Temat: ZSRR pod władzą Stalina

1. Walka o władzę po śmierci Lenina

1922r. Proklamowanie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR)

Od 1925r. na czele państwa stała WKP(b) –Wschezwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)

naturalnym następcą Lenina był Trocki

Przeciwko temu był: Stalin, Zinowiew i Kamieniew

Po śmierci Lenina (1924) władzę przejmuje Stalin, Trocki zostaje zmuszony do wyjazdu, a jego zwolennicy byli prześladowani

a) Początki władzy Stalina

kult jednostki (Piotrogród – Leningrad, Carycyn –Stalingrad)

indoktrynizacja społeczeństwa

Komsomoł, Pionierzy – organizacje młodzieżowe

2. Kolektywizacja i industrializacja

1927r. Stalin odchodzi od NEP-u – w jego miejsce centralne planowanie, kolektywizacja rolnictwa i industrializacja (uprzemysłowienie)

Industrializacja często kosztem więźniów GUŁagu(np. Kanał Białomorski)

Na wsi zakładano kołchozy; na wsiach opór zwalczali aktywiści, członkowie Komsomołu, Czeka oraz Armia Czerwona

Kułacy (bogaci chłopi); zsyłani wraz z rodzinami w głąb ZSRR (ok. 1,8 mln)

a) Wielki głód na Ukrainie (1932-1933)

Śmierć ok. 6 mln ludzi

„Głód na Ukrainie bardzo wielki. Wsie liczące ongiś 5–6 tysięcy

ludności, zamieszkiwane są obecnie (15 czerw.) przez 20–30 rodzin. Z powodu braku ludzi do grzebania trupów w niektórych wsiach początkowo trupy były wrzucane do piwnic opustoszałych domów, a kiedy zabrakło ludzi trudniących się wrzucaniem trupów do piwnic, trupy leżały nie chowane przez dłuższy czas w domu. Na porządku dziennym trupów nie chowało się przez 3–4 dni. W związku z tym w niektórych, wymarłych prawie zupełnie wsiach, panuje smród nie do zniesienia”

R. Kuśnierz, Głód potępienia

3. Wielka czystka

1934r. teza Stalina o „zaostrzaniu się walki klas”

1934r. Czeka zostaje zastąpiona przez NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych)

1 grudnia 1934r. Zabójstwo Kirowa – „dekret o terrorze”

a) procesy moskiewskie

1935r. początek procesów politycznych; procesy pokazowe nad byłymi członkami partii (m.in. Zinowiew, Kamieniew)

Sędzią był Andriej Wyszynski

b) Wielka czystka w armii i NKDW (1937-1939)

Ofiarą np. marszałek Tuchaczewski

likwidacja „carskich” oficerów – 90% generałów, 80% pułkowników; w sumie ok. 40 tyś. oficerów armii i

c) Wielka czystka w społeczeństwie

„Krawiec, odkładając na bok igłę, wetknął ją w gazetę, którą wyklejona była ściana – i trafił Kaganowicza [Kaganowicz Łazar (1893-1991), działacz komunistyczny i państwowy ZSRR] w oko. Widział to klient. Artykuł 58. 10 lat (terror)

Ekspedientka, przyjmując towar, zapisywała cyfry na gazecie, innego papieru nie było. Liczbę kawałków mydła – zanotowała na czole towarzysza Stalina. 58, 10 lat.

Kierownik świetlicy wiejskiej poszedł ze stróżem do sklepu, żeby kupić popiersie towarzysza Stalina. Kupili. Popiersie ciężkie, duże. (…) stary stróż długo nie mógł sobie poradzić z ciężarem. Wziąć pod bok? – za duże. (…) W końcu znalazł sposób: zdjął pasek, zrobił pętlę; zarzucił Stalinowi na szyję, zadał sobie ciężar na plecy i tak poszedł przez wieś. No, to już szkoda gadania, przypadek niewątpliwy, art. 58, 10 lat. (…)

Głuchoniemy cieśla – też załapał wyrok za kontrrewolucyjną agitację! Jakim cudem? Układał posadzki w świetlicy. Z dużej sali wszystko wynieśli, nigdzie nie ma gwoździ ani haczyka. Swoją czapkę i marynarkę zarzuca na popiersie Lenina. Ktoś wszedł do sali zauważył, 58, 10 lat. (…)

Dzieciaki w świetlicy wiejskiej dokazywały, siłowały się ze sobą i zdarły grzbietem ze ściany jakiś tam plakat. Dwóm najstarszym wlepiono wyrok z 58 artykułu(dekret z 1935 roku wprowadza dla dzieci karalność ze wszystkich artykułów Kodeksu karnego już poczynając od 12 roku życia).

Grzegorz JelimowiczbGienierałow (ze Smoleńszczyzny) został oskarżony o to, że „oddawał się pijaństwu z nienawiści do władzy sowieckiej” (a pił tęgo dlatego, że kłócił się z żoną) – 8 lat.

Irena Tuczynskaja została aresztowana przy wyjściu z cerkwi … i oskarżona, że w cerkwi „modliła się o śmierć Stalina”. (Któż mógł słyszeć jej modlitwę?) – Terror! 25 lat.”

A. Sołżenicyn, Archipelag GUŁag