ĆWICZENIA DRUGIE I. Temat zajęć

Oddziaływanie polityki gospodarczej na zmienność inflacji i bezrobocia w kon-tekście zmian poglądów na kształtowanie się Krzywej Phillipsa

II. Literatura podstawowa: 1. Podstawy ekonomii, red. nauk. R. Milewski, PWN Warszawa 2003, rozdziały

15, 16 (s. 532-582) 2. Makroekonomia, D. Begg, S. Fischer, R. Dornbush, PWE Warszawa 2000,

28.4 (s. 266-278) III. Literatura uzupełniająca:

1. Współczesne nurty teorii makroekonomii, B. Snowdon, H. Vane, P. Wynar-czyk, PWN Warszawa 1998, 4.3 oraz 5.2.1 i 5.4.2

MATERIAŁ DO OPANOWANIA NA KOLOKWIUM 1. Przedmiotem analizy na ćwiczeniach są kwestie związane z najbardziej istotnymi celami

makroekonomicznej polityki gospodarczej jakimi są: stabilność cen oraz likwidacja bezrobocia.

2. Istota, skutki i sposoby ograniczania inflacji. Definicja: Inflacja to proces wzrostu ogól-nego poziomu cen. Dlatego inflacja jest procesem, trwałym, a nie skokowym oraz doty-czy ogólnego koszyka dóbr, a nie tylko niewielu z nich.

3. Rodzaje inflacji według stopnia natężenia. Hiperinflacja (powyżej 150% rocznie), galo-pująca (10-150%), umiarkowana (5-10%) oraz pełzająca (poniżej 5%).

4. Deflacja to spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja to proces zmniejszania stopy in-flacji. Problem inflacji pojawił się w latach 70-tych (szoki naftowe), i do dziś jest pro-blemem, choć pod koniec poprzedniego wieku niektórzy ekonomiści wieścili historyczny koniec inflacji i stwierdzali, że większym problemem jest deflacja (np. do niedawna de-flacja była dużym problemem w Japonii). Deflacja jest uciążliwa między innymi dlatego, że nie pozwala na dodatnie stopy procentowe. Procesy dezinflacji natomiast najlepiej analizować na przykładzie krajów transformacji zmagających się początkowo z wysokimi poziomami inflacji (w Polsce w ciągu 15 lat udało się zmniejszyć inflację prawie do zera).

5. Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji. Dlaczego tak ważna jest stabilność cen? Wysoka inflacja ma szereg negatywnych skutków:

• zniekształcenie informacyjnej funkcji cen – wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej, prowadzi do spadku inwestycji oraz spowolnienia wzrostu gospodarczego, inwestorzy nie lubią ryzyka, a ryzyko rośnie wraz z ro-snącą inflacją,

• „ucieczka” od pieniądza, który nie ma już dużej wartości, masowe wykupy-wanie towarów ze sklepów,

• redystrybucja dochodów (np. emeryci albo budżetówka dostają mniej, chyba, że jest rewaloryzacja, tracą głównie Ci co mają słabą siłę przetargową),

• wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej tzw. menu costs. 6. Główne teorie przyczyn inflacji. Wskazując na przyczyny inflacji wskazuje się na trzy

główne stanowiska teoretyczne. monetarną (ilościową) teorię inflacji, popytową teorię in-flacji oraz kosztową teorię inflacji.

7. Monetarna (ilościowa) teoria pieniądza przyczyn inflacji upatruje przyczynę inflacji w nadmiernej podaży pieniądza zgodnie z równaniem: MV = PY (gdzie M- podaż pienią-dza w ujęciu nominalnym, a zatem nie uwzględniającym zmian cen, V- szybkość obiegu pieniądza (ilość transakcji towarowych przypadających na jednostkę pieniądza w danym okresie), P-poziom cen, Y- realny dochód narodowy).

8. Należy zaznaczyć, że w świetle klasycznej teorii ilościowej pieniądza, państwo przez kształtowanie polityki pieniężnej i ilości pieniądza M, wpływa na poziom cen P, a nie na wielkości realne gospodarki czyli dochód lub zatrudnienie. Jest to tzw. klasyczna dycho-tomia, mówiąca o niezależności zmiennych nominalnych (pieniądza) i realnych (produkt, zatrudnienie). Według klasyków pieniądz jest neutralny, nie wpływa na zmienne realne.

9. Tej tezie przeciwstawiają się keyenesiści, którzy, jak to można analizować na przykładzie modelu ISLM, zakładają, że wzrost podaży pieniądza, poprzez spadek stopy procentowej, pociąga za sobą wzrost dochodu.

10. Z kolei monetaryści uważają, że założenie, że pieniądz nie wpływa na zmienne realne jest słuszne ale tylko dla długiego okresu. W krótkim okresie natomiast, dzięki iluzji pie-niężnej, polityka pieniężna może wpływać na dochód.

11. Polityka antyinflacyjna w przypadku inflacji monetarnej to obniżenie podaży pieniądza oraz gdy inflacja zostanie stłumiona - stałe reguły i utrzymanie stałego wzrostu podaży pieniądza na niskim poziomie.

12. Popytowa teoria inflacji (inflacja ciągnięta przez popyt) - mówi, że to wzrost popytu jest przyczyną wzrostu cen w warunkach pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych. Wtedy wzrost popytu nie przekłada się na wzrost dochodu a tylko na wzrost cen.

13. Polityka antyinflacyjna w przypadku inflacji popytowej. Można ograniczać inflację przez restrykcyjną działalność państwa (polityka pieniężna i polityka fiskalna (↑t,↑r,↓M,↓G)). Kosztem tych działań, przynajmniej w świetle keynesowskiej krótkookre-sowej krzywej Phillipsa, jest zagrożenie wzrostu bezrobocia.

14. Kosztowa teoria przyczyn inflacji (inflacja pchana przez koszty) mówi, ze przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji niezależny od agregatowego popytu na towary. Przedsiębiorstwa przerzucają ceny czynników produkcji na ceny produktów.

15. Rodzaje inflacji kosztowej to: • inflacja płacowa (spirala płacowo-inflacyjna) spowodowana żądaniami związ-

ków zawodowych, • inflacja spowodowana przez monopolistów, • inflacja wywołana wzrostem cen produktów importowanych np. cen ropy, • inflacja spowodowana przez wzrost podatków, np. kosztów pracy lub CIT.

16. Polityka antyinflacyjna w świetle teorii kosztowej przybiera postać oddziaływania na likwidację monopoli zarówno po stronie pracodawców jak i pracowników (obniżenie roli związków zawodowych), w celu redukcji presji na wzrost płac lub przez stymulowanie wzrostu efektywności.

17. Polityka antyinflacyjna w świetle trzech teorii przyczyn inflacji: Inflacja monetarna Inflacja popytowa Inflacja kosztowa Polityka anty-inflacyjna

restrykcyjna polityka pieniężna

restrykcyjna polityka pieniężna oraz fiskalna

likwidacja monopoli, stymulowanie wzrostu wydajności (polityka propo-dażowa)

18. Polska inflacja. Charakterystyka inflacji w Polsce w latach 1991-2004. Na początku

okresu transformacji czynnikami inflacjogennymi były: • skokowy wzrost cen spowodowany ich liberalizacją (uwolnienie cen), ponie-

waż ceny planowe były na poziomie dużo niższym od równowagi rynkowej – w PRL-u prowadzono politykę tłumienia cen, była to zatem inflacja popytowa, inflacja popytowa w okresie transformacji zamieniała się w inflację typu kosz-towego (już od 1991r.),

• administracyjne podwyżki cen paliw i energii, • rozluźnienie monetarne i fiskalne (inflacja monetarna oraz popytowa), • wzrost cen ropy po pierwszej wojnie w Iraku (inflacja kosztowa),

• w późniejszych latach transformacji wzrost wynagrodzeń realnych oraz wzrost kosztów pracy (inflacja kosztowa),

• rosnące oczekiwania inflacyjne (ludzie kupują szybko co napędza popyt) • dewaluacja złotego (np. w 1997r. po kryzysie azjatyckim), • czynnikiem proinflacyjnym była też wysoka dynamika wzrostu PKB w latach

1993-1997, a co z tym się wiązało, szybki wzrost popytu wewnętrznego. 19. Jednak należy zaznaczyć, że dość szybko, w ciągu zaledwie 11 lat udało się stłumić infla-

cję w Polsce z 685% w roku 1990 do prawie zera – to sukces prowadzonej od początku transformacji polityki dezinflacyjnej. Przyczyny inflacji dzisiaj to głównie tzw. efekt unijny (wzrost popytu zewnętrznego, spadek podaży tanich importowanych wyrobów np. z Chin (nowe europejskie cła)), oraz wysokie ceny ropy, wysoki wzrost gospodarczy dla-tego dzisiaj restrykcyjna polityka pieniężna i wzrost stóp procentowych (choć stopy realne i tak nadal spadają (stan na 11.2004).

20. Bezrobocie. Bezrobotny to osoba w wieku produkcyjnym, która jest zdolna i gotowa do podjęcia pracy oraz pozostaje bez pracy mimo podjęcia poszukiwań pracy. Ważne jest to, że jest to osoba zdolna i gotowa do podjęcia pracy. Poza tym nie uczy się w szkole w try-bie dziennym.

21. Bezrobotni i zatrudnieni tworzą zasób siły roboczej (są to ludzie aktywni zawodowo), inni natomiast są bierni zawodowo, zatem gospodyni domowa, która nie jest gotowa do podję-cia pracy jest osobą bierną zawodową i nie zalicza się do bezrobotnych. Stopa bezrobo-cia to stosunek liczby bezrobotnych do zasobu siły roboczej, czyli zatrudnionych i bezro-botnych razem wziętych.

22. W Polsce są dwie metody obliczania stopy bezrobocia Pierwsza metoda to miara bez-robocia rejestrowanego w Urzędach Pracy (bezrobotni to Ci co się zarejestrowali i speł-niają wymogi z definicji bezrobotnego). Druga metoda to tzw. BAEL, czyli ankietowe badanie aktywności ekonomicznej ludności. Drugi wynik jest zwykle bardziej prawdziwy bo część bezrobotnych choć rejestruje się w Urzędzie to tak faktycznie pracy wcale nie szuka.

23. Z punktu widzenia polityki gospodarczej ważne jest rozróżnienie między różnymi rodza-jami bezrobocia. Jedną z klasyfikacji jest podział bezrobocia na: bezrobocie frykcyjne, strukturalne oraz cykliczne.

24. Bezrobocie frykcyjne to normalny stan na rynku pracy we wszystkich krajach. Ciągle są tworzone i likwidowane miejsca pracy i potrzeba czasu aż bezrobotni znajdą nowe miej-sca pracy, których nie widzą ze względu na niedoskonałą informację.

25. Bezrobocie strukturalne w Polsce stanowi dominującą część bezrobocia (można posłu-giwać się też terminem strukturalne bezrobocie transformacyjne). Jest ono związane z niedopasowaniem podaży i popytu na rynku pracy, czyli ze złymi kwalifikacjami pracow-ników, niską skłonnością do zmian kwalifikacji (przykład: kopalnie na Śląsku) oraz z nie-dopasowaniem regionalnym (np. w Polsce potrzeba rolników w okolicach Warszawy podczas gdy w byłych PGRach w województwach północnych jest wielkie, 30% bezrobo-cie).

26. Bezrobocie frykcyjne i strukturalne to tzw. naturalna stopa bezrobocia. Inną definicją naturalnej stopy bezrobocia jest: stopa bezrobocia gdy rynek pracy jest w równowadze, zatem popyt na pracę równy jest podaży pracy. Jeszcze inną definicją jest: stopa bezrobo-cia przy produkcie potencjalnym tzn. takim jaki wytworzy gospodarka w długim okre-sie, przy danym modelu wzrostu. Naturalną stopę w Polsce szacuje się na około 13%. Tą wartość można porównać ze średnim bezrobociem całkowitym w Unii (około 8-9% oraz w Stanach 5-6%).

27. Bezrobocie cykliczne to wynik nadwyżki całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą. Związane jest z cyklicznością gospodarki i wynika:

• ze zbyt wysokich płac (zdaniem klasyków). Zgodnie z koncepcją klasyczną ry-nek sam się czyści, również rynek pracy, dlatego państwo nie musi stymulować popytu, a tylko likwidować monopole po stronie pracowników, czyli ograni-czać rolę związków zawodowych, które zawyżają płace i tym samym prowadzą do wzrostu bezrobocia. Płace powinny być kształtowane przez rynek. Innym rozwiązaniem, szczególnie interesującym w Polsce, jest stworzenie dobrych warunków dla funkcjonowania przedsiębiorstw np. przez ograniczanie kosz-tów pracy (składki i podatki); bezrobocie cykliczne jest według klasyków, po-dobnie jak bezrobocie frykcyjne i strukturalne bezrobociem dobrowolnym, za-leżnym od pracowników,

• ze zmian w zagregowanym popycie (według keynesistów). Zgodnie z filozofią keynesowską bezrobocie o charakterze cyklicznym jest bezrobociem przymu-sowym, trwałym i niezależnym od pracowników. Dlatego potrzebna jest inge-rencja państwa na rynku pracy (zwiększenie popytu globalnego, a co za tym idzie zwiększenie popytu na pracę) w celi możliwie daleko idącej redukcji bez-robocia. Jest dosyć wyraźna różnica w sposobach kształtowania rynku pracy przez państwo. Keynesiści uważają, ze nie należy ograniczać płac ponieważ niższe płace to niższy dochód, niższy popyt i spadek PKB, a co za tym idzie jeszcze większe bezrobocie. Potrzebne jest efektywne stymulowanie popytu przez ekspansywną politykę fiskalną i pieniężną. Keynes był za szeroko rozu-mianymi robotami publicznymi.

28. Podsumowując: państwo może aktywnie działać na rynku pracy przez: stymulowanie globalnego popytu (za pomocą ekspansywnej polityki fiskalnej i pieniężnej) (keynesiści) lub poprzez stwarzanie korzystniejszych warunków dla funkcjonowania przedsiębiorstw i stwarzanie wolnej konkurencji oraz likwidację monopoli (osłabienie siły związków za-wodowych i likwidacja płacy minimalnej) (klasycy). Osobiście uważam, że ta druga opcja jest korzystniejsza, aczkolwiek w krótkim okresie może spowodować utratę dochodów ludności.

29. Aktywne i pasywne formy działania państwa na rynku pracy. Aktywne formy dzia-łania państwa na rzecz stymulowania rynku pracy:

• roboty publiczne (autostrady, sprzątanie ulic) (metoda keynesowska), • tanie kredyty dla absolwentów, • program pierwsza praca, • szkolenia zawodowe, • subwencje inwestycyjne oraz ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw.

30. Do pasywnych metod należą np. • zasiłki dla bezrobotnych, • wcześniejsze emerytury.

31. Jaki procent bezrobotnych jest uprawnionych do pobierania zasiłków w Polsce? Około 15%, a na początku lat 90-tych liczba ta była o wiele wyższa. Stopa kompensacji czyli liczba bezrobotnych uprawnionych do pobierania zasiłku dla bezrobotnych maleje, co jest według mnie pozytywne.

32. Bezrobocie w Polsce. W czasie PRL nie istniało pojęcie bezrobocia jawnego. Porówna-nie stopy bezrobocia i stopy wolnych miejsc pracy przedstawia krzywa Beveridge’a. Na jednego bezrobotnego przypadało 20 wakatów. Oczywiście istniało bardzo duże bezrobo-cie ukryte.

33. W początku lat 90-tych pojawiło się bezrobocie jawne. Ujawniło się wysokie niedopaso-wanie na rynku pracy. Nieefektywne przedsiębiorstwa państwowe zaczęły upadać lub były restrukturyzowane. Obydwa procesy pociągały za sobą zwolnienia. Objawiło się też niedopasowanie podaży do popytu na pracę: pojawiło się bezrobocie typu strukturalne-

go. Niedopasowanie kwalifikacji, regionalne, zawodowe. Krzywa Beveridge’a odsunęła się daleko od początku układu współrzędnych, malała liczba wakatów, rosła liczba bezro-botnych. Wzrost stopy bezrobocia do roku 1994.

34. Lata przyspieszonego wzrostu gospodarczego to okres malejącej liczby bezrobotnych. Nawet do około 10% spadło bezrobocie w roku 1998. Jednak już od 1998 zaczęło bezro-bocie gwałtownie rosnąć.

35. Przyczyn tego wzrostu upatruje się po stronie podaży i popytu. Strona podażowa (podaż pracy) przyczyn wzrostu bezrobocia:

• przyczyny demograficzne (nawet według niektórych ekspertów do 1/3 bezro-bocia) - efekt wyżu demograficznego wśród absolwentów (po 2010 r. szacuje się, że liczba osób w wyniku zdolności do pracy zacznie się zmniejszać i to gwałtownie, będzie to okres wysokich inwestycji w Polsce związanych ze szczytem funduszy unijnych, więc bezrobocie powinno, według mnie, w tym czasie istotnie zmaleć),

• przyczyny o charakterze strukturalnym jak niedopasowanie systemu kształce-nia i niska mobilność ludności.

36. Strona popytowa (po stronie popytu na pracę) przyczyn wzrostu bezrobocia w Polsce to: • wzrost kosztów pracy, • gigantyczny wzrost wydajności (poprawia konkurencyjność gospodarki ale jed-

nocześnie powoduje, że mniejsza ilość osób wykonuje taki sam produkt, więc zatrudnienie się zmniejsza),

• spadek wzrostu gospodarczego oraz spadek tempa wzrostu popytu, szczegól-nie popytu wewnętrznego (bezrobocie było w Polsce okresu transformacji bar-dzo związane z cyklem, przynajmniej do końca lat 90-tych; przy recesji w roku 2001 szacowano, że jeśli stopa wzrostu produktu osiągnie 5% rocznie bezrobo-cie powinno zacząć maleć, niestety prognozy te się nie spełniły, ponieważ dziś mamy 6% wzrostu PKB, a bezrobocie bardzo powoli spada),

• mało elastyczny kodeks pracy nie sprzyjający zatrudnianiu nowych pracowni-ków,

• wzrost zwolnień grupowych w ostatnich restrukturyzowanych przedsiębior-stwach np. PKP lub górnictwo.

37. W Polsce mamy do czynienia ze wzrostem bezzatrudnieniowym, nawet ponad 5% wzrost gospodarczy, który w połowie lat 90-tych przekładał się na nowe miejsca pracy, dziś nie tworzy nowych miejsc pracy i tylko w niewielkim stopniu redukuje bezrobocie. Wzrost bezzatrudnieniowy jest korzystny dla całej gospodarki bo oznacza gigantyczny wzrost wydajności i podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw.

38. Koncepcja wzrostu bezzatrudnieniowego w Polskich warunkach sprawdza się z prawem Okuna, według którego aby obniżyć bezrobocie o 1 punkt procentowy należy podnieść stopę produktu o 2,5 punktu procentowego powyżej linii trendu długookresowego.

39. Innymi problemami rynku pracy w Polsce są: • duży udział bezrobocia długookresowego, • wysokie bezrobocie wśród osób młodych, • struktura zatrudnienia (zbyt mało w usługach, zbyt dużo w rolnictwie).

40. Krzywa Phillipsa. Między bezrobociem a inflacją może zachodzić zależność: wzrost in-flacji wiąże się z malejącym bezrobociem a wzrost bezrobocia występuje razem z niższą stopą wzrostu cen. Pierwszy tą koncepcję wyraził w 1958 roku A.W. Phillips. W opraco-waniu Phillipsa nie pojawia się jeszcze inflacja, a tylko stopa wzrostu płac nominal-nych.

41. Mechanizm jest następujący. Lepsza koniunktura powoduje spadek bezrobocia i wzrost płac, z kolei wyższe bezrobocie zmniejsza presję na podwyżki płac. Przy pewnej wysoko-

ści bezrobocia (stopa bezrobocia nie podwyższająca płac) płace są stałe, stopa ich wzrostu wynosi zero, jest to punkt równowagi na rynku pracy, czyli naturalna stopa bezrobo-cia.

42. W późniejszym okresie Samuelson i Solow zmodyfikowali krzywą Phillipsa i zamiast stopy wzrostu płac nominalnych wstawili inflację. Wynika z tego, że przed polityką go-spodarczą soi wybór:

• albo obniżać bezrobocie kosztem wyższej inflacji, • albo obniżać inflację kosztem wzrostu bezrobocia.

43. Jednak w latach 70-tych pojawiła się stagflacja. Jednocześnie występująca wysoka infla-cja oraz wysokie bezrobocie spowodowały, że zwątpiono w słuszność koncepcji Philipsa. Rozwiązanie podali monetaryści, na czele z M. Friedmanem, którzy rozróżnili krótki i długi okres.

44. Etapy rozumowania Friedmana: • A - punkt początkowy to gospodarka w stanie równowagi, charakteryzująca się

brakiem inflacji rzeczywistej i inflacji oczekiwanej oraz brakiem zmiany stopy płac nominalnych (W=Π=Πe=0%).

• Państwo poprzez wzrost podaży pieniądza powoduje wzrost popytu na ryn-kach dóbr i siły roboczej; poprzez wzrost masy pieniądza rosną też ceny mate-riałowe i płace nominalne, ale ceny materiałowe rosną szybciej niż płace no-minalne, zatem tak naprawdę płace realne maleją. Pracownicy ulegają jednak „iluzji pieniężnej” i nie widzą spadku płac realnych. Sugerując się wzrostem płac nominalnych zwiększają oni podaż siły roboczej (na którą jest popyt). Bez-robocie się zmniejsza (Uo → U1), przy jednoczesnym wzroście płac nominal-nych ( Wo → W1). Tym ruchom wzdłuż krzywej Phillipsa odpowiada ruch: A → B.

• Pracownicy zdążyli się jednak zorientować, że tak naprawdę na tym (A → B) stracili, ponieważ ich płace realne się obniżyły. Żądają dalszego wzrostu płac nominalnych, tak aby realnie nie stracić. Gdy pracodawcy się na to zgodzą, krzywa Phillipsa przesuwa się do góry i przy wyższych płacach nominalnych (W2) osiągamy punkt C położony na nowej krzywej Phillipsa. Płace nominalne będą rosły o oczekiwaną wartość inflacji (Πe) (na wyższy wzrost prawdopo-dobnie nie zgodzą się pracodawcy). Zatem z tego wynika, że odległość (B → C) odpowiada wysokości Πe.

UoU1

Πe

W1

W2

A

D B

C

• W wyniku wzrostu płac realnych, przedsiębiorstwa będą musiały zwalniać pra-cowników i bezrobocie będzie się zwiększać, aż płace będą maleć aż do W1. Ruch (C → D) oznacza powrót do naturalnej stopy bezrobocia.

45. Wniosek: W krótkim okresie rzeczywiście istnieje zależność rosnąca inflacja-niższe bezrobocie. Dzieje się tak ze względu na iluzję pieniężną. Natomiast przy dokładnie wyli-czonej inflacji oczekiwanej w długim okresie, zostanie wyeliminowana iluzja pienią-dza. Nie wystąpi już w długim okresie zamienność między bezrobociem, a inflacją.

46. Łącząc punkty A i D otrzymujemy długookresową krzywą Phillipsa przy naturalnej stopie bezrobocia (Uo) dla której płaca realna jest stała (płace nominalne rosną w tym samym tempie co inflacja). Długookresowa krzywa Phillipsa ma więc kształt pionowej prostej.

47. A zatem gospodarka może w długim okresie znajdować się w równowadze dla różnych wartości stopy inflacji. Stopa bezrobocia w długim okresie nie zależy od wysokości in-flacji. Wniosek dla polityki gospodarczej jest taki, że nie należy prowadzić polityki pro-inflacyjnej ponieważ efektem w długim okresie może być tylko wzrost cen, a w sferze re-alnej (produkcja i zatrudnienie) nie ma żadnych efektów takiej działalności w długim okresie.

48. Należy zauważyć, że Friedman w swojej koncepcji użył oczekiwań adaptacyjnych. Dzięki takiej formule, w krótkim okresie, następuje wymienność inflacji i bezrobocia. In-aczej rzecz by się miała gdyby zastosować oczekiwania racjonalne, szczególnie racjo-nalne oczekiwania co do kształtowania się przyszłej inflacji. Wówczas, zarówno w długim jak i w krótkim okresie, nie istniałaby zależność inflacji i bezrobocia.

49. Oczekiwania racjonalne są postulowane przez nowych klasyków. Nie ma iluzji pienięż-nej, ludzie antycypują rzeczywistość, korzystając z najlepszych dostępnych modeli i w ten sposób nie ulegają „iluzji pieniężnej”, są racjonalni. Krzywa Phillipsa w długim i krótkim okresie jest pionową prostą. Wniosek dla polityki gospodarczej: jakakolwiek polityka gospodarcza zarówno w krótkim jak i w długim okresie nie ma żadnego wpływu na zmienne realne. Rezultatem ekspansywnej polityki fiskalnej i pieniężnej są jedynie zmia-ny cen.

50. Tabela porównawcza: Polityka gospodarcza

krótki okres długi okres Keynesiści istotna nie rozważają Monetaryści istotna nieistotna Nowi klasycy nieistotna nieistotna

51. Polska. Można wyrysować krzywą Phillipsa dla Polski. Do ostatnich lat (wykres dotyczy

danych do końca 2002 roku) można zauważyć trwały trend dezinflacyjny oraz cykliczność bezrobocia. Pytanie: jak w roku 2003 i 2004 kształtowała się inflacja i bezrobocie w Pol-sce?

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

5 10 15 20Stopa bezrobocia

Stop

a in

flacj

i