ubezpieczenia wykl.pdf

2011-04-09

1

UBEZPIECZENIA

Prowadzący:

dr Jacek Rodzinka

Samodzielny Zakład Ubezpieczeń

pokój A 217, tel. (17) 866 11 85

[email protected]

Literatura:

Sangowski T. red., Ubezpieczenia gospodarcze,POLTEXT, Warszawa 1998

Banasiński A., Ubezpieczenia gospodarcze, POLTEXT, Warszawa 1997

Jedynak P., Ubezpieczenia gospodarcze. Wybrane elementy teorii i praktyki, Księgarnia Akademicka, Kraków 2001

Łazowski J., Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, PZUW, adaptacja i red. nauk. Mogilski W., Warszawa 1948

3

Literatura:

Monkiewicz J., Gąsiorowski L., Hadyniak B., Zarządzanie finansami ubezpieczeń, Poltext, Warszawa 1999

Ronka-Chmielowiec R. red., Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko., PWE, Warszawa 2002

Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom I –mechanizmy i funkcje, Poltext, Warszawa 2000

Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom II –produkty, Poltext, Warszawa 2003

Monkiewicz J. red., Podstawy ubezpieczeń tom III –

przedsiębiorstwo, Poltext, Warszawa 2003

4

Co to jest

ubezpieczenie???

5

Słownik języka polskiego

definicja ubezpieczeń

Słowo ubezpieczenie w języku

polskim oznacza urządzenie

mające na celu ochronę przed

czymś, zapobiegające czemuś.

6

Jan Łazowski


Jest to urządzenie gospodarcze, zapewniające

pokrycie pewnych potrzeb majątkowych,

wywołanych u pewnych jednostek przez

odznaczające się pewną prawidłowością

zdarzenia losowe,

w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na

wiele jednostek, którym te same zdarzenia

losowe zagrażają.

2011-04-09

2

7

Antoni Banasiński


ubezpieczenie jest multiregulatorem

procesów rozwoju gospodarki narodowej

zakłócanym przez zdarzenia losowe –

klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki.

Koszt tej regulacji rozkłada się

bezpośrednio lub pośrednio na z góry

określone jednostki (prawne lub fizyczne)

korzystające z tego regulatora.

8

FUNKCJE

UBEZPIECZEŃ

OCHRONNA

REDYSTRYBUCYJNA

FINANSOWA

PREWENCYJNA

FUNKCJE

UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH

9

Funkcja ochronna

ochrona przed niepomyślnymi

skutkami zdarzeń losowych

10

Funkcja finansowa

tworzeniu funduszów i rezerw, które

mogą być wykorzystywana do

zwiększenia tempa rozwoju

gospodarki narodowej

11

Funkcja redystrybucyjna

polega ona na korzystnym dla gospodarki

narodowej przesunięciu bieżących

konsumpcyjnych wydatków ludności na okres

późniejszy oraz na zmianie charakteru tych

wydatków.

12

Funkcja prewencyjna

zapobiegnie wystąpieniu szkody, bądź

jej minimalizacja w momencie, gdy

szkoda już wystąpiła.

2011-04-09

3

13

Alternatywy dla ubezpieczeń

• kredyt bankowy

• samoubezpieczenie

• pomoc państwa

14

Klasyfikacja ubezpieczeń

emerytalne rentowe zdrowotne wypadkowe

Ubezpieczenia społeczne

osobowe majątkowe

Ubezpieczenia gospodarcze

UBEZPIECZENIA

15

Różnice pomiędzy ubezpieczeniami

społecznymi a gospodarczymi

Społeczne Gospodarcze

zapewniają minimum socjalne uzupełniają rozszerzają zasięg

społecznych

tylko osobowe zarówno osobowe jak i majątkowe

w większości obowiązkowe w większości dobrowolne

powstają z mocy ustawy powstają z mocy umowy

pracodawca ubezpiecza swojego

pracownika

osoba ubezpieczająca jest najczęściej

osobą ubezpieczaną

cześć ciężaru składki ponosi

pracodawca płacona osobiście

wypłata świadczeń gwarantowana jest

przez państwo

w większości nie ma gwarancji w

niektórych przypadkach UFG

świadczenia pieniężne

i rzeczowe

świadczenia

i odszkodowania tylko pieniężne

różne zakłady ubezpieczeń świadczą usługi

w zakresie tych ubezpieczeń 16

Podział ubezpieczeń według ustawy

z dnia 22 maja 2003 r. o działalności

ubezpieczeniowej

Dział I – ubezpieczenia na życie (pięć grup).

Dział II – pozostałe ubezpieczenia

majątkowe i osobowe (osiemnaście grup).

17

Ubezpieczenia osobowe

są to ubezpieczenia życia, zdrowia oraz zdolności do pracy osoby ubezpieczonej

18

Ubezpieczenia osobowe ze

wzgl. na rodzaj zdarzeń

życiowe - wypadkiem jest śmierć lub dożycie do określonego wieku

wypadkowe - wypadek to uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

2011-04-09

4

19

Ubezpieczenia wypadkowe ze

wzgl. na rodzaj zdarzenia

od następstw nieszczęśliwych wypadków - nieszczęśliwy wypadek to zdarzenie spowodowane siłą zewnętrzną, nagłe, występujące wbrew woli ubezpieczonego, powodujące uszczerbek na zdrowiu

chorobowe - zdrowotne

20

Ubezpieczenia

majątkowe

są to ubezpieczenia majątku w formie rzeczy, bądź sytuacji majątkowej ubezpieczonego

21

Ubezpieczenia majątkowe

ze wzgl. na przedmiot

rzeczowe - ubezpieczenie majątku w postaci rzeczy, dóbr materialnych

majątkowe sensu stricto -ubezpieczenie sytuacji majątkowej ubezpieczonego

22

Inne klasyfikacje

• Swoboda lub jej brak w nawiązaniu umowy

• Indywidualne lub zbiorowe

• Podmiotów gospodarczych lub gospodarstw domowych

• Komercyjne lub wzajemne

• Morskie lub lądowe

23

Inne klasyfikacje c.d.

• Bezpośrednie lub pośrednie

• Prywatne lub publiczne

• W obrocie krajowym bądź zagranicznym

2013-01-23

1

Problemy Polaków związane z ubezpieczeniami

1

Problem zabezpieczenia zdrowia

30%

17%9%

21%

23%

w pracy

w domu

w czasie wolnym

na drogach

inne

2

Statystyka wypadków w Polsce

Problem zabezpieczenia zdrowia

7%1%21%

71%

praca zawodowa

dom, czas wolny,sport

komunikacja

inne

3

Statystyka wypadków w Polsce Wypadki domowe

4

Brytyjskie Towarzystwo Zapobiegania

Wypadkom alarmuje, że aż 2 mln. 701 tys.

Brytyjczyków (4,5 % społeczeństwa) ulega

wypadkom w zaciszu domowym.

Ludność Anglii to około 60 mln. osób.

Przyczyny:

• 370 związanych z bielizną,

• 574 z paskami, sprzączkami i klamerkami,

• 2112 z wysokimi obcasami, stopniami i schodami,

• 12 tys. spowodowanych lub związanych z częściami garderoby (zwłaszcza skarpetkami, rajstopami i pończochami),

• 12 tys. ludzi pośliznęło się na mokrej lub śliskiej podłodze i wywróciło,

• 70 tys. straciło równowagę na nierównościach dywanu, czy wykładziny.

5

Przyczyny śmierci średniorocznie

na świecie • 40 kulturystów amatorów kona rocznie na siłowni przygniecionych

sztangą; • 8 osób wypada przez okno podglądając sąsiadów; • 180 osób łamie sobie kark spadając ze stołka barowego; • 5 osób w Japonii ginie w wyniku zbyt głębokiego kłaniania się • 2 osoby miażdżą przewracający się automaty z napojami; • 4 osoby ginie na świecie podczas wyprzedaży

w marketach; • 25 osób po sprzeczce o pilota do telewizora; • 300 osób podczas losowania loterii w TV; • 2 osoby umiera ze strachu podczas oglądania horrorów; • 1 osoba (mężczyzna) umiera podczas czytania magazynów

kobiecych.

6

2013-01-23

2

Problem zabezpieczenia życia

7

Ludność Polski na koniec 2008 r. – 38 135,9 tys. osób

z tego w tym okresie umarło – 387 tys. osób

Ryzyko śmierci wynosi: 1,01 %

Pozostałych 98,99 % dożyje kolejnych urodzin.

Szansa dożycia starości

Mężczyźni urodzeni w 2008 r. dożyją do 65 roku życia z prawdopodobieństwem

Kobiety urodzone w 2008 r. dożyją do 60 roku życia z prawdopodobieństwem

8

Co im grozi???

Zgodnie z tablicami trwania życia z 2008 r.

70,3 % 91,6 %

Powszechny system emerytalny to sposób gromadzenia

środków w okresie naszej pracy na czas starości, kiedy

to nie ma już dochodów z pracy.

Powinien on zapewnić pracownikowi godziwe życie

w czasie, gdy nie może już, z racji wieku, wykonywać

pracy zarobkowej.

9

Rodzaje systemów emerytalnych

Zasadniczo systemy emerytalne można podzielić na dwa rodzaje:

• system repartycyjny,

• system kapitałowy,

• system mieszany.

10

Stary system był systemem repartycyjnym,

opartym na umowie pokoleniowej,

generacyjnej, w którym bieżące składki

pokrywały wypłaty bieżących emerytur.

Wszystkie środki pobierane od płatników

trafiały do wspólnego worka (ZUS), z którego

finansowano wypłaty świadczeń.

11

Stary system finansowania ZUS

emeryci płacący składki

ZUS

12

2013-01-23

3

System kapitałowy

• System kapitałowy to system, w którym osoby pracujące odkładają część zarobionych pieniędzy na specjalne konta w prowadzone przez instytucje finansowe. Środki zgromadzone na kontach są przez instytucje finansowe inwestowane na rynku finansowym.

13

Liczba ludności

Efektywność systemu repartycyjnego (pokoleniowego).

Pracujący

Emeryci 1

5

2

3

3

2

14

Stary system był bardzo źle

oceniany przez Polaków

15 - sierpień 1995 r. - kwiecień 1997 r. 16

Badania opinii publicznej na

temat starego systemu

85%

78%

69%

62%

0% 50% 100%

Emerytury sąprzedmiotem gierpolitycznych

Zasady, którymi siękieruje są niejasne

System ten nie dajepoczuciabezpieczeństwa

Emerytura niezapewnia dobrychwarunków życia nastarość

17 Źródło: CBOS, maj 1998 r.

Stary system emerytalny był bardzo źle

oceniany zarówno przez społeczeństwo jak i

pracodawców, gdyż był:

• kosztowny

• niestabilny

• niesprawiedliwy

18

2013-01-23

4

Dlaczego kosztowny?

15,5%25%

33%43%

38% 43% 45%

0%

20%

40%

60%

1981 1982 1986 1987 1990 1992 1998

.

19

1. Wysoka i rosnąca składka ubezpieczeniowa!

2. Wydatki na te świadczenia sięgają w 1999 r. 15 % PKB.!

Dlaczego niestabilny?

20

Regulacje zmieniały się bardzo

często, a w programach partii

politycznych pojawiał się

zawsze zapis o reformie

systemu emerytalnego, gdyż

nikt nie mógł sobie pozwolić na

utratę kilkumilionowego

elektoratu.

Dlaczego niesprawiedliwy?

• specjalne przywileje wyższej emerytury,

• wcześniejsze emerytury dla niektórych

grup zawodowych,

• łagodne warunki otrzymywania renty

inwalidzkiej,

• finansowanie innych,

• duży może więcej.

21

Górnicza emerytura

22

Przysługuje pracownikowi urodzonemu przed

dniem 1 stycznia 1949 r., który spełnia łącznie

następujące warunki:

1. ukończył 55 lat życia,

2. ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami

pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy

górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla

mężczyzn.

SPECJALNE PRZYWILEJE

W wymiarze zalicza się półtorakrotnym następujące

okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

23

1. w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu

urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy

montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn

urabiających, ładujących i transportujących w przodkach

oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych,

2. w drużynach ratowniczych,

3. w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn

ratowniczych.

Oprócz tego!!!


Emerytura kolejowa

24


Przysługuje pracownikowi kolejowemu, który spełnia łącznie

następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 55 lat,

mężczyzn 60 lat,

2. ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co

najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny,

w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie

z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów

zatrudnienia na kolei.

2013-01-23

5

Łagodne warunki

otrzymywania renty

inwalidzkiej.

25

RENTY

Jak finansowano innych?

26

Limitowana emerytura dla zarabiających

powyżej 2,5 średniej krajowej.

Najlepiej być w systemie - krótko i mało

płacić.

FINANSOWANIE INNYCH

Duży może więcej!!!

27

Zobowiązania wobec Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych wyniosły w 2003 r. ponad 12

mld zł.

Z tego ponad połowę są winne funduszowi

firmy z branży górniczej i PKP.

DUŻY MOŻE WIĘCEJ Stary system finansowania ZUS

emeryci płacący składki

ZUS

28

Rozwój w latach 1975 - 2000

1975

2000

41 lat

23 lata

8 lat

35 lat 18 lat

19 lat

Wykształcenie Praca Emerytura

Wiek: 68

Wiek: 76

29

Zmiany demograficzne

• obniżania się częstości zawierania

pierwszych małżeństw,

• odkłada się decyzję o zawarciu związku

małżeńskiego w czasie,

• rodzi się coraz mniej dzieci,

• wydłuża się przeciętna długość trwania

życia.

30

2013-01-23

6

W 2003 r. na jedną kobietę przypadało 1,22 dziecka.

Współczynnik dzietności kobiet

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

1950

1954

1958

1962

1966

1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

2006

2010

31

22

23

24

25

26

27

28

1960 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004

Przeciętny wiek rodzących kobiet

Przeciętny wiek kobiet rodzących pierwsze dziecko

27,6

25,6

32

Średnia długość życia

• w epoce brązu i żelaza -18 lat;

• na początku naszej ery - 22 lata;

• 1800 r. - 35 lat (w krajach rozwiniętych);

• w 1900 r. - 50 lat;

• obecnie - 75 lat .

33

Najkrócej żyją obecnie mieszkańcy Afryki, gdzie

w większości krajów przeciętna długość życia wynosi 40 - 50 lat.

Oczekiwana długość życia

w momencie urodzenia

Okres Botswana Świat Europa Japonia

1950-55 42,5 46,5 65,7 63,9

1970-75 53,2 58,0 71 73

1990-95 60,2 63,9 72,6 79,5

2000-05 36,1 66,0 73,7 81,5

2030-35 56,6 73,4 79,1 86,3

2045-50 63,2 76,0 80,8 88,0

34 Źródło: http://www.issa.int/pdf/anvers03/topic4/2lindell.pdf

Średnia długość życia w Polsce

50

55

60

65

70

75

80

85

19

50

19

52

19

54

19

56

19

58

19

60

19

62

19

64

19

66

19

68

19

70

19

72

19

74

19

76

19

78

19

80

19

82

19

84

19

86

19

88

19

90

19

92

19

94

19

96

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

20

08

20

10

72,1

80,6

35

Przyrost naturalny 1950 - 2050

Źródło: GUS 36

http://www.knuife.gov.pl/trzecifilar/ppe/index.shtml

2013-01-23

7

Rok Urodzenia Zgony Przyrost naturalny

1946 622,5 241,8 380,7

1950 763,1 288,7 474,4

1960 669,5 224,2 445,3

1970 547,8 268,6 279,2

1980 695,8 353,2 342,6

1990 547,7 390,3 157,4

1995 433,1 386,1 47,0

1996 428,2 385,5 42,7

1997 412,7 380,2 32,5

1998 395,6 375,3 20,3

1999 382,0 381,4 0,6

2000 378,3 368,0 10,3

2001 368,2 363,2 5,0

2002 353,8 359,5 -5,7

2003 351,1 365,2 -14,1

2004 356,1 363,5 -7,4

2005 364,4 368,3 -3,9

2006 374,0 369,0 5,0

2007 388,0 377,0 11,0

2008 416,4 379,3 37,1

2009 417,6 384,9 32,7

2010 413,3 378,5 34,8 37

Urodzenia i zgony w latach 1989-2003 oraz prognoza do 2030 r.

0

100

200

300

400

500

600

1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035

w tysią

cach

ZGONY

URODZENIA

38

Ruch naturalny w Polsce w latach

2008-2035

39

Rok Ludność na 31 XII Ruch naturalny

Urodzenia Zgony Saldo 2008 38 107 406 402 242 389 448 12 794 2009 38 100 651 406 905 393 228 13 677 2010 38 091 951 409 902 396 900 13 002 2011 38 081 740 411 241 400 397 10 844 2012 38 069 101 410 973 403 624 7 349 2013 38 056 018 409 179 406 571 2 608 2014 38 037 113 406 029 409 186 -3 157 2015 38 016 059 401 505 411 511 -10 006 2016 37 988 193 395 636 413 525 -17 889 2017 37 957 272 388 681 415 265 -26 584 2018 37 920 307 380 819 416 728 -35 909 2019 37 875 974 372 194 417 980 -45 786 2020 37 829 889 363 022 419 114 -56 092 2021 37 773 176 353 474 420 177 -66 703 2022 37 705 691 343 664 421 170 -77 506 2023 37 627 241 333 790 422 205 -88 415 2024 37 538 020 324 055 423 322 -99 267 2025 37 438 095 314 673 424 589 -109 916 2026 37 327 770 305 861 426 181 -120 320 2027 37 207 601 297 837 427 991 -130 154 2028 37 078 356 290 774 430 065 -139 291 2029 36 940 799 284 810 432 349 -147 539 2030 36 796 020 280 031 434 834 -154 803 2031 36 644 693 276 464 437 785 -161 321 2032 36 487 817 274 045 440 922 -166 877 2033 36 326 316 272 675 444 177 -171 502 2034 36 161 113 272 223 447 399 -175 176 2035 35 993 069 272 506 450 596 -178 090

Nowy system emerytalny w Polsce

System repartycyjno-kapitałowy

ZUS

OFE

Zabez

piecze

nie

indyw

idualn

e

EMERYTURA

2010-01-13

1

Ubezpieczenia społeczneI Filar

czyli

zreformowany ZUS

Reforma ubezpieczeń społecznych podzieliła społeczeństwo na trzy grupy

Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3

Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r.

Urodzeni po 31 grudnia 1948 r.

a przed

Urodzeni po 31 grudnia 1968 r.

1 stycznia 1969 r.

Obowiązkowo pozostają w starym systemie.

Mają wybór -pozostają w starym systemie lub przystępują do nowego.

Obowiązkowo przystępują do nowego systemu.

TRZY FILARY NOWEGO SYSTEMU EMERYTALNEGO

I FILARI FILAR II FILARII FILAR III FILARIII FILARObowiązkowyObowiązkowy ObowiązkowyObowiązkowy DobrowolnyDobrowolny

Zreformowany Zreformowany Otwarte fundusze Otwarte fundusze PPEPPE, fundusze inwestycyjne, , fundusze inwestycyjne, ZUSZUS emerytalne emerytalne

zarządzane przez zarządzane przez prywatne instytucjeprywatne instytucje

towarzystwa ubezpieczeń towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zakłady wzajemnych, zakłady ubezpieczeńubezpieczeń

RepartycyjnyRepartycyjny KapitałowyKapitałowy KapitałowyKapitałowy

Konta Konta indywidualneindywidualne

Konta indywidualneKonta indywidualne Konta indywidualneKonta indywidualne

Gwarancja Gwarancja państwapaństwa

Nadzór państwowy Nadzór państwowy (KNF)(KNF)

Nadzór państwowy (KNF)Nadzór państwowy (KNF)

S E

EMERYTURA

Podstawy funkcjonowania I FILARA

ZUS

OFE

Zabezpieczenie

indywidualne

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenie emerytalne,• ubezpieczenia rentowe• ubezpieczenia rentowe,• ubezpieczenie w razie choroby

i macierzyństwa,• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych.

Liczba ubezpieczonych w latach 1995‐2008

Lata Ubezpieczeniw tys. okres poprzedni

= 100

1995 13 205,8 x1996 13 219,8 100,11997 12 937,1 97,91998 12 737,3 98,51999 13 270,6 104,22000 13 059,9 98,42001 12 851,0 98,42002 12 761,0 99,32003 12 739,3 99,8 2004 12857,4 100,92005 13130,9 102,12006 13354,1 101,72007 14074,5 105,42008 14366,1 102,1

2010-01-13

2

Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych wykonują:

• Zakład Ubezpieczeń SpołecznychZakład Ubezpieczeń Społecznych,

• otwarte fundusze emerytalne (OFE),

• zakłady emerytalne,

• płatnicy składek.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów, • osobami wykonującymi pracę nakładczą,• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,• posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej,• osobami pobierającymi stypendium sportowe,• pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,• osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub

tymczasowego aresztowania,• osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub

przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,b i bi j i t di k i db i t ż l b t i d i j któ t ł• osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały

skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe,• duchownymi,• żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze

kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową,• osobami odbywającymi służbę zastępczą,• funkcjonariuszami Służby Celnej,• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku

macierzyńskiego,• osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na

czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.

Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:

• małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,

• osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego,

• obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa,

• studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

• alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia,

• odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny wnioskodawcom‐obywatelom państwa członkowskiego UE w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności regulowanej –w rozumieniu odpowiednio przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności.

Przeciętna miesięczna liczba osób pobierającychświadczenia emerytalno‐rentowe

LataLata Liczba w Liczba w tys.tys.

Rok poprzedni = Rok poprzedni = 100 100

19951995 6 7796 779 102,2102,2

19961996 6 9086 908 101,9101,9

19971997 7 0397 039 101,9101,9

19981998 7 1847 184 102,0102,0

19991999 7 2317 231 100,7100,7

20002000 7 2177 217 99,899,8

20012001 7 1567 156 99,199,1

20022002 7 1227 122 99,599,5

20032003 7 1297 129 100,1100,1

20042004 77 175175 100,6100,6

20052005 7 1847 184 100,1100,1

20062006 7 2177 217 100,5100,5

20072007 73037303 101,2101,2

20082008 74147414 101,5101,5

Struktura świadczeniobiorców wg rodzaju świadczenia w 2008 r. (%)

64,3

18,617,1

Emerytury Renty Renty rodzinnne

Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają:

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów, • członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych

ółd l kół k l hi spółdzielni kółek rolniczych, • osobami odbywającymi służbę zastępczą.

2010-01-13

3

Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek

• osoby wykonujące pracę nakładczą,• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub

umowy zlecenia albo innej umowyumowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

• osoby prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

• osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• duchowni.

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z WYJĄTKIEM:

• bezrobotnych pobierających zasiłek dla bezrobotnych,• osób wykonujących pracę nakładczą,• żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy

pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową,

• osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

ób b j h ś i d i j l ł k i l ób• osób przebywających świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osób przebywających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osób przebywających wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

• osób przebywających świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia

• osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.

Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w

następujących okresach:• pracownicy ‐ od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,• osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy ‐ od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej

wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy,• członkowie spółdzielni ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,• osoby prowadzące działalność pozarolniczą ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania

wykonywania tej działalności,• osoby współpracujące ‐ od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu

umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy,• posłowie i senatorowie ‐ od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa,• stypendyści sportowi ‐ od dnia spełnienia warunków, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,• osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub

tymczasowego aresztowania ‐ od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy,• bezrobotni ‐ od dnia nabycia prawa do zasiłku lub stypendium do dnia utraty prawa do nich,• duchowni ‐ od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu, a w przypadku alumnów seminariów

duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów – od dnia ukończenia 25 lat,• żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające służbę zastępczą ‐ od dnia powołania lub skierowania do tej

służby do dnia zwolnienia z tej służby,• funkcjonariuszami Służby Celnej – od dnia nawiązania stosunku służby do dnia zwolnienia ze służby,• osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku

macierzyńskiego ‐ od dnia spełnienia warunków, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,• osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane – od dnia nabycia prawa do świadczenia do dnia utraty tego prawa,• pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia

utraty tego statusu,• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia – od dnia nabycia prawa do świadczenia

szkoleniowego do dnia utraty tego prawa.

Wysokość składek wynosi:

• ubezpieczenie emerytalne – 19,52 %19,52 %

• ubezpieczenia rentowe ‐ 6 %6 %

• ubezpieczenie chorobowe – 2,45 %2,45 %

• ubezpieczenie wypadkowe ‐ od 1 stycznia 2008 r.od 0,67% do 3,33%.od 0,67% do 3,33%.

Składka na Fundusz Pracy od 1 stycznia 1999 r. wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9 %podstawy wymiaru.

Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2009 r. – 95 970 zł.

Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od 1 stycznia 2006 r. wynosi 0,1 % podstawy wymiaru.

Wpływy ze składek i należności pochodnych na FUS w mln. PLN

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ogółem 69 904,0 68 217,1 70 271,8 74032,7 78181,9 81 328,5 89 362,6 82692,2

Pozaskładkowe dochody FUS w mln. PLN

Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ogółem w tym: 21 760,4 27 084,2 28 346,9 33680,6 32798,9 39 530,6 40 265,5 53404,3Ogółem w tym: 21 760,4 27 084,2 28 346,9 33680,6 32798,9 39 530,6 40 265,5 53404,3

Dotacja celowa z budżetu państwa a) 3 692,3 3 440,6 3 540,6 3511,3 3612,4 3 531,2 230,1

Dotacja uzupełniająca z budżetu państwa w tym: 17 464,6 23 547,3 24 724,7 19447,9 16499,7 20 952,2 23662,9 33230,0

Pozostałe dochody b) 8 652,9 9 490,3 9 868,0 - 12686,8 15 047,2 16 372,5 20174,3

- z tytułu przekazania środków do OFE 603,4 96,3 81,6 10613 12575,4 14 920,4 16 219,3 19911,5

a) Dotacja na wydatki związane z wypłatą świadczeń inwalidów wojennych i wojskowych oraz kombatantów, a także innych świadczeń pozaubezpieczeniowych.b) Np. zwroty nienależnie pobranych świadczeń, dobrowolne wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych z tytułu osiągania dochodu z pracy przez emeryta bądź rencistę.

Pozostałe dochody –Np. zwroty nienależnie pobranych świadczeń, dobrowolne wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych z tytułu osiągania dochodu z pracy przez emeryta bądź rencistę.

2010-01-13

4

Wydatki na świadczenia pieniężne

z FUS według funduszy

wyodrębnionych w ramach FUS w

% PKB

Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Ogółem FUS z tego: 12,8 12,4 12,3 11,6 11,0 11,1 10,1 10,4

z fund. Emerytalnego 6,4 6,4 6,5 6,6 6,2 6,6 6,3 6,6z fund. Rentowego 5,1 4,9 4,7 4,2 3,8 3,6 2,9 2,8z fund. Chorobowego 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 0,5 0,6z fund. wypadkowego 0,6 0,5 0,5 0,5 0,4 0,4 0,4 0,4

Wypłaty świadczeń pieniężnych wg funduszy w ramach FUS

Wydatki z FUS do pokrycia ze składek a wpływy ze składek

LataLataWydatki FUSWydatki FUS Wpływy ze składek Wpływy ze składek

ii należności pochodnychnależności pochodnych

Wskaźnik pokrycia Wskaźnik pokrycia wydatków dochodami ze wydatków dochodami ze

składek składek

w mld złw mld zł w mld złw mld zł w %w %

1998 1998 70,170,1 62,862,8 89,689,6

1999 1999 77,177,1 64,164,1 83,183,1

2000 2000 82,482,4 65,665,6 79,679,6

20012001 92 592 5 69 969 9 75 675 620012001 92,592,5 69,969,9 75,675,6

20022002 95,495,4 68,268,2 71,571,5

20032003 98,698,6 70,370,3 71,371,3

20042004 104,1104,1 74,074,0 71,271,2

20052005 107,5107,5 78,278,2 72,872,8

20062006 115,7115,7 81,381,3 70,370,3

20072007 121,1121,1 89,489,4 73,873,8

20082008 135,4135,4 82,782,7 61,161,1

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dysponentem FUS jest ZUS.

Przychody FUS pochodzą:

• ze składek na ubezpieczenia społeczne, nie podlegających przekazaniu na rzecz otwartych funduszy emerytalnych,

• z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz wpłat z instytucji zagranicznych,

• z oprocentowania rachunków bankowych FUS,• z lokat dokonywanych w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego,• z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS,• ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami,• z dodatkowej opłaty i z opłaty prolongacyjnej,• z dotacji z budżetu państwa,• ze środków FRD,• z innych tytułów.

2010-01-13

5

Ze środków zgromadzonych w FUS finansowane są:

• wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego,

• wydatki na prewencję rentową,

• spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami,spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty świadczeń z FUS,

• odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń,

• należności dla płatników składek,

• odpisy stanowiące przychody Zakładu.

W ramach FUS wyodrębnia się fundusze:

• emerytalny, z którego finansowane są wypłaty emerytur,• rentowy, z którego finansowane są wypłaty rent z tytułu niezdolności do

pracy, rent szkoleniowych, rent rodzinnych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych, zasiłków pogrzebowych oraz świadczenia zlecone Zakładowi do wypłaty podlegające finansowaniu z budżetu państwa a także wydatki na prewencję rentowąz budżetu państwa, a także wydatki na prewencję rentową,

• chorobowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach,

• wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych przepisach, a także koszty prewencji wypadkowej określone w odrębnych przepisach ,

• rezerwowe dla:a) ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego, b) ubezpieczenia wypadkowego.

Struktura według wieku osób pobierających emerytury: Struktura według wieku osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy:

Struktura według wieku osób pobierających renty rodzinne: Liczba świadczeniobiorców, którym przyznano emeryturę lub rentę w latach 1997‐2008 (w tys.)

WyszczególnienieWyszczególnienie 19971997 19981998 19991999 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007 20082008

Ogółem Ogółem w tym osoby, którym w tym osoby, którym przyznano:przyznano:

326,3326,3 291,4291,4 320,0320,0 245,2245,2 247,2247,2 244,8244,8 254,4254,4 275275 224224 221,9221,9 312,5312,5 425,5425,5

emeryturę emeryturę 119,8119,8 98,598,5 98,598,5 74,774,7 93,793,7 108,5108,5 122,0122,0 143,2143,2 103,9103,9 103,9103,9 215,4215,4 340,5340,5

rentę z tytułu rentę z tytułu niezdolności do pracy niezdolności do pracy 154,9154,9 141,1141,1 152,8152,8 102,4102,4 85,985,9 71,271,2 67,567,5 59,759,7 52,452,4 50,250,2 50,150,1 45,645,6

rentę rodzinną rentę rodzinną 51,651,6 51,851,8 68,768,7 68,168,1 67,667,6 65,165,1 64,564,5 72,172,1 67,767,7 67,867,8 47,047,0 39,439,4

WyszczególnienieWyszczególnienie 19981998 19991999 20002000 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 20072007 20082008

Ogółem Ogółem w tym osoby, którym w tym osoby, którym przyznano:przyznano:

89,3% 109,8% 76,6% 100,8% 99,0% 103,9% 108,1% 81,5% 99,1% 140,8% 136,2 %

emeryturę emeryturę 82,2% 100,0% 75,8% 125,4% 115,8% 112,4% 117,4% 72,6% 100,0% 207,3% 158,1 %

rentę z tytułu niezdolności rentę z tytułu niezdolności do pracy do pracy 91,1% 108,3% 67,0% 83,9% 82,9% 94,8% 88,4% 87,8% 95,8% 99,8% 91 %

rentę rodzinną rentę rodzinną 100,4% 132,6% 99,1% 99,3% 96,3% 99,1% 111,8% 93,9% 100,1% 69,3% 83,8 %

Dynamika

2010-01-13

6

Wysokość podstawyWysokość podstawy wymiaru świadczeniawymiaru świadczenia

Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia Przeciętna miesięczna wysokość świadczenia z FUS z FUS

Struktura emerytów i rencistów Struktura emerytów i rencistów otrzymujących świadczenie z FUS wg otrzymujących świadczenie z FUS wg wysokości świadczeniawysokości świadczenia

Przeciętny okres pobierania świadczenia

Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ogółem 706,06 783,84 842,38 934,34 999,77 1051,09 1096,97 1127,23 1214,75 1251,74 1370,81

Emerytury 805,78 893,04 957,67 1058,81 1128,87 1188,34 1237,38 1256,53 1310,75 1346,42 1471,30

Renty z tytułu niezdolności do pracy

587,97 654,11 702,58 777,53 828,61 857,27 875,43 901,93 989,19 1011,47 1096,34

Przeciętna wysokość świadczenia emerytalnoPrzeciętna wysokość świadczenia emerytalno--rentowegorentowego FUSFUS według rodzaju świadczeniawedług rodzaju świadczenia

pracy

Renty rodzinne 697,26 772,79 826,81 912,27 968,95 1011,32 1047,11 1076,49 1159,27 1190,78 1292,07

w relacji do przeciętnego wynagrodzenia

Wyszczególnienie 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ogółem 57,0 54,7 52,7 54,5 56,4 57,5 57,6 57,0 59,0 55,0 53,2

Emerytury 65,0 62,3 59,9 61,8 63,7 65,0 65,0 63,6 63,6 59,2 57,1

Renty z tytułu niezdolności do pracy

47,4 45,7 43,9 45,4 46,8 46,9 46,0 45,6 48,0 44,5 42,5

Renty rodzinne 56,3 53,9 51,7 53,2 54,7 55,3 55,0 54,4 56,3 52,3 50,1

2010-01-13

7

Polska ma najwyższą wysokość rent i emerytur wśród krajów wyszehradzkich, pochłaniające wyższy odsetek PKB niż w pozostałych krajach, które ostatnio wstąpiły do Unii Europejskiej, jak również wyższą niż średnia w obecnej UE.

PolskaPolska WęgryWęgry CzechyCzechy SłowacjaSłowacja LitwaLitwa

Średnia renta bądźemerytura (EURO) 248 196 150 124 84

Średnia płaca brutto (EURO) 562 440 404 286 274

Koszt rent i emerytur sięgnął (% PKB) 13,6 9 9,5 b.d. 7,4

Wśród krajów Europejskich najwyższe renty i emerytury mieli Maltańczycy 805 euro w 1998 roku, a pensje brutto - Cypryjczycy - 1554 euro. Najniższe emerytury i pensje brutto odnotowano w Bułgarii - odpowiednio 47 i 123 euro miesięcznie.

Koszt rent i emerytur sięgnął w 2001 r. w Unii średnio 12,5 proc. Rekord dlaPolski ustanowiono w 1997 roku, kiedy sięgnął rekordowego poziomu 15,1 %Najniższy udział rent i emerytur w PKB miał Cypr - 4,5 proc., stosunkowo niski był też w Estonii (6,9 %), Rumunii (7,3 %) i Słowacji (7,6 %).

2012-05-07

1

Decyzje przedubezpieczeniowe

2

Decyzje przedubezpieczeniowe:

• Wybór ubezpieczyciela! – Wiarygodność! – Wielkość! – Liczba placówek zagranicznych! – Powiązania międzynarodowe! – Proces likwidacji szkody!

• Rodzaj oferowanego produktu! – Pakiet – Ubezpieczenie od wszystkich ryzyk (all risks) – Polisa na miarę

• Ustalania sumy ubezpieczenia! – CDN………. dr Jacek Rodzinka

Pok. 109, tel. wew. 1134

[email protected]

Wybór odpowiednich warunków ubezpieczenia

W analizie konkretnych produktów należy zwrócić szczególną uwagę na kilka ważnych elementów, które można znaleźć w polisie ubezpieczeniowej:

• Przedmiot ubezpieczenia – czyli kto lub co jest ubezpieczone.

• Zakres ubezpieczenia – czyli od jakich ryzyk ubezpieczony jest przedmiot ubezpieczenia.

• Wyłączenia - czyli od jakich ryzyk nie jest ubezpieczony przedmiot ubezpieczenia.

• Obowiązki stron – jak należy się zachować w konkretnych sytuacjach.

• System bonusów i malusów – za spełnienie jakich warunków klienci otrzymują zniżki, a za co zwyżki w składce.

• Określenie sumy ubezpieczenia – czyli na jaką kwotę ubezpieczony zostanie majątek.

• Cena ubezpieczenia – wysokość składki ubezpieczeniowej.

4

Wartość ubezpieczenia

a

suma ubezpieczenia

Wartość ubezpieczenia to rzeczywista lub szacunkowa

wartość przedmiotu ubezpieczenia.

Suma ubezpieczenia – najwyższa suma świadczenia, do

wypłaty której zobowiązany jest zakład w razie wystąpienia

szkody.

5

Suma ubezpieczenia

w ubezpieczeniach majątkowych - stanowi górną granicę odpowiedzialność zakładu i odszkodowanie tylko w wyjątkowych wypadkach może ją przekroczyć;

w ubezpieczeniach na życie - suma ubezpieczenia określa wysokość świadczenia należnego w razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego (może być podwyższone urealnienie),

w ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - świadczenie stanowi taki procent tej sumy, w jakim nastąpiło trwałe inwalidztwo.

6

• niedoubezpieczenie (podubezpieczenie), suma ubezpieczenia < wartość ubezpieczenia

• ubezpieczenie w pełnej wartości suma ubezpieczenia = wartość ubezpieczenia

• nadubezpieczenie suma ubezpieczenia > wartość ubezpieczenia

Trzy możliwości:

2012-05-07

2

7

Zagrożenie wynikające z niedoubezpieczenia

W

U

Z

O gdzie:

U – suma ubezpieczenia

W – wartość

ubezpieczenia

Z – szkoda

O - odszkodowanie

W

UZO

Sposoby określania

wysokości sumy

ubezpieczenia mienia

9

Mienie w zależności od jego

rodzaju może być ubezpieczone

wg następujących systemów:

• na sumy stałe,

• na wartość częściową,

• na pierwsze ryzyko,

• na sumy zmienne,

• na podstawie obrotów miesięcznych.

Sumy ubezpieczenia

• na sumy stałe - suma ubezpieczenia odpowiada całkowitej rzeczywistej wartości mienia,

• na wartość częściową - suma ubezpieczenia odpowiada wartości częściowej mienia wartości mienia. Wartość sumy ubezpieczenia zależy od rodzaju majątku i uzgodnień między stronami umowy,

• na pierwsze ryzyko - odszkodowanie równe jest poniesionej szkodzie rzeczywistej do granicy sumy ubezpieczenia, bez względu na relację tej sumy do wartości ubezpieczenia.

11

Ubezpieczenie na sumy zmienne

Ubezpieczony płaci część składki, a na koniec okresu ubezpieczenia

następuje wyrównanie wysokości opłacanych składek na podstawie

rzeczywistych wartości środków obrotowych w okresie ubezpieczenia.

Suma ubezpieczenia powinna odpowiadać wartości przewidywanego w

okresie ubezpieczenia najwyższego dziennego stanu rzeczowych

składników majątku obrotowego w miejscu ubezpieczenia.

12

Ubezpieczenie systemem obrotów

miesięcznych

Suma ubezpieczenia jest ustalana przez ubezpieczonego na podstawie

ogólnej sumy przewidzianych wpływów gotówkowych w ciągu jednego

miesiąca.

Na koniec okresu ubezpieczenia następuje wyrównanie wysokości

opłacanych składek na podstawie rzeczywistych wartości środków

obrotowych w okresie ubezpieczenia.

2012-05-07

3

13

Suma ubezpieczenia oparta na wartości

odtworzeniowej (nowej)

Wartość odtworzeniowa - aktualny koszt

zakupu lub wytworzenia przedmiotów

tego samego rodzaju i zbliżonej jakości.

14

W przypadku szkody całkowitej, bez względu na to kiedy do niej dojdzie,

ubezpieczony zapewnione ma odszkodowanie w wysokości umożliwiającej

odtworzenie zniszczonego mienia do stanu nowego, tzn. jego odbudowę bądź

zakup.

W przypadku szkody częściowej ubezpieczonemu gwarantuje się

odszkodowanie w wysokości zapewniającej dokonanie naprawy przy użyciu

nowych części zamiennych i elementów (tzn. bez potrącania stopnia ich

zużycia technicznego).

15


rzeczywiste i upłynnienia

Wartość rzeczywista odpowiada wartości

odtworzeniowej pomniejszonej o stopień

faktycznego zużycia technicznego majątku.

Wartość upłynnienia to cena jaką uzyskałby

ubezpieczony sprzedając majątek w dniu

szkody na wolnym rynku.

16


księgowej brutto

• Księgowa wartość początkowa mienia

następnie przeszacowywana w kolejnych

latach.

17


księgowej netto

wartość początkowa środków trwałych po potrąceniu

odpisów amortyzacyjnych, z uwzględnieniem

obowiązujących przeszacowań.

Zasady ustalania sumy ubezpieczenia

- odpowiedzialność cywilna

2012-05-07

4

19

Suma ubezpieczenia na zdarzenie:

suma ubezpieczenia to maksymalna wartość szkody, do

pokrycia której zobowiąże się zakład odnośnie

pojedynczego zdarzenia, bez względu na liczbę zdarzeń

w okresie ubezpieczenia.

Suma ubezpieczenia do wyczerpania:

suma ubezpieczenia to maksymalna wartość szkód, do

pokrycia których zobowiąże się zakład w okresie

ubezpieczenia.

Generalna suma ubezpieczenia do wyczerpania i sumy na

zdarzenie:

suma ubezpieczenia ulega zmniejszeniu o wartość

wypłaconych świadczeń i odszkodowań, dodatkowo dla

określonych ryzyk ogranicza się sumę na zdarzenie. 20

Ograniczenia odpowiedzialności zakładu

ubezpieczeń

• niedoubezpieczenie,

• udział własny,

• franszyzy.

21

Udział własny

Ubezpieczony w zamian za obniżenie

składki partycypuje w części powstałej

szkody.

Określany jest procentowo lub kwotowo.

22

Franszyzy

Franszyza integralna (warunkowa) – oznacza

granicę, której przekroczenie warunkuje wypłatę

odszkodowania, czy świadczenia przez zakład

ubezpieczeń.

Franszyza redukcyjna – wypłacane

odszkodowanie jest zawsze obniżany o

określony procent lub kwotę. dr Jacek Rodzinka

Pok. 109, tel. wew. 1134

[email protected]

23

Odpowiedzialność

gwarancyjna ubezpieczyciela

Formalny początek ubezpieczenia

określa go data zawarcia umowy ubezpieczenia.

Materialny początek ubezpieczenia

to moment powstania odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu, którym następuje nie później niż dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.

24

Prawo regresu

Poszkodowany otrzymuje odszkodowanie

od ubezpieczyciela, ale ten korzystając

z tego prawa obciąża nim sprawce

szkody.

2010-01-13

1

ZUS

1

ZASADY ZASADY FUNKCJONOWANIA FUNKCJONOWANIA

II FILARAII FILARA

Założenia zreformowanego systemu emerytalnego

I FILAR - ZUS/FUS: obowiązkowy, powszechny, repartycyjny, administrowany przez państwoII FILAR - PTE/OFE: obowiązkowy, powszechny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty

2

III FILAR: dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne podmioty. Formy zbiorowe: pracownicze programy emerytalne (PPE) -tworzone przez pracodawców dla zatrudnianych przez nich pracowników. Obecnie projektowane są także rozwiązania indywidualne w zakresie gromadzenia uzupełniających środków na przyszłą emeryturę - będą one funkcjonować pod zbiorczą nazwą indywidualnych kont emerytalnych (IKE).

Jednym z podstawowych założeń reformy było zwiększenie

3

bezpieczeństwa systemu emerytalnego poprzez zapewnienie wypłaty świadczeń emerytalnych z różnych źródeł - z dwóch lub trzech, dla tych którzy podejmą decyzję o dokonywaniu dodatkowych oszczędności.

Otwarte fundusze emerytalne (OFE) stanowią kapitałową cześćnowego systemu emerytalnego.

Istotą działalności otwartych funduszy emerytalnych jest gromadzenie i inwestowanie środków pieniężnych członków OFE z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.

4

p y g

Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy uprawniony może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa. Zarazem istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla każdej osoby objętej ubezpieczeniem społecznym urodzonej po 31 grudnia 1968 r.

Otwarte fundusze emerytalne są odrębnymi podmiotami, mają osobowość prawną. Są jednak tworzone, zarządzane i reprezentowane w stosunkach z osobami trzecimi przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) -podmioty prywatne działające w formie spółek akcyjnych.

5

Obydwa te podmioty podlegają nadzorowi państwa.

Fundusze mając osobowość prawną, nie posiadają jednakże zdolności upadłościowej tzn. nie mogą ogłosić bankructwa - fundusz dysponuje majątkiem odrębnym od majątku towarzystwa i w przypadku ogłoszenia upadłości towarzystwa aktywa funduszu nie wchodzą w skład jego masy upadłościowej.

Ogólne zasady funkcjonowania II filaru

PTE tworzy i zarządza (odpłatnie) OFE, reprezentujewobec osób trzecich oraz pomnaża pieniądzewpływające każdego miesiąca na indywidualne konta członków (7,3 % podstawy),

6

( , p y),minimalna wysokość kapitału zakładowegopowszechnego towarzystwa nie może być niższa niż równowartość w złotych 5.000.000 EURO.

2010-01-13

2

Porównanie OFE według wartość kapitału akcyjnego grudzień 2009 [mln PLN]

Wartość aktywów[mln PLN]

Wartość aktywów[mln Euro]

Aviva 45188,5 10994,77ING 43245,3 10521,97PZU Złota Jesień 24751,3 6022,21Amplico OFE 13702,8 3334,01AXA 9251,35 2250,94

7

,Generali 7724,89 1879,54AEGON 7275,1 1770,10Nordea 6905,62 1680,20Allianz 5052,91 1229,42Bankowy 4911,8 1195,09Pocztylion 3477,32 846,06Pekao 2841,07 691,26Warta 2612,59 635,67Polsat 1689,55 411,08

*Wyliczenia własne wg kursu PLN/EURO = 4,11

Bezpieczeństwo1. Prywatne konta członków funduszu.2. Regulacje prawne (bezpieczne zasady inwestowania,

nadzór państwa, przechowywanie składek przez

8

depozytariusza).3. Depozytariusz ponosi finansową odpowiedzialność za

niezgodne z prawem decyzja inwestycyjne PTE.4. Minimalna stopa zwrotu.5. Przejęcia (cofnięcie zezwolenia, cofnięcie zezwolenia

w związku z wystąpieniem niedoboru).6. Gwarancje finansowe (rachunek rezerwowy, Fundusz

Gwarancyjny, gwarancje państwa).

Każdy członek funduszu ma w funduszu emerytalnym indywidualny rachunek na którym odnotowana jest ilość

Prywatne konta członków funduszu

9

indywidualny rachunek, na którym odnotowana jest ilość tzw. jednostek rozrachunkowych. Wartość jednostki rozrachunkowej ustalana jest każdego dnia roboczego w oparciu o wartość aktywów funduszu.

Rozwód lub unieważnienie małżeństwa

środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach

10

majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu.

Śmierć członka OFEFundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej

11

j y p jwspólności majątkowej.

Druga połowa przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku.

Polityka lokacyjna

Obowiązkiem funduszu emerytalnego zapisanym w ustawie jest lokowanie aktywów, z zastrzeżeniem zapewnienia maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych lokat.

Politykę lokacyjną otwartych funduszy emerytalnych ograniczają limity inwestycyjne, ściśle określające rodzaj i ilość instrumentów finansowych powiązanym bezpośrednio z ryzykiem jakie niesie za

12

finansowych, powiązanym bezpośrednio z ryzykiem jakie niesie za sobą lokowanie w określone grupy instrumentów.

2010-01-13

3

Aktywa otwartego funduszu nie mogą być lokowane w:

1. akcjach lub innych pap. wart. emitowanych przez PTE zarządzające tym funduszem,

2 akcjach lub innych papierach wartościowych

13

2. akcjach lub innych papierach wartościowych emitowanych przez akcjonariusza PTEzarządzającego tym funduszem,

3. akcjach lub innych papierach wartościowych emitowanych przez podmioty będące podmiotami związanymi w stosunku do podmiotów określonych w pkt 1 i 2.

Wartość aktywównetto w zarządzaniu (zł) Udział w rynku (%)

poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc

AEGON 7 275 099 042,20 4,077 020 404 019,33 4,05

ALLIANZ5 052 907 170,38 2,834 837 026 752,39 2,79

AMPLICO13 702 784 902,31 7,6713 395 264 614,60 7,73

AVIVA45 188 514 057,83 25,3044 280 809 223,62 25,54

AXA9 251 350 366,12 5,188 729 455 165,89 5,04

GENERALI7 724 893 960,31 4,327 355 141 377,90 4,24

ING43 245 260 436,98 24,2142 080 785 306,78 24,27

NORDEA6 905 618 216,93 3,876 576 943 662 26 3 79

14Aktywa w zarządzaniu - suma składek wpłacanych do funduszu (za pośrednictwem ZUS), które są przez niego inwestowane.

6 576 943 662,26 3,79

PEKAO2 841 064 862,09 1,592 765 921 988,43 1,60

PKOBP BANKOWY 4 911 799 598,67 2,754 759 844 126,95 2,75

PZU ZŁOTA JESIEŃ24 751 338 864,98 13,8623 994 343 924,36 13,84

WARTA2 612 587 847,03 1,462 531 120 782,87 1,46

POCZTYLION3 477 319 415,92 1,953 402 787 187,29 1,96

POLSAT1 689 552 310,28 0,951 631 708 223,32 0,94

ŁĄCZNIE (wszystkie OFE)178 630 091 052,03 100,00173 361 556 355,99 100,00

Obligacje, bony

skarbowe (%)Akcje + NFI (%) Inne (%) Portfel razem

poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc poprzedni miesiąc

AEGON 63,55 28,37 8,08 7 235 462 918,88

ALLIANZ 62,36 31,60 6,04 5 046 939 564,14

AMPLICO 55,04 29,92 15,03 13 988 757 768,32

AVIVA 61,73 29,89 8,38 45 658 193 035,61

AXA 67,11 28,49 4,40 9 210 949 112,77

Struktura portfela OFE: grudzień 2009

15

, , , ,

GENERALI 60,57 28,76 10,66 7 704 905 958,60

ING 61,52 32,14 6,34 43 309 276 032,61

NORDEA 57,60 30,04 12,36 6 864 480 044,70

PEKAO 60,28 33,52 6,20 2 797 459 314,89

PKOBP BANKOWY 62,07 30,08 7,85 4 899 532 149,17

PZU ZŁOTA JESIEŃ 63,67 31,34 4,98 24 583 959 931,66

WARTA 63,12 30,20 6,68 2 600 459 783,39

POCZTYLION 69,55 27,30 3,15 3 459 952 023,99

POLSAT 61,14 37,01 1,84 1 679 557 677,33

adzo

ne p

rzez

OFE

ień

2009

Liczba rachunków

ogółem w tym: martwe rachunki

razem %

AEGON 797 139,00 67 336,00 8,45

ALLIANZ 421 298,00 29 108,00 6,91

AMPLICO 1 133 993,00 37 757,00 3,33

AVIVA 2 960 471,00 64 502,00 2,18

AXA 802 986 00 25 644 00 3 19

16

Rac

hunk

i pro

wa

grud

zi AXA 802 986,00 25 644,00 3,19

GENERALI 736 230,00 60 223,00 8,18

ING 2 992 595,00 113 141,00 3,78

NORDEA 891 667,00 78 660,00 8,82

PEKAO 367 377,00 27 834,00 7,58

PKOBP BANKOWY 453 821,00 38 270,00 8,43

PZU ZŁOTA JESIEŃ 2 201 466,00 97 160,00 4,41

WARTA 350 481 34 050 9,72

POCZTYLION 540 951,00 83 640,00 15,46

POLSAT 327 425,00 13 618,00 4,16

ŁĄCZNIE (wszystkie OFE) 14 977 900 770 943 5,15

Porównanie OFE według wartości aktywów i liczby członków

Udział w wartości aktywów

Udział w ilości rachunków

AVIVA 25,30% 19,77%ING 24,21% 19,98%

PZU ZŁOTA JESIEŃ 13,86% 14,70%AMPLICO 7,67% 7,57%

AXA 5,18% 5,36%GENERALI 4,32% 4,92%

17

, 4,92%AEGON 4,07% 5,32%

NORDEA 3,87% 5,95%ALLIANZ 2,83% 2,81%

PKOBP BANKOWY 2,75% 3,03%POCZTYLION 1,95% 3,61%

PEKAO 1,59% 2,45%WARTA 1,46% 2,34%

POLSAT 0,95% 2,19%

Depozytariusz

Podstawowym obowiązkiem depozytariusza jest przechowywanieaktywów funduszu oraz zapewnienie, aby były one lokowane

d i i i t t t f d

Fundusz jest obowiązany wybrać depozytariusza, któremu, na podstawie umowy, powierza przechowywanie swoich aktywów.

18

zgodnie z przepisami prawa oraz statutem funduszu.

Zapewnia on również zgodne z przepisami prawa i statutem funduszu wykonywanie obowiązków funduszu.

2010-01-13

4

Depozytariuszem może być bank, który:

jest bankiem krajowym w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe,posiada fundusze własne w wysokości stanowiącej równowartość w złotych co najmniej 100.000.000 EURO,nie posiada akcji towarzystwa zarządzającego funduszem, którego aktywa przechowuje, ani też nie posiada żadnych innych związków kapitałowych z tymi podmiotami,

19

z tymi podmiotami,nie jest pożyczkodawcą lub kredytodawcą w stosunku do funduszu, którego aktywa przechowuje, ani towarzystwa zarządzającego tym funduszem, chyba że kwota pożyczki lub kredytu nie przekracza 1% wartości aktywów funduszu, nie zatrudnia ani nie posiada w składzie władz statutowych osób, które są:

członkami zarządu, rady nadzorczej lub pracownikami towarzystwa zarządzającego funduszem, którego aktywa przechowuje,członkami organu zarządzającego, rady nadzorczej lub pracownikami podmiotu związanego w stosunku do towarzystwa,

Do obowiązków depozytariusza w zakresie przechowywania aktywów funduszu

należy:

prowadzenie rejestru aktywów funduszu,wyceny aktywów i obliczenia stopy zwrotu,zapewnienie, aby umowy obejmujące nabywanie i zbywanie aktywów funduszu były zgodne z przepisami prawa oraz

f d

20

statutem funduszu, wykonywanie poleceń funduszu,zapewnienie, aby aktywa funduszu były lokowane zgodnie z przepisami prawa oraz statutem funduszu,zapewnienie terminowego rozliczania umów dotyczących aktywów funduszu oraz umów z członkami funduszu,wykonywanie poleceń likwidatora dotyczących likwidacji funduszu.

Depozytariusz jest obowiązany do występowania, w imieniu członków funduszu, z powództwem przeciwko towarzystwu z tytułu szkody spowodowanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez towarzystwo obowiązków w zakresie

21

zarządzania funduszem i jego reprezentacji.

Porównanie OFE - Depozytariusz

Depozytariusz Otwarty fundusz emerytalny

BRE Bank S.A.AXAPKO BP BankowyPolsat

Bank Polska Kasa Opieki S.A.AEGONPZU "Złota Jesień"

Deutsche Bank Polska S.A. ALLIANZPKO BP S.A. WARTA

22

PKO BP S.A. WARTA

Bank Handlowy w Warszawie S.A.

Amplico Aviva Generali INGNordea Pekao Pocztylion

Wycena aktywów i obliczanie stóp zwrotu funduszy emerytalnych

Wyniki inwestycyjne funduszy emerytalnych będą podawane w postaci stopy zwrotu funduszu. Dane służące do jej obliczenia będą brane z 3 ostatnich lat. W ten sposób wyraźniej widać będzie długoterminowe efekty inwestycyjne. Stopy zwrotu będą obliczane dwa razy w roku: na koniec marca i na koniec września.

23

stopa zwrotu funduszu, średnia ważoną stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy,minimalna wymagana stopa zwrotu.

Rodzaje stóp:

Stopa zwrotu OFE

Stopa zwrotu funduszu - jest to wyrażony procentowo iloraz różnicy wartości jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego i wartości tej jednostki w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego poprzedzającego okres 36 miesięcy oraz wartości tej jednostki

24

w ostatnim dniu roboczym miesiąca rozliczeniowego poprzedzającego okres 36 miesięcy.

Miesiącem rozliczeniowym jest odpowiednio marzec i wrzesień.

2010-01-13

5

Stopa zwrotu z inwestycji jest podstawową miarą ocenyefektywności polityki inwestycyjnej OFE.

Obliczamy ją stosując wzór:

01i

.r.j.w.r.j.wr −=

25

0i .r.j.w

gdzie:ri - stopa zwrotu i-tego OFE,w.j.r.1 - wartość jednostki rozrachunkowej i-tego funduszu w dniu

wyceny,w.j.r.0 - wartość jednostki rozrachunkowej i-tego funduszu

emerytalnego na 36 miesięcy przed dniem wyceny

Rok Wskaźnik inflacji

1999 107,3

2000 110,1

2001 105,5

2002 101,9

2003 100,8

2004 103,5

2005 102,1

2006 101,0

2007 102,5

2008 104,2

26

2009 103,5

7,3

17,4

22,9

24,8

25,6 29,1 31,1

32,1 34,638,8 42,3

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Dlaczego 36 miesięczna stopa zwrotu zaciemnia sytuację?

Rok 1 Rok 2 Rok 3

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

OFE 1- wartość jednostki 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

OFE 2 -wartość jednostki 10 10,5 11 11,5 12 12,5 13 13,5 14 14,5 15 15,5

Rok 4 Rok 5 Rok 6

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

27

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

OFE 1- wartość jednostki 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33

OFE 2 -wartość jednostki 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

W 3 roku W 4 roku W 4roku W 5 roku W 5 roku W 6 roku W 6 roku

OFE 1 - stopa zwrotu 52,4 52 48 44 41 39 36

OFE 2 - stopa zwrotu 35,5 38 39 40 41 42 43

36 miesięczne stopy zwrotu wynoszą:

Porównanie OFE według stopy zwrotu od początku działalności [%]

OFE Stopy zwr. [%]

Polsat +229.10

ING NN +218.00

DOM +203.80

Generali +202.80

Nordea +199.00

Grudzień 2007 r.

OFE Stopy zwr. [%]

ING +158.00

Generali +152.30

Polsat +151.50

Nordea +148.70

Warta +146.70

OFE Stopy zwr. [%]

Polsat +207.10

ING +196.70

Generali +193.70

Nordea +182.30

Warta +182.20

Grudzień 2008 r. Grudzień 2009 r.

28

CU +199.00

PZU +198.50

AEGON +189.30

AXA +188.20

Pekao +185.70

Bankowy +183.00

AIG +180.60

Skarbiec +175.70

Allianz +173.50

Pocztylion +172.50

PZU +145.90

AXA +142.00

CU +141.50

AEGON +139.70

Bankowy +132.50

AIG +132.30

Pekao +132.00

Allianz +130.00

Pocztylion +127.40

PZU +181.60

AXA +177.40

AEGON +175.40

Aviva +175.00

Bankowy +169.10

Amplico +168.10

Pekao +166.20

Allianz +163.10

Pocztylion +159.90

Porównanie OFE według stopy zwrotu w okresie ostatnich

36 m

iesięc

y36

mie

sięc

y

1212m

iesięc

ym

iesięc

y

OFE Stopy zwrotu [%]Allianz +7.65Amplico +7.03AXA +6.98Generali +6.88AEGON +5.88PZU +5.43Pekao +5 34

OFE Stopy zwrotu [%]Polsat +20.38Generali +15.13Bankowy +14.66Amplico +14.43ING +13.90AEGON +13.80AXA +13 69

29

Pekao +5.34Pocztylion +4.84Nordea +4.59Bankowy +3.94ING +3.92Aviva +3.66Warta +2.66Polsat +2.64

AXA +13.69Pekao +13.62Allianz +13.50PZU Złota Jesień +13.50Warta +13.33Pocztylion +13.15Aviva (d. CU) +13.03Nordea +12.74

Porównanie OFE według stopy zwrotu w okresie ostatnich

3 m

iesięc

y3

mie

sięc

y

11m

im

iesiąc

aes

iąca

OFE Stopy zwrotu [%]Allianz +3.95ING +3.81AXA +3.58Pekao +3.50Amplico +3.47Generali +3.45

OFE Stopy zwrotu [%]Polsat +1.66ING +1.40Allianz +1.31Bankowy +1.17Aviva +1.14AEGON +1.06

30

Aviva +3.42AEGON +3.42Polsat +3.40PZU Złota Jesień +3.38Bankowy +3.30Warta +3.29Nordea +3.26Pocztylion +3.01

AEGON +1.06Pekao +1.06AXA +1.06PZU Złota Jesień +1.04Warta +1.00Nordea +1.00Generali +1.00Pocztylion +0.97Amplico +0.94

2010-01-13

6

Średnia ważoną stopa zwrotu wszystkich otwartych funduszy

Średnią ważoną stopą zwrotu wszystkich otwartych funduszy za okres 36 miesięcy jest suma iloczynów stopy zwrotu każdego z otwartych funduszy i wskaźnika przeciętnego udziału w rynku danego otwartego funduszu.

31

Wskaźnikiem przeciętnego udziału w rynku danego otwartego funduszu jest średnia arytmetyczna wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres 36 miesięcy i wskaźnika udziału w rynku w ostatnim dniu roboczym miesiąca przypadającego na koniec okresu 36 miesięcy.

Wskaźnik udziału w rynku otwartego funduszu, w określonym dniu, jest to iloraz wartości aktywów netto tego funduszu i wartości aktywów netto wszystkich otwartych funduszy, według stanu na dzień obliczenia wskaźnika.

Obliczamy ją stosując wzór:

∑∑∑=

+=n

in

iT

iTn

iT

iTi

WAN

WAN

WAN

WANrRS1

1

1

0

0

21

32

∑∑==

iiT

iiT WANWAN

11

10

gdzie:RS - średnia stopa zwrotu OFE,n - liczba OFE,ri – stopa zwrotu i-tego OFE,WANi,T0, WANi,T1 - wartość aktywów netto i-tego OFE w pierwszym i ostatnim

dniu przedziału czasowego, dla którego oblicza się stopę zwrotu

Minimalna wymagana stopa zwrotu

33

Minimalną wymaganą stopą zwrotu jest stopa zwrotu niższa o 50 % od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w tym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa.

Stopy zwrotu OFE za okres od 29-09-2006 do 30-09-2009 r.

Nazwa OFE Stopa zwrotu w okresieGenerali OFE 10,385%AXA OFE 10,025%AIG OFE 9,801%OFE Allianz Polska 9,536%Pekao OFE 8,541%OFE PZU "Złota Jesień" 8,489%AEGON OFE 8,354%OFE Pocztylion 7,966%

34

OFE POLSAT 7,246%Nordea OFE 6,766%Bankowy OFE 6,680%ING OFE 6,138%Aviva OFE Aviva BZ WBK 6,075%OFE WARTA 5,369%Średnia ważona stopa zwrotu 7,909%Minimalna stopa zwrotu 3,909%

NiedobórNiedobór występuje w otwartym funduszu w przypadku, gdy stopa zwrotu tego funduszu za okres 36 miesięcy, jest niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu.

35

Do pokrycia niedoboru stosuje się następującą procedurę:

1. W terminie 3 dni OFE przeznacza na pokrycie niedoboru wszelkie środki dostępne na rachunku rezerwowym, a jeżeli to nie wystarcza to z umorzenia jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu

36

zgromadzonych na rachunku części dodatkowej FunduszuGwarancyjnego, w tym otwartym funduszu.

2. Jeśli to nie wystarcza, PTE pokrywa niedobór z własnych środków w terminie 14 dni.

3. Jeśli to nie wystarcza, niedobór pokrywany jest z pozostałych środków Funduszu Gwarancyjnego w terminie 21 dni.

4. Jeśli to nie wystarcza, Skarb Państwa gwarantuje pokrycie niedoboru.

2010-01-13

7

Jeżeli pokrycie niedoboru z części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego w tym otwartym funduszu są

i t j k i i d b d PTE

37

niewystarczające na pokrycie niedoboru, zarząd PTE jest obowiązany zawiadomić o tym niezwłocznie organ nadzoru, który występuje do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości tego towarzystwa.

Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 31.03.00 do 29.03.02 r.nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru

PZU Złota Jesień 19,438% X

Polsat 18,725% X

Zurich 18,138% X

Commercial Union BPH CU WBK 17,606% X

Sampo 17,079% X

Nationale-Nederlanden Polska 16,667% X

Średnia ważona stopa zwrotu 15,614% X

Winterthur 15,028% X

38

Allianz Polska 13,647% X

Dom 12,928% X

{ego} 12,452% X

Ergo Hestia (d. PBK Orzeł) 11,383% X

Pekao 11,138% X

Kredyt Bank 9,647% X

Pocztylion 8,754% X

AIG 8,576% X

Skarbiec-Emerytura 8,262% X

minimalna stopa zwrotu 7,807% X

Bankowy 5,409% 16 397 917,28

nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru

Rodzina 28,343 % X

Polsat 24,881% X


ING Nationale- Nederlanden Polska 19,924% X

Dom 19,718% X

Zurich 19,426% X


Kredyt Banku 18,507% X

Allianz Polska 18,093% X

Ś

Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30..0909..99 do 2899 do 28..0909..01 01 r.r.

39

Średnia ważona stopa zwrotu 18,091% X

Pekao 17,979% X

Sampo 17,415% X

Pocztylion 16,795% X

PBK Orzeł 15,794% X

{ego} 15,463% X

PZU Złota Jesień 15,312% X


AIG 9,953% X


Bankowy 1,376% 35 382 853,90

nazwa funduszu stopa zwrotu OFE (%) Kwota niedoboru

Pioneer 29,554% X

DOM 28,737% X

Polsat 26,975% X


PBK Orzeł 24,904% X

{ego} 23,040% X

Pocztylion 22,911% X

Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30Porównanie OFE stopa zwrotu w okresie 30..0606..99 do 2999 do 29..0606..20012001 r.r.

40


Sampo 22,593% X

Nationale-Nederlanden Polska 22,562% X


średnia arytmetyczna stopa zwrotu 22,097% X

Zurich 21,752% X

Złota Jesień 16,827% X

AIG 12,488% X


Bankowy 10,076% 3 678 647,04

PrzejęciaTowarzystwo może zniknąć z rynku w jeden z następujących sposobów:

1. może połączyć się z innym towarzystwem,

2. może, na podstawie umowy zawartej z innym PTE, przekazać temu towarzystwu zarządzanie otwartym funduszem, którym zarządza,

3. w przypadku ogłoszenia upadłości towarzystwa lub otwarcia jego likwidacji organ nadzoru wydaje decyzję o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa.

41

Od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia na utworzenie towarzystwa fundusz jest reprezentowany i zarządzany przez depozytariusza. W tym czasie fundusz nie może przyjmować nowych członków ani uczestniczyć w losowaniu przeprowadzanym przez ZUS.

Jeżeli w okresie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie decyzji o cofnięciu zezwolenia zarządzanie otwartym funduszem nie zostanie przejęte przez inne powszechne towarzystwo, przejęcia zarządzania tym funduszem dokonuje powszechne towarzystwo zarządzające otwartym funduszem, który osiągnął najwyższą stopę zwrotu za ostatnie 36 miesięcy.

y

Połączenia i przejęcia na polskim rynku OFE

połączenie AEGON PTE S.A. i PTE Skarbiec – Emerytura S.A. –9 maja 2008 r.przejęcie OFE Kredyt Banku przez PTE POLSAT –10 grudnia 2004 r.połączenie PTE Skarbiec-Emerytura S.A. i PTE BIG Banku Gdańskiego S.A – 29 maja 2002 r

42

2002 r. przejęcie OFE Rodzina przez Pekao PTE S.A. –10 grudnia 2001 r.przejęcie Pioneer OFE przez Pekao PTE S.A. –23 lipca 2001 r.połączenie OFE Pocztylion i Arka Invesco OFE –14 grudnia 2001 r.przejęcie OFE EPOKA przez PEKAO PTE S.A. -9 kwietnia 2001 r.

2010-01-13

8

Opłaty pobierane przez OFEopłata od składki, czyli tzw. opłata dystrybucyjna,opłata za zarządzanie,opłata za wycofanie środków z funduszu przed

43

upływem 24 miesięcy - tzw. opłata transferowa.

O wysokości przyszłej emerytury zadecyduje wysokość opłat pobieranych przez PTE, gdyż to warunkuje, ile pieniędzy z naszych składek faktycznie jest inwestowanych, a ile przeznaczanych na pokrycie kosztów administracyjnych i zarządzania.

Opłata od składki

do końca roku 2010 – 7 %w roku 2011 - 6,125 % w roku 2012 5 25 %

BYŁO:

Od dnia 1 kwietnia 2004 r. zaczęły obowiązywać przepisy ustalające maksymalną opłatę od składki pobieraną przez poszczególne OFE. Ustawa przewidywała, że będzie to następować stopniowo wg poniższego harmonogramu:

44

w roku 2012 - 5,25 %w roku 2013 - 4,375 % w roku 2014 i latach następnych - 3,5 %

Dodatkowym elementem regulacji jest zasada, że otwarty fundusz stosuje jednolitą metodę obliczania i pobierania tych opłat w stosunku do wszystkich członków, którzy przystąpią do funduszu po 31 marca 2004 r.

JEST:Począwszy od 1 stycznia 2010 opłata od składki nie może przekroczyć 3,5 %.

Nazwa funduszuMaksymalna opłata

od składki Nazwa funduszuMaksymalna opłata

od składkiBYŁO JEST

ALLIANZ 4.00 % AEGON 3,5 %

AIG 7.00 % ALLIANZ 3,5 %

BANKOWY 7.00 % AMPLICO 3,5 %

CU 7.00 % AVIVA 3,5 %

CREDIT SUISSE 7.00 % AXA 3,5 %

DOM 7.00 % GENERALI 3,5 %

ERGO HESTIA 7 00 % ING 3 5 %

45

ERGO HESTIA 7.00 % ING 3,5 %

GENERALI 7.00 % NORDEA 3,5 %

ING 7.00 % PEKAO 3,5 %

PEKAO 7.00 % PKOBP BANKOWY 3,5 %

POCZTYLION 7.00 % POCZTYLION 3,5 %

POLSAT 7.00 % POLSAT 3,5 %

PZU 7.00 % PZU ZŁOTA JESIEŃ 3,5 %

SAMPO 7.00 % WARTA 3,5 %

SKARBIEC 7.00 %

Czy 1 % różnica w opłacie od składki to dużo?

Miesięcznie do OFE trafia 100 PLN, delikwent ma 25 lat, więc będzie odkładał jeszcze przez 40 lat czyli 480 miesięcy.

Stopa zwrotu OFE wynosi 2 % miesięcznie.

Opłata od składki 4 %. Opłata od składki 5 %. Opłata od składki 6 %.

W wieku 65 lat zgromadzi kapitał w wysokości:

46

1 289 299 PLN 1 275 869 PLN 1 262 439 PLN

Różnica:

- 26 860 PLN- 13 430 PLN

Różnica w świadczeniu emerytalnym (przeżyje 21 lat):

5 157 PLN 5 103 PLN 5 049 PLN

- 54 PLN - 108 PLN

Opłata za zarządzanie

Jest to kwota ustalona w statucie, nie wyższa niż 0,045% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca przy wartości aktywów do 8 mld. zł.

47

Powyżej tej kwoty maksymalna wartość tej opłaty jest proporcjonalnie niższa.

Opłata za zarządzanie pobierana jest z aktywów funduszu (a więc proporcjonalnie do zgromadzonych środków ponosi ją każdy z członków funduszu).

Tabela wysokości opłat za zarządzanieWysokość

aktywów netto(mld PLN) Miesięczna opłata za zarządzanie otwartym funduszem

od aktywów netto wynosi:ponad do

0 8 0 045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca

48

0 8 0,045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca

8 20 3,6 mln zł + 0,04 % nadwyżki ponad 8 mld zł wartości aktywów netto, w skali miesiąca



45 15,5 mln zł

2010-01-13

9

Wyliczenie średnich wysokości opłat za zarządzanie

OFE Wartość aktywów (%)

AVIVA 45 188 514 057,83 0,0343

ING 43 245 260 436,98 0,0349

PZU ZŁOTA JESIEŃ 24 751 338 864,98 0,0401

AMPLICO 13 702 784 902,31 0,0429

AXA 9 251 350 366,12 0,0443

GENERALI 7 724 893 960,31 0,045

49

AEGON 7 275 099 042,20 0,045

NORDEA 6 905 618 216,93 0,045

ALLIANZ 5 052 907 170,38 0,045

PKOBP BANKOWY 4 911 799 598,67 0,045

POCZTYLION 3 477 319 415,92 0,045

PEKAO 2 841 064 862,09 0,045

WARTA 2 612 587 847,03 0,045

POLSAT 1 689 552 310,28 0,045

Dodatkowa część zmienna - zależna od wyników inwestycyjnych osiąganych przez fundusz - wysokość tej opłaty wynosi - 0,005% wartości aktywów netto

k li i i W t j k ś i ż b ć b t lk f d

50

w skali miesiąca. W tej wysokości może ona być pobrana tylko w funduszu,który osiągnął w danym okresie najwyższą stopę zwrotu.

Cześć zmienna opłaty za zarządzanie nie jest natomiast pobierana w funduszu, który osiągnął w danym okresie najniższą stopę zwrotu. W pozostałych funduszach ta część opłaty pobierana jest proporcjonalnie do osiągniętych wyników - jest tym większa im wyższa stopa zwrotu.

Czy 0,6 % rocznie to dużo?Aby żyć godnie na emeryturze obecnie wypadałoby mieć:

1 000 PLN miesięcznie? 2 000 PLN miesięcznie?

Przyjmijmy, że na emeryturce delikwent przeżyje 250 miesięcy (ok. 21 lat), czyli musi mieć zgromadzony kapitał:

51

( ), y g y p

250 * 1 000 = 250 000 PLN 250 * 2 000 = 500 000 PLN

Od tej kwoty miesięcznie OFE może pobierać:

Od tej kwoty rocznie OFE może pobierać:

250 000 PLN * 0,05 % = 125 PLN

250 000 PLN * 0,6 % = 1 500 PLN

500 000 PLN * 0,05 % = 250 PLN

500 000 PLN * 0,6 % = 3 000 PLN

Biorąc pod uwagę poprzedni przykład

Miesięcznie do OFE trafia 100 PLN, delikwent ma 25 lat, więc będzie odkładał jeszcze przez 40 lat czyli 480 miesięcy.

Opłata od składki 4 %.

W wieku 65 lat zgromadzi kapitał w wysokości:

1 289 299 PLN

52

Opłata za zarządzanie 0,6 % rocznie

Suma opłat:

1 200 PLN * 0,04 % = 48 PLN

1 289 299 PLN * 0,6 % = 7735,79 PLN

W ostatnim roku z rachunku pobiorą mu 7783,79 PLN

Wpłacił w tym roku 1200 PLN!!!

Opłata transferowa

160 zł, jeżeli od ostatniego dnia miesiąca, w którym uzyskano członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty transferowej z rachunku członka w funduszu do innego funduszu upłynęło nie więcej niż 12 miesięcy;80 zł, jeżeli od ostatniego dnia miesiąca, w którym uzyskano członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty

53

członkostwo w funduszu do dnia dokonania wypłaty transferowej z rachunku członka w funduszu do innego funduszu upłynęło więcej niż 12 miesięcy, ale mniej niż 24 miesiące.

Opłata ta pokrywana jest ze środków własnych członka funduszu.

Wszystkie wyżej wskazane opłaty dokonywane są na rzecz PTEzarządzającego danym funduszem emerytalnym.

Ponadto fundusz z aktywów pokrywa koszty związane z przechowywaniem aktywów oraz realizacją i rozliczaniem transakcji nabywania lub zbywania aktywów funduszu (koszty te

54

ponosi więc proporcjonalnie do zgromadzonych środków każdy z członków funduszu).

Wszystkie inne koszty działalności funduszu pokrywa zarządzające nim PTE, a więc nie obciążają one bezpośrednio członka funduszu.

2010-01-13

10

Nadzór nad działalnością funduszy emerytalnych

Zadaniem organu nadzoru jest ochrona interesów członkówfunduszy oraz uczestników pracowniczych programów

Nadzorowi podlega działalność operacyjna, stan majątkowy i polityka lokacyjna.

55

funduszy oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych.

Koszty nadzoru nad działalnością funduszy emerytalnych ponoszą powszechne towarzystwa w zależności od składek wpłaconych w danym roku do zarządzanych przez nie otwartych funduszy.

Fundusz GwarancyjnyFundusz Gwarancyjny, składa się z:

części podstawowej - administrowana przez Krajowy Depozyt.Całkowita wartość środków części podstawowej Funduszu Gwarancyjnego nie może przekraczać 0 1 % wartości aktywów

56

Gwarancyjnego nie może przekraczać 0,1 % wartości aktywów netto wszystkich otwartych funduszy.

części dodatkowej – OFE otwiera rachunek, na który PTE przekazuje środki. Wysokość środków przechowywanych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego wynosi nie mniej niż 0,3 % i nie więcej niż 0,4 % wartości aktywów netto funduszu.

Losowanie

Nie później niż w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, ubezpieczony jest zobowiązany do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym.

W przypadku gdyby nie dopełni tego obowiązku, ZUS wzywa go na piśmie do zawarcia umowy z OFE. Jeżeli tego nie zrobi, ZUS wysyła pisemne wezwanie do zawarcia umowy członkowskiej w terminie:

57

• do dnia 10 stycznia, a jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania jestmniej niż 30 dni, termin ten mija 10 lipca,

• do dnia 10 lipca, a jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania jest mniej niż 30 dni, termin ten mija 10 stycznia.

Jeżeli mimo to nie przystąpi do OFE, ZUS wyznacza otwarty fundusz emerytalny w drodze losowania. Losowanie jest komisyjne i odbywa się dwa razy w roku w Centrali Zakładu o godzinie 1000 w terminach:

• w ostatnim dniu roboczym stycznia

• w ostatnim dniu roboczym lipca

ZUS będzie losował fundusz tylko spośród funduszy, które:

osiągnęły wyższe niż średnia ważona stopa zwrotu z dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych; zarządzają mniej niż 10% aktywów netto wszystkich

58

OFE.

W wyniku wprowadzenia zmian w zasadach losowania do OFE, z losowania będą wyłączone największe oraz niedostatecznie dobrze zarządzające aktywami fundusze emerytalne, których klientami nie będzie można się stać w wyniku losowania.

Transfery członków OFE ostatnia sesja transferowa - listopad 2008)

OFE AEG AIG ALL AXA BAN CU GEN ING NOR PEK POCZ POL PZU WARRazem

przystąpiłodo funduszy

AEG 64 582 220 428 186 478 192 558 853 88 182 116 452 176 4575AIG 1005 x 202 349 440 504 211 589 620 67 217 127 651 259 5241ALL 710 1119 x 541 372 990 287 1806 471 104 173 226 825 270 7894AXA 2109 2090 611 x 1019 2893 848 3021 1052 347 778 599 2680 666 18713BAN 374 299 130 286 x 422 152 427 260 59 150 117 520 111 3307CU 2083 2568 692 1477 1399 2 894 2107 1528 447 950 693 1615 968 17423

59

GEN 976 1207 349 962 602 1453 x 1610 617 123 253 189 1061 289 9691ING 2970 3462 1129 1893 2108 2168 639 x 1757 523 1197 503 2260 1023 21632NOR 1686 1010 234 559 438 1062 705 1030 x 109 609 269 1042 226 8979PEK 86 55 20 40 85 173 32 142 67 x 49 26 89 39 903

POCZ 76 37 10 32 29 75 16 38 32 8 x 13 83 14 463POL 9 8 3 2 12 1 0 4 5 0 0 x 2 0 46PZU 1781 1892 416 1269 1143 1444 615 1393 1305 212 705 438 x 706 13319WAR 1360 371 154 105 136 105 148 125 593 20 73 76 226 x 3492

Razemopuściłofundusze

15289 14700 4170 7943 7969 11770 4739 12850 9160 2107 5336 3392 11506 4747 115678

Wyniki losowań ZUS – liczba członków wylosowana do poszczególnych OFE

Nazwa OFE 1 2 - 7 8 9 10 11 12 13 14 Suma

AEGON OFE 1 251 9637 - - - - - - 10 888

AIG OFE 3 829 24738 11 654 - - 16 852 23 187 18 565 18 800 117 625

Allianz 822 6453 11 654 - - - - - 18 929

AXA OFE 1 351 9527,9 - - - - - - 18 800 29 679

Bankowy OFE 1 743 10898 11 654 10 492 17 279 - - - 52 066

CU 11 391 70223 - - - - - - 81 614

OFE „DOM” 809 6439 - 10 492 17 278 16 852 23 185 18 565 18 800 112 420

Generali OFE 1 880 10822 11 654 10 492 17 278 16 852 23 185 18 565 18 800 129 528

60Wylosowanych zostało 1 062 992 osoby!!!

Kredyt Bank 220 3779 - x x x x x x 3 999

ING NN 7 622 51752 - - - - - - 59 374

Nordea OFE 2 439 13337 11 654 10 494 - - - - 37 924

Pekao OFE 273 7123 - - - - - 18 565 18 800 44 761

OFE Pocztylion 1 696 12297 - - - - - 18 568 18 800 51 361

OFE Polsat 294 3549,9 11 654 10 492 17 278 16 854 23 185 18 565 18 800 120 672

PZU 8 564 50861 - - - - - - 59 425

Skarbiec 1 792 15257 - - - - - - 17 049

Razem 45 976 306694 69 924 52 462 69 113 67 410 92 742 111 393 131 600 947 314

2010-01-13

11

STOPY ZASTĄPIENIA

czas pracy przed przejściem na emeryturę,

Stopa zastąpienia obrazuje relację wysokości otrzymywanej emerytury (netto) do wynagrodzenia netto w dniu przejścia na emeryturę.

Wpływ na wysokość stopy zastąpienia mają następujące czynniki:

61

stopa bezrobocia i jej zmiany w okresie pracy,urlopy wychowawcze dla kobiet,średni wzrost płac w gospodarce,promocja i początkowa wysokość płacy w relacji do średniej,wiek przejścia na emeryturę,przewidywany wiek śmierci,stopa zwrotu brutto funduszu emerytalnego,stopa zwrotu zakładu emerytalnego,opłaty pobierane przez OFE, opłata pobierana przez ZE.

nia

dla

męż

czyz

n

62

Stop

a za

stąp

ie

ieni

a dl

a ko

biet

63

Stop

a za

stąp

i

64

III FILARIII FILAR

PPE

65

Pracownicze Programy Emerytalne

PPE są formą zorganizowanego, grupowego, systematycznego oszczędzania na przyszłą emeryturę.

Sam PPE jest umową (zespołem umów) określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników

66

wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu.

2010-01-13

12

PPE nie jest instytucją finansową - środki w ramach programu trafiają do już istniejących instytucji finansowych, działających według właściwych sobie zasad - zakładu ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego lub zarządzającego zagranicznego.

Wyjątkiem jest pracowniczy fundusz emerytalny (PFE) który

67

Wyjątkiem jest pracowniczy fundusz emerytalny (PFE), który jest podmiotem tworzonym specjalnie dla gromadzenia środków z w ramach PPE, zwykle tworzony jest wspólnie dla kilku programów.

PFE jest zarządzany przez wyłącznie w tym celu tworzone Pracownicze Towarzystwo Emerytalne. W tym wypadku mamy do czynienia z instytucją finansową powołaną specjalnie do obsługi PPE.

PPE to zespół umów, które pracodawca zawiera w celu utworzenia pracowniczego

programu emerytalnego. Na program składają się:

zakładowa umowa emerytalna (pracodawcy z reprezentacją załogi), umowa pracodawcy z instytucją finansową(w zależności od formy programu: z zakładem ubezpieczeń towarzystwem ubezpieczeń

68

ubezpieczeń, towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych lub funduszem inwestycyjnym, a w przypadku programu prowadzonego w formie pracowniczego funduszu emerytalnego - umowę z odpowiednią instytucją finansową zastępuje statut pracowniczego funduszu). pracownicza umowa emerytalna (pracodawcy z pracownikiem).

Zakładowa umowa emerytalna jest umową zawieraną przez pracodawcę z reprezentacją pracowników.

Pracodawca przedstawia ofertę zawierającą projekt zakładowej umowy emerytalnej z dokonanym wyborem jednej z form pracowniczego programu emerytalnego,

ra ar nkami stalon mi stępnie inst t cją

69

wraz z warunkami ustalonymi wstępnie z instytucją finansową, bądź z projektem statutu towarzystwa i statutu pracowniczego funduszu emerytalnego reprezentacji pracowników.

Akwizycję pracowniczych programów emerytalnych na terenie zakładów pracy może prowadzić wyłącznie pracodawca.

Zakładowa umowa emerytalna nie może przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Warunki te nie mogą powodować sytuacji w której przy ich zachowaniu prawo

70

powodować sytuacji, w której przy ich zachowaniu prawo uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym, w dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie programu, miałaby mniej niż połowa liczby zatrudnionychpracowników.

71

Pracownicza umowa emerytalna jest umową zawieraną po złożeniu przez pracownika pisemnej deklaracjidobrowolnego uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym.

PPE może być prowadzone w jednej z czterech wybranych form:

1. umowy z funduszem inwestycyjnym (umowy o wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do funduszu inwestycyjnego),

2. umowy grupowego ubezpieczenia na życie

72

y g p g p yz ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym(umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym),

3. pracowniczego funduszu emerytalnego (PFE), który jest zarządzany przez pracownicze towarzystwo emerytalne (PTE),

4. zarządzania zagranicznego.

2010-01-13

13

Instytucje finansowe zarządzające środkami gromadzonymi w ramach PPE

Podmiot zarządzającyLiczba

zarządzanych PPE

ING Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 65Pierwsze Amerykańsko-Polskie Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji Amplico Life S A

46

73

Reasekuracji Amplico Life S.A.Legg Mason Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 33Generali Życie Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. 25BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. 16Pracownicze Towarzystwo Emerytalne "Nowy Świat" S.A. 15Inne (mniej niż 10 zarządzanych PPE)Razem / Total*) 1 078

KTO MOŻE UTWORZYĆ PPE?

pracodawca lub łącznie co najmniej dwóch pracodawców, zatrudniających każdy co najmniej 5 pracowników,pracodawca zatrudniający co najmniej

74

p ją y j j3 pracowników, jeżeli prowadzi działalność nieprzerwanie od 3 lat.

Pracodawca powinien być wpisany do właściwego rejestru lub ewidencji działalności gospodarczej niepóźniej niż rok przed dniem zawarcia zakładowej umowy emerytalnej.

Rodzaje składek

b i k

75

obowiązkowa składka dodatkowa

Różnice pomiędzy składkamiOBOWIĄZKOWA DODATKOWA

Finansowana przez pracodawcę. Finansowana przez uczestnika PPE z jego wynagrodzenia.

Nie może przekraczać 7% wynagrodzenia uczestnika.

Uczestnik może zmienić wysokość składki lub zrezygnować z jej wnoszenia.

Nie stanowi podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.

Potrącana z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu

Wysokość składki jest ustalana:

76

Wysokość składki jest ustalana:- procentowo od wynagrodzenia uczestnika- w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników- procentowo od wynagrodzenia, z określeniem maksymalnej, kwotowej wysokości

Suma składek dodatkowych wnoszonych przez uczestnika do 1 PPE w ciągu roku nie może przekroczyć trzykrotności sumy odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE (która wynosi 150 proc. średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej)

Wysokość składki określa zakładowa umowa emerytalna.

O ile zakładowa umowa nie zakazuje deklarowania składki - uczestnik sam deklaruje i określa wysokość składki ze swojego wynagrodzenia; zakładowa umowa określa minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki

Składki podstawowe i dodatkowe odprowadzone do pracowniczych programów emerytalnych (tys. PLN)

Forma programu 2003 2004 2005

podsta-wowe

dodat-kowe Razem podsta-

wowe dodat-kowe Razem podsta-

wowe dodat-kowe Razem

Umowa grupowego inwestycyjnego ub na życie

13 178 552 13 730 24 782 863 25 645 110 213 2 043 112 256

Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego

79 809 4 431 84 240 118 010 6 703 124 713 167 828 7 317 175 145

Pracowniczy fundusz emerytalny

117 834 7 203 125 038 113 158 4 093 117 252 119 755 6 466 126 221

Razem 210 823 12 186 223 010 255 951 11 660 267 611 397 796 15 827 413 622

Składki podstawowe i dodatkowe odprowadzone do pracowniczych programów

emerytalnych (tys. PLN)

Forma programu

Składki odprowadzone w okresie01.01.2006-31.12.2006 01.01.2007-31.12.2007

Składki podstawowe

Składki dodatkowe

RazemSkładki

podstawoweSkładki

dodatkoweRazem

Umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem

78

pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym

220 784 5 688 226 472 246 168 5 581 251 749


282 822 10 162 292 984 311 258 10 726 321 984

Pracowniczy fundusz emerytalny 166 764 6 819 173 584 166 814 7 021 173 836

Razem 670 371 22 669 693 041 724 241 23 329 747 571

2010-01-13

14

Oszczędności zgromadzone w PPE podlegają:

wypłacie,ł i t f j

79

wypłacie transferowej,zwróceniu uczestnikowi.

WYPŁATAWYPŁATA

to przekazanie pracownikowi środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego na

80

w ramach pracowniczego programu emerytalnego na warunkach określonych w zakładowej umowie emerytalnej.

Wypłata środków uczestnikowi

uczestnik programu ukończył 60 lat,uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do

następuje automatycznie po ukończeniu przez uczestnika 70 lat.Wcześniejsza wypłata może nastąpić na wniosek uczestnika w przypadku kiedy:

81

uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy,nastąpi likwidacja instytucji finansowej zarządzającej środkami w ramach programu.

Wypłata osobom uposażonym lub spadkobiercom Wypłata osobom uposażonym lub spadkobiercom nastąpi w przypadku nastąpi w przypadku śmierciśmierci uczestnika programu.uczestnika programu.

WYPŁATA TRANSFEROWAWYPŁATA TRANSFEROWA

to przeniesienie środków zgromadzonych przez uczestnika w ramach PPE do instytucji finansowej gromadzącej

82

w ramach PPE do instytucji finansowej gromadzącejśrodki w ramach innego PPE np. w wyniku zmiany pracodawcy.

ZWROTZWROTWycofanie środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty, bądź wypłaty transferowej.

Może nastąpić jedynie w przypadku, kiedy uczestnik wypowie udział w PPE w związku z likwidacją PPE, w skutek spadku

83

ą ją , pwartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej w:

• umowie z instytucją finansową inwestującej środki uczestników PPE, bądź

• w statucie (o ile nie zachodzą przesłanki do wypłaty transferowej).

Oszczędności zgromadzone w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem na wskazany przez uczestnika rachunek (w tym także na rachunek w zakładzie ubezpieczeń lub towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych, pod warunkiem,

84

że nie jest on prowadzony w ramach pracowniczego programu emerytalnego).

2010-01-13

15

Uczestnik może dokonać w każdym czasie wypowiedzeniapracowniczej umowy emerytalnej składanego pracodawcy w formie pisemnej, przy czym okres wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być krótszy niż 1 miesiąc i dłuższy niż 3 miesiące.

85

W razie wypowiedzenia umowy, środki dotychczas zgromadzone na rachunku uczestnika pozostają na tym rachunku do czasu ich wypłaty zgodnie z postanowieniami zakładowej umowy emerytalnej, z wyjątkiem wypłaty transferowej do innego PPE, która następuje na wniosek uczestnika.

Pracodawca podejmuje decyzję o utworzeniu PPE

Wpis do rejestru PPE

Negocjacje z instytucją finansową

Etapy tworzenie PPEEtapy tworzenie PPE

86

Wybór formy działania

Negocjacje z pracownikami

Powstanie zakładowej umowy

emerytalnej

Umowa z instytucją finansową

Pracownicza umowa emerytalna

Wniosek do KNF o wpis do rejestru

NADZÓR

Nadzór nad zakładami ubezpieczeń (w tym towarzystwami ubezpieczeń wzajemnych) oraz pracowniczymi funduszami emerytalnymi sprawuje

87

pracowniczymi funduszami emerytalnymi sprawuje KNF, zaś nadzór nad funduszami inwestycyjnymi Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.

Uczestnicy PPE

Forma programu

31.12.2003 31.12.2004 31.12.2005

Ogółem czynni % Ogółem czynni % Ogółem czynni %

Umowa grupowego ubezpieczenia na życie

ikó f ipracowników w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym

12 255 75,50 26 062 25 411 67,51 109 820 109 057 63,87


26 513 74,30 51 493 47 241 75,52 88 769 79 602 75,28

Pracowniczy fundusz emerytalny 38 431 67,70 51 532 32 917 76,01 61 661 42 664 81,85

Razem 77 199 x 129 087 105 569 73,57 260 250 231 323 70,40

Uczestnicy PPE

Forma programu

31.12.2006 31.12.2007

OgółemW tym

uczestnicy czynni

Wskaźnik uczestnictwa

(w %)Ogółem

W tym uczestnicy

czynni

Wskaźnik uczestnictwa

(w %)

Umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie 119 169 107 556 63,85 133 895 118 484 73,18

89

grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowymUmowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego

101 597 94 538 79,13 118 168 105 348 76,00

Pracowniczy fundusz emerytalny

60 729 42 441 82,25 60 058 40 730 80,50

Razem 281 495 244 535 72,03 312 121 264 562 75,35

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Umowa grupowego ub na życie pracowników w formie grupowego ub na życie z ubezp. Fund. Kap.

419 5 860 16 214 29 866 55 512 167 768 394 324 646 074 897 019

Umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do fund. Inwest.

1 391 54 428 128 510 213 168 337 882 513 027 805 848 1 127 832 1 525 068

Składki odprowadzone w ramach PPE (w tys. PLN)

90

0500 000

1 000 0001 500 0002 000 0002 500 0003 000 000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Pracowniczy fundusz emerytalny 2 764 14 987 132

986 230 418 358 774 484 996 675 083 848 920 1 032 609

Razem 4 576 75 276 277 711 473 454 752 170 1 165 792 1 875 256 2 622 827 3454696

2010-01-13

16

Liczba funkcjonujących PPE wg województw na 31.12.2008

WojewództwoLiczba pracodawców prowadzących PPE

dolnośląskie 63

kujawsko-pomorskie 52

lubelskie 27

lubuskie 20

łódzkie 74

małopolskie 102

mazowieckie 193

opolskie 42

91

opolskie 42

podkarpackie 44

podlaskie 28

pomorskie 106

śląskie 148

świętokrzyskie 19

warmińsko-mazurskie 29

wielkopolskie 136

zachodniopomorskie 29

Razem 1 112

Liczba wpisów do rejestru 1.279

REJESTR PPE28.12.2009 r.

92

Liczba wykreśleń 181

Liczba działających programów 1098

IKE

93

Indywidualne Konta Emerytalne

Indywidualne konta emerytalne zostają powołane do funkcjonowania jako:

osobny, samodzielny zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego

94

funduszu inwestycyjnego, osobny rachunek papierów wartościowychi rachunek pieniężny służący do jego obsługi w instytucji prowadzącej działalność maklerską, osobny rachunek bankowy w bankuosobny rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.

Prawo do oszczędzania na przyszłą emeryturę na rachunkach IKE ustawa dała osobom fizycznym, które ukończyły 16 lat, mającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.

Oszczędzanie w IKE daje jego posiadaczowi możliwość do zwolnienia z podatku pod warunkiem, że jest posiadaczem

95

p p , j ptylko jednego wyżej wspomnianego konta. Osoby, które będą gromadzić oszczędności na więcej niż jednym IKE zapłacą wyższy, bo 75 % ryczałtowy podatek od dochodów kapitałowych.

Środki zgromadzone na indywidualnym koncie emerytalnym nabyte w drodze spadku nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn.

Oszczędzający w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty wpłaty odpowiadającej trzykrotności

96

przekroczyć kwoty wpłaty odpowiadającej trzykrotnościprognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok.

Zasada ta nie obowiązuje przyjmowania wpłat transferowych tylko wpłat dokonywanych po raz pierwsze na konta oszczędnościowe IKE.

2010-01-13

17

Wypłata zgromadzonych środków na IKE następować będzie wyłącznie na wniosek właściciela rachunku po osiągnięciu przez niego wieku emerytalnego, czyli 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia oraz spełnieniu dwóch warunków:

• dokonywanie wpłat na IKE w minimum pięciu dowolnych latach kalendarzowych.

97

y

• zgromadzenie połowy wartości wpłat dokonanych nie później niż na pięć lat przed dniem złożenia przez właściciela rachunku wniosku o dokonanie wypłaty.

W przypadku śmierci właściciela rachunku na wniosek osoby uprawnionej wcześniej przez oszczędzającego.

Wpłata środków na rachunek IKE nie jest operacją ostateczną. Oszczędzający ma możliwość wypłaty środków zgromadzonych na rachunku, musi jednak liczyć się z tym, że będzie zmuszony zrezygnować z korzyści i udogodnień, które daje mu posiadanie konta IKE.

Te utracone korzyści to przede wszystkim opodatkowanie ś dkó d ki d kó k i ł h l i

98

środków podatkiem od zysków kapitałowych, uszczuplenie kwoty wpłaconych składek podstawowych o 30 %, która to kwota przekazywana zostaje do ZUS z zaliczeniem tej kwoty na ubezpieczenie emerytalne - środki zasilą indywidualne konto emerytalne prowadzone przez ZUS. Taka sytuacja ma miejsce w momencie, kiedy wypowiedziana zostanie umowa przez którąkolwiek ze stron lub wygaśnie umowy prowadzenia IKE.

IKE może funkcjonować na podstawie pisemnej umowy zawartej przez osobę fizyczną z jedną

z instytucji finansowych:

fundusz inwestycyjny;

99

y yj ypodmiot prowadząc działalność maklerską;zakład ubezpieczeń na życie;bank.

Liczba funkcjonujących IKEIKE

2004 2005 2006 2007 2008

Liczba IKE 175 476 427 865 840 264 915 492 853832

a) kobiety 89 413 233 661 454 429 496 873 457933

do 30 lat 13 098 30 760 59 700 56 009 49003

31-40 lat 23 560 51 687 98 036 104 015 101734

100

41-50 lat 27 889 64 486 122 742 126 072 113199

51-60 lat 17 885 56 760 120 854 140 420 135351

ponad 60 lat 6 981 29 968 53 098 70 357 58646

b) mężczyźni 86 063 194 204 385 833 418 619 395899

do 30 lat 13 904 29 776 63 414 59 765 53100

31-40 lat 26 297 50 990 96 451 104 212 103849

41-50 lat 24 799 51 539 99 595 103 470 96089

51-60 lat 15 627 41 501 89 140 102 571 101427

ponad 60 lat 5 436 20 398 37 234 48 601 41434

Liczba funkcjonujących IKEZU Fundusze inwestycyjne Maklerskie Banki

2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007

Liczba IKE 110 728 267 529 634 577 671 984 50 899 103 624 144 322 192 206 6 279 7 492 8 156 8 782 7 570 49 220 53 208 42 520

a) kobiety 55 082 140 363 334 387 353 824 27 175 58 554 82 800 112 434 3 021 3 629 3 887 4 148 4 135 31 115 33 355 26 478

do 30 lat 9 635 22 789 50 390 46 989 2 686 4 083 5 486 6 744 117 125 128 150 660 3 763 3 696 2126

31-40 lat 17 811 38 757 82 218 86 596 4 386 7 342 9 918 12 890 413 462 504 550 950 5 126 5 396 3 979

41-50 lat 18 690 44 232 98 554 99 772 6 862 11 256 15 390 19 616 1 103 1 159 1 118 1132 1 234 7 839 7 680 5 552

101

51-60 lat 8 157 29 776 84 505 96 416 7 654 16 862 25 088 34 005 1 070 1 424 1 598 1 681 1 004 8 698 9 663 8 318

ponad 60 lat 789 4 809 18 721 24 040 5 587 19 011 26 918 39 179 318 459 539 635 287 5 689 6 920 6 503

b) mężczyźni 55 646 127 166 300 189 318 171 23 724 45 070 61 522 79 772 3 258 3 863 4 269 4 634 3 435 18 105 19 853 16 042

do 30 lat 10 125 22 146 54 112 50 587 2 980 4 387 5 863 7 012 132 132 148 184 667 3 111 3 291 1 982

31-40 lat 20 194 39 452 82 180 87 792 4 825 7 764 9 951 12 727 472 521 594 682 806 3 253 3 726 3 011

41-50 lat 17 027 37 175 82 330 84 534 5 891 9 340 12 151 14 691 1 064 1 152 1 204 1 212 817 3 872 3 910 3 033

51-60 lat 7 552 24 288 66 860 76 129 5 983 11 304 15 752 20 471 1 222 1 517 1 693 1 804 870 4 392 4 835 4 167

ponad 60 lat 748 4 105 14 708 19 129 4 045 12 275 17 805 24 871 368 541 630 752 275 3 477 4 091 3 849

Wartość środków zgromadzonych w IKE na koniec roku

2004 2005 2006 2007 2008

Wartość IKE (w tys. PLN), w tym: 168 578 689 635 1 289 545 1 864 570 1613788

- zakłady ubezpieczeń 47 442 235 001 491 406 722 646 716738

- towarzystwa funduszy inwestycyjnych 91 016 307 150 578 106 846 458 564262

- podmioty prowadzące działalność maklerską 19 204 43 858 67 081 96 157 121059

102

- banki 10 916 103 626 161 952 199 309 211728

Średnia wysokość wpłaty na IKE (w zł) x 2 208 2 199 1719 1561

- zakłady ubezpieczeń 498 1 205 1 226 1386 1352

179- towarzystwa funduszy inwestycyjnych 2 322 2 758 2 708 2327 1795

- podmioty prowadzące działalność maklerską 3 300 3 349 3 211 3102 2848

- Banki x 1 521 1 649 1214 1953

2010-01-13

18

Liczba założonych IKEIKE

2004 2005 2006 2007 2008

IKE, w tym: 175 680 266 325 447 115 120 955 55360

IKE założone po raz pierwszy 175 506 264 286 444 079 117 267 51 465

IKE założone w i k

103

związku z dokonaniem wypłaty transferowej z IKE

15 428 1 025 1 357 1 250

IKE założone w związku z dokonaniem wypłaty transferowej z programu emerytalnego

147 1 778 1 984 2 297 2 645

IKE otwarte w okresie sprawozdawczymZU Fundusze inwestycyjne Maklerskie Banki

2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007

IKE, w tym:175 680

266 325

385 797

58 325

51 109

58 159

51 141

59 371

6 329 1 371 1 040 1 184 7 32439 099

9 137 2 075

założone po raz pierwszy

175 506

264 286

384 789

57 287

50 958

57 211

49 828

57 477

6 314 1 362 993 1 059 7 31838 127

8 469 1 442

założone w związku z

104

dokonaniem wypłaty

transferowej z IKE

15 428 145 160 12 299 791 1 025 - 7 32 93 1 91 57 79

założone w związku z

dokonaniem wypłaty

transferowej z programu

emerytalnego

147 1 778 863 890 123 622 495 825 15 2 15 28 5 881 611 554

Osoby najmłodsze – korzystne jest agresywne lokowaniewłasnych środków. Wskazane jest, aby skorzystały z oferty funduszy inwestycyjnych.Osoby w średnim wieku - pieniądze lokowane są w

Oferty instytucji finansowych są kierowane do określonych grup docelowych, za kryterium bierze się tutaj czas, przez który będą oni oszczędzać na koncie IKE.

105

y pubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, które przypominają otwarte fundusze inwestycyjne. Wadą są często zbyt kosztowne dodatki ubezpieczeniowe zakładów ubezpieczeńOsoby najstarsze – IKE w bankach - długoletnia lokata bankowa, nie jest najbardziej efektywna pod względem stopy zwrotu. Jeżeli przyjmiemy, że oprocentowanie lokat wynosi 4 %, a inflacja 1 % to realny zysk wyniesie 3 %, co jest raczej miernym wynikiem. Banki coraz częściej łączą lokatę z inwestycjami w fundusze kapitałowe.

PODSUMOWANIE

106

2012-12-28

1

Charakterystyka polskiego rynku ubezpieczeń

Miejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowej

2

Polska na tle krajów europejskich (dane OECD)

– udział składki w PKB

– składka na mieszkańca

Udział składki w PKB

3

Udział składki ubezpieczeniowej w PKB

0%

5%

10%

15%

20%

UK Irlandia Szwajcaria Francja Portugalia Niemcy Czechy Polska Węgry Grecja

1998 1999 2000 Średnia UE - 2001

Udział składki przypisanej brutto

w Polsce ogółem w PKB (w %)

4

0

1

2

3

4

5

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I Dział II Ogółem

Składka na mieszkańca

5

Składka przypisana brutto na mieszkańca w USD

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

Szwajcaria Irlandia UK Francja Niemcy Portugalia Grecja Czechy Węgry Polska

1998 1999 2000 Średnia UE - 2001

Najmniejsza składka na mieszkańca

wśród analizowanych krajów!!!

63

85

148

58

84

142

7592

167

91

107

198

124

127

251190

148

338

275

196

471

345

180

525

278

193

472

278

201

478

280

222

502

04080120160200240280320360400440480520560

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I Dział II Ogółem

6

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ogółem 723,81 zł 811,96 zł 984,47 zł 1 147,74 zł 1554,24 zł 1344,08 zł 1417,78 zł 1495,36

Dział I 333,70 zł 401,59 zł 553,66 zł 669,35 zł 1022,29 zł 792,76 zł 822,52 zł 833,29

Dział II 390,11 zł 410,37 zł 430,81 zł 478,39 zł 531,90 zł 551,32 zł 595,26 zł 662,06

Składka przypisana brutto ogółem na Polaka w USD

2012-12-28

2

Podstawowe problemy, z którymi boryka się

polski rynek ubezpieczeń gospodarczych

• Niska świadomość ubezpieczeniowa,

• zbyt duży udział w rynku PZU Życie S.A.

w dziale I i PZU S.A. w dziale II,

• coraz większe nasycenie rynku zakładami

ubezpieczeń,

• coraz szybszy wzrost rynku.

7

Podstawowe charakterystyki sektora

ubezpieczeń

• Wielkość i struktura zbieranej składki brutto,

oraz podział zebranej składki na działy,

• liczba funkcjonujących na polskim rynku

zakładów ubezpieczeń,

• procesy konsolidacyjne w sektorze ubezpieczeń,

• koncentracja polskiego rynku ubezpieczeń,

• inne wielkości charakteryzujące rynek

ubezpieczeń w Polsce.

8

Zmiana wartości składki przypisanej brutto

na polskim rynku ubezpieczeń (w tys. PLN)

9

0

10000000

20000000

30000000

40000000

50000000

60000000

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I Dział II Oba działy

Dynamika zmian składki oraz poziom inflacji

w stosunku do roku poprzedniego (w %).

10

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dynamika Działu I Dynamika Działu II Dynamika ogółem Inflacja

Udział działów w wielkości zebranej składki

ubezpieczeniowej w Polsce (%).

11

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I Dział II

Struktura portfela

ubezpieczenia na życie

12

• Dominacja klasycznych ubezpieczeń na życie (ok. 48,15% udział)

• Dynamiczny rozwój nowoczesnych form ubezpieczeń na życie (z kapitałowym funduszem inwestycyjnym) kosztem produktów klasycznych (udział ok. 32,26%)

• Wzrastający udział ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych (ok. 18%)

Struktura składki przypisanej brutto działu I

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

12.98 12.99 12.00 12.01 12.02

Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 5 RC

2012-12-28

3

Składka przypisana brutto w dziale I

według grup ubezpieczeń (%).

13

48,19 48,78 45,40 38,53 38,72

72,88 63,60 59,85

52,94

1,34 1,16 1,00

0,70 0,54

0,34

0,42 0,38

0,38

31,99 31,83 36,90 46,12 46,97

16,15

21,38 25,90 32,41

0,18 0,19 0,20 0,17 0,18

0,16 0,24

0,27 0,31

18,30 18,03 16,50 14,49 13,59 10,48 14,37 13,61 13,96

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Grupa 4 Grupa 5

Struktura portfela

ubezpieczeń majątkowych

14

Stabilna struktura portfela

Dominacja ubezpieczeń tradycyjnych: komunikacyjnych (średnio 68% i spada - 66% w 2002 r.), majątkowych (średnio 19% i rośnie) oraz osobowych (ok. 6%)

Struktura s kładki przypis anej brutto dz iału II

0%

20%

40%

60%

80%

100%

12.98 12.99 12.00 12.01 12.02

Os . Sa . Tr. Ma. OC Fi. Po.

Struktura portfela ubezpieczeń

majątkowych (%).

15

61,54% 58,32% 57,50% 57,91%

17,95% 19,18% 19,76% 20,49%

7,65% 7,22% 7,25% 6,78%

5,09% 5,64% 5,79% 5,99%

6,34% 7,78% 7,06% 6,50%

1,43% 1,86% 2,64% 2,32%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2008 2009 2010 2011

Komunikacyjne Majątkowe Wypadkowe OC Finansowe Pozostałe

Liczba funkcjonujących na polskim rynku

zakładów ubezpieczeń

16

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I 5 6 6 10 13 15 21 24 30 35 36 36 37 34 32 32 33 30 30 30 28

Dział II 19 20 22 26 27 30 30 31 33 34 36 38 41 38 37 36 35 35 34 33 33

Ogółem 24 26 28 36 40 45 51 55 63 69 72 74 78 72 69 68 68 65 64 63 61

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

24 26 28

36 40

45 51

55

63 69

72 74 78

72 69 68 68

65 64 63 61

Dział I Dział II Suma

Charakterystyka zakładów ubezpieczeń

26

2

Forma prawna

Spółka Akcyjna

TUW

28

0

Sektor własności

Prywatny

Publiczny

27

6

Forma prawna

32

1

Sektor własności

17

Dział I Dział II

Dział I Dział II

Krajowe zakłady

ubezpieczeń:

S.A. 26 27

TUW 2 6

Zakłady ubezpieczeń państw

członkowskich UE 130 506

Oddziały zakładów ubezpieczeń

państw członkowskich UE 3 17

Główne Oddziały zakładów

ubezpieczeń z państw poza UE - 1

18

Liczba działających w Polsce zakładów ubezpieczeń w podziale na formy działalności

2012-12-28

4

Koncentracja polskiego

rynku ubezpieczeń

Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń

działających w dziale I

w latach 1995 – 2011 (%).

20

40

50

60

70

80

90

100

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

3 największe 5 największych 10 największych

Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń– dział I

2005 2006 2007 2008

PZU ZYCIE 39,74% PZU ZYCIE 35,96% PZU ZYCIE 28,48 % PZU ZYCIE 33,55 %

CU 12,37% CU 11,63% CU 12,30 % CU 10,24 %

AMPLICO 7,98% AEGON 8,74% AEGON 10,93 % ING 9,90 %

AEGON 6,62% AMPLICO 7,59% AMPLICO 7,40 % WARTA 7,52 %

ING NN 6,55% ALLIANZ ZYCIE 6,80% ALLIANZ ZYCIE 6,42 % EUROPA 6,81 %

2009 2010 20011 2012

PZU ZYCIE 32,75 % PZU ZYCIE 29,60 % PZU ZYCIE 30,80 %

TUnŻ Europa 8,89 % TUnŻ Europa 12,46 % TUnŻ Europa 8,06 %

TUnŻ Warta 8,61 % TUnŻ Warta 8,01 % TUnŻ Warta 7,82 %

ING TUnŻ 8,42 % ING TUnŻ 6,36 % ING TUnŻ 6,41 %

Allianz Życie 6,13 % Nordea 6,17 % Aviva TunŻ 5,68 % 21

2001 2002 2003 2004

PZU ZYCIE 50,88% PZU ZYCIE 49,47% PZU ZYCIE 45,92% PZU ZYCIE 43,02%

CU 18,84% CU 17,72% CU 15,09% CU 13,80%

AMPLICO 10,41% AMPLICO 10,38% AMPLICO 9,38% AMPLICO 8,14%

ING NN 10,27% ING NN 9,36% ING NN 8,12% ING NN 7,13%

ALLIANZ ZYCIE 1,58% PRUMERICA ŻYCIE

1,76% WARTA VITA 4,32% NATION WIDE 5,03%

Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń

działających w dziale II w latach 1995 – 2011 (%).

22

40

50

60

70

80

90

100

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

3 największe 5 największych 10 największych

Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń– dział II

2005 2006 2007 2008

PZU 48,90% PZU 46,74% PZU 43,77 % PZU 40,51 %

WARTA 11,45% WARTA 10,60% WARTA 10,14 % WARTA 9,95 %

ERGO-HESTIA 6,68% ERGO-HESTIA 7,01% ERGO-HESTIA 8,14 % ERGO-HESTIA 8,90 %

ALLIANZ 6,26% ALLIANZ 6,89% ALLIANZ 7,56 % ALLIANZ 7,94 %

SAMO POMOC

3,62% HDI ASEKURACJA

5,03% HDI ASEKURACJA

4,69 % HDI ASEKURACJA

4,22 %

2009 2010 20011 2012

PZU 36,99 % PZU 34,23 % PZU 32,61 %

ERGO-HESTIA 10,37 % ERGO-HESTIA 10,31 % ERGO-HESTIA 10,47 %

WARTA 8,83% WARTA 8,77 % WARTA 9,01 %

ALLIANZ 7,58 % ALLIANZ 7,62 % INTERRISK 4,21 %

HDI ASEKURACJA

3,98 % INTERRISK 4,60 % UNIQA 4,13 % 23

2001 2002 2003 2004

PZU 57,32 % PZU 50,87 % PZU 53,09 % PZU 50,26%

WARTA 12,99% WARTA 13,52% WARTA 12,83% WARTA 11,64%

ERGO-HESTIA 5,55% ERGO-HESTIA 6,29% ERGO-HESTIA 6,90% ERGO-HESTIA 6,42%

ALLIANZ 3,84% ALLIANZ 3,72% ALLIANZ 5,11% ALLIANZ 5,86%

SAMOPOMOC 2,38% SAMOPOMOC 2,71% SAMOPOMOC 2,79% SAMO POMOC

3,61%

Inne wielkości charakteryzujące rynek

ubezpieczeń

2012-12-28

5

Zyski osiągnięte przez poszczególne

działy w mln PLN

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Dział I Zysk

brutto 1.784,0 2.784,3 3.502,5 3.955,6 3.136,0 4.898,6 4.437,7 3.567,1

Zysk

netto 1.401,0 2.281,9 2.882,2 3.287,8 2.579,6 3.999,9 3.652,7 2.918,8

Dział II Zysk

brutto 1.742,9 3.487,6 4.384,1 2.498,7 3.703,6 2.912,8 3.111,2 3.427,9

Zysk

netto 1.404,7 2.961,9 3.771,1 2.032,3 3.362,8 2.630,8 3.094,2 3.084,7

25

Udział inwestycji zagranicznych w kapitale podstawowym (w %)

26

71,0% 78,0% 77,9% 80,0% 83,6% 82,9% 85,0%

72,7%75,1%

74,7% 77,1% 71,9% 72,1%69,7%

0,00%

20,00%

40,00%

60,00%

80,00%

100,00%

2002 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Dział I

Dział II

Charakterystyka zakładów ubezpieczeń

6

22

Przeważający kapitał

Krajowy

Zagraniczny

10

23

Przeważający kapitał

27

Dział I Dział II

Inwestycje zagraniczne

• Niemcy zainwestowali środki w 16 zakładach, po 8 w każdym dziale,

• kapitał austriacki w 10 zakładach - 4 w dziale I i 6 w II,

• holenderski w 8 zakładów 3 w życiu i 5 w majątku,

• kapitał brytyjski w 7 zakładach 3 życiowe i 4 majątkowe,

• francuski w 7 zakładach, 5 w dziale I i 2 w II,

• Amerykanie w 3 zakłady na życie,

• kapitał belgijski w 2 zakłady majątkowe,

• kapitał luksemburski 2 zakłady po 1 w każdym dziale

• w jeden zakład zainwestowali swój kapitał Szwedzi (I) i Kanadyjczycy (II).

28

Zagrożenia i szanse dalszego rozwoju

rynku ubezpieczeń w Polsce

Najważniejsze zagrożenia, które musi

pokonać rynek ubezpieczeń • Niska świadomość ubezpieczeniowa.

• Niestabilna sytuacja gospodarcza.

• Wzrost niebezpieczeństwa wystąpienia katastrof.

• Wzrost niebezpieczeństwa wystąpienia zamachów terrorystycznych.

• Spadek inflacji.

• Wzrost konkurencji po przystąpieniu do Unii Europejskiej.

• Słaby rozwój alternatywnych kanałów dystrybucji.

• Duże uzależnienie rozwoju rynku ubezpieczeń majątkowych od kondycji rynku motoryzacyjnego.

30

2012-12-28

6

Najważniejsze szanse do wykorzystania na

rynku ubezpieczeń

• Możliwość świadczenia usług poza terytorium

Polski po naszym wstąpieniu do Unii

Europejskiej.

• Przewidywany wzrost gospodarczy Polski.

• Wzrost świadomości ubezpieczeniowej.

• Niekończąca się reforma emerytalna.

• Wzrost szacowanej długości trwania życia

przeciętnego Polaka.

31 32

Z danych KNF wynika, że trwa dobry

okres dla ubezpieczeń.

Prognozuje się dalsze zwiększenie

zainteresowania Polaków

ubezpieczeniami.

Perspektywy na

najbliższe lata

ubezpieczenia wykl.pdf

Documents

Transcript of ubezpieczenia wykl.pdf