Tradycyjne metody żywienia - Fundusze Europejskie w ... · Żywienie •Białko jest...

"Tradycyjne metody żywienia karpia a walory smakowe"

Dr inż. Iwona Cieślik

BADANIA W RAMACH PROJEKTU „DOCTUS – MAŁOPOLSKI FUNDUSZ STYPENDIALNY DLA

DOKTORANTÓW”

Plan prezentacji

• 1. Karp jako gatunek

• 2. Żywienie karpia

• 3. Żywienie tradycyjne karpia

• 4. Wyniki badań własnych

• 5. Podsumowanie

Karp

• Cyprinus carpio Linnaeus, 1758

• Powstał drogą naturalnej poliploidyzacji na przełomie trzecio- i czwartorzędu w okolicach Morza Kaspijskiego i wschodniej Anatolii.

• Spotykany w wodach Europy, dzieli się na dwie odmiany – dziką (sazan z Dunaju) i udomowioną (hodowany w stawach i jeziorach.

Źródło: Brylińska M. (Red.) – Ryby słodkowodne Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN,

2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Karp

• Karpie hodowlane żyjące na terenie Polski powstały z dzikich karpi rzecznych, na drodze mutacji.

• Odmiany hodowlane powstały wg. takich kryteriów jak: wskaźnik wygrzbiecenia, barwa i ułuszczenie oraz obraz elektroforetyczny krwi.


2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Karp

• Karpie hodowlane dzielimy na cztery podstawowe odmiany, wg. ułuszczenia: drobnołuskie, gołe, liniowe i lustrzenie.

• Ułuszczenie wpływa na żywotność, wzrost, budowę płetw i liczbę wyrostków filtracyjnych (skrzela).

• Barwa głowy i grzbietu ciemna, boki jaśniejsze, srebrzyste z połyskiem, o różnym zabarwieniu zależnym od podłoża.


2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Karp

• W naturalnych zbiornikach w cieplejszym okresie przebywa w wodach płytkich przybrzeżnych, następnie schodzi głębiej i żywi się nad dnem, penetrując warstwy mułu.

• Karp dojrzewa płciowo w jednakowych warunkach środowiska w różnym wieku.


2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Karp

• Karp dorosły żywi się larwami ochotkowatych Chironomidae i innych owadów, np. Ephemeroptera, jak również skąposzczetami, Oligochaeta, ślimakami, Gastropoda, pijawkami, Hirudinea, wodopójkami, Hydracarina.

• Choroby wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze


2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Karp

• Zróżnicowany pokarm, wysoka przyswajalność, znaczne tempo wzrostu – hodowany w przeważającej liczbie stawów nizinnych, zwłaszcza na południu Polski i stanowi 2/3 wszystkich ryb słodkowodnych wyławianych w Polsce.

• Mięso cenione, niewiele tłuszczu. Łatwo przyswajalne białko, sole mineralne oraz witaminy niezbędne w żywieniu człowieka.


2000, Warszawa, ISBN 83-01-13100-4

Żywienie

• Gospodarka ekstensywna (naturalna) wykorzystuje jedynie naturalne zasoby pokarmowe (głównie zooplantkton i bentos). Obecnie trudna lub wręcz niemożliwa.

• Można ją zwielokrotnić wprowadzając żywienie, nawożenie oraz zabiegi pielęgnacyjne – intensyfikacja produkcji rybackiej.

Źródło: Guziur J., Woźniak M. – Produkcja ryb w małych zbiornikach, Oficyna

Wydawnicza HOŻA, 2006, Warszawa, ISBN 83-85038-14-0

Żywienie

• Chów nisko intensywny – stosunek przyrostu masy ryb na pokarmie naturalnym do dokarmianych paszą wynosi 1:1-4

• Chów średnio intensywny - stosunek przyrostu wynosi 1:5-10

• Chów wysoko intensywny – tucz przemysłowy, gdy pokarm naturalny nie ma już znaczenia.



Żywienie

• Znane jest od dawna i aktualnie stosowane jako główna metoda podnoszenia produkcji.

• Podstawową zaletą jest możliwość zagęszczenia obsady ryb na jednostkę powierzchni, bez obniżenia ich przyrostu jednostkowego.

• Jest w większości przypadków znacznie efektywniejsze niż innych zwierząt.



Żywienie

• Stosowane są głównie pasze pochodzenia roślinnego, rzadziej pasze zwierzęce lub granulowane.

• Asortyment jest dość duży, jakkolwiek ich wartość pokarmowa jest różna.



Żywienie

• Białko jest najważniejszym, niezbędnym do odbudowy zużytych i budowy nowych tkanek, składnikiem pokarmowym, którego nie można zastąpić niczym innym. Podstawowym źródłem dla ryb jest pokarm naturalny (plankton, bentos)

• Tłuszcz w paszy powoduje nie tylko zwiększenie przyrostów, ale także wzrost zawartości tłuszczu surowego w ciele ryb.



Żywienie

• Węglowodany znajdują się w paszach pochodzenia roślinnego, np. w zbożach skrobia stanowi 80% suchej masy.

• Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

• Składniki mineralne w organizmie ryb występują w minimalnych ilościach. Znaczną część tych składników ryby pobierają z wody.



Żywienie

• Pasze roślinne: łubiny, kukurydza, inne ziarna zbóż, otręby zbożowe, makuchy, soja, groch, fasola, inne strączkowe, sorgo, ziemniaki, płatki ziemniaczane, zmiotki młyńskie, nasiona chwastów, inne

• Pasze pochodzenia zwierzęcego (mączka rybna i twarogi)

• Pasze przemysłowe – granulowane i ekstrudowane



Tradycyjne żywienie karpia

• Stosując dokarmianie ryb paszami z zewnątrz należy także pamiętać o ochronie środowiska naturalnego.

• Fauna denna okresowo może osiągnąć biomasę 30-80 g/m2 dna (nawet do 150 g/m2), co w przeliczeniu na 1 ha stawu wynosi 300-800 (1500) kg pokarmu naturalnego.




• Kompleksy stawowe w okolicy Zatora należą do największych i jednych z najstarszych ośrodków hodowli karpia.

• Materiał badawczy stanowiły 4 gatunki hodowlanych ryb słodkowodnych pochodzących z hodowli prowadzonej na terenie Dolina Karpia, Zator, Małopolska - obszaru wchodzącego w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”:


• Karp Zatorski (Cyprinus carpio, L.), wpisany na listę produktów tradycyjnych w roku 2007 oraz zarejestrowany w UE w roku 2011, jako produkt z chronioną nazwa pochodzenia,

• Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykkis, Walbaum),

• Szczupak (Esox lucius, L.),

• Jesiotr (Acipenser sturio, L.).


• Hodowla ryb opierała się na chowie semi-ekstensywnym, na terenie gminy Zator, położonej w zachodniej części województwa małopolskiego.

• Dzięki wysokiej produktywności stawów na tym obszarze, żywienie ryb opierało się na pokarmie pochodzenia naturalnego wytworzonego w stawach.


• Na wszystkich etapach produkcji wykorzystywane były do dokarmiania tylko naturalne pasze zbożowe (pszenica, jęczmień, pszenżyto, kukurydza) pochodzące co najmniej w 70% z obszaru gminy Zator.

• Do produkcji badanych ryb nie wykorzystywano żadnych sztucznych pasz i suplementów.


• Dwa z wyżej wymienionych produktów znajdują się na ministerialnej liście produktów tradycyjnych: karp Zatorski wędzony oraz karp Zatorski w zalewie octowej, (wpisane w 2011)

• Ponadto w 2012 roku karp Zatorski w zalewie octowej otrzymał wyróżnienie „Certyfikat Doliny Karpia” w kategorii Kulinarny Produkt Lokalny.

Wyniki badań własnych

• Materiał badawczy stanowiły przetwory z wyżej wymienionych gatunków ryb odłowionych w okresie wczesnowiosennym 2012 roku.

• Były to: tuszki i filety wędzone oraz dzwonka z ryb marynowanych na gorąco wyprodukowane przez Firmę Przemysłowo-Handlowo-Usługową „Spiżarnia Doliny Karpia” S.C. w Brzezince

Wyniki

Wyniki

Zawartość makroelementów w przetworach rybnych w zależności od procesu technologicznego [mg/kg]

Na

Mg

K

Ca

P

karp wędzony

karp marynowany

pstrąg wędzony

pstrąg marynowany

szczupak wędzony

Gatunek

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

Wyniki

b

c

b

a

a

0

0,5

1

1,5

2

2,5

karp wędzony karp marynowany pstrąg wędzony pstrąg marynowany szczupak wędzony

Za

wa

rto

ść p

op

iołu

[g

/10

0g

]

Gatunek

Zawartość popiołu w przetworach rybnych w zależności od procesu technologicznego

[g/100 g]

Wyniki

Rysunek 1

Cechy sensoryczne wędzonego (A) i marynowanego (B) karpia, pstrąga tęczowego i szczupaka

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0odor

colour

appearance

texture

taste

general acceptabilityCyprinus carpio

OncorhynchusmykissEsox lucius

A B

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0odor

appearance

texturetaste

general acceptabilityCyprinus carpio

Oncorhynchusmykiss

Podsumowanie

• Najwyższą sumą aminokwasów odznaczała się tkanka mięśniowa karpia (18,34 g/100 g, w tym egzogennych – 7,49 g/100 g), a najniższą tkanka mięśniowa szczupaka zawierająca łącznie 13,38 g aminokwasów, w tym 5,35 g/100 g stanowiły aminokwasy egzogenne.

• Zawartość popiołu w rybach świeżych wahała się w zakresie 1,12 g/100 g (jesiotr) -1,26 g/100 g (karp)

Podsumowanie

• Spośród badanych surowców Karp Zatorski może być zalecany jako wartościowe źródło aminokwasów oraz Mg, Fe i Zn.

• Jednakże pewne procesy konserwujące są konieczne dla zapewnienia dobrej jakości produktu.

• Ze względu na wartość odżywczą, suma aminokwasów była wyższa w części ryb wędzonych (zwłaszcza w karpiu) w porównaniu z materiałem surowym.

Podsumowanie

• Pełną (kompleksową) intensyfikację produkcji rybackiej można wprowadzić jedynie w stawach o wysokiej kulturze, dość głębokich, nie zabagnionych, o dobrych warunkach hydrotechnicznych (np. pełnej osuszalności), sanitarnych oraz stałym wystarczającym dopływie wody.

Podsumowanie

• W większości produkcyjnych gospodarstw stawowych, zarówno małych jak i większych obiektach, najbardziej opłacalne są: chów nisko intensywny i intensywny, gdzie sterowanie wytworzonymi zasobami pokarmu naturalnego istotnie obniża koszty intensyfikacji produkcji.

Podsumowanie

• Za wprowadzeniem w stawach karpiowych innych gatunków ryb (polikultura) przemawiają następujące korzyści: wyższa produkcja w stawie, wyrównanie strat, sprawdzian czystości wody, materiał zarybieniowy na potrzeby wód otwartych.

• Stosując dokarmianie ryb paszami z zewnątrz należy pamiętać o ochronie środowiska

naturalnego.

Podsumowanie

• Tradycyjna akwakultura, mam charakter ekstensywny, czy wręcz ekologiczny, dlatego w kontekście koncepcji rozwoju zrównoważonego rola stawów karpiowych nie ogranicza się do generowania korzyści ekonomicznych i społecznych. Generują także (a może przede wszystkim) korzyści natury ekologicznej.

Podsumowanie

• Do najważniejszych pozaprodukcyjnych korzyści można zaliczyć: pozytywny wpływ na gospodarkę wodną zlewni, poprawę jakości wody, tworzenie mikroklimatu, pozytywną rolę „siedliskotwórczą”, ogromne znaczenie dla bioróżnorodności.

Podsumowanie

• Akwakulturę klasyczną w tradycyjnym wydaniu środkowo-europejskim, można uznać za modelowy przykład ekosystemowego podejścia do akwakultury.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Tradycyjne metody żywienia - Fundusze Europejskie w ... · Żywienie •Białko jest...

Documents

Transcript of Tradycyjne metody żywienia - Fundusze Europejskie w ... · Żywienie •Białko jest...