Szanowni Państwo,

Przekroczenieprogu szkolnego jestpunktemzwrotnymwdotychcza-

sowym życiu dziecka i jego rodziców. Nauka w klasach początkowych decyduje

o prawidłowym rozwoju fizycznym ucznia oraz kształtuje jego osobowość.

Broszura, którą Państwo otrzymaliście dotyczy ważnych zagadnień

zdrowotnych, istotnych z punktu widzenia dobrego startu szkolnego. Poruszono

w niej m. in. tematykę żywienia dziecka w wieku szkolnym, higieny wzroku, pra-

widłowego rozwoju mowy i zdrowia psychicznego dziecka, a także problematy-

kę zdrowego środowiska szkolnego, w tym prawidłowego miejsca pracy ucznia,

rozkładu zajęć lekcyjnych oraz bezpieczeństwa w szkole.

Celem głównym Programu edukacyjnego pt. „Moje Dziecko Idzie do

Szkoły” jest ukształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności wśród dzieci

rozpoczynających naukę w szkole.

Program, zainicjowany w 2002 roku przez Wojewódzką Stację Sanitar-

no-Epidemiologiczną w Poznaniu cieszy się dużą popularnością wśród rodzi-

ców oraz nauczycieli. W roku szkolnym 2011/2012 Program wdrożony zostaje

w przedszkolach na terenie województwa opolskiego.

Wierzę, że przygotowany materiał spotka się z Państwa zainteresowa-

niem oraz ułatwi adaptację dziecka i najbliższych członków rodziny do warun-

ków szkolnych.

Życzę sukcesów

Anna Matejuk

Opolski Państwowy Wojewódzki

Inspektor Sanitarny

Większość dzieci w wieku 6-7 lat uwielbia się bawić. Podczas zabawy wgrupiedzieląsięrolami,wymyślająscenariuszeodtwarzającewmniejszymbądźwiększym stopniu rzeczywistość. Potrafią wyrażać swoje zdanie, argumentować ispieraćsię.Sąciekaweświata,zadająpytania.Dojrzałośćukładunerwowegoprze-jawiającasięwzdolnościachdomyślenia,systematycznegouczeniasię,skupianiauwagiświadczyogotowościdopodjęcianaukiwszkole.

Naukawszkolestanowidladzieckaogromnewyzwanie,możebyćźródłemstresu,niepokoju,apierwszeniepowodzenia-nagrunciezadańszkolnychczykon-taktówzrówieśnikami-mogąwpłynąćznacząconadalszeżycieirozwójczłowieka.Ważnejest,abyrodzicepomogalidzieciompokonaćtrudnościiprzygotowalijedonaukiwszkole. Pierwszym i zasadniczymźródłem stresu dla dziecka jest nowemiejsce(szkoła,klasa),noweosoby(nauczyciele,innedzieci),brakwiedzynatemattego,cobędziesiędziałowszkole.Napięcieilęksączęstowzmaganeprzezstarszedziecialbo innychdorosłych,którzystrasządzieckoszkołą,mówiąc„terazskończyłosiędzieciństwo”,„konieczabawy”itp. Najlepiejbyłobyprzedrozpoczęciemnaukipozytywniewyrażaćsięoszko-le,opowiadaćdziecku,żenauczysiętambardzodużooświecie,otym,jakskon-

Co zrobić, aby dziecko cieszyło się, że idzie do szkoły?

�

struowanesąmaszyny,skądsiębiorąwulkany,cotosądinozauryitp. Początek szkoły jest trudny również dlatego, żeczęśćdzieciporazpierwszyrozstajesięnadłuższyczaszrodzicami.Możetowzbudzaćudzieckalęk.Wartojużwcześniejprzyzwyczajać dzieckodorozstań,zawszeumawiającsięnaokreślonągodzinępowrotu,apotem dotrzymywać umowy. Po pewnym czasie chodzenia do szkoły np. dwóch tygo-dniach,możnadzieckoodbieraćpóźniej,alezawszepowinnoonowiedziećoktórejgodzinie. Pewnośćsiebiebudujeudziecitakżeprzekonanie,żejużcośpotrafią.Jedną zważniejszychumiejętności,z którądzieckopowinnoprzyjśćdo szkoły jest sa-modzielność–wjedzeniu,ubieraniu,myciusięitp.Dziękitemudzieckonigdyniebędzieostatnieiniebędzieoceniaćsiebienegatywnie. Poczuciekompetencjiwzmacniadzieckowrelacjachrówieśniczych.Należy zatemzachęcaćjedonawiązywaniaprzyjaźniwklasie,wspólnejzabawy,anietylko rywalizacjiiwalkinp.ozabawki. Początki naukiw szkolezawsze są dla dziecka sytuacją trudną. Prędzejczypóźniejbędzienarażonenaniepowodzenia–wkontaktachzinnymidziećmi,nauczycielem,któryniezawszedostrzeżezaangażowaniedziecka.Rodzicepowinni pamiętać o rozmowiez dzieckiem, pytać je często o to co robi, co sięzdarzyło.Wartoprzyzwyczaić jedotegotypurozmowy jeszczeprzedrozpoczęciemnauki.Dziękitemumożnarozpoznaćniepokojącestanyemocjonalneiwesprzećdziecko,pocieszyćje,podpowiedziećnowesposobyrozwiązaniatrudności. Najważniejsze jest jednakprzyjęcieprzez rodzicówpodstawowegozało-żenia,żepoczątkiszkołysątrudne.Prędzejczypóźniejdzieckonapotkatrudności.Emocjewówczaspojawiającesięsąprawdziwe,azadaniemrodzicajestudzieleniedzieckupomocyiwsparcia. Gdypoupływiemiesiącanaukidzieckonadalmaproblemyzadaptacją,mogąpojawićsięnowezachowania(np.wycofanielubagresja).Dodatkowonau-czycielmożezauważyćtrudnościwopanowaniumateriałuszkolnego,wartozasta-nowić sięnadwizytąupsychologa. Specjalistazdiagnozujeprzyczyny trudnościszkolnychiwdrożyokreślonedziałania.

Dobry start szkolny ma zasadnicze znaczenie dla dalszej edukacji. Dziecko pozytywnie

nastawione do nauki chętniej będzie się uczyło i cieszyło z każdej nowej informacji..

�

Rodzictroszczysięoswojedzieckonajlepiejjakpotrafi.Wiedząc,żerozwija-

jącysięmłodyorganizmpotrzebujeszczególnejopieki,powinienzwracaćuwagęna

to,coikiedyzjadajegodziecko.Racjonalneodżywianiejestdlamłodegoorganizmu

jednązważniejszychinwestycjinaprzyszłość.Pozwolinazachowaniezdrowiaido-

brejkondycjiwwiekudojrzałym.

Wprawidłowymżywieniudzieckanajważniejszesąjegowłasneprzyzwy-

czajenia.Chcąc jeprawidłowokształtować, trzebazmienić sposóbżywieniacałej

rodziny.Wiekwczesnoszkolnytookres,wktórymdzieckouczysięprawidłowychza-

chowańijednocześniewykazujedużezainteresowaniezdrowiemwłasnymiswoich

najbliższych,cowartowykorzystaćplanującjegożywienie.

Pamiętajmy o następujących zasadach:

1.Codzienneżywieniepowinnoskładaćsięz5posiłków,podawanychregularnie

wodstępachok.3godzin.

2.Potrawynależypodawaćwmałychporcjach,abynieprzyzwyczajaćdzieckado

pozostawianiareszteknatalerzu,alerównieżdozjadaniazbytdużychporcji.

3.Jadłospisiposiłkinajlepiejurozmaicaćpodającróżnorodnieprzygotowanepotrawy

-gotowanewwodzielubnaparze,duszone,zapiekaneismażone.

4.Nienależypodawaćsłodyczymiędzyposiłkami,abyniezmniejszyćapetytuiłaknienia.

5.Nienależykarcićdzieckazazbytpowolnejedzenielubniejedzenie.

6.Powinnosiędbaćoestetycznywyglądstołuipodanychposiłków(estetycznie

iciekawiepodanapotrawawzbudziapetytdziecka).

7. Należyangażowaćdzieckodoplanowaniacodziennego jadłospisu,wspólnych

zakupóworazrodzinnegogotowania.

Żywienie dziecka w wieku szkolnym

Smaczne i zdrowe Obokplanowaniażywienia,awięcustalaniaodpowiedniejporcjiorazskła-

du jadłospisu,ważnymelementem jest takżeprawidłoweprzygotowaniepotraw.

Niewłaściweprzygotowanie,mimoprawidłowozaplanowanegojadłospisuiużycia

dobrychjakościowosurowców,obniżawartośćodżywcząismakowąpotraw.Smacz-

neprzygotowaniepotrawwymagaodpowiedniegołączeniazesobąróżnychproduk-

tóworazstosowaniaodpowiednichsurowcówjakododatków,np.:doprawianiezup �

i sosów żółtkiem jaja, śmietaną, doprawianie sałatek

olejem, sokiem z cytryny, dodaniemleka do ciast itp.

Wszystkotowpływakorzystnienietylkonasmakieste-

tycznywyglądpotraw,alerównieżpodnosiichwartość

odżywczą.

Do łączenia różnychproduktówświetnienadająsięsurówki, sałatkioraz

kanapki.Kanapkitonajszybszyinajprostszyposiłek,awwieludomachjadasięje

naśniadaniaikolacje.Pomysłównakanapkijestwiele,aichkolorowywyglądmoże

zachęcićdojedzenianawetniejadka.Zdrowekanapkinajlepiejprzyrządzaćnawielo-

ziarnistympieczywiezdodatkiemmasłalubwysokiejjakościmargarynyzolejów

roślinnych(szczególniezalecanejwprzypadkunadwagiudziecka).Tłuszczroślinny,

wtymolejeimargaryna,sąjedynymźródłemnienasyconychkwasówtłuszczowych,

niezbędnychwdiecie.Dokanapekświetnienadająsięwarzywa(sałata,kiełki,pa-

pryka),nabiał(sery),jajka,rybyorazwędlinydrobiowe.

Dzieckoranomusimiećczasnaspokojnezjedzeniewartościowegośniada-

nia,abymiałosiłęiśćdoszkołyiaktywnieuczestniczyćwzajęciach.Niedopuszczal-

nejestzaniedbywanieśniadań,zwłaszczajeślichodziodzieci.Śniadaniezaspokaja

ichpotrzebyżywienioweidajezastrzykenergiipotrzebnejdozabawyinauki.

Badania dowodzą, że:

•Dobrzezaplanowaneśniadanie-zproduktamiżywieniowymiz5grup-zaspakaja

około1/4dziennegozapotrzebowanianaskładnikiodżywcze.

•Brakśniadańwcodziennejdieciepowodujewystąpienieniedoboruskładników

odżywczych,któretrudnojestdziecku„nadrobić”wciągudnia.

•Dzieci regularniespożywającepełnowartościoweśniadania łatwiejkoncentrują

sięnanauce,sąbardziejzrównoważone,opanowane,mniejdrażliwe,mająwięk-

sząodpornośćiwięcej„siłwitalnych”.

Niemożnateżzapomniećoprzygotowaniudrugiegośniadaniadoszkoły.

Zdrowe kanapki

Śniadanie to podstawa

�

Wwiekuszkolnymwystępujązwiększonepotrzebyżywieniowezewzględunain-

tensywnywzrost,dużąaktywnośćfizycznąisprawnośćumysłową.Rozwijającemu

sięorganizmowitrzebadostarczyćwszystkichniezbędnychskładnikówodżywczych:

białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin i składnikówmineralnych oraz zadbać

oichwłaściwyrozkładwciągudnia.

Zapotrzebowanienaenergięuzdrowegodzieckawwieku7-9latwyno-

si1600–2100kcal,wzależnościodaktywnościfizycznej,wzrostu imasyciała.

Podstawową zasadą żywienia dziecka jest dostosowanie wartości energetycznej

pożywienia do zapotrzebowania organizmu. Należy również umiejętnie dobierać

produktydojadłospisu,abyuwzględniałonwszystkieniezbędneskładniki.

Białka -sągłównymelementembudowywszystkichtkanek,enzymów,hormonów

iprzeciwciał.Odpowiedniedostarczeniebiałekdecydujeoprawidłowymwzroście

irozwojuczłowieka,atakżeodbudowieuszkodzonychtkanek(złuszczającejsięskó-

ry, gojeniu ran).Źródłembiałkazwierzęcegowdiecie sąmleko i jegoprzetwory,

mięso,rybyijaja.Roślinnymźródłembiałkasąnasionazbóżiroślinystrączkowe.

Organizmczłowiekaniepotrafiwytworzyćwszystkichaminokwasówpotrzebnych

mudoprodukcjibiałka.Trzebajedostarczyćzpożywieniemwproduktachpocho-

dzeniazwierzęcego.

Niezbędne składniki pożywienia

�

Tłuszcze -sąźródłemorazgłównąformąmagazyno-

waniaenergiidlaorganizmu,odpowiadajązajegood-

porność, produkcję i prawidłowe funkcjonowanie hor-

monów, umożliwiająwchłanianiewitamin:A, D, E i K,

dlategozaleca siędodawanieolejówdo surówek.Oprócznichwdieciedziecka

należyuwzględnić:oliwęzoliwek,orzechy,nasiona,olejezawartewrybach.

Węglowodany –dostarczająenergiipotrzebnejdzieckudożyciairozwoju.Ichźródłemsąproduktyzbożoweorazowoceiwarzywa.Należyunikaćwprowadzania

dodietydzieckasłodyczyisłodkichnapojów,ponieważdostarczającukrówpros-

tychi„pustych”kalorii,amająmałąwartośćodżywczą.

Witaminy –sąniezbędnedoprawidłowegorozwojuifunkcjonowaniamłodego

organizmu,zapobiegająwieluchorobom,uodparniająorganizmprzedróżnymiin-

fekcjami.

Błonnik–sątowęglowodany,któreniemogąbyćwchłaniane,dlategoniedostar-

czająenergii.Błonnikodgrywaznaczącąrolęregulującąwprocesachzachodzących

wprzewodziepokarmowym:hamujeuczuciegłodupęczniejącwżołądku,wypełnia

jelita, przyspiesza przechodzenie ich treści przez przewód pokarmowy zapobie-

gajączaparciom i regulujedziałanieflory jelitowej.Źródłembłonnika sąowoce

(równieżsuszone)iwarzywaorazpieczywopełnoziarniste.

Składniki mineralne–sąmateriałembudulcowymkości,tkanek,mięśni.

Odpowiadajązaprawidłowefunkcjonowanieukładunerwowegoipracysercaoraz

regulujągospodarkęwodnąorganizmu.Składnikimineralneznajdująsięwowo-

cach,warzywach,produktachzbożowych,mięsie,rybach,mlekuijegoprzetworach.

Woda–jestniezbędnadożyciaiodpowiedzialnazaprawidłowefunkcjonowanieorganizmu.Powinnabyćpodawanaprzedewszystkimwczystejpostacilubwformie

herbat,soków,zup.

�

Mleko i przetwory mleczne-zawierająwysokowartościowebiałko,sąnajbo-

gatszymźródłemdobrzeprzyswajalnegowapnia, który jestpodstawowymmate-

riałembudulcowymkościizębów.Dziecipomiędzy7a9rokiemżyciapotrzebują

średnio 800mgwapnia dziennie (plasterek żółtego sera dostarcza ok. 250mg

wapnia,szklankajogurtunaturalnegook.340mg,aszklankamleka2%-240mg).

Ponieważkościdziecka stale rosną, stają sięmocniejsze igęstnieją,magazynują

dodatkowozapaswapniapotrzebnynapóźniej.Wapńbierzeudziałrównieżwkurcz-

liwościmięśni,krzepnięciukrwi,prawidłowejpracyserca iukładunaczyniowego,

pełnirównieżrolęwzmniejszaniuryzykawystąpienianowotworówjelitagrubego,

udorosłychzapobiegaosteoporozie.

NabiałjestgłównymźródłemwitaminyB2,atakżewitaminyA,D,fosforu,

potasu,magnezu, cynku,miedzi.Działanaorganizmalkalizująco (odkwaszająco).

Produktypolecane:mleko,jogurt,maślanka,kefir,serybiałe,żółteitopione,budynie

iinnepotrawyzmleka,koktajlemleczne,masło.Produktymlecznefermentowane

(jogurtynaturalne,kefiry,twarogi,zsiadłemleko),anawetżółteserysąszczególnie

zalecane,gdyżflorabakteryjnazawartawtychproduktachułatwiaprzyswajanieich

składników(polecanesąpokuracjachantybiotykowych).

Z czego powinna składać się codzienna dieta dziecka?

�

Pieczywo i produkty zbożowe-sągłównymźród-

łemwęglowodanówwdiecieczłowieka,azarazemistot-

nymźródłemenergii.SąźródłemwitaminzgrupyB,ich

niedoborymogąbyćprzyczynąchoróbskóryizaburzeń

wfunkcjonowaniuukładunerwowego.Zawierająskładnikimineralnem.in.żelazo,

magnez,cynk,miedź,związkipotasu i fosforu.Zalecasięspożywanieproduktów

otrzymywanychzmąkirazowej,grahambądźteżzmąkigrubomielonej.Wskazane

jestteżspożywanieproduktówotrzymanychnazakwasie,bezużyciadrożdży.

Warzywa -sąźródłemwitamin,składnikówmineralnychorazbłonnikapokarmo-

wego,atakżeprzeciwutleniaczy.Związkitesąpotrzebnedoprawidłowegowzrostu

i rozwojuorazzachowaniazdrowia,zapobiegają infekcjomiwielu innymchoro-

bom.Nawykspożywaniawarzywiowocówchronidzieckoprzedchorobamicywili-

zacyjnymiwdorosłymwieku–należyjepodawaćcodzienniedokażdegozpięciu

posiłków.

Owoce –większośćnależydoproduktówniskokalorycznych.Wysokoenergetyczne

sąwinogrona,banany,daktyle,awokado,kompoty,wysokosłodzonedżemy,marmo-

lady,powidła,konfitury,syropyowocowe,suszoneowoceiorzechy.Owocezawie-

rają dużo błonnika pokarmowego. Sąźródłemwitaminy C: porzeczki, truskawki,

cytrusowe,kiwi,mango,meloniźródłemkarotenu:morele,mango,melon,arbuz,

mandarynki,wiśnie.

�

Przygotowując posiłki pamiętajmy o przestrzeganiu zasad higieny Nawet najbardziej racjonalne żywienie bez zachowania zasad higieny

możezaszkodzić.Wieleproduktówżywnościowychłatwosiępsujewwynikudzia-

łaniadrobnoustrojówzwłaszczawtedy,gdyprzechowywanesązbytdługo,wzbyt

wysokiej temperaturze. Efektem spożycia produktów żywnościowych, w których

namnożyły się szkodliwe dlazdrowia drobnoustroje jest choroba określana jako

„zatruciepokarmowe”,wywoływanaprzezpałeczkiSalmonella,gronkowce,laseczki

Mięso i wędliny-sąpodstawowymźródłembiałka,które jestgłównymskład-

nikiembudulcowymkomórekitkanek.Jegoniedobórmapoważnekonsekwencje

np.: zahamowanie wzrostu, zmniejszoną odporność na choroby zakaźne. Mięso

iwędlinysąźródłemdobrzeprzyswajalnegożelazaorazcynku imiedzi,witamin

z grupy B (głównie B5) orazA, D i K (w podrobach). Zewzględu nawysokąza-

wartośćfosforuisiarkidziałajązakwaszająconaorganizm.Wprzygotowaniuśnia-

dańnajczęściejstosowanesąwędliny,wartojednakzamiennieużywaćmięsa(np.:

pieczonego)– jest trwalsze nie zawiera konserwantów i dodatków smakowych.

Jaja - topełnowartościoweproduktybiałkowe.Sądobrymźródłemwitamin roz-

puszczalnychwtłuszczach(A,D,E,K),witaminzgrupyBorazdobrzeprzyswajalnego

żelaza,związkówfosforuisiarki.Jednakżeniemogąbyćspożywanebezograniczeń,

ponieważżółtkojestźródłemcholesterolu.

Ryby -sąźródłemdobrzeprzyswajalnegobiałkaowysokiejwartościodżywczej,

witaminA,DizgrupyB,wielonienasyconychkwasówtłuszczowychimikroelemen-

tów,zwłaszczajodu–dlategoniepowinnozabraknąćichwdieciedziecka.

Rozwijającemu się organizmowi koniecznie trzeba dostarczyć wszystkich

niezbędnych składników pożywienia: białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin

i składników mineralnych oraz zadbać o właściwy rozkład i liczbę posiłków.

Pełnowartościowe śniadanie jest niezbędne do prawidłowego

funkcjonowania dziecka w szkole!

10

jadu kiełbasianego.Aby uniknąć bardzo dokuczliwych,

a czasami nawet niebezpiecznych dla życia skutków

zatrućpokarmowychnależy:

• Dokładniemyćręcewodąimydłem:

-przedprzystąpieniemdoprzygotowywaniapotraw,

-przedprzystąpieniemdospożywaniaposiłków,

-potzw.czynnościachbrudnych,np.obieraniuziemniakówiwarzyw,patroszeniu

ryb,drobiu,przygotowywaniusurowegomięsa,dotykaniuskorupjaj,

-pokażdejwizyciewtoalecie.

• Unikaćspożywaniasurowychjajlubsporządzonychznichniegotowanychdań.

• Używaćświeżych,dobrejjakościproduktówżywnościowych(zawszesprawdzać

datęprzydatnościdospożycia).

• Myćiwyparzaćjaja(przez10sekundwtemp.80 0Cprzedsporządzaniem

potraw).

• Izolowaćproduktyspożywczewymagająceobróbkicieplnejodproduktówgoto-

wychdobezpośredniegospożycia.

• Wewłaściwysposóbprzechowywaćproduktyspożywczeidaniagotowewlodów-

ce-zwracaćuwagęnazalecanyczasitemperaturęprzechowywania.

• Niezamrażaćproduktówwcześniejrozmrożonych.

Wraziewystąpieniaobjawówchorobowychtylkolekarzmożepostawićwłaściwą

diagnozęizalecićskuteczneleczenie.

Czyste ręce i sprzęt, dokładne mycie warzyw i owoców, wyparzanie jaj

oraz przestrzeganie zasad stosowania produktów świeżych, z ważnym terminem

przydatności do spożycia zapobiega zatruciom pokarmowym.

11

Największymproblememwspółczesnejmedycynywkrajachekonomicznie

rozwiniętychjestepidemiachoróbcywilizacyjnych,wtymotyłości.

Otyłośćjestprzewlekłąchorobąspowodowanąnadmiernąpodażąenergii

zawartejwpożywieniuwstosunkudozapotrzebowaniaorganizmu,skutkiemczego

jestmagazynowaniejejnadmiaruwpostacitkankitłuszczowej.Prawdopodobień-

stwo,że otyłe dziecko czy nastolatek będzie cierpiało na nadwagę również jako

osobadorosławynosi70%.Dziecizotyłościąniesąwpełnizadowolonezeswego

życia.Otyłość sprawia,żenie są akceptowaneprzez rówieśników, trudno jest im

spełnićzadaniastawianeprzezszkołę,rodzinęiotoczenie.

Udzieciznadwagąiotyłościąistniejeskłonnośćdozmianwukładziekost-

no-stawowym.Schorzeniamiwspółistniejącymisąbardzoczęstokoślawośćkolan,

boczneskrzywieniakręgosłupa,płaskostopie.Otyłościtowarzysząlicznepowikłania

zestronyukładusercowo-naczyniowego.Wokoło20%przypadkówotyłościdzie-

cięcejwystępujenadciśnienietętnicze.

Przekarmianie w okresie wczesnego dzieciństwa prowadzi do rozwoju

zwiększonej ilościkomórekmagazynującychtłuszczworganizmie iwefekciedo

otyłości.Dlategowżywieniudzieckanależykierowaćsięjegoapetytem(niezmu-

szaćdzieckadozjedzeniaposiłku)iaktywnościąfizyczną.Podstawowązasadąogra-

Zapobieganie nadwadze i otyłości u dzieci

1�

niczeniamasyciaładziecka jestzmniejszeniewartości

energetycznejpożywienia, ale jedynie kosztemwęglo-

wodanówprostych(cukier,słodycze)itłuszczu.Wdiecie

trzebauwzględnićwszystkieniezbędneskładniki, tylko

wodpowiedniodobranejilości.

Bardzopoważnietrzebapotraktowaćregularneporyposiłków.Niepowin-

no się dokarmiać dziecka pomiędzy głównymi posiłkami. Norma to 5 posiłków

dziennie,podawanychwodstępachok.3godzin.Zawszepamiętajmyotym,aby

podawaćdzieckurozsądnieilościjedzenia.Bardzoważnejest,abydzieckonieczu-

łogłodu.

Różnorodność pokarmuzapewnia z reguły odpowiednią dawkęwitamin

iskładnikówmineralnych.Decydujeotymzarównojakośćpożywienia,jakisposób

jegoprzygotowania.Wdieciedzieckawskazanejestspożywanieróżnorodnychwa-

rzyw,owocówiproduktówzpełnegoziarna(razowepieczywo,kasze,płatkizbożo-

we,musli),któresąźródłemwitamin,składnikówmineralnychibłonnikaniezbęd-

nego do prawidłowej przemianymaterii. Podawane dziecku potrawymuszą być

wysokiejjakości,jaknajmniejprzetworzone.Wokresiezimowymmożnastosować

mrożonki,którezachowująnajwięcejwitaminiskładnikówmineralnych.

Ograniczenie spożywania słodyczy powinno się wiązać ze zwiększonym

spożyciemwarzywwróżnejpostaciorazniskokalorycznychowoców(arbuzy,trus-

kawki,grejpfruty,pomarańcze,mandarynki, jabłka).Trzeba teżzadbać, abywco-

dziennym jadłospisie dziecka nie zabrakło produktów, które są źródłem białka:

mleko,kefir,chudy jogurt, twarogi, ryby,mięso iwędlinydrobiowe.Unikaćnato-

miastnależy:śmietany,tłustychserów(żółtych,topionychismażonych),mielonek,

kiełbas,parówek,pasztetów.

Nienależygasićpragnieniadzieckasłodkiminapojami.Jeżelichcemypo-

dawaćdziecku soki, to najlepiej świeżowyciśniętez owoców iwarzyw lub roz-

cieńczonewproporcji1:2zwodąmineralną.Wskazanajestwodamineralna,kawa

zbożowa,herbatkiziołowe.

Należy pamiętać, że podstawą zdrowego sposobu odżywiania się są

ukształtowanewdzieciństwienawyki.Wtedywłaśniedzieckouczysiępodstawo-

wychczynności,wzorującsięnanajbliższymotoczeniu.Dotyczytotakżejedzenia.

Możnazachęcićdzieckodo robieniawspólnychzakupówbądźprzygotowywania

1�

Nastanuzębienianaszychdzieciwpływaprzedewszystkimracjonalneod-

żywianieorazpoziomhigienyjamyustnej.Pokarmypowinnybyćbogatewbiałko

iwapń(np.nabiał,roślinystrączkowe,orzechy,ryby)orazwitaminyisolemineralne

np.fosfor(ziarnapszenicy,mak,pestkidyni),spożywanewokreślonychporachdnia

zzachowaniemprzerwmiędzyposiłkami(szkodliwejesttzw.podjadanie).Pokaż-

dym,nawetnajmniejszym,posiłkuzębynarażonesąnaatakkwasówprodukowanych

przez bakterieznajdujące sięw jamie ustnej.W ten sposób powstaje próchnica.

Próchnicy i innymschorzeniomjamyustnejmożnaskuteczniezapobiegać,przes-

trzegającpewnychzasad:

• Zęby należy myć (2-3 min.) przynajmniej 2 razy dziennie: rano po śniadaniu

iwieczoremprzedsnem.Pokażdymposiłku,jeśliniemawarunkówdooczyszcze-

niazębów,jamęustnątrzebawypłukaćczystąwodą.

• Należyużywaćpastyzfluoremprzeznaczonejdladzieci.Dostarczaniefluorujest

niektórychpotraw,szczególniesurówek,któresamodzielniezrobionebędą lepiej

smakowały.Pozadietąważnejestskłanianiedzieckakuciekawymformomaktyw-

nościfizycznej:spacer,marsz,bieg,pływanie,jazdanarowerze,jazdananartach,gra

wpiłkę,tenis.Dzieckopowinnouprawiaćsportconajmniej5razywtygodniu,przez

ponad30minutdziennie.Nienależystosowaććwiczeńbezpośredniopoposiłku.

Zmniejszenieobjętościtkankitłuszczowejmawpływnapoprawękondycjiukładu

kostno-stawowegodziecka,atymsamymnazmniejszenieprawdopodobieństwa

wystąpieniadolegliwościbólowychstawówobwodowychikręgosłupawwiekudo-

rosłym.

Istotną korzyścią spadku masy ciała jest obniżenie ciśnienia tętniczego

krwi,atakżepoprawastanupsychicznegoisamopoczuciadziecka.

Jeżelidziecko jestotyłe-bardzoważne jestprzezwyciężanieproblemów

wspólnieznim.Jeśliczujewsparcierodzinyosiągnielepszewyniki,cowrezultacie

prowadzidozmniejszeniaryzykapojawieniasiępowikłańwdorosłymżyciu.

Najważniejsze elementy zapobiegania nadwadze i otyłości to odpowiednia dieta

i aktywność fizyczna. Odchudzając dziecko należy zmienić dietę całej rodziny.

Dbaj o zęby swojego dziecka

1�

szczególnieważnewokresiemineralizacjimłodychzębówtj.dookoło16roku

życia.Stosowaniepastyzfluoremjestjednakkorzystneprzezcałeżycie,ponieważ

pomagaleczyćpoczątkowepostaciepróchnicy.

• Należyużywaćszczoteczkiomiękkimwłosiu,giętkiejrękojeści(pomagachronić

dziąsłaizębyprzeduszkodzeniem).Szczoteczkępokażdymużyciunależypozo-

stawićdowyschnięcia.Powinnosięwymieniaćszczoteczkęnanowąśrednioco

6-8tygodni(np.gdyjejwłoskisątrwaleodkształcone).

• Należyzdecydowanieograniczyćjedzeniesłodyczy(zwłaszczabatonówiciastek

oblepiających zęby) oraz picie słodzonych napojów (typu cola, słodzone soki

iherbata).Pragnienienajlepiejgasićwodąmineralną.

• Regularnewizytyustomatologa(udzieciraznakwartał)pomagająprzeciwdzia-

łaćchorobomjamyustnej.Lekarzdoradzi,jakiestosowaćśrodkizapobiegawcze,

sprawdzistanzębówidziąseł,oceniprawidłowośćrozwoju.

Prawidłowe mycie zębów, ograniczenie spożycia słodyczy, systematyczna

kontrola u stomatologa to podstawowe zasady higieny jamy ustnej.

1�

Wadywzroku,opróczwadpostawy,należądonajczęściejwystępujących

problemówzdrowotnychwśróddzieciwwiekuszkolnym.Wczesnewykrycienie-

dowidzeniajestistotnezewzględunaodpowiedniepostępowaniekorygujące,np.

ćwiczeniawprzypadkudzieckazezującego.

Wokresie, gdydziecko rozpoczynanaukę, tj.między6a7 rokiemżycia,

ostrość jego wzroku osiąga już pełnię swoich możliwości. Zaburzenie ostrości

widzeniapowoduje,żedzieckoźlerozpoznajeznakinatablicy,atakżewksiążkach

izeszytach.

Korektęwzrokuuzyskujesiędziękiokularom.Tylkolekarzokulistapowi-

niendobieraćodpowiednieszkłakorygujące.Jeżeliokulistazalecinoszenieokula-

rów,rodzicepowinniprzyzwyczaićdzieckodonich,przypominaćonich,gdydziecko

odkłada jenapółkę.Zaniedbanieużywaniaokularówoptycznychgroziprzykrymi

następstwamizdrowotnymi.Używaniezalecanychprzezlekarzaszkiełkorekcyjnych

wwiekuszkolnymumożliwiaosiąganielepszychwynikówwnauce.

Ważnymelementemochronywzrokujestodpowiednieoświetlenie(zarów-

no naturalne, jak i sztuczne) miejsca odrabiania lekcji, czytania książki, zabawy

Ochrona wzroku dziecka

Prawidłowe oświetlenie miejsca pracy ucznia.

1�

wymagającejwysiłkuwzroku.Lampapodsufitemnieza-

pewnia odpowiedniego oświetlenia. Lampkę na biurku

należyodpowiednioustawić:zlewejstronydladziecka

praworęcznego iodwrotnie-zprawej stronydla lewo-

ręcznego.Żarówkawlampieniepowinnaoślepiać,jedyniedobrzeoświetlaćmiej-

sce nauki. Dobrze, jeżeli dziecko może odrabiać lekcje przy świetle dziennym.

Należywtedy zwrócić uwagę na usytuowanie okna (zasada jak przy ustawieniu

lampynabiurku)ijegostan(czysteszyby,brakfiranek).

Nieprawidłowe oświetlenie może powodować m.in.: osłabieniewzroku, szybsze

męczenie,bóległowy,łzawienie,zaczerwienieniepowiekispojówek,pogorszenie

ogólnegosamopoczucia.

Oglądanietelewizji-zpunktuwidzeniazdrowiapsychicznegoiwadpo-

stawy, a takżew aspekcie ochronywzroku,wymaga szczególnegopodkreślenia.

Należy zachować odpowiednią odległość od ekranu oraz wyregulować funkcjo-

nowanieodbiornika.Migoczącyobraz,szczególnieoglądanyzbliskiejodległości,

wpływabardzoniekorzystnienawzrok.Długieprzesiadywanieprzedkomputerem

możebyćkolejnymzagrożeniemdlawzrokudziecka.

Rodzice powinni również zwracać uwagę na nawyk pocierania przez

dzieckorękoma-niejednokrotniebrudnymi-powiek,comożespowodowaćstany

zapalneoczu.

Właściwe oświetlenie, badanie wzroku, noszenie przepisanych okularów,

to podstawowe zalecenia dla ochrony wzroku dziecka.

1�

Ciąglerosnącaliczbadziecizzaburzeniamiwrozwojumowyniepokoiśro-

dowisko logopedów, rodziców inauczycieli.Dzieckonie rodzisięzeznajomością

określonegojęzyka,alezmożliwościąjegonauczeniasię,gdytylkozostanąspeł-

nionekutemuniezbędnewarunki,tzn.prawidłowewarunkianatomiczno-fizjolo-

giczneiodpowiedniastymulacja.

Rozwój mowy zależy przede wszystkim od uwarunkowań genetycznych

orazodwrodzonychwłaściwościorganizmuczłowieka.Prawidłowyrozwójmowy

jestmożliwywkontakciezinnymiludźmi.Przeznaśladowaniedzieckoprzyswaja

sobiewzoryzachowańjęzykowych.Onosłucha,rozumie,budujeteksty.Stymulacją

języka jestmówienie o tym, co nasza pociecha aktualniewidzi, czuje, przeżywa.

Ważną informacją jest przekazywanie dziecku wiedzy związanej ze znajomością

schematuwłasnegociała.

Gdydzieckonieprawidłowowymawia jeden, kilka lubnawet kilkanaście

dźwiękówmamydoczynieniazwadąwymowy.Najczęstszewadywymowyspotyka-

neudzieciwwiekuprzedszkolnymiwczesnoszkolnymto:

• seplenienie proste –parasygmatyzmdotyczygłoseks,z, c,dz lubsz,ż, cz,dż

lubś,ź,ć,dź;

• seplenienie międzyzębowe–podczasrealizacjigłoseks,z,c,dzlubsz,ź,cz,dz

lubś,ź,ć,dźjęzykjestwsuwanymiędzyzęby,

• seplenienie boczne –podczaswymawianiagłosek:

Prawidłowy rozwój mowy u dziecka

1�

s,z,c,dzlubsz,ź,cz,dżlubś,ź,ć,dźjęzykułożonyjest

niesymetrycznie i strumień powietrza uchodzi bo-

kiemprawąlublewąstroną,

• kappacyzm / gammacyzm –głoskikorazgzastępowanesąprzezgłoskitorazd

(kot–tot;kogut–todut),

• reranie –głoskarjestzastępowanaprzezgłoskęllubj;zdarzająsięteżniepra-

widłowerealizacjer(r„francuskie”,rwargowe,rtylnojęzykowe),

• mowa bezdźwięczna–głoskidźwięcznezastępowanesąprzezichbezdźwięcz-

neodpowiedniki:p–b,t–d,f–w,s–z,itd.,

• nosowanie–nosowebrzmieniegłosekustnych.

Zaburzenia wymowy mogą utrudnić dziecku edukację, funkcjonowanie

wklasieiśrodowiskuszkolnymprzeztoczęstoprzyjmujeonopozycjęwycofującą.

Wówczastrzebapracowaćnadtymisystematyczniewzmacniaćdzieckoprzezpod-

noszeniejegosamooceny.

Większość dysfunkcji mowy można zlikwidować, jeśli systematyczną pracę

z dzieckiem rozpocznie się w wieku przedszkolnym. Wszelkiego rodzaju zaba-

wy usprawniające oddychanie, pracę języka i warg ułatwiają Twojemu dziecku

prawidłowy rozwój mowy. Jeśli masz wątpliwości dotyczące rozwoju mowy

swojego dziecka – udaj się do lekarza rodzinnego, poproś o skierowanie do logopedy.

1�

Wdobieszybkiego tempażycia igwałtownychprzemianzdrowiepsychicznena-

bieraszczególnegoznaczenia.Wymieniającuwarunkowaniaprawidłowegorozwoju

psychicznegodzieckanależyzacząćodrodziny.Rodzicetworząwłaściwyklimatdla

zaspokojeniadwóchpodstawowychpotrzebdziecka-bezpieczeństwaimiłości.

Roli rodziców jakowzoru i przykładu niemożna przecenić.Wychowanie

powinnobyćracjonalneikonsekwentne,dalekieodnadmiernejsurowości inad-

miernegopobłażania,opartenaprostejzasadzie„kochaćirozumieć”.

Niezbędnajestścisławspółpracarodzicówuczniaznauczycielem.Wymia-

nadoświadczeń,spotkaniairozmowyindywidualne,udziałwimprezach,wyciecz-

kach, uroczystościach szkolnych są bardzo korzystne dla samopoczucia dziecka.

Dzieckurozpoczynającemunaukęwszkolenależyzapewnićregularnytryb

życia,przewidującyczasnaodrabianiezadańdomowych,nagryizabawy,zeszcze-

gólnymuwzględnieniemaktywnościfizycznejwotwartejprzestrzenizgodniezjego

zainteresowaniami.

Spędzaniedłuższegoczasuwciągudnianaoglądaniutelewizjilubprzed

monitorem komputeramęczy oczy, obciążawrażliwy układ nerwowy nadmiarem

bodźcóworazniekorzystniewpływanarozwójkostno-stawowy.Corazczęściejpisze

sięo„chorobietelewizyjnej”i„komputerowej”.

Należyzadbaćodobórtreściprogramowychstosowniedowieku,aczasspędzony

przedtelewizoremograniczyć.

Zdrowie psychiczne dziecka

�0

Niewskazane jest natychmiastowe odrabianie

zadań domowych po powrocieze szkoły. Konieczna jest

przerwa w nauce. Uczeń powinien posiadać wydzielony

ispokojnykątdonauki,przystosowanedowzrostumeble,

dobrzeoświetlonemiejscepracy.Zaoptymalnyczasnaodrabianiezadańdomo-

wychuważasięgodzinypopołudniowemiędzy16.00a18.00.Odrabianiezadań

szkolnychwdomuwymagaciszyispokoju.Nienależyuczniowiprzeszkadzaćlub

odciągaćgoodnaukizbłahegopowodu.Wnowoczesnejpedagogicenauczania

redukujesięwymiarczasunanaukęwdomu.Naukaniepowinnatrwaćdłużejniż

30minut(maksymalniedojednejgodziny).

Dzieckopowinnokłaśćsięspaćzawszeotejsamejporze-okołogodziny

21.00.Orientacyjnieprzyjmujesiędla6-7latka9-10godzinsnunocnego.

Nauka w szkole odbywa się pięć dni w tygodniu, a pozostałe dni tzw.

weekenduuczeńpowinienprzeznaczyćnazabawę,aktywnośćfizyczną,rozrywkę,

realizację swoich zainteresowań.Ważne jest, abywolny czas nie stanowił nudy

iudręki,leczbyłspędzanypożytecznieizkorzyściądlarozwojuucznia.

Dziecko wchodzi w szkole w inne środowisko społeczne, co wiąże się

zdodatkowymstresem.Stresjestcodziennymprzejawemnaszegożyciaijestna-

wetpotrzebny.Jeżelijednakjestzbytsilnyipowodujeznacznenapięcienerwowe,

powinnosiętemuprzeciwdziałać,łagodzićiwyciszaćgo.Rodzicepowinniwyjaś-

niaćnieporozumieniaiszybkorozwiązywaćsporneproblemy.

Konieczne jest sukcesywne przeciwstawianie się postawie egoistycznej

�1

Prawidłowa postawa ciała dziecka

i egocentrycznej typowej dla wczesnego dzieciństwa. Należy popierać i w pełni

akceptowaćto,żenaszedzieckozaprzyjaźnisiębliżejzkilkomakolegamiczykole-

żankami,zaprosidoswojegodomu,będzieorganizowaćspotkania,wspólnezaba-

wyizajęcia,cosprzyjakształtowaniutolerancjiiszacunkudladrugiegoczłowieka,

a takżeuznaniapewnejodmiennościorazsłużeniapomocądrugiemuwróżnych

okolicznościach.Wprzeciwnymprzypadkuwyrośnienamegoistaicynik,niewrażli-

wylubobojętnynasprawydrugiegoczłowieka.

Kolejne zagrożenie dla zdrowia psychicznego ucznia stanowi wzrost

przestępczościwstosunkudonieletnich,agresjiiprzemocyorazmolestowaniasek-

sualnego,októrymcorazczęściejsięmówi ipisze.Wszystkietezjawiskapatolo-

gicznewymagająodrodzicówinauczycielitaktownegoiwczesnegoinformowania

dzieciosposobachprzeciwdziałaniaprzemocyiobrony.

Nowy etap życia dziecka to nowe problemy wpływające na rozwój jego

zdrowia psychicznego.W tym okresie wyrozumiałość i pomoc rodziców jest

bardzo potrzebna.

Od chwili rozpoczęcia nauki szkoła staje sięmiejscemwielogodzinnego

przebywaniawniejdziecka.Należywięcstworzyćdzieckuoptymalnewarunkido

nauki,nieograniczającewznacznymstopniujegonaturalnejaktywnościruchowej.

Brakruchuwywieraniekorzystnywpływnapostawęciaładziecka,którauwarun-

kowanajestwydolnościąisiłąukładumięśniowego,atakżenaturalnymikrzywizna-

mikręgosłupa,ułożeniemgłowy ikątemustawieniakręgosłupawobecmiednicy.

Potocznieoceniasięjąjakopoprawną,estetyczną,bądźnieprawidłową,złą.Posta-

waciałajestodzwierciedleniemfizycznegoipsychicznegostanudziecka.

Postawaciałamożezmienićsięwciągudniapodwpływemnajróżnorodniejszych

bodźców:

• dobresamopoczucie,radość-pobudzadoprzyjęcialepszejpostawyciała,

• zmęczenie,przygnębienie,złesamopoczuciesprzyjająwadompostawyciała.

O wadzie postawy mówimy w przypadku stwierdzenia asymetrycznego

ustawieniagłowy,asymetriibarków,asymetriiustawieniamiednicy,pogłębienialub

spłycenianaturalnychkrzywiznkręgosłupa.��

Pierwszykrytycznyokrestworzeniasięwadpostawyprzypadana6-7rok

życia inosinazwęokresuszkolnego.Źródłatychniekorzystnychzmianupatruje-

mywnowychdladzieckawarunkachszkolnych.Donajczęstszychczynnikówzabu-

rzającychpostawęciaławtymokresiezaliczasię:

• długotrwałesiedzeniewławceszkolnej,

• noszenieciężkichplecaków/tornistrów,

• czynnikipsychiczne(trema,lęk),

• czynnikihigieniczno-zdrowotne:zadalekoodtablicy,złeoświetlenie,nieodpo-

wiedniaodzieżiobuwie,nieodpowiedniedowzrostuuczniakrzesłoibiurko,nieko-

rygowanewadywzroku.

Najlepsząformązapobieganiatymniekorzystnymstanomjestzachowanierówno-

wagipomiędzynaukąawypoczynkiem.Wypoczynekdziennytoprzedewszystkim

grysportowe,zabawy,aktywnośćruchowanaświeżympowietrzu.Wartoinicjować

ćwiczeniafizycznewśróddzieci,którepoprawiająnietylkosprawnośćfizyczną,ale

takżemająistotnywpływnaprawidłowyrozwójciaładziecka.Opomocwdoborze

ćwiczeńmożnapoprosićnauczycielawychowaniafizycznego.

Zauważoneprzezrodzicówjakiekolwieknieprawidłowościwpostawieciaładziecka

należyskonsultowaćzlekarzem,którymożezalecićzajęciakorekcyjne.Rodzicepo-

winnizadbaćoto,żebydzieciwnichaktywnieuczestniczyły.

Dziecko powinno mieć odpowiednie warunki do odrabiania

lekcji, nie za ciężki tornister, wygodne obuwie i odzież.

��

Środowisko szkolnePlecaki/tornistry ZanimTwojedzieckopójdziedoszkoły,zwróćuwagęnaciężarplecaka.

Dlauczniado13rokużyciaciężarplecakaszkolnegoniemożeprzekroczyć10%

jegowagi.Cechydobregoplecaka:

• lekki–niektóreplecaki,nawetbezzawartości,dużoważą,

• zaopatrzonywregulowane,miękkieiszerokieszelki-regulacjapozwalanaści-

słeprzyleganieplecakadokręgosłupa,aodpowiednioszerokieszelkiniewrzy-

nająsięwramionadziecka,

• usztywnionaściankatylna,uwypuklonawdolnejczęścizewzględunanaturalną

krzywiznękregosłupa,

• przegródkiwśrodku–umożliwiatorównomiernerozłożeniezawartościplecaka

orazutrzymanieładuiporządku.

Załadowanyplecak/tornisterpowinienwjaknajmniejszymstopniuzmie-

niaćnaturalnysposóbchodzeniaistaniadziecka.Ok.40%uczniównosidoszkoły

zbytciężkieplecaki.Sporaczęśćrodzicówniezwracauwaginazawartośćplecaków.

Skutkujetopakowaniemprzezdzieci„wyposażeniadodatkowego”(zabawki,kosme-

tyki,urządzeniadosłuchaniamuzykiitp.).

Wogólnymrozrachunkumatowpływnazwiększeniewagiplecaka/tornistra.

��

numer zestawu (krzesłoiławka)

siedziskakrzesła pulpitu stolika

zakres wzrostu ucznia(wcm) kod koloru

0 21 40 80-95 BIAŁY

I 26 46 93-116 POMARAŃ-CZOWY

II 31 53 108-121 FIOLETOWY

III 35 59 119-142 ŻÓŁTY

IV 38 64 133-159 CZERWONY

V 43 71 146-176,5 ZIELONY

VI 46 76 159-188 NIEBIESKI

VII 51 82 174-207 BRĄZOWY

wysokość(wcm)

Odpowiedni dobór zeszytów Aby ograniczyćwagę plecaka naszego dziecka, zrezyg-

nujmyzgrubychzeszytów(np.100-kartkowych)oraztych

wsztywnejigrubejokładce,narzeczzeszytówcieńszych

(np.32-kartkowych)iwmiękkiejoprawie.Teostatniemożeniesątakefektowne

itrwałe,lecznapewnosąlżejszeidająodpocząćkręgosłupomnaszychdzieci.

Stanowisko pracy uczniaWielogodzinne przebywanie uczniów w szkole wymaga zapewnienia im odpo-

wiedniego stanowiska pracy. Oznacza to, że dla ucznia o określonym wzroście

iokreślonejwysokościpodkolanowejpowinnobyćzapewnioneodpowiedniekrze-

słoiławka.WłaściwydobórumeblowaniaokreślaPolskaNorma.Ustalonowniej

8 numerówmebli. Każdemu numerowimebli przypisano określony kod kolory-

styczny,któryprzedstawiaponiższatabela(tzw.tęczawzrostu).

Takimi kodami kolorystycznymi lub numerami powinny być oznakowane

ławkiikrzesłaszkolne.Istotnejesttakże,abymeblebyływłaściwieskompletowane.

��

Przystoleoznakowanymokreślonymnumeremlubokreślonymkoloremniemoże

staćkrzesłooznakowaneinnymnumeremlubinnymkolorem.

Ważnejestrównież,abypierwszyrządławekbyłoddalonyo2,2modtablicy.

Wiedząc, jakiego wzrostu jest nasze dziecko, łatwo można sprawdzić,

wjakimzestawiemebliszkolnychpowinnosiedzieć.Wniektórychszkołachspotkać

możnaprzymiarywzrostowe.Są to listwyzkoloramiwymalowanyminaokreślo-

nychwysokościach(zgodnieztabelą).Przymiaryznajdująsięwklasachlubnakory-

tarzachszkolnych.Mogąsłużyćdzieciomdosamodzielnegosprawdzenia,czymają

stanowiskodostosowanedoswojegowzrostu.

Długotrwałe siedzenie przy stanowisku pracy niedostosowanym

do wzrostu ucznia może przyczynić się do powstania wad postawy wśród

których najczęściej spotykaną grupą są skoliozy (boczne skrzywienia kręgosłupa).

Oświetlenie w salach lekcyjnych

Oświetlenie naturalne-wzrokczłowiekajestprzystosowanydoświatłanaturalne-

go,dlategonależyzadbać,abydosallekcyjnychdochodziłogojaknajwięcej.Okna

szkolnepowinnybyćczystewyposażonewżaluzjelubzasłony,abybyłamożliwość

ochronyprzedzbytintensywnymświatłemsłonecznym,mogącymoślepiaćpracu-

jącychuczniów.

Należyunikaćfiran,zasłonikwiatównaparapetachokiennych,któreogra-

niczajądostępświatładziennego.Stolikucznianależyusytuowaćwtakisposób,aby

pracującarękaniezasłaniałapadającegoświatła.

Oświetlenie sztuczne -wszystkiepunktyświetlnepowinnybyćczynne.Jeśli w sa-

lachlekcyjnychsąświetlówki,ważnejest,żebyniemigotałyorazniewłączałyinie

wyłączały się samoczynnie.Migotanie powoduje uczucie niewygody, zaś naprze-

miennemuwłączaniu iwyłączaniu się świetlówek często towarzyszyhałas, który

możerozpraszaćuczniów.

��

Rozkład zajęć lekcyjnychDobrzeułożonytygodniowyrozkładzajęćlekcyjnychpozwalanaefektywnąpracę

uczniównaprzestrzenitygodnia.Osobyplanującezajęciaszkolnepowinnywziąć

poduwagęnastepującezasady:

• Zasada zmienności dyspozycji ucznia do pracy w ciągu tygodnia.W poniedziałek dyspozycja ta jest niewielka. Uczeń po przebytym weekendzie

znajdujesięnaetapiewdrażaniadopracy.Wewtorekiśrodędyspozycjadopracyzwięk-

szasię(zeszczytemmożliwościwśrodę),poczymwczwartekipiąteknotujesięspadek

możliwościpercepcyjnychucznia.

Wzwiązkuztymprzedmiotywymagającewiększegoskupieniapowinnybyćza-

planowanewdniachpodwyższonejpercepcji,awdniach,gdziemożliwościuczniasą

mniejsze–należyzaplanowaćlekcjezprzedmiotówłatwiejszych.

• Różna zdolność do wysiłku w zależności od pory dnia. Uczniowienajefektywniej pracująwgodzinach8:00-12:00,ze szczytemmożliwo-

ściwgodzinach9:00-11:00.Najwłaściwsząporąrozpoczynaniazajęćszkolnychjest

więcczasmiędzygodz.8:00a9:00.Pierwszelekcjepowinnybyćzajęciamiłatwiej-

szymi,wymagającymimniejszegowysiłku(okreswdrażania).Przedmiotomwymaga-

jącymwiększegoskupienianależypoświęcićśrodkowączęśćzajęć,aostatnielekcje

powinnybyćlekcjamiłatwiejszymi.

��

• Dzienny limit godzin lekcyjnych.UczniowieklasI–IIIszkołypodstawowejmogąmiećmaksymalniepięćgodzinlek-

cyjnychdziennie.Różnicaliczbygodzinlekcyjnychpomiędzykolejnymidniamity-

godnianiepowinnabyćwiększaniż1godzina.

• Przerwy międzylekcyjne.Przerwynawypoczynekmiędzylekcjamidająmożliwośćprzemieszczeniasięzklasy

doklasy.Podczasprzerwyuczeńmarównieżmożliwośćzałatwieniapotrzebfizjo-

logicznych.Zalecasię,abyprzerwytrwałymin.10minut.Konieczna jest również

przerwa20minutowa,któram.in.umożliwiuczniowispożycieposiłku.

W praktyce, o konieczności przerwy w zajęciach

w klasach I-III szkoły podstawowej decyduje nauczyciel.

��

Zadaniemdyrekcjiszkołyjestzapewnienieuczniowipodczaspobytuwpla-

cówcewłaściwego,dostosowanegodowzrostustanowiskapracy,odpowiedniego

oświetleniazarównonaturalnego,jakisztucznegoorazprawidłowoułożonegoroz-

kładuzajęćlekcyjnych.Rodzicenatomiastpowinnidbaćoto,bydzieciprzebywały

wśrodowiskuzdrowym.

Jestwielezanieczyszczeń środowiska, na które jako rodzice powinniśmy

zwrócić szczególną uwagę. Zanieczyszczenie wody, gleby i powietrza stanowią

wewspółczesnymświeciepoważnezagrożenie,dlategowartozadbaćoprzyjazne

otoczeniewokółnaszychdzieci.Jednymzdziałań,któremożemypodjąćabyzapew-

nić dzieciom czyste powietrze, jest niepalenie tytoniuzarównow ich obecności,

jakiwpomieszczeniach,wktórychprzebywają.Wwielurodzinachdzieciwdychają

dymtytoniowy,czylibierniepalą,cozmniejszaichszansęnaprawidłowyrozwój,

awzwiązkuztymmawpływnajakośćżyciawprzyszłości.

Dzieckoznajdującesięwotoczeniuosóbpalącychjestnarażonenawdy-

chanie bocznego strumienia dymu tytoniowego, w którym znajduje się 35 razy

więcejdwutlenkuwęgla i4 razywięcejnikotynyniżwdymiewdychanymprzez

palacza.Rozwijającysięorganizmjestbardzowrażliwynasubstancjepowstające

podczaspaleniatytoniu–pamiętajmy,żezagrożeniejesttymwiększeimmłodsze

jestdziecko.Dymtytoniowypowodujereakcjealergiczne,takiejakłzawienieoczu

czykaszel,cowkonsekwencjimożedoprowadzićdoschorzeńukładuoddechowego

–zapaleniapłuc,zapaleniaoskrzeliiastmyoskrzelowej.

Zbadańnaukowychwynika,żedziecipalaczywporównaniuzdziećminie-

palącychrodzicówmająproblemyzkoncentracjąiuzyskujągorszewynikiwnauce.

Skutkibiernegopaleniamogąpojawićsięrównieżwodległejprzyszłościwposta-

cischorzeńtytoniozależnych.Bezwzględnienależystworzyćwotoczeniunaszych

dzieci-wdomu,wsamochodzie,czynarodzinnychuroczystościach-strefęwolną

oddymutytoniowego.��

Dziecko ma prawo do czystego powietrza wokół siebie

Bezpieczeństwo dziecka

Rodzicesąautorytetem,zktóregodzieckoczerpiewzorcezachowań.

Dlategopamiętajmy,żetoodnichzależyjakistosunekdopaleniatytoniubędzie

miałodziecko.

Nawetnajbardziejsamodzielneiroztropnedzieckoniezdajesobiesprawy

zewszystkichzagrożeń,jakiemogągospotkać.Zaaferowanenowością,jakąsąza-

jęciaszkolneniedostrzeganiebezpieczeństwwdrodzedolubzeszkoły,szczególnie

gdychodzisamo,bezopiekidorosłych.Obowiązkiemrodzicówjestuczuleniedzie-

ckanawystępowaniezagrożeńinauczeniegowłaściwychreakcjiizachowań.

Dopowszechniewystępującychniebezpieczeństwzaliczyćmożnaprzecho-

dzenieprzez jezdnię.Dzieckunależywytłumaczyć,żeniewolnowybiegaćgwał-

townienajezdnięiprzechodzićnaczerwonymświetle.Przedwejściemnajezdnię

obowiązkowopowinno spojrzećnajpierww lewo,potemwprawo i upewnić się,

żenienadjedziesamochód.Jeżelijestsygnalizacjaświetlnaprzechodzićtylkona

zielonymświetle.

Wybierającdrogędoszkołynależyomijaćmiejsca,gdziegromadząsięróż-

ne„podejrzane”osoby.Wartonawetwydłużyćdrogę,jeżelibędzieonabezpieczniej-

sza.Mimotychzabiegówmożesięzdarzyć,żedzieckoznajdziesiewsytuacji,gdzie

ktośbędzie„jezaczepiał”.Rodzicepowinniuczyćdzieckoodpowiednichzachowań.

Zdecydowanieniemożebraćżadnychpieniędzy,słodyczy,zabawekitp.,niewolno

munigdzieiśćzobcąosobączywsiadaćzniądosamochodu.

W pobliżu szkoły zdarzają się sytuacje zastraszania przez starszych ucz-

niów.Groźby,wymuszeniapieniędzylubmniejczybardziejwartościowychprzed-

miotów,mająmiejscetakżenaterenieszkoły.Wtakiejsytuacjidzieckokoniecznie

powinnozgłosićtowychowawcyirodzicom.Natychmiastowa,zdecydowanaposta-

wadorosłychsprzeciwiającasięprzemocypozwolidzieckupoczućsiębezpiecznie.

Zainteresowanie rodziców zmianą zachowania swojego dziecka oraz spokojna

iżyczliwarozmowaskłonigodozwierzaniasięiopowiadaniaoprzeciwnościach,

którejespotykają.

Wracajączeszkołydzieciczęstowybierająsobiedrogęprzez terenynie-

zagospodarowane,jako„atrakcyjne”miejscadozabawy.Terenybudowy,rusztowań,

wykopów,dziur,wysypisk,basenyprzeciwpożaroweiinnezbiornikiwodne,często

nieogrodzone,przeznikogoniepilnowane,tobardzoniebezpiecznemiejsca,które�0

nie są odpowiednimi placamizabaw.Trzeba uzmysłowić dzieciom, przekonać je,

żezabawywtychmiejscachtozagrożenieurazami,kalectwem,anawetśmiercią.

Dzieciniesątakprzewidujące,żebyotympomyśleć.Ciekawośćjestnajczęstszym

motoremichdziałania.

Niebezpiecznemogąbyćrównieżzwierzęta.Doniewłaściwychzachowań

należychęćgłaskania idrażnieniezwierząt.Ważnejesttakżeniewchodzeniena

cudze tereny,niezbliżaniesiędoobcychzwierząt,zarównodomowych jak idzi-

kich(zagrożeniewścieklizną).Wprzypadkuzaatakowaniaprzezpsanależyprzyjąć

postawę pasywną, ukucnąć, skulić się chowając głowęw ramiona („pozycja żół-

wia”).Krzykiiucieczkarozdrażniajądodatkowoitakjużagresywnezwierzę.

Unikaniezagrożeń,totakżeunikanietowarzystwa,którenamawiadopicia

alkoholu,zażywaniaśrodkówodurzających,paleniapapierosów.Wartouczyćdzie-

ckoumiejętnościodmawianiaiuświadamiaćmujakiesąskutkizażywaniaśrodków

uzależniających.

Należypamiętać,żeagresjajestnieodpowiednimrozwiązaniemproblemu.

Należyeliminowaćzachowaniaagresywneudziecka,wyjaśniającmu,żeużywanie

siływobecinnychtozachowaniezłe,niebezpieczne,bolesne.

Pozostawiającdzieckosamowdomumusimyliczyćsięztym,żetutakże

możespotkaćgocośzłego.Dlategokoniecznejestprzestrzeganiepewnychokreślo-

nychzasad:niewpuszczaniedodomuobcych,nawetgdysiępodajązaznajomych

rodzicówczykrewnych,nierozmawianiezobcymiprzeztelefon,nieinformowanie

ostanieposiadania,czynieudzielanieinnychinformacjiorodzicach.

�1

Powyższa broszura jest swoistym „ABC” dla rodzica wysyłającego swoje

dziecko do szkoły. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek trudności,

problemów należy niezwłocznie udać się z dzieckiem

do odpowiedniego specjalisty.

Wśród programów dedykowanych dzieciom oraz ich rodzicom,

polecamy również:

PROGRAM PRZEDSZKOLNEJ EDUKACJI ANTYTYTONIOWEJ

„Czyste powietrze wokół nas”

PROGRAM EDUKACJI ANTYTYTONIOWEJ DLA UCZNIÓW

KLAS I-III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH „Nie pal przy mnie, proszę”

Program Moje dziecko idzie do szkoły:

Opracowanie merytoryczne: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu

Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia przy współpracy z Wojewódzką Stacją Sani-

tarno-Epidemiologiczną w Olsztynie.

Opracowaniegraficzne:Black Hog Studio Kreatywne

Literatura:

„Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu.”red.J.Gawęcki,L.Hryniewiecki,

WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2008

„Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka.” red.H.Ciborowska,

WydawnictwoLekarskiePZWL2009

„Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych.”

red.M.Jarosz,B.Bułhak-Jachymczyk,WydawnictwoLekarskiePZWL,Warszawa2008

„Tabele składu i wartości odżywczej żywności.”red.H.Kunachowicz,WydawnictwoLekarskie

PZWL,Warszawa2005

��