TATRY TPN o tepeenie marzenie treści...Tomasz Zwijacz-Kozica, Filip Zięba (44) • Bobry na Łysej...
3
TATRY TPN DOLINA GORYCZKOWA. Monotonia równych pni świerkowych, brzęczenie kolejki linowej poza koronami drzew, gdzieś w oddali. Podchodzimy pomału na nartach, podziwiając jasne refleksy na dnie lasu. Nie wiem, który już raz tą samą trasą. Rodzaj zimowego rytuału. Niżnia Goryczkowa Rówień. Kępa drzew na polanie pięknie prześwietlona słońcem. Ławka przed szałasem, herbata, kanapki. Mniej więcej z tego miejsca, gdzie teraz siedzimy, jakieś sześćdziesiąt lat temu, zakopiański fotograf Władysław Werner, emigrant ze zniszczonej przez Niemców Warszawy, zrobił zdjęcie, które dziś – dzięki trwałości kliszy światłoczułej – możemy oglądać na okładce „Tatr”. Stały tu szałasy pasterskie, opalali się narciarze. Można było wejść na herbatę do schroniska, w którym gospodarowali Zofia i Władysław Marcinowscy. Widać chyba fragment dachu. Nie znamy daty wykonania tej fotografii, ale wiele wskazuje na to, że był to rok 1955, ten sam, w którym zaczął działać Tatrzański Park Narodowy. W marcu 1956 r. lawina zmiotła schronisko razem z jego gospodarzami. Tylko nazwisko właściciela, Jana Polaka, przetrwało w nieoficjalnym nazewnictwie terenu. Natomiast nie przetrwał ani jeden z szałasów uwiecznionych na fotografii. Jest za to budka sędziowska udająca szałas, pozostałość zimowej Uniwersjady z 1993 r. Pasterstwo znikło, narciarstwo zostało. Od 1969 r. na niedalekiej Wyżniej Goryczkowej Równi stoi dolna stacja wyciągu krzesełkowego, który wywozi narciarzy pod kopułę szczytową Kasprowego Wierchu. Tematem numeru zimowych „Tatr” jest sens i cel istnienia TPN, a Dolina Goryczkowa to jedno z tych miejsc, gdzie problemy Parku skupiają się jak w soczewce. Agresywny biznes od dawna ostrzy sobie zęby na ten skrawek gór. Kolejki, tunele. Latarnie, kawiarnie. Sztuczny śnieg z armatek, muzyka z głośników. Zadziwiająca jest łatwość, z jaką ludzie kupują towary i usługi niekoniecznie im do szczęścia potrzebne. Idea parku narodowego słabiej się sprzedaje. Jest zachowawcza, konserwatywna. Nie zmieniać, nie budować. Ale to unikalna szansa, aby zachować dystans do tworzonej przez nas cywilizacji. Moje marzenie jest banalne. Popatrzcie na tych narciarzy z okładki kwartalnika. Nie pędzą, aby maksymalnie wykorzystać skipas, aby zaliczyć możliwie najwięcej zjazdów po możliwie najlepiej przygotowanej trasie. Cieszą się słońcem, śniegiem, spokojną chwilą. Chciałbym, aby to samo w tym samym miejscu mogło być udziałem moich wnuków i pokoleń, które po nich przyjdą. o tepeenie marzenie fot. MAREK GROCHOLSKI TATRY TPN zima 2015 3
Transcript of TATRY TPN o tepeenie marzenie treści...Tomasz Zwijacz-Kozica, Filip Zięba (44) • Bobry na Łysej...
TATRY TPN zima 2015 3
TATRYTPN
DOLINA GORYCZKOWA. Monotonia równych pni świerkowych, brzęczenie kolejki linowej poza koronami drzew, gdzieś w oddali. Podchodzimy pomału na nartach, podziwiając jasne refleksy na dnie lasu. Nie wiem, który już raz tą samą trasą. Rodzaj zimowego rytuału. Niżnia Goryczkowa Rówień. Kępa drzew na polanie pięknie prześwietlona słońcem. Ławka przed szałasem, herbata, kanapki. Mniej więcej z tego miejsca, gdzie teraz siedzimy, jakieś sześćdziesiąt lat temu, zakopiański fotograf Władysław Werner, emigrant ze zniszczonej przez Niemców Warszawy, zrobił zdjęcie, które dziś – dzięki trwałości kliszy światłoczułej –
możemy oglądać na okładce „Tatr”. Stały tu szałasy pasterskie,opalali się narciarze. Można było wejść na herbatę do schroniska,w którym gospodarowali Zofia i Władysław Marcinowscy. Widać chyba fragment dachu. Nie znamy daty wykonaniatej fotografii, ale wiele wskazuje na to, że był to rok 1955,ten sam, w którym zaczął działać Tatrzański Park Narodowy.W marcu 1956 r. lawina zmiotła schronisko razem z jego gospodarzami. Tylko nazwisko właściciela, Jana Polaka, przetrwało w nieoficjalnym nazewnictwie terenu. Natomiast nie przetrwał ani jeden z szałasów uwiecznionych na fotografii. Jest za to budka sędziowska udająca szałas, pozostałość zimowej Uniwersjady z 1993 r. Pasterstwo znikło, narciarstwo zostało. Od 1969 r. na niedalekiej Wyżniej Goryczkowej Równi stoi dolna stacja wyciągu krzesełkowego, który wywozi narciarzy pod kopułę szczytową Kasprowego Wierchu. Tematem numeru zimowych „Tatr” jest sens i cel istnienia TPN, a Dolina Goryczkowa to jedno z tych miejsc, gdzie problemy Parku skupiają się jak w soczewce.
Agresywny biznes od dawna ostrzy sobie zęby na ten skrawek gór. Kolejki, tunele. Latarnie, kawiarnie. Sztuczny śnieg z armatek, muzyka z głośników. Zadziwiająca jest łatwość, z jaką ludzie kupują towary i usługi niekoniecznie im do szczęścia potrzebne. Idea parku narodowego słabiej się sprzedaje. Jest zachowawcza, konserwatywna. Nie zmieniać, nie budować. Ale to unikalna szansa, aby zachować dystans do tworzonej przez nas cywilizacji.Moje marzenie jest banalne. Popatrzcie na tych narciarzy z okładki kwartalnika. Nie pędzą, aby maksymalnie wykorzystać skipas, aby zaliczyć możliwie najwięcej zjazdów po możliwie najlepiej przygotowanej trasie. Cieszą się słońcem, śniegiem, spokojną chwilą. Chciałbym, aby to samo w tym samym miejscu mogło być udziałem moich wnuków i pokoleń, które po nich przyjdą.
o tepeenie marzeniefo
t. M
ARE
K G
ROCH
OLS
KI
TATRY TPN zima 2015 3
003-035k3.indd 3 2015-02-19 11:00:09
TATRY TPN zima 2015 5
ROZMAITOŚCI 6–19Kasprowy bramą Tatr (6) • Nasz drogi dyrektor (6) • Co z tą kolejką? (6) • Karta Rodziny (7) • Kronika
Straży Parku (7) • Lawinowe ABC – już po raz czwarty (8) • Nowinki turystyczne (9) • Aktywność grotoła- zów (9) • Tysiąc metrów szlaku (9) • Ivan Bohuš i Józef Nyka – dwa jubileusze (10) • Zainspirowany re-dykiem (11) • Raptularz przewodnicki (11) • Narty Klimka Bachledy (12) • Dudy dziedzictwem kulturo- wym (13) • Rok Witkiewiczów (13) • Halny u prezydenta (13) • Piękno i męka wspinania (14) • Znawczyni Karpat (15) • Krzysiek (16) • Zmarł Ryszard Gradziński (17) • Nie był zakopiańczykiem, lecz zakopiani- nem (18) • Etos ludzi gór. Myśli kilka (19) • Bezimienna turnia (19)
Z DRUGIEJ STRONY TATR 20–23W Rainerce po staremu – Lenka Burdová (20) • Pamięci Augusta Kaltsteina – Zbigniew Ładygin (21)
• Tatry w Pradze (21) • Turystyka historyczna (21) • Dekada od zagłady lasu – Lenka Burdová (22) • Kozica ze złamaną nogą – Barbara Chovancová Milan Kornajčík (23) • Kronika (23)
TATERNICTWO 24–31Jesienne uzupełnienie zimnego lata – Adam Śmiałkowski (24) • Projekt „Stanisławski” – podsumowanie
– Paweł Orawiec (26) • Wspólna pasja – Marek Grocholski (26) • Tatry cudów pełne – Adam Śmiałkowski (28)
WYPADKI GÓRSKIE 32–35Czas trudnych wypraw – Adam Marasek (32) • Dramatyczny przełom roku – Marek Grocholski (34)
PRZYRODA 36–53Trzeci śnieg, czyli kiedy ta zima... – Anna Fiema, Tomasz Nodzyński (36) • Mokro, ciepło i mgliście
– Anna Fiema (40) • Jagoda czy borówka? – Dominika Kustosz (42) • Jeden w Polsce, dwa na Słowacji... – Tomasz Zwijacz-Kozica, Filip Zięba (44) • Bobry na Łysej Polanie – Marcin Strączek-Helios (46) • U Lisów, U Bobrów czy Palenica? – Tomasz Zwijacz-Kozica (47) • Czytać ponowę – Bożena Wajda (48) • Zwierzęta w TPN. Bilans ostatniej dekady – Tomasz Zwijacz-Kozica (50) • Duże pchły i małe ssaki – Marcin Matysek, Jerzy Kowal (52)
Misja i wizja TPN 54–65Po co powstał i trwa park narodowy – Tomasz Zwijacz-Kozica (56) • Park, czyli kto – Paulina Kołodziej-
ska (61) • Program dla Parku, czyli list do ludożerców – Kuba Szpilka (65)
TEMAT NUMERU
TatryPismo adresowane do miłośników Tatr
i ich przyrody
WYDAWCATatrzański Park Narodowy
PROJEKT GRAFICZNYlookStudio
www.lookstudio.pl
DRUKZakłady Graficzne TAURUS,
Stanisław Roszkowski, Sp. z o.o.
RADA REDAKCYJNA dr Paweł Skawiński prof. Stefan Skiba
Wiesław A. Wójcik
REDAGUJĄ Marek Grocholski (red. nacz.)
Zbigniew Ładygin Paulina Kołodziejska
STAŁA WSPÓŁPRACABarbara Chovancová
KOREKTAPaulina Kołodziejska
Marta Durczyńska/eKorekta24.pl
KOLPORTAŻ, PRENUMERATA, NUMERY ARCHIWALNE
Wojciech Wilczeke-mail: [email protected]
tel. +48 18 20 23 245
ADRES REDAKCJIKuźnice 1
34-500 Zakopanee-mail: [email protected]. +48 18 20 23 240
+48 18 20 23 242
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i redagowania tekstów
oraz nadawania tytułów. Poglądy autorów nie zawsze
pokrywają się z przekonaniami redakcji i oficjalnym
stanowiskiem wydawcy. Materiałów niezamówionych
nie zwracamy.
Nakład 6500 egz.
NUMER ZAMKNIĘTO17 lutego 2015 r.
PL ISSN 0867-4531Nr indeksu 378852
TATRYTPN Nr 1 (51)Cena 12 zł (w tym 5% VAT) www.tatry.tpn.pl zima 2015 ISSN 0867-4531 INDEX 378852
W numerze:
fot.
MA
RCIN
BU
KOW
SKI
003-035k3.indd 4 2015-02-19 11:00:10
TATRY TPN zima 2015 5
INNE GÓRY 66–69Écrins, rajski ogród alpinistów – Marek Grocholski (66)
ROZMOWY 70–81Trzeba nakarmić owce – z Edurne Pasaban rozmawia Maciej Krupa (70) • Filantrop, który zszedł z gór
– z Faustem de Stefanim rozmawia Vittorino Mason (76)
HISTORIA 82–99Warszawski literat w Tatrach – Michał Jagiełło (82) • Zimą na Gerlach – Maciej Krupa (84) • Jak nie
odkryto Wielkiej Kościeliskiej Jaskini – Zbigniew Ładygin (86) • Gombrowicz w Zakopanem – Katarzyna Dzierzbicka (89) • Trzy listy z Monte Carlo... z Lubowlą i Pieninami w tle – Wojciech Wilczek (92) • Bałtyk gwarzy gwarą Tatr – Stanisław Apostoł (96)
ETNOGRAFIA 100–115Jestem etnografem – z Urszulą Janicką-Krzywdą rozmawia Jan Ceklarz (100) • Śpiący rycerze – Urszula
Janicka-Krzywda (108) • W Godnie Święta – Wojciech Gąsienica-Byrcyn (110) • Miałem szesnaście rodzin... – z Henrykiem Piątkiem rozmawia Izabela Gronowska-Babicz (112)
LEKTURY 115–131Krywańska skarga – Agnieszka Szymaszek (115) • Dylemat autorstwa W stronę Pysznej. Pytanie o Rudą –
Piotr Zawadzki (118) • Kto po Cywińskim? – Agnieszka Szymaszek (124) • Etyka, lingwistyka i góry – Beata Słama (126) • Góralskie czary – Eliza Kujan (128) • Cenne odpryski – Agnieszka Szymaszek (129) • Opo-wieść o starej fotografii – Zbigniew Ładygin (129) • Rocznicowy „Pamiętnik” – Eliza Kujan (130) • Wspo-mnienie redyku (130) • Opus magnum Zbigniewa Moździerza – Piotr Mazik (131) • Kurtyka i inni (131)
MALARSTWO 132–135Ostatni tradycjonaliści – Witold Huculak (132) • Witkacy w Muzeum Tatrzańskim – Helena Pitoń (134)
MOIM ZDANIEM 136–142Światełko na przełęczy – Iwona Pawłowska (136) • Kazanie na górze – ks. Maciej Medes (139) • Pocz-
tówka znad krawędzi. Tête-à-tête z górami – Izabela Gronowska-Babicz (140) • Czekając na wiosnę. Księżyc w nowiu – Zbigniew Ładygin (142)
SÚHRN V SLOVENSKOM JAZYKU I–VIII
PIERWSZA STRONA OKŁADKIDolina Goryczkowa,
lata pięćdziesiąte XX wiekufot. WŁADYSŁAW WERNER,
ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego
DRUGA STRONA OKŁADKIChrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata)
fot. ZBIGNIEW ŁADYGIN
TRZECIA STRONA OKŁADKI Narty wiosną,
lata pięćdziesiąte XX wiekufot. WŁADYSŁAW WERNER
ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego
CZWARTA STRONA OKŁADKI U wylotu Doliny Kościeliskiej,
lata pięćdziesiąte XX wiekufot. WŁADYSŁAW WERNER,
ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego
NASZE STRONY INTERNETOWEwww.tpn.pl
www.tatry.tpn.pl
INFORMACJA TURYSTYCZNA TPN(+48) 18 20 23 300
e-mail: [email protected]
WARUNKI PRENUMERATY Cena czterech kolejnych numerów:
w kraju 40 zł za granicą 20 euro
Wpłata na konto Tatrzańskiego Parku Narodowego
34-500 Zakopane Kuźnice 1
Numer konta PL 09 1130 1150 0012 1252 0720 0013
kod SWIFT: GOSKPLPW
Zbocza Doliny Cichej z Przełęczy nad Zakosy
003-035k3.indd 5 2015-02-20 11:09:45
