1

TEMAT:

POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918/1919 - LEKCJA Z OBRAZEM

CELE LEKCJI

Uczeń:•poznajesytuacjęw Poznaniui Wielkopolscepanującąw listopadziei październiku1918r.natlewydarzeńhistorycznych(zakończenieI wojnyświatowej),•dostrzegaznaczeniepracyorganicznejWielkopolandlasukcesuprzyszłegopowstania•przedstawiaokolicznościwybuchupowstaniawielkopolskiego,•wskazujedatęwybuchupowstaniawielkopolskiego(27grudnia1918r.)i umieszczająw czasiei przestrzeni,naosiczasu,•znanajważniejszepostacizwiązanez powstaniem:Mieczysław Paluch, Ignacy Jan Paderewski, Franciszek Ratajczak, gen. Stanisław Taczak, gen. Józef Dowbor-Muśnicki(w tympostacilokalnychbohaterówzwiązanez miejscemzamieszkaniaucznia,jeżeliznajdujesięnaterenieobjętympowstaniemwielkopolskim),•przypomocyobrazówopowiadao rozprzestrzenieniusiępowstaniai przebieguwalk,•wymieniaskutkiPowstaniaWielkopolskiego,

METODY PRACY:

•metoda aktywizująca–pogadanka,pracaz ilustracjamii tekstem

FORMY PRACY:

•indywidualna•zbiorowa

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

•informacjeo powstaniuwielkopolskimznajdującesięnastroniewww.27grudnia.pl •ilustracje(pocztówkiLeonaPrauzińskiego,obrazyLeonaWróblewskiego)•mapa•kartapracy•podręcznik

2

I FAZA WPROWADZAJĄCA

1.Nauczycielw ramachrekapitulacjiwtórnejprzypominazagadnieniaporuszanenaostatnichlekcjach.Zadajeuczniompytania:a)Jakiestronywalczyływ I wojnieświatowej?b)Jakiepaństwaprzegraływojnę?c)Jakwyglądałasytuacjaw Niemczechw 2połowie1918roku?d)JakiestwarzałotoszansedlaWielkopolan?

2.Nauczycielprosio przyjrzeniesięmapieprzedstawiającejodradzaniesiępaństwapolskiego,naktórejWielkopolskaniejestw granicachodradzanejojczyzny.

Zadaje dodatkowe pytania:-dlaczegoWielkopolskiniemaw granicachodradzającegosiępaństwapolskiego?-podczyimpanowaniembyłyteziemie?-jakWielkopolaniechcieli/moglirozwiązaćtenproblem?(w raziepotrzebynaprowadzauczniównaodpowiedzisugerującerozwiązaniemilitarne,bądźdyplomatyczne),a następniew nawiązaniudowypowiedziuczniowskichi mapyzapisujetematlekcjinatablicy.

W dalszej kolejności:•wyjaśniacelelekcji,•systematyzujedotychczasoweinformacjetłahistorycznego,przypomnianeprzezuczniówi przedstawioneprzeznauczyciela,•rysujeośczasu,naktórejumieszczanebędądatynajważniejszychwydarzeń.

11 listopada 1918 r. RadaŻołnierzyi Robotnikówzwołujesesjęw saliradymiejskiejw Poznaniu,naktórymodwołanoówczesnegonadburmistrzaErnstaWilmsa.

II FAZA REALIZACYJNA

Nauczycielprzypomocypogadankiilustrowanejobrazami•przedstawiasytuacjęw ProwincjiPoznańskiejw 2poł.1918rokuzeszczególnymuwzględnieniem:rewolucjiberlińskiej,nastrojóww armiiniemieckiej,postawyWielkopolanwcielonychdowojska,

3

•opowiadao przyjeździedoPoznaniaIgnacegoJanaPaderewskiego,jegoprzyjęciuprzezrodakóworazdziałaniachNiemców,

•ukazujewydarzenia,jakierozegrałysię27grudnia1918.Wyjaśniaokolicznościwybuchupowstaniawielkopolskiegoakcentującdatęjegowybuchu.WskazujenaplaniePoznaniaważnemiejscazwiązanez wybuchempowstania,dodatkowowzbogacającinformacjęilustracjami,

PrzyjazdIgnacegoJanaPaderewskiegodoPoznaniaw towarzystwieoficerówangielskichw czwartek26 grudnia 1918 r.

HołddziecipolskichzłożonyIgnacemuPaderewskiemuprzedBazaremw Poznaniu,w piątek27 grudnia 1918 r.przedpołudniem.

6pułkgrenadierówniemieckichzrywasztandarypolskiei koalicyjnez siedzibyNaczelnejRadyLudowejw PoznaniuprzyŚw.Marcin40,w piątek 27 grudnia 1918 r.

4

AtaknaPrezydiumPolicji-śmierćFranciszka Ratajczakaw piątek 27 grudnia 1918 r.

Scenaz samegopoczątku-wybuchwalkpowstańczych.Żołnierzerozdająludnościcywilnejbroń,nawołującdoprzyłączeniasiędowalkwyzwoleńczych.

Odmarszwartyniemieckieji wkroczeniepolskiejnaGłównym OdwachunaStarymRynkuw Poznaniu.

•ukazujeentuzjazmPoznaniakóww pierwszychgodzinachpowstania,

5

Szturmskautów.

PowstańczyentuzjazmnaStarymRynku.

6

WalkinaprzedmieściachPoznania,przedmostemChwaliszewskim.(postaćw kapeluszu–Leon Prauziński,autorilustracji).

•przedstawiapostaćStanisławaTaczakai omawiajegowkładi rolęw pierwszychdniachpowstania,

7

•ukazujenaplaniePoznaniai mapieWielkopolskirozprzestrzenieniesiępowstania,wyzwalaniekolejnychmiejscowościi ukształtowaniesięgłównychfrontów,

PlanPoznaniaz 1917roku.

http://cyryl.poznan.pl/kolekcja/317/najstarsze-plany-poznania-do-1938-roku-archiwum-panstwowe-w-poznaniu

AresztowaniedowódcyVkorpusuarmiiniemieckiejgenerałaFritzaBockundPolachi jegoszefasztabu,w poniedziałek6stycznia1919r.w gmachudowództwakorpusuw Poznaniu.

WartaprzedBazarem.

8

Scenarozbrojeniażołnierzyniemieckichw fortachpoznańskich.

Scenanawiązującadowalko zdobycieniemieckiegolotniskanaŁawicypodPoznaniem.Samozdobycielotniskanastąpiło5stycznia1919roku.

9

•przedstawiapostaćgenerałaJózefaDowbor-Muśnickiegoi omawiajegodziałaniapoobjęciudowództwanadpowstaniem,

•omawiaokolicznościzawarciarozejmuw Trewirze16lutego1919i postawęgenFerdinandaFocha

PrzysięgawojskpolskichpoddowództwemgenerałaJózefaDowbor-Muśnickiegow niedzielę26stycznia1919r.

(…) Niemcy powinni niezwłocznie zaprzestać wszelkich działań ofensywnych przeciwko Polakom w Poznańskiem i we wszystkich innych okręgach. W tym celu zabrania się wojskom niemieckim przekraczania następującej linii: dawna granica Prus Wschodnich i Prus Zachodnich z Rosją aż do Dąbrowy Biskupiej, następnie zaczynając od tego punktu linii na zachód od Dąbrowy Biskupiej, na zachód od Nowej Wsi Wielkiej, na południe od Brzozy, na północ od Szubina, na północ od Kcyni, na południe od Szamocina, na południe od Chodzieży, na północ od Czarnkowa, na zachód od Miał, na zachód od Międzychodu, na zachód od Zbąszynia, na zachód od Wolsztyna, na północ od Leszna, na północ od Rawicza, na południe od Krotoszyna, na zachód od Odolanowa, na zachód od Ostrzeszowa, na północ od Wieruszowa, a następnie aż do granicy śląskiej.

RemigiuszBierzanek,JózefKukułka(oprac.):Sprawypolskienakonferencjipokojowejw Paryżuw 1919r.T.1.Warszawa:1965,s.385.

10

•przedstawiapostanowieniakonferencjiwersalskiejw sprawieWielkopolski,

Zachęcauczniówdopróbysamodzielnegozilustrowaniawydarzeniazwiązanegoz powstaniemwielkopolskimw dowolnejformiegraficznej(pracadomowadlachętnychlubdowykonanianalekcjiplastyki).

11

III FAZA PODSUMOWUJĄCA

Nauczycielprosiuczniówo zastanowieniesięnadodpowiedziąnapytanie:dlaczegopowstaniewielkopolskiezakończyłosięsukcesem?(burzamózgów)Odpowiedzinatopytaniezapisywanesąnatablicy.Wypowiedziuczniówstanowiąpodstawędopodsumowanialekcjiprzeznauczyciela.Nauczycielpodsumowujelekcję,oceniazaangażowanieuczniówi zadajezadaniedomowe.

Zadanie dla chętnych uczniów do wyboru:Poszukajcieśladówpowstaniawielkopolskiegow waszymmiejscuzamieszkania.Zebraneinformacjeprzedstawciew formieplakatu.

Przeprowadźcierozmowyz członkamiwaszejrodziny,napodstawiektórychprzygotujcieinformacjeo udzialewaszychprzodkóww powstaniuwielkopolskim.

Opracowanie: Andrzej Surdyk