Henryk BEDNARCZYK, Małgorzata SZPILSKA Institute for Sustainable Technologies – National Research Institute Work Pedagogy of Innovative Economy Centre Technologie informatyczne, dostęp do dobrej edukacji przeciw wykluczeniu społecznemu. Wprowadzenie

Wykluczenie cyfrowe dzisiaj jest głównym elementem, czynnikiem, sprawcą wykluczenia

społecznego. Ważne programy ukierunkowane na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

odnajdujemy w aktualnej Strategii Europa 2020. Obok priorytetów rozwoju inteligentnego i rozwoju

zrównoważonego akcentowany jest rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu. Dla realizacji ww.

priorytetów Komisja UE przedstawia siedem projektów przewodnich: unia innowacji, młodzież w

drodze, europejska agenda cyfrowa, Europa efektywnie korzystająca z zasobów, polityka przemysłowa

w erze globalizacji, europejski program walki z ubóstwem, program na rzecz nowych umiejętności i

zatrudnienia.

Przedstawiamy realną współpracę międzynarodową Work Pedagogy of Innovative Economy

Centre of the Institute for Sustainable Technologies – National Research Institute in Radom, Poland, w

projektach europejskich w zakresie 4 grup tematycznych:

1. Technologie informatyczne – innowacyjność kształcenia

Projekty znajdujące się w tej grupie dotyczą wsparcia osób o niskich kwalifikacjach, zagrożonych

bezrobociem i wykluczeniem społecznym. Podjęte prace dotyczyły wykorzystania technologii

informacyjno-komunikacyjnych w celu podniesienia lub zmiany kwalifikacji osób dorosłych, a tym

samym podniesienia ich szans na rynku pracy oraz zwiększania uznawalności kwalifikacji uzyskanych

na drodze nieformalnej i pozaformalnej.

Globalisation and opportunities – vocational education for transnational careers (Globalizacja a

możliwości – kształcenie zawodowe dla kreowania międzynarodowych karier);

www.transmigranteducation.eu

Celem projektu realizowanego w latach 2009–2011 była identyfikacja form kształcenia oraz

możliwości budowania kariery zawodowej wśród migrantów na międzynarodowym rynku pracy.

Dokonano analizy problemów związanych ze zjawiskiem migracji w państwach partnerskich, w tym

barier uczestnictwa w kształceniu zawodowym oraz pełnej i świadomej aktywności w społeczeństwie

wiedzy. Przygotowano i wydano pod redakcją M. Gag, K. Sławińskiej i M. Sołtysiak publikację

Globalisation and Opportunities: Vocational Education for Transnational Careers.

Partnerstwo projektu tworzyły: Frankfurt University, Passage gGmbH (Niemcy), Akdeniz

University (Turcja); Sinnos Soc. Cooperativa Sociale-ONLUS (Włochy); Nasc, the Irish Immigrant

Support Centre (Irlandia), L&G Business Services Ltd., (Rumunia) oraz Akses (Czechy).

1

European Outpalcement Framework – Vocational Support for People with Difficulties on

Employment Access (Europejskie Ramy Outplacementu – Wsparcie dla Osób Poszukujących lub

Zmieniających Zatrudnienie), www.eu-eof.net

Celem projektu było doskonalenie procesu poszukiwania zatrudnienia oraz optymalizacja

procesów dostosowywania kwalifikacji osób poszukujących pracy do potrzeb przedsiębiorców.

Opracowano i pilotażowo przetestowano w sześciu krajach model szkoleń podnoszących kompetencje

tutorów (pracowników instytucji edukacyjnych) i mentorów (pracowników przedsiębiorstw)

uczestniczących w procesach szkoleń zawodowych na stanowisku pracy, świadcząc tzw. usługi

outplacementu. Opracowano przewodnik metodologiczny dla mentorów i tutorów1.

Projekt zrealizowano w latach 2010–2011, w partnerstwie siedmiu krajów europejskich: Austrii

(Schulungszentrum Fohnsdorf), Polski (ITeE – PIB), Grecji (Dimitra Institute), Danii (Randers Bo-Og

Erhvervstraening), Słowenii (School Center Ptuj i Univerzitetni Rehabilitacijski Instytut Republike

Slovenije), Słowacji (Coop Institute of Education) i Portugalii (CESIS).

Supporting system for nonformal and informal learning for low-skilled workers (System

wsparcia uczenia się pozaformalnego i nieformalnego dla osób o niskich kwalifikacjach),

www.skillsup.eu

Nadrzędnym celem realizowanego projektu jest aktywizacja pracowników o niskich

kwalifikacjach oraz opracowanie i przetestowanie zasad, sposobów uznawania wyników uczenia się

nieformalnego i pozaformalnego.

W projekcie opracowane zostaną interaktywne kursy w zakresie budownictwa, które mogą być

umieszczone na nośniku elektronicznym (wersja off-line) lub platformie informatycznej IT (wersja on-

line).

Prace w ramach dwuletniego projektu (2010–2012) koordynuje zespół Ośrodka Pedagogiki Pracy

Innowacyjnej Gospodarki ITeE – PIB. W skład partnerstwa wchodzą ponadto: TNOiK Oddział w

Gdańsku, Polskie Stowarzyszenie Gipsu (Polska), Ente ACLI Istruzione e formazione Professionale

Friuli Venezia Giulia (Włochy) oraz Universitatea Dunarea de Jos din Galati (Rumunia).

Mobility in Building Construction Sector through ECVET (ECVET-BUD) (Mobilność w

sektorze budownictwa poprzez system ECVET) http://ecvetbud.eu

Głównym celem projektu jest promocja elastyczności i uznawania efektów uczenia się uzyskiwanych

na drodze nieformalnej i pozaformalnej. ECVET-BUD wspiera implementację europejskiego systemu

transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) w sektorze budownictwa oraz

promuje transfer umiejętności, kompetencji i kwalifikacji, a także mobilność pracowników. Projekt

zakłada zaprojektowanie modelu przyznawania, akumulacji i uznawania punktów ECVET dla

ocenionych i zwalidowanych kompetencji zawodowych przypisanych do odpowiednich jednostek

efektów uczenia się.

1 J. Religa (red.) (2011), Przewodnik metodologiczny dla tutorów i mentorów, Radom, ITeE – PIB.

2

Partnerstwo projektu: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa TNOiK (lider, Polska),

Training 2000 (Włochy), ENAIP (Włochy), Stiftung ECAP Schweiz (Szwajcaria), Instytut

Technologii Eksploatacji – PIB (Polska), Związek Zawodowy Budowlani (Polska).

2. Kształcenie dla umiejętności cyfrowych

Grupa ta obejmuje projekty w sposób szczególny dotyczące nowych metod i jakości pracy

instytucji edukacji zawodowej celem wsparcia rozwoju umiejętności informatycznych w procesie

nauczania i uczenia się. Wymienione projekty dotyczą najnowszych międzynarodowych

przedsięwzięć Work Pedagogy of Innovative Economy Centre, ITeE – PIB:

Innovation Laboratories for the Quality Assurance of Vocational Education and Training

(Laboratoria Innowacji dla zapewnienia jakości kształcenia i szkolenia zawodowego), i-Lab2

Koncepcja projektu i-Lab2 powstała w Ośrodku na bazie rezultatów uzyskanych w ramach

projektu i-Lab1 European i-Lab Competence Development Programme, zrealizowanego w

międzynarodowym partnerstwie: Wielka Brytania (University of Essex, CamProf), Polska (ITeE –

PIB), Rumunia (Executive Agency for Higher Education and Research Funding), Turcja (BCD),

Grecja (IDEC) w latach 2006–2009. Przyniósł on między innymi uruchomienie w Work Pedagogy of

Innovative Economy Centre, ITeE – PIB w Radomiu pierwszego w Polsce laboratorium innowacji.

Ideą nowego przedsięwzięcia jest zapewnienie jakości edukacji i szkoleń zawodowych,

realizowanych w krajach UE poprzez wykorzystanie laboratoriów innowacji w procesach

dydaktycznych. Uruchomione zostaną trzy nowe i-Laby w instytucjach partnerskich, opracowana

nowa wersja językowa specjalistycznego programowania komputerowego VBS wspierającego pracę w

laboratoriach. Zaplanowano też rozwój kompetencji nauczycieli i trenerów kształcenia zawodowego

nowo powstałych laboratoriów, w zakresie moderowania sesji warsztatowych oraz obsługi

innowacyjnego oprogramowania komputerowego (zgodnie z opracowanym w ramach pierwszej edycji

projektu i-Lab1 standardem kwalifikacji zawodowych moderatora sesji i-Lab). Dzięki różnorodności

profilu działalności instytucji partnerskich zidentyfikowane zostaną nowe zastosowania laboratoriów

innowacji w edukacji i szkoleniach zawodowych, które wzbogacą Przewodnik Dobrych Praktyk2. W

nowej edycji projektu i-Lab do współpracy zaproszono: Uniwersytet Rzeszowski, School Center Ptuj

(Słowenia), Sächsische Bildungsgesellschaft für Umweltschutz und Chemieberufe Dresden mbH

(Niemcy), IDEC (Grecja) oraz Uniwersytet w Galati (Rumunia).

Integrated e-Training & e-Stage for People with Physical Disabilities to Work at Home as Call

Center Representatives (IT-Call) (Zintegrowane e-szkolenia i e-staże dla osób z fizyczną

niepełnosprawnością do pracy w domu jako operatorzy telecentrów) IT-Call

2 J. Religa, M. Kacprzak (2008), Laboratorium innowacji – przewodnik dobrych praktyk, ITeE – PIB Radom.

3

Ten nowy projekt ma na celu budowę platformy internetowej i opracowanie pakietu

innowacyjnych materiałów edukacyjnych dla osób z fizyczną niepełnosprawnością w celu

podniesienia ich szans na rynku pracy i przygotowania ich do pracy w telecentrach. Głównym celem

projektu jest przygotowanie osób z fizyczną niepełnosprawnością do pracy w domu jako operatorzy

telecentrów. Projekt przewiduje opracowanie kursu składającego się z 7 modułów w

zidentyfikowanych obszarach potrzeb szkoleniowych. Materiały szkoleniowe zostaną udostępnione w

wygodnej formie e-learningowej. Dodatkowe wsparcie stanowić będą filmy instruktażowe i ścieżki

dźwiękowe umożliwiające e-praktyki między uczestnikami szkoleń.

Partnerstwo projektu: POINT Project Construction & Engineering Trading LLC (lider, Turcja),

Berufsfoerderungswerk (Niemcy), Instituto de Formacion Integral, S.L.U.(Hiszpania), Centro

Internazionale per la Promozione dell`Educazione (Włochy), Nadacia Mojmir (Słowacja), Instytut

Technologii Eksploatacji-PIB (Polska); TAKIDD (Turcja).

Economic Literacy in Education (Umiejętności ekonomiczne w edukacji), ww.imre.ro/elite

Celem projektu realizowanego w ramach programu Grundtvig w latach 2009–

–2011 było promowanie wśród osób dorosłych umiejętności, pozwalających na zrozumienie głównych

czynników ekonomicznych wywierających wpływ na ich życie i umożliwiających im lepsze

podejmowanie decyzji oraz uczestniczenie w życiu lokalnych środowisk. Na podstawie

przeprowadzonych badań diagnostycznych opracowano innowacyjny program szkoleniowy promujący

podstawową wiedzę ekonomiczną przydatną w życiu codziennym.

Dwuletni projekt realizowało w latach 2009–2011 międzynarodowe partnerstwo koordynowane

przez Enfield Council (Wielka Brytania), w składzie: Federacion De Empresarios Del Metal De La

Provincia De Alicante (Hiszpania); Institut de Formation et d’Apui aux initiatives de Développment

(Francja), Prometeo (Włochy), Espace Formation Pme (Belgia); Fundatia Institutul Multimedio

Romano (Rumunia), Schulungszentrum Fuhnsdorf (Austria), Instytut Technologii Eksploatacji – PIB

(Polska). Jako rezultat współpracy, wydano między innymi publikację zwartą Economic Literacy in

Education pod redakcją B. Charles, E. Kozieł, K. Sławińskiej.

3. Edukacja środowiskowa

Grupa ta obejmuje projekty dotyczące innowacyjnych przedsięwzięć edukacji informatycznej

w środowisku lokalnym, w tym edukacji międzypokoleniowej, społecznej sieci komputerowej,

budowaniu partnerstwa dla społeczeństwa informacyjnego w celu przeciwdziałaniu wykluczeniu

cyfrowemu w powiecie zwoleńskim.

eSycyna – Społeczna sieć komputerowa w powiecie zwoleńskim

Celem projektu była budowa lokalnej sieci komputerowej ogólnodostępnej dla dzieci, młodzieży i

dorosłych. Powstały: Gminne Centra Informacji w gminie Zwoleń i w gminie Kazanów – granty

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów

– Pierwsza Praca. Otrzymaliśmy istotną pomoc od Niemieckiego Związku Uniwersytetów

4

Powszechnych. Dzisiaj sieć to 81 komputerów w 51 epunktach w 44 miejscowościach. Codziennie w

naszej sieci przed komputerami zasiada 500–700 osób, głównie dzieci, młodzieży rzadziej dorośli.

Prowadzone są zajęcia dla ok. 50–70 dzieci i młodzieży z udziałem rodziców i dziadków w formie

„Wakacji z komputerem” i nie tylko oraz Pikniki integracyjne. Od 2000 roku trwa intensywna

edukacja informatyczna. Odbyło się XXXVI kursów, które ukończyło 1412 słuchaczy.

Kilkudziesięciu słuchaczy ukończyło studia podyplomowe, powstały 2 prace doktorskie.

Dziedzictwo i rozwój LEADER (2005–2013) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

W wyniku integrowania środowiska lokalnego e-aktywizacji powstały Lokalne Grupy Działania

najpierw w jednej gminie potem w 6 gminach.. W projekcie Leader realizowany jest kolejny III etap

projektu Wdrażanie lokalnej strategii rozwoju już w 11 okolicznych gminach: Ciepielów, Gózd, Iłża,

Jastrzębia, Jedlnia-Letnisko, Kazanów, Pionki, Policzna, Przyłęk, Tczów i Zwoleń. (2009–2015).

Zrealizowano kilka projektów odnowy wsi, kilkanaście małych projektów, głównie w rozwoju

działalności kulturalnej i turystyki. Brak jest zgłoszeń w komponentach projektu: różnicowania

działalności nierolniczej oraz tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw.

@ktywna Wieś – Praca dla Aktywnych (2010) Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Celem projektu było wsparcie aktywizacji zawodowej, poprawa zdolności do zatrudnienia

mieszkańców 5 gmin powiatu zwoleńskiego poprzez zastosowanie technologii informatycznych w

doradztwie zawodowym na odległość. W projekcie uczestniczyły 64 osoby dorosłe z minimalnym

przygotowaniem zawodowym – do 34. roku życia, w tym nieposiadające doświadczeń zawodowych

osoby w niemobilnym wieku zawodowym (po 45. roku życia), mające trudności z dostosowaniem się

do wymogów współczesnej gospodarki rynkowej oraz długotrwałe bezrobotni, rolnicy, małżonkowie

rolników, domownicy, którzy chcą podjąć zatrudnienie poza sektorem rolnym. Rezultaty projektu:

kursy informatyczne ukończyło 81 osób, wdrożono doradztwo zawodowe on-line, opracowano 61

indywidualnych planów działania, czasowe zatrudnienie znalazło 13 osób a 12 osób skierowano na

szkolenia.

Integracja lokalna e-aktywizacja (2010) Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Celem projektu było stworzenie warunków do pełnej integracji społecznej w aspekcie

międzypokoleniowym i aktywizacja społeczna mieszkańców wsi powiatu zwoleńskiego poprzez

wspólne uczenie się i nabycie umiejętności komunikowania się za pośrednictwem Internetu w 10

miejscowościach. Uruchomiono ePunkty integracyjne: Barycz, Jasieniec, Sycyna, Zielonka,

Czarnolas, Policzna, Kazanów, Przyłęk, Tczów, Zwoleń. Rezultaty projektu: 10 pikników

integracyjnych, warsztaty obsługi komputera i technologii informatycznych, integracyjne wakacje. W

projekcie (kursach) uczestniczyło 81 mieszkańców z 10 wsi powiatu zwoleńskiego w wieku od 7 do

80 lat.

Edukacja międzypokoleniowa – Living Memory, MEVA (2006–2007) Program Leonardo da

Vinci

5

Cel projektu: promowanie znajomości technologii cyfrowych wśród osób starszych zamieszkujących

tereny wiejskie poprzez nowoczesne metody ICT do międzypokoleniowego kształcenia osób powyżej

50. roku życia zamieszkujących tereny wiejskie, którzy mają utrudniony dostęp do nowoczesnych

technologii z powodu sytuacji społecznej, ekonomicznej lub geograficznej. Partnerstwo projektu:

Departament of Education − Diputació de Barcelona (Spain), Institute for Sustainable Technologies –

National Research Institute (Poland), Schulungszentrum Fohnsdorf (Austria), Nova Distance

(Sweden).

Partnerstwo dla społeczeństwa informacyjnego – przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu

w gminach powiatu zwoleńskiego (eInclusion 2010–2011) Program Operacyjny Innowacyjna

Gospodarka

Celem projektu było przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu 180 gospodarstw domowych ze

względu na niepełnosprawność członka rodziny bądź niekorzystną sytuację materialną uczniów

gimanzjum – poprzez zapewnienie rodzinie sprzętu komputerowego, dostępu do Internetu, doradztwa i

szkoleń. Partnerstwo: Powiat Zwoleński – zarządzający projektem (gospodarstwa domowe z

niepełnosprawnymi, rodziny zastępcze, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych), Gmina Zwoleń

(gospodarstwa domowe z uczniami gimnazjów), Stowarzyszenie Oświatowe Sycyna (grupa

uzdolnionej młodzieży – Talenty, szkolenia, doradztwo edukacyjne i informatyczne, w tym on-line,

ewaluacja projektu).

Educate Generation Edukacja międzypokoleniowa GRUNDTVIG 2 (LLP) 2009-20011

Idea, cele projektu: wymiana doświadczeń nauczania technologii informatycznych dorosłych,

wypracowanie interdyscyplinarnego podejścia do nauczania ICT dorosłych. Rezultaty projektu: strona

internetowa, strona S.O. Sycyna, e-book – poradnik międzypokoleniowej edukacji informatycznej –

dobre praktyki: programy kursów, materiały dydaktyczne. W warsztatach w 6 krajach uczestniczyło

18 osób (w tym 4 dorosłe osoby uczące się). Partnerstwo projektu: Adult Education Centres of the

Ministry of Education and Culture, (Cyprus), Second Chance School of Serres SCS, (Greece), Sycyna

Educational Society, (Poland), Centre of lifelong learning Triana, (Spain), Polo Europeo della

Conoscenza–IC Lorenzi, Fumane-Verona, (Italy), Inspectorate of Correction Region of Klaipeda,

(Lithuania), State Probation Service Daugavpils District, (Latvia), Regional Chamber of Craft and

Small Business, Sežana (Slovenia), Regionalas Attistibas Atbalsta Centrs “Ritums”, Liepaja, (Latvia).

(Bednarczyk, 2011)

4. Identyfikacja kompetencji zawodowych uzyskiwanych w procesie pracy

Najnowsze przedsięwzięcie ITeE-PIB (realizowane od grudnia 2012r.), które prowadzi do lepszego

poznania i zrozumienia potrzeb pracodawców.

Projekt Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez

pracodawców, na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Głównym rezultatem

6

7

projektu będą - opracowane przy udziale partnerów społecznych opisy 300 zawodów i

specjalności pozaszkolnych oraz przyporządkowane im kompetencje w układzie: wiedza,

umiejętności i inne wymagania, w tym kompetencje społeczne. Standardy kompetencji będą

rekomendowane urzędom pracy do stosowania. Opisy zadań zawodowych i wymaganych

kompetencji usprawniają komunikacje między pracodawcami a poszukującymi pracy. Są

narzędziem do projektowania szkoleń w oparciu zdiagnozowane luki kompetencyjne. Stanowią

podstawę dla tworzenia wiarygodnego, alternatywnego do formalnego systemu uczenia się i

potwierdzania nabytych umiejętności i ułatwią znalezienie zatrudnienia.

Podsumowanie

Doświadczenia Work Pedagogy of Innovative Economy Centre, ITeE-PIB w projektach

europejskich, członkostwo w sieciach współpracy, współpraca z wiodącymi uniwersytetami i

instytucjami świata sprzyja zamierzeniom modernizacji polskiego systemu ustawicznej edukacji

zawodowej i dyskusji nad kształtem edukacji zawodowej w przyszłości. Ośrodek jest także

przygotowany do pracy nad opracowywaniem i wdrażaniem europejskich ram kwalifikacji i oferuje

współpracę w realizacji projektów krajowych i międzynarodowych w zakresie innowacyjnej

ustawicznej edukacji zawodowej oraz upowszechniania rezultatów badań w uznanym i wydawanym

przez nas czasopiśmie Edukacja Ustawiczna Dorosłych – Polish Journal of Continuing Education.

Literatura 1. Bednarczyk H. (2008), W środowisku naukowym pedagogiki pracy i europejskiej przestrzeni badań i

edukacji, Pedagogika Pracy nr 50, s. 98–107. 2. Charles B., Kozieł E., Sławińska K. (2011), Economic literacy in education, ITeE – PIB, Radom. 3. EUROPA 2020, (2010), Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego

włączeniu społecznemu, Komunikat Komisji, KOM (2010) 2020, Bruksela. 4. Koprowska D., Religa J. (2012): Międzynarodowe projekty ustawicznej edukacji zawodowej. Edukacja

Ustawiczna Dorosłych/Polish Journal of Continuing Education nr 3, s.29-40. 5. Koprowska D., Skoczylas K., Szpilska M., (2011), Ustawiczna edukacja zawodowa w międzynarodowej

przestrzeni badań, Edukacja Ustawiczna Dorosłych 4, s. 64-73. 6. Schelten A., (2005), Grundlagen der Arbeitspädagogik/Podstawy pedagogiki pracy, Frenz Steiner Verlag

GmbH.