a ZDROWIE

TO JUŻ

2 9 3

4 8 5 7 6

Masz trzydzieści kilka lat i bezskutecznie próbujesz zajść w ciążę. Lekarz mówi, że przechodzisz menopauzę. Żart? Ależ nie.

ogłoby się wydawać, że wszystko powinno działać według logiki na­tury. W określonym czasie nastę­puje dojrzewanie, okres prokreacji i stopniowe wygasanie płodności. Ten ostatni etap obliczono na pod­stawie szeroko zakrojonych badań

przesiewowych: 52 lata to wiek, w którym staty­styczna Polka odczuwa objawy okresu meno-pauzalnego. To wtedy brak hormonów, głównie estrogenu i progesteronu, jest na tyle znaczny, że cykle stają się nieregularne, często obfite

i ze skrzepami. Albo przeciwnie - bardzo skąpe, a między krwawieniami pojawią się plamienia. Estrogen wpływa na stan błony śluzowej pochwy, szyjki macicy, pęcherza i cewki moczowej. Kie­dy w organizmie jest go coraz mniej, dochodzi do zmian zanikowych tej błony. Stąd bolesne stosunki, częste infekcje intymne i nasilający się problem nietrzymania moczu. A do tego z cza­sem dochodzi całe spektrum innych objawów menopauzalnych: uderzenia gorąca, nocne poty, drażliwość, ataki płaczu, bóle głowy i kołatanie serca. O przedwczesnym przekwitaniu mówimy

wtedy, kiedy wszystko to dzieje się o wiele za wcześnie, czyli przed 40.

Przedwczesna menopauza dotyka 10 na 100 tys. kobiet od 15. do 29. roku życia i 4-18 proc. przed 40. rokiem życia. Oczywiście, brak jednej mie­siączki to jeszcze nie tragedia - może być wyni­kiem zmiany klimatu, restrykcyjnej diety albo morderczych treningów. Zanim ginekolog lub endokrynolog postawi diagnozę, trzeba wyko­nać kilka badań: USG, cytologię i badania krwi. Te ostatnie, by sprawdzić poziom estrogenu, pro­gesteronu, LH, FSH. Uważa się, że wzrost stężenia

SKARB2015-03-01

D b a j o s i e b i e

FSH poprzedza wystąpienie menopauzy o ok. 6 lat, a wzrost stężenia LH o ok. 4 lata. Istotne jest też określenie poziomu AMH, umożliwiającego oce­nę rezerwy jajnikowej. Kiedy jest bardzo niska, to znak, że płodność wygasa.

Dlaczego się pospieszyła? Najczęściej jako przyczynę przedwczesnego wy­gasania funkcji jajników wymienia się czynniki genetyczne. W momencie narodzin kobieta otrzy­muje określoną pulę pęcherzyków jajnikowych. Jest to tzw. rezerwa jajnikowa. Jej wartość deter­minuje liczbę komórek jajowych, jakie kobieta wy­tworzy w ciągu swojego życia, i wiek, w którym wejdzie w okres menopauzy. Istotnym prognosty­kiem jest to, czy w rodzinie występowały już przy­padki przedwczesnej menopauzy np. u matki czy babci pacjentki. Istotne informacje przynieść może też badanie poziomu hormonu AMH we krwi, pozwalającego ocenić potencjał rozrodczy kobiety. Zdaniem wielu ginekologów to wina błędu w sys­temie autoimmunologicznym, czyli chorób z au-toagresji. Kiedy do organizmu próbuje wtargnąć czynnik obcy (wirus, bakteria), organizm się mo­bilizuje i staje do walki. Niestety, w czasie jej trwa­nia zdarza mu się z całą siłą atakować przeciwcia­łami własne tkanki, w tym jajniki. Tak się dzieje w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), tocznia rumieniowatego lub choroby Ha-shimoto (tarczyca reguluje pracę jajników). Dla­czego organizm tak się myli? Być może dlatego, że rozregulowuje się, mając często do czynienia z zanieczyszczeniami środowiska oraz chemią w produktach spożywczych, które nie pozostają bez wpływu na system hormonalny. Zdarza się też, że pracę układu immunologicznego zaburzają nie­które infekcje wirusowe, np. różyczka czy ospa,

52lata to wiek, w którym statystyczna Polka odczuwa objawy menopauzy.

przechodzone w wieku dojrzałym. Z powodu tych chorób może dojść do przedwczesnej me­nopauzy zarówno u kobiety, która na nie choro­wała, jak i u córki - jeśli matka przechodziła in­fekcję w czasie ciąży.

Do przyspieszenia menopauzy przyczynić się mogą również zabiegi operacyjne na przydatkach, w wyniku których jajniki zostają usunięte lub uszkodzone. I jeszcze jeden aspekt: terapia anty-nowotworowa. Wiele przedwcześnie przekwita-jących kobiet to pacjentki, które walczyły z ra-

NIEZBĘDNE BADANIA Wśród testów z krwi powinna się też znaleźć kontrola poziomu innych hormonów: prolaktyny (PRL), hormonów tarczycy (T3 - trójjodotyroniny i T4 - tyroksynyl oraz wydzielanej przez przysadkę tyreotropiny (TSHI. Gdy T3, TA, TSH i prolaktyna są w normie, FSH znacznie podwyższone, a estrogeny poniżej normy lub w normie, czeka cię jeszcze jedna seria badań. Wyniki mogą bowiem być fałszywie dodatnie, krew trzeba więc przebadać dwukrotnie. Jeśli i za drugim razem FSH wyniesie powyżej 40 lU/ml, to nie ma wątpliwości, że okres płodności dobiega końca.

kiem. Chemio- czy radioterapia niszczą zarówno komórki nowotworowe, jak i zdrowe tkanki - nie­mal u połowy pacjentek w trakcie takiej terapii dochodzi do trwałego uszkodzenia jajników.

Wśród czynników wpływających na przyspie­szenie przekwitania wymienia się także złe wa­runki życiowe, niedożywienie i niedowagę, dłu­gotrwały i silny stres, stosowanie niektórych leków, które obniżają poziom estrogenów, a tak­że palenie papierosów (mechanizm nie jest do końca zbadany). Jeśli palisz, jest niemal pewne,

że będziesz przekwitać średnio rok wcześniej niż twoja niepaląca koleżanka.

Kiedy wygasa czynność jajników, trudniej zajść w ciążę. Ale nie jest to niemożliwe. Bo może się zdarzyć, że jajnik wciąż będzie uwalniał pojedyn­cze jajeczka i wtedy (jeśli nie ma innych czynni­ków upośledzających płodność, a ty i twój partner macie prawidłową strukturę chromosomów), zapłodnienie i donoszenie ciąży są realne. Jeśli pojawiają się trudności z poczęciem dziecka, na pomoc przyjść może także medycyna wspoma­ganego rozrodu. Natomiast wraz z ustaniem ak­tywności hormonalnej wzrasta ryzyko niewy­dolności serca i miażdżycy (efekt uszkodzeń w śródbłonku naczyń) i osteoporozy (pod wpły­wem niedoboru estrogenów organizm gorzej przyswaja wapń do kośćca). Może pojawić się też problem nietrzymania moczu, bo słabnie napię­cie ścianek pęcherza. Wówczas wielu lekarzy za­leca hormonalną terapię zastępczą. Można mówić o mocnych i słabych jej stronach, ale w przypad­ku wspomnianych chorób brak zastępczych hor­monów niesie większe zagrożenie niż ich zasto­sowanie we wcześniejszym okresie. •

Inga Kazana

12" 100 m1 = 6,50 zl

1 szt. = 0,19 zl

I szt. = 0,50 zl

ProComfort

oto ~K=£sS#'

16 Ultra-Binden

• seidig weich V

Normal mk Flugeln

Frischeduft

LACTACJ

Płyn ginekologii"? do higieny Intymnej <(m. NA PODRAŻNIENIA "5?' | IUPŁAWY -

1. LACTACYD, Femina Plus, Płyn do higieny intymnej, ginekologiczny, 200 m1 2.0.B., ProComfort, Tampony, normal, 16 szt 3. FACELLE, Ultra, Podpaski higieniczne, zapachowe, 16 szt. Tylko w drogeriach Rossmann!

Odpowiednia kuracja może złagodzić objawy, a nawet przywrócić płodność

LEK. MED. MAŁGORZATA SZPETNAR ginekolog z Kliniki Leczenia Niepłodności INVICTA

Pierwszym etapem jest odpowiednia diagnosty­ka. Ocena rezerwy jajnikowej na podstawie po­ziomu hormonu AMH oraz badań USG pozwala uniknąć konsekwencji przedwczesnej menopauzy. Jeśli u młodej kobiety wcześnie zdiagnozuje się predyspozycje do szybkiego wygasania funkcji jajników, może ona przyspieszyć decyzję o za­łożeniu rodziny i uniknąć problemów z płodno­ścią w przyszłości.

Przy przedwczesnej menopauzie podaje się ni­skie dawki estrogenów i progesteronu, starając się zatrzymać wygasanie czynności hormonalnej jajników. Miesiączki powracają pod wpływem te­rapii. Czasami po wdrożeniu leczenia lub bez nie­go cykle powracają samoistnie i pacjentki nie wy­magają już stosowania hormonów. Kobiety, u których wystąpiła przedwczesna menopauza, należy zawsze leczyć, aby obniżyć ryzyko chorób układu krążenia, osteoporozy, depresji, zmian za­nikowych narządów płciowych i innych chorób.

SKARB2015-03-01