© Copyright by Wydawnictwo Nowa Era Spółka z o.o., 2011

WYPEŁNIA UCZEŃ Imię: ....................................

Nazwisko: ............................

Klasa: ...................................

WYPEŁNIA NAUCZYCIEL Dysleksja

Czas pracy: 90 minut

Liczba punktów do uzyskania: 50

TEST Z JĘZYKA POLSKIEGO NA ZAKOŃCZENIE

KLASY PIERWSZEJ GIMNAZJUM

ZWIERZĘTA W KULTURZE

Informacje dla ucznia

1. Czytaj uważnie wszystkie teksty i polecenia. 2. W zadaniach od 1. do 20. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną

z nich i zamaluj kratkę z odpowiadającą jej literą w karcie odpowiedzi. 3. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwą odpowiedź. 4. Rozwiązania zadao od 21. do 30. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach.

Pomyłki przekreślaj. 5. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskad za właściwą

odpowiedź.

Powodzenia!

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

2

Tekst I

Lis jest przebiegły, kot to indywidualista, a lepszego przyjaciela od psa nie znajdziesz nawet ze świecą. Wpływ zwierząt na rozwój kultury jest nie do przecenienia. Czy zdajemy sobie z tego sprawę? Czy szanujemy zwierzęta tak, jak na to zasługują? *…+

Z obecnością zwierząt w kulturze stykamy się od wczesnego dzieciostwa. [...] Zwierzęta są głównymi bohaterami [...] bajek, wierszyków, piosenek czy kreskówek. To właśnie na postaciach zwierząt uczymy się o ludzkich przypadłościach, wadach i cnotach. Na przykładzie zwierząt autorzy wszystkich kultur opowiadają swym czytelnikom o świecie, ludzkich historiach i namiętnościach. [...] Wielcy twórcy literatury [...] inspirowali się fantastycznymi istotami *...+. Tę tradycję przejęła następnie kultura masowa, tworząc takie postaci, jak Myszka Miki, 101 dalmatyoczyków *...+ czy całą plejadę1 animowanych postaci disnejowskich, bez których mało kto wyobraża dziś sobie wychowywanie dzieci. Zwierzęcy bohaterowie twórczości skierowanej do masowego odbiorcy mają kreowad wzory do naśladowania, śmieszyd oraz wzruszad.

Tradycja wykorzystywania zwierząt w sztuce ma jednak dużo starsze korzenie. Już Ezop2 w VI w. p.n.e. stworzył wzór bajki zwierzęcej *…+. [...] pod postaciami zwierząt przedstawiał przykłady do naśladowania lub unikania. [...] w kulturze starożytnych Greków oraz Egipcjan postaci zwierząt oraz zwierzęcych hybryd3, takich jak np. sfinks czy centaur, grały ogromną rolę w rozwoju mitologii. W świętych księgach postaci węża, owieczki czy też świni nabierają rangi4 symboli, które później przeniknęły przez sztukę do kultury europejskiej. Obrazy baranka [...] można spotkad w dziełach sakralnych zdobiących większośd świątyo chrześcijaoskich.

We wczesnośredniowiecznej Europie zwierzęta, skategoryzowane5 według przypisywanych im indywidualnych cech, takich jak spryt, lenistwo czy głupota, również służyły do nauki chrześcijaoskiej moralności. Wiek oświecenia przyniósł satyrę, [...] pod postacią zwierząt przedstawiano i wyśmiewano ludzkie przywary, fobie czy też krytykowano społeczeostwo. Epoka romantyzmu zaś przyniosła zachwyt nad dziką przyrodą, a z nim uwielbienie dla nieokiełznanej fauny i flory. *…+

Zwierzęta, nierzadko przedstawiane jako ofiary cywilizacji, ludzkiego okrucieostwa czy bezmyślności, powoli zyskują sobie miejsce w debacie publicznej, co ułatwia pracę nam, wolontariuszom, zaangażowanym w walkę o ich prawa i poprawę warunków bytu. *…+

Postaci zwierząt utrwalone w dziedzictwie kulturowym [...] to trwały dowód na to, jak nasi [...] bracia mniejsi od wieków inspirowali [...] największych twórców ludzkości. Pamiętajmy o tym.

E. Kowalczyk „Zwierzęta w kulturze” (fragment), http://www.repka.pl/Czytelnia/Zwierzeta/Zwierzeta-w-kulturze.aspx

1 Plejada – tu: grupa postaci mających wspólne cechy. 2 Ezop – grecki bajkopisarz, postad na wpół legendarna. 3 Hybryda – tu: mitologiczna postad przedstawiana jako skrzyżowania człowieka i zwierzęcia. 4 Ranga – tu: znaczenie. 5 Kategoryzowad – dzielid na kategorie, ujmowad w rodzaje, klasy.

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

3

Zadanie 1. (0–1) Indywidualista charakteryzuje się A. wesołym usposobieniem. B. łatwością nawiązywania kontaktów. C. poczuciem niezależności. D. siłą fizyczną. Zadanie 2. (0–1) We fragmencie: postaci zwierząt utrwalone w dziedzictwie kulturowym występuje imiesłów A. przymiotnikowy bierny. B. przymiotnikowy czynny. C. przysłówkowy uprzedni. D. przysłówkowy współczesny. Zadanie 3. (0–1) Wpływ zwierząt na kulturę człowieka widoczny jest w A. obecności postaci zwierzęcych m.in. w liryce i prozie. B. rozpowszechnieniu nauki o zachowaniach zwierząt. C. posługiwaniu się przysłowiami o zwierzętach. D. umieszczaniu zdjęd psów i kotów w kalendarzach. Zadanie 4. (0–1) Polskich bohaterów zwierzęcych kultury masowej umieszczono w szeregu: A. Koziołek Matołek, Myszka Miki, Szarik. B. Szarik, Reksio, Miś Uszatek. C. Kot Filemon, Tom i Jerry, Reksio. D. Reksio, Goofy, Szarik. Zadanie 5. (0–1) Twórcą pierwszych bajek zwierzęcych był A. Homer. B. Jan Kochanowski. C. Ezop. D. Jan Twardowski. Zadanie 6. (0–1) Przywołanie postaci pisarza z VI w. p.n.e. ma na celu wskazanie kontekstu A. historycznego. B. politycznego. C. malarskiego. D. biograficznego. Zadanie 7. (0–1) Mitologiczny sfinks ukazywany jest jako A. kobieta z wężami zamiast włosów. B. stwór o kształcie pół mężczyzny, pół kota. C. koo z głową i torsem mężczyzny. D. potwór o głowie kobiety i uskrzydlonym ciele lwa.

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

4

Zadanie 8. (0–1) Obraz baranka jest właściwy dla kultury A. chrześcijaoskiej. B. egipskiej. C. greckiej. D. chioskiej. Zadanie 9. (0–1) W Europie wczesnych wieków średnich wykorzystywano symbole zwierząt do A. tworzenia wizerunków naskalnych. B. szerzenia nauki o moralności chrześcijaoskiej. C. zdobienia strojów. D. wyolbrzymiania zachowao ludzkich. Zadanie 10. (0–1) Wyjaśnienie znaczenia słowa wolontariusz znajduje się w słowniku A. mitów i symboli. B. frazeologicznym. C. ortograficznym. D. wyrazów obcych. Tekst II

Ktoś z rozmawiających twierdził, że kierunki i hasła w sztuce, które pozornie są już przestarzałe i zapomniane, zjawiają się znów, jak powracająca fala. Ale ktoś inny twierdził z uporem, że na przykład takie hasło, jak „sztuka dla sztuki”, już nigdy nie wróci.

Uciszono się, bowiem Profesor Tutka zaczął opowiadad: – Byłem wówczas w Brazylii i znalazłem się tam na skraju dziewiczego1 lasu. W pewnej chwili posłyszałem, jak ktoś powiedział: „szczenię szczeka w szczawiu”. Czy mnie słuch myli? Znów słyszę: „szczenię szczeka w szczawiu”. [...]

Opowiadanie przerwał sędzia. – Proszę pana [...]. [...] nie wszystko, o czym mówimy, ma posiadad myśl głębszą. Ale musi byd w tym jaki taki sens. A pan nam tu opowiada... Dlaczego w szczawiu, pytam, dlaczego – w szczawiu?! – Panie sędzio. Gdyby wobec pana kobieta Polka powiedziała: „szczenię szczeka w szczawiu”, mógłby pan słusznie wysunąd zarzut, że w tym nie ma myśli głębszej. Ale: gdyby to powiedziała cudzoziemka, toby pana przede wszystkim zastanowiło to, że może ona wymówid tak trudne słowa. – Ano to mów pan od razu, że to była cudzoziemka. – Tak. Papuga. – Papuga? – Papuga. Zacząłem się zastanawiad, skąd papuga na skraju dziewiczego lasu mówi po polsku. Zacząłem myśled jak detektyw. [...] Zastanowiłem się i wywnioskowałem, że tu musi mieszkad jakiś Polak, który nauczył mówid papugę po polsku. I nie jest to Polak zwykły. Bo, że zdolny, a nawet utalentowany, to – nie ma w tym nic nadzwyczajnego: Polacy są zdolni i utalentowani; ale był to przy tym Polak – cierpliwy. Zacząłem się zastanawiad, jaki cel miał ten Polak [...]. Bo tego, czego dokonał, nie można nawet nazwad „szerzeniem kultury polskiej za granicą”. [...] A więc człowiek ten wkładał w tę naukę trud, silną wolę, upór –

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

5

i niewątpliwie poważną pracę. Dlaczego to robił? Widocznie hołdował2 on hasłu: ,,sztuka dla sztuki”.

Słuchacze Profesora Tutki orzekli, iż jest to przykład doskonały: ten Polak [...] nie zrobił nic, jak to inteligentnie zauważono, ani dla kraju, ani dla Brazylii. A więc hasło „sztuka dla sztuki”, któremu hołdował, jako bezużyteczne – już nie powinno powrócid.

J. Szaniawski „Profesor Tutka” (fragment) 1 Dziewiczy – tu: nietknięty ręką ludzką, pierwotny, dziki. 2 Hołdowad – byd zwolennikiem czegoś. Zadanie 11. (0–1) Wyraz ktoś użyty w pierwszym wersie tekstu jest A. przyimkiem. B. spójnikiem. C. zaimkiem. D. przysłówkiem. Zadanie 12. (0–1) Cudzoziemka, o której wspomina bohater, to A. papuga. B. Brazylijka. C. Polka. D. kobieta. Zadanie 13. (0–1) Rozmowę co najmniej dwóch osób nazywamy A. pogawędką. B. rozprawą. C. dialogiem. D. wymianą myśli. Zadanie 14. (0–1) Sędzia z Tekstu II wypowiada się językiem A. literackim. B. potocznym. C. artystycznym. D. oficjalnym. Zadanie 15. (0–1) Polak, który nauczył ptaka mówid, odznaczał się A. stanowczością. B. sprytem. C. łagodnością. D. cierpliwością.

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

6

Zadanie 16. (0–1) W zdaniu szczenię szczeka w szczawiu zastosowano A. komizm sytuacyjny. B. zarówno komizm sytuacyjny, jak i ironię. C. komizm słowny. D. ironię. Zadanie 17. (0–1) Rzeczownik sędzia A. jest nieodmienny w liczbie mnogiej. B. ma odmianę mieszaną. C. występuję w dwóch rodzajach gramatycznych. D. nie odmienia się. Zadanie 18. (0–1) Wyraz uciszono się jest czasownikiem w A. formie nieosobowej. B. czasie przyszłym. C. trybie rozkazującym. D. stronie biernej. Zadanie 19. (0–1) Myślenie typowe dla detektywa polega na A. rozpamiętywaniu i roztrząsaniu. B. wyłącznie wnioskowaniu. C. analizowaniu kryminałów. D. zastanowieniu się i wnioskowaniu. Zadanie 20. (0–1) W Tekście II występuje narracja A. pierwszoosobowa. B. pamiętnikarska. C. trzecioosobowa. D. pierwszoosobowa i trzecioosobowa. Tekst III Mrówko co nie urosłaś w czasie wieków dmo od lampy do lampy na przełaj i najprościej świetliku mrugający nieznany i nieobcy koniku polny ważko nieważka wesoło obojętna biedronko nad którą zamyśliłby się nawet papież z policzkiem na ręku

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

7

człapię po świecie jak ciężki słoo tak duży że nic nie rozumiem myślę jak uklęknąd i nie zadrzed nosa do góry a życie nasze jednakowo niespokojne i malutkie

J. Twardowski „Mrówko ważko biedronko” Zadanie 21. (0–2) Wymieo wszystkich adresatów wiersza.

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 22. (0–1) Jakiego środka stylistycznego autor użył kilka razy w pierwszej strofie utworu?

.....................................................................................................................................................

Zadanie 23. (0–2) Wyjaśnij w dwóch zdaniach, dlaczego poeta uważa, że życie nasze jednakowo niespokojne i malutkie. .....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Rembrandt „Jeździec polski”

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

8

Zadanie 24. (0–1) Nazwij uczucie, jakie wyraża postawa jeźdźca.

.....................................................................................................................................................

Zadanie 25. (0–1) Podaj element wskazujący na dynamizm ukazanej sceny.

.....................................................................................................................................................

Tekst IV

Z odejściem kawalerii zniknął kawaler, mężczyzna siedzący na koniu, wysoko ponad resztą dwunogiej ludności. Jego horyzont był rozleglejszy, zamiary szersze, fantazja większa.

Ilekrod jestem w Nowym Jorku, odwiedzam Frick Collection1 [czyt.: frik kolekszyn] i stoję długo przed tak zwanym „Jeźdźcem polskim”, który przedstawiad ma lisowczyka2 z polskich oddziałów Czarnieckiego3. Usłużny woźny, który pilnuje sali, zwraca mi za każdym razem uwagę na sześciopalcą dłoo młodzieoca, ale mnie w tym obrazie interesuje co innego: dumna i radosna postawa jeźdźca zrośnięta z dziką energią konia, którego Rembrandt ujął nieco z góry, jakby z wysokości siodła. Dziwne, gdyż malarze portretów konnych najczęściej wybierają perspektywę żabią, która wynosi jeźdźca z koniem ponad horyzont. Ale dzięki temu zabiegowi koo Rembrandta stoi mocno na nogach, gotowy na wszystko.

Niektórzy mówią, że obraz ten tak naprawdę przedstawia wyjazd syna marnotrawnego z ojcowskiego domu. Chcę w to wierzyd, bo pamiętam inne dzieło Rembrandta [...] pokazujące finał tej historii: bosy i obdarty syn klęczy przed ojcem, a koo, szabla, łuk [...] i duma jeźdźca przepadły gdzieś bez śladu.

A. Wajda „Kino i reszta świata” (fragment)

1 Frick Collection – muzeum sztuki w Nowym Jorku. 2 Lisowczyk – żołnierz kawalerii polskiej w XVII w. 3 Stefan Czarniecki – wybitny dowódca wojskowy, zasłynął w walkach podczas wojny polsko-szwedzkiej (1655–1660). Zadanie 26. (0–1) Wypisz jedną z cech charakteryzujących postad żołnierza na obrazie.

.....................................................................................................................................................

Zadanie 27. (0–1) Zacytuj, co – według autora tekstu – wyróżnia młodzieoca z dzieła Rembrandta. .....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

9

Zadanie 28. (0–1) Wytłumacz, na czym polega ukazanie obiektu z żabiej perspektywy.

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 29. (0–6) Zredaguj notatkę prasową na temat klasowej akcji dokarmiania ptaków zimą.

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Zadanie 30. (0–14) Napisz opowiadanie, w którym ukażesz przyjaźo człowieka i zwierzęcia. Nadaj tekstowi tytuł.

Pamiętaj, że Twoja praca nie powinna byd krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

10

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………….............

Opracowała: Małgorzata Rawicz

Test z języka polskiego na zakończenie

klasy pierwszej gimnazjum

Test diagnozujący – www.nowaera.pl

11

KLUCZ ODPOWIEDZI

Nr zad.

Odpowiedzi

1. A B C D

2. A B C D

3. A B C D

4. A B C D

5. A B C D

6. A B C D

7. A B C D

8. A B C D

9. A B C D

10. A B C D

11. A B C D

12. A B C D

13. A B C D

14. A B C D

15. A B C D

16. A B C D

17. A B C D

18. A B C D

19. A B C D

20. A B C D