krtkie w sposb cigy. Przykadem takiego urzdzenia jest automat PPK-6 produkcji krajowej przeznaczony do prostowania i cicia krtkich prtw zbrojeniowych gadkich o rednicy 310 mm. Automat ten (rys.11) skada si z rolkowego zespou prostujcego, mechanizmu przesuwu i mechanizmu cicia.

Rys.11. Automat prostujco-tncy PPK-6 Prostowanie odbywa si wskutek przecignicia drutu pomidzy dziesicioma rolkami znajdujcymi si w dwch zestawach po 5 sztuk. Rolki s elementami wymiennymi, przystosowanymi do drutu o rednicach 36 mm i 810 mm. Przeciganie drutu midzy rolkami prostujcymi jest realizowane przez suwak

napdzany mechanizmem dwigniowym. W suwaku jest zamontowany uchwyt zaciskowy dziaajcy w jednym kierunku. Suwak podaje drut do zacisku blokujcego, w ktrym jest on przytrzymywany przez czas powrotu suwaka. Krzywka powoduje ruch dwigni noa i odcicie prta. Mechanizmy automatu s napdzane silnikiem elektrycznym przez klinow przekadni pasow i przekadni zbat. Na waku wolnoobrotowym przekadni zbatej s mimorodowo osadzone regulowany element, napdzajcy ukad dwigniowy suwaka, i krzywka mechanizmu cicia. Charakterystyka techniczna urzdzenia: dugo cicia prtw 100250 mm, wydajno 30 cykli/min. moc silnika elektrycznego 5,5 kW, liczba obrotw silnika 1430 obr/min, napicie prdu zasilania 380/220 V, liczba osb obsugi 1, dugo urzdzenia 2475 mm, szeroko 743 mm, wysoko 1025 mm, masa ok. 500 kg. Szereg firm zachodnioeuropejskich, amerykaskich i japoskich produkuje rwnie wiele typw agregatw prostujco-tncych. Uoglniajc wszystkie stosowane rozwizania maszyny te: a)opieraj si na trzech schematach kinetycznych: -cigym podawaniu materiau i ciciu noycami dwigniowymi przesuwnymi, - cigym podawaniu materiau i ciciu noami obrotowymi, - podawaniu cyklicznym i zatrzymywaniu na czas cicia materiau noycami dwigniowymi nieprzesuwnymi, b) obrabiaj stal gadk i profilowane o rednicach od l do 25 mm c) maj bardzo due wydajnoci dochodzce do 120150 m/min, a przy krtkich prtach do 326 m/min - przy ciciu noami obrotowymi i wydajnoci 80100 m/min przy stosowaniu noyc dwigniowych przesuwanych lub nie przesuwanych, d) s wyposaone w urzdzenia odbiorcze o dugoci sigajcej 18 m. e) do sterowania mechanizmami maszyn su szybko dziaajce sprzga mechaniczne, elektromagnetyczne, hydrauliczne lub pneumatyczne, f) maj kilka prdkoci podawania, w zalenoci od rednicy prostowanego materiau, g) maj po kilka par rolek podajcych, ktrych docisk do prtw reguluje si za pomoc urzdze sprynowych, hydraulicznych lub pneumatycznych. W urzdzeniach tych na rolki podajce, wkadki bbnw prostujcych. ostrza noy tncych prty i urzdzenia bdce w cigym kontakcie z materiaem stosuje si twarde stopy i wysokogatunkowe stale, gwarantujce ma zuywalno tych elementw.

5.2. Prostowanie, czyszczenie i cicie prtw stalowychProstowanie prtw dostarczanych w odcinkach odbywa si zazwyczaj rcznie, cho istniej maszyny, ktre mog prostowa prty o rednicy do 32 mm. S to prociarki oparte na zasadzie prostowania za pomoce rolek obrotowych. Z uwagi jednak na ich koszt oraz stosunkowo mae ilo pogitych prtw dostarczanych w odcinkach prostych s one stosowane sporadycznie. Prostowanie rczne stali odbywa si zazwyczaj na stole zbrojarskim za pomoc narzdzi do rcznego gicia prtw. Zestaw takich narzdzi przedstawiono na rysunku 12. Prostowanie rczne moe odbywa si rwnie na szynie kolejowej lub dwuteowniku za pomoc mota.

Rys.12. Zestaw narzdzi do rcznego gicia i prostowania prtw zbrojenia; a) komplet narzdzi, b) schemat prostowania: l - prostowany prt, 2 - sworznie osadzone w pycie stalowej, 3 - klucz zbrojarski, 4 - nasadka z paskownika o gruboci odpowiadajcej rednicy prta Sposb czyszczenia prtw omwiono oglnie w punkcie 3. Czyszczenie rczne jest czynnoci pracochonn i w zwizku z tym opracowano szereg urzdze mechanicznych. Najprostszym urzdzeniem jest szczotka zamocowana na gitkim wale szlifierki (rys. 13a). Postpem w tej dziedzinie jest urzdzenie pokazane na rysunku 13b. Maszyna ta cakowicie oczyszcza z rdzy prty o dowolnych rednicach oraz prty profilowane. Przesuwanie czyszczonych prtw odbywa si rcznie. Maszyna ta zwiksza wydajno pracy 68 razy w stosunku do czyszczenia rcznego. Istniej rwnie maszyny do mechanicznego czyszczenia stali. Przykadem takiej maszyny jest urzdzenie produkcji jednej z firm woskich. Skada si ono z obudowanych stalowych szczotek obrotowych, napdzanych silnikiem elektrycznym za porednictwem paskw klinowych. Podawanie stali do czyszczenia rcznie. Wydajno urzdzenia okoo 360 m/h. Urzdzenie to zaopatrzone jest w pneumatyczne odprowadzenie brudu, moe wic pracowa w sposb cigy. Inny rodzaj bbna czyszczcego przedstawiono na rysunku 13 c. W bbnie. obracanym przez silnik elektryczny, znajduj si pytki cierne zamocowane mimorodowo w stosunku do osi bbna. Pytki te pod wpywem siy odrodkowej dociskaj do czyszczonego prta, powodujc jego ciskanie. Przeciganie prtw

rczne. Praca urzdzenia okresowa, wymagajca oczyszczenia bbna z nagromadzonego w nim pyu. Przy duej iloci prtw, wymagajcych czyszczenia z rdzy, stosowane jest rwnie ich piaskowanie, polegajce na wyrzuceniu za pomoc spronego powietrza strugi piasku cierajcego powierzchni czyszczonej stali. Ten sposb czyszczenia jest szczeglnie skuteczny, jednak z uwagi na du ilo pyw szkodliwych dla zdrowia moe by stosowany jedynie w pomieszczeniach dobrze wentylowanych z miejscowym odcigiem kurzu lub na otwartej przestrzeni, przy zachowaniu odpowiednich rodkw ostronoci.

Rys.13. Urzdzenie do czyszczenia prtw zbrojenia z rdzy: a) szczotki mechaniczne na gitkim wale, b) szczotka na wale sztywnym, c) bben obrotowy: l - silnik elektryczny, 2 - wycznik. 3 - wa gitki. 4 - szczotka druciana. 5 - wzek. 6 czyszczony prt. 7 - rolki prowadzce. 8 - tuleja. 9 - tarcze ciskajce. 10 - obudowa ochronna. 11 - podstawa. 12 - bben obrotowy Cicie prtw zbrojenia wykonuje si przewanie mechanicznie, a tylko przy maych ilociach stali jest wykonywane za pomoce urzdze napdzanych rcznie. Do cicia stali zbrojeniowej stosowane s w kraju najczciej nastpujce urzdzenia: - noyce rczne typu NR-32. - noyce mechaniczne typu N-40, N2-40. NM4-40. - noyce hydrauliczne NH-40. Noyce rczne typu NR-32 su do cicia prtw ze stali zwykej jakoci o rednicach od 10 do 32 mm. Ruch posuwisto-zwrotny noa tncego odbywa si pod dziaaniem dwigni rcznej.

Noyce mechaniczne, ktrych schemat kinetyczny przedstawiono na rysunku 14, skadaj si z silnika elektrycznego, przekadni oraz noy ruchomego i nieruchomego osadzonego w korpusie. N ruchomy przymocowany jest do korbowodu przesuwanego przez wa korbowy, Odpowiedni warto siy tncej zapewnia bezwadno koa zamachowego. Z uwagi na to prty przeznaczone do przecicia mona wkada midzy noe wwczas, gdy koo zamachowe osignie odpowiednie obroty. W celu uzyskania czystych ci noe powinny by ostre, za luz midzy noem ruchomym i nieruchomym powinien wynosi od 0,5 do l mm.

Rys.14. Schemat kinetyczny noyc mechanicznych: l - silnik elektryczny, 2, 3, 6, 7, 9. 10 - koa zbate, 4 - koo zamachowe, 5, 8 -- way porednie, 11 - wa korbowy, 12 - korbowd, 13 - n ruchomy, 14 - n-nieruchomy Najbardziej rozpowszechnione w kraju s noyce mechaniczne NM4-40, przedstawione na rys.15. Noyce te s przeznaczone do cicia prtw zbrojeniowych ze stali wglowej zwykej jakoci w zakresie rednic 6 - 40 mm.

Rys.15. Noyce mechaniczne typ NM4-40

Cite prty mog mie przekrj koowy, szecioktny. kwadratowy lub inny. pod warunkiem, e sprowadzony przekrj prta nie bdzie wikszy od przekroju koowego o rednicy 40 mm. Przy ciciu stali o wyszej jakoci naley dobra odpowiednio mniejszy przekrj. Dane techniczne noyc produkcji krajowej przedstawiono w tablicy 3, za w tablicy 4 podano przykadowo wydajno eksploatacyjn noyc N2-40. Tablica 3 Dane techniczne Najwiksza citego prta Najwiksza liczba ci Silnik napdu: Dane techniczne krajowych noyc mechanicznych Jednostka Typ noyc N-40 rednica mm moliwa ci/min elektryczny kW obr/min 7,0 1450 4,5 1450 3,0 1450 3,0 1450 40 32 N2-40 40 32 N-3-40 40 32 NM4-40 40 32

- moc - prdko obrotowa Wymiary gabarytowe: - szeroko - dugo - wysoko Masa

m m m kg

0,70 1.80 0,85 1100

0.66 1,75 0.82 820

560

0.525 1.452 0.735 540

Tablica 4 Wydajno eksploatacyjna noyc typu N2-40 przy uwzgldnieniu wspczynnika wykorzystania czasu pracy w okresie zmiany roboczej Sw = 0,83 rednica prtw mm 35,5 6 10 12 14 16 Wydajno t/8h rednica prta mm Wydajno t/8h rednica prtw mm Wydajno t/8h 2,5 18 12,1 30 20 3,9 20 12,1 32 22,2 4,6 22 13,4 34 24 5,4 24 13,4 36 26 7,45 26 15,6 38 28 9,70 28 17,8 40 30

Istniej rwnie noyce mechaniczne dziaajce na nieco innej zasadzie od omwionej poprzednio. Schemat dziaania takich noyc przedstawiono na rys. 16.

Rys.16. Schemat kinematyczny noyc mechanicznych: 1 - koo zamachowe, 2 - n nieruchomy, 3 - n ruchomy, 4 -dwignia, 5 - wa transmisyjny, 6 - silnik elektryczny, 7 - wa korbowy Jakkolwiek noyce te s urzdzeniem mniejszym i o mniejszej mocy silnika, to tn prty o rednicy do 40 mm z tak sam szybkoci jak noyce oparte na zasadzie przedstawionej na rysunku 14. Noyce takie mog by wyposaone w specjalne przystawki suce do elektrotermicznego nagrzewania stali w miejscu cicia (do temperatury 400500C), aby umoliwi cicie stali twardych bez niebezpieczestwa zamania noy lub uszkodzenia napdu. Wszystkie omwione noyce mechaniczne s przeznaczone do cicia stali o rednicy do 40 mm; przy rednicach mniejszych mona ci jednoczenie wizk zoon z kilku prtw. I tak: przy rednicy 68 mm liczba prtw citych rwnoczenie wynosi 6, przy rednicy 1012 mm - 5, przy rednicy 1418 mm -.3, przy rednicy 2022 mm - 2, za przy rednicy 24 mm i wicej - 1. Istnieje wiele innych rozwiza noyc mechanicznych. Na uwag zasuguje rozwizanie, gdzie pooenie noa nieruchomego jest poziome, za pooenie noa ruchomego podczas cicia nie jest rwnolege do noa nieruchomego. W tym przypadku podczas cicia ulega przecinaniu tylko jeden z wielu prtw uoonych na nou nieruchomym. Rozwizanie to pozwala na ograniczenie gabarytw silnika napdu oraz na zwikszenie wydajnoci noyc, W rozwizaniach tego typu dugo noy wynosi do 400 mm. Produkowane s take noyce o napdzie hydraulicznym, ktre maj wiele zalet, m.in. o wiele wiksz sprawno ni elektromechaniczne, s zwarte w budowie i pracuj stosunkowo cicho. Zastosowanie napdu hydraulicznego umoliwio wykonanie caego szeregu noyc przeznaczonych do cicia stali o-rednicy do 50 mm. Noyce s urzdzeniami stacjonarnymi lub przewonymi i maj przenone lub podwieszone gowice tnce oraz zmienne oprzyrzdowanie, pozwalajce na cicie stali o rnych rednicach -do 15; 22; 32; 40; 50 mm i o rnych wytrzymaociach. W zalenoci od rednicy citej stali wykonuj one od 5 do 30 ci na minut. Istniej dwa rodzaje tego typu noyc. Jeden z nich charakteryzuje si tym, e pompa cinieniowa i inne urzdzenia napdu mieszcz si na wzku, ktry jest poczony z gowic tnc za pomoc 1,52-metrowego przewodu wysokocinieniowego, doprowadzajcego olej do cylindra gowicy tncej. Drugi typ noyc rni sie od pierwszego tym, e mechanizmy napdu znajduj si w gowicy tncej.

Jedne z noyc produkcji niemieckiej s przedstawicielem pierwszej grupy urzdze. Skadaj si one z dwch czci: wzka na ktrym mieci si cinieniowa pompa olejowa o wydajnoci 5 l/min, napdzana silnikiem elektrycznym oraz z gowicy roboczej (rys.17), poczonej z wzkiem dwumetrowym przewodem wysokocinieniowym i wyposaonej w komplet wymiennych ostrzy do cicia prtw o rnej rednicy i wytrzymaoci. Due cinienie pynu roboczego, dochodzce do 45 MPa i zastosowanie wysokogatunkowej stali na ostrze pozwolio na wydatne zmniejszenie ciaru urzdzenia, w szczeglnoci gowicy tncej, ktr trzyma w rku robotnik, Mimo maego ciaru, za pomoc tego urzdzenia mona ci prty o rednicy do 50 mm. May ciar i niewielkie rozmiary pozwalaj na zastosowanie noyc rcznych w warunkach budowy. Znajduj one rwnie zastosowanie w zakadach prefabrykacji, np. przy wycinaniu otworw w paskich lub przestrzennych siatkach zbrojeniowych przy produkcji szkieletw zbrojeniowych dla pyt ciennych i stropowych.

Rys.17. Widok gowicy tncej Dla prawidowego zorganizowania stanowiska roboczego obok maszyny naley zainstalowa przenoniki rolkowe i odpowiednie regay, w celu dogodniejszego przenoszenia i skadowania prtw przed i po ich pociciu. Na tych przenonikach naley zainstalowa odpowiednie urzdzenia, pozwalajce na odmierzanie dugoci prtw przed ich obciciem. Przykad rozwizania podano na rys. 18. Przy ciciu prtw na okrelon dugo pozostaje pewna ilo odpadw, rosnca w miar zwikszania rednic citych prtw. Aby temu zapobiec, istniej automatyczne linie bezodpadowego cicia stali. Ustalono, e takie linie s szczeglnie podane przy ciciu stali o rednicy wikszej od 14 mm. W skad takiej linii wchodzi zgrzewarka doczoowa, zgrzewajca prty o dugoci handlowej w dugi, nieprzerwany prt, ktry jest nastpnie city na odpowiednie odcinki. Przy tej metodzie ilo odpadw jest minimalna. Linia ma rwnie urzdzenia pomocnicze, jak stoy rolkowe, stoy miernicze, dwignie do przesuwania poprzecznego prtw itd.

Rys.18. Przykadowe rozwizanie stanowiska pracy dla cicia prtw zbrojenia: l ruchoma opora, 2 - listwa pomiarowa, 3 - stoy rolkowe, 4 - noyce, 5 - przecinany prt

5.3. Gicie stali zbrojeniowejPrzy wykonywaniu zbrojenia gnie si pojedyncze, przygotowane uprzednio proste prty lub cae zgrzewane siatki. Gicie prtw zbrojeniowych odbywa si z reguy mechanicznie. Gicie rczne (rys.12) stosowane jest niekiedy w przypadku prtw o maej rednicy. Mechaniczne gicie prtw zbrojeniowych przeprowadza si w maszynach zwanych gitarkami. Wszystkie maszyny do gicia pojedynczych prtw zbrojeniowych wykonane s. na podstawie jednego schematu, a rni si tylko rozwizaniami poszczeglnych podzespow maszyny, moc, gabarytami i co za tym idzie - rednic zginanych prtw. Prty o maych rednicach mog by wyginane po kilka rwnoczenie. Tarcze gnce gitarek maj kilka prdkoci obrotowych, ktre dostosowuje si do rednicy gitych prtw. Schemat kinetyczny gitarek jest prosty i dlatego s one urzdzeniami rzadko psujcymi si, mimo duych obcie podczas gicia prtw. Gicie prtw odbywa si zgodnie ze schematem przedstawionym na rys. 19. Prt lub wizk prtw wkada si midzy trzpie centralny, umieszczony osiowo na wale napdowym tarczy obrotowej, i trzpienie gnce. Poprzez nacisk pedau wczajcego silnik elektryczny uruchamia si tarcz z prdkoci od 3 do 14 obrotw na minut, zalenie od przekroju prta. Trzpie gngcy obraca si wok osi trzpienia centralnego i wygina prt w dany ksztat, przy czym umieszczone na stole maszyny przestawne trzpienie oporowe uniemoliwiaj obrt samego prta. Po zagiciu prta, tarcza obrotowa wraca automatycznie do swego pooenia wyjciowego.

Rys.19. Schemat gicia prta: 1 - tarcza obrotowa, 2 trzpie centralny, 3 - trzpie gncy, 4 - gity prt, 5 trzpie oporowy

Wydajno gitarek jest wprost proporcjonalna do prdkoci obrotowej tarczy gncej ale ze wzgldw bezpieczestwa pracy liczba obrotw tarczy gncej nie przekracza zwykle 14 na minut. Schemat gitarki przedstawiono na rys.20. Zasadniczym elementem roboczym urzdzenia jest tarcza koowa 7, osadzona na wale pionowym 6. Napd

Rys. 20. Schemat gitarki typu S-146A: l - silnik, 2,3- koa zbate, 4 - limak, 5 limacznica, 6 - wa pionowy, 7 - tarcza obrotowa, 8 - listwa oporowa, 9 - rolki toczne wau pionowego dokonywany jest za pomoc silnika 1. poczonego koami zbatymi 2 i 3 ze limakiem 4 poczonym z osadzon na wale pionowym limacznic 5. Prdko obrotu wau pionowego, a tym samym i tarczy roboczej, mona regulowa, odpowiednio do rednicy gitych prtw, za pomoc zmiany k zbatych 2 i 3. W tarczy roboczej, ktra moe obraca si w dwch kierunkach, wykonany jest szereg umieszczonych osiowo symetrycznie kwadratowych otworw do osadzania trzpieni gncych podczas obrotu tarczy roboczej , Na trzpienie nasadzone s wymienne tulejki. pozwalajce na dostosowanie ich rednicy do rednicy gitych prtw oraz zmniejszajce tarcie podczas gicia. Na osi obrotu tarczy znajduje si rwnie otwr dla osadzenia w nim trzpienia centralnego. W listwach oporowych 8 znajduj si rwnie otwory dla osadzenia w nich trzpieni

oporowych. Rolki toczne 9 uatwiaj przesuwanie prtw po powierzchni roboczej gitarki. Gitarki mog by rwnie dostosowane do gicia prtw o maych rednicach. Osign to mona przez zamian trzpienia rodkowego, osadzonego na osi obrotu tarczy roboczej, na specjalne wideki i osadzenie dodatkowego oprzyrzdowania na stole maszyny, sucego jako oparcie dla zginanych prtw. Produkuje si wiele odmian gitarek mechanicznych. Rni si one midzy sob wskanikami technicznymi, stopniem zautomatyzowania oraz trwaoci, a niektre z nich s wyposaone w wiele urzdze pomocniczych, dajcych moliwo wykonywania rnorodnych rodzajw gi. Wiele z tych urzdze pracuje wedug opracowanych programw. Oprcz gitarek z poziom tarcz obrotow istniej rwnie urzdzenia, gdzie gicie prtw odbywa si w paszczynie pionowej. Gitarki te przystosowane s do jednoczesnego gicia wielu prtw. Stosowane s one do masowej produkcji strzemion, uchwytw i innych elementw zbrojenia wykonywanych z prtw o maych rednicach. Widok takiego urzdzenia pokazano na rysunku 21. Dziki moliwoci przesuwu jednej z dwch czci gncych urzdzenie pozwala na wykonanie gicia prtw o rnych dugociach, a tym samym na wykonanie np. strzemion dla elementw o rnych przekrojach. Niezalenie od gitarek o napdzie mechanicznym istniej rwnie gitarki o napdzie hydraulicznym. Urzdzenie gnce skada si tu z tarczy obrotowej, majcej centralnie umieszczony trzpie i wspornik, w ktrym mocuje si za pomoc zaciskw rubowych w odpowiednim miejscu trzpie zginajcy. Trzpie oporowy mocuje si w dowolnym pooeniu w paskownikach, lecych po obu stronach tarczy gncej. rwnie za pomoc zaciskw rubowych. Urzdzenie do napdu hydraulicznego skada si z: cylindra, pompy olejowej oraz silnika elektrycznego lub spalinowego. Z powodu braku przekadni zbatych maszyna jest lekka, pracuje cicho i ma du wydajno.

Rys.21. Gitarka do gicia w paszczynie pionowej

W czasie gicia prtw podstawowe znaczenie ma odmierzanie i oznaczanie miejsc odginania; najczciej znakuje si kred miejsca, w ktrych prt naley wygi. Metoda ta jest bardzo pracochonna i niezbyt dokadna, na skutek zmiany dugoci prtw w czasie ich wyginania. Prawidowym rozwizaniem jest zastosowanie specjalnych listew pomiarowych, umieszczonych na stoach roboczych stojcych po obu stronach maszyny. Stoy te o dugoci 5 m i szerokoci 0,4 m, zaopatrzone s w przenoniki rolkowe, uatwiajce przesuwanie po nich prtw. Przykadowe rozwizanie pokazano na rysunku 22.

Rys.22. Stanowisko pracy przy mechanicznym giciu prtw Widok gitarki typu G3-40 produkcji ZREMB, pracujcej dotychczas w zbrojarniach krajowych, przedstawiono na rys.23. Jest ona przeznaczona do gicia stali zbrojeniowej zwykej w zakresie rednic 640 mm. W przypadku gicia prtw o wikszej wytrzymaoci naley odpowiednio zmniejszy rednic gitego prta. Gitarka moe pracowa indywidualnie lub w zespole kilku gitarek. Gitarka jest wsparta na dwch koach staych i jednym zwrotnym, umoliwiajcym atwe jej przetaczanie. Napd z silnika elektrycznego jest przenoszony przez zesp przekadni na wrzeciono tarczy gncej. W zalenoci od rednicy gitego prta wkada si wymienne trzpienie oporowe w odpowiednie gniazda pyty staej i tarczy gncej. Gitarka moe by sterowana rcznie, nonie lub pautomatycznie. Niezalenie od gicia mechanicznego stosowane jest niekiedy gicie rczne. Zasada gicia rcznego jest analogiczna do gicia mechanicznego. Gitarki rczne s przykrcane do stow zbrojarskich.

Rys.23. Widok krajowej gitarki G3-40

6. Technologia prostowania, cicia i gicia siatek zbrojeniowych 6.1. Prostowanie siatek zbrojeniowychProstowanie siatek dostarczanych w rulonach dokonywane jest na urzdzeniach pracujcych na podobnej zasadzie jak prociarki rolkowe. S to walce o dugoci wikszej od szerokoci prostowanej siatki usytuowane wzgldem siebie w ten sposb, aby prostowana siatka doznawaa odksztace plastycznych. Najczciej stosowane s trzy way, przy czym wa grny ma moliwo pionowego przemieszczania si wzgldem waw dolnych. Przesuw prostowanej siatki dokonywany jest dziki wymuszonemu obrotowi jednego z waw prostujcych.

6.2. Cicie siatek zbrojeniowychCicie wyprostowanych siatek dostarczanych w rulonach oraz siatek paskich odbywa si za pomoc noyc dostosowanych do maksymalnej szerokoci siatek. Noyce te mog by noycami gilotynowymi lub noycami podobnymi w swej zasadzie dziaania do noyc przeznaczonych do cicia uoonych obok siebie drutw. Przykadem noyc gilotynowych jest urzdzenie, ktrego schemat przedstawiony jest na rys. 24. Cicie siatki dokonywane jest pomidzy nieruchomym noem dolnym i noem grnym dociskanym dwoma cylindrami pneumatycznymi. Rwnomierno

nacisku noa grnego regulowana jest za porednictwem synchronizatora. Noyce mona nastawia w zalenoci od rozstawu prtw w citej siatce.

Rys.24. Schemat noyc do cicia poprzecznego siatki zbrojeniowej: 1 - rama, 2 cylinder pneumatyczny, 3 - n grny, 4 - n dolny, 5 - przycisk, 6 - urzdzenie do synchronizacji cylindrw pneumatycznych. Do cicia siatek stosowane s rwnie noyce przejezdne, jedce po szynach. Napd noyc - za pomoc wbudowanego silnika elektrycznego. Podczas cicia siatka jest przyciskana trawers za pomoc cylindrw hydraulicznych.

6.3. Gicie siatek zbrojeniowychWraz z rozwojem stosowania paskich i zwijanych siatek zbrojeniowych oraz szkieletw paskich (drabinek) zaistniaa potrzeba produkcji urzdze do ich gicia. Rczny sposb wyginania siatek jest analogiczny do sposobu gicia blach. Istota gicia polega na umieszczeniu zginanego miejsca siatki w specjalnym uchwycie, a nastpnie zgiciu jej na caej dugoci za pomoc ktownika lub ceownika obracanego za pomoc dwigni rcznej. Sposb ten stosowany jest w naszych zbrojarniach, np. przy produkcji zbrojenia do pyt dachowych korytowych. Do mechanicznego gicia siatek suy szereg maszyn i urzdze. Schematy pracy maszyn stosowanych do gicia siatek przedstawiono na rysunku 25. Widok jednego z urzdze pokazano na rysunku 26. Po uoeniu siatki zbrojeniowej na stole roboczym 3 i pomocniczej konstrukcji wsporczej 6 opuszcza si trawersa 4, przyciskajca siatk w czasie gicia. Ruchem trawersy kieruj dwa cylindry hydrauliczne 2. Nastpnie zaczyna si porusza belka zginajca 5 (napdzana rwnie przez cylindry hydrauliczne), ktra zgina siatk na uprzednio nastawiony kt. Ustawienie kta gicia dokonywane jest za pomoc

Rys.25. Schematy pracy maszyn stosowanych do gicia siatek; l - st roboczy, 2 zginana siatka, 3 - urzdzenie gnce, 4 - hak przytrzymujcy, 5 - hak gncy, 6 korpus, 7 - wsporniki oporowe, 8 - wymienne trzpienie oporowe dwigni regulujcej 7, poruszajcej si wzdu skali 8. Maszyna suy do gicia siatek zbrojeniowych o szerokoci do 3,5 m z prtw o rednicy do 12 mm. Kt gicia siatek moe by zmienny i jest uzaleniony od dugoci odgicia, przy czym wynosi on: 105 przy dugoci czci odginanej 0,17 m, 90 przy dugoci czci odginanej 0,5 m, 70 przy dugoci czci odginanej 0,7 m. Innego typu urzdzeniem do gicia z paskiej siatki przestrzennych szkieletw zbrojeniowych o przekroju zamknitym jest maszyna przedstawiona schematycznie na rysunku 25e. System hakw. zaczepiajcych siatk za jeden z prtw podunych wciga je w przestrze ograniczon stoem roboczym w ksztacie ktownika. Kt wygicia regulowany jest za pomoc zmiany kta ustawienia stou roboczego.

Rys.26. Maszyna do gicia siatek zbrojeniowych: a) widok od czoa, b) widok z boku; l - podstawa, 2 - cylindry hydrauliczne, 3 - st roboczy, 4 - trawersa przyciskajca, 5 - belka gnca, 6 - pomocnicza konstrukcja wsporcza, 7 - dwignia nastawu gicia siatki, 8 - podziaka nastawu kta gicia W maszynie wedug schematu z rys.25f po uoeniu siatki na stole roboczym 1 i przesuniciu jej w kierunku osi stou tak, aby jej prty poprzeczne weszy pod haki

4. wczany jest mechanizm uruchamiajcy toki cylindrw pneumatycznych, ktre poruszaj urzdzenie gnce 3. Maszyna ta przydatna jest do gicia paskich siatek w przestrzenne szkielety zbrojenia. Podobnie pracuje maszyna z rys.25g. Korpus maszyny 6 wykonany jest w postaci belki stalowej opartej na dwch podstawach. Na belce mocuje si w zadanym pooeniu od 50 do 100 wspornikw oporowych, z wymiennymi trzpieniami 8 (o rnej rednicy). Liczba wspornikw oporowych oraz ich rozstaw musi odpowiada liczbie i rozstawowi prtw poprzecznych zginanej siatki. Urzdzeniem gncym jest masywna belka 3, przymocowana przegubowo do korpusu 6 i obracajca si o zadany kt za porednictwem tokw dwch cylindrw hydraulicznych. Za pomoc tej maszyny mona gi siatki o szerokoci do 5000 mm z prtw o rednicy do 8 mm. Maksymalny kt wygicia siatki 180o. Napd maszyny stanowi pompa olejowa z silnikiem elektrycznym o mocy 3,75 kW. Maszyna jest cakowicie zautomatyzowana. Pozostae zalety urzdzenia to mae wymiary i ciar, a take dua wydajno. Wad maszyny jest to, e gicie siatki moe by dokonywane tylko w pewnej odlegoci od prtw podunych. Przykady siatek gitych na tej maszynie przedstawiono na rys. 27.

Rys.27. Przykady siatek gitych na maszynie pracujcej wedug schematu z rys.25. Szkielety cylindryczne, np. szkielety rur elbetowych, mona wykonywa drog gicia i walcowania siatki na urzdzeniu skadajcym si z obracajcych si walcw. Koce ucitego kawaka siatki spawa si potem ze sob. Jest to urzdzenie, na ktrym prostowane s siatki zbrojeniowe dostarczane w rulonach.

7. Technologia czenia elementw zbrojenia 7.1. Uwagi oglneEkonomika wykonywania robt zbrojarskich w duym stopniu zaley od sposobu montau zbrojenia w siatki lub elementy przestrzenne. Stosowane s jeszcze dwa sposoby montau zbrojenia, a mianowicie sposb rczny wizania siatek i szkieletw oraz sposb otrzymania tych elementw za pomoc maszyn do zgrzewania i spawania prtw w siatki, paskie szkielety i szkielety przestrzenne. Rczny sposb montau zbrojenia stosowany jest wwczas, gdy ksztat elementu uniemoliwia jego scalenie w sposb zmechanizowany lub gdy poszczeglne elementy skadowe zbrojenia musz by montowane na stanowisku produkcji elementw prefabrykowanych lub w deskowaniu.

7.2. Rczne wizanie siatek i szkieletw zbrojeniaOdbywa si ono na szablonach dostosowanych do rodzaju wykonywanego zbrojenia. Szablonem moe by szkielet drewniany lub metalowy z odpowiednimi wyciciami przeznaczonymi na uoenie w nich przewidzianych projektem prtw podunych i poprzecznych. Do wizania szkieletw stosowane s zazwyczaj stojaki z wspornikami odpowiedniej dugoci. Wizanie krzyujcych si ze sob prtw wykonywane jest za pomoc mikkiego wyarzonego drutu wizakowego zwykle o gruboci od 0,8 do 1,2 mm. Istnieje wiele sposobw wizania prtw zbrojeniowych, stosowanych w zalenoci od gruboci prtw oraz od wzajemnego ich pooenia, przy czym obowizuje zasada, e wizane powinny by wszystkie krzyujce si ze sob prty. Rodzaj niektrych wiza podano na rysunku 28. Wizanie rczne prowadzone jest zazwyczaj przy uyciu specjalnych cek i dokonywane by moe

Rys. 28 Rodzaje wiza krzyujcych si prtw; a) wze prosty, b) wze dwurzdowy, c) wze krzyowy, d) wze martwy drutem odwijanym z motka lub drutem pocitym na kawaki o okrelonej dugoci. Do wizania rcznego mog by stosowane inne narzdzia oraz dostosowane do tych narzdzi odpowiednio przygotowane odcinki drutu. Widok takich narzdzi oraz sposb wizania pokazano na rysunku 29

Rys.29. Specjalne narzdzia do wizania rcznego: a) przygotowany drut z oczkami, b) wizanie urzdzeniem z wrzecionow wkadk, c) wizanie prtem prostym

7.3. czenie stali zbrojeniowej poprzez zgrzewanieW celu ograniczenia iloci odpadw stali oraz wyeliminowania pracochonnego mocowania prtw szkieletw za pomoc wizania rcznego, w zmechanizowanych zbrojarniach stosowane jest powszechnie ich czenie poprzez zgrzewanie i spawanie. Zgrzewanie zbrojenia moe obejmowa: a) czenie krtkich prtw zbrojenia w odcinki o wymaganej dugoci, b) czenie dostarczonych prtw w jeden dugi prt, c) czenie pojedynczych prtw w paskie siatki i szkielety, d) czenie pojedynczych prtw w szkielety przestrzenne, Spawanie stosowane jest zazwyczaj do czenia prtw grubych oraz do mocowania do szkieletu zbrojenia wszelkiego typu cznikw, detali, "marek" itd. Istot zgrzewania jest czenie poszczeglnych prtw zbrojenia bez stosowania dodatkowego materiau elektrody. W technologii czenia prtw zbrojeniowych rozrni mona dwa rodzaje zgrzewania, a mianowicie zgrzewanie doczoowe oraz zgrzewanie punktowe. Zgrzewanie doczoowe stosowane jest przy czeniu krtkich prtw zbrojenia w odcinki dusze lub czeniu prtw o handlowej dugoci w jeden dugi prt. Zgrzewanie punktowe stosowane jest przy czeniu krzyujcych si prtw. Zgrzewanie doczoowe moe by zgrzewaniem kontaktowym oporowym lub iskrowym. Podczas zgrzewania oporowego materia czonych prtw dotyka do siebie, rozgrzewajc si w miejscu czenia pod wpywem oporu przepywajcego prdu elektrycznego. Pod wpywem tej temperatury (1200 - 1500C) materia staje si plastyczny. Na skutek docisku czonych prtw do siebie nastpuje ich poczenie. W miejscu styku czonych prtw nie zostaje w sposb widoczny pogrubiony przekrj zbrojenia oraz nie zostaje w tym miejscu zmniejszona jego wytrzymao. Istota zgrzewania iskrowego polega na szybkim zblianiu i oddalaniu od siebie czonych prtw. Powstaje wwczas silne iskrzenie ( uk Volty), co powoduje nagrzewanie i nadtapianie powierzchni stykowych prtw. Powstajca w uku temperatura wynosi okoo 2500C. Przez docinicie do siebie prtw nastpuje uformowanie si zgrzeiny, przy czym w tym przypadku nastpuje niewielkie zwikszenie rednicy w miejscu czenia prtw. Dla uzyskania prawidowego poczenia dwch prtw niezbdne jest waciwe ich przygotowanie. czone prty nie mog by w miejcu czenia brudne, zardzewiae, a ponadto powinny styka si z sob na caej powierzchni. Ponadto prty powinny by oczyszczone w miejscu ich zamocowania w uchwytach zgrzewarki. Prty nieoczyszczone znajdujce si w uchwytach powoduj zwikszenie oporu przepywajcego prdu, nagrzewajc si nadmiernie "przylepiaj" si do elektrod. Przykad rozwizania stanowiska dla prawidowej realizacji zgrzewania doczoowego przedstawiono na rysunku 30.

Rys.30. Stanowisko pracy przy zgrzewaniu doczoowym: l - podajniki rolkowe, 2 cznik, 3 - kozy, 4 - szlifierki, 5 - zgrzewarka doczoowa Zgrzewanie punktowe jest stosowane do czenia krzyujcych si prtw zbrojenia przy produkcji siatek zbrojeniowych i szkieletw. W odrnieniu od zgrzewania doczoowego w zgrzewaniu punktowym czone prty stykaj si w jednym punkcie, co powoduje e powierzchnia zgrzewania, zuycie energii oraz straty ciepa s mae. Czas zgrzewania jest bardzo krtki i wynosi 0,l0,5 s. Dla uzyskania prawidowego zgrzewu niezbdny jest do znaczny docisk elektrod wynoszcy 1,21,5 kN. Przeduenie czasu zgrzewania ponad czas optymalny dla danej rednicy stali jest szkodliwe z uwagi na moliwo przegrzania prtw i spowodowanie zmian krystalicznych w materiale. Zmiany krystaliczne materiau mog spowodowa obnienie granicy plastycznoci stali. Zgrzewanie punktowe odbywa si przy stosowaniu specjalnych maszyn, ktre w zalenoci od liczby jednoczenie wykonywanych zgrzein dziel si na zgrzewarki jednopunktowe i wielopunktowe. Przykad stanowiska do zgrzewania "drabinek" zbrojeniowych z zastosowaniem zgrzewarki jednopunktowej typu ZPd-80 przedstawiono na rys.31.

Rys.31. Stanowisko do zgrzewania drabinek zbrojeniowych z zastosowaniem zgrzewarki ZPd-80

Niezalenie od zgrzewarek stacjonarnych produkowane s zgrzewarki zaopatrzone w kleszcze zgrzewalnicze. Tego typu zgrzewarki s specjalnie przeznaczone do zgrzewania punktowego prtw zbrojeniowych szczeglnie w czasie czenia siatek, drabinek i pojedynczych.prtw w przestrzenny szkielet zbrojenia. Szczegowe dane dotyczce czenia zbrojenia na zimno i na gorco przedstawione s w oddzielnym opracowaniu.

8. Produkcja zbroje metodami agregatowymiOprcz pojedynczych maszyn wykonujcych okrelone operacje technologiczne (np. prostowanie, cicie, gicie), istniej urzdzenia, za pomoc ktrych mona wykona szereg operacji dajcych w efekcie gotowy element zbrojenia. Przykadem tego typu urzdze s prociarki, np. typu N-14 ( rys.10), w ktrych drut jest czyszczony, prostowany i city na okrelonej dugoci odcinki. Dla masowej produkcji elementw dodatkowo gitych istniej urzdzenia automatyczne, skadajce si z czci prostujcej, tncej i gncej, szczeglnie przydatne do wykonywania elementw jednego rodzaju. Agregaty te mona przestawia na produkcj wielu odmian i rodzajw prtw zbrojeniowych. Przykadem takiego urzdzenia jest automat produkcji jednej z firm szwedzkich. W jego skad wchodzi: - cz prostujca agregatu, skadajca si z 2 zespow siedmiorolkowych do prostowania, z par rolek podajcych materia z szybkoci 520 m/min; rozstaw rolek regulowany jest za pomoc cylindra pneumatycznego w zalenoci od rednicy obrabianego materiau - urzdzenie tnce w postaci noyc hydraulicznych ze stycznikiem, co pozwala na cicie prtw o danej dugoci, - cz gnca, skadajca si z ramy z szyn stalow, na ktrej mocuje si od l do 6 gowic gncych w takich pooeniach i wzajemnych odlegociach., eby uzyska okrelony ksztat prta. Gowice s poczone gumowymi przewodami z hydrauliczno-pneumatycznym systemem sterowania. Styczniki zaworw hydraulicznych i powietrznych i s ustawione wzdu wau majcego szereg maych wykorbie, ktre dotykaj stycznikw w odpowiednich momentach. W ten sposb zawory hydrauliczne i pneumatyczne otwieraj si i zamykaj zgodnie z wczeniej ustalonym cyklem, kierujc procesem gicia. Gowica gnca przedstawiona na rysunku 32 dziaa w sposb nastpujcy. Prt przeznaczony do gicia wchodzi w gowic w pooenie l. Sworze 2, napdzany cylindrem pneumatycznym 3, przesuwa si w prawo i unieruchamia gity prt w danym pooeniu. Wtedy wcza si cylinder hydrauliczny 4, ktrego tok uruchamia dwigni 5 i koo zbate 6, powodujce obrt wau 7 i dwigni 8. W ten sposb prt naciskany przez dwigni zawija si wok sworznia 2. Kt odgicia reguluje si rubami 9. Po zakoczeniu gicia sworze wraca w pooenie wyjciowe i zwalnia zamocowanie prta. Gowic mocuje si do szyny stalowej 10 za pomoc zacisku 11, wok ktrego gowica moe si obraca.

Rys. 32. Schemat gowicy gncej automatu do prostowania, cicia i gicia prtw (opis w tekcie) Agregat ten suy do gicia prtw o rednicy do 10 mm lub do 16 mm, co zaley od rodzaju i mocy maszyny. Najwiksza dugo citych prtw - 3500 mm. Wydajno - do 22 prtw na minut. Mona te zamiast zwykych gowic instalowa specjalne, suce do otrzymania wygi o duym promieniu itp. Maszyna wyposaona jest w pomp olejow firmy Vickers, napdzan silnikiem elektrycznym o mocy 18,75 kW, a dajc cinienie 12 MPa. Oprcz produkowania przestrzennych szkieletw zbrojeniowych poprzez wyginanie siatek paskich lub zgrzewanie szkieletw z oddzielnych, maych elementw, ostatnio staa si popularna produkcja szkieletw za pomoc specjalnych maszyn przeprowadzajcych jednoczenie nawijanie i zgrzewanie spirali z prtami podunymi. Przykadem takiego rozwizania moe by stosowana w Rosji maszyna SKC-2 wykonujca szkielety cylindryczne o rednicy 250800 mm z prtw 46 mm Schemat dziaania urzdzenia przedstawiono na rysunku 33. Prty podune l, uprzednio wyprostowane i ucite na odpowiedni dugo, ukada si i mocuje w uchwytach pyty 2, obracajcej si za pomoc rolek 3. Szkielet obraca si dookoa swojej osi i przesuwa w prawo z tak prdkoci, aby powstaa spirala o odpowiednim skoku. Spirala powstaje z drutu umieszczonego na nieruchomym

(nieobracajcym si razem ze szkieletem) krgu 8. Szkielet obracajc si odwija drut z krgu, a nieruchome urzdzenie zgrzewajce 4 toczy rolkowe elektrody po spirali zgrzewajc je w miejscach przeci z prtami podunymi opierajcymi si na wsporniku 5. Gotowy szkielet 6 jest przecigany w prawo za pomoc wzka 7.

Rys. 33. Schemat dziaania urzdzenia SKC-2 do produkcji zbroje cylindrycznych (opis w tekcie) Przedstawiona na rysunku 34 maszyna Z-10-60 produkcji amerykaskiej firmy Mc Cracken Cage Machine jest przeznaczona do zgrzewania cylindrycznych szkieletw o rednicy 350 - 1500 mm. Prty podune o rednicy od 4 do 9 mm

Rys. 34. Urzdzenie Z-10-60 produkcji firmy Mc Cracken Cage Machine do produkcji zbroje cylindrycznych

odwijane s z 6 lub 12 koowrotw. W czasie nawijania i zgrzewania spirali z prtami podunymi szkielet przesuwa si osiowo po specjalnej rynnie. Dookoa szkieletu obracaj si jedna lub dwie szpule z drutem sucym do nawijania spirali oraz elektrody rolkowe zgrzewajce spiral z prtami podunymi. Moc urzdzenia zgrzewajcego wynosi 25 kVA. W cigu zmiany, w zalenoci od rednicy szkieletu i skoku uzwojenia maszyna automatycznie wykonuje od 240 do 1000 m szkieletw. Wad tego urzdzenia jest jego rozmiar, w zwizku z czym zajmuje ono duo miejsca w hali produkcyjnej. Hala powinna mie dugo rwn co najmniej podwjnej dugoci przygotowywanych szkieletw. Aby tego unikn, niektre firmy zaczy produkowa agregaty zgrzewajce szkielety w pozycji pionowej. Przykadem moe posuy maszyna GR-12/50 firmy Schlatter. Schemat dziaania tej oryginalnej maszyny przedstawiono na rysunku 35. Wewntrz obudowy

Rys.35. Schemat dziaania urzdzenia cylindrycznych (opis w tekcie)

GR-12/50

do

produkcji

zbroje

urzdzenia umieszczono dwanacie koowrotw l z krgami zbrojenia, ktre przez rolki 2 kierowane s ku grze zajmujc pooenie pionowe. Prty te stanowi zbrojenie podune 3. Na umieszczonej rwnie wewntrz obudowy platformie 4, obracajcej si na rolkach 5 znajduje si koowrt 6, z ktrego drut nawijany jest na pionowe prty podune. W czasie nawijania nastpuje zgrzewanie prtw spirali ze zbrojeniem podunym przy zastosowaniu elektrod rolkowych 7. Urzdzenie pracuje w sposb zautomatyzowany, przy czym obcinanie gotowego szkieletu odbywa si bez zatrzymania urzdzenia przez l pracownika, znajdujcego si na platformie 8. Pomimo prostoty konstrukcji maszyna wykonuje duy asortyment szkieletw cylindrycznych .i zgrzewa do 1000 m szkieletw w cigu zmiany omiogodzinnej. Mona na niej wykonywa szkielety o rednicy 355600 mm (gdy jest 6 prtw podunych) i 6102130 mm (gdy jest 12 prtw podunych). rednica prtw podunych 5,36,3 mm, a spirali 5,39,3 mm, skok spirali 0100 mm. Moc transformatora - 50 kVA, a moc napdu 7,5 kW.

Wszelkie tego. typu urzdzenia zwikszaj znacznie wydajno przygotowania przestrzennych szkieletw zbrojeniowych w porwnaniu z tradycyjnymi metodami, a take obniaj prawie do zera ilo pracy fizycznej obsugujcych je robotnikw. Maszyny produkujce szkielety w sposb cigy daj rwnie minimaln ilo odpadw.

9. Monta przestrzennych pfabrykatw zbrojeMonta przestrzennych pfabrykatw zbroje dokonywany jest poprzez czenie pojedynczych prtw, drabinek i siatek w sposb opisany w punkcie 7. Poza podstawowymi urzdzeniami wan rol w montau przestrzennych pfabrykatw odgrywa wyposaenie dodatkowe. uatwiajce wykonywanie poszczeglnych czynnoci. Do urzdze tych mona zaliczy: - koowroty, na ktre zakadane s krgi stali. S to urzdzenia stacjonarne lub przenone skadajce si z zamocowanej na osi obrotowej tarczy, na ktrej znajduje si dospawany szkielet, umoliwiajcy zaoenie na krgw drutu; - stoy rolkowe uatwiajce przemieszczanie prtw zbrojenia lub prefabrykatw zbroje. S to segmentowe zespoy w postaci sztywnych ram z rolkami znajdujcymi si w grnej ich czci. Niektre z nich zostay przedstawione na rys. 19 - kozy pomocnicze do przejciowego skadowania elementw zbroje. Ich wysoko jest dostosowana do wysokoci maszyn podstawowych. Wykonane s zazwyczaj z ksztatownikw walcowanych; - szablony dla zgrzewania siatek lub przestrzennych szkieletw zbrojenia. Oglnie podzieli je mona na szablony poziome i pionowe. Mog to by bardzo proste konstrukcje lub do skomplikowane urzdzenia. Widok takiego poziomego urzdzenia przedstawiono na rys. 36. Swobodnie obracajcy si szablon pozwala na dotarcie kleszczami zgrzewalniczymi do wszystkich wzw zgrzewanego szkieletu. Przedstawiony szablon jest urzdzeniem uniwersalnym, dostosowanym do wykonywania kilku rodzajw zbrojenia, gdy zaopatrzony jest w belki przesuwne wzgldem ramy szablonu. Przykadem rozwizania szablonu pionowego moe by stanowisko przeznaczone do produkcji szkieletw pyt dachowych, cian wewntrznych nonych i cian dziaowych o rozmiarach do 3170 x 6000 x 300 mm. przedstawione na rysunku 37. Stanowisko jest wyposaone w 4 zgrzewarki kleszczowe podwieszone na urawikach obrotowych oraz w dwie ramy, ktre mog si przesuwa pionowo, a do ktrych mocuje si szablony na szkielety. Aby uproci zgrzewanie, ramy z szablonami mog si opuszcza w zagbienia. Siatki o duych wymiarach i ciarach dostarczane s do stanowiska urawikiem, a mae siatki, pojedyncze prty i detale uzupeniajce - dostarcza si w kontenerach.

Rys. 36. Szablon poziomy do montau przestrzennych szkieletw zbroje: l - sup z wysignikiem, 2 - zgrzewarka. 3 -- stojak obrotowy do szablonu, 4 - szablon

Stanowisko obsuguj 4 osoby. Wydajno 6-8 szkieletw na godzin. Wymiary gabarytowe stanowiska 6,4 x 6,75 x 3,48 m. Masa okoo 6450 kg.

Rys.37. Szablon pionowy do montau przestrzennych pfabrykatw zbroje: l kolumna, 2 - regulator czasu zgrzewania, 3 - zgrzewarka, 4 - urawik obrotowy, 5 podwieszenie linowe, 6 -- kleszcze zgrzewalnicze, 7 - rama, 8 - wymienny szablon, 9 - napd podnoszenia szablonu Zalety zastosowania takich stanowisk to: lepsza jako wyrobw, zwikszenie wydajnoci pracy oraz zmniejszenie iloci pracy fizycznej; - urzdzenia do transportu siatek i szkieletw. Mog to by pojemniki, stelae, czy te uchwyty, pozwalajce na transport pojedynczych zbroje lub pakietw zbroje.

10. Metody stabilizacji zbrojenia w formachMetody stabilizacji zbrojenia mona podzieli na dwie grupy. Pierwsza z nich to metody majce na celu zapewnienie naleytego otulenia zbrojenia, druga za to zapewnienie stabilizacji okrelonych elementw zbrojenia czy te akcesoriw poczonych ze zbrojeniem w okrelonych punktach elementu prefabrykowanego. Zapewnienie naleytego otulenia zbrojenia moe by dokonane przez - podkadanie pod znajdujce si w formie prty zbrojenia podkadek z zaprawy lub betonu o gruboci odpowiadajcej gruboci warstwy otulajcej. W tym przypadku sztywno szkieletu zbrojenia powoduje stabilizacj wszystkich prtw wzgldem okrelonej paszczyzny formy lub deskowania - zakadanie na prty zbrojenia wkadek wykonywanych z tworzyw sztucznych. Typy produkowanych wkadek pozwalaj na stabilizacj zbrojenia wzgldem formy jak i deskowania, - projektowanie zbrojenia, ktre uoone w formie lub deskowaniu zapewniaoby naleyte otulenie prtw gwnych, rozdzielczych i montaowych, Mona to zrealizowa poprzez zgrzewanie w drabinkach niektrych prtw poprzecznych o dugoci wikszej ni pozostae lub zgrzewanie w siatkach dodatkowych prtw powodujcych po uoeniu siatek ich odpowiednie oddalenie od paszczyzny formy lub deskowania. Drabinki i siatki poczone w przestrzenny szkielet zbrojenia powoduj jego stabilizacj zapewniajc naleyte otulenie betonem wszystkich prtw zbrojenia. Stabilizacja okrelonych elementw zbrojenia czy te akcesoriw poczonych ze zbrojeniem w okrelonych punktach dokonana jest poprzez zamocowanie tych czci do formy lub deskowania. Zamocowanie to moe by dokonane za pomoc rub, zatyczek, bolcw, drutu itp. w ten sposb, aby w momencie rozformowania nie utrudniao odspojenia paszczyzn formujcych od betonu. Nastpuje to poprzez wyjcie zatyczki czy te bolca, odkrcenie ruby lub te cicie cienkiego drutu, ktrym element by mocowany.