Teoria perspektywyDaniela Kahnemana i Amosa Tversky`ego

Opracowała Agata Gomuła na podstwaie tekstu Piotra Zielonki

Teoria perspektywy

Opisuje rzeczywiste zachowania ludzkie. Oceniając dowolna transakcję ludzie przyjmują zawsze jakiś punkt odniesienia, względem którego dokonują swoich ocen i to od niego zależy, czy odbierają coś jako „zysk” czy jako „stratę”, co odgrywa zasadniczą rolę przy wartościowaniu wyników działania.

Teoria perspektywy składa się Teoria perspektywy składa się z dwóch głównych części z dwóch głównych części dotyczących: dotyczących:

● użyteczności

● prawdopodobieństw

Krzywa wartości dla zysków i strat wg Kahnemana i Tversky’ego.

Teoria perspektywy przewiduje, że preferencje

decydentów będą zależały od tego jak sformułowany

zostanie problem. Jeśli punkt odniesienia dobierzemy tak,

że wynik podjętej decyzji odczuwany będzie jako zysk,

funkcja wartości będzie wypukła i decydent wykaże awersję

do ryzyka. Jeśli natomiast punkt odniesienia ustawimy tak,

że wynik podjętej decyzji odczuwany będzie jako strata,

decydent wykaże skłonność do ryzyka.

Badani proszeni byli o dokonanie wyboru pomiędzy:

– A: 50% szansa na wygranie 1000$,

– B: pewna wygrana w wysokości 500$.

• Ok 80% respondentów opowiedziała sie za opcją B

Badani proszeni byli o dokonanie wyboru pomiędzy:

– A: 50% szansa na stratę 1000$,

– B: pewna strata w wysokości 500$.

• Przeważająca liczba respondentów opowiedziała się za opcją A

Druga część teorii perspektywy dotyczy sposobu w

jaki ludzie szacują prawdopodobieństwa

poszczególnych zdarzeń. Kahneman i Tversky

zamiast funkcji prawdopodobieństwa

wprowadzają funkcję wag decyzyjnych. Wagi te

jednak nie zawsze odpowiadają

prawdopodobieństwu. Teoria prospektu twierdzi, że

ludzie nie doszacowują średnich i wysokich

prawdopodobieństw, natomiast przeceniają niskie

prawdopodobieństwa.

Funkcja wag decyzyjnychFunkcja wag decyzyjnych

Funkcja wartości może być opisana zależnością:

ev= Σw(pi)v(oi)

gdzie:ev- oczekiwana funkcja wartości,w(pi)- wagi decyzyjne,

v(oi)- funkcja wartości.

Typowy stosunek ludzi do ryzyka dla strat i dla zysków przy średnim i wysokim oraz bardzo niskim prawdopodobieństwie wypłaty:

ZYSK STRATA

ŚREDNIE I WYSOKIE AWERSJA SKŁONNOŚĆ

WARTOŚCI PRAWDO- DO DO

PODOBIEŃSTWA RYZYKA RYZYKA

BARDZO NISKIE SKŁONNOŚĆ AWERSJA

WARTOŚCI PRAWDO- DO DO

PODOBIEŃSTWA RYZYKA RYZYKA

Badani proszeni byli o dokonanie wyboru pomiędzy:

– A: 1:1000 szansa na wygranie 5000$,

– B: pewna wygrana w wysokości 5$.

• Większość badanych opowiada się za opcją A

Badani proszeni byli o dokonanie wyboru pomiędzy:

– A: 1:1000 szansa na strate 5000$,

– B: pewna strata w wysokości 5$.

• Większość badanych wybierają opcję B

Efekt pewności:Efekt pewności:

Wszyscy mamy skłonność do zawyżania bardzo małych prawdopodobieństw. Jeśli na jakiejś sprawie bardzo nam zależy, dużo jesteśmy w stanie dopłacić by zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu z 99% do 100%, chociaż różnica wynosi tylko 1 procent. Działamy szczególnie stanowczo, gdy ów jeden procent to prawdopodobieństwo poniesienia straty.

Efekt pseudo pewnościEfekt pseudo pewności

Respondenci z pierwszej grupy pytani byli, czy zgodzili by się przyjąć szczepionkę, w 50% chroniącą przed epidemią, na którą zapadnie 20% populacji.

Tylko 40% respondentów zgodziło się na przyjęcie szczepionki

W drugiej grupie respondentów poinformowano, że istnieją dwie odmiany pewnej choroby, z których każda dotknie 10% populacji. Istnieje szczepionka, która całkowicie chroni przed jedną z tych odmian.

W tym przypadku około 60% respondentów zgodziło się skorzystać ze szczepionki.