„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Jarosław Świtalski Użytkowanie instalacji elektrycznych 312[02].O1.05 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1

Recenzenci: doc. dr inż. Stanisław Derlecki dr inż. Marian Jerzy Korczyński Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Ryszard Zankowski Konsultacja: mgr Małgorzata Sienna Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 312[01].O1.05 „Użytkowanie instalacji elektrycznych”, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik teleinformatyk. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Przykładowe scenariusze zajęć 8 5. Ćwiczenia 13

5.1. Wprowadzenie do instalacji elektrycznych 13 5.1.1. Ćwiczenia 13

5.2. Zabezpieczenia i ochrona przeciwporażeniowa 16 5.2.1. Ćwiczenia 16

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 20 7. Literatura 36

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik teleinformatyk.

W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, − cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem, − przykładowe scenariusze zajęć, − przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-

-uczenia oraz środkami dydaktycznymi, − ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, − literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące elementy: − materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować

samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu technicznego ze zrozumieniem,

− pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

− dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

− sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania. W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4

postawy nauczyciela, sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

− testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności. Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

− pokaz, − ćwiczenie (laboratoryjne lub inne), − projektów, − przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

312[02].O1.03 Badanie obwodów prądu

stałego

312[02].O1 Podstawy mechaniki

i elektrotechniki

312[02].O1.02 Projektowanie i wykonywanie

konstrukcji mechanicznych 312[02].O1.04

Badanie obwodów prądu przemiennego

312[02].O1.05 Użytkowanie instalacji

elektrycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: – rozróżniać podstawowe wielkości elektryczne i ich jednostki, – przeliczać jednostki wielkości elektrycznych w układzie SI, – czytać schematy obwodów elektrycznych, – stosować podstawowe prawa elektrotechniki do analizy obwodów elektrycznych, – obliczać wartości wielkości elektrycznych w obwodach prądu stałego i zmiennego, – charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach

elektrycznych, – wykonywać połączenia elementów elektrycznych, – posługiwać się podstawowymi miernikami wielkości elektrycznych i oscyloskopem, – mierzyć wielkości elektryczne oraz interpretować otrzymane wyniki, – lokalizować usterki w prostych obwodach elektrycznych, – czytać dokumentację techniczną urządzeń elektrycznych, – korzystać z różnych źródeł informacji, – obsługiwać komputer, – współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: − rozróżnić układy zasilania odbiorników przez instalacje elektryczne, − rozróżnić sposoby podłączenia komputerów do instalacji zasilającej, − posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji elektrycznych, − rozróżnić materiały, osprzęt i urządzenia stosowane w instalacjach odbiorczych

jednofazowych i trójfazowych, − rozróżnić rodzaje łączników i innych aparatów stosowanych w instalacjach odbiorczych

oraz określić ich znaczenie dla ochrony przeciwzwarciowej i przeciwporażeniowej, − zidentyfikować zgodność urządzeń i podzespołów z PN, EN i CE, − wykonać montaż aparatów elektrycznych i osprzętu w instalacjach zasilających

urządzenia komputerowe, − zbadać skuteczność zabezpieczeń zastosowanych w instalacjach odbiorczych, − wyjaśnić przyczyny porażenia prądem elektrycznym, − scharakteryzować zagrożenie prądem elektrycznym dla zdrowia i życia ludzi, − zastosować środki profilaktyczne i ochronne, − udzielić pierwszej pomocy osobom porażonym prądem elektrycznym, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ Scenariusz 1 zajęć Osoba prowadząca …………………………………….…………. Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02] Moduł: Podstawy mechaniki i elektrotechniki 312[02].O1 Jednostka modułowa: Użytkowanie instalacji elektrycznych 312[02].O1.05

Temat: Badanie i ocenianie stanu technicznego kondensatorów. Cel ogólny: Rozpoznawać elementy elektroniczne i diagnozować ich stan techniczny. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − rozpoznać kondensatory na podstawie wyglądu i oznaczeń na ich obudowach, − rozpoznać kondensatory i ich typy na schematach ideowych i montażowych, − rozróżnić funkcje kondensatorów w układach elektronicznych, − scharakteryzować podstawowe parametry kondensatorów, − określić parametry kondensatorów na podstawie oznaczeń na nich podawanych, − odczytać parametry kondensatorów z katalogów, − dobrać zamienniki kondensatorów z katalogów, − zastosować odpowiedni kondensator w układzie elektronicznym charakteryzującym się

określonymi właściwościami, − zmierzyć podstawowe parametry kondensatora, − ocenić stan techniczny kondensatora na podstawie pomiarów, − sprawdzić sprawność kondensatora. W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: − pracy w zespole, − oceny pracy zespołu. Metody nauczania–uczenia się: − pogadanka, − ćwiczenie. Formy organizacyjne pracy uczniów: − uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych. Czas: 2 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego, − karty instrukcyjne do ćwiczeń, − katalogi kondensatorów, − kondensatory (różne typy), − cyfrowe mierniki uniwersalne, − mierniki mostkowe RLC, − papier formatu A4, pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9

Uczestnicy: − uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk. Zadanie dla ucznia

Rozpoznaj typ kondensatora przedstawionego w zadaniu, odczytaj jego parametry na podstawie oznaczeń naniesionych na obudowę oraz z kart katalogowych. Podaj charakterystyczne właściwości danego kondensatora oraz wskaż możliwości zastosowania go w układach elektronicznych. Wykonaj szacunkowy pomiar pojemności kondensatora lub sprawdź jego sprawność za pomocą miernika uniwersalnego. Zmierz dokładnie pojemność kondensatora miernikiem mostkowym RLC i oceń jego stan techniczny. Przebieg zajęć: 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 3. Zorganizowanie stanowiska do wykonania ćwiczenia. 4. Realizacja tematu: − zapoznanie uczniów z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy, − scharakteryzowanie funkcji kondensatorów w układach elektronicznych, − przedstawienie schematów ideowych z kondensatorami pełniącymi różne role, − określenie podstawowych parametrów kondensatorów (różnych typów) i podanie

przykładów, − omówienie przez nauczyciela sposobu posługiwania się kartami katalogowymi

kondensatorów, − zwrócenie uwagi na znaki nanoszone na różne typy kondensatorów, − przedstawienie metod pomiaru wybranych parametrów kondensatorów, − omówienie przez nauczyciela sposobów sprawdzania sprawności kondensatorów, − omówienie zasad dobierania kondensatorów do określonych warunków pracy w układach

elektronicznych, − omówienie przez nauczyciela typowych uszkodzeń różnych typów kondensatorów, − wykonanie przez uczniów ćwiczenia zgodnie z instrukcją. 5. Po wykonaniu badań kilku kondensatorów każda grupa uczniów dokonuje analizy swoich

badań. 6. Uczniowie wskazują swoje słabe i mocne strony, jakie ujawniły się podczas

wykonywania badań kondensatorów. 7. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i ocenia ich postępy. 8. Uczniowie prezentują zastosowane metody badań, wyniki i wnioski z nich wypływające. 9. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny badań kondensatorów. Zakończenie zajęć Praca domowa

Przedstaw sposoby sprawdzania sprawności różnych typów kondensatorów. Rozszyfruj na podstawie oznaczenia typ kondensatora (cM, NPO / 102) oraz zawarte w tym oznaczeniu informacje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10

Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca …………………………………….…………. Modułowy program nauczania: Technik teleinformatyk 312[02] Moduł: Podstawy mechaniki i elektrotechniki 312[02].O1 Jednostka modułowa: Użytkowanie instalacji elektrycznych 312[02].O1.05

Temat: Montaż wyłącznika różnicowo-prądowego. Cel ogólny: Wykonanie montażu i uruchamianie prostych elektrycznych układów

zabezpieczających. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − wymienić podstawowe zasady montażu elementów zabezpieczających, − ocenić stan techniczny elementów zabezpieczających na podstawie wyglądu, − przygotować plan działań związanych z montażem elementów elektrycznych, − dobrać zestaw narzędzi niezbędnych przy montażu elementów elektrycznych, − odczytać schematy ideowe i montażowe podczas montażu elektrycznego, − posłużyć się narzędziami podczas montażu i demontażu układów elektrycznych, − ocenić jakość montażu wyłącznika, − uruchomić układ wyłącznika po zmontowaniu, − zastosować przepisy bhp obowiązujące na stanowisku pracy. W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: − organizowanie i planowanie zajęć, − pracy w zespole, − oceny pracy zespołu. Metody nauczania–uczenia się: − metoda przewodniego tekstu. Formy organizacyjne pracy uczniów: − uczniowie pracują w grupie. Czas: 3 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskie, − stanowiska do montażu układów elektrycznych, − instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego, − pytania prowadzące, − sprzęt ochronny, − dokumentacja techniczna montowanego układu elektrycznego, − schematy ideowe i montażowe układów elektrycznych, − katalogi elementów elektrycznych, − mierniki uniwersalne, − narzędzia do montażu elektrycznego, − materiały niezbędne podczas montażu elektrycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11

Uczestnicy: − uczniowie kształcący się w zawodzie technik teleinformatyk. Zadanie dla ucznia

Dokonaj montażu wyłącznika różnicowo-prądowego o prądzie zadziałania 30 mA wykrywającego prąd przemienny sinusoidalny z zabezpieczeniem nadprądowym RCCB na jednej fazie sieci TN-C-S. Przebieg zajęć: Faza wstępna 1. Określenie tematu zajęć. 2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego. 4. Podział grupy uczniów na zespoły. Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego. Faza I Informacje

Pytania prowadzące: 1. Jaki jest symbol wyłącznika różnicowo-prądowego? 2. Jaka jest zasada działania wyłącznika różnicowo-prądowego? 3. Jaką funkcję spełniają elementy wyłącznika różnicowo-prądowego? 4. Jakie są parametry wyłącznika różnicowo-prądowego? 5. Gdzie stosujemy wyłączniki różnicowo-prądowe? Faza II Planowanie

Uczniowie określają: 1. Jak należy rozmieścić elementy zabezpieczające? 2. Jakie narzędzia i materiały należy przygotować w celu wykonania montażu? 3. Jak sprawdzić prawidłowość montażu? 4. Jakie przyrządy pomiarowe zgromadzić w celu uruchomienia wyłącznika? Faza III Ustalenie 1. Uczniowie ustalają funkcje poszczególnych elementów wyłącznika. 2. Uczniowie określają działanie układu. 3. Uczniowie rozpoznają elementy elektryczne na stanowisku. 4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń. Faza IV Wykonanie 1. Uczniowie dobierają elementy układu zgodnie ze schematem. 2. Uczniowie łączą układ zgodnie ze schematem. Faza V Sprawdzanie 1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność dobranych elementów i wykonanych

połączeń. 2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają układ zabezpieczeń. 3. Uczniowie sprawdzają poprawność działania układu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12

Faza VI Analiza końcowa Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13

5. ĆWICZENIA 5.1. Wprowadzenie do instalacji elektrycznych 5.1.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Sklasyfikuj wskazane przez nauczyciela rodzaje gniazd wtykowych, uwzględniając sposób montażu i budowę.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie gniazd wtykowych ze względu na montaż i opis budowy.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria klasyfikacji gniazd wtykowych, 2) dokonać analizy na podstawie opisów, 3) rozpoznać rodzaje gniazd wtykowych, 4) zapisać przy rodzaju gniazd krótki opis i nazwy poszczególnych gniazd.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 2

Sklasyfikuj wskazane przez nauczyciela rodzaje przewodów elektroenergetycznych wielożyłowych.

Typy przewodów: − YDYt 300/500 V 2x1,5, − OWY 300/500 V 4x1, − YLYu 600/1000 V 5x10, − YDYp 450/750 V 3x2,5.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.1.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie przewodów na podstawie oznaczeń, zamieszczonych w tabelach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych szkice i oznaczenia przewodów, 2) dokonać analizy na podstawie opisów, 3) rozpoznać rodzaje przewodów elektroenergetycznych, 4) zapisać przy każdym rodzaju przewodu dokładny opis, uwzględniając wszystkie symbole

i znaki. Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Na rysunku poniżej przedstawiono uzwojenia silnika zasilonego z trójfazowej instalacji elektrycznej. Uzwojenia silnika mogą być połączone w gwiazdę lub trójkąt. Dorysuj na rysunku oznaczenia przewodów oraz symbole przełączenia w gwiazdę i trójkąt.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.1.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na oznaczenia przewodów w instalacji trójfazowej oraz symbole oznaczeń gwiazdy i trójkąta.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych rysunek, dotyczący silnika trójfazowego jako odbiornika,

2) dokonać analizy rysunku, 3) rozpoznać oznaczenia przewodów 4) rozpoznać symbole przy przełączniku gwiazda-trójkąt, 5) narysować poprawnie rysunek, nanosząc odpowiednie oznaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16

5.2. Zabezpieczenia i ochrona przeciwporażeniowa 5.2.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj wskazane przez nauczyciela układy zasilania SELV, PELV, FELV. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie układów zasilania na podstawie opisu i odpowiednich rysunków.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych układy zasilania SELV, PELV, FELV, 2) dokonać analizy tych układów na podstawie opisów, 3) rozpoznać zasadnicze różnice, dotyczące tych układów, 4) zapisać przy rysunkach krótką charakterystykę i oznaczenia układów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne: − papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia. − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 2

Oblicz czas przepływu prądu zwarciowego o wartości równej 100 A dla przewodu miedzianego z izolacją PVC, zakładając , ze przekrój przewodu jest równy 2,5 mm2.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.2.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na przekształcanie wzorów i przeliczanie jednostek.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) rozpoznać zjawisko, 2) odszukać wzór, 3) zapisać wzór do wyliczenia czasu, 4) wykonać obliczenie, uwzględniając jednostki układu SI, 5) skomentować otrzymany wynik.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17

Środki dydaktyczne: − zeszyt do ćwiczeń, − przybory do pisania, − kalkulator, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj jakie warunki powinno spełniać zabezpieczenie przeciążeniowe przewodów.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.2.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie doboru zabezpieczeń na podstawie wzorów.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać odpowiednie warunki doboru zabezpieczeń, 2) zapisać wzory, dotyczące zabezpieczeń, 3) dokonać analizy wzorów, 4) scharakteryzować dobór zabezpieczeń na podstawie analizy wzorów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 4

Dokonaj klasyfikacji bezpieczników ze względu na rodzaj, charakterystykę działania, czas reakcji, wartości prądów znamionowych. Przedstaw zabezpieczenia, które nie zalicza się do bezpieczników.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na klasyfikowanie bezpieczników na podstawie różnych kryteriów.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych zagadnienia dotyczące bezpieczników i zabezpieczeń, które nie są bezpiecznikami

2) dokonać analizy odszukanych zagadnień, 3) dokonać klasyfikacji bezpieczników, uwzględniając wszystkie kryteria,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18

4) wymienić zabezpieczenia, które nie są bezpiecznikami, 5) zapisać klasyfikację i zabezpieczenia, które nie są bezpiecznikami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj oddziaływanie prądu elektrycznego na organizm człowieka. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.2.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie i wyjaśnianie zachodzących zjawisk.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach zagadnienia, dotyczące oddziaływania prądu na organizm człowieka,

2) dokonać analizy działania prądu, uwzględniając skutki działania, 3) dokonać analizy działania uwzględniając parametry prądu, 4) zapisać krótką charakterystykę działania prądu na organizm człowieka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 6

Scharakteryzuj stopnie ochrony IP aparatu lub urządzenia. Określ trzy różne stopnie ochrony, zapisane przy pomocy symboli: IP 44, IP 54, IP65.

Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie stopni ochrony i rozpoznawanie symboli ich oznaczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach zagadnienia, dotyczące stopni ochrony IP, 2) dokonać analizy, stosowanych oznaczeń i symboli dla stopni ochrony, 3) dokonać analizy, dotyczących poszczególnych stopni ochrony z ćwiczenia, 4) zapisać krótka charakterystykę dla każdego stopnia ochrony.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika. Ćwiczenie 7

Scharakteryzuj sieci typu TN i TT uwzględniając ochronę od porażeń. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału 4.2.1. Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na analizowanie typów sieci pod względem ochrony przeciwporażeniowej.

Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach zagadnienia, dotyczące sieci typu TN i TT, 2) rozpoznać poszczególne układy, 3) dokonać analizy zastosowanych rozwiązań ochronnych w sieciach TN i TT, 4) wykonać rysunki dotyczące poszczególnych sieci, 5) zapisać krótka charakterystykę dla każdej sieci.

Zalecane metody nauczania–uczenia się: − ćwiczenie, − tekstu przewodniego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− papier formatu A4, flamastry, − Poradnik dla ucznia, − literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test 1 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie instalacji elektrycznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 16,17, 19 są poziomu podstawowego, − zadania 10, 15, 18, 20 są poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące oceny szkolne: − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, − dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, − dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, − bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. d, 7. d, 8. c, 9. c, 10. c, 11. a, 12. b, 13. d, 14. b, 15. a, 16. a, 17. d, 18. c, 19. b, 20. a. Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom wymagań

Poprawna odpowiedź

1 Określić części składowe przewodu B P b

2 Rozpoznać symbole literowe, używane do oznaczeń przewodów A P a

3 Rozpoznać symbole przewodów do zasilania odbiorników ruchomych i przenośnych. A P c

4 Określić cechy wyłącznika B P b

5 Rozpoznać rozłącznik A P b

6 Wyjaśnić sposób łączenia aparatów w rozdzielniach tablicowych B P d

7 Rozpoznać rodzaje gniazd wtykowych A P d

8 Wyjaśnić cel stosowania w pomieszczeniach wilgotnych gniazd wtykowych określonego typu B P c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21

9 Rozpoznać oznaczenia faz na rysunkach A P c

10 Dokonać analizy zasilania odbiornika jednofazowego C PP c

11 Rozróżniać rodzaje połączeń układów trójfazowych w źródle i w odbiorniku A P a

12 Rozpoznać symbole graficzne stałych źródeł napięcia A P b

13 Rozpoznać źródła prądu stałego A P d

14 Wyjaśnić sposób wytłaczania odbiornika od sieci B P b

15 Wyjaśnić sposób podłączenia kilku urządzeń dużej mocy do jednego obwodu C PP a

16 Rozróżnić rodzaje gniazd ze względu na sposób montażu A P a

17 Określić ilość gniazd do pola powierzchni B P d

18 Dobrać wyłącznik instalacyjny do odbiornika C PP c

19 Określić kolory do oznaczania żył B P b

20 Dokonać analizy układu zasilania C PP a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia: − instrukcja, − zestaw zadań testowych, − karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Żyła przewodu elektrycznego wykonana jest z

a) miedzi twardej lub aluminium półtwardego. b) miedzi miękkiej lub aluminium półtwardego. c) miedzi miękkiej lub aluminium twardego. d) miedzi twardej lub aluminium twardego.

2. Symbole literowe YDYp oznaczają

a) przewód płaski o żyle jednodrutowej w izolacji polwinitowej. b) przewód okrągły o żyle jednodrutowej w izolacji polwinitowej. c) przewód wielożyłowy okrągły w izolacji polwinitowej. d) przewód wielożyłowy płaski w izolacji polietylenowej.

3. Przewody zwane sznurami mieszkaniowymi oznacza się symbolami a) OS. b) OMY. c) SMY. d) PSM.

4. Wyłącznik elektryczny charakteryzuje się

a) bardzo dużą trwałością mechaniczna. b) niewielka znamionowa częstością łączeń. c) dużą częstością łączeń. d) dużą częstością łączeń i bardzo duża trwałością mechaniczna.

5. Na rysunku przedstawiono widok stycznika, który można zaliczyć do

a) wyłączników. b) rozłączników. c) bezpieczników. d) podłączników.

6. Połączenia pomiędzy aparatami w rozdzielnicy tablicowej wykonuje się przy użyciu a) przewodów aluminiowych o przekroju nie mniejszym niż 1,5 mm2. b) przewodów miedzianych o przekroju nie mniejszym niż 1,5 mm2. c) przewodów aluminiowych lub miedzianych o przekroju nie mniejszym niż 2,5 mm2. d) przewodów miedzianych o przekroju nie mniejszym niż 2,5 mm2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24

7. Rysunek przedstawia

a) gniazdo podwójne z uziemieniem. b) gniazdo pojedyncze z zerowaniem. c) kontakt z klapka. d) gniazdo pojedyncze z uziemieniem typu schuko.

8. W łazienkach należy stosować gniazda

a) szczelne typu schuko. b) szczelne z bolcem. c) bryzgoszczelne IP 44. d) bryzgoszczelne bez bolca.

9. Fazy zasilające odbiornik trójfazowy oznacza się jako

a) R S T. b) U V W. c) L1 L2 L3. d) F1 F2 F3.

10. Symbol L1 przedstawiony na rysunku oznacza

a) fazę zasilania układu. b) fazę zasilania cewki. c) indukcyjność cewki. d) indukcyjność rdzenia cewki.

. 11. Nie stosuje się połączeń układów trójfazowych w źródle i odbiorniku

a) trójprzewodowych typu gwiazda trójkąt. b) czteroprzewodowych typu gwiazda gwiazda. c) trójprzewodowych typu trójkąt gwiazda. d) trójprzewodowych typu trójkąt trójkąt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25

12. Na poniższym rysunku wielka litera E oznacza

a) symbol elektryczności. b) źródło napięcia stałego. c) akumulator samochodowy. d) symbol napięcia przemiennego.

13. Do źródeł prądu stałego zaliczamy

a) diodę prądu stałego. b) kondensator elektrolityczny. c) generator napięciowy. d) akumulator

14. Sposób wyłączania odbiornika od sieci powinien przebiegać według kolejności

a) najpierw wyłączamy odbiornik wyłącznikiem a następnie sprawdzamy wtyczkę. b) najpierw wyłączamy odbiornik wyłącznikiem a następnie wyjmujemy z gniazda

wtyczkę. c) najpierw wyjmujemy z gniazda wtyczkę a następnie wyłączamy odbiornik

wyłącznikiem . d) najpierw sprawdzamy stan wtyczki a potem wyłączamy odbiornik wyłącznikiem.

15. Do jednego obwodu elektrycznego można podłączyć jednocześnie

a) pralkę automatyczna, termowentylator, telewizor. b) żelazko, piec elektryczny, czajnik elektryczny. c) żelazko, termowentylator, pralkę elektryczna. d) czajnik elektryczny, termowentylator, żelazko.

16. Jeżeli instalację elektryczną umieszczono w rurach cienkościennych ułożonych

w wykutych bruzdach to należy zastosować a) gniazda podtynkowe. b) gniazda wtynkowe. c) gniazda natynkowe. d) gniazda rurkowe cienkościenne.

17. Gdy powierzchnia salonu wynosi 30 m2 to zaleca się zastosować

a) tylko jedno gniazdo wtykowe. b) dokładnie trzy gniazda wtykowe. c) co najmniej dwa gniazda wtykowe. d) co najmniej pięć gniazd wtykowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26

18. Moc znamionowa pieca elektrycznego zasilanego napięciem przemiennym 230 V wynosi 3 kW. Zastosowano przewód zasilający 3x 2,5 mm2. Wartość prądu znamionowego wyłącznika instalacyjny dla tego odbiornika powinna być równa a) 6 A. b) 10 A. c) 16 A. d) 40 A.

19. Żyły ochronne przewodów PE oznacza się barwą

a) zielono-niebieską. b) zielono-żółta. c) niebieską. d) żółtą.

20. Pomiędzy przewodami fazowymi L3 i L1 sieci TNC występuje napięcie

a) około 400 V. b) 230 V. c) 130 V. d) około 310 V.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Użytkowanie instalacji elektrycznych Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28

Test 2 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie instalacji elektrycznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17 są poziomu podstawowego, − zadania 7, 10, 18, 19, 20 są poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące oceny szkolne: − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, − dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, − dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, − bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. c, 6. a, 7. b, 8. c, 9. d, 10. b, 11. c, 12. c, 13. a, 14. c, 15. a, 16. d, 17. a, 18. b, 19. c, 20. c. Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom wymagań

Poprawna Odpowiedź

1 Określić skutki źle dobranego zabezpieczenia przed przeciążeniem i zwarciami B P b

2 Określić warunki przeciążeniowe przewodów B P a

3 Rozpoznać wzór dla czasu przepływu prądu zwarciowego A P a

4 Określać cechy wyłącznika nadprądowego B P c

5 Określić cechy bezpiecznika B P c

6 Rozpoznać symbole bezpieczników B P a

7 Dokonać analizy pracy warystora jako ochronnika przepięciowego C PP b

8 Określać oddziaływanie prądu elektrycznego na organizm człowieka B P c

9 Rozróżnić rodzaje ochrony przeciwporażeniowej B P d

10 Zidentyfikować na rysunku typ układu ochrony przed dotykiem C PP b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29

11 Rozróżniać rodzaje klas ochronności B P c

12 Rozpoznawać symbole klas ochronności A P c

13 Określić związki stopni ochrony IP z urządzeniami elektrycznymi B P a

14 Rozpoznać oznaczenia stopni ochrony A P c

15 Rozróżnić rodzaje sieci TN B P a

16 Zidentyfikować na rysunku rodzaj sieci A P d

17 Określić oznaczenia zacisków przyłączeniowych odbiorników B P a

18 Dokonać analizy zasadę działania transformatora separacyjnego C PP b

19 Dokonać analizy działanie wyłącznika różnicowoprądowego C PP c

20 Zastosować zasady postępowania przy ratowaniu porażonego prądem C PP c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia! Materiały dla ucznia: − instrukcja, − zestaw zadań testowych, − karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Zabezpieczenie przeciążeniowe powinno być tak dobrane, aby przerwanie prądu

nastąpiło zanim a) wystąpi niebezpieczeństwo związane z nadmiernym wzrostem napięcia. b) wystąpi niebezpieczeństwo związane z nadmiernym wzrostem temperatury. c) wystąpi niebezpieczeństwo związane z wzrostem mocy znamionowej. d) wystąpi niebezpieczeństwo związane z nadmiernym spadkiem napięcia.

2. Zabezpieczenie przeciążeniowe powinno spełniać warunek

a) Ib ≤ In ≤Iz. b) Ib + In = Iz. c) Ib = In = Iz. d) Ib ≥ In ≥ Iż.

gdzie: – Ib prąd obciążenia przewodów, – In prąd znamionowy urządzenia zabezpieczającego, – Iz obciążalność długotrwała przewodów.

3. Czas potrzebny do podwyższenia temperatury przewodu do temperatury dopuszczalnej

granicznej można wyznaczyć ze wzoru a) t = (kS/I)2. b) t = (kS/I). c) t = (kS/I)3. d) t = (kSI)2.

gdzie: – t – czas, – k – współczynnik liczbowy, – S – pole przekroju przewodu, – I – wartość skuteczna prądu.

4. Wyłącznik nadprądowy to aparat

a) wyłączający prąd po określonym nastawionym czasie. b) wyłączający prąd nad obwodem zasilania. c) wyłączający prąd gdy jego wartość przekroczy wielkość nastawioną. d) wyłączający prąd gdy jego wartość przekroczy dziesięciokrotnie wielkość

nastawioną. 5. Bezpiecznik to aparat zabezpieczający służący do

a) kilkukrotnego wyłączenia prądu nadmiarowego. b) wielokrotnego wyłączenia prądu nadmiarowego. c) jednokrotnego wyłączenia prądu nadmiarowego. d) wyłączania prądu gdy jego wartość przekroczy wielkość nastawioną.

6. Oznaczenie BiWtz 10 A 500 V dotyczy bezpiecznika

a) o charakterystyce zwłocznej. b) o charakterystyce szybkiej c) o napięciu znamionowym powyżej 500 V d) o prądzie znamionowym powyżej 10 A.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32

7. Jeżeli przyłożone napięcie do warystora przekroczy pewną wartość to a) nastąpi uszkodzenie warystora. b) zwiększy się prąd płynący przez warystor. c) zmniejszy się prąd płynący przez warystor. d) nastąpi wzrost jego rezystancji.

8. Migotanie komór sercowych, przy porażeniu prądem skutkujące zatrzymanie akcji serca powoduje a) prąd przemienny o częstotliwości równej 50 Hz. b) prąd stały o wartości od 40A do 60 A. c) prąd przemienny o częstotliwości od 40 Hz do 60 Hz. d) prąd stały o wartości od 40 mA do 60 mA.

9. Ochronę przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim zapewniają

a) tylko układy SELV. b) układy PELV i FELV. c) układy FELV i SELV. d) układy SELV,PELV i FELV.

10. Rysunek przedstawia układ zasilania typu

a) PELV. b) SELV. c) FELV. d) KELV.

11. Klasę ochronności I realizuje się poprzez

a) zastosowanie pojedynczej izolacji. b) zastosowanie podwójnej izolacji. c) łączenie zacisku ochronnego z przewodem PE, PEN lub uziemieniem. d) zasilanie bardzo niskim napięciem.

12. Na poniższym rysunku przedstawiono symbol klasy ochronności

a) 0. b) I. c) II. d) III.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33

13. Stopień ochrony IP powiązany z wyłącznikiem różnicowoprądowym określa a) sposób ochrony osób przed porażeniem oraz zabezpieczenia przed wnikaniem do

tych wyłączników ciał obcych. b) tylko sposób ochrony osób przed porażeniem. c) tylko zabezpieczenia przed wnikaniem do tych wyłączników ciał obcych. d) sposób ochrony osób i zwierząt przed porażeniem.

14. Cyfra 5 w oznaczeniu stopnia ochrony IP 54 określa

a) ochronę przed dostępem nieuprawnionych osób do urządzeń elektrycznych. b) ochronę przed dostępem osób do niebezpiecznych urządzeń. c) ochronę przed dostępem osób do niebezpiecznych części przy pomocy drutu. d) ochronę przed dostępem osób do niebezpiecznych części przy pomocy wkrętaka.

15. Wspólny przewód ochronno-neutralny stosowany jest w sieciach typu

a) TN-C. b) TN-C-S. c) TN-S. d) TT.

16. Poniższy rysunek przedstawia sieć typu

a) TN-C. b) TN-C-S. c) TN-S. d) TT.

17. Zacisk przewodu ochronno-neutralnego w odbiorniku oznacza się symbolami

a) E. b) PE. c) PEN. d) N.

18. Stan zwarcia transformatora separacyjnego powoduje

a) zmniejszenie bezpieczeństwa poprzez możliwość porażenia prądem. b) zwiększenie bezpieczeństwa poprzez zmniejszenie mocy wydzielanej

w transformatorze. c) zmniejszenie bezpieczeństwa poprzez zwiększenie mocy wydzielanej

w transformatorze. d) zmniejszenie bezpieczeństwa poprzez zwiększenie napięcia na wyjściu

transformatora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34

19. Na rysunku przedstawiono schemat wyłącznika różnicowo-prądowego. Cewka przekaźnika spolaryzowanego, współpracująca z przekładnikiem jest zaznaczona na rysunku symbolem.

a) PK. b) Rd. c) 2. d) 3.

20. Osobę porażoną prądem należy w pierwszej kolejności

a) ratować stosując sztuczne oddychanie. b) ułożyć na prawym boku i wezwać pogotowie ratunkowe. c) odłączyć od napięcia. d) położyć na wznak i udrożnić drogi oddechowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Użytkowanie instalacji elektrycznych Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36

7. LITERATURA 1. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. WNT, Warszawa 2001 2. Rogoń A.: Ochrona od porażeń w instalacjach elektrycznych. COSiW SEP, Warszawa 3. http://rg1.polsl.pl/keiag/labor.html 4. http://www.elektro-plast.com.pl/ 5. http://www.elektryk.zst.edu.pl/ 6. http://www.instalacjebudowlane.pl/ 7. http://www.lcpoland.com/