UCZE Ń SŁABOSŁYSZ ĄCY – DOSTOSOWANIE WYMAGA Ń ORAZ...

Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Olsztynie

10-516 Olsztyn, Plac J. Bema 5 tel. 89 527-03-46

UCZEŃ SŁABOSŁYSZĄCY – DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ ORAZ WSKAZÓWKI DO PRACY NA ODLEGŁOŚĆ

W procesie nauczania należy uwzględnić obiektywne ograniczenia wynikające z dysfunkcji

słuchu i w związku z tym starać się o zapewnienie uczniowi optymalnych warunków do percepcji

mowy. Wskazane jest, aby:

• prowadząc zajęcia mówić w sposób naturalny, wyraźnie, unikać pojedynczych

słów, stosować krótkie zdania lub frazy, upewniając się czy uczeń rozumie o co

pytamy lub co do niego mówimy (ma to mobilizować ucznia do lepszej koncentracji

uwagi i ułatwiać mu zrozumienie tematu);

• chcąc doskonalić umiejętności językowe ucznia koncentrować się na wzbogacaniu

zasobu słownika biernego i czynnego oraz zrozumieniu słów; omawiać istotne pojęcia

i wyjaśniać nowe słownictwo;

• zachęcać ucznia by dawał znać, gdy czegoś nie usłyszał lub nie zrozumiał;

• pamiętać, że uczeń z wadą słuchu ma trudności z wykonywaniem kilku czynności

w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela – co wymaga obserwacji

jego twarzy – jednocześnie otworzyć książkę i odnaleźć wskazane ćwiczenie;

• utrzymać niski poziom hałasu, który dekoncentruje uwagę;

•materiał gramatyczno-ortograficzny opracowywać przede wszystkim w formie

ćwiczeń praktycznych;

• prace pisemne oceniać głównie pod względem wartości merytorycznych.

Uczeń z wadą słuchu powinien mieć sprawny, działający i dobrze dostrojony

aparat słuchowy, by mógł w pełni uczestniczyć w zajęciach.

W pracy dydaktycznej „na odległość”, tj. w bezpośrednim kontakcie z uczniem w czasie

zajęć prowadzonych za pomocą komunikatorów internetowych zaleca się:



• dbać o to, by uczeń rozumiał co się do niego mówi; gdy mówiący ma wrażenie, że dziecko nie

rozumie, wypowiedź należy powtórzyć głośniej i wolniej albo użyć zamiennych słów; instrukcję

werbalną poprzeć gestem,

• podczas omawiania nowego tematu „podkreślać” kluczowe słowa i jak najczęściej używać

pomocy wizualnych (mapki, tablice ze wzorami, wykresami, itp.),

• należy unikać zadawania pytań czy dziecko rozumie, ponieważ może nawykowo kiwnąć głową

na „tak”; zadawać pytania kontrolujące zrozumienie tematu, zagadnienia,

• uwzględniać to, że uczeń może mieć trudność z jednoczesnym słuchaniem nauczyciela i

notowaniem oraz z jednoczesnym rejestrowaniem jego słów i obserwacją,

• zapoznać dziecko z nowymi zagadnieniami przed lekcją prowadzoną z wykorzystaniem

komunikatora internetowego; przygotować słowa, pojęcia, terminy, które będą omawiane na

lekcji (np. przesłać je wcześniej rodzicom w formie maila),

• przygotować ucznia do tematu lekcji poprzez wcześniejsze sporządzenie dla niego planu

wypowiedzi, w którym zawarte są najistotniejsze zagadnienia w takiej kolejności, w jakiej będą

omawiane na lekcji,

• przekazywać uczniowi z wyprzedzeniem zagadnienia przewidziane na sprawdzianie

wiadomości, by mógł przygotować się do sprawdzianu z pomocą rodziców,

• polecenia i pytania zawarte w sprawdzianach powinny być napisane i ułożone tak, jak na

lekcjach - nauczyciel nie powinien używać słów, terminów, pojęć innych niż na lekcji.

W okresie zdalnej pracy z uczniem do wykorzystania propozycje edukatorów CDT (Centralnego

Domu Technologii) interdyscyplinarnych i interaktywnych zajęć z uczniem z wadą słuchu.

Codzienne lekcje online z CDT to doskonała okazja, aby uzupełnić wiedzę z obszaru m.in.

matematyki, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, plastyki, biologii czy zajęć

komputerowych. Raz w tygodniu prowadzone są zajęcia z tłumaczem migowym. Do pobrania w

Internecie na stronie https://blog.cdt.pl/91031-codzienne-lekcje-on-line-z-cdtnbsp.

Istotnym elementem pracy zdalnej z uczniem słabosłyszącym jest ścisła współpraca z

rodzicami w celu przekazywania wskazań dotyczących zorganizowania warsztatu pracy dziecka w

domu, w tym zapewnienia optymalnych warunków uczestniczenia w zajęciach lekcyjnych oraz



nauki własnej dziecka. Należy informować rodziców o warunkach i formach wsparcia dziecka

umożliwiających realizację jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych, takich jak:

• zorganizowanie miejsca pracy tak, aby dziecko mogło w optymalnym stopniu uczestniczyć w

lekcjach prowadzonych przez nauczyciela za pomocą komunikatorów internetowych,

• organizowanie przerw w pracy umysłowej (ze względu na długotrwałe skupianie się na

dźwiękach mowy dziecko może być zmęczone i rozdrażnione, co zmniejsza efektywność nauki),

• kontrolowanie efektów samodzielnej pracy dziecka,

• udzielanie pomocy w korzystaniu z tekstów źródłowych, ponieważ dziecko z niedosłuchem

może mieć trudności z zastosowaniem słownictwa, specyficzną budową składniową i

stylistyczną wypowiedzi,

• wyjaśnianie niezrozumiałych dla dziecka nowych słów, zwrotów i pojęć związanych z tematem

realizowanych lekcji.

W okresie nauczania zdalnego istotne jest kontynuowanie zajęć rewalidacyjnych i

logopedycznych przez terapeutów z wykorzystaniem metod pracy „na odległość”. Pomocne

mogą być propozycje ćwiczeń usprawniających funkcje poznawcze przedstawione w załącznikach

nr 1 – 7 oraz wskazania zamieszczone na stronach internetowych, m.in. metody diagnostyczne i

terapeutyczne w pracy z dziećmi z wadą słuchu na https://prezi.com/zruuwgtk0l0x/metody-pracy-z-

dziecmi-z-wada-suchu/. Pomysły na pomoce dydaktyczne: www.agnieszkakapron.pl

Opracowanie:

Anna Jeziorska – psycholog

Anna Folusiak – pedagog

Katarzyna Zastryżna – neurologopeda



Załącznik nr 1

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ – DO WYKORZYSTANIA W

PRACY Z UCZNIEM SŁABOSŁYSZĄCYM

różnicowanie dźwięków:

- wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i ich lokalizacja;

- różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody oraz odgłosów wydawanych przez różne

przedmioty codziennego użytku i dźwięków wydawanych przez instrumenty perkusyjne;

- rozpoznawanie głosów wydawanych przez zwierzęta ( słuchanie nagranych głosów

z magnetofonu bądź z komputera),

- rozpoznawanie głosów wydawanych przez pojazdy,

- rozpoznawanie głosów wydawanych przez przedmioty np. zegar, darcie papieru, kapanie wody z

kranu itp. ( pomoc: zestaw obrazków wraz z kasetą magnetofonową „Słucham i mówię”),

- wskazywanie źródła dźwięku,

- rozpoznawanie melodii znanych piosenek;

- określenie właściwości dźwięków: wysokie-niskie, długie-krótkie, pojedyncze-kilka.

- czas trwania sygnału akustycznego (długo-krótko,)

- ilość nadawanych sygnałów dźwiękowych,

- tempo nadawanego sygnału (szybko-wolno),

- natężenie dźwięku ( głośno – cicho),

- częstotliwość ( wysoko-nisko),

- ćwiczenia słuchowe „Dźwięki wokół nas"

- ćwiczenia słuchowe „Słucham i mówię”

odtwarzanie dźwięków:

- odtwarzanie gry na instrumentach perkusyjnych, np.: dwa razy bębenek, jeden raz trąbka, trzy razy

bębenek;

- odtwarzanie dźwięków na różnych instrumentach;

- odtwarzanie dźwięków podanych bezpośrednio przez symbolizujące je nazwy: dzyń-puknięcie

pałeczką w dzwonek;

- odtwarzanie rytmu zgodnie z układem przestrzennym;

- zabawy ze śpiewem, klaskaniem;



ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:

- wyodrębnianie głosek z wyrazów: w nagłosie, śródgłosie i wygłosie;

- reagowanie sygnałem na określoną głoskę;

- segregowanie obrazków wg głoski pierwszej, ostatniej, trzeciej, drugiej, itd.;

- tworzenie sylab z określoną samogłoską, np. a-at; próby budowania wyrazów z daną sylabą, np. at-

Beata;

- wymyślanie wyrazów zaczynających się określoną głoską;

- zabawa” Co słyszysz?”;

- podawanie liczby głosek w wyrazie (analiza);

- podanie głoski ze względu na jej lokalizację: pierwsza, druga, ostatnia (wyodrębnianie);

- podawanie liczby sylab w wyrazie (analiza);

- śpiewanie piosenek sylabami;

- podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację (wyodrębnianie);

- tworzenie wyrazów do podanej sylaby;

- zabawy sylabami: loteryjki sylabowe, domina sylabowe;

- wyszukiwanie wyrazów, przedmiotów, które kończą się podaną sylabą;

- dobieranie par wyrazów, których nazwy się rymują;

- segregowanie obrazków wg wzrastającej liczby sylab (malejącej, jednakowej);

- podział lub synteza wyrazu: sylabowa, głoskowa;

- podział wyrazów na sylaby ( wyrazy ze wzrastającą liczbą sylab), np. ul, oko, woda;

- kończenie wyrazów dwusylabowych w oparciu o obrazki, np. bu-ty;

- różnicowanie (dźwięczności) głosek, sylab podobnych dźwiękowo;

- rozpoznawanie danej spółgłoski w wyrazie (na początku, w środku, na końcu);

- różnicowanie sylab podobnych;

- ćwiczenia słuchu fonematycznego na podstawie obrazków;

- różnicowanie głosek opozycyjnych;

- różnicowanie głosek na podstawie dwóch wyrazów różniących się jedną głoską;

- rozpoznawanie samogłosek w wyrazie, ustalanie miejsca danej samogłoski w wyrazie;

- podział zdań na wyrazy, przeliczanie słów,

- wzajemne rozpoznawanie swoich głosów –"Czyj to głos",

- odtwarzanie rytmu przy pomocy stukania, klaskania, układania klocków z różnicą w tempie i sile

uderzeń,



- odtwarzanie rytmu na podstawie podanych przez nauczyciela schematów (rysunkowych lub

klockowych),

- odtwarzanie natężenia, barwy i rytmu przy użyciu instrumentów muzycznych,

- rozpoznawanie, naśladowanie głosu zwierząt i ptaków,

- rozpoznawanie głosów środowiska (np. pociągu, samochodu) i przyrody (deszcz, wiatr, morze),

różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia,

- porównywanie siły dźwięku, czy jego źródło się oddala czy przybliża,

- różnicowanie dźwięków wyższych i niższych, powtarzanie sylab bezsensownych, np. pas - gos

bos - gos pom - kom rek - bek lik - mik.

Załącznik nr 2

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ, SŁUCHOWO-WZROKOWEJ:

rozróżnianie głoski w nagłosie i wygłosie:

- rozpoznawanie pierwszej i ostatniej głoski w wyrazie podanym przez nauczyciela,

- zabawa w ciąg słów - jedno słowo zaczyna się na ostatnią literę poprzedniego,

zagadki

- wyszukiwanie w pomieszczeniu, na obrazku wyrazów na określoną głoskę,

- segregowanie obrazków wg określonej głoski w nagłosie lub wygłosie,

lokalizacja głoski w wyrazie:

- wskazujemy obrazek - mówimy nazwę opuszczając jedną głoskę - dziecko znajduje jaką

- zabawa „gdzie ukryła się literka?” - podajemy wyraz - dziecko odpowiada czy dana - - głoska jest

na początku, w środku czy na końcu.

analiza słuchowa wyrazów 3, 4 lub 5 literowych:

- połączenie rysunków z daną budową dźwiękową z podanym schematem,

- wyszukiwanie na obrazku wyrazów 5 głoskowych lub 3,4 głoskowych,

- wycinanie i naklejanie obrazków w odpowiedniej ramce zgodnie z liczbą głosek w ich nazwach,

- wskazywanie na zbudowanym modelu wyrazu miejsca podanej głoski,

- wymienianie głoski na podstawie zbudowanego modelu wg jej miejsca w wyrazie.



synteza słuchowa wyrazów 3, 4, 5 głoskowych:

- tworzenie nowych słów przez syntezę pierwszych głosek z nazw rysunków,

- tworzenie wyrazów z głosek podanych przez nauczyciela,

- tworzenie nowego wyrazu przez dodanie jednej głoski do wyrazu poprzedniego,

- tworzenie wyrazów przez dodanie głoski w nagłosie do innego wyrazu.

analiza i synteza wyrazowa zdań:

- dzielenie zdań na wyrazy, liczenie wyrazów.

- rozwijanie zdań.

- układanie zdań do obrazków.

- wyodrębnianie wyrazu ze zdania, konstruowanie zdania z danym wyrazem.

- układanie zdań o podanej liczbie wyrazów.

budowa sylabowa wyrazów:

- wymawianie wyrazów sylabami, zwracanie uwagi na obecność samogłoski w każdej sylabie,

- zabawa w kończenie słów - prowadzący podaje sylabę, uczeń dodaje swoją i mówi jaki powstał

wyraz,

- dopasowanie schematu sylabowego do odpowiednich obrazków,

- wyszukiwanie przedmiotów, obrazków na daną sylabę,

- segregowanie obrazków wg liczby sylab, wg takiej samej pierwszej lub ostatniej sylaby,

- zabawa „szukamy sylaby” - nauczyciel podaje wolno wyraz, dziecko odpowiada czy i w jakim

miejscu w wyrazie jest dana sylaba,

- analiza sylabowa wyrazu podanego przez nauczyciela, określanie ilości sylab, wystukiwanie,

wyklaskiwanie sylab,

- synteza sylab w wyrazy - nauczyciel podaje wolno sylaby, uczeń mówi jakie powstanie z nich

słowo,

- dzielenie wyrazów na sylaby, liczenie sylab,

- tworzenie wyrazów z sylab,

- wyszukiwanie podanych sylab w różnych wyrazach,

- wydzielanie sylab środkowych w wyrazach trzysylabowych,

- tworzenie wyrazów przez dodawanie sylab początkowych do znanych sylab końcowych,

- tworzenie wyrazów rozpoczynających się końcową sylabą wyrazu poprzedniego,



- rozwiązywanie rebusów obrazkowych.

analiza i synteza głoskowa wyrazów:

- słuchowe wyodrębnianie głoski początkowej w dowolnym wyrazie.

- tworzenie wyrazów na podstawie podanej głoski początkowej.

- podawanie wyrazów kończących się daną głoską.

- określanie miejsca danej głoski w wyrazach dłuższych.

- podawanie głoski wg wskazanego miejsca.

- tworzenie wyrazów przez dodanie początkowej głoski (as – las).

- układanie nowych wyrazów z pierwszych głosek podanych wyrazów.

- układanie „łańcuszka” wyrazów wg głoski w nagłosie i wygłosie (rok – kot – tama).

ćwiczenie czytania sylab i wyrazów:

- czytanie sylab i łączenie ich z sylabami w nowe wyrazy.

- tworzenie wyrazów dwusylabowych przez łączenie sylab otwartych ze stałą pierwszą sylabą (ma –

ma, ma – pa, ma – ta).

- tworzenie wyrazów dwusylabowych przez łączenie sylab otwartych ze stałą sylabą końcową (wa –

ta, la – ta).

- przekształcanie wyrazów jednosylabowych w wyrazy dwu- i więcej sylabowe.

- czytanie wyrazów i segregowanie wg liczby sylab.

czytanie pojedynczych wyrazów:

- układanie zdań z pojedynczych wyrazów.

czytanie tekstów:

- czytanie całościowe zdań i krótkich tekstów.

- porządkowanie zdań opisujących akcję całego obrazka.

- porządkowanie zdań bez pomocy ilustracji.

głośne czytanie przez nauczyciela zdań - określanie przez dziecko liczby wyrazów w zdaniu,

powtarzanie wyrazów, krótkich zdań (ćwiczenie pamięci słuchowej),

- etykietowanie obrazków całym podpisem (po wcześniejszej dokładnej analizie i syntezie słuchowej

danych wyrazów),



- pisanie ze słuchu - zaczynamy od słów prostych, złożonych, z sylab otwartych, stopniowo

wprowadzając wyrazy z sylabami mieszanymi, zbiegi spółgłosek.

ćwiczenia słuchu fonematycznego

- łączenie w pary obrazków, których nazwy łączą się zbiegiem głosek, np.: mak-kot,itp., (domino

obrazkowe);

- różnicowanie wyrazów;

- różnicowanie głosek;

- różnicowanie dźwięków mowy ze wspomaganiem za pomocą gestów rąk;

- zabawa w różnicowaniu głosek w wyrazach - zadaniem dziecka jest grupowanie przedmiotów,

obrazków według grup z danej głoski;

- różnicowanie słów i sylab podobnie brzmiących lub o podobnym brzmieniu, np.: wskazywanie

przez dziecko obrazków po usłyszeniu ich nazwy (bucik-budzik);

- różnicowanie w wyrazach głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (segregowanie obrazków).

- wskazywanie obrazków, którego nazwa zaczyna się na dana literę,

- wymyślanie przez dziecko wyrazów zaczynających się podanym dźwiękiem,

- loteryjki wyrazowe,

- rozwiązywanie zagadek odbieranych słuchowo,

- dobieranie rymujących się nazw obrazków,

- rozsypanki wyrazowe.

Załącznik nr 3

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE FUNKCJE SŁUCHOWE:

Słuchanie ciszy:

Dziecko z zamkniętymi oczami stara się usłyszeć dźwięki dochodzące z sąsiedztwa i z ulicy oraz

próbuje je nazwać (w domu musi panować cisza - wyłączone radio i telewizor).

Rozpoznawanie głosów zwierząt:

Rodzic naśladuje głosy zwierząt: kura, kaczka, gęś, kot, pies, krowa itp. a dziecko musi

odgadnąć jakie to zwierzę. Można połączyć tę zabawę z wyszukiwaniem odpowiednich obrazków

zwierząt.



Rozpoznawanie dźwięków z otoczenia:

Kładziemy przed dzieckiem: szeleszczący papier, dwa kubeczki : jeden pusty drugi

napełniony wodą, pęk kluczy, dwie metalowe łyżeczki. Najpierw prezentujemy dziecku dźwięki:

szelest papieru, przelewanie wody, brzęk kluczy, stukanie łyżeczek. Następnie dziecko odwraca się

do nas plecami, a my podajemy jeden dźwięk i pytamy co słyszało?

Gdy ćwiczenie okaże się łatwe dla dziecka prezentujemy dwa dźwięki a potem trzy pytając o ich

kolejność.

Rozpoznawanie dźwięków wysokich i niskich:

Do tej zabawy potrzebny jest instrument, dzięki któremu uzyskamy dźwięki niskie i wysokie (np.

pianino, flet, cymbałki), jeżeli takowego nie ma: nasz głos oraz zabawka np: samolot (można go

wcześniej złożyć z kartki papieru lub narysować).

Kiedy gramy lub wydajemy wysoki głos - samolot leci wysoko, gdy głos jest niski - samolot leci

nisko. My tworzymy dźwięki - dziecko naśladuje lot samolotu.

Różnicowanie rytmu

W tej zabawie dziecko stara się dokładnie powtórzyć rytm podany przez rodzica. Możemy go

wyklaskać, wytupać, wystukać ołówkiem o blat stołu. Zaczynamy od łatwego ciągu dźwięków.

Wystukujemy następujący rytm:

o o o - przerwy pomiędzy elementami są jednakowe

oo o - pomiędzy drugim a trzecim elementem dłuższa przerwa

o oo -pomiędzy pierwszym i drugim elementem dłuższa przerwa

oo oo - itd.

Rozpoznawanie melodii

Do kolejnej zabawy musimy ustalić jakie piosenki zna nasze dziecko i my. Rodzic nuci melodię

piosenki a dziecko rozpoznaje i stara się zaśpiewać jej fragment.



Liczenie dźwięków

Potrzebny nam będzie bębenek lub ołówek, którym będziemy uderzać o blat stołu, a dla dziecka

małe klocki. Zadaniem dziecka jest liczenie dźwięków które wydajemy i układanie odpowiedniej

ilości klocków.

Początkowo prezentujemy: jedno uderzenie w bębenek i kładziemy jeden klocek, potem dwa

uderzenia i dziecko kładzie tyle klocków ile dźwięków usłyszało i liczy je. Następnie wykonujemy

te same czynności tylko dziecko odwraca się do nas tyłem i stopniowo zwiększamy ilość dźwięków.

Załącznik nr 4

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA PERCEPCJI DŹWIĘKÓW NIEWERBALNYCH:

Rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty.

Gromadzimy drobne przedmioty, które będą źródłem dźwięku, np.: klucz, drewniany klocek,

gumkę, kostkę do gry. Dzieci sprawdzają, jakie dźwięki mogą wydawać te przedmioty podczas

uderzania o ławkę. Później uczniowie kolejno zasłaniają oczy i rozpoznają dźwięki wydawane

podczas manipulacji zgromadzonymi przedmiotami.

Rozpoznawanie głosów zwierząt.

Odtwarzamy nagrania głosów zwierząt i kojarzymy je z ilustracjami. Następnie ponownie

odtwarzamy nagranie, a dzieci dobierają obrazek do usłyszanego głosu i nazywają zwierzę.

Różnicowanie dźwięków instrumentów.

Ćwiczenie przeprowadzamy analogicznie do poprzedniego, wykorzystując instrumenty

perkusyjne.

Odtwarzanie rytmu ilustrowanego układem przestrzennym.

W wersji łatwiejszej umożliwiamy dziecku korzystanie ze spostrzeżeń wzrokowych. Uczeń

widzi wykonywany przez nas ruch i układ klocków powiązany z rytmem. Następnie sam odtwarza

rytm.

W wersji trudniejszej dziecko tylko wystukuje rytmy, których obraz graficzny został zamieszczony

na planszy.



Rozpoznawanie układu przestrzennego odpowiadającego wystukanemu rytmowi

Tworzymy przed dzieckiem 2-3 różne szeregi klocków. Wystukujemy rytm zgodnie z jednym z

układów, tak, aby dziecko nie widziało ruchów dłoni. Dziecko ma wskazać szereg odpowiadający

usłyszanemu rytmowi.

Rozpoznawanie rytmu zgodnego z układem przestrzennym

Dziecko ma przed sobą tylko jeden układ klocków. Prowadzący ćwiczenia wystukuje kolejno

różne układy dźwiękowe. Zadaniem dziecka jest rozpoznać, który z układów dźwiękowych ilustrują

jego klocki.

Odtwarzanie w układzie przestrzennym wystukanego rytmu

Nauczyciel wystukuje określony rytm, w ten sposób, aby dziecko nie widziało ruchów ręki.

Uczeń układa klocki, odpowiednio do tego rytmu.

Wystukiwanie rytmu wg podanego układu przestrzennego

Tworzymy z dzieckiem układ klocków, lub przygotowujemy wzór graficzny na planszy. Dziecko

wystukuje rytm wg wzoru. Następnie zasłaniamy wzór i prosimy o powtórzenie rytmu z pamięci.

Graficzne odtwarzanie wystukanego rytmu

Nauczyciel wystukuje określony rytm za przesłoną. Uczeń odtwarza odpowiedni układ na

rysunku /np.: w postaci kropek, kresek, kółek/.

Układanie zdań do ilustracji i rozdzielanie ich na wyrazy

Ukazujemy dziecku obrazek i prosimy o ułożenie zdania. Jeśli dziecko ma trudności z

wykonaniem polecenia, zadajemy pytanie dotyczące tego, co jest na obrazku. Wypowiadamy zdanie

ułożone przez dziecko rozdzielając je na wyrazy. Każdy wyraz ilustrujemy żetonem i polecamy je

policzyć. Stopniowo coraz mniej pomagamy dziecku. W grupie dzieci jedno układa zdanie.

Następnie wymawia pierwszy wyraz i przekazuje obrazek następnemu. Dalej każde dziecko mówi

po jednym następnym wyrazie. Na koniec podają liczbę wyrazów.



Rozwijanie zdań i porównywanie liczby wyrazów w zdaniach

Mówimy dwuwyrazowe zdanie pasujące do ilustracji i układamy dwa żetony. Rozwijamy zdanie

dodając po jednym wyrazie i dokładamy żetony. Na koniec dziecko oblicza ile było wyrazów w

każdym zdaniu. Następnie dziecko samo rozwija zdanie i porównuje liczbę wyrazów.

Dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym stukaniem w rytm wypowiadanych sylab

Nauczyciel pokazuje dziecku kolejno obrazki, dzieli nazwy przedstawionych na nich

przedmiotów stukając w rytm wypowiadanych sylab. Dziecko początkowo powtarza próby, później

pracuje samodzielnie.

Liczenie sylab

Na kartonikach wypisujemy liczby 1, 2, 3, 4 i rysujemy pod nimi tyle kropek ile pokazuje liczba.

Dziecko otrzymuje obrazek, mówi sylabami nazwę przedstawionego przedmiotu. Przy wymawianiu

każdej sylaby dotyka kolejno liczb na kartonikach. Pozostawia obrazek pod tą liczbą, przy której

wymówiło ostatnia sylabę.

Porównywanie liczby sylab.

Każde z dzieci otrzymuje po jednym obrazku. Dzielą nazwę przedmiotu na sylaby, ilustrując liczbę

sylab żetonami. Następnie porównują liczbę sylab.

Kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych

Przygotowujemy zestaw obrazków przedstawiających przedmioty, których nazwy są

dwusylabowe. Nauczyciel demonstruje obrazek wypowiadając pierwszą sylabę nazwy

zilustrowanego przedmiotu, a dziecko kończy wyraz dodając drugą sylabę. Następnie dziecko mówi

pierwszą sylabę, a dorosły lub inne dziecko kończy wyraz.

Tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby

Zadanie polega na odgadnięciu nazwy obrazka na podstawie podanej sylaby początkowej.

Nauczyciel wybiera z zestawu po jednym obrazku i wypowiada pierwszą sylabę nazwy

przedstawionego na obrazku przedmiotu. Dziecko odgaduje wyraz. Jeśli ma trudności, to dorosły

opisuje dany przedmiot stopniowo coraz bardziej dokładnie.



Wyszukiwanie wyrazów rozpoczynających się taką samą sylabą

Przygotowujemy kartoniki lub grę planszową z ilustracjami. W zestawie znajdują się po dwa

obrazki, których nazwy mają taką samą sylabę w nagłosie. Dziecko rozkłada kartoniki obrazkami do

góry, a następnie dobiera je w pary. W innej wersji kartoniki leżą obrazkami do dołu, dziecko

odkrywa po dwa obrazki. Jeśli sylaby w nagłosie są takie same, zabiera je. Jeśli są różne, ponownie

zakrywa obrazki, zapamiętując ich położenie. Grę kontynuuje następny uczeń. Zestaw ten może

posłużyć również do gry w „Czarnego Piotrusia”. Ćwiczenie prowadzimy również w postaci gry

planszowej.

Zestaw par wyrazów mających takie same sylaby w nagłosie:

agrest, ananas,

balon, basen,

buda, buty,

cebula, cerata,

czereśnia, czekolada,

domy, doniczka,

emu, ekierka,

fotel, foka,

guma, guzik,

hamak, haki,

jeże, jeżyny,

korale, korona,

leżak, lejek,

łopata, łosie,

makaron, makówki,

naleśniki, naparstek,

oko, osa,

pajac, parasol,

rogal, rower,

samolot, sanie,

szachy, szafa,

torba, tornister,

ule, ulica,



waga, waza,

zegar, zeszyt,

żyletka, żyrafa.

Wyszukiwanie wyrazów kończących się taką samą sylabą.

Ćwiczenie prowadzimy tak samo jak poprzednie.

Zestaw par wyrazów mających takie same sylaby w wygłosie: śruby, żaby, świeca, tablica, klucze,

znicze, kokarda, szuflada, noga, waga, słoje, tramwaje, klamka, szpulka, korale, parasole, korona,

wanna, lampa, mapa, kosa, kasa, kapelusze, nosze, krata, rakieta, arbuzy, kozy, jeże, noże.

Sztafeta sylabowa

Przygotowujemy zestaw ilustracji przedstawiających przedmioty o wielosylabowych nazwach.

Zadanie polega na tym, że każdą kolejną sylabę wyrazu wypowiada inne dziecko, jednocześnie

przekazując kartonik z obrazkiem następnemu.

Rozpoznawane w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia

Nauczyciel pokazuje obrazki. W nazwach zilustrowanych przedmiotów powtarza się określona

sylaba. Prowadzący wypowiada nazwę i pyta, czy dana sylaba jest w wyrazie, i na którym miejscu

/na początku, w środku, na końcu/.

Dziecko udziela odpowiedzi i układa obrazki w trzech kolumnach.

Zestaw wyrazów:

ba bazie, balon, zabawa, rabata, żaba, trąba,

ce cebula, cerata, ocena, rycerze, słońce, serce,

da dachy, data, kalendarze, medale, szpada, kreda,

do domy, domino, pomidory, żyrandole, gniazdo, udo,

dy dywan, dymy, indyki, badyle, kokardy, szuflady,

ga gazeta, garaż, zegarek, rogalik, flaga, waga,

ka kapusta, kapelusz, makaron, rękawica, klamka, kredka,

ko komin, koszyk, podkowa, czekolada, jajko, łóżko,

le leki, lejek, telefon, talerze, lale, motyle,

lo lody, lokomotywa, kalosze, piloci, molo, kilo,

ła łapa, łata, sałata, pałace, jodła, mała,



ło łopata, łosie, podłoga, kołowrotek, koło, berło,

ma maki, makaron, pomarańcze, armata, rama, brama,

pa pajac, pająk, zapasy, zapałki, lampa, małpa,

wa waga, waza, bałwany, krawaty, sowa, podkowa,

ry ryba, rycerz, kukurydza, kaloryfer, okulary, zegary,

Układanie nowych wyrazów z wybranych sylab innych wyrazów

Uczeń nazywa dwie kolejne ilustracje. Wybrzmiewa sylabę znajdującą się na początku /lub na

końcu/ nazwy każdego z przedmiotów znajdujących się na ilustracji. Układa z nich nowy wyraz,

który jest nazwą obrazka umieszczonego z boku.

Zestaw wyrazów:

lala, mapa, lama żaby, szelki, byki

mewa, taca, meta mapa, kasy, pasy

kosa, cena, koce jajko, słońce, koce

nosze, raki, nora sowa, narta, wata

sala, łapa, taca, sałata koło, łapa, wata, łopata

tama, leki, rzeka, talerze jajko, para, lale, korale

cena, buda, lala, cebula nogi, łata, zera, gitara

kawa, łuki, żaba, kałuża koce, para, krata, cerata

Wyszukiwanie krótkich wyrazów ukrytych w strukturze dłuższych wyrazów

Do ćwiczenia przygotowujemy kartoniki z obrazkami. Dziecko dobiera je parami, np.:

kosz - koszula mak - makaron

słoń - słońce kosa - osa

tor - torba pisanki - sanki

ręka - rękawiczka kłódka - łódka

kot - kotlet zlew - lew

lis - listek goździk - dzik

ser - serce hamak - mak



Wybieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się od podanej głoski

Dziecko otrzymuje zestaw obrazków, z których część przedstawia przedmioty o nazwach

rozpoczynających się tą głoską, którą ma rozpoznawać i kartonik z odpowiednią literą. Po

wypowiedzeniu nazwy obrazka, dziecko ustala, czy na początku słychać daną głoskę. Jeśli tak,

kładzie obrazek pod literą.

Ćwiczenie można przeprowadzić w formie zabawy. Rysujemy szafę /lodówkę, spiżarnię/, obok

każdej półki umieszczamy inną literę. Uczeń nazywa przedmiot, ustala jaką głoskę słyszy w nagłosie

i rozmieszcza obrazki na półkach obok odpowiednich liter.

W pierwszej kolejności ćwiczymy rozpoznawanie samogłosek, następnie spółgłosek w sąsiedztwie

samogłosek, na koniec spółgłosek w zbitce spółgłoskowej. Spółgłoski nie mogą być wymawiane

sylabicznie.

Podawanie wyrazów rozpoczynających się od podanej głoski

Ćwiczenie to można przeprowadzić w formie zabawy.

Co kupiła mama w sklepie? Nauczyciel rozpoczyna zabawę słowami: Zgadnij co kupiła mama w

sklepie, skoro nazwa towaru rozpoczyna się głoską ... /wymienia głoskę/. Dzieci mogą wymieniać

nazwy produktów, lub wykładać ilustracje produktów, których nazwy rozpoczynają się poszukiwaną

głoską.

Podobnie przeprowadzamy zabawę Wraca statek z dalekiej podróży, a czym jest naładowany?, lub

Chodzi Zosia po... /łące zbiera kwiatki pachnące-zgadnij jakie, skoro w ich nazwa rozpoczyna się

głoską ...; ogrodzie zbiera owoce na swej drodze ...; zagrodzie widzi zwierzęta na swej drodze ... .

Wybieranie obrazków, których nazwy kończą się określoną głoską

Ćwiczenia wyodrębniania głosek w wygłosie są analogiczne do ćwiczeń polegających na

różnicowaniu głosek w nagłosie.

Zestaw obrazków nie może zawierać przedmiotów, których nazwy kończą się głoskami

dźwięcznymi: b, d, g, w, z, ż, ź, dz, dź oraz nosowymi.

Rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie ostatniej głoski.

Wydzielanie ostatniej głoski z nazwy obrazka.



Dobieranie par obrazków, w których nazwa drugiego rozpoczyna się taką samą głoską, jaką kończy

się nazwa pierwszego.

Zabawę przeprowadzamy w formie gry w domino. Między dzieci rozdzielamy obrazki. Pierwszy

kartonik kładzie nauczyciel. Uczniowie ustalają jaką głoską kończy się nazwa narysowanego

przedmiotu. Następnie sprawdzają kto ma obrazek, którego nazwa rozpoczyna się taką sama głoską.

Przykładowy zestaw wyrazów, które można zilustrować: sałata - auto - orzeł - łańcuch - choinka.

Rozpoznawanie samogłosek w wyrazach jednosylabowych

Przygotowujemy zestaw obrazków, których nazwy to wyrazy jednosylabowe trzyliterowe.

Szczególnie starannie dobieramy wyrazy z samogłoskami nosowymi, które tylko przed

szczelinowymi wymawiane są nosowo.

Informujemy dziecko jaką samogłoskę ma rozpoznawać i kładziemy kartonik z odpowiednia literą.

Uczeń bierze obrazek, wymawia nazwę przedmiotu i ustala czy dana samogłoska znajduje się w

nazwie. jeśli ma trudności, nauczyciel wypowiada słowo przeciągając samogłoskę.

Rozpoznawanie głosek wewnątrz wyrazów o różnej liczbie sylab

Zadaniem dziecka jest rozpoznanie określonej głoski w środku wyrazu zilustrowanego

obrazkiem. Dobierając wyrazy unikamy takich, w których szukana głoska traci dźwięczność.

Różnicowanie głosek

Uczeń segreguje obrazki na dwie grupy, w zależności od tego, jaka głoska znajduje się w nazwie.

Rozpoznawanie głoski powtarzającej się w wyrazie

Przygotowujemy obrazki tak, aby w każdym wyrazie dana głoska występowała więcej niż jeden

raz, kartonowe prostokąty i litery odpowiadające rozpoznawanym głoskom. Informujemy dziecko,

jaką głoskę będzie rozpoznawało. Jeśli szukana głoska występuje w nazwie więcej niż jeden raz, to

uczeń ustala miejsce ich położenia i układa litery w odpowiednim miejscu na prostokącie.

Rozwiązywanie rebusów

Rebusy zawierające wyraz ul: ule, Ula, ulica, ulewa, koszula, wulkan, tulipan, okulary, kula,

Julka, hulajnoga, chuligan.



Rebusy zawierające wyraz sto: stopa, stonoga, stolica, stodoła, stojak, stolarz, stolik, stołek,

stołówka, stogi, stokrotka, rajstopy, miasto, ciasto, prosto.

Rebusy zawierające wyraz rak: rakieta, burak, barak, frak, wrak, brak, tatarak.

Rebusy zawierające wyraz pas: paski, pasta, pasmo, pastuszek, zapas, wypas, kompas.

Rebusy zawierające wyraz ser: serce, serdak, sernik, serwis, deser, klaser, bokser.

Rebusy zawierające wyraz las: laska, lasso, klaskać, klasa, klasówka, plaster, blask.

Rebusy zawierające wyraz lis: liski, lisy, list, listek, lista, listwa, blisko, obelisk.

Rebusy zawierające wyraz lok: blok, lokówka, lokator, blokada.

Rebusy zawierające wyraz tor: torf, tort, torty, torba, autor, motor, traktor.

Rebusy zawierające wyraz mak: makowiec, makaron, makieta, makówka, makulatura, maki, hamak,

rumak, smak, limak.

Rebusy zawierające wyraz piec: chłopiec, czepiec, lipiec, kopiec.

Rebusy zawierające wyraz but: buty, butla, butelka.

Rebusy zawierające wyraz lew: lewy, lewkonia, zlew, ulewa, plewy.

Źródło:

− „Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym”, D. Emiluta-Rozya, CMPPP

MEN, Warszawa 1994

− „Kształtowanie świadomości fonologicznej u dzieci przedszkolnych. Zabawy z rymami”,

A.Mauer, Kraków 1997r.

− „Kształtowanie świadomości fonologicznej u dzieci przedszkolnych. Analiza i synteza sylabowa

i fonemowa”, A.Mauer, Kraków 1997r.

− „Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego”, I. Styczek, Warszawa 1982r.

− „Ćwiczenia słuchowe dla dzieci w wieku 1-6 lat”, opracowane na podstawie materiałów

wydanych przez Suzanne Schmid-Giovanieni,

− „Rozwijanie słuchu w zabawie”, A. Lowe, Warszawa 1983r.

− Internet.



Załącznik nr 5

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE I WZBOGACAJĄCE SŁOWNIK DZIECKA I

PAMIĘĆ SŁOWNĄ:

- słuchanie nazw i wskazywanie odpowiadających im desygnatów:

- poznawanie części ciała, np.: to moja głowa, dotknij swojej głowy;

- zbieranie zabawek;

-oglądanie książek z obrazkami tematycznymi (zabawki, pojazdy);

- wyszukiwanki, zapamiętywanki; dziecko ma przed sobą przedmioty lub obrazki, które ma

wyszukać i ułożyć w podanej kolejności;

- wprowadzanie pojęć dotyczących położenia przedmiotów w przestrzeni i rozumienia prostych

konstrukcji przyimkowych: na, w, pod, itp.

- powtarzanie nazw przedmiotów znajdujących się wokół dziecka:

- zabawa: "co to jest? " lub "jaki to kolor?". Podajemy dziecku przedmiot i zadajemy pytania;

- samodzielne nazywanie przedmiotów, cech, czynności, części ciała.

- uściślanie rozumienia znaczenia pojedynczych wyrazów określających nazwy zwierząt, roślin,

przedmiotów, części ciała, barwy, stosunków przestrzennych, liczb;

- wprowadzanie słów nazywających czynności, cechy i właściwości przedmiotów;

- wzbogacanie pojęć (określanie ogólnej grupy przedmiotów);

- słuchanie treści opowiadań podawanych ustnie lub w połączeniu z materiałem konkretnym;

- dobieranie obrazków do całości z próbą uzasadnienia wyboru;

- powtarzanie wyrazów, krótkich zdań , opowiadań po innej osobie;

- dostrzeganie sytuacji nieprawdziwych w utworach literackich;

- układanie zdań z podanymi wyrazami;

- opowiadanie treści obrazków, historyjki obrazkowej;

- prowokowanie samorzutnych wypowiedzi;

- próby tworzenia inscenizacji do krótkich opowiadań, bajek;

- ćwiczenia w głośnym, szeptem i cichym czytaniu ze zrozumieniem;

- ćwiczenia usprawniające mowę pod względem gramatycznym;

- zabawy fonologiczne (z rymem, ortofoniczne, z sylabami, z głoskami);

- zabawy morfologiczne.



Źródło:


MEN, Warszawa 1994

− „Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata”, M.Kielar-Turska, Warszawa 1992r.

− „Rymowane wierszyki”, E.M.Skorek, Kraków 2002r.

− Internet.

Załącznik nr 6

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA W TWORZENIU WYPOWIEDZI ZDANIOWEJ ORAZ

DOSKONALĄCE WYPOWIEDZI POD WZGLĘDEM GRAMATYCZNYM:

- zabawy tematyczne t.j.: „budowniczy” - proponujemy zabawę klockami, której celem jest

tworzenie zdań zawierających czasownik „budować”; „w kuchni” – zabawa naczyniami z użyciem

czasownika „gotować” itp.

- wykorzystywanie każdej chwili kontaktu z dzieckiem, aby uzyskać spontaniczne wypowiedzi.

Pytajmy dziecko co robiło, co widziało, co się działo w domu itp. Gdy wypowiedzi są nieporadne,

zdania są niedokończone pomagamy dziecku.

- układanie zdań do ilustracji, przedstawianie treści obrazka;

- układanie zdań do historyjek obrazkowych;

- ćwiczenia i zabawy fleksyjne, np.: "czego tu brakuje"- poprawne użycie końcówki rzeczownika w

dopełniaczu:

- grupowanie takich samych elementów: klocek-klocki;

- stosowanie form czasu przeszłego i przyszłego;

- ćwiczenia określające stosunki między przedmiotami i czynnościami (określanie miejsca,

stosowanie przysłówków, wyliczanie przedmiotów);

- zabawy w pytania i odpowiedzi;

Źródło:


MEN, Warszawa 1994

− „Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci starszych wolniej rozwijających się”,

E.Gruszczyk-Kolczyńska, E.Zielińska, Warszawa 2000r.

− Internet.



Załącznik nr 7

PRZYKŁADOWE ĆWICZNIA PAMIĘCI SŁUCHOWEJ (SŁOWNEJ):

- „Daj mi / wyjmij” – do zabawy tej będzie potrzebny woreczek lub nieprzezroczysta reklamówka i

kilka drobnych zabawek lub przedmiotów codziennego użytku. Wkładamy przedmioty do woreczka

(zaczynamy od 3-5 przedmiotów). Każdy przedmiot nazywamy przynajmniej 2-krotnie. Część

zasadnicza ćwiczenia polega na wykonaniu polecenia: „Daj mi (wyjmij) lalkę (misia)”. Następnie

wydłużamy zadanie „Daj lalkę, misia, klocek”. Starajmy się przestrzegać kolejności wyjmowanych

przedmiotów. Zadanie można utrudnić poprzez dodanie kolejnych elementów. Robimy to tylko

wtedy, gdy dziecko dobrze zapamiętało poprzednie polecenie (liczbę i kolejność nazw

przedmiotów).

- „Znajdź i ułóż kolejno” – zabawa ta wymaga przygotowania kilku obrazków. Najpierw nazywamy

desygnaty przedstawione na obrazkach, a następnie „na oczach dziecka” zakrywamy i mieszamy

obrazki. Przystępujemy do części zasadniczej. Mówimy do dziecka „znajdź i ułóż kolejno: kurę i

kaczkę”, potem dodajemy więcej wyrazów, np. kurę, psa, kota… dziecko rozpoczyna układanie

dopiero wtedy, gdy zakończymy wyliczanie nazw zwierząt.

- „Miś na wycieczce” - najpierw bawimy się z dzieckiem wykonując jedną czynność i wielokrotnie

ją nazywając. Potem, w trakcie zabawy, następuje zasadniczy moment – opowiadamy dziecku

historyjkę: „Miś spotkał w lesie skrzata, który ma czarodziejską moc”. Od tej chwili miś wykonuje

tylko te czynności, które podyktuje mu skrzat. Oczywiście niektóre czynności są pozorowane, np.

pływanie, wchodzenie na drzewo.

- „Dom”- inna wersja powyższego ćwiczenia.

- Zapamiętywanie nazw kolorów.

- Wyliczanki, wierszyki powtarzanie sylab, wyrazów i zdań.

- Zapamiętywanie kolejności kilku dźwięków (instrumenty, odgłosy zwierząt, odgłosy otoczenia).

Zaczynamy od zapamiętania kolejności 2 dźwięków, stopniowo zwiększając ich liczbę.

Źródło:


MEN, Warszawa 1994

− Internet.

UCZE Ń SŁABOSŁYSZ ĄCY – DOSTOSOWANIE WYMAGA Ń ORAZ...

Documents

Transcript of UCZE Ń SŁABOSŁYSZ ĄCY – DOSTOSOWANIE WYMAGA Ń ORAZ...