Organy Unii

Rada Europy (ang. Council of Europe, fr. Conseil de l'Europe), międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.

Rada Europy powstała 5 maja 1949 roku w wyniku podpisania przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy) Traktatu Londyńskiego. Obecnie liczy 47 członków. Jej siedzibą jest Strasburg

Rada Europy jest postrzegana jako organizacja, której zakres zainteresowań ogranicza się jedynie do sfery ochrony praw człowieka.

Bezpośrednio z prawami człowieka powiązana jest:

polityka ochrony mniejszości :narodowych, etnicznych, językowych, religijnych, kulturalnych, seksualnych;

polityka językowa ochrona praw migrantów: emigrantów,

imigrantów, reemigrantów i repatriantów, uchodźców i azylantów, czy ludów koczowniczych, jak Romowie (Cyganie) czy Samowie (Lapończycy).

Rada Europy prowadzi działania w wielu dziedzinach, w tym w niektórych nie powiązanych bezpośrednio z prawami człowieka.

Można tu wymienić: sprawy społeczne i gospodarcze, ochronę zdrowia, edukację, kulturę, media, ochronę środowiska, sprawy młodzieży i sportuwspółpracę prawną.

Do dzisiaj pod auspicjami Rady Europy zawarto blisko 200 umów międzynarodowych dotyczących wielu ważkich zagadnień z zakresu wyżej wymienionych dziedzin

Głównymi organami Rady Europy są:

Komitet Ministrów - organ zarządzający, składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich przedstawicieli (tzw. zastępców ministrów)

Zgromadzenie Parlamentarne - organ doradczy składający się z parlamentarzystów delegowanych przez parlamenty narodowe

Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy

Konferencja Międzynarodowych Organizacji Pozarządowych (INGOs) - składa się z około 400 międzynarodowych NGOs (org.pozarząd.)posiadających status uczestników (participatory status) w pracach Rady Europy.

Sekretarz Generalny Rady Europy - wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne (aktualnie jest nim Terry Davis), kadencja trwa 5 lat

Ponadto w ramach Rady Europy funkcjonuje szereg instytucji formalnie nie będące jej organami takich jak:

Europejski Komitet Zapobiegania Torturom

Europejski Trybunał Praw Człowieka

itd

Europejski Komitet Zapobiegania Torturom

organ Europejskiej Konwencji do sprawzapobiegania torturom oraz

nieludzkiemu lubponiżającemu traktowaniu albo

karaniu

Europejski Trybunał Praw Człowieka - europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1998r na miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka do kontroli przestrzegania praw człowieka

Członkiem Rady Europy może zostać każde zaproszone przez tę organizację państwo europejskie akceptujące zasady rządów prawa i ochrony praw człowieka. Kryteria te odzwierciedlają podstawowe wartości, na których ma opierać się ta organizacja. Kryteria ochrony praw człowieka, demokracji parlamentarnej oraz rządów prawa mają być strażnikami bram Rady Europy..

Na początku swego istnienia Rada Europy grupowała dziesięć państw zachodnioeuropejskich. Pozostałe państwa Zachodniej Europy stopniowo przystąpiły do organizacji zanim jesienią 1989 roku rozpoczął się upadek systemu komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej. Nowe demokracje z tego regionu pukające do drzwi Rady Europy były przyjmowane od początku lat dziewięćdziesiątych (Węgry w 1990, Polska w 1991).

Rada Europy przyjmuje dokumenty mające charakter traktatów międzynarodowych, zwane konwencjami, do których mogą przystępować państwa członkowskie Rady Europy, a w niektórych przypadkach także europejskie kraje nieczłonkowskie, lub nawet pozaeuropejskie kraje nieczłonkowskie.

Kraje przystępujące do konwencji mogą poczynić pewne zastrzeżenia co do wyłaczenia lub ograniczenia stosowania na ich terytorium niektórych artykułów danej konwencji.

W niektórych sytuacjach podpisywane są też dodatkowe protokoły do konwencji, do których mogą, ale nie muszą, przystąpić państwa, które wcześniej podpisały sama konwencję. Konwencja wchodzi w życie, jeśli zostanie podpisana i ratyfikowana przez odpowiednią liczbę państw

europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany do kontroli przestrzegania praw człowieka.

Orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej.

został on utworzony na mocy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Konwencja i dołączone do niej protokoły określają jego kompetencje i sposób funkcjonowania.

W skład Trybunału wchodzą wybitni znawcy problematyki ochrony praw człowieka w Europie. Sędziowie Trybunału, od wielu lat zajmujący się tą tematyką, stanowią gwarancję odpowiednio wysokiego poziomu orzecznictwa.

W Konwencji przyjęto zasadę, że sędziowie rekrutują się po jednym z każdego państwa-strony Konwencji. Aktualnie jest 46 takich państw, więc i liczba sędziów Trybunału wynosi 46.

Wybierani są oni przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy na sześcioletnią kadencję, po upływie której otwarta jest dla nich możliwość reelekcji.

W okresie sprawowania funkcji wymaga się od nich niepodejmowania jakichkolwiek działalności, która mogłaby narazić na szwank ich niezależność, bezstronność czy utrudnić wykonywanie obowiązków sędziowskich w pełnym wymiarze czasu.

Przykładowo nie mogą oni doradzać ani reprezentować żadnej ze stron sporu przed Trybunałem - byłaby to działalność nie do pogodzenia z sęadziowską bezstronnością

Co jest warte podkreślenia - w Trybunale sędziowie zasiadają we własnym imieniu. Mimo że kandydatów na sędziów proponują poszczególne państwa-strony Konwencji, sędziowie po wyborze nie reprezentują swojego państwa, nie mogą też przyjmować od niego instrukcji. Sędzią wybranym z Polski jest Lech Garlicki.

Formalnie wyroki wydaje Trybunał. Nie oznacza to jednak, iż cały skład Trybunału zajmuje się każdą sprawą. Wręcz przeciwnie, rozpatrując skargę indywidualną Trybunał nigdy nie działa in pleno lecz zajmuje się nią w węższym składzie, jako 3-osobowy komitet, 7-osobowa izba lub 17-osobowa Wielka Izba.

Formy organizacyjne, w jakich działa Trybunał można łącznie zebrać w następujące wyliczenie:

Zgromadzenie plenarne Trybunału; Wielka Izba Trybunału, Izba TrybunałuPanel Wielkiej IzbyKomitet Trybunału

Zgromadzenie plenarne Trybunału, łącznie wszyscy sędziowie; w tym składzie Trybunał załatwia jedynie sprawy administracyjne (art. 26 EKPC), nie rozpatruje w tym składzie skarg wniesionych do Trybunału;

Wielka Izba Trybunału, 17 sędziów, w tym składzie Trybunał rozpatruje skargi przekazane przez izbę Trybunału (na podst. art. 30 EKPC) oraz rozpatruje "odwołania" od orzeczeń izb (art. 43 EKPC);

Izba Trybunału - 7 sędziów, podstawowy skład, w jakim Trybunał rozpatruje merytorycznie skargi skierowane do niego;

Panel Wielkiej Izby - 5 sędziów, decyduje czy Wielka Izba Trybunału zajmie się rozpatrzeniem "odwołania" złożonego na podstawie art. 43 EKPC;

Komitet Trybunału - 3 sędziów, skład 3-osobowy może jedynie badać dopuszczalność skargi indywidualnej złożonej do Trybunału; komitet może jednomyślnie zdecydować o niedopuszczalności skargi, taka decyzja jest ostateczna i zamyka dalsza drogę postępowania przed Trybunałem.

Każdy sędzia - członek Trybunału może występować w trzech możliwych rolach:

jako zwykły członek Trybunału - wchodzi w skład form organizacyjnych Trybunału (plenum, Wielka Izba, izba, komitet) i wykonuje funkcje sędziowskie;

jako sędzia-sprawozdawca - przygotowuje konkretną sprawę do rozpatrzenia przez komitet, izbę lub Wielką Izbę;

jako tzw. sędzia narodowy - z urzędu wchodzi w skład izby lub Wielkiej Izby rozpatrującej skargę przeciwko państwu, z ramienia którego został wybrany

Od momentu uznania jurysdykcji organów strasburskich (1 maja 1993), do Trybunału trafia spora liczba spraw wnoszonych przez polskich obywateli. Z reguły dotyczyły one skarg na opieszałość funkcjonowania sądów oraz nieprawidłowości odnośnie ograniczenia wolności. Polska należy stale do czołówki państw, z których trafia do Strasburga największa liczba spraw (inni "liderzy" to: Rosja, Francja, Włochy, Turcja)..