Uchwała Nr XLVIII/368/2014 z dnia 30 października 2014...

UCHWAŁA NR XLVIII/368/2014

RADY MIEJSKIEJ W WOLBORZU

z dnia 30 października 2014 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz na lata 2014-2017

z perspektywą na lata 2018-2021

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz. U.

z 2013 roku poz. 594, poz. 645, poz. 1318, z 2014 roku poz. 379, poz. 1072) oraz art. 17 ust. 1, art. 18 ust. 1

i art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2013 roku poz.

1232 i poz. 1238, z 2014 roku poz. 40, poz. 47, poz. 457, poz. 1101, poz. 1146) po zasięgnięciu opinii Zarządu

Powiatu Piotrkowskiego, Rada Miejska w Wolborzu uchwala, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz na lata 2014-2017 z perspektywą na

lata 2018-2021”, który stanowi załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Wolborza.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Wojewódz-

twa Łódzkiego.

Przewodniczący Rady

Miejskiej w Wolborzu

Tadeusz Wąs

DZIENNIK URZĘDOWYWOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Łódź, dnia 5 grudnia 2014 r.

Poz. 4430

Załącznik do uchwały nr XLVIII/368/2014

Rady Miejskiej w Wolborzu

z dnia 30 października 2014 r.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz

na lata 2014-2017

z uwzględnieniem lat 2018-2021

(aktualizacja)

Wolbórz 2014

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 2 – Poz. 4430

Spis treści

Spis tabel

Spis wykresów

Spis rysunków

PODSTAWY I CEL OPRACOWANIA

I. GMINA WOLBÓRZ – INFORMACJE OGÓLNE

1.1. Ogólna charakterystyka

1.1.1. Położenie administracyjne i geograficzne

1.1.2. Rzeźba terenu i geologia

1.1.3. Warunki klimatyczne

1.1.4. Hydrografia

1.1.5. Przyroda

1.2. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze gminy Wolbórz

1.2.1. Demografia

1.2.2. Mieszkalnictwo

1.2.3. Infrastruktura techniczna

1.2.4. Gospodarka

1.3. Działalność Samorządu Gminy w latach 2008-2013

II. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA

2.1. Powietrze atmosferyczne

2.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza

2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza

2.1.3. Podsumowanie

2.2. Hałas

2.2.1. Źródła hałasu

2.2.2. Pomiary hałasu

2.2.3. Podsumowanie

2.3. Pola elektromagnetyczne

2.3.1. Źródła pól elektromagnetycznych

2.3.2. Pomiary pól elektromagnetycznych

2.3.3. Podsumowanie

2.4. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa

2.4.1. Hydrografia

2.4.2. Pomiary jakości wód powierzchniowych

2.4.3. Wody podziemne

2.4.4. Monitoring wód podziemnych

2.4.5. Gospodarka wodno-ściekowa

2.4.5.1. Sieć wodociągowa


2.4.5.2. System małej retencji

2.4.5.3. Sieć kanalizacyjna

2.4.5.4. Główne źródła zanieczyszczeń

2.4.6. Podsumowanie

2.5. Odpady

2.5.1. Odpady niebezpieczne

2.5.2. Odpady z sektora gospodarczego

2.5.3. Odpady komunalne

2.5.4. Podsumowanie

2.6. Gleby

2.6.1. Wprowadzenie

2.6.2. Typy i użytkowanie gleb

2.6.2. Monitoring gleb

2.6.4. Podsumowanie

2.7. Surowce naturalne

2.7.1. Zasoby surowców naturalnych

2.7.2. Podsumowanie

2.8. Energia odnawialna

2.8.1. Energia słoneczna

2.8.2. Energia wodna

2.8.3. Energia wiatru

2.8.4. Biomasa

2.8.5. Biogaz

2.8.6. Energia geotermalna

2.8.7. Podsumowanie

2.9. Przyroda

2.9.1. Stan zasobów przyrody

2.9.1.1. Zasoby przyrody i lasy

2.9.1.2. Obszary prawnie chronione

2.9.2. Podsumowanie

2.10. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

2.10.1. Rodzaje zagrożeń

III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE WOLBÓRZ

3.1. Cele polityki ekologicznej

3.1.1. Cele polityki ekologicznej państwa

3.1.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej

3.1.3. Cele powiatowej polityki ekologicznej

3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Wolbórz


3.3. Plan działań dla Gminy Wolbórz

3.3.1. Ochrona powietrza atmosferycznego

3.3.2. Ochrona przed hałasem

3.3.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

3.3.4. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych

3.3.5. Gospodarka odpadami

3.3.6. Ochrona gleb i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

3.3.7. Ochrona środowiska przyrodniczego

3.3.8. Minimalizacja zagrożeń dla środowiska

3.3.9. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy

3.3.10. Edukacja ekologiczna

3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2014-2017 i zadań na lata 2018-2021









3.4.9. Rozwój gospodarczy przyjazny środowisku naturalnemu


IV. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA

4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska

4.2. Instrumenty zarządzania środowiskiem

V. WDRAŻANIE PROGRAMU

5.1. Środki finansowe na realizację programu

5.2. Monitoring

Spis tabel

Tabela 1. Liczba ludności w gminie w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2013)

Tabela 2. Wielkość zasobów mieszkaniowych (GUS, 2012)

Tabela 3. Budownictwo mieszkaniowe na terenie gminy w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Tabela 4. Standardy zaspokajania potrzeb w zakresie mieszkalnictwa w gminie Wolbórz – tabela porów-

nawcza (GUS, 2012 obliczenia własne)

Tabela 5. Warunki mieszkaniowe w gminie Wolbórz w porównaniu do wartości średnich dla powiatu i wo-

jewództwa (GUS 2012, obliczenia własne)

Tabela 6. Wyposażenie mieszkań w gminie w instalacje techniczno-sanitarne (GUS, 2012)

Tabela 7. Stan zaopatrzenia gminy w wodę (GUS, 2012)


Tabela 8. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy (GUS, 2012)

Tabela 9. Sieć gazowa na terenie gminy (GUS, 2012)

Tabela 10. Stan nawierzchni dróg na terenie gminy Wolbórz (wg danych Urzędu Miejskiego w Wolborzu)

Tabela 11. Liczba podmiotów gospodarczych według sekcji Polskiej Klasyfikacji Gospodarczej (PKD,

2007) w 2012 roku na terenie Gminy Wolbórz (GUS, 2012)

Tabela 12. Dochody i wydatki budżetu gminy w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Tabela 13. Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu w latach 2008-2012 w zł (GUS, 2008-2012)

Tabela 14. Podstawowa struktura wydatków według klasyfikacji budżetowej w latach 2008-2013 w zł

(Urząd Miejski, 2008-2013)

Tabela 15. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej

z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (z uwzględnieniem krajowych norm

dla uzdrowisk)

Tabela 16. Klasyfikacja strefy łódzkiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla

ochrony roślin

Tabela 17. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

1 października 2012 r. Dz. U. 2014, poz. 112)

Tabela 18. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych (opracowanie własne)

Tabela 19. Ocena stanu JCW badanych w latach 2010-2012 (WIOŚ, Raport o stanie środowiska w woje-

wództwie łódzkim w 2012 r.)

Tabela 20. Ujęcia wody zasilające wodociągi w gminie Wolbórz (POS i PGO Wolbórz 2009)

Tabela 21. Charakterystyka zbiornika GZWP obejmującego zasięgiem gminę Wolbórz (Państwowy Instytut

Geologiczny)

Tabela 22. Charakterystyka środowiskowa JCWPd Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)

Tabela 23. Charakterystykę hydrogeologiczną JCWPd Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)

Tabela 24. Wyniki badań wód podziemnych przeprowadzonych w punktach pomiarowych na terenie gminy

Wolbórz w roku 2009 oraz2012 (WIOŚ Łódź):

Tabela 25. Stan sieci wodociągowej w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Tabela 26. Zużycie wody w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 w dam3 (GUS, 2008-2012)

Tabela 27. Stan sieci kanalizacyjnej w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Tabela 28. Ścieki komunalne i przemysłowe wymagające oczyszczania odprowadzone do wód lub ziemi

(w dam3) w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Tabela 29. Charakterystyka istniejących na terenie gminy oczyszczalni ścieków komunalnych (POS 2009)

Tabela 30. Osady ściekowe z terenu gminy Wolbórz składowane i wykorzystane na składowiskach (w Mg)

w latach 2010-2013 (Urząd Miejski w Wolborzu)

Tabela 31. Odpady komunalne zebrane z terenu gminy Wolbórz w latach 2010-2013 (dane Urząd Miejski

w Wolborzu)

Tabela 32. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie III

Tabela 33. Użytkowanie gruntów (w ha) w gospodarstwach rolnych na terenie gminy Wolbórz według da-

nych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (GUS 2010)

Tabela 34. Struktura gospodarstw na terenie gminy Wolbórz (według danych Powszechnego Spisu Rolnego,

GUS 2010)

Tabela 35. Gleby poszczególnych klas bonitacyjnych gminy Wolbórz (POS Wolbórz 2009)


Tabela 36. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach polskich

(opracowanie własne np. Strategii Rozwoju Energii Odnawialnej)

Tabela 37. Struktura własnościowa lasów w latach 2008-2012 w gminie Wolbórz (GUS, 2008-2012)

Tabela 38. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Wolbórz (stan na dn. 10.04.2014 r.

http://lodz.rdos.gov.pl)

Tabela 39. Harmonogram działań monitorujących program

Tabela 40. Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań w „Programie Ochrony Środowiska dla

Gminy Wolbórz na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021”

Spis wykresów

Wykres 1. Struktura liczby ludności w gminie Wolbórz

Wykres 2. Dochody i wydatki budżetu gminy Wolbórz w latach 2008-2012

Wykres 3. Dochody i wydatku budżetu gminy Wolbórz w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Wykres 4. Porównanie długości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Wolbórz w latach

2008-2012

Wykres 5. Odpady komunalne zebrane na terenie gminy Wolbórz w latach 2010-2013

Wykres 6. Lesistość gmin w powiecie piotrkowskim (GUS, 2012)

Spis rysunków

Rysunek 1. Mapa gminy Wolbórz (www.wolborz.ugm.pl)

Rysunek 2. Granice Jednolitych Części Wód Podziemnych Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)

Rysunek 3. Charakterystyka środowiskowa JCWPd Nr 97 (Plan Gospodarowania Wodami na Obszarze Do-

rzecza Wisły)


http://lodz.rdos.gov.pl/

http://www.wolborz.ugm.pl/

Podstawy prawne Programu Ochrony Środowiska

Program Ochrony Środowiska opracowywany jest w oparciu o szereg przepisów prawnych, z których naj-

ważniejsze to:

- ustawa o samorządzie gminnym,

- ustawa „Prawo ochrony środowiska”,

- ustawa o odpadach,

- ustawa o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektó-

rych ustaw,

- ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,

- ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków,

- ustawa „Prawo wodne”,

- ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym,

- ustawa „Prawo budowlane”,

- ustawa „Prawo geologiczne i górnicze”,

- ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych,

- ustawa o lasach,

- i przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw, oraz w oparciu o dokumenty:

- Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 – Ministerstwo Środowiska, 2010 r.,

- Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015,

- Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007-2013,

- Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016,

- Natura 2000 – Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 r.,

- Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,

- Polityka Leśna Państwa,

- Program Ochrony Środowiska Województwa Łódzkiego 2012 (do roku 2015 w perspektywie do 2019 ro-

ku), przyjęty uchwałą nr XXIVI/446/12 Sejmiku Województwa Łódzkiego dnia 29 maja 2012 roku,

- Program Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego 2012, przyjęty uchwałą nr XXVI/481/12

Sejmiku Województwa Łódzkiego dnia 21 czerwca 2012 roku.

Podstawy i cel opracowania

Zgodnie z Ustawą „Prawo ochrony środowiska” jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek opra-

cowania „Programu Ochrony Środowiska”. Niniejszy „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz” jest

aktualizacją dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie gmi-

ny, przyjętego uchwałą Rady Gminy w Wolborzu dnia 26 lutego 2010 roku nr XXXVIII/261/2010.

Celem programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego środowiska naturalnego w gminie oraz okre-

ślenie kierunków działań bieżących i długofalowych samorządu w zakresie ochrony środowiska.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz” stanowi opracowanie, które ma za zadanie umożliwienie

kompleksowego i efektywnego zarządzania ochroną środowiska. Ma on zapewnić niezbędną koordynację działań

proekologicznych w gminie, przyczynić się do rozwiązania istniejących problemów w tym zakresie, a także ukie-

runkować podejmowane działania w celu przeciwdziałania mogącym pojawić się w przyszłości zagrożeniom.

W programie uwzględniono zagadnienia z zakresu ochrony środowiska i dziedzin bezpośrednio powiąza-

nych, co powinno pomóc we właściwym ukierunkowaniu działań zmierzających do zrównoważonego rozwoju

gminy.


I. GMINA WOLBÓRZ – INFORMACJE OGÓLNE

1.1. Ogólna charakterystyka

1.1.1. Położenie administracyjne i geograficzne

Wolbórz to gmina miejsko-wiejska, położona w północno-wschodniej części powiatu piotrkowskiego,

w województwie łódzkim. Gmina graniczy od północy z gminą Będków oraz Ujazd, od wschodu z gminą To-

maszów Mazowiecki, od południa z gminą Mniszków i Sulejów, od południowego-zachodu z Miastem Piotr-

ków Trybunalski oraz od zachodu z gminą Moszczenica.

Gmina Wolbórz położona jest przy drodze krajowej nr 8 relacji Warszawa-Wrocław-Katowice, miasto

Wolbórz leży w odległości około 14 km od Piotrkowa Trybunalskiego i Tomaszowa Mazowieckiego. Duże

ośrodki miejskie, tj. miasto Łódź i Warszawa oddalone są w odległości, odpowiednio około 52 km i około

135 km. Gmina jest jedną z gmin nadpilicznych. W jej obrębie znajduje się 11 kilometrów linii brzegowej Za-

lewu Sulejowskiego, szlaki turystyczne, rezerwaty przyrody, stadniny koni, co stanowi o potencjale rozwoju

rekreacji i wypoczynku, głównie o charakterze weekendowym.

Na obszarze gminy znajdują się 22 sołectwa, w skład których wchodzi 37 miejscowości: Bogusławice, Bru-

daki, Golesze Duże, Adamów, Dębsko, Leonów, Marianów, Golesze-Parcela, Kaleń, Janów, Komorniki, Ku-

znocin, Lubiaszów, Bronisławów, Golesze Małe, Lubiatów, Lubiatów – Zakrzew, Młoszów, Apolonka, Mo-

drzewek, Młynary, Polichno, Proszenie, Psary – Lechawa, Psary – Stare, Psary – Witowskie, Stanisławów,

Dębina, Karolinów, Węgrzynów, Studzianki, Swolszewice Duże, Świątniki, Wolbórz, Krzykowice, Żarnowica

Duża, Żarnowica Mała oraz Żywocin.

Gmina Wolbórz pełni następujące funkcje: rolniczą, rekreacyjną (w części południowo-wschodniej), admi-

nistracyjno-usługową, obsługi produkcji żywności, obsługi obszaru gminy.

Centrum administracji i usług podstawowych mieści się w Wolborzu, który jest stolicą gminy, a od

1 stycznia 2011 r. również miastem.

Powierzchnia gminy wynosi 152 km2 (15 166 ha). Pod względem powierzchni jest to czwarta co do wielko-

ści gmina powiatu piotrkowskiego. Według GUS gminę zamieszkuje 7753 osoby (stan na 31.12.2012), w tym

miasto – 2365 osób, tj. 30% ludności gminy ogółem. Gęstość zaludnienia dla całej gminy wynosi 51 osób/km².

Obszar gminy rozcięty jest wąskimi dolinami rzek: Wolbórki (płynącej z północnego zachodu na zachód)

i Moszczanki (płynącej równoleżnikowo z zachodu na wschód środkiem zachodniej części gminy).


Rysunek 1. Mapa gminy Wolbórz (www.wolborz.ugm.pl)

1.1.2. Rzeźba terenu i geologia

Pod względem geograficznym teren gminy leży na Równinie Piotrkowskiej, stanowiącej fragment Wznie-

sień Południowomazowieckich w pasie Nizin Środkowopolskich (wg regionalizacji Polski J. Kondrackiego).

Obszar gminy obejmuje wschodni skraj Niecki Mogileńsko – Łódzkiej, która tworzy wydłużoną strefę synkli-

narną o pofałdowanej powierzchni. Charakterystyczną jej cechą jest występowanie znacznych miąższości

utworów kredowych (margle, wapienie, wapienie margliste, iły). W południowej części gminy występują utwo-

ry jurajskie w postaci iłowców, wapieni i margli. Obszar pozbawiony jest formacji trzeciorzędowych, bezpo-

średnio na osadach mezozoiku zalegają osady czwartorzędowe, głównie plejstoceńskie (20-80 m miąższości),

które stanowią przede wszystkim utwory piaszczyste i piaszczysto-żwirowe. Najmłodsze osady (holoceńskie)

reprezentują torfy, mułki, piaski i żwiry rzeczne zlokalizowane w obniżeniach terenu oraz dolinach rzecznych.

Obszar gminy jest powierzchnią płaską, opadającą w kierunku południowo-wschodnim, ku dolinie rzeki Pi-

licy. Najwyższe kulminacje tego rejonu przekraczają nieco 200 m n.p.m., najniższe zaś kształtują się poniżej

170 m n.p.m. (dolina Wolbórki, okolice Zbiornika Sulejowskiego). Występują tu różnego rodzaju formy po-

wierzchniowe pochodzenia polodowcowego, eolicznego, rzecznego, a także takie, które powstały wskutek an-

tropogenicznej działalności człowieka.

1.1.3. Warunki klimatyczne

Według podziału Polski na dzielnice rolniczo-klimatyczne gmina Wolbórz położona jest w centrum przej-

ściowego i zmiennego klimatu w tzw. łódzkiej dzielnicy klimatycznej, która charakteryzuje się dużą zmienno-


ścią pogody oraz zróżnicowanymi warunkami meteorologicznymi w poszczególnych latach. Zaznaczają się tu

wpływy zarówno mas powietrza polarno-kontynentalnego jak i polarno-morskiego. Przeważają wiatry zachod-

nie i południowo–zachodnie, z niewielkim zróżnicowaniem w zależności od pór roku.

Warunki topoklimatyczne charakterystyczne dla subregionu łódzkiego:

- średnia temperatura stycznia: -3,30 C,

- średnia temperatura lipca: +17,90 C,

- średnioroczna temperatura: +8,50 C,

- średni czas trwania zimy: 80 dni,

- średni czas trwania lata: 85-90 dni,

- średnia roczna suma opadów: 550-600 mm,

- długość okresu wegetacyjnego, tj. okresu z temperaturą powyżej 50 C trwa 210 dni,

- średnia prędkość wiatru – 3,4 m/s,

- wiatry napływają głównie z kierunków: zachodniego oraz południowo-zachodniego.

Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, a najchłodniejszym styczeń. Najwyższe parowanie terenowe występu-

je latem z maksimum w czerwcu i lipcu ok. 77,0 mm, najmniejsze zimą z minimum w grudniu i styczniu ok.

9,0 mm.

1.1.4. Hydrografia

Cała powierzchnia gminy Wolbórz położona jest w obrębie zlewni Pilicy. W południowo-wschodniej części

gminy znajduje się Zbiornik Sulejowski (powierzchnia zbiornika wynosi 23,8 km2, jego długość 23,5 km,

a całkowita pojemność ok. 78,85 mln m³, maksymalna głębokość to 15 m, średnia 3,3 m). Zbiornik służy do

regulacji odpływu wody poniżej zapory, jest wykorzystywany do hodowli ryb, a także do celów rekreacyjnych.

Przez obszar gminy płyną rzeki: Wolbórka, Moszczanka Właściwa, Goleszanka oraz Młynkówka Mosz-

czanka i Młynkówka Wolbórka. Rzeka Wolbórka uchodzi do Pilicy, Moszczanka jest dopływem Wolbórki,

natomiast Goleszanka dopływem Moszczanki. Część południowa gminy odwadniana jest przez drobny ciek bez

nazwy uchodzący bezpośrednio do Zbiornika Sulejowskiego.

Wody powierzchniowe płynące i stojące mają duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia rolnictwa w wodę

użytkową. Są one również wykorzystywane do celów rekreacyjnych.

Wody podziemne na terenie gminy Wolbórz występują głównie w utworach kredowych oraz jurajskich

i tworzą użytkowy poziom wodonośny. Poziom ten charakteryzuje się napiętym zwierciadłem i wydajnością

zbliżoną do wydajności z wód międzymorenowych. W rejonie Młynar poziom kredowy łączy się z poziomem

wód czwartorzędowych i jest I poziomem wodonośnym. Gmina Wolbórz położona jest w zasięgu głównego

zbiornika wód podziemnych (GZWP nr 401 Niecka Łódzka), który wymaga ochrony ze względu na wysoki

stopień czystości jego wód do użytku bez uzdatniania. Wody podziemne zalegające w utworach czwartorzędo-

wych nie mają większego użytkowo znaczenia.

Cały obszar gminy położony jest na terenach wodonośnych oraz występujących obszarach wysokiej i naj-

wyższej ochrony wód podziemnych (OWO i ONO). Ze względu na zasobność i skład fizykochemiczny,

zwłaszcza wód jurajskich, należy zakładać ochronę całego obszaru gminy przed przedostawaniem się do tych

wód zanieczyszczeń mogących zagrażać ich jakości.

1.1.5. Przyroda

Według danych GUS na koniec 2012 r. powierzchnia gruntów leśnych na terenie gminy wynosiła ogółem

4273 ha, w tym lasy 4166,7 ha. Wskaźnik lesistości dla gminy Wolbórz wynosi 27,5%. W lasach dominują

siedliska boru mieszanego i sosnowego. Gmina leży w zasięgu Sulejowskiego Parku Krajobrazowego wraz

z otuliną.

Na terenie gminy występują elementy środowiska przyrodniczego, które z uwagi na wysokie wartości objęte

zostały różnymi formami ochrony wprowadzonymi na podstawie przepisów ogólnych z zakresu ochrony śro-

dowiska oraz miejscowych aktów prawnych. Obszary podlegające ochronie na terenie gminy Wolbórz: Obszar


Natura 2000 Mający Znaczenie dla Wspólnoty – Lubiaszów w Puszczy Pilickiej (PLH100026), Obszar Chro-

nionego Krajobrazu Doliny Wolbórki, Obszar Chronionego Krajobrazu Spalsko-Sulejowski, Sulejowski Park

Krajobrazowy, Rezerwaty przyrody „Lubiaszów”, „Czarny Ług” oraz „Dęby w Meszczach”, Pomniki przyro-

dy, Użytek ekologiczny oraz podworskie zabytkowe parki.

1.2. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze gminy Wolbórz

1.2.1. Demografia

Gmina Wolbórz (wg stanu na 31.12.2012 r.) liczy ogółem 7753 mieszkańców, w tym 3830 mężczyzn oraz

3923 kobiety.

Tabela 1. Liczba ludności w gminie w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012

liczba ludności ogółem 7599 7633 7727 7773 7753

mężczyźni ogółem 3755 3772 3861 3866 3830

kobiety ogółem 3844 3861 3866 3907 3923

liczba ludności w mieście - - - 2366 2365

mężczyźni w mieście - - - 1167 1152

kobiety w mieście - - - 1199 1213

liczba ludności na wsi 7599 7633 7727 5407 5388

mężczyźni na wsi 3755 3772 3861 2699 2678

kobiety w na wsi 3844 3861 3866 2708 2710

przyrost naturalny na

1000 ludności

-1,5 + 0,45 + 1,22 +0,59 - 0,26

saldo migracji w liczbach 5 16 39 36 33

Wskaźniki demograficzne dla gminy Wolbórz wynoszą (wg GUS, 2012):

- wskaźnik obciążenia demograficznego:

- ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym – 57,3 osób,

- ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym – 98,1 osób,

- ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym – 28,4 osób,

- udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem:

- w wieku nieprodukcyjnym – 18,4% osób,

- w wieku produkcyjnym – 63,6% osób,

- w wieku poprodukcyjnym – 18% osób,

- wskaźniki modułu gminnego:

- gęstość zaludnienia – 51 osób na 1 km2,

- kobiety na 100 mężczyzn – 102,

- małżeństwa na 1000 ludności – 5,3,

- urodzenia żywe na 1000 ludności – 8,6,

- zgony na 1000 ludności – 11,7,

- przyrost naturalny na 1000 ludności 3,1.


Wykres 1. Struktura liczby ludności w gminie Wolbórz

1.2.2. Mieszkalnictwo

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (www.stat.gov.pl), stan na koniec 2012 r., na terenie

gminy Wolbórz znajdowało się 2 496 mieszkań, o łącznej powierzchni użytkowej 219776 m2 (w tym w mieście

odpowiednio 762 mieszkań, o powierzchni 72114 m²). Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania wynosi

87,6 m².

Tabela 2. Wielkość zasobów mieszkaniowych (GUS, 2012)

Wskaźnik Miasto Wieś Ogółem

Liczba mieszkań (szt.) 762 1 734 2 496

Liczba izb (szt.) 3 456 7 000 10 456

Powierzchnia użytkowa mieszkań (m2) 72 114 146 662 218 776

Tabela 3. Budownictwo mieszkaniowe na terenie gminy w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)


Budynki mieszkalne nowe oddane

do użytkowania (szt.) 30 34 35 43 29

Powierzchnia użytkowa mieszkań

w nowych budynkach mieszkalnych

(m2)

2716 3185 3415 4945 2957

Budynki niemieszkalne nowe odda-

ne do użytkowania (szt.) 7 9 17 9 8

Powierzchnia użytkowa mieszkań

w nowych budynkach mieszkalnych

(m2)

2588 1820 6512 999 1402

Jakość i komfort zamieszkania na terenie gminy z roku na rok ulega nieznacznemu, ale stopniowemu pod-

wyższeniu, a mianowicie występuje tendencja wzrostowa liczby izb w mieszkaniu, wzrasta przeciętna wielkość

powierzchni użytkowej będącej w dyspozycji statystycznego mieszkańca oraz wielkość powierzchni użytkowej

mieszkań. Zmiany te są wynikiem wymiany starej substancji mieszkaniowej i oddawania do użytku mieszkań

o większym metrażu, rozbudowy mieszkań już istniejących, jak również procesów demograficznych. W 2012

roku na jedno mieszkanie o przeciętnej wielkości 87 m2 przypadało średnio 3,1 osób. W skład jednego miesz-

kania wchodziły przeciętnie 4,1 izby, co daje wartość 0,74 osoby na jedną izbę. Statystyczny mieszkaniec gmi-

ny ma do swojej dyspozycji 28,2 m2 powierzchni mieszkaniowej.


http://www.stat.gov.pl/

Tabela 4. Standardy zaspokajania potrzeb w zakresie mieszkalnictwa w gminie Wolbórz – tabela porów-

nawcza (GUS, 2012 obliczenia własne)

Wyszczególnienie

Przeciętna liczba Przeciętna powierzchnia użytkowa

izb

w 1 mieszkaniu

osób

w 1 mieszkaniu

osób na

1 izbę mieszkania (m2) na 1 osobę (m2)

Miasto 4,53 3,10 0,68 94,63 30,49

Obszary wiejskie 4,03 3,10 0,76 84,58 27,22

Ogółem 4,18 3,10 0,74 87,65 28,21

Tabela 5. Warunki mieszkaniowe w gminie Wolbórz w porównaniu do wartości średnich dla powiatu i wo-

jewództwa (GUS 2012, obliczenia własne)

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo

miasto na wsi miasto na wsi miasto na wsi

Przeciętna

liczba izb

w mieszkaniu 4,5 4,0 4,2 4,2 3,3 4,1

liczba osób na

mieszkanie 3,1 3,1 3,0 3,1 2,3 3,1

liczba osób na

1 izbę 0,7 0,8 0,7 0,7 0,7 0,7

powierzchnia

użytkowa na

1 mieszkanie

(m2)

94,6 84,6 85,0 87,5 58,7 89,0

powierzchnia

użytkowa na

1 osobę (m2)

30,5 27,2 27,9 27,9 25,3 28,7

Z powyższego wynika, iż na tle województwa i powiatu, gmina dysponuje zasobami mieszkaniowymi znacz-

nie lepszymi pod względem warunków zamieszkania od przeciętnych na terenach powiatu i województwa.

Tabela 6. Wyposażenie mieszkań w gminie w instalacje techniczno-sanitarne (GUS, 2012)

Obszar

Wyposażenie (%)

Wodociąg Łazienka Centralne

ogrzewanie

Ustęp

spłukiwany Gaz sieciowy

miasto 94,5 87,9 87,0 92,2 50,6

na wsi 89,3 76,1 65,6 80,7 -

1.2.3. Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wodę

Gmina Wolbórz posiada pełną sieć wodociągową. Zaopatrzenie mieszkańców gminy w wodę odbywa się

z wodociągów zbiorowych, dla których źródłem wody są ujęcia zlokalizowane w Wolborzu (doprowadza wodę

do Wolborza), Polichnie (doprowadza wodę do miejscowości: Polichno, Psary Witowskie, Psary Lechawa,

Psary Stare, Proszenie, Żarnowica, Golesze, Golesze Małe, Lubiaszów Stary, Lubiaszów Nowy, Bronisławów,

Leonów, Młoszów, Modrzewek, Apolonka, Kaleń, Janów, Stanisławów i Studzianki), Żywocinie (zapatruje

wsie Żywocin, Komorniki i Bogusławice), Kuznocinie (doprowadza wodę do Kuznocina, Młynar, Brudaków,

Lubiatowa i Świątnik) oraz Swolszewicach Dużych, które obsługują wieś Swolszewice Duże. Aby zachować

bezpieczeństwo dostaw wody dla odbiorców ujęcia w Polichnie, Wolborzu i Swolszewicach Dużych poprzez

sieć wodociągową zostały połączone.

Łączna długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej wynosi 143,5 km (stan na koniec 2012 r.),

z przyłączami prowadzącymi do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania w ilości 2 179 szt. Prze-

ciętne zużycie wody przyjmuje wartość około 31,3 m3/mieszkańca.


Tabela 7. Stan zaopatrzenia gminy w wodę (GUS, 2012)

Wskaźnik zwodociągowania gminy wyrażony liczbą osób korzystających z instalacji do ogółu ludności wy-

nosi 86,3%, dla terenu miasta 81,5% oraz dla obszarów wiejskich 88,3%.

Gospodarka ściekowa

Na terenie gminy system odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków prowadzony jest przez 3 oczyszczal-

nie ścieków: mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów w Wolborzu i Psarach Starych

oraz mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Żarnowicy. Oczyszczalnia w Bronisławowie została

wyłączona z eksploatacji, zlikwidowana, a teren zrekultywowany.

Łączna długość czynnej sieci kanalizacyjnej wynosi 102,6 km (stan na koniec 2012 r.), z przyłączami pro-

wadzącymi do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania w ilości 948 szt. Stopień skanalizowania

gminy wyrażony liczbą osób korzystających z instalacji do ogółu ludności wynosi 40,7%, dla terenu miasta

80% oraz dla obszarów wiejskich 23,5%.

Tabela 8. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy (GUS, 2012)

Energia elektryczna

Zaopatrzenie w energię elektryczną gminy Wolbórz zapewniają cztery linie napowietrzne, każda o napięciu

15 kV, wyprowadzone ze stacji GPZ 110/15 kV o mocy 10MVA. Aktualna sieć rozdzielcza 15 kV gminy po-

krywa jej zapotrzebowanie na energię elektryczną. Napowietrzna rozdzielnia w wykonaniu modułowym

z oszynowaniem rurowym z wykorzystaniem modułu typu PASS oraz wewnętrznej rozdzielni 15 kV typu ZS-1

stanowi podstawę do ewentualnej rozbudowy sieci w przyszłości, w miarę zwiększającego się zapotrzebowania

na pobór energii elektrycznej w gminie.

Zaopatrzenie w gaz

Przez teren gminy przebiega magistrala gazociągu relacji Piotrków Trybunalski–Warszawa. Istniejąca

w Wolborzu stacja redukcyjna umożliwia podłączenie do sieci gazowniczej Wolborza oraz innych miejscowo-

ści gminy. Według danych GUS (stan na 31.12.2012 r.) długość sieci gazowej na terenie gminy wynosi 25,651

km, a liczba czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych – 422.


Tabela 9. Sieć gazowa na terenie gminy (GUS, 2012)

Gospodarka cieplna

Obecnie potrzeby cieplne gminy Wolbórz pokrywane są poprzez system zakładowych, komunalnych i in-

dywidualnych kotłowni. Kotłownie lokalne są własnością różnych podmiotów i instytucji, w tym zakładów

przemysłowych, przedsiębiorstw, placówek służby zdrowia, szkół oraz gminy. W Wolborzu oraz na terenach

wiejskich gminy dominuje budownictwo jednorodzinne z własnymi indywidualnymi źródłami ciepła wbudowa-

nymi u poszczególnych odbiorców, bazującymi głównie na paliwie węglowym. Coraz częściej mieszkańcy Wol-

borza instalują lokalne, domowe urządzenia grzewcze oparte o gaz przewodowy. W budynkach użyteczności

publicznej i innych większych obiektach zlokalizowanych na terenie gminy funkcjonują instalacje grzewcze:

- instalacje gazowe: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Wolborzu, Urząd Miejski, Gminny Ośrodek

Zdrowia w Wolborzu, Przedszkole Samorządowe w Wolborzu, Miejski Ośrodek Kultury, Zespół Szkół

Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wolborzu oraz Wspólnota Mieszkaniowa w Wolborzu,

- instalacje na olej opałowy: Stado Ogierów w Bogusławicach, Szkoła Podstawowa w Goleszach i w

Komornikach, Hotel Magellan Bronisławów,

- instalacje na węgiel: Spółdzielnia „Agromel” w Wolborzu, Wytwórnia Spirytusu Gorzelnia Lubiatów

Jarosław Jankowski, Gminny Ośrodek Zdrowia w Goleszach, Ochotnicza Straż Pożarna w Lubiaszowie

Nowym i Ochotnicza Straż Pożarna w Żarnowicy.

System komunikacyjny

Najważniejszym elementem układu drogowego gminy jest 13-sto kilometrowy odcinek nowoczesnej (wyło-

żonej nawierzchnią betonową) trasy K8 Warszawa–Wrocław–Katowice, przy której leży Wolbórz. Sieć drogową

uzupełniają drogi powiatowe (łącznie o długości 72,83 km) oraz drogi gminne (o łącznej długości 80,20 km).

Tabela 10. Stan nawierzchni dróg na terenie gminy Wolbórz (wg danych Urzędu Miejskiego w Wolborzu)

Drogi Długość (km) Nawierzchnia

ulepszona nieulepszona

Krajowe 13 13 -

Wojewódzkie - - -

Powiatowe 72,83 67,8 5,03

Gminne 80,20 57,5 22,70

1.2.4. Gospodarka

Gmina Wolbórz pełni funkcję rolniczą, rekreacyjną (południowo-wschodnia część gminy), administracyjno-

usługową (obsługi produkcji żywności, obsługi obszaru gminy i obsługi turystyki). W Wolborzu skupione są

wszelkie funkcje w zakresie administracji oraz wszystkie najważniejsze usługi. Miejscowości: Proszenie, Ko-

morniki i Golesze pełnią funkcje wsi podstawowych o wzbogaconym programie usługowym. Funkcje rekrea-

cyjno-letniskową pełnią wsie: Swolszewice Duże, Leonów, Adamów, Bronisławów oraz Lubiaszów Nowy.


Gmina pełni w znacznej mierze funkcje rolnicze; użytki rolne stanowią ok. 60% ogólnej powierzchni gmi-

ny. Dominują: hodowla zwierząt, produkcja mleka, leśnictwo, uprawy zbóż (żyto, pszenżyto, pszenica, jęcz-

mień) i ziemniaków, a także dodatkowo roślin pastewnych oraz przemysłowych (rzepak i rzepik). Około 85%

użytków rolnych zajmują grunty rolne, 0,8% - sady, 8,3% - łąki i 5,4% - pastwiska. W skład gminnej gospo-

darki wchodzi 489 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (w tym 466 w sektorze prywatnym i 23

w sektorze publicznym). Większość z nich prowadzi kilka rodzajów działalności gospodarczej, do których na-

leżą: handel detaliczny, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych, budownictwo, logistyka, przemysł me-

blarski i szklarski, gastronomia oraz hotelarstwo.

Tabela 11. Liczba podmiotów gospodarczych według sekcji Polskiej Klasyfikacji Gospodarczej (PKD,

2007) w 2012 roku na terenie Gminy Wolbórz (GUS, 2012)

Sektor gospodarki Liczba podmiotów

gospodarczych

Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 36

Przetwórstwo przemysłowe 45

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę

i powietrze do układów klimatyzacyjnych 1

Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana

z rekultywacją 3

Budownictwo 68

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 131

Transport i gospodarka magazynowa 22

Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 23

Informacja i komunikacja 7

Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 16

Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 10

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 21

Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 8

Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 16

Edukacja 28

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 11

Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 16

Pozostała działalność usługowa. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników,

gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 27

Ogółem 489

Największe przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie gminy to: Centrum Logistyczne AUCHAN POLSKA

Sp. z o.o., Centrum Logistyczne PARTNER LOGISTIC Sp. z o.o., „FM LOGISTIC”, Huta szkła gospodarcze-

go i artystycznego FINEZJA, Zakład stolarski MAZUREK Sp. o.o., PPHU ATUT - produkcja mebli sklepo-

wych oraz Zakłady Drobiarskie „Drob-BOGS”.

Z uwagi na położenie gminy, lasy, Zalew Sulejowski, rezerwaty przyrody, zabytki, itp. coraz istotniejszym

elementem gospodarki staje się także szeroko pojęta turystyka. Funkcjonują oraz powstają kolejne gospodar-

stwa agroturystyczne oferujące oprócz spokoju i wypoczynku swojską regionalna kuchnię.


1.3. Działalność Samorządu Gminy w latach 2008-2013

Dochody i wydatki budżetu

Tabela 12. Dochody i wydatki budżetu gminy w latach 2008-2013 (Urząd Miejski, 2008-2013)

Tabela 13. Dochody i wydatki na 1 mieszkańca z budżetu w latach 2008-2013 w zł (Urząd Miejski, 2008-

2013)

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

dochody 2 500,24 2 644,09 3 571,26 4 151,25 3 666,29 2 999,33

wydatki 2 536,10 2 584,38 3 953,34 4 703,27 3 826,75 2 727,20

Tabela 14. Podstawowa struktura wydatków według klasyfikacji budżetowej w latach 2008-2013 w zł

(Urząd Miejski, 2008-2013)

Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rolnictwo i łowiectwo 542 440,20 437 460,54 988 036,99 1 072 319,62 1 163 752,73 573 873,18

Transport i łączność 2 225 479,32 1 575 544,39 6 045 758,62 6 006 255,80 2 448 411,28 1 108 723,99

Gospodarka mieszkanio-

wa

92 882,45 724 970,00 140 764,18 149 871,28 230 292,14 123 378,93

Działalność usługowa 83 465,86 63 081,24 104 560,08 71 933,61 84 845,16 58 168,55

Administracja publiczna 2 448 743,61 2 459 289,70 3 011 433,03 2 965 112,48 3 164 412,51 3 269 884,04

Urzędy naczelnych orga-

nów władzy państwowej

1 136,00 16 318,00 39 036,00 17 090,50 1 330,00 1 335,00

Bezpieczeństwo publiczne

i ochrona przeciwpoża-

rowa

148 548,22 170 728,18 185 383,45 177 505,83 191 117,37 207 800,60

Obsługa długu publicz-

nego

37 514,90 163 638,50 188 418,56 325 11,43 464 810,51 409 611,65

Różne rozliczenia - - 23 828,00 - - -

Oświata i wychowanie 7 468 173,74 7 988 099,06 7 106 464,45 7 357 297,82 8 237 655,05 8 713 865,14

Ochrona zdrowia 108 717,34 114 242,11 104 069,01 152 606,37 105 556,85 128 582,58

Pomoc społeczna 3 215 269,64 3 222 327,93 3 649 883,77 3 742 960,14 4 060 945,63 4 064 348,48

Edukacyjna opieka wy-

chowawcza

322 776,86 369 283,70 423 243,29 450 098,65 473 105,53 517 138,43

Gospodarka komunalna

i ochrona środowiska

1 525 782,35 1 384 272,01 6 444 234,55 12 013 094,33 8 118 771,07 861 230,76

Kultura i ochrona dzie-

dzictwa narodowego

926 538,18 782 923,68 677 789,41 1 447 687,61 764 265,59 823 417,58

Kultura fizyczna i sport 111 711,18 127 748,89 1 339 452,21 440 228,38 262 814,59 200 860,76

RAZEM 19 259 179,75 19 599 902,93 30 472 355,60 36 389 173,85 29 772 086,01 21 062 216,67


Inwestycje w zakresie ochrony środowiska realizowane w gminie w ostatnich latach:

2007 rok

- wodociągi i kanalizacja: wodno-kanalizacyjne uzbrojenie terenów Wolborza – etap III,

2009 rok

- kanalizacja: budowa kanalizacji sanitarnej południowo-wschodniej części gminy Wolbórz,

- drogi: przebudowa drogi gminnej Polichno-Żarnowica,

2010 rok

- wodociągi: Polichno-Żarnowica dł. 2,3 km, rozbudowa dł. 1,07 km,

- kanalizacja: południowo-zachodnia część gminy dł. 23 km,

- drogi: Polichno-Żarnowica – rozpoczęcie prac, Wolbórz (bloki) dł. 0,21 km, Proszenie-Golesze – do-

kumentacja, Bronisławów – dokumentacja, Wolbórz (ul. Różana) – dokumentacja, drogi dojazdowe do

pól dł. 3,54 km,

2011 rok

- wodociągi: Wolbórz-Gadki,

- kanalizacja: kontynuacja z 2010 roku,

- drogi: Polichno-Żarnowica dł. 5,3 km, Psary Lechawa-Proszenie dł. 1,8 km, Żarnowica-Golesze – do-

kumentacja,

2012 rok

- wodociągi: Wolbórz-Gadki dł. 2,53 km, Leonów-Swolszewice Duże – dokumentacja,

- kanalizacja: zakończenie z 2010 roku dł. 77,12 km, oczyszczalnia w Żarnowicy Dużej,

- drogi: Żarnowica-Golesze Duże dł. 1,5 km, drogi dojazdowe dom pól dł. 0,99 km, przebudowa drogi

gminnej Psary Lechawa-Proszenie,

2013 rok

- wodociągi: Lubiaszów Nowy dł. 0,78 km, Wolbórz, ul. Różana dł. 0,0,12 km,

- kanalizacja: Wolbórz, ul. Różana dł. 0,43 km,

- drogi: Polichno dł. 0,68 km.


Wykres 2. Dochody i wydatki budżetu gminy Wolbórz w latach 2008-2012

Wykres 3. Dochody i wydatku budżetu gminy Wolbórz w przeliczeniu na 1 mieszkańca


II. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA

2.1. Powietrze atmosferyczne

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska na mocy ustawy „Prawo ochrony środowiska” dokonuje co-

rocznej oceny poziomów substancji w powietrzu we wszystkich strefach województwa. Klasyfikacja stref jest

dokonywana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. (Dz. U. z 2012, poz.

1031) w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu.

2.1.1. Źródła zanieczyszczeń powietrza

Wpływ na jakość powietrza na terenie gminy Wolbórz mają głównie zanieczyszczenia emitowane przez:

- szlaki komunikacyjne drogowe i kolejowe,

- lokalne kotłownie i źródła ciepła,

- zakłady przemysłowe i usługowe.

Emisja liniowa

Emisja komunikacyjna stwarza zagrożenie zwłaszcza w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu kołowego

i ma niekorzystny wpływ na uprawy polowe. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek węgla,

tlenki azotu, węglowodory, pyły z metalami ciężkimi) pogarszają jakość powietrza atmosferycznego a także

wpływają na wzrost poziomu stężenia ozonu w troposferze.

Emisja niska

Emisja niska, pochodzi z lokalnych kotłowni i pieców węglowych używanych w indywidualnych gospodar-

stwach domowych. W wielu gospodarstwach spala się różnego rodzaju materiały odpadowe, w tym odpady

komunalne, które mogą być źródłem emisji dioksyn, ponieważ proces spalania jest niepełny i zachodzi w niż-

szych temperaturach. Głównym paliwem w lokalnych kotłowniach jest węgiel o różnej jakości i różnym stop-

niu zasiarczenia.

Zakłady przemysłowe

Zagrożenie zanieczyszczenia powietrza związane z działalnością zakładów wiąże się z emisją substancji

szkodliwych, specyficznych dla danego rodzaju produkcji, m.in.: zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, zawie-

rających tlenki siarki, azotu, węgla, benzenu, substancje smołowe, fenole, metale ciężkie i inne. Zakłady prze-

mysłowe są ponadto źródłem emisji nieprzyjemnych zapachów. Głównym zakładem przemysłowym funkcjo-

nującym na terenie gminy jest huta szkła gospodarczego i artystycznego FINEZJA.

Zgodnie z postanowieniem dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja

2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE) i dostosowaniu do niej polskich

przepisów (zmiany do ustawy „Prawo ochrony środowiska ” oraz niektórych innych ustaw dotyczących jakości

powietrza, przyjętych 16.11.2010 r.) wprowadza się nowe zasady zarządzania jakością powietrza w strefach

i aglomeracjach. Ustawy te mają przyczynić się do zmniejszenia szkodliwego oddziaływania na ludzi pyłu

drobnego PM10 oraz PM2,5. Zmniejszy to zachorowalność na choroby układu oddechowego i układu krążenia,

a także przyniesie zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów pod kątem rozwoju turystyki.

Znaczny wpływ na stan jakości powietrza ma stan infrastruktury technicznej, tj.: stan techniczny dróg, sys-

temy ciepłownicze i sieć gazowa.

Dążąc do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gmina oraz poszczególne podmioty organizacyjne podejmują

różnego rodzaju działania. Stosowane metody to: budowa i eksploatacja urządzeń ochrony powietrza, stosowa-

nie paliw o większej wartości opałowej i niższej zawartości siarki i popiołu, modernizacje kotłowni polegające

na zastąpieniu źródeł opalanych węglem na źródła opalane olejem czy gazem płynnym.

2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza

Oceny jakości powietrza dokonuje się oddzielnie uwzględniając kryteria ustanowione ze względu na ochro-

nę zdrowia ludzi oraz kryteria ustanowione ze względu na ochronę roślin. Ocena obejmuje wszystkie substan-

cje ujęte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych

substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 r. poz. 1031) oraz ponadto pył drobny PM2,5 (zgodnie z nowelizacją

ustawy Poś oraz zaleceniami Ministra Środowiska i wytycznymi GIOŚ).


Gmina Wolbórz objęta jest łódzką strefą badań, dla której klasyfikacja w latach 2010-2012 zgodnie z rapor-

tami WIOŚ: Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim w 2010 roku, Roczna ocena jakości

powietrza w województwie łódzkim w 2011 roku, Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim

w 2012 roku, przedstawia się następująco:

Tabela 15. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej

z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia (z uwzględnieniem krajowych norm

dla uzdrowisk)

* według poziomu docelowego, ** według poziomu celu długoterminowego

Tabela 16. Klasyfikacja strefy łódzkiej według parametrów, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla

ochrony roślin

Kod strefy:

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy

SO2 NOx O3 (według poziomu

docelowego)

O3 (według poziomu

długoterminowego)

PL 1002

rok 2010

A A C D2

rok 2011

A A A D2

rok 2012

A A A D2

W ocenie rocznej jakości powietrza sporządzonej dla kryterium ochrony zdrowia strefa łódzka w 2010 roku

została zaliczona do klasy C z powodu przekroczeń poziomów dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego PM10

oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu. W roku 2011 i 2012 klasę C uzyskano również w zakresie przekroczeń

poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 (zmiana z klasy B odnotowanej w 2010 roku). Cały obszar województwa

w latach 2010-2012 uzyskał klasę D2 z powodu przekroczenia poziomu celu długoterminowego ozonu.

Uchwałą nr XXX/690/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. zmienioną uchwałą

nr XLII/778/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 25 listopada 2013 r. został zatwierdzony program

ochrony powietrza dla strefy w województwie łódzkim w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu za-

wieszonego i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10 oraz planu działań

krótkoterminowych Nazwa strefy: strefa łódzka, Kod strefy: PL1002, który wg § 12 obejmuje następujące ob-

szary powiatów województwa:

1) w celu osiągnięcia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10:

- powiat pabianicki – gmina wiejska Ksawerów, Dobroń oraz Pabianice,

- powiat zgierski – gmina wiejska Zgierz oraz Aleksandrów Łódzki,

- miasto na prawach powiatu – Piotrków Trybunalski,

- powiat piotrkowski – gmina wiejska Wola Krzysztoporska;

2) w celu osiągnięcia poziomu docelowego benzo(a)pirenu:

- powiat zgierski – gmina wiejska Aleksandrów Łódzki oraz Zgierz,


- powiat kutnowski – gmina miejska Kutno, gmina wiejska Kutno oraz Krzyżanów,

- powiat pabianicki – gmina wiejska Pabianice, Ksawerów oraz Lutomiersk,

- powiat piotrkowski – gmina wiejska Grabica, Moszczenica oraz Wola Krzysztoporska, gmina miejsko-

wiejska Sulejów oraz Wolbórz,

- miasto na prawach powiatu Piotrków Trybunalski,

- powiat opoczyński – gmina wiejska Białaczów oraz Sławno, gmina miejsko-wiejska Opoczno,

- powiat łódzki wschodni – gmina wiejska Andrespol, Brójce oraz Rzgów.

Program ustala podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia standardu jakości po-

wietrza w zakresie pyłu zawieszonego PM10 i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawie-

szonym PM10 w zakresie: ograniczenia emisji powierzchniowej pochodzącej z sektora komunalno-bytowego,

ograniczenia emisji powierzchniowej pochodzącej z działalności gospodarczej, ograniczenia emisji liniowej

(komunikacyjnej), edukacji ekologicznej i reklamy, planowania przestrzennego, identyfikacji źródeł emisji pyłu

zawieszonego PM10 oraz rozwoju narzędzi do zintegrowanego zarządzania jakością powietrza, finansowania

realizacji programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych.

Ponadto Program zawiera działania naprawcze realizowane przez właściwe organy administracji samorzą-

dowej oraz działania ochronne realizowane przez mieszkańców w sytuacji przekroczenia, jak również plan

działań krótkoterminowych obejmujący ww. obszary powiatów.

Dążąc do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gmina oraz poszczególne podmioty organizacyjne podejmują

różnego rodzaju działania. Stosowane metody to: budowa i eksploatacja urządzeń ochrony powietrza, stosowa-

nie paliw o większej wartości opałowej i niższej zawartości siarki oraz popiołu, modernizacje kotłowni polega-

jące na zastąpieniu źródeł opalanych węglem na źródła opalane olejem czy gazem płynnym.

Oprócz źródeł lokalnych znaczący wpływ na jakość powietrza atmosferycznego w gminie mają także po-

nadregionalne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe pochodzące z dużych ośrodków przemysłowych (głównie

z aglomeracji łódzkiej i warszawskiej).

2.1.3. Podsumowanie

- na terenie gminy nie ma zlokalizowanych dużych zakładów produkcyjnych, mogących w znaczącym

stopniu wpłynąć na stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Największą uciążliwość stwarza

ruch kołowy na drodze krajowej nr 8E relacji Warszawa – Wrocław, a także występowanie licznych ko-

tłowni węglowych,

- działania proekologiczne prowadzone przez gminę powinny ograniczyć, tzw. niską emisję zanieczysz-

czeń do atmosfery. W szczególności należy wprowadzać działania ograniczające stężenia ozonu i pyłu

PM10 w powietrzu. Do działań tych należą termomodernizacja budynków, modernizacja źródeł ciepła,

korzystanie z paliw ekologicznych, itp.,

- utrzymywanie się stężeń zanieczyszczeń poniżej wartości dopuszczalnej wymaga prowadzenia ciągłych

i systematycznych pomiarów wskaźnikowych,

- pozytywny wpływ na polepszanie jakości powietrza mają: korzystanie z gazu sieciowego, lokalnych ko-

tłowni gazowych, poprawa nawierzchni dróg oraz montowanie w zakładach przemysłowych urządzeń do

redukcji zanieczyszczeń.

2.2. Hałas

Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) oraz

ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz

o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085), regulują przepisy dotyczące klimatu akustycznego.

Przepisy tych ustaw są wyrazem nowej, spójnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie

ochrony środowiska.

W odniesieniu do zagadnień akustycznych, wspomniane akty prawne dostosowują przepisy polskie do regu-

lacji UE, w szczególności znajdującej podstawę prawną w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie

oceny i zarządzania hałasem w środowisku (2002/49/EC).


Hałas - dźwięk określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający w danych warunkach (zależy od

fizycznych parametrów dźwięku, od nastawienia odbiorcy).

Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu dokonywana jest przy pomocy równoważnego poziomu

dźwięku wyrażonego w dB. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku z dnia 14 czerwca 2007 r. (t.j.:

Dz. U. 2014, poz. 112) określa: dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczegól-

ne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków po-

wietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają

zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby.

Tabela 17. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku (wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

1 października 2012 r., Dz. U. 2014, poz. 112)

Rodzaj terenu

Dopuszczalny poziom hałasu w (dB)

Drogi lub linie kolejowe1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem

hałasu

LAeq D

przedział

czasu

odniesienia

równy

16 godzinom

LAeq N

przedział

czasu

odniesienia

równy

8 godzinom

LAeq D

przedział czasu

odniesienia równy

8 najmniej korzystnym

godzinom dnia kolejno po

sobie następującym

LAeq N

przedział czasu

odniesienia równy

1 najmniej

korzystnej godzinie

nocy

a) strefa ochronna „A” uzdrowiska

b) tereny szpitali poza miastem

50 45 45 40

a) tereny zabudowy mieszkaniowej jed-

norodzinnej

b) tereny zabudowy związanej ze stałym

lub czasowym pobytem dzieci

i młodzieży1)

c) tereny domów opieki społecznej

d) tereny szpitali w miastach

61 56 50 40

a) tereny zabudowy mieszkaniowej wielo-

rodzinnej i zamieszkania zbiorowego

b) tereny zabudowy zagrodowej

c) tereny rekreacyjno-wypoczynkowe2)

d) tereny mieszkaniowo-usługowe

65 56 55 45

tereny w strefie śródmiejskiej miast po-

wyżej 100 tys. mieszkańców3)

68 60 55 45

Objaśnienia:

1) wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem

drogowym i kolei linowych;

2) w przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich

dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy;

3) strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej

z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których wy-

stępują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiej-

ską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyj-

nych, handlowych i usługowych.

2.2.1. Źródła hałasu

Na stan akustyczny środowiska ma wpływ wiele czynników, wśród których należy wyróżnić uwarunkowa-

nia wynikające z położenia gminy, wielkości zajmowanego obszaru, zaludnienia, stopnia urbanizacji, uprzemy-

słowienia oraz rozwoju szlaków komunikacyjnych. Najbardziej uciążliwym hałasem dla człowieka jest hałas

komunikacyjny (najbardziej odczuwalny) oraz przemysłowy.


Hałas komunikacyjny

Źródłem hałasu na terenie gminy Wolbórz jest przede wszystkim transport drogowy. Na poziom hałasu dro-

gowego ma wpływ szereg czynników związanych z ruchem pojazdów i parametrami drogi. Do najważniej-

szych z nich należą: natężenie ruchu związane bezpośrednio ze znaczeniem drogi w układzie komunikacyjnym,

struktura ruchu (udział pojazdów ciężkich i hałaśliwych), średnia prędkość pojazdów i ich stan techniczny,

płynność ruchu oraz rodzaj i stan nawierzchni.

Poziomy dźwięków, których źródłem są środki komunikacji drogowej i kolejowej, wynoszą od 75 do 95 dB:

- pojazdy jednośladowe 79–87 dB,

- samochody ciężarowe 83–93 dB,

- autobusy i ciągniki 85–92 dB,

- samochody osobowe 75–84 dB,

- maszyny drogowe i budowlane 75–85 dB,

- wozy oczyszczania miasta 77–95 dB.

Hałas drogowy jest zjawiskiem o tendencjach wzrostowych, uzależnionym od takich czynników jak:

wskaźnik presji motoryzacji, gęstość sieci dróg i odległość terenów stale zamieszkiwanych od dróg o dużym

natężeniu. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego

przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Z uwagi na wzrastającą liczbę pojazdów i zwiększające się

natężenie ich ruchu można przyjąć, że na terenie gminy Wolbórz utrzymywać się będzie tendencja wzrostowa

natężenia hałasu związanego z ruchem kołowym. Należy jednak podkreślić, że wzrost natężenia hałasu nie jest

wprost proporcjonalny do wzrostu natężenia ruchu samochodowego i rośnie wolniej. Wynika to głównie z po-

prawy jakości użytkowanych samochodów.

Najpoważniejszy problem akustyczny na terenie gminy stanowi droga krajowa nr 8E relacji Warszawa-

Wrocław. W celu poprawy klimatu akustycznego przy ww. drodze – na terenach zabudowanych – zamontowa-

no ekrany akustyczne, mające minimalizować uciążliwość hałasu komunikacyjnego. Obecnie można przyjąć, iż

mimo wysokiego natężenia ruchu pojazdów na drodze krajowej, wartości hałasu komunikacyjnego w gminie

nie stanowią nadmiernej uciążliwości.

Hałas przemysłowy

Hałas przemysłowy obejmuje zarówno dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia,

a także części procesów technologicznych oraz instalacje i wyposażenie małych zakładów rzemieślniczych

i usługowych, dźwięki emitowane z urządzeń obiektów handlowych oraz urządzenia nagłaśniające w lokalach

rozrywkowych. Źródłem hałasu są także linie przesyłowe wysokiego napięcia. Hałas powstaje również na tere-

nie stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć w związku ze stosowaniem sprężarek do napędu łączni-

ków i transformatorów.

Skala zagrożeń hałasem przemysłowym nie jest zbyt duża. Taki hałas ma zazwyczaj charakter lokalny.

Ustalenie dopuszczalnego poziomu hałasu wyrażonego równoważnym poziomem dźwięku A przenikającego

do środowiska z terenu zakładu na tereny zabudowy mieszkaniowej wynosi w porze dziennej: 50 dB, w porze

nocnej: 40 dB dla przedziału czasu odniesienia równego jednej najmniej korzystnej godzinie nocy.

Obecnie systemy lokalizacji nowych inwestycji, a także potrzeba sporządzenia ocen oddziaływania na śro-

dowisko, kontrole i egzekucja nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenie tych uciążliwości. Ponadto

dla źródeł hałasu przemysłowego, ze względu na ich niewielkie rozmiary, istnieją różne możliwości techniczne

ograniczenia emisji hałasu (np. stosowanie tłumików akustycznych, obudów poszczególnych urządzeń czy zwięk-

szenie izolacyjności akustycznej ścian pomieszczeń, w których znajdują się maszyny wytwarzające hałas).

2.2.2. Pomiary hałasu

Ocena stanu akustycznego środowiska prowadzona jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.

Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, a realizowana

jest przez instrumenty planowania przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska, takie jak pozwolenia,

programy ochrony środowiska, w tym programy ochrony przed hałasem. Dokonywane pomiary i oceny mają


umożliwiać wyznaczanie obszarów o ponad normatywnym poziomie hałasu, na których należy skoncentrować

działania naprawcze.

Z opracowanych w 2007 roku przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad map akustycznych dla

dróg krajowych wynikają przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, m.in. na terenie

Gminy Wolbórz, tj. wzdłuż drogi krajowej nr 8 obejmującej odcinek: od km 325 + 300 do km 408 + 800 –

autostrada A1 – granica województwa łódzkiego z województwem mazowieckim (tj. od miasta Piotrów Trybu-

nalski do granicy powiatu tomaszowskiego). W związku z powyższym uchwałą nr LVIII/1583/10 Sejmik Wo-

jewództwa Łódzkiego z dnia 29 czerwca 2010 r. określił „Program ochrony środowiska przed hałasem dla tere-

nów poza aglomeracjami położonymi wzdłuż dróg krajowych i ekspresowych z terenu województwa łódzkie-

go, których eksploatacja spowodowała negatywne oddziaływanie akustyczne, tj. przekroczone zostały dopusz-

czalne poziomy hałasu, określone wskaźnikiem hałasu LDWN i LN nas lata 2009-2014”.

Dopuszczalny poziom hałasu komunikacyjnego w porze dziennej dla terenów zabudowanych nie powinien

przekraczać 65 dB, natomiast w porze nocnej 56 dB. Zakłady i obiekty usługowe coraz częściej stosują zabez-

pieczenia przeciw emisji ponadnormatywnego hałasu.

2.2.3. Podsumowanie

W gminie Wolbórz największe potencjalne zagrożenie hałasem występuje wzdłuż drogi krajowej oraz dróg

powiatowych, obsługujących ruch tranzytowy i lokalny.

Według badań WIOŚ najwięcej osób w gminie narażonych jest na hałas o poziomie 50-55 dB zarówno

w czasie pory dziennej jak i nocnej.

Przeprowadzane modernizacje nawierzchni oraz poszerzenia szerokości jezdni (zwiększenie płynności ru-

chu), przyczyniły się do znacznego polepszenia klimatu akustycznego w obszarze gęstej zabudowy mieszka-

niowej. Dalsze działania wyciszania hałasu komunikacyjnego powinny przebiegać w kierunku poprawy stanu

technicznego dróg.

Działania umożliwiające osiągnięcie celu, jakim jest ograniczenie zagrożenia mieszkańców emisją hałasu,

zwłaszcza pochodzącą ze środków transportu, będące głównie w gestii zarządców dróg i przedsiębiorców, po-

winny zmierzać w kierunku:

- prowadzenia monitoringu hałasu komunikacyjnego,

- realizacji inwestycji ograniczających narażenie na hałas komunikacyjny m.in. poprzez nasadzenia pasów

zieleni,

- uwzględnianie zapisów dotyczących ochrony przed hałasem w miejscowych planach zagospodarowania

przestrzennego.

Hałas emitowany przez przemysł nie stwarza uciążliwości dla mieszkańców gminy.

2.3. Pola elektromagnetyczne

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. reguluje dopuszczalne poziomy pól

elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymanych poziomów (Dz. U. Nr 192,

poz. 1883). Zakres i sposób prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku

określa obowiązujące od 1 stycznia 2008 r. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r.

(Dz. U. 2007 r. Nr 221, poz. 1645).

2.3.1. Źródła pól elektromagnetycznych

Promieniowanie elektromagnetyczne (tzw. niejonizujące) uważa się obecnie za jedno z poważniejszych za-

nieczyszczeń środowiska. Promieniowanie to powstaje w wyniku działania zespołów sieci i urządzeń elek-

trycznych w pracy, w domu, urządzeń elektromedycznych do badań diagnostycznych i zabiegów fizykoche-

micznych, stacji nadawczych, urządzeń energetycznych, telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawi-

gacyjnych.

Obiektami, które mogą wywołać promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące w środowisku są: elek-

troenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, łączność radiowa, w tym

CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa, stacje radiolokacji i radionawigacji, stacje transformatorowe,

sprzęt gospodarstwa domowego i powszechnego użytku zasilany prądem zmiennym 50 Hz.


Pola elektromagnetyczne mogą także być pochodzenia naturalnego. Są to między innymi promieniowanie

elektromagnetyczne Ziemi lub wyładowania elektryczne w czasie burzy.

Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne są urządzenia, które emitują fale elektromagnetyczne wyso-

kiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości 0,1-300 MHz i mikrofal od 300 MHz do 300 GHz.

Mającym największe znaczenie źródłem promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego na terenie

gminy Wolbórz jest terenowa sieć elektroenergetyczna. Na terenie gminy znajduje się jeden GPZ zlokalizowa-

ny w Wolborzu z transformatorem o mocy 10 MVA, zasilany linią 110 kV. Z ww. GPZ-tu wyprowadzone są

4 linie magistralne napowietrzne o napięciu 15 kV każda.

Na terenie gminy znajdują się maszty telefonii komórkowej.

W gminie do tej pory nie wystąpiła potrzeba tworzenia obszarów ograniczonego użytkowania.

2.3.2. Pomiary pól elektromagnetycznych

Dopuszczalne poziomy PEM w środowisku określone są dla terenów przeznaczonych pod zabudowę miesz-

kaniową i dla miejsc dostępnych dla ludności.

Tabela 18. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych (opracowanie własne)

Wielkość fizyczna – zakres

częstotliwości PEM

Składowa część

elektryczna (kV/m)

Składowa część

magnetyczna (A/m)

Gęstość mocy

(W/m2)

dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową

50 Hz 1 60 -

dla miejsc dostępnych dla ludności

0 Hz 10 2500 -

Od 0 Hz do 0,5 Hz - 2500 -

Od 0,5 Hz do 50 Hz 10 60 -

Od 0,05 kHz do 1 kHz - 3/f -

Od 0,001 MHz do 3 MHz 20 3 -

Od 3 MHz do 300 MHz 7 - -

Od 300 MHz do 300 GHz 7 - 0,1

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Prowadzi

on również, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono prze-

kroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.

W 2012 r. WIOŚ w Łodzi przeprowadził pomiary natężenia PEM na terenie województwa ogółem

w 45 punktach monitoringowych. Na terenie gminy Wolbórz ani na terenie powiatu piotrkowskiego (obszar

wiejski) nie prowadzone były pomiary poziomu natężenia promieniowania elektromagnetycznego. Po prze-

prowadzeniu serii pomiarów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia PEM w żadnym

z punktów na terenie województwa.

Zgodnie z rozporządzeniem dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych wyznaczone zostały dla „te-

renów przeznaczonych pod zabudowę” jak i „miejsc dostępnych dla ludności” i odnoszą się do różnych zakre-

sów częstotliwości pól od 50 Hz do 300 GHz. Z punktu widzenia monitoringu środowiska najważniejszy jest

zakres częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz. Dopuszczalne natężenie pola elektromagnetycznego dla danego

zakresu wynosi E = 7 V/m dla składowej elektrycznej i S = 0,1 W/m2 dla gęstości mocy.

W stosunku do przesyłowych linii elektroenergetycznych oraz obiektów z nimi związanych przyjmuje się:

- szkodliwy wpływ linii energetycznych o napięciu 110, 220 i 400 kV obejmuje strefę o szerokości od

12 do 25 m od osi linii w obie strony,

- uciążliwość stacji transformatorowych zamyka się w granicach obiektu.

Na terenie gminy zainstalowane są maszty telefonii komórkowej. Uciążliwość masztów telefonii komórko-

wej mieści się w ich strefach ochronnych.


2.3.3. Podsumowanie

Źródła promieniowania elektromagnetycznego są obecne i powszechne w codziennym życiu człowieka.

Lokalizacje obiektów uciążliwych, oddziaływujących na człowieka ze względu na zwiększone promienio-

wanie powinny znajdować się poza terenami mieszkalnymi.

Na terenie gminy Wolbórz nie stwierdzono występowania ponadnormatywnego promieniowania elektroma-

gnetycznego. Przyjmuje się, że na tym obszarze (podobnie jak na obszarze całego województwa) poziom natę-

żenia PEM jest niski.

2.4. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa

Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (t.j.: Dz. U. 2012 r. poz. 145) określa cele służące zapew-

nieniu ochrony wód, poprzez zapobieganie dalszej ich degradacji, ochronę przed zanieczyszczeniem, poprawę

stanu ekosystemów wodnych i ekosystemów lądowych zależnych od wody oraz promocje zrównoważonego

wykorzystania zasobów wodnych.

Ocenę jakości badanych wód powierzchniowych i podziemnych przeprowadzono w oparciu o kryteria okre-

ślone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu

jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych

(Dz. U. Nr 257, poz. 1545) oraz 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jed-

nolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz. 1550).

2.4.1. Hydrografia

Teren gminy Wolbórz położony jest w obrębie zlewni Pilicy. Południowo-wschodnia część powierzchni

gminy znajduje się na obszarze zlewni bezpośredniej Zbiornika Sulejowskiego. Sieć hydrograficzną gminy

tworzą rzeki: Wolbórka, Moszczanka Właściwa i Goleszanka oraz Młynówka Moszczanka i Młynówka Wol-

bórka. Gmina Wolbórz usytuowana jest na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP), wyma-

gającego szczególnej ochrony. Jest to zbiornik wód bardzo czystych, nadających się do użytku bez uzdatniania,

w utworach kredy dolnej, w ośrodkach szczelinowych i szczelinowo-porowych.

Wody powierzchniowe płynące i stojące mają duże znaczenie jako źródła zaopatrzenia rolnictwa w wodę

użytkową. Są one również wykorzystywane do celów rekreacyjnych.

Rzeka Wolbórka

Wolbórka jest lewostronnym dopływem Pilicy; uchodzi do niej w km 127,3. Płynie początkowo przez

Wzniesienia Łódzkie, następnie przez Równinę Piotrkowską do Doliny Bialobrzeskiej. Długość Wolbórki wy-

nosi 48,8 km, a powierzchnia dorzecza 941,5 km2. Źródła Wolbórki znajdują się w lesie w okolicach Tuszyna

(3 km na północny zachód od Tuszyna, koło trasy Łódź-Tuszyn), na wysokości ok. 196 m n.p.m. i są objęte

rezerwatem przyrody „Wolbórka”. Rzeka płynie początkowo na wschód, szeroką doliną, w wyraźnym obniże-

niu wśród łąk. W okolicach Czarnocina zmienia kierunek na południowo-wschodni, płynąc odtąd wąską doliną

przez pagórkowatą wysoczyznę. Kilka kilometrów przed ujściem Wolbórka zmienia kierunek na północno-

wschodni, po czym przebija się dwoma przełomami pod Zawadą. Uchodzi do Pilicy na terenie Tomaszowa

Mazowieckiego. Średni przepływ rzeki w dolnym biegu wynosi 2,5 m3/s. Największymi dopływami Wolbórki

są Czarna, Moszczanka oraz Miazga.

Rzeka Moszczanka Właściwa

Moszczanka jest prawostronnym dopływem Wolbórki, uchodzącym do niej w km 12,3. Wypływa w okoli-

cach wsi Gołygów, po czym kieruje się na wschód i przechodzi pod drogą krajową nr 1. Przepływa między

innymi przez miejscowości Moszczenica, Białkowice, Wolbórz i w okolicach wsi Godaszewice wpada do

Wolbórki. Długość Moszczanki wynosi 20 km. Jej prawym dopływem jest Goleszanka.

Rzeka Goleszanka

Goleszanka to niewielka rzeka, długości ok. 7 km, będąca prawym dopływem Moszczanki. Wypływa na

północ od wsi Proszenie a następnie, kierując się na wschód, przepływa pod drogą krajową nr 8, mija wieś Żar-

nowica Mała i ponownie przechodzi pod drogą krajową nr 8 i w okolicach Wolborza wpada do Moszczanki.


Zbiornik Sulejowski

Zalew Sulejowski powstał w latach 1969-1974 w wyniku spiętrzenia Pilicy. Rzeka przegrodzona została

pod Smardzowicami tamą (długość tamy: 1200 m, wysokość: 16 m, szerokość na koronie: 10 m). Zbiornik odda-

no do użytku w 1973 r. Linia brzegowa zbiornika wynosi 58 km, z czego 11 km znajduje się na terenie gminy

Wolbórz. Pojemność całkowita przy maksymalnym spiętrzeniu wynosi 95 mln m3. Położony jest na terenie czte-

rech gmin: Mniszków, Sulejów, Tomaszów Mazowiecki i Wolbórz. Zbiornik znajduje się w granicach Sulejow-

skiego Parku Krajobrazowego. Powstanie zbiornika miało na celu zapewnienie wody pitnej dla Tomaszowa Ma-

zowieckiego i Łodzi. Obecnie Łódź nie korzysta z wody ze Zbiornika Sulejowskiego, ponieważ posiada własne

studnie głębinowe. Oprócz funkcji retencyjnej i energetycznej zbiornik służy również jako miejsce rekreacji.

2.4.2. Pomiary jakości wód powierzchniowych

Wody powierzchniowe oceniane są na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada

2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych

norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545). Rozporządzenie na podstawie art. 38a

ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.). Klasyfikacja dla

prezentowania stanu wód obejmuje pięć klas jakości wód od klasy I-szej – wody o bardzo dobrej jakości, do

klasy V – wody złej jakości.

Na terenie gminy Wolbórz nie prowadzono badań wód powierzchniowych. Badania rzeki Wolbórki oraz

Moszczanki prowadzone były w punktach zlokalizowanych poza obszarem gminy.

Tabela 19. Ocena stanu JCW badanych w latach 2010-2012 (WIOŚ, Raport o stanie środowiska w woje-

wództwie łódzkim w 2012 r.)

PSD_sr – poniżej stanu dobrego, przekroczone stężenia średnioroczne

W badanych punktach rzeki Wolbórka i Moszczanka prowadziły wody złej jakości. Stan oraz potencjał eko-

logiczny oceniono na umiarkowany (Wolbórka od źródeł do Dopływu spod Będzelina), słaby (Wolbórka od

Dopływu spod Będzelina do ujścia) oraz zły (Moszczanka). Natomiast stan chemiczny określono poniżej stanu

dobrego, ze względu na przekroczenia stężeń średniorocznych (Wolbórka od Dopływu spod Będzelina do uj-

ścia) i dobry (Moszcznka).

W celu ochrony wód sporządzono w 2011 „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”

(PGW). Dokument wyznacza cele środowiskowe dla jednolitych części wód i obszarów chronionych (ustala

wartości graniczne wybranych wskaźników jakości wód dla poszczególnych JCWP, JCWPd i obszarów chro-

nionych). Cele środowiskowe powinny zostać osiągnięte do 2015 r. Dyrektywa przewiduje jednak odstępstwa

od założonych celów środowiskowych, jeżeli ich osiągnięcie dla danej części wód w ustalonym terminie

nie będzie możliwe z określonych przyczyn. Dopuszcza się również realizację inwestycji mających wpływ na

stan wód, powodujących zmiany w charakterystykach fizycznych jednolitych części wód, jeżeli cele którym

służą, stanowią nadrzędny interes społeczny i/lub korzyści dla środowiska naturalnego i społeczeństwa.


2.4.3. Wody podziemne

Wody podziemne na terenie gminy Wolbórz występują głównie w utworach kredowych oraz jurajskich

i tworzą użytkowy poziom wodonośny. Poziom ten charakteryzuje się napiętym zwierciadłem i wydajnością

zbliżoną do wydajności z wód międzymorenowych. W rejonie Młynar poziom kredowy łączy się z poziomem

wód czwartorzędowych i jest I poziomem wodonośnym. Wody podziemne zalegające w utworach czwartorzę-

dowych nie mają większego użytkowo znaczenia.

Wody te są narażone na bezpośrednie oddziaływanie źródeł zanieczyszczeń (dzikie wysypiska śmieci

i ścieki odprowadzane do strumieni), które w przypadku braku naturalnej izolacji z gruntów spoistych (glin,

iłów) lub gdy ta izolacja ma małą miąższość i nie zabezpiecza w dostatecznym stopniu przed przenikaniem

zanieczyszczeń, mogą kontaktować się i skażać głębsze poziomy wodonośne.

Tabela 20. Ujęcia wody zasilające wodociągi w gminie Wolbórz (POS i PGO Wolbórz 2009)

Lp. Lokalizacja Ilość studni Zatwierdzone zasoby

1. Ujęcie Kuznocin 2 60 m3/h

2. Ujęcie Wolbórz 2 125 m3/h

3. Ujęcie Swolszewice Duże 2 72 m3/h

4. Ujęcie Polichno 2 66 m3/h

5. Ujęcie Żywocin 2 50 m3/h

Według załączników do Uchwały Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2011 r. (M.P. z 2011 r. Nr 49, poz. 549),

rejon gminy Wolbórz położony jest w Obszarze Dorzecza Wisły w regionie wodnym Środkowej Wisły w pasie

wyżyn w obszarze Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) Nr 97. Powierzchnia obszaru wynosi

3218 km2. Obszar gminy znajduje się na terenie GZWP 401 „Niecka Łódzka”.

Tabela 21. Charakterystyka zbiornika GZWP obejmującego zasięgiem gminę Wolbórz (Państwowy Instytut

Geologiczny)

Numer

zbiornika Nazwa GZWP Wiek

Szacunkowe zasoby

dyspozycyjne (tys. m3 /dobę)

Średnia głębokość

ujęć (m)

401 Niecka Łódzka Cr1

kreda dolna

90 30-800

W obrębie JCWPd nr 97, wody słodkie występują na głębokości ok. 400-500 m (na podstawie rozpoznania

regionalnego).

Tabela 22. Charakterystyka środowiskowa JCWPd Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)

Kod JCWPd 2300_097

Typ warstwy wodonośnej Porowata podziemna warstwa wodonośna

krzemionkowo-węglanowa

Stratygrafia Kreda dolna, kreda górna

Litologia Margle, piaskowce

Średni współczynnik filtracji 1x10-4 – 3x10-5 m/s

Średnia miąższość utworów wodonośnych >40 m

Liczba poziomów wodonośnych 2

Zasoby wód podziemnych dostępne do zagospodarowania

(tys. m3/dobę) 370,4


Tabela 23. Charakterystykę hydrogeologiczną JCWPd Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)

Nr JCWPd 97

Powierzchnia km2 3218

Stratygrafia Q, Tr, Cr3,

Litologia piaski/żwiry/wapienie/margle/opoki/gezy/lok/piaskowce

Typ geochem. utworów skalnych s/c

Rodzaj utworów budujących warstwę wodonośną porowe, szczelinowe,

Średni współczynnik filtracji m/s 0,00020; 0,00006; 0,00007

Średnia miąższość utworów wodonośnych 35, 10, 96

Liczba poziomów wodonośnych 1-3

Charakterystyka nadkładu warstwy wodonośnej

Q - gliny Q (miąższość do ok. 50 m) lub brak izolacji

Tr - gliny Q i osady ilaste Tr (miąższość do ok. 30 m) lub

brak izolacji

Cr3 - gliny Q i osady ilaste Tr (miąższość do ok. 30 m) lub

brak izolacji

Rysunek 2. Granice Jednolitych Części Wód Podziemnych Nr 97 (Państwowa Służba Hydrogeologiczna)


Rysunek 3. Charakterystyka środowiskowa JCWPd Nr 97 (Plan Gospodarowania Wodami na Obszarze Do-

rzecza Wisły)


2.4.4. Monitoring wód podziemnych

Oceny stanu chemicznego w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd) i w poszczególnych punk-

tach badawczych dokonuje się w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r.

w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896), które wyróżnia pięć

klas jakości wód:

- klasa I – wody bardzo dobrej jakości,

- klasa II – wody dobrej jakości,

- klasa III – wody zadowalającej jakości,

- klasa IV – wody niezadowalającej jakości,

- klasa V – wody złej jakości.

Rozporządzenie definiuje dobry i słaby stan chemiczny wód podziemnych. Klasy jakości wód podziemnych I,

II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny.

Badania jakości wód podziemnych prowadzone były przez WIOŚ w ramach monitoringu diagnostycznego

na terenie gminy Wolbórz w dwóch punktach pomiarowych na obszarze JCWPd nr 97: Lubiatów (właściciel -

Wytwórnia Spirytusu i Gorzelnia „Lubiatów” Sp. z o.o.) oraz Golesze Małe (właściciel - Areszt Śledczy

w Piotrkowie Trybunalskim).

Tabela 24. Wyniki badań wód podziemnych przeprowadzonych w punktach pomiarowych na terenie gminy

Wolbórz w roku 2009 oraz 2012 (WIOŚ Łódź):

Numer

punktu Miejscowość Rodzaj wód Stratygrafia

Klasa

czystości

Wskaźniki decydujące

o kasie czystości

Rok 2009

74 Lubiatów wody wgłębne czwartorzęd II Mn, Ca, HCO3, Fe

76* Golesze Małe wody gruntowe czwartorzęd II temperatura, NO3, Ca, HCO3

Rok 2012

74 Lubiatów wody wgłębne czwartorzęd II temperatura, Mn, Ca, HCO3

76* Golesze Małe wody gruntowe czwartorzęd II temperatura, Ca, HCO3

* punkt monitoringu w swobodnym zwierciadle wody

Z analizy dostępnych materiałów wynika, że jakość wód na terenie gminy jest dobra. Wymagają one jedynie

prostego uzdatniania. Do głównych wskaźników obniżających jakość wód należą: temperatura, mangan, wapń,

azotan, żelazo i wodorowęglan. Najbardziej narażone na zanieczyszczenia są wody gruntowe występujące płytko

i bez izolacji. Na jakość tych wód znaczący wpływ ma sposób zagospodarowania terenu w rejonie studni. Stwier-

dzane w wodzie zanieczyszczenia najczęściej mają charakter punktowy i są pochodzenia antropogenicznego.

Do głównych źródeł zanieczyszczeń wód gruntowych na terenie gminy Wolbórz należą zanieczyszczenia

pochodzenie antropogenicznego, tj.:

- niewłaściwe odprowadzanie ścieków,

- odprowadzanie do wód i do ziemi ścieków z obiektów prowadzących działalność produkcyjną, zawie-

rających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, wycieki ze zbiorników i instalacji

technologicznych (np. paliwowych),

- infiltracja zanieczyszczeń z powierzchni, ze względu na słabą izolacyjność warstw wodonośnych.

2.4.5. Gospodarka wodno–ściekowa

Gospodarka ściekowa regulowana jest Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu

w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: z 2006 r. Dz. U. Nr 123, poz. 858, z późn. zm.),

Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. roku w sprawie warunków jakie należy spełnić

przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla śro-

dowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984), Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 roku


– w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 137, poz. 924). Zgodnie z art. 3 ustawy

„Prawo ochrony środowiska”, ścieki (substancje ciekłe, wprowadzone bezpośrednio lub za pomocą urządzeń

kanalizacyjnych do wód) zmieniają stan fizyczny, chemiczny lub biologiczny wód, działając niszcząco na świat

roślinny lub zwierzęcy. Ścieki powstają w wyniku bytowania człowieka oraz prowadzonej przez niego działal-

ności gospodarczej i rolniczej (ścieki bytowo–gospodarcze, ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, wody opa-

dowe, zanieczyszczenia, wody podgrzane, skażone promieniotwórczo i zasolone).

2.4.5.1. Sieć wodociągowa

Łączna długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Wolbórz wynosi 143,5 km, a liczba przyłączy –

2179 szt. Obecnie na terenie gminy z sieci wodociągowej korzysta 86,3% gospodarstw domowych.

System wodociągowy zasilany jest z ujęć wody zlokalizowanych w miejscowościach:

- Wolbórz: 2 studnie, zatwierdzone zasoby: 125 m3/h; ilość pobieranej wody (max):

Qmax h = 100 m3/h; Qmax d =1200 m3/d doprowadza wodę do miejscowości Wolbórz,

- Polichno: 2 studnie; zatwierdzone zasoby: 66 m3/h; ilość pobieranej wody (max):

Qmax h = 60,0 m3/h; Qśr. D = 1100 m3/d; Qmax d = 1400 m3 doprowadza wodę do miejscowości: Po-

lichno, Psary Witowskie, Psary Lechawa, Psary Stare, Proszenie, Żarnowica, Golesze, Golesze Małe,

Lubiaszów Stary, Lubiaszów Nowy, Bronisławów, Leonów, Młoszów, Modrzewek, Apolanka, Kaleń,

Janów, Stanisławów i Studzianki,

- Żywocin: 2 studnie; zatwierdzone zasoby: 50 m3/h; ilość pobieranej wody (max):

Q max h = 50 m3/h; Qśr. D = 350 m3/d zaopatruje wsie: Żywocin, Komorniki i Bogusławice,

- Kuznocin: 2 studnie; zatwierdzone zasoby: 60 m3/h; ilość pobieranej wody (max):

Qmax h = 500 m3/h; Qśr. D = 250 m3/d doprowadza wodę do miejscowości: Kuznocin, Młynary, Bru-

daki, Lubiatów i Świątniki,

- Swolszewice Duże: 2 studnie; zatwierdzone zasoby: 72 m3/h; ilość pobieranej wody (max):

Qmax h =60 m3/h; Qśr. d = 600 m3/d, obsługuje Swolszewice Duże, część Leonowa i Adamowa oraz

Bronisławów.

Tabela 25. Stan sieci wodociągowej w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Parametry Jednostka 2008 2009 2010 2011 2012

długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej (bez przyłączy) km 121,2 124,2 125,3 125,3 143,5

liczba połączeń do budynków mieszkalnych i zbiorowego za-

mieszkania

szt. 2025 2124 2148 2164 2179

woda dostarczona do gospodarstw domowych dam3 285,4 269,7 271,0 247,6 243,7

sieć rozdzielcza wodociągowa na 100 km2 ogółem km 79,9 81,9 82,6 82,6 86,3

ludność korzystająca z sieci ogółem osoba 6467 6542 6638 6700 6688

ludność korzystająca z sieci ogółem % 85,1 85,7 85,9 86,2 86,3

Wyjaśnienie: dam3 - jednostka objętości dekametr sześcienny, gdzie 1 dam3 =1000 m3

Zużycie wody rocznie na 1 mieszkańca gminy wynosi ogółem 31,3 m3, na mieszkańca miasta 29,9 m3, a na

mieszkańca wsi – 31,9 m2.

Tabela 26. Zużycie wody w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 w dam3 (GUS, 2008-2012)

Zużycie wody 2008 2009 2010 2011 2012

ogółem 377,5 350,6 368,2 382,7 490,5

przemysł 18 14 5 7 118

eksploatacja sieci wodociągowej 359,5 336,6 363,2 375,7 372,5

eksploatacja sieci wodociągowej – gospodarstwa domowe 285,4 269,7 271,0 247,6 243,7



2.4.5.2. System małej retencji

Podstawowym zadaniem małej retencji jest gromadzenie wody do bezpośredniego użycia, ale również regu-

lacja i kontrola wody w środowisku. Realizacja obiektów małej retencji przyczynia się m.in. do spowolnienia

odpływu wód powierzchniowych, podniesienia poziomu wód gruntowych, powstrzymania degradacji siedlisk

wodno-bagiennych, zwiększenia różnorodności biologicznej obszaru oraz powstrzymania erozji terenowej.

W kształtowaniu retencji gruntowej i powierzchniowej zasadniczą rolę ogrywają odpowiednio wykonane

i eksploatowane melioracje wodne oraz całościowy program na rzecz budowy małej skali zbiorników wodnych.

Zbiorniki te mogą służyć głównie jako obiekty magazynujące wodę na potrzeby gospodarcze, przeciwpowo-

dziowe, przeciwpożarowe, przeciwdziałające erozji wodnej, mogą również mieć znaczenie krajobrazowe i re-

kreacyjne oraz ekologiczne.

Dokonując analizy stopnia zagrożenia powodziowego należy stwierdzić, że gmina Wolbórz należy do strefy

niskiego potencjalnego zagrożenia powodzią, lokalnie możliwe są podtopienia przyległych użytków rolnych,

których przyczynami mogą być wezbrania spowodowane wzrostem poziomu wód w rzekach wywołanym przez

ulewne deszcze, roztopy czy zatory lodowe.

Na małych rzekach (zlewniach) podczas gwałtownych opadów lub roztopów następuje szybkie wezbranie,

co może być bardzo dla terenów intensywnie użytkowanych, zurbanizowanych, zamieszkałych przez ludzi.

Na terenie gminy zagrożenie podtopieniami (zalewaniem powoduje rzeka Moszczanka w miejscowości

Młynary. Wystąpienie z brzegów Moszczanki zagraża zalaniem) podtopieniem ok. 50 ha łąk.

2.4.5.3. Sieć kanalizacyjna

Łączna długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 102,6 km. Do sieci przyłączonych jest

948 odbiorców. Stopień skanalizowania (korzystający z instalacji w % ogółu ludności) wynosi 40,7%.

Tabela 27. Stan sieci kanalizacyjnej w gminie Wolbórz w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Parametry Jednostka 2008 2009 2010 2011 2012

długość czynnej sieci kanalizacyjnej

(bez przyłączy)

km 30,2 30,2 30,2 30,2 102,6

liczba połączeń do budynków mieszkal-

nych i zbiorowego zamieszkania

szt. 706 832 857 903 948

odprowadzone ścieki dam3 103,7 107,1 103 145 130

sieć rozdzielcza kanalizacyjna

na 100 km2 ogółem

km 19,9 19,9 19,9 19,9 67,7

ludność korzystająca z sieci ogółem osoba 2851 3112 2960 3041 3158

ludność korzystająca z sieci ogółem % 37,5 40,8 38,3 39,1 40,7


Tabela 28. Ścieki komunalne i przemysłowe wymagające oczyszczania odprowadzone do wód lub ziemi

(w dam3) w latach 2008-2012 (GUS, 2008-2012)

Ścieki 2008 2009 2010 2011 2012

odprowadzone ogółem 103,7 107,1 103 145 130

oczyszczane łącznie z wodami infiltracyjnymi

i ściekami dowożonymi 130 135 173 181 138

oczyszczane razem 100 102 103 145 130

oczyszczane z podwyższonym usuwaniem

biogenów

100 102 103 145 130

oczyszczane biologicznie

i z podwyższonym usuwaniem biogenów w %

ścieków wymagających oczyszczania

96,4 95,2 100 100 100



Ładunki zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych po oczyszczeniu w roku 2012 wynosiły:

BZT5 – 283 kg/rok

ChZT – 1198 kg/rok

zawiesina ogólna – 300 kg/rok

azot ogólny – 6 kg/rok

fosfor ogólny – 1 kg/rok

Na terenie gminy wytworzono łącznie w ciągu roku 33 Mg osadów ściekowych.

System odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków prowadzony jest przez 3 oczyszczalnie ścieków na te-

renie gminy. Wolbórz posiada nowoczesną oczyszczalnię, którą oddano do użytku w październiku 2003 roku.

Wybudowano sieć kanalizacji sanitarnej w miejscowościach położonych w turystyczno-rekreacyjnej części

gminy (okolice Zalewu Sulejowskiego) wraz z oczyszczalnią ścieków „Żarnowica”. Nad wszystkimi urządze-

niami wodociągowo–kanalizacyjnymi opiekę sprawuje KOM – WOL Sp. z o.o.

Tabela 29. Charakterystyka istniejących na terenie gminy oczyszczalni ścieków komunalnych (POS 2009)

Charakterystyka Wolbórz Psary Stare Żarnowica

Wykorzystywana technologia Biologiczno-mechaniczna

z podwyższonym usuwa-

niem biogenów

Biologiczno-mechaniczna

z podwyższonym usuwa-

niem biogenów

Biologiczno-

mechaniczna

z podwyższonym usu-

waniem biogenów

Rodzaj procesu Tlenowy osad czynny Połączenie trzech proce-

sów: beztlenowy + tleno-

wy osad czynny ze zło-

żem + poletka filtracyjne

żwirowe

Tlenowy

osad czynny

Ilość przerabianych odpadów 42 000t/r 3 100t/r 380 t/r

Moc przerobowa instalacji

(t/r) 109 500 10 950 4500

Odpady powstające podczas

procesu odzysku/

unieszkodliwiania

(kod, rodzaj, ilość)

-190801: skratki - 7t

-190805: ustabilizowane

komunalne osady ścieko-

we - 320t

-190801: skratki - 0,5t


komunalne osady ścieko-

we - 24t

-190801: skratki - 2t


komunalne osady ście-

kowe - 380 t/r

2.4.5.4. Główne źródła zanieczyszczeń

Do głównych źródeł zanieczyszczeń istniejących na terenie gminy Wolbórz należą:

- brak sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich i nieskanalizowanej części Wolborza,

- nieszczelne szamba lub odprowadzanie ścieków do rowów przydrożnych, cieków wodnych, na pola, itp.,

- stosowanie nawozów chemicznych na terenach dolinnych, w miejscach gdzie wody gruntowe zalegają

płytko pod powierzchnią terenu oraz gruntach o większych spadkach w kierunku cieków wodnych,

- niekorzystny wpływ ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze pływów powierzchniowych,

- odprowadzanie do wód i do ziemi ścieków z obiektów prowadzących działalność produkcyjną, zawie-

rających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.

Ponadto istotnym problem stanowi duża dysproporcja pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanaliza-

cyjnej na terenie gminy.

2.4.6. Podsumowanie

Główną przyczyną zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie gminy jest niedostateczny rozwój sie-

ci kanalizacyjnej (dysproporcja w stosunku do długości sieci wodociągowej) i związane z tym nielegalne od-


prowadzanie ścieków socjalno-bytowych bezpośrednio do gruntu. Praktyki te mogą zaszkodzić nie tylko wo-

dom powierzchniowym, ale także – znacząco - wodom podziemnym.

Aby poprawić stan wód na terenie gminy należy dążyć do rozwoju sieci kanalizacyjnej (zmniejszenie zanie-

czyszczeń przenikających do gleby i do wód), budować nowe oczyszczalnie ścieków oraz propagować oczysz-

czalnie przydomowe w rejonach o rozproszonej zabudowie.

Wykres 4. Porównanie długości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Wolbórz w latach 2008-

2012

2.5. Odpady

Obowiązek planowania gospodarki odpadami został sformułowany w uchwalonej przez Sejm RP ustawie

z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21). Powszechna zasada gospodarowania odpadami

(Rozdział 2 art. 18 Ustawy o odpadach) brzmi „Każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące po-

wodować powstanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich

sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać po-

wstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz

na środowisko, w tym przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użycia”.

2.5.1. Odpady niebezpieczne

Przepisy prawne pozwalają wytwórcom lub odbiorcom odpadów, przeznaczonych do wykorzystania lub

unieszkodliwiania, na tymczasowe ich magazynowanie na własnym terenie. Regulacje prawne zawierają głów-

nie ustawy: Prawo Ochrony Środowiska, Ustawa o odpadach, Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie

katalogu odpadów. Transport tych odpadów ma być zgodny z przepisami określającymi warunki przewożenia

materiałów niebezpiecznych. Ewidencja odpadów powinna być prowadzona w oparciu o Rozporządzenie Mini-

stra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie: wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji

odpadów oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia w sprawie zakresu informacji oraz wzo-

rów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach.

Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest działalność przemysłowa i usługowa.

Odpady niebezpieczne powstają również w gospodarstwach domowych, służbie zdrowia i szkolnictwie. Do

odpadów niebezpiecznych znajdujących się w strumieniu odpadów komunalnych zalicza się: lampy fluorescen-

cyjne i inne odpady zawierające rtęć, baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami ołowiowymi,

niklowo-kadmowymi lub bateriami zawierającymi rtęć oraz nie sortowane baterie i akumulatory zawierające te

baterie, detergenty zawierające substancje niebezpieczne, środki ochrony roślin (np. insektycydy, pestycydy,

herbicydy), kwasy i alkalia, rozpuszczalniki, odczynniki fotograficzne, leki cytotoksyczne i cytostatyczne,

urządzenia zawierające freony, oleje i tłuszcze inne niż jadalne, farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze

i żywice zawierające substancje niebezpieczne, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne.


Na obszarze gminy nie ma zlokalizowanych czynnych składowisk odpadów niebezpiecznych, mogilnika jak

również nie są zlokalizowane składowiska odpadów przemysłowych. W gminie obowiązuje „Program usuwa-

nia azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Wolbórz”. W latach 2010-2013 z terenu gminy

usunięto łącznie 232,56 Mg wyrobów azbestowych. Wszystkie odpady zawierające azbest powinny zostać usu-

nięte do roku 2032.

Odpady niebezpieczne zbierane na terenie gminy:

- przeterminowane leki i chemikalia – w wyznaczonych aptekach,

- zużyte baterie i akumulatory małogabarytowe – w placówkach oświatowych oraz w miejscach użytku

publicznego,

- zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, odpady wielkogabarytowe, zużyte opony – odbierane 2 razy

w roku w wyznaczonym terminie (mobilny punkt zbiórki).

2.5.2. Odpady z sektora gospodarczego

Na terenie gminy nie ma składowiska odpadów przemysłowych.

Podstawowym źródłem powstawania odpadów w sektorze gospodarczym jest działalność przemysłowa, rol-

nicza i usługowa (usług komunalnych i budowlanych). Na przedmiotowym terenie nie występują większe ilości

odpadów tego typu. Istnieje natomiast szereg placówek usługowych i produkcyjnych, które w efekcie swej

działalności wytwarzają odpady przemysłowe. Odbiorem odpadów od poszczególnych wytwórców zajmują się

specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie zezwolenia w tym zakresie oraz unieszkodliwione (odpady

niebezpieczne) lub wykorzystane gospodarczo.

Osad ściekowy powstający w oczyszczalniach ścieków jest jednym z odpadów zaliczanych do sektora go-

spodarczego. Najczęściej jest on składowany czasowo na terenie oczyszczalni. W gminie Wolbórz osady ście-

kowe powstają w oczyszczalniach komunalnych i przemysłowych.

Tabela 30. Osady ściekowe z terenu gminy Wolbórz składowane i wykorzystane na składowiskach

(w Mg) w latach 2010-2013 (Urząd Miejski w Wolborzu)

Osady ściekowe 2010 2011 2012 2013

ogółem wytworzone

w oczyszczalniach komunalnych

90 205 167 205

Odpady z sektora rolno–spożywczego powstają głównie w: gospodarstwach rolnych, ogrodniczych i hodow-

lanych, gorzelniach, ubojniach, zakładach przetwórstwa spożywczego, mleczarniach, chłodniach oraz innych

zakładach zajmujących się produkcją i przetwórstwem żywności. Dominującym kierunkiem postępowania

z wytworzonymi odpadami z tej grupy jest ich odzysk.

Odpady niebezpieczne stanowią szczególną grupę wśród odpadów przemysłowych. Ze względu na stwarza-

ne zagrożenie, gospodarka tymi odpadami objęta jest nadzorem poprzez nakaz selektywnego ich składowania,

kierowanie do wykorzystania bądź unieszkodliwiania oraz ograniczenie przemieszczania. Firmy z terenu gminy

mają podpisane umowy z firmami zajmującymi się transportem i unieszkodliwianiem takich odpadów.

2.5.3. Odpady komunalne

Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych na terenie gminy są:

- gospodarstwa domowe,

- obiekty infrastruktury, tj. handel, usługi, zakłady rzemieślnicze, targowiska, obiekty administracji

i inne.

Nowe przepisy nakładają na gminę obowiązek selektywnego zbierania odpadów komunalnych w celu osią-

gnięcia odpowiednich poziomów recyklingu. Od 1 lipca 2013 roku weszły w życie przepisy o przejęciu obo-

wiązków gospodarowania odpadami przez gminy i ponoszenia opłat przez wytwórców.


Tabela 31. Odpady komunalne zebrane z terenu gminy Wolbórz w latach 2010-2013 (dane Urząd Miejski

w Wolborzu)

Rodzaj Jednostka 2010 2011 2012 2013

Ilość odpadów komunalnych zebranych ogółem Mg 1880 1919 1320 1670

Ilość odpadów komunalnych zebranych selektywnie Mg 148,8 180,1 221,5 184,5

Liczba gospodarstw objętych selektywną zbiórką odpadów szt. 2450 2450 2460 2700

Wykres 5. Odpady komunalne zebrane na terenie gminy Wolbórz w latach 2010-2013

Nowy system odbioru odpadów został wprowadzony na terenie gminy Wolbórz w wymaganym terminie.

Prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów komunalnych (segregacja „u źródła”), indywidualni wytwórcy

odpadów (gospodarstwa domowe jednorodzinne) gromadzą je w workach (99% gospodarstw) lub pojemnikach

(przeznaczonych do segregacji odpadów, z podziałem na następujące frakcje:

- tworzywa sztuczne: butelki typu PET, butelki po chemii gospodarczej, opakowania po produktach spo-

żywczych, folia opakowaniowa (worek żółty),

- papier: gazety, papier, książki, zeszyty, kartony, pudła tekturowe, opakowania wielomateriałowe (kar-

toniki po sokach, napojach i produktach mlecznych) (worek niebieski),

- metal: puszki aluminiowe, stalowe po żywności, napojach, karmie dla zwierząt (worek czerwony),

- szkło: opakowania szklane, białe i kolorowe butelki po napojach, sokach, alkoholach, żywności, słoiki

po dżemach i przetworach (worek zielony),

- bioodpady: odpadki kuchenne (resztki owoców, warzyw, produktów mlecznych, skorupki jaj, łupiny

orzechów, fusy po kawie, herbacie razem z filtrem papierowym), ścięta trawę, chwasty, liście, drobne

gałązki, spady owocowe, zwiędłe kwiaty cięte, doniczkowe (worek brązowy).

Odpady komunalne odbierane są przez firmę Remondis Sp. z o.o. Oddział w Łodzi, ul. Zbąszyńska 6, Filia

w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Żelazna 7. Zebrane odpady wywożone są do Zakładu Zagospodarowania Od-

padów w Łodzi, ul. Zbąszyńska, Zakładu Gospodarowania Odpadami w Putininie oraz Składowisko w Płoszo-

wie k/Radomska. Firma zajmująca się gospodarką odpadami na terenie gminy wyposaża mieszkańców w worki

do segregacji. Odbiór odpadów zmieszanych oraz segregowanych (tworzywa sztuczne, papier, szkło oraz me-

tal) z terenu nieruchomości odbywa się jeden raz w miesiącu według harmonogramu, natomiast dwa razy

w miesiącu odbierane są odpady biodegradowalne.


Naliczanie opłat za gospodarowanie odpadami odbywa się na podstawie ilości zużytej wody na cele socjal-

no-bytowe, za rok poprzedni. Obecnie opłaty te wynoszą wg stawki 2,50 zł/m3 w przypadku segregowania

odpadów (segregacja „u źródła”) oraz 5,00 zł/m3, w przypadku nie segregowania odpadów.

Jednym z podstawowych celów nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi jest osiągnięcie od-

powiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na

składowiska oraz zwiększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie.

Zgodnie z art. 3b ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. oraz Roz-

porządzeniem Ministra Środowiska z 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do po-

nownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych gminy w 2013 r. po-

winny osiągnąć: w przypadku odpadów komunalnych, takich jak: papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło -

co najmniej 12% poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia oraz w przypadku innych niż nie-

bezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych - co najmniej 36% poziom recyklingu, przygotowania do

ponownego użycia i odzysku innymi metodami.

Natomiast według art. 3c wyżej cytowanej ustawy gminy mają również obowiązek ograniczyć masę odpa-

dów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania do dnia 16 lipca 2013 roku do

nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywa-

nych do składowania.

Według informacji otrzymanych z Urzędu Miejskiego ww. poziomy zostały osiągnięte i przedstawiają się

następująco:

- poziom recyklingu odpadów komunalnych, o takich jak: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło wy-

niósł 20%,

- poziom recyklingu odpadów budowlanych i rozbiórkowych wyniósł 63,6%,

- poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składo-

wania wyniósł 21%.

Według „Planu gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego” wprowadza się podział województwa na

4 regiony, obejmujące obszary liczące, co najmniej 150 tys. mieszkańców. Gmina Wolbórz należy do regionu 3.

Tabela 32. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie III

Rodzaj regionalnej instalacji

Funkcjonujące

regionalne instalacje

do przetwarzania

odpadów komunalnych

(RIPOK)

Instalacje przewidziane

do zastępczej obsługi

Regionów w przypadku

gdy regionalna instalacja uległa

awarii lub nie może przyjmować

odpadów z innych przyczyn

Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania

zmieszanych odpadów komunalnych i wydzielenia ze zmie-

szanych odpadów komunalnych frakcji nadających się

w całości lub w części do odzysku

Pukinin,

gm. Rawa

Mazowiecka

Julków, gm. Skierniewice

Tomaszów Maz.,

ul. Piaskowa 122

Płoszów,

gm. Radomsko

Piotrków Tryb.,

ul. 1-go Maja 25

Piotrków Tryb., ul. Wolska

Sulejów, ul. Psarskiego 3

Lubochnia Górki 68/74

Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów

zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich

produktów o właściwościach nawozowych lub środków

wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania

określone w przepisach odrębnych lub materiału po procesie

kompostowania lub fermentacji dopuszczonego do odzysku

w procesie R10, spełniającego wymagania określone

w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 7 ustawy

o odpadach

Płoszów,

gm. Radomsko Różanna, gm. Opoczno


Instalacja do składowania odpadów powstających

w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmie-

szanych odpadów komunalnych oraz pozostałości

z sortowania odpadów komunalnych o pojemności pozwala-

jącej na przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat

odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji

do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych

odpadów

Lubochnia Górki 68/74

Brzeziny, ul. Łódzka

Koluszki

Pukinin, gm. Rawa Maz.

Rzgów, ul. Ogrodowa 115

Kruszów, gm. Tuszyn

Moszczenica, ul. Cegielniana

Różanna, gm. Opoczno

Kąsie, gm. Kamieńsk

Płoszów, gm. Radomsko

Sławno Kolonia, gm. Sławno

* wg uchwały nr XLI/765/13 Sejmiku Województwa Łódzkiego zmieniającej uchwałę w sprawie wykona-

nia Planu gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012

2.5.4. Podsumowanie

Na terenie gminy prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów w podziale na: odpady zmieszane, tworzy-

wa sztuczne, papier, metal, szkło oraz bioodpady.

W 2013 roku na terenie gminy Wolbórz zebrano 1670 Mg komunalnych odpadów zmieszanych, 184,5 Mg

odpadów komunalnych segregowanych oraz 96,84 Mg odpadów azbestowych. Ponadto wytworzono 205 Mg

osadów ściekowych.

W gminie prowadzona jest inwentaryzacja i dofinansowanie zbiórki wyrobów zawierających azbest.

2.6. Gleby

2.6.1. Wprowadzenie

Na stan gleb ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, m.in.: procesy erozyjne, emisja gazów i pyłów oraz

prowadzona gospodarka rolna (nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin). Niebagatelne znaczenie ma

również świadomość ekologiczna użytkowników gruntów.

Tabela 33. Użytkowanie gruntów (w ha) w gospodarstwach rolnych na terenie gminy Wolbórz według da-

nych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (GUS 2010)

Powierzchnia Gospodarstwa rolne ogółem (ha)

grunty ogółem 8445,24

użytki rolne ogółem 7763,91

użytki rolne w dobrej kulturze 7599,05

pod zasiewami 6482,18

grunty ugorowane 123,69

uprawy trwałe 31,67

sady 27,39

ogrody przydomowe 31,54

łąki trwałe 864,11

pastwiska trwałe 65,86

pozostałe użytki rolne 164,86

lasy i grunty leśne 382,85

pozostałe grunty 298,48


Tabela 34. Struktura gospodarstw na terenie gminy Wolbórz (według danych Powszechnego Spisu Rolnego,

GUS 2010)

Powierzchnia zasiewów wybranych upraw wynosi ogółem 6482,18 ha, w tym pod:

- zboża – 5974,58 ha,

- ziemniaki – 69,58 ha,

- uprawy przemysłowe – 87,14 ha,

- buraki cukrowe – 0,35 ha,

- rzepak i rzepik – 86,79 ha,

- strączkowe – 3,11 ha,

- warzywa gruntowe – 0,42 ha.

2.6.2. Typy i użytkowanie gleb

Gleby na obszarze gminy Wolbórz wykształciły się na podłożu utworów polodowcowych. Niemal na całym

terenie gminy przeważają gleby dobre i bardzo dobre. Największą przydatność rolniczą posiadają gleby brunat-

ne wytworzone na glinach i występujące w rejonie wsi: Bogusławice, Młynary i Komorniki (klasa bonitacyjna

IIIa). W rejonie wsi: Polichno, Proszenie, Żarnowica, Wolbórz, Kuznocin, Komorniki, Żywocin, Stanisławów,

Golesze i Dębsko na piaskach strukturalnych i spiaszczonych glinach wykształciły się gleby bielicowe

i pseudobielicowe klas IIIb i IVa. We wschodniej części gminy występują gleby najsłabsze, klas V i VI (rejony

wsi: Studzianki, Dębina, Adamów, Młoszów i Zwierzyniec). W dolinach rzek występują gleby torfowe oraz

mułowo-torfowe, czarne ziemie, mady lekkie i bardzo lekkie, stanowiące trwałe użytki zielone (łąki i pastwi-

ska) o klasach bonitacyjnych od II do VI.

Zamieszczona niżej tabela zawiera dane dotyczące udziału gleb poszczególnych klas bonitacyjnych w gminie.

Tabela 35. Gleby poszczególnych klas bonitacyjnych gminy Wolbórz (POS Wolbórz 2009)

Klasa ziemi IIIa IIIb IVa IVb V IV VIz

% gleb ornych 4,5 24,1 23,1 15,2 23,8 8,8 0,6

2.6.2. Monitoring gleb

Celem badań „Monitoringu chemizmu gleb ornych Polski” jest obserwacja zmian szerokiego zakresu cech

gleb użytkowych rolniczo, szczególnie właściwości chemicznych, zachodzących w określonych przedziałach

czasu pod wpływem działalności rolniczej i pozarolniczej działalności człowieka.

Obowiązek prowadzenia monitoringu, obserwacji zmian i oceny jakości gleb ziemi w ramach Państwowego

Monitoringu Środowiska wynika z zapisów art. 26 ustawy - Prawo ochrony środowiska. Kryteria oceny okre-

ślone są, na podstawie delegacji w art. 105 ww. ustawy, w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia

9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165,

poz. 1359).

Monitoring chemizmu gleb ornych realizowany jest od roku 1995. W 5-letnich odstępach czasowych są po-

bierane próbki glebowe ze stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych cha-

rakterystycznych dla pokrywy glebowej kraju.

Podstawowym wskaźnikiem pozwalającym na obiektywną ocenę jakości gleby jest jej odczyn wyrażony

wartością pH. Gleby o pH poniżej 4,5 określamy jako bardzo kwaśne, o odczynie 4,6–5,5 jako kwaśne, o od-


czynie 5,6–6,5 jako lekko kwaśne, a o pH powyżej 6,5 jako obojętne i zasadowe. Wyniki badań odczynu gleb,

przeprowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Łodzi w latach 2005–2008, wskazują na

utrzymywanie się niekorzystnej tendencji w zakresie stopnia zakwaszenia gleb. Na terenie powiatu piotrkow-

skiego, spośród przebadanych gleb, około 67% charakteryzuje się odczynem bardzo kwaśnym i kwaśnym,

a około 26% lekko kwaśnym. Gleb wykazujących odczyn obojętny i zasadowy jest zaledwie 7%.

Zużycie nawozów na 1 ha użytków rolnych (według: Powszechnego Spisu Rolnego, GUS 2010) w gminie

Wolbórz wynosi:

- nawozy mineralne – 138 kg,

- azotowe – 78,2 kg,

- fosforowe – 30,1 kg,

- potasowe – 29,7 kg,

- wapniowe – 66,1 kg.

2.6.4. Podsumowanie

Monitoring gleb realizowany jest w celu obserwowania zmian jakości gleb pod wpływem czynników antro-

popresji. W ramach monitoringu regionalnego WIOŚ prowadzi własne badania gleb położonych na wybranych

obszarach o potencjalnym zagrożeniu zanieczyszczeniem. Celem badań jest dokumentowanie zmian zachodzą-

cych w glebach, sygnalizowanie zagrożeń i umożliwienie wczesnego podejmowania działań ochronnych.

Na obszarze gminy Wolbórz dominują gleby IIIb, IVa i V klasy bonitacyjnej. Są to gleby kwaśne mało

zdewastowane i zdegradowane.

Głównym zagrożeniem dla środowiska glebowego na terenie gminy jest zakwaszenie gleb obniżające ich

przydatność rolniczą oraz naturalne zagrożenie gleb procesami erozyjnymi.

Do antropogenicznych zagrożeń gleb na terenie gminy, oprócz rolnictwa należy zaliczyć zanieczyszczenia

emitowane z sektora komunalnego. Szczególne zagrożenie stanowi emisja do powietrza zanieczyszczeń w wy-

niku spalania paliw, zanieczyszczenie ściekami, zanieczyszczenie powierzchni ziemi odpadami oraz magazy-

nowanie i dystrybucja paliw.

2.7. Surowce Naturalne

2.7.1. Zasoby surowców naturalnych

Na obszarze gminy Wolbórz najliczniej występują surowce mineralne związane z akumulacyjną działalno-

ścią lądolodu środkowopolskiego, tj.: pospolite kopaliny okruchowe i surowce ilaste (piaski, piaski ze żwirem,

żwiry, gliny zwałowe); nie stwierdzono złóż kruszywa grubego o wartości przemysłowej.

Surowce występujące na terenie gminy to: piaszczyste gliny zwałowe (występują w złożu Polichno w posta-

ci dość dużych płatów, przykrytych głównie piaskami wodnolodowcowymi; zasoby udokumentowane surowca

wynoszą 523 tys. m³) oraz piaski drobno-i średnioziarniste (zalegają na powierzchni, charakteryzują się znacz-

ną różnorodnością frakcji oraz miąższością od kilku do kilkunastu metrów; należą do surowców najliczniej

występujących na terenie gminy). Kruszywa naturalne w postaci piasków udokumentowano w kategorii obsza-

rów perspektywicznych w okolicach Kolonii Żywocin, Bogusławic, Kolonii Studzianki, na wschód od wsi

Polichno, w okolicach wsi Psary Witowskie oraz na południe od Wolborza.

2.7.2. Podsumowanie

Zasoby surowców na terenie gminy Wolbórz nie są znaczne, nie przedstawiają wartości dla przemysłu

i nie są wydobywane. Głównie są to złoża kruszyw naturalnych (piaski, żwiry i piaski ze żwirem) oraz złoża

gliny zwałowej.

2.8. Energia odnawialna

Perspektywa wyczerpania się zapasów paliw kopalnych, a także podejmowane działania na rzecz ochrony

środowiska naturalnego człowieka, przyczyniły się do wzrostu zainteresowania odnawialnymi źródłami energii,

czego efektem jest duży wzrost ich stosowania. Odnawialne źródła energii są to źródła wykorzystujące w pro-

cesie przetwarzania energię występującą w rozmaitych postaciach, w szczególności promieniowana słoneczne-


go, wiatru, wody, a także biomasy i ciepła wnętrza Ziemi. Obecny poziom cywilizacji technicznej stwarza moż-

liwość uznania za odnawialne źródło energii również części odpadów komunalnych i przemysłowych, która

nadaje się do energetycznego przetworzenia. Źródła energii odnawialnej są praktycznie niewyczerpalne, gdyż

ich zasoby uzupełniane są nieustannie w procesach naturalnych. Najłatwiej dostępne są zasoby energii promie-

niowania słonecznego i biomasy, natomiast dostępność energii geotermalnej, wiatru czy wody jest ograniczona

i zależna od położenia geograficznego. Dużą zaletą źródeł odnawialnych jest również ich minimalny wpływ na

środowisko naturalne. Odnawialne źródła energii mogą stanowić istotny udział w bilansie energetycznym kra-

ju. Mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego regionu, przede wszystkim zaś do

poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Potencjalnie

największym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo, jak również mieszkalnictwo i ko-

munikacja.

„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” (dokument zatwierdzony 10.11.2006 r. przez Radę Ministrów)

zawiera pakiet działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności go-

spodarki, jej efektywności energetycznej oraz ochrony środowiska. Wśród celów strategicznych polityki pań-

stwa jest wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii i uzyskanie 15% udziału energii, pochodzącej z tych

źródeł, w bilansie energii pierwotnej do roku 2020 oraz osiągniecie do tegoż roku 10% udziału biopaliw

w rynku paliw transportowych.

Tabela 36. Przykłady efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii w warunkach polskich

(opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Energii Odnawialnej)

Rodzaj energii Wytwarzanie energii elektrycznej Wytwarzanie energii cieplnej Wytwarzanie energii

mechanicznej

Energia promie-

niowania słonecz-

nego

Wykorzystanie ogniw fotowoltaicznych:

autonomiczne systemy małej mocy do

napowietrzania stawów hodowlanych

i do zasilania niewielkich urządzeń

elewacje energetyczne ścienne dachowe,

systemy małej mocy

telekomunikacja

suszarnictwo ogrzewanie

szklarni

przygotowanie ciepłej wody

użytkowej do celów domowych

i gospodarskich przygotowanie

ciepłej wody do celów prze-

twórstwa rolno-spożywczego

podgrzewanie wody

w basenach

wykorzystanie biernych syste-

mów słonecznych w budynkach

mieszkalnych i inwentarskich

-

Energia wodna tzw. mała energetyka: wodna,

elektrownie wodne małej mocy podłą-

czone do sieci

- -

Energia wiatru tzw. mała energetyka:

instalacje elektryczne domów, szklarni

i pomieszczeń gospodarczych

pompownie wiatrowe, napowietrzania

i rekultywacja małych zbiorników wod-

nych

elektrownie wiatrowe dużej mocy podłą-

czone do sieci

- -

Biomasa elektrociepłownie lokalne, osiedlowe

wykorzystanie biogazu z oczyszczalni

ścieków, ferm hodowlanych oraz gazu

wysypiskowego

kotłownie lokalne, osiedlowe

kotły małej mocy

w gospodarstwach indywidual-

nych

wykorzystanie biogazu

z oczyszczalni ścieków, ferm

hodowlanych oraz gazu wysy-

piskowego

pojazdy wykorzystujące

biopaliwa płynne

(biodiesel, benzyna

z dodatkiem etanolu)

Geotermia produkcja energii elektrycznej ogrzewanie budynków, klima-

tyzacja, balneologia, suszenie

i mrożenie produktów


2.8.1. Energia słoneczna

Podstawowym źródłem energii dla Ziemi jest Słońce – najbardziej bezpieczne ze wszystkich źródeł energii.

Można ją wykorzystywać dla celów ogrzewania budynków oraz podgrzewania wody, jednak energetyka sło-

neczna jest praktycznie najmniej wykorzystywaną formą energii w Polsce. Praktyczną możliwość wykorzysta-

nia tego rodzaju energii ograniczają warunki klimatyczne oraz wciąż jeszcze wysokie nakłady inwestycyjne,

związane z zainstalowaniem odbiorników o bardzo dużych powierzchniach. Ten rodzaj energii jest coraz po-

wszechniej wykorzystywany w postaci instalacji solarnych (dla potrzeb ogrzania wody na obiektach użyteczno-

ści publicznej oraz w gospodarstwach indywidualnych) oraz fotowoltaiki (oświetlanie ulic i dróg poza terenami

zamieszkałymi, gdzie brak jest sieci elektrycznej).

Pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej, gmina Wolbórz znajduje się w zasięgu rejonu

centralnego (RIII), gdzie uśredniony potencjał energii użytecznej w ciągu roku wynosi 900–950 kWh/m2. Rze-

czywiste wartości nasłonecznienia zależne są również od uwarunkowań lokalnych i mogą odbiegać od poda-

nych dla danego regionu wartości średnich. Z ogólnodostępnych informacji można przyjąć, że na terenie gminy

największe ilości energii można pozyskać pomiędzy kwietniem a październikiem, średnie roczne sumy nasło-

necznienia nie przekroczą 1550 godzin, przy optymalnym pochyleniu odbiornika słonecznego (np. kolektora

płaskiego) wynoszącym 300 do poziomu oraz zorientowaniu idealnie na południe udaje się pozyskać promie-

niowanie rzędu 3500 MJ/m2. Wskaźniki te są zbyt małe dla budowy wysokotemperaturowych systemów foto-

woltaicznych, ale wystarczające dla konwersji fototermicznej za pomocą kolektorów i systemów solarnych.

Oznacza to, że na przedmiotowym terenie możliwe jest pozyskanie słonecznej energii cieplnej o charakterze

zdecentralizowanym, realizowane głównie dla potrzeb przygotowywania c.w.u. w instalacjach pracujących cały

rok, zarówno w domach mieszkalnych, jak i w budynkach użyteczności publicznej oraz w rolnictwie – w ho-

dowli roślin (szklarnie), w procesach suszarniczych (suszenie ziarna zbóż, warzyw, dosuszanie zielonek, itp.).

Energię słoneczną zaleca się stosować przede wszystkim w okresie letnim, a w pozostałym okresie w skojarze-

niu z innymi źródłami.

Aktualnie na terenie gminy instalacje do pozyskiwania energii słonecznej nie są rozpowszechnione. Instala-

cje solarne są wykorzystywane okazjonalnie najczęściej w nowobudowanych budynkach mieszkalnych, ale

nie są one ewidencjonowane w gminie. Zakłada się, że w związku z rosnącym zainteresowaniem społecznym,

wykorzystanie energii słonecznej będzie wzrastać, ograniczy się jednak do stosowania kolektorów słonecznych

do produkcji ciepłej wody, których opłacalność jest największa.

2.8.2. Energia wodna

Polska nie posiada zbyt dobrych warunków do rozwoju energetyki wodnej – przyjmuje się, że hydroenerge-

tyczne zasoby techniczne wynoszą około 13,7 tys. GWh na rok, z czego ponad 45% przypada na rzekę Wisłę.

Technologia małych elektrowni wodnych obejmuje pozyskiwanie energii z cieków wodnych, przy czym mak-

symalną moc zainstalowaną w pojedynczej lokalizacji określa się na około 5MW.

Na terenie województwa znajduje się ponad 1300 obiektów hydrotechnicznych piętrzących wodę (jazy, za-

pory, młyny), teoretyczny potencjał wynikający z funkcjonowania małych elektrowni wodnych wynosi

2214000GJ/rok, natomiast potencjał techniczny 144000GJ. Aktualnie na terenie województwa funkcjonują

34 małe elektrownie wodne, zlokalizowane w 13 powiatach. Obiekty o największej mocy znajdują się na

zbiornikach wodnych „Jeziorsko” (4,0MW) na Zbiorniku Jeziorsko i „Smardzewice” (3,4MW) na Zalewie

Sulejowskim. Łączna moc pozostałych małych elektrowni wynosi 9,16MW. Produkcja energii elektrycznej ze

źródeł wodnych w stosunku do ogólnej produkcji energii w województwie wynosi 0,12% (jest to jeden

z najniższych wskaźników w kraju).

Obecnie na terenie gminy nie funkcjonuje żadna elektrownia wodna.

2.8.3. Energia wiatru

Wiatr jest czystym źródłem energii, nie emitującym żadnych zanieczyszczeń. Średnie roczne prędkości po-

wyżej 4 m/s, co uważane jest za wartość minimalną do efektywnej konwersji energii wiatrowej, występują na

wysokości 25 i więcej metrów na 2/3 powierzchni naszego kraju. Uważa się, że na 1/3 powierzchni Polski ist-

nieją odpowiednie warunki do rozwoju energetyki wiatrowej.

Wg opracowań Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej województwo łódzkie leży w rejonie uznawa-

nym za korzystny lub wybitnie korzystny (północno–zachodnia część) pod względem zasobów wiatru i poten-

cjału technicznego dla budowy elektrowni wiatrowych. Obecnie na terenie województwa funkcjonuje duża


elektrownia wiatrowa na Górze Kamieńsk o mocy całkowitej 30 MW (15 turbin po 2MW) oraz kilka niewiel-

kich autonomicznych siłowni wiatrowych o łącznej mocy około 4 MW. Wykorzystanie siły wiatru do celów

energetycznych można uznać, za najbardziej rozwojowe wśród wszystkich źródeł energii odnawialnej.

Przed podjęciem decyzji o budowie elektrowni wiatrowej na terenie gminy wskazane jest przeprowadzenie

szczegółowych badań siły, kierunku i częstości występowania wiatrów oraz uwarunkowań środowiskowych.

Obecnie na ternie gminy funkcjonują 2 małe elektrownie wiatrowe o mocy 2 MW każda zlokalizowane

w Wolborzu oraz w Żarnowicy.

2.8.4. Biomasa

Biomasa to masa materii organicznej, wszystkie substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego ulegające

biodegradacji. Na cele energetyczne wykorzystuje się drewno i odpady z przerobu drewna, rośliny pochodzące

z upraw energetycznych, produkty rolnicze oraz odpady organiczne z rolnictwa, niektóre odpady komunalne

i przemysłowe.

Biomasa występuje w różnych stanach skupienia: stałej, gazowej i ciekłej.

Przy oczyszczalniach ścieków i na składowiskach odpadów, tam gdzie rozkładają się odpady organiczne

występuje biogaz będący mieszaniną głównie metanu i dwutlenku węgla. Biogaz powstaje podczas beztlenowej

fermentacji substancji organicznych. Można go wykorzystywać na różne sposoby, m.in. do produkcji:

- energii elektrycznej w silnikach iskrowych lub turbinach,

- energii cieplnej w przystosowanych kotłach,

- energii elektrycznej i cieplnej w układach skojarzonych.

Biomasa jest paliwem nieszkodliwym dla środowiska: ilość dwutlenku węgla emitowana do atmosfery pod-

czas jego spalania równoważona jest z ilością CO2 pochłanianego przez rośliny, które odtwarzają biomasę

w procesie fotosyntezy. Ogrzewanie biomasą jest opłacalne - ceny biomasy są konkurencyjne na rynku paliw.

Koszty ogrzewania takim paliwem są obecnie niższe od kosztów ogrzewania olejem opałowym. Ponadto wyko-

rzystanie biomasy pozwala zagospodarować nieużytki i spożytkować odpady.

Potencjalne źródło energii w tej grupie biomasy stanowi przede wszystkim drewno pochodzące z czyszcze-

nia lasu, drewno opałowe produkowane celowo oraz drewno z sadów (z corocznych wiosennych prześwietleń

drzew oraz likwidacji starych zadrzewień). Oszacowanie potencjału zasobów energii możliwej do uzyskania

z odpadów drzewnych jest trudne do oszacowania i obarczone znacznym błędem. Prowadzenie racjonalnej

gospodarki leśnej oraz ochrona istniejących zasobów leśnych ogranicza pozyskanie zasobów drewna i odpadów

drzewnych, możliwych do wykorzystania na dużą skalę.

Obecnie na terenie gminy nie funkcjonują instalacje wykorzystujące biomasę w celach energetycznych.

Występujące na przedmiotowym obszarze surowce, tj. odpadki drewniane, trociny, rolniczy produkt energe-

tyczny: słoma, siano, darń, zepsute ziarno, mogą mieć zastosowanie do produkcji ciepła, tzn. mogą być spalane

w sposób ekologicznie bezpieczny i efektywny energetycznie. Obecnie materiały te w nieznacznym stopniu

mogą znajdować zastosowanie indywidualnie, jako paliwo dodatkowe spalane w domowych paleniskach.

Udział biomasy (drewna) w strukturze paliw wykorzystywanych do ogrzewania w zasobach indywidualnych

szacuje się na poziomie 5%.

2.8.5. Biogaz

Biogaz może być pozyskiwany poprzez fermentację gnojowicy (lub obornika) trzody chlewnej i drobiu, za-

instalowanie biogazowi na składowiskach odpadów i wykorzystanie gazu wysypiskowego oraz fermentacje

osadu czynnego w komorach oczyszczalni ścieków.

Rolnictwo w gminie charakteryzuje się brakiem dużych gospodarstw hodowlanych oraz niewielką koncen-

tracją gospodarstw, co ogranicza możliwości pozyskania wystarczającej ilości odpadów rolniczych w postaci

nawozów naturalnych (gnojowica i obornik). Przyjmuje się, że w gospodarstwach średnich mieszanych

(do 50 sztuk dużych zwierząt) budowa urządzeń do pozyskiwania biogazu z obornika, czy gnojowicy jest nieo-

płacalna. Na terenie gminy nie funkcjonuje żadna biogazownia rolnicza.


Na terenie gminy funkcjonują 3 oczyszczalnie ścieków: mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwa-

niem biogenów w Wolborzu i Psarach Starych oraz mechaniczno-biologiczna w Bronisławowie. Obecnie brak

jest planów dotyczących budowy biogazowni na bazie osadu ściekowego.

2.8.6. Energia geotermalna

Energia geotermalna jest to wewnętrzne, naturalne ciepło Ziemi nagromadzone w skałach oraz w wodach

wypełniających pory i szczeliny skalne, które można wykorzystać przede wszystkim na potrzeby produkcji

energii elektrycznej, energii cieplnej (poprzez ciepłownie geotermalne i pompy ciepła) oraz w balneologii.

W skorupie ziemskiej występuje kilka rodzajów energii geotermalnej. Jest to energia magmy i energia geoci-

śnień, energia gorących suchych skał i energia geotermalna nagromadzona w wodach podziemnych. Tempera-

tury tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach osiągają sto kilkadziesiąt

stopni.

Podstawowymi cechami zasobów geotermalnych decydującymi o atrakcyjności ich wykorzystania w kraju

są: odnawialność, niezależność od zmiennych warunków klimatycznych i pogodowych, możliwość budowy

instalacji osiągających znaczne moce cieplne (do kilkudziesięciu MWt z jednego otworu).

Gmina Wolbórz leży w okręgu geotermalnym Grudziądzko-Warszawskim, gdzie są rozpoznane zasoby wód

geotermalnych o zasobach 3100 km3. Stwierdzono występowanie wód geotermalnych o temperaturze 55-630 C,

które stanowią znaczny potencjał energii odnawialnej do wykorzystania jako źródło energii grzewczej.

Należy podkreślić, że wykorzystanie energetyczne wód geotermalnych wiąże się z przeprowadzeniem badań

geologicznych i wykonaniem odwiertu, co niesie ze sobą konieczność poniesienia dużych nakładów inwesty-

cyjnych. To stanowi poważną barierę w wykorzystywaniu energii geotermalnej. Przedsięwzięcie takie jest

opłacalne, gdy wody geotermalne stosuje się do różnych celów równocześnie jak np. produkcja energii elek-

trycznej, balneologia i lecznictwo oraz rekreacja.

Na terenie gminy Wolbórz nie występują udokumentowane zasoby złóż wód termalnych nadających się do

wykorzystania jako nośnik energii dla celów energetyki cieplnej.

Aktualnie oraz w najbliższej perspektywie, na terenie gminy, nie należy przewidywać zastosowania ukła-

dów do wykorzystania ciepła geotermalnego. Możliwy jest rozwój geotermii płytkiej (pomp ciepła), wykorzy-

stywanej przy obiektach rozlokowanych na większych obszarowo terenach, gdzie energia uzyskiwana jest

z rozmieszczenia rur pod powierzchnią ziemi. Taka geotermia może być wykorzystywana do ogrzewania

i klimatyzowania budynków.

2.8.7. Podsumowanie

Wśród barier ograniczających wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii występują duże koszty inwe-

stycyjne, trudności w pełnym zabezpieczeniu potrzeb energetycznych z uwagi na małą wydajność, a także brak

gwarancji stabilnego poziomu produkcji energii, co zmusza często do współdziałania z systemami konwencjo-

nalnymi.

Duże znaczenie ma propagowanie wykorzystywania energii odnawialnej (np. kolektorów słonecznych) oraz

działania gminy w celu uzyskania możliwości dofinansowania do ww. urządzeń.

2.9. Przyroda

2.9.1. Stan zasobów przyrody

2.9.1.1. Zasoby przyrody i lasy

Lasy chronią gleby przed zmywaniem i wyjałowieniem przez wody opadowe, regulują stosunki wodne

w zakresie retencjonowania wód podziemnych i powierzchniowych, a także zmniejszają ich spływ powierzch-

niowy. Stwarzają również korzystne warunki rekreacyjne i topoklimatyczne.

Wskaźnik lesistości dla gminy Wolbórz wynosi 27,5%. Według danych GUS (Bank Danych Regionalnych)

powierzchnia gruntów leśnych na terenie gminy Wolbórz wynosi wg stanu na 31.12.2012 r. 4273 ha, w tym

lasy ogółem zajmują obszar o powierzchni 4166,7 ha. Pod względem własności ponad 83% stanowią lasy pań-

stwowe.

Wskaźnik lesistości gminy jest nieco niższy od wskaźnika dla kraju (29,3%), przekracza jednak wskaźnik

dla województwa łódzkiego (21,2%) oraz dla powiatu piotrkowskiego (23,9%). Pod względem lesistości jest


piąta gminą w powiecie, po gminie Sulejów (41,1%), Ręczno (38,8%), Aleksandrów (33,7%) oraz Łęki Szla-

checkie (29,2%).

Wykres 6. Lesistość gmin w powiecie piotrkowskim (GUS, 2012)

W lasach na terenie gminy Wolbórz dominują siedliska boru mieszanego i sosnowego. Zwarty kompleks le-

śny występuje w północnej części gminy, gdzie przeważającym gatunkiem drzew jest sosna. W pozostałej czę-

ści gminy lesistość jest mniejsza, istniejące kompleksy leśne związane są częściowo ze strefami zboczowymi

dolin (np. kompleks w okolicy wsi Brudaki, między Wolborzem, a wsią Psary Witowskie czy kompleks leśny

Wolbórz - Żarnowica Mała i in.).

Tabela 37. Struktura własnościowa lasów w latach 2008-2012 w gminie Wolbórz (GUS, 2008-2012)


grunty leśne (ha) 4251,8 4250,3 4256,9 4256,0 4273,0

lesistość (%) 27,4 27,4 27,4 27,4 27,5

lasy ogółem (ha) 4148,7 4148,4 4154,4 4150,8 4166,7

lasy publiczne ogółem (ha) 3445,7 3445,4 3451,4 3450,5 3461,4

lasy publiczne Skarbu Państwa (ha) 3435,2 3435,2 3435,4 3434,5 3445,4

lasy prywatne (ha) 703 703 703 700,3 705,3

Las przyczynia się do zmniejszenia wysokich i podwyższenia niskich stanów wód w ciekach, powodując

tym samym wyrównany spływ wód. Chroni przed wiatrami, stanowi skuteczną osłonę przed hałasem i ma

szczególne znaczenie dla regeneracji sił psychicznych i fizycznych człowieka. Lasy oprócz roli gospodarczo-

ochronnej i klimatotwórczej spełniają ważną funkcję turystyczno-rekreacyjną.

Największe straty w stanie sanitarnym i zdrowotnym lasów powodują czynniki abiotyczne (czynniki pogo-

dowe i glebowe) oraz biotyczne (szczególnie szkodników owadzich). Zagrożenie antropogeniczne np. pożary

lasów są nie do przewidzenia, nie występują często, ale przynoszą znaczne szkody. Inne zagrożenia antropoge-

niczne to: zanieczyszczenia powietrza, zanieczyszczenia wód i gleb, przekształcenie powierzchni ziemi, szkod-

nictwo leśne oraz niewłaściwa gospodarka leśna.


2.9.1.2. Obszary prawnie chronione

Na terenie gminy występują elementy środowiska przyrodniczego, które z uwagi na wysokie wartości objęte

zostały różnymi formami ochrony, wprowadzonymi na podstawie przepisów ogólnych z zakresu ochrony śro-

dowiska oraz miejscowych aktów prawnych.

Obszary podlegające ochronie na terenie gminy Wolbórz:

- Obszar Natura 2000 Mający Znaczenie dla Wspólnoty Lubiaszów w Puszczy Pilickiej (PLH100026),

- Sulejowski Park Krajobrazowy,

- Rezerwaty przyrody: „Lubiaszów”, „Dęby w Meszczach” oraz „Czarny Ług”,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wolbórki,

- Obszar Chronionego Krajobrazu Spalsko-Sulejowski,

- Pomniki przyrody,

- Użytek ekologiczny Bronisławów o powierzchni 200ha obejmuje brzeg zalewu sulejowskiego, przyle-

gające do niego stawy, wysepki wraz z otaczającymi je wodami,

- Podworskie zabytkowe parki:

- park przy Zespole Pałacowym Biskupów Kujawskich w Wolborzu,

- park przy Zespole Dworsko-Folwarcznym w Bogusławicach,

- park przy Zespole Dworsko-Folwarcznym w Lubiatowie,

- park w Goleszach, który według ewidencji zabytkowej zieleni jest parkiem wiejskim podlegającym

ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Obszar Natura 2000 Mający Znaczenie dla Wspólnoty Lubiaszów w Puszczy Pilickiej (PLH100026) -

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa). Obszar obejmuje rezerwat Jodły Lubiaszów, chro-

niący ekosystemy o naturalnych cechach, dawnej Puszczy Pilickiej. Powierzchnia obszaru w zdecydowanej

części zajęta jest przez fitocenozy grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum, w odmianie małopolskiej, z

udziałem jodły pospolitej. Grądy reprezentują szerokie spektrum zróżnicowania ekologicznego: od higrofilnych

grądów niskich do grądów wysokich z udziałem gatunków termofilnych. Cechą świadczącą o naturalnym cha-

rakterze ekosystemów jest ponadto duży udział martwego drewna na dnie lasu. Występują tu stare drzewostany

jodły w wieku 150 lat o wysokości ponad 35 m, grupa modrzewia polskiego w wieku 140 lat o wysokości 40 m

oraz 200-letnie dęby. W południowej części obiektu znajduje się dolina niewielkiego cieku, w której wykształ-

cił się łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum. W obszarze stwierdzono 3 typy siedlisk leśnych. Najważniej-

szymi wartościami przyrodniczymi są siedliska przyrodnicze o dużej reprezentatywności oraz duże powierzch-

nie fitocenoz, co daje możliwość niezakłóconego przebiegu procesów ekologicznych i zachowania gatunków

typowych dla starych lasów. Obszar ma znaczenie w ochronie geograficznego zróżnicowania ekosystemów

leśnych z jodłą pospolitą występującą na północnej granicy zasięgu w Europie. Naturalność ekosystemów po-

twierdza obecność licznych gatunków związanych z martwym drewnem. Stwierdzono występowanie 306 ga-

tunków grzybów (największa liczba gatunków spośród rezerwatów Polski środkowej) oraz licznych bezkrę-

gowców i ptaków typowych dla puszczańskich lasów.

Sulejowski Park Krajobrazowy o całkowitej powierzchni 53760 ha, natomiast w granicach województwa

17030 ha utworzony został w 21 lipca 1994 r. (Rozporządzenie nr 3/94 Wojewody Piotrkowskiego w sprawie

utworzenia Sulejowskiego Parku Krajobrazowego – Dz. Urz. Woj. Piotrkowskiego Nr 22, poz. 136). Podstawa

prawna z 3 lipca 2006 r. (Rozporządzenie nr 24/2006 Wojewody Łódzkiego w sprawie Sulejowskiego Parku

Krajobrazowego – Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 248, poz. 1910. Park położony jest na terenie gmin: Ręczno,

Aleksandrów, Sulejów, Wolbórz oraz częściowo w mieście Piotrkowie Tryb. (powiat piotrkowski), Tomaszów

Mazowiecki (powiat tomaszowski), Mniszków (powiat opoczyński). Otulina Parku zajmuje w granicach woje-

wództwa powierzchnię 36730 ha i obejmuje gminy Rozprza i Łęki Szlacheckie (powiat piotrkowski) oraz gmi-

nę Przedbórz (powiat radomszczański). Park położony jest nad środkową Pilicą i charakteryzuje go krajobraz

doliny Pilicy. Na terenie Parku wraz z otuliną znajduje się 9 rezerwatów przyrody. Przedmiotem ochrony są

jodły pospolite, świerki, buki, klony i jawory. Na obszarze Parku występują murawy nawapienne-płaszczycie,

torfy i łąki o podłożu piaszczysto–torfowym. Spośród rzadkich okazów roślin występują: widłaki, storczyki,


zimoziół północny, długosz królewski. Ze zwierząt spotkać można bobra, wydrę i łosia wędrownego czy wilka.

Spośród licznie występujących ptaków najciekawsze okazy to: gągoł, bąk, rybitwa białoczelna, kropiatka, si-

weczka obrożna.

Rezerwat przyrody „Lubiaszów” - utworzony w 1958 roku - Rozporządzenie nr 27/2007 Wojewody

Łódzkiego z dnia 1 czerwca 2007 r. w sprawie rezerwatu przyrody Lubiaszów (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego

Nr 183, poz. 1731), Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 7 maja 1984 r. w sprawie

zarządzenia w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 15, poz. 107 z 1984 r.), Zarządzenie Ministra

Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 października 1958 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody

(MP Nr 95, poz. 520). Rezerwat leśny w gminie Sulejów i w gminie Wolbórz, na terenie Sulejowskiego Parku

Krajobrazowego. Powierzchnia rezerwatu – 202,4 ha. Przedmiotem ochrony rezerwatu są zbiorowiska leśne:

grąd, dżbrowa, bór jodłowy z cennym stanowiskiem jodły oraz stanowiska roślin rzadkich i chronionych. Re-

zerwat „Lubiaszów” należy do najważniejszych i największych obiektów chronionych w Puszczy Pilickiej.

Znajdują się w nim zachowane - najcenniejsze w całej Polsce Środkowej - wielogatunkowe, stare drzewostany,

w tym naturalne stanowiska jodły, kolekcja dwustuletnich dębów szypułkowych także grupa 140 - letnich mo-

drzewi polskich.

Rezerwat przyrody „Dęby w Meszczach” - jest rezerwatem leśnym położonym w południowo-zachodniej

części gminy Wolbórz, na zachód od wsi Proszenie. Jego powierzchnia wynosi 39,15 ha. Utworzony został

w celu ochrony starodrzewu dębowego pochodzenia naturalnego w zespołach o charakterze grądu i lasu mie-

szanego z pomnikami przyrody (Rozporządzenie nr 26/2007 Wojewody Łódzkiego z dnia 1 czerwca 2007 r.

w sprawie rezerwatu przyrody Dęby w Meszczach - Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 183, poz. 1730), Zarządzenie

Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 11 maja 1989 r. w sprawie uznania za rezerwaty

przyrody (MP Nr 17, poz. 120 z 1989).

W rezerwacie rośnie ponad 100 dębów szypułkowych, których obwód wynosi od 2,5 do 3,8 m, a wysokość

od 25 do 35 m. Dęby mają od 150 do 260 lat. W skład drzewostanu wchodzi również sosna (w wieku od 120

do 140 lat), świerk, grab, jodła, osika, brzoza, a także dzika jabłoń, dzika grusza, jarzębina. W rezerwacie spo-

tkać można wszystkie gatunki roślin pospolitych w lasach liściastych i borach iglastych Polski środkowej oraz

kilka gatunków mniej pospolitych takich jak: jarzmianka większa, wyka leśna, gwiazdnica długolistna, trzcin-

nik owłosiony, turzyca cienista i kupkówka Aschersona. Z gatunków chronionych wymienić można widłaka

jałowcowatego, lilię złotogłów, listerę jajowatą, wawrzynka wilczełyko, podkolana zielonkawego, kruszynę

pospolitą, pierwiosnkę lekarską, kalinę koralową, kopytnika pospolitego i konwalię majową.

Rezerwat przyrody „Czarny Ług” – to niewielki rezerwat torfowiskowy o pow. 2,46 ha i otulinie 6,01 ha

utworzony w 14 czerwca 1996 r. Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnic-

twa w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 40, poz. 394 z 1996 r.). Przedmiotem ochrony jest torfo-

wisko wysokie typu atlantyckiego ze stanowiskiem bagnicy torfowej Scheuchzeria palustris. Torfowiska wyso-

kie należą do bardzo rzadkich składników krajobrazu środkowej części Polski. Są one typowe dla obszarów

o klimacie wilgotniejszym i chłodniejszym niż ten, który panuje w naszym regionie (m.in. na północy Europy).

Rezerwat zajmuje małe, lokalne, bezodpływowe zagłębienie terenowe wypełnione torfem mszysto-turzycowym

i mszysto-wełniankowym. Od dwóch stron otacza je niska wydma porośnięta borem sosnowym. Największą

powierzchnię rezerwatu pokrywa mszar torfowcowy, który tworzą: torfowce kończysty i magellański oraz weł-

nianka pochwowata. Gatunkom tym towarzyszą: modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna i rosiczka okrągło-

listna. Osobliwością rezerwatu są płaty roślinne z dominacją turzycy bagiennej. Towarzyszy jej bardzo rzadka

w środkowej Polsce bagnica torfowa. Obrzeża rezerwatu porasta roślinność budowana przez turzycę dzióbko-

watą oraz sit rozpierzchły. Rezerwat położony jest na obszarze Sulejowskiego Parku Krajobrazowego.

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wolbórki - utworzony został w 2007 r. (Rozporządzenie

Nr 41/2007 Wojewody Łódzkiego z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie ustanowienia Obszaru Chronionego

Krajobrazu Doliny Wolbórki (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 273, poz. 2514). W/w rozporządzenie straciło moc

po uchwale nr XXXI/613/12 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie Obszaru

Chronionego Krajobrazu Doliny Wolbórki (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2013 r. poz. 265). Obszar o całkowitej

powierzchni 2272 ha położony jest na terenie gmin: Będków, Moszczenica i Wolbórz. Obejmuje ochronę przed

dalszą degradacją doliny rzeki Wolbórki, która jest korytarzem ekologicznym łączącym OCHK Koluszkowsko-

Lubochniańskiego i Tuszyńsko-Dłutowskiego z Sulejowsko-Spalskim OCHK. Celem utworzenia obszaru jest

utrzymanie ciągłości ekosystemu w dolinie Wolbórki umożliwiającego migrację fauny i flory oraz zachowanie

siedlisk chronionych i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.


Obszar Chronionego Krajobrazu Spalsko-Sulejowski o całkowitej powierzchni 76460 ha, położony jest

na terenie gmin: Aleksandrów, Czerniewice, Drzewica, Gorzkowice, Inowłódz, Lubochnia, Łęki Szlacheckie,

Mniszków, Opoczno, Miasto Piotrków Trybunalski, Poświętne, Przedbórz, Ręczno, Rozprza, Rzeczyca, Sule-

jów, Tomaszów Mazowiecki, Miasto Tomaszów Mazowiecki oraz Wolbórz. Obszar obejmuje tereny o wyso-

kich walorach krajobrazowych, wartościowych ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych

z turystyką i wypoczynkiem oraz pełni funkcją korytarzy ekologicznych. Stanowi on strefę buforową chroniącą

Spalski Park Krajobrazowy i Sulejowski Park Krajobrazowy przed niekorzystnym oddziaływaniem zewnętrz-

nym.

Pomniki przyrody

Pomniki przyrody znajdujące się na terenie gminy Wolbórz utworzone zostały Zarządzeniem Nr 45/87 Wo-

jewody Piotrkowskiego z dnia 15 grudnia 1987 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj.

Piotrkowskiego Nr 17, poz. 177) oraz Rozporządzeniem nr 5/98 Wojewody Piotrkowskiego z dnia 3 lipca

1998r. w sprawie zmiany rozporządzenia dotyczącego uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Piotrkow-

skiego Nr 12, poz. 134).

Tabela 38. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Wolbórz (stan na dn. 10.04.2014 r.

http://lodz.rdos.gov.pl):

Nr w rej.

RDOŚ Nazwa obiektu Opis lokalizacji

Obwód na wys.

1,3 m (cm)

1302

17 lip drobnolistnych: 1 lipa ochrona zniesiona

(Rozporządz. Woj. Łódzkiego Nr 3/2004

z dn. 26.03.2004 r.) – 3 lipy – ochrona zniesiona

(Rozporządz. Woj. Łódzkiego Nr 21/2005

z dn. 13.07.2005 r.) – prace pielęgnacyjno-

lecznicze prowadzone w roku 2006

Wolbórz, przy drodze

powiatowej nr 30165

Ujazd-Wolbórz

-

1303

platan klonolistny

lipa drobnolistna

topola kanadyjska

jesion wyniosły

Lubiatów,

park przy Szkole Podstawowej

550 cm,

320 cm,

545 cm,

315 cm

1304

36 lip drobnolistnych

4 jesiony wyniosłe

2 klony pospolite

3 modrzewie europejskie

2 wiązy polne

Lubiatów

przy Szkole Podstawowej

-

1305 dąb szypułkowy

sosna pospolita

Leśnictwo Meszcze oddz. 41 370 cm

175 cm

1306 30 dębów szypułkowych Leśnictwo Meszcze oddz. 28 150-350 cm

1307

4 sosny wejmutki

1 dąb szypułkowy

3 lipy drobnolistne

4 klony zwyczajne

7 jesionów wyniosłych

2 modrzewie europejskie

Bogusławice,

park przy Stadzie Ogierów

-

1308 lipa drobnolistna Golesze Duże,

teren Szkoły Podstawowej

-

2.9.2. Podsumowanie

Lasy w gminie zajmują 27,5% jej powierzchni.

Lasy chronią gleby przed zmywaniem i wyjałowieniem przez wody opadowe, regulują stosunki wodne

w zakresie retencjonowania wód podziemnych i powierzchniowych, a także zmniejszają ich spływ powierzch-

niowy. Stwarzają również korzystne warunki rekreacyjne i topoklimatyczne. Środowisko przyrodnicze na tere-


http://lodz.rdos.gov.pl/

nie gminy jest chronione przepisami ogólnymi i prawem miejscowym. Realizacja strategicznych planów gminy

musi uwzględniać uwarunkowania środowiskowe.

Zagrożenia dla terenów pod ochroną stanowią: zmiany stosunków wodnych, zmiany sposobu gospodarowa-

nia na łąkach i odejście od ich wykaszania i wypasania, nielegalne wysypiska śmieci, wypalanie łąk, pożary

lasów, zagrożenia komunikacyjne występujące wzdłuż szlaków komunikacyjnych, niewystarczająca infrastruk-

tura techniczna, niewystarczająca infrastruktura turystyczna i komunalna w lasach i na terenach chronionych.

2.10. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

2.10.1. Rodzaje zagrożeń

Zagrożenia dla środowiska naturalnego mogą stanowić awarie lub katastrofy. Potencjalne zagrożenie na te-

renie gminy Wolbórz stwarzają:

- zagrożenia pożarowe – stwarzają je: zakłady przemysłowe, sieć dróg, zabudowa miejska, tereny leśne,

- prowadzenie działalności przemysłowej z użyciem substancji niebezpiecznych,

- transport drogowy materiałów niebezpiecznych,

- magazynowanie i stosowanie w instalacjach technologicznych substancji niebezpiecznych,

- magazynowanie i dystrybucja produktów ropopochodnych,

- niewłaściwe postępowanie z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne,

- zagrożenia naturalne.

Na obszarze gminy realizacja zadań z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz

ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej należy do zadań własnych gminy. Wykonywanie ich należy

do burmistrza, jako organu wykonawczego gminy, przy wsparciu instytucji wyspecjalizowanych w zapewnia-

niu bezpieczeństwa, jak np. Policja, Straż Pożarna, Siły Zbrojne oraz inne służby i inspekcje.

Poważne awarie przemysłowe

Na terenie gminy Wolbórz zlokalizowany jest jeden zakład, w którym występują substancje niebezpieczne

w ilościach mogących spowodować występowanie zagrożeń dla środowiska również poza jego terenem. Jest to

Wydział Produkcji Wody „Sulejów” – podziemne ujęcie wody ze studni zlokalizowane w Bronisławowie, na

lewym brzegu zbiornika sulejowskiego.

Ponadto potencjalnym źródłem zagrożeń dla środowiska przyrodniczego mogą być stacje paliw rozprowa-

dzające materiały pędne dla potrzeb motoryzacji takie jak etyliny, oleje napędowe i gazy płynne.

Transport materiałów niebezpiecznych

Istotnym źródłem zagrożenia poważnymi awariami jest także transport drogowy niebezpiecznych ładunków.

Zagrożenia mogące wystąpić podczas transportu drogowego wynikają z rosnącej częstotliwości przewozu sub-

stancji i materiałów niebezpiecznych po drogach na terenie gminy, różnorodnego asortymentu przewożonych

substancji, stanu technicznego środków transportu, nieprzestrzegania przepisów ADR przez przewoźników,

dużego zagrożenia kolizjami drogowymi oraz niedostatecznego przygotowania spedytorów i przewoźników do

przewozu substancji niebezpiecznych.

W transporcie drogowym najczęściej przewożonymi materiałami niebezpiecznymi są substancje ropopo-

chodne (paliwa), chlor i propan-butan. Na terenie powiatu i gminy systematycznie przewożony jest chlor ze

stacji PKP Baby do ujęcia wody w Bronisławowie oraz tranzytem do Tomaszowa Mazowieckiego.

W przypadku awarii bądź katastrofy (rozszczelnienie się beczek z chlorem w czasie transportu), najbardziej

zagrożone będą miejscowości położone przy trasach przewozu: Baby-Lubiatów-Wolbórz-Studzianki-Golesze-

Bronisławów oraz Baby-Lubiatów-Wolbórz przez Zawadę do Tomaszowa Mazowieckiego.

W przypadku ewentualnej awarii cysterny przewożącej produkty ropopochodne skażeniu może ulec grunt

przyległy do drogi na obszarze kilkuset metrów kwadratowych. Część wściekłego paliwa może zgromadzić się

w przydrożnych rowach. W takiej sytuacji istnieje niebezpieczeństwo skażenia wód powierzchniowych i pod-

ziemnych.


Dla zwiększenia nadzoru przestrzegania przepisów w zakresie drogowego przewozu materiałów niebez-

piecznych prowadzone są akcje kontroli tych przewozów koordynowane przez policję, przy udziale Państwo-

wej Straży Pożarnej, Inspekcji Transportu Drogowego oraz Inspekcji Ochrony Środowiska.

Zagrożenia naturalne

Duży wpływ na stan środowiska i możliwości jego ochrony, oprócz czynników antropogenicznych, mają

także zagrożenia naturalne. Ich skala, a także ryzyko i skutki ich wystąpienia uzależnione są w dużej mierze od

naturalnych uwarunkowań regionu wynikających głównie z ukształtowania terenu i budowy geologicznej oraz

warunków występowania wód podziemnych i wód powierzchniowych, a także szaty roślinnej. Warunki natu-

ralne mogą być sztucznie przekształcane pod kątem zapewnienia ochrony przed takimi zagrożeniami.

Powodzie

Dokonując analizy stopnia potencjalnego zagrożenia powodziowego należy stwierdzić, że gmina Wolbórz

należy do strefy niskiego potencjalnego zagrożenia powodzią. Na terenie gminy mogą wystąpić lokalne podto-

pienia, spowodowane wzrostem poziomu wód w rzekach wywołanym przez ulewne deszcze, roztopy czy zato-

ry lodowe. Na małych rzekach (zlewniach) podczas gwałtownych opadów lub roztopów następuje szybkie

wezbranie, co może stanowić zagrożenie dla terenów zamieszkałych przez ludzi.

Na terenie gminy zagrożenie podtopieniami/zalewaniem powoduje Moszczanka w miejscowościach Młyna-

ry oraz Wolbórz. Wystąpienie z brzegów Moszczanki zagraża zalaniem/podtopieniem ok. 50 ha łąk.

Ważną rolę w zapewnieniu ochrony przed powodzią pełnią obiekty takie jak wały i mury oporowe, rowy

melioracyjne i odwadniające, a także sztucznie regulowane koryta rzeczne oraz obiekty i urządzenia małej re-

tencji wodnej, w tym obiekty hydrotechniczne, tj. jazy i zastawki, a także zbiorniki retencyjne.

III. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE WOLBÓRZ

3.1. Cele polityki ekologicznej

3.1.1. Cele polityki ekologicznej państwa

Celami realizacyjnymi „Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, są:

- uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, uwzględnienie aspektu ekolo-

gicznego w planowaniu przestrzennym,

- aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska (proekologiczna produkcja towarów),

- udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska (proekologiczne zachowanie konsu-

menckie),

- rozwój badań,

- odpowiedzialność za szkody w środowisku,

- ochrona zasobów naturalnych,

- poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.

W „Strategii rozwoju kraju 2007-2015” przewiduje w zakresie ochrony środowiska wspieranie przedsię-

wzięć związanych z: oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem dostaw wody pitnej wysokiej jakości, zagospoda-

rowaniem odpadów i rekultywacją terenów zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drga-

niami i wibracjami.

Przy wsparciu publicznym realizowane będą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony przyrody i różnorodności

biologicznej, w tym: tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000, ochrony i kształto-

wania krajobrazu, rozwój parków narodowych i krajobrazowych oraz zwiększania zasobów leśnych.

Promowane będą również działania z zakresu ochrony przed katastrofami naturalnymi (zwłaszcza powo-

dziami i ich skutkami), w tym o charakterze prawnym i organizacyjnym, oraz zagrożeniami technologicznymi.

Głównym celem „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości” jest zwiększanie powierzchni terenów za-

lesionych do 30% w 2020 r., a w dalszej perspektywie - do roku 2050 - lesistość kraju powinna zwiększyć się


do 33%. Celem programu jest też: ustalenie priorytetów ekologicznych i gospodarczych oraz wykorzystanie ich

do optymalnego rozmieszczenia zalesień, a także opracowanie odpowiednich instrumentów realizacyjnych.

„Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych” określa plan inwestycyjny w dziedzinie gospo-

darki wodno-ściekowej, jaki musi zostać zrealizowany przez Polskę, aby osiągnąć wymagane Traktatem Akce-

syjnym do Unii Europejskiej efekty ekologiczne. Program określa przedsięwzięcia w aglomeracjach w zakresie

systemów kanalizacji zbiorczej w gminach, niezbędnych dla zapewnienia, że co najmniej 75-85% ludności

w aglomeracjach do końca 2015 r. będzie obsługiwana przez te systemy.

„Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej” zakłada zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych

w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 14% w roku 2020.

3.1.2. Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej

Cele wojewódzkiej polityki ekologicznej do 2019 roku realizowane będą poprzez kierunki działań, które

w Programie ujmują lata 2012-2015. W Programie określono następujące priorytety ekologiczne:

- ochrona zasobów naturalnych,

- ochrona zasobów przyrodniczych,

- ochrona i zwiększenie zasobów leśnych,

- ochrona gleb użytkowanych rolniczo,

- racjonalna eksploatacja kopalin i ochrona złóż,

- rekultywacja terenów zdegradowanych,

- zmniejszenie materiałochłonności produkcji,

- ochrona jakości powietrza,

- wdrażanie programów ochrony powietrza (POP),

- opracowanie i wdrażanie Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE) dla terenów wskazanych

w POP,

- przygotowania do wdrożenia dyrektywy IED przez zakłady przemysłowe (modernizacje istniejących

technologii i wprowadzanie nowych, nowoczesnych urządzeń),

- zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii,

- prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie (rozwój sieci ciepłowni-

czych, termomodernizacje),

- ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw ekologicznych,

remonty dróg),

- ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz ochrona przed powodzią i suszą,

- racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi,

- ochrona wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych i obszarowych,

- rozwój małej retencji wodnej,

- odbudowa melioracji podstawowych i szczegółowych w celu przeciwdziałania skutkom suszy i powodzi,

- racjonalna gospodarka odpadami:

- zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów,

- rozbudowa lub budowa Zakładów Zagospodarowania Odpadów (ZZO),

- zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów,

- oddziaływanie hałasu:

- realizacja programu ochrony środowiska przed hałasem.


- oddziaływanie pól elektromagnetycznych:

- edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól,

- zachowanie stref bezpieczeństwa przy lokalizacji obiektów emitujących promieniowanie elektromagne-

tyczne,

- edukacja ekologiczna:

- prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej wszystkich elementów środowi-

ska,

- poważne awarie:

- działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w trakcie przewozu materia-

łów niebezpiecznych,

- szybkie usuwanie skutków poważnych awarii.

3.1.3. Cele powiatowej polityki ekologicznej

Powiatowy Program Ochrony Środowiska Powiatu Piotrkowskiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata

2017-2020 określa cele i zadania środowiskowe do roku 2016 i do roku 2020.

Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i zasobów naturalnych:

Cele długoterminowe do roku 2020

- Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych,

- Zagospodarowanie zielenią terenów antropogenicznych – rozszerzenie oferty rekreacyjno-turystycznej,

- Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Cele krótkoterminowe do roku 2016

- Tworzenie Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych i ochrona czynna cennych przyrodniczo

obiektów i obszarów na terenie Powiatu piotrkowskiego,

- Zachowanie i przywrócenie warunków występowania ginących gatunków zwierząt,

- Kształtowanie terenów zieleni urządzonej i nieurządzonej,

- Poszerzenie wiedzy6 o środowisku przyrodniczym powiatu.

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów

Cel długoterminowy do roku 2020

- Ochrona bioróżnorodności.

Cel krótkoterminowy do roku 2016

- Wdrażanie proekologicznego modelu gospodarki leśnej.

Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią


- Minimalizacja zagrożeń spowodowanych klęskami powodzi.

Cel krótkoterminowy do roku 2016

- Realizacja planów ochrony przeciwpowodziowej.

Ochrona powierzchni ziemi


- Racjonale wykorzystanie zasobów glebowych.



- Zagospodarowanie terenu w sposób racjonalny,

- Przywrócenie wartości biologicznych gleb.

Gospodarowanie zasobami geologicznymi


- Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystywanie w koordynacji z planami rozwoju re-

gionu.


- Właściwa rekultywacja terenów wyeksploatowanych,

- Racjonalne wykorzystanie kopalin w obszarze udokumentowania,

- Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych złóż oraz ochrona zasobów złóż niezagospodarowa-

nych.

Gospodarka wodno-ściekowa


- Przywrócenie czystości wód powierzchniowych, ochrona zasobów wód podziemnych oraz zapewnienie

mieszkańcom wody o wysokiej jakości.


- Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i deszczowej,

- Ograniczenie strat wody związanych z przesyłem i poprawa zaopatrzenia ludności w wodę,

- Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych.

Ochrona powietrza


- Poprawa jakości powietrza oraz obniżenie poziomu substancji szkodliwych w powietrzu.


- Poprawa, jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji z procesów spalania paliw do celów grzew-

czych, ograniczenie niskiej emisji, zmniejszenie zapotrzebowania na energię,

- Poprawa jakości powietrza poprzez poprawienie warunków ruchu drogowego na terenie powiatu,

- Poprawa jakości powietrza poprzez prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza,

- Poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zorganizowanej.

Oddziaływanie hałasu


- Zapewnienie sprzyjającego komfortu akustycznego środowiska.


- Ograniczenie hałasu komunikacyjnego i przemysłowego,

- Tworzenie terenów wolnych od oddziaływań akustycznych związanych z przemysłem i komunikacją.

3.2. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony środowiska dla Gminy Wolbórz

W ramach prac nad aktualizacją „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Wolbórz” przeprowadzono

ocenę celów strategicznych i celów operacyjnych przyjętych w poprzednim Programie. Po dokonaniu aktuali-

zacji diagnozy stanu środowiska na terenie dokonano wyboru najistotniejszych zagadnień, których rozwiązanie

przyczyni się do poprawy stanu środowiska i rozwiązania najistotniejszych kwestii jego ochrony.


Cele Strategiczne (główne)

- Rozwój gospodarczy w oparciu o wysoką świadomość ekologiczną mieszkańców,

- Poprawa stanu środowiska naturalnego gminy,

- Ochrona zasobów przyrodniczych oraz wzrost lesistości,

- Minimalizacja zagrożeń dla środowiska.

Na realizacje celów strategicznych składają się działania we wszystkich obszarach komponentów ochrony

środowiska. Założenia planu zadań na lata 2014-2017 i lata 2018-2021 przeprowadzono w podziale na grupy:

- Ochrona powietrza atmosferycznego,

- Ochrona przed hałasem,

- Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym,

- Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych,

- Gospodarka odpadami,

- Ochrona gleb i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych,

- Ochrona środowiska przyrodniczego,

- Minimalizacja zagrożeń dla środowiska,

- Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy,

- Edukacja ekologiczna.

3.3. Plan działań dla Gminy Wolbórz

Działania poprawiające stan środowiska naturalnego na terenie gminy Wolbórz będą prowadzone jako:

- działania inwestycyjne – realizowane w większości przez samorząd oraz jednostki podległe (dotyczące

przede wszystkim budowy sieci infrastruktury technicznej),

- działania organizacyjne – realizowane są przez samorząd oraz jednostki podlegle i instytucje działające

na terenie gminy w sektorze gospodarki komunalnej, w oświacie, a także z organizacjami pozarządo-

wymi.

Założenia na lata 2014-2017

Działania priorytetowe „Programu Ochrony Środowiska dla gminy Wolbórz” zostały zdefiniowane po prze-

prowadzeniu:

- analizy stanu obecnego środowiska naturalnego,

- analizy stanu infrastruktury technicznej wpływającej na środowisko,

- konsultacji z przedstawicielami Urzędu Miejskiego w Wolborzu.

Plan działań na lata 2014-2017 zakłada realizację celów strategicznych oraz działań w zakresie ochrony:

powietrza atmosferycznego, wód podziemnych i powierzchniowych, gleb i powierzchni ziemi, środowiska

przyrodniczego, ochrony przed hałasem i przed promieniowaniem elektromagnetycznym oraz działań sprzyja-

jących gospodarce i zgodnych z zasadami ochrony środowiska.

Możliwości inwestycyjne zależą od stanu budżetu poszczególnych beneficjentów oraz od wsparcia ze-

wnętrznego inwestycji poprawiających stan środowiska. Dlatego też istotne znaczenie będzie miało wykorzy-

stanie możliwości uzyskania środków zewnętrznych. Równolegle do działań inwestycyjnych powinny być kon-

tynuowane działania zwiększające świadomość ekologiczną mieszkańców.


Perspektywiczny plan na lata 2018-2021

Plan działań do roku 2021 zakłada kontynuację realizacji celów strategicznych i działań oraz zadań rozpo-

czętych we wcześniejszym okresie. Znaczna część zadań to obecnie faza wstępna inwestycji – przygotowanie

dokumentacji, niezbędnych pozwoleń oraz zabezpieczenie środków na realizację (własnych i zewnętrznych).


Działania z zakresu ochrony powietrza dotyczą przede wszystkim przeciwdziałania niskiej emisji. Są to:

- ograniczenie emisji przemysłowej (m.in.: montowanie reduktorów emisji zanieczyszczeń w zakładach,

wprowadzenie technologii czystszego spalania węgla lub korzystania z mniej energochłonnych paliw,

propagowanie nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwach),

- zmniejszenie zapotrzebowania na energię – termomodernizacja budynków, modernizacja źródeł ciepła

w gospodarstwach indywidualnych, modernizacja sieci ciepłowniczej, rozwój sieci gazowej,

- wspieranie gospodarki niskoemisyjnej,

- modernizacja systemu komunikacyjnego gminy w celu zmniejszenia emisji spalin.

Popularyzacja termomodernizacji budynków może zwiększyć „atrakcyjność” gazu i innych paliw ekolo-

gicznych, a tym samym przyczynić się pośrednio do podniesienia jakości powietrza (ograniczenie „niskiej emi-

sji” z kotłowni węglowych).

Ponadto w zakresie ochrony powietrza należy zwrócić uwagę na ekologiczne źródła energii, np. na wyko-

rzystanie energii słonecznej, energii wiatru, itp.


Podstawowym źródłem hałasu na terenie gminy jest transport drogowy. Działania podejmowane w celu

zmniejszenia uciążliwości hałasu dotyczą modernizacji dróg (poprawa stanu nawierzchni) oraz tworzenia pa-

sów zieleni ochronnej wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Działania w tym zakresie powinny uwzględniać po-

nadto:

- dogodne połączenia drogowe (działania te będą prowadzone przez zarządców dróg gminnych, powia-

towych, wojewódzkich i krajowych),

- bezpieczeństwo transportu (stan dróg, oznakowanie),

- eliminację zagrożeń komunikacyjnych (w tym związanych z transportem materiałów niebezpiecznych).

W zakresie zmniejszenia hałasu przemysłowego planowane jest:

- monitorowanie stanu technicznego oraz zabezpieczeń urządzeń produkcyjnych,

- egzekwowanie montażu urządzeń wyciszających,

- uwzględnianie zagrożeń związanych z hałasem w planach miejscowego zagospodarowania przestrzen-

nego.


Źródłami wytwarzającymi pola elektromagnetyczne są elementy sieci elekromagnetycznych i maszty tele-

fonii komórkowej. Przy lokalizacji kolejnych urządzeń należy poszukiwać niskokonfliktowych lokalizacji

miejsc oraz wprowadzać ewentualne strefy ograniczonego użytkowania przy obiektach.


Stan czystości wód uzależniony jest w znacznym stopniu od istniejącego systemu i stanu gospodarki wodno-

ściekowej. Działania lokalne poprawiające stan wód powierzchniowych i podziemnych obejmują:

- rozbudowę lub modernizację sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, rozbudowy oczyszczalni ście-

ków,

- prowadzenie monitoringu stanu i poziomu rzek,

- prowadzenie monitoringu i właściwej ochrony oraz eksploatacji wód powierzchniowych i podziem-

nych.



Działania z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy powinny przynieść efekty w postaci:

- podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców gminy co do konieczności segregowania i wła-

ściwego postępowania z odpadami,

- zmniejszenia ilości zbieranych zmieszanych odpadów komunalnych poprzez efektywne prowadzenie

powszechnego systemu selektywnej zbiórki odpadów z gospodarstw domowych, firm, jednostek admi-

nistracji,

- zwiększenia ilości odzyskiwanych odpadów metalowych, szklanych, plastikowych oraz papieru,

- zwiększenia możliwości wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych,

- zwiększenie (docelowo do poziomu limitów odzysku i recyklingu) ilości odzyskiwanych odpadów

wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych, opakowaniowych, biodegradowalnych i innych,

- zmniejszenie ilości odpadów pochodzących z sektora przedsiębiorstw.

Do zakresu gospodarki odpadami należy eliminacja wyrobów zawierających azbest, które muszą zostać

usunięte z terenu kraju do 2032 roku. Ponadto, dbając o czystość i porządek, na bieżąco należy likwidować

i zapobiegać powstawaniu dzikich wysypisk odpadów.


Ochrona gleb i powierzchni ziemi powinna opierać się na racjonalnym wykorzystaniu zasobów naturalnych.

Racjonalne użytkowanie ziemi to:

- zachowanie powierzchni trwałych użytków zielonych,

- stosowanie dobrych praktyk w rolnictwie, odpowiednie zawożenie i wapnowanie,

- zapobieganie nielegalnemu wydobyciu surowców.

Ponadto w zakresie wykorzystania zasobów naturalnych należy zwrócić uwagę na ekologiczne źródła ener-

gii, np. na wykorzystanie energii słonecznej, wodnej, itp.


Celem dla gminy Wolbórz jest wzmocnienie i właściwe wykorzystanie istniejących walorów krajobrazo-

wych i przyrodniczych poprzez:

- prowadzenie działań inwestycyjnych w zakresie rozbudowy infrastruktury technicznej przyjaznej śro-

dowisku,

- uwzględnienie terenów chronionych i zasad ich ochrony w planowaniu przestrzennym,

- zachowanie i zwiększenie terenów leśnych oraz innych terenów zielonych (parki, zieleń osiedlowa,

miejska, cmentarze),

- przestrzeganie zasad i obowiązujących przepisów na obszarach objętych ochroną (działania w zakresie

ochrony przyrody powinny obejmować zadania dotyczące poszczególnych komponentów środowiska

oraz ochronę cennych przyrodniczo terenów, zachowania bioróżnorodności przyrodniczej, ochrony sie-

dlisk, zachowania krajobrazu),

- właściwe zagospodarowanie terenów nadrzecznych,

- egzekwowanie regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie,

- ochronę jakości powietrza, wód i gleby,

- monitoring zagrożeń środowiska,

- edukację ekologiczną.



Skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom dla środowiska wymaga intensyfikacji współpracy jednostek dzia-

łających w gminie Wolbórz jak i w gminach sąsiednich, w celu koordynacji działań z zakresu minimalizacji

zagrożeń oraz likwidacji skutków zaistniałych zdarzeń.

Największe prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia kryzysowego wiąże się z możliwością wystąpienia

pożaru, powodzi lub sytuacji awaryjnej związanej z transportem niebezpiecznych materiałów.

3.3.9. Przyjazny środowisku naturalnemu rozwój gospodarczy

Rozwój gospodarczy powinien sprzyjać poprawie i nie dopuszczać do pogorszania stanu środowiska natu-

ralnego, w szczególności zasobów leśnych i terenów chronionych.

Preferowane będą przedsięwzięcia rozwoju przemysłu przyjaznego środowisku lub przedsięwzięcia mające

znacznie ograniczone oddziaływanie. Ponadto lokalizacja nowych obiektów przemysłowych powinna być

uwzględniona w planach miejscowego zagospodarowania na terenach dostępnych komunikacyjnie i poza ob-

szarami o najwyższych walorach środowiskowych i terenami zwartej zabudowy mieszkaniowej.

Działania samorządu powinny wspierać stosowanie technologii przyjaznych środowisku oraz popularyzo-

wać stosowanie źródeł energii odnawialnej.

Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej – dokument Ministerstwa Ochrony Środowiska – zakłada

zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu w Polsce do 15% w 2020 roku i 20%

w roku 2030. Udział ten dla Polski szacuje się na około 5% (w gospodarce światowej – około 18%). Realizacja

tych założeń wymaga wsparcia energetyki ekologicznej przez samorządy lokalne. Samorządy powinny popula-

ryzować nowoczesne, ekologiczne technologie, zwłaszcza w zakresie alternatywnych źródeł energii – możli-

wości uprawy roślin energetycznych, instalacji kolektorów słonecznych i ogniw fotowoltaicznych, elektrowni

wiatrowych czy wodnych, korzystania z biomasy itp. Ponadto należy upowszechniać informacje na temat źró-

deł finansowania inwestycji ekologicznych, jak również wspierać technologie przyjazne środowisku stosując

m.in. ulgi podatkowe.

Rozwój przemysłu może powodować wiele zagrożeń dla środowiska (zwiększenie emisji zanieczyszczeń do

powietrza, zwiększenie poboru wód podziemnych i ilości ścieków oraz odpadów). Preferowane zatem będą

przedsięwzięcia rozwoju przemysłu przyjaznego środowisku lub minimalizacji złego wpływu poprzez stoso-

wanie nowoczesnych technologii produkcyjnych.


Edukacja proekologiczna jest ważnym elementem sprzyjającym ochronie środowiska. Wpojenie zasady:

„każdy dba o swoje otoczenie” oraz odpowiedzialności za zaistniałe szkody wpłynie korzystnie na stan środo-

wiska naturalnego oraz wykształci właściwe postawy ekologiczne.

Edukacja proekologiczna dzieci i młodzieży powinna być prowadzona w czasie zajęć lekcyjnych i pozalek-

cyjnych w szkołach podstawowych i gimnazjach znajdujących się na terenie gminy. Istnieje możliwość zorga-

nizowania, np.: akcji zbierania konkretnych typów odpadów, akcji „Sprzątania Świata” oraz wycieczek, rajdów

pieszych i rowerowych zapoznających młodzież ze środowiskiem naturalnym ich okolicy oraz potencjalnymi

dla niego zagrożeniami.

Edukacja dla dorosłych możliwa jest natomiast w ramach działalności informacyjnej samorządu oraz innych

instytucji dla: przedsiębiorców, inwestorów, rolników (np. ośrodek doradztwa rolniczego, Izba Rolnicza, czy

Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa).

Lokalne inicjatywy proekologiczne, dotyczące m.in. ochrony obszarów o walorach przyrodniczych, pomni-

ków przyrody, popularyzacji ekologicznych systemów grzewczych i termomodernizacji m.in. powinny być

wspierane przez samorząd lokalny.

3.4. Zestawienie zadań priorytetowych na lata 2014-2017 i zadań na lata 2018-2021

Przedstawione poniżej, w podziale na poszczególne grupy zagadnień, zadania organizacyjne i inwestycyjne

w większości będą realizowane przez Burmistrza Wolborza oraz podległe jednostki gminne.

Przewidywane koszty realizacji zadań inwestycyjnych, podanych w poniższych tabelach, mają charakter

szacunkowy i są oparte o wyceny w oparciu o aktualnie obowiązujące ceny. Podobnie - informacja o źródłach


finansowania, ze względu na brak szczegółowej informacji o środkach zewnętrznych dostępnych w nowym

okresie programowania UE i trudność przewidzenia skuteczności pozyskiwania środków, jest podana z dużym

marginesem prawdopodobieństwa.


Zadania organizacyjne oraz propozycje zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza atmosferycz-

nego na terenie gminy Wolbórz:

- Zmniejszenie niskiej emisji poprzez propagowanie bardziej ekologicznych niż tradycyjne źródeł energii

do ogrzewania budynków indywidualnych (np. wprowadzenie ogrzewania olejowego, gazowego lub bio-

masą, itp.),

- Wpieranie wymiany przestarzałych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych (niskosprawnych kotłów

na paliwa stałe) na źródła nowoczesne (wysokosprawne źródła energetyczne charakteryzujące się niższą

emisją zanieczyszczeń),

- Propagowanie termomodernizacji obiektów,

- Wprowadzenie ulg dla osób, przedsiębiorstw, rolników stosujących technologie przyjazne dla środowiska

oraz posiadających instalacje służące redukcji zanieczyszczeń powietrza w zakładach produkcyjnych,

- Instalowanie nowych i modernizacja istniejących urządzeń służących redukcji zanieczyszczeń powietrza

w zakładach produkcyjnych,

- Poprawa stanu nawierzchni dróg (minimalizacja zanieczyszczeń pyłowych, zmniejszenie ilości spalin

emitowanych do atmosfery),

- Wzrost poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa.


Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed hałasem dotyczące poprawy stanu technicznego sieci ko-

munikacyjnej i jego otoczenia:

- Prowadzenie planowania przestrzennego i polityki lokalizacyjnej uwzględniającej negatywny wpływ ha-

łasu na mieszkańców,

- Wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń, których hałaśliwość nie odpowiada

standardom UE oraz stopniowe eliminowanie z użytkowania tych urządzeń,

- Rozbudowa systemów izolacji przed hałasem – wprowadzanie zadrzewień, izolacja budynków (np. po-

przez wymianę okien),

- Stosowanie rozwiązań techniczno-organizacyjnych ograniczających hałas u źródła.

Zadania inwestycyjne

Lp. Nazwa zadania Koszt zadania

(zł)

Lata

realizacji Źródła finansowania

1. Modernizacja drogi w Żywocinie 175.357,40 2014 Środki własne

Środki FOGR

2. Odwodnienie drogi w Goleszach Dużych 71 250 2014-2016 Środki własne

3. Przebudowa ul. Kościuszki w Wolborzu 250.000 2015-2016 Środki własne

4. Przebudowa drogi powiatowej Młynary -

Wolbórz

6.500.000 2015-2016 NPPDL, Środki Powiatu

Piotrkowskiego i Środki

Gminy Wolbórz

5. Przebudowa drogi gminnej Proszenie-

Polichno

6.500.000 2015-2017 Środki U. E.

Środki własne

6. Przebudowa dróg gminnych w Komornikach

i Żywocinie

7.000.000 2018-2021 Środki U.E. (dotacje),

Środki własne

7. Inne inwestycje drogowe przyjmowane przez brak danych 2018-2021 Środki U.E. (dotacje),


Radę Miejską do realizacji, po zbilansowaniu

źródeł finansowania

Środki własne

8. Modernizacja dróg w procedurze dróg dojaz-

dowych do pól, wprowadzanych corocznie

przez radę Miejską

150.000/ rok 2015–2021 Środki własne, dotacje

z POGR

9. Droga Golesze Duże – Swolszewice Duże

(do granicy gminy Wolbórz)

Brak danych 2018-2020 środki własne, środki

U.E. (2014-2020)


Zadania organizacyjne w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym:

- Bieżąca kontrola źródeł promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy,

- Rozmieszczanie nowych instalacji zgodnie z wymaganymi strefami ochronnymi,

- Monitorowane konieczności wymiany lub rozbudowy na terenach inwestycyjnych sieci elektroenerge-

tycznej - współpraca gminy Wolbórz z Rejonowym Zakładem Energetycznym.


Zadania organizacyjne w zakresie ochrony wód:

- Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy,

- Zakaz lokalizacji na zbiornikach wód podziemnych inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska

i zdrowia ludzi oraz mogących pogorszyć stan środowiska, a w szczególności składowisk odpadów,

wylewisk, przeprowadzania rurociągów transportujących substancje niebezpieczne dla środowiska,

przeładunku i dystrybucji ropopochodnych,

- Prowadzenie bieżącej kontroli i aktualnej informacji o jakości wód powierzchniowych i podziemnych,

- Usprawnienie systemu zarządzania kryzysowego i współpracy międzygminnej w tym zakresie.

Zadania inwestycyjne:

Lp. Nazwa zadania Koszt zadania

(zł)

Lata

realizacji Źródła finansowania

1. Rozbudowa sieci wodociągowej nad Zalewem Sule-

jowskim i w Wolborzu

160 000 2014 Środki własne

2. Budowa sieci wodociągowej Żywocin-Noworybie 230 000 2015 Środki własne

3. Wodociągowanie gminy: zadania wynikające

z potrzeb społecznych właścicieli nieruchomości.

- priorytet: działki skanalizowane w ramach Programu

Ochrony Wód Zalewu Sulejowskiego

500.000 2015-2019 Środki własne

4. Kanalizowanie północno-zachodniej części gminy

Wolbórz:

- etap I: budowa wodociągu w Żywocinie; budowa

kanalizacji sanitarnej w Żywocinie, Komorniki, Bogu-

sławice (dokumentacja i realizacja)

- etap II: rozbudowa oczyszczalni ścieków

w Wolborzu (dokumentacja i realizacja)

- etap III: budowa kanalizacji sanitarnej

w Kuznocinie i Młynarach (dokumentacja i realizacja)

- etap IV: budowa kanalizacji sanitarnej w Lubiatowie

(dokumentacja i realizacja)

- etap V: budowa kanalizacji sanitarnej budowa kana-

lizacji sanitarnej w Świątnikach (dokumentacja

i realizacja)

4.500.000

2.500.000

4.400.000

4.500.000

3.000.000

2015-2019

2015-2019

2017-2021

2018-2022

2020-2024

Środki U.E.

Środki własne

5. Poprawa zaopatrzenia w wodę południowo- 6.500.000 2015-2018 Środki własne


wschodniej części gminy, poprzez przebudowę ujęcia

wody w Swolszewicach Dużych wraz z rozbudową

sieci wodociągowej

i środki zewnętrzne

6. Promowanie i dofinansowanie budowy przydomo-

wych oczyszczalni ścieków

60.000 2014-2020 Środki własne

i środki

mieszkańców

7. Przebudowa wodociągi budowa kanalizacji deszczo-

wej w ul. Kościuszki w Wolborzu

300.000 2015-2016 Środki własne

8. Uzbrojenie nowych osiedli w Wolborzu Brak danych Brak

danych

Środki własne

i środki zewnętrzne


Do zadań organizacyjnych z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy Wolbórz należą:

- Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zasad i efektów funkcjonującego w gminie systemu go-

spodarki odpadami,

- Popularyzacja i rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów,

- Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych,

w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji

odpadów komunalnych, takich jak: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło oraz odpady budowlane

i rozbiórkowe,

- Prowadzenie odpowiedniego systemu selektywnego zbierania i odbierania pozostałych niż ww. odpa-

dów komunalnych, tj.: odpadów ulegających biodegradacji, odpadów wielkogabarytowych, odpadów

niebezpiecznych,

- Przestrzeganie zasad gospodarki odpadami w poszczególnych przedsiębiorstwach, firmach usługo-

wych, zakładach opieki medycznej, itp.

- Uzyskanie dofinansowania na likwidację wyrobów zawierających azbest i bezpieczne usunięcie ich

z terenu gminy.



Zadania organizacyjne na terenie gminy Wolbórz w zakresie ochrony gleb oraz powierzchni ziemi, a także

racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych:

- Monitorowanie stanu gleb,

- Systematyczne egzekwowanie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych w zakresie wyłączania

tych gruntów z produkcji, szczególnie w odniesieniu do zagospodarowania wierzchniej warstwy gleby,

- Prowadzenie racjonalnego nawożenie gruntów użytkowanych rolniczo,

- Prowadzenie edukacji dla rolników poprzez np. ośrodek doradztwa rolniczego, Izbę Rolniczą, czy

Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa,

- Przestrzeganie zakazu nielegalnego wydobycia kopalin na potrzeby lokalne,

- Oszacowanie zasobów odnawialnych źródeł energii oraz zwiększenie produkcji energii z odnawialnych

zasobów energetycznych,

- Popularyzacja wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach domowych i budynkach

użyteczności publicznej,


- Rozpowszechnianie budowy instalacji wykorzystujących energię odnawialną, w tym instalacji kolekto-

rów słonecznych, pomp ciepła, kotłów na biomasę i innych w przemyśle,

- Wzrost poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa.


Zadania organizacyjne w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego na terenie gminy:

- Zachowanie terenów leśnych i korzystnego wpływu lasu na warunki życia ludzi oraz na równowagę

przyrodniczą,

- Racjonalna gospodarka leśna - produkcja drewna oraz innych surowców i produktów,

- Ochrona różnorodności biologicznej środowiska leśnego i obszarów chronionych,

- Przestrzeganie zasad wykorzystania terenu zwłaszcza na obszarach cennych przyrodniczo (uwzględnie-

nie terenów chronionych i zasad ich ochrony w planowaniu przestrzennym),

- Pielęgnacja pomników przyrody,

- Tworzenie i pielęgnacja obszarów zieleni urządzonej na terenie Wolborza i centrów miejscowości

gminnych,

- Rozbudowa infrastruktury technicznej i infrastruktury turystycznej, służącej ochronie przyrody, nie

blokującej rozwoju turystyki (wyznaczenie i oznakowanie szlaków turystyki pieszej, w tym ścieżek

dydaktycznych).



Działania do realizacji na terenie gminy Wolbórz mające na celu minimalizację zagrożeń dla środowiska:

- Monitorowanie stanu wód rzek i stanu zabezpieczeń przeciwpowodziowych na terenie gminy,

- Koordynacja systemu skutecznej ochrony przeciw zagrożeniom naturalnym, w tym monitoring zagro-

żeń oraz współpraca międzygminna,

- Analiza stanu bazy i wyposażenia jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej,

- Edukacja mieszkańców w zakresie postępowania w wyniku zagrożenia powodzią, pożarem itp.


3.4.9. Rozwój gospodarczy przyjazny środowisku naturalnemu

Zadania organizacyjne dla Gminy Wolbórz w zakresie umożliwienia rozwoju gospodarczego nie zagrażają-

cego środowisku naturalnemu:

- Uporządkowanie gospodarki przestrzennej,


- Propagowanie wdrażania nowych technologii przyjaznych środowisku,

- Wprowadzenie ulg i zachęt dla osób, przedsiębiorstw stosujących technologie przyjazne dla środowi-

ska,

- Rozpowszechnianie budowy instalacji wykorzystujących energię odnawialną, w tym instalacji kolekto-

rów słonecznych, pomp ciepła, kotłów na biomasę i innych,

- Promocja gminy,

- Wykorzystanie słabszych gruntów do upraw roślin energetycznych.



Działania edukacyjne zwieszające świadomość ekologiczną mieszkańców na terenie gminy:

- Prowadzenie edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych (w formie konkursów, spotkań, akcji

tematycznych),

- Organizacja konkursów ekologicznych,

- Współpraca z instytucjami wsparcia dla rolnictwa, tj.: Agencją Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnic-

twa, Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, Izbą Rolnicza.

IV. ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA

4.1. Ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska

Zarządzanie ochroną środowiska powinno opierać się na następujących zasadach, wynikających z polityki

ekologicznej Polski i Unii Europejskiej: przezorności, integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowy-

mi, równego dostępu do środowiska przyrodniczego, regionalizacji, uspołecznienia, „zanieczyszczający płaci”,

prewencji, stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), subsydiarności, skuteczności ekologicznej

i efektywności ekonomicznej.

Zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu Gminy Wolbórz dotyczy zadań własnych oraz koordynacji za-

dań realizowanych przez jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze – uznanych za ważne dla stanu śro-

dowiska naturalnego. W realizacji programu uczestniczą:

- podmioty prowadzące działania organizacyjne i zarządzające programem,

- podmioty uczestniczące w realizacji poszczególnych zadań,

- jednostki kontrolujące realizację programu oraz efekty,

- mieszkańcy, jako końcowy beneficjent programu.

Organem odpowiedzialnym za realizację programu jest Burmistrz, który jest zobowiązany do składania cy-

klicznych raportów Radzie Miejskiej. Realizacja programu wymaga współdziałania z organami administracji

rządowej i samorządowej oraz administracji specjalnej, w kompetencjach której znajdują się sprawy kontroli

stanu środowiska.

4.2. Instrumenty zarządzania środowiskiem

Zarządzenie środowiskiem opiera się na wykorzystaniu:

- instrumentów prawnych – ustaw i rozporządzeń, dających odpowiednie kompetencje organom admini-

stracji rządowej i samorządowej oraz organom administracji specjalnej,


- instrumentów finansowych – opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjnych kar

pieniężnych, funduszy celowych,

- instrumentów społecznych – współdziałania i partnerstwa, edukacji ekologicznej, komunikacji społecz-

nej,

- instrumentów strukturalnych – strategii i programów wdrożeniowych.

V. WDRAŻANIE PROGRAMU

5.1. Środki finansowe na realizację programu

Na wdrażanie programu ochrony środowiska mogą być przeznaczone:

- środki własne,

- kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,

- kredyty i pożyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje wspierające rozwój

gmin i powiatów,

- obligacje,

- dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych.

Podstawowymi źródłami środków zewnętrznych, z których mogą korzystać samorządy dla realizacji pro-

gramów ochrony środowiska to:

- Budżet Państwa,

- Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewódzki),

- Fundusze UE,

- Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska.

Własne środki samorządu terytorialnego są niezbędne do uzyskania niektórych dotacji. Fundusze samo-

rządu terytorialnego pochodzą ze środków, takich jak: podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowią-

cych dochód budżetu państwa.

Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – wspierają realizację inwestycji ekologicznych. Prze-

znaczone są także na: edukację ekologiczną, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczące zagad-

nień związanych z ochroną środowiska.

- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje przedsięwzięcia, które są

podejmowane w związku z koniecznością wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej.

Fundusz stosuje trzy formy dofinansowania: finansowanie pożyczkowe, dotacyjne i kapitałowe.

- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje pożyczki z opcją

częściowego umorzenia i dotacje na realizację zadań dotyczących: ochrony wód i gospodarki wodnej,

ochrony atmosfery, ochrony powierzchni ziemi, przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środo-

wiska, edukacji ekologicznej, ochrony przyrody, monitoringu środowiska. Wysokość dofinansowania

może sięgać nawet 50%, dotacja może być wyższa w uzasadnionych przypadkach.

Fundusze Unii Europejskiej - przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw naj-

biedniejszych państw członkowskich. Zasadą współfinansowania jest to, iż część środków finansowych musi

pochodzić z budżetu krajowego. W obecnej chwili programy sektorowe i regionalne przygotowują się do pod-

jęcia ustaleń na nowy okres finansowania.

Kredyty preferencyjne i komercyjne udzielane przez Bank Ochrony Środowiska S.A. na inwestycje proe-

kologiczne bez możliwości umorzenia. Kredytobiorca musi posiadać co najmniej 50% własnych środków na

sfinansowanie zadania. Kredyty komercyjne, nie powinny stanowić podstawowego źródło finansowania inwe-

stycji.

Własne środki inwestorów prywatnych – koszty niektórych inwestycji pokrywają z własnych środków

podmioty gospodarcze i prywatni inwestorzy. Inwestycje finansowane przez podmioty gospodarcze mogą być

dofinansowane z kredytów komercyjnych i funduszy ochrony środowiska.


5.2. Monitoring

Osiągnięcie celów, wyznaczonych w „Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Wolbórz na lata 2014-

2017, z uwzględnieniem lat 2018-2021” wymaga prowadzenia bieżącego monitoringu przebiegu realizacji pro-

gramu. Stały monitoring umożliwia ocenę skuteczności podejmowanych działań oraz wprowadzanie – w razie

wystąpienia takiej konieczności – odpowiednich korekt.

Tabela 39. Harmonogram działań monitorujących program

Działanie 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Monitoring stanu środowiska

Raporty z realizacji programu x x x x

Aktualizacja programu x x

Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskaźników, określających skuteczność po-

szczególnych działań. Wskaźniki te można podzielić na grupy:

- wskaźniki ekologiczne – pozwolą określić efekt ekologiczny podejmowanych działań (jakość wód po-

wierzchniowych i podziemnych, wskaźniki zanieczyszczenia powietrza, długość sieci infrastruktury,

wskaźniki lesistości, ilość odpadów wytwarzanych przez 1 mieszkańca, stopień odzysku surowców

wtórnych, itp.),

- wskaźniki ekonomiczne – koszt jednostkowy osiągnięcia określonego efektu ekologicznego,

- wskaźniki społeczne – zaangażowanie mieszkańców w działania związane z ochroną środowiska,

udział w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczność selektywnej zbiórki odpadów, itp.

Ocena skuteczności wdrażania programu będzie prowadzona m.in. przez porównanie wskaźników charakte-

ryzujących stan środowiska oraz stan infrastruktury technicznej, wpływającej na stan środowiska:

- jakość wód powierzchniowych (klasy czystości),

- jakość wód podziemnych,

- stężenie zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,

- wskaźnik lesistości,

- powierzchnia terenów objętych ochrona prawną,

- udział komunalnych ścieków nieoczyszczonych,

- długość sieci kanalizacyjnej,

- stosunek długości sieci wodociągowej do sieci kanalizacyjnej,

- ilość odpadów komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkańca,

- udział odpadów posegregowanych w ogólnej ilości odpadów,

- nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska,

- oraz wskaźniki społeczne:

- udział społeczeństwa w realizacji działań z zakresu ochrony środowiska,

- uspołecznienie procesów decyzyjnych,

- lokalne inicjatywy proekologiczne,

- ilość działań prawnych związanych z zanieczyszczeniem środowiska.

Informacje niezbędne do analizy stanu środowiska i monitoringu realizacji programu powinny być na bieżą-

co gromadzone i przetwarzane przez odpowiednie wydziały Urzędu Miejskiego w Wolborzu.


Tabela 40. Wskaźniki opisujące stopień realizacji założonych zadań w „Programie Ochrony Środowiska dla

Gminy Wolbórz na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021”

Wskaźnik Jednostka Stan obecny/wartość

wyjściowa

Długość dróg krajowych km 13

Długość dróg powiatowych o nawierzchni ulepszonej km 67,8

Długość dróg powiatowych o nawierzchni nieulepszonej km 5,03

Długość dróg gminnych o nawierzchni ulepszonej km 57,5

Długość dróg gminnych o nawierzchni nieulepszonej km 22,7

Długość sieci wodociągowej km 143,5

Liczba przyłączy do sieci wodociągowej szt. 2179

Liczba ujęć wód szt. 5

Długość sieci kanalizacyjnej km 102,6

Liczba przyłączy do sieci kanalizacyjnej szt. 948

Ilość oczyszczalni ścieków szt. 3

Ilość ścieków odprowadzonych dam3 130

Długość sieci gazociągowej km 25 651

Liczba przyłączy do sieci gazowniczej szt. 422

Ilości odpadów komunalnych zmieszanych zebranych Mg 1670 (2013)

Ilości odpadów komunalnych zebranych selektywnie Mg 184,5 (2013)

Liczba gospodarstw objętych selektywna zbiórka odpadów szt. 2700 (2013)

Ilości zebranych odpadów azbestowych Mg 96,84 (2013)

Ilość wytworzonych osadów ściekowych Mg 205 (2013)

Powierzchnia użytków rolnych ha 7763,91 (2010)

Powierzchnia użytków rolnych w dobrej kulturze ha 7599,05 (2010)

Powierzchnia użytków rolnych pod zasiewami ha 6482,18 (2010)

Powierzchnia sadów ha 27,39 (2010)

Powierzchnia łąk trwałych ha 864,11 (2010)

Powierzchnia pastwisk trwałych ha 65,86 (2010)

Liczba gospodarstw rolnych szt. 938 (2010)

Powierzchnia gospodarstw rolnych ha 8445,24 (2010)

Lesistość % 27,5 ( 2013)

Liczba pomników przyrody szt. 17 (2013)

Wskaźniki podane w odniesieniu do danych zawartych w niniejszym „Programie Ochrony Środowiska dla

Gminy Wolbórz na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021” w stosunku do roku 2012. W odniesieniu

do wskaźników z innych lat (najświeższe dostępne dane), rok podano w nawiasie.


Uchwała Nr XLVIII/368/2014 z dnia 30 października 2014...

Documents

Transcript of Uchwała Nr XLVIII/368/2014 z dnia 30 października 2014...