SYLWETKI PROFESORÓW POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJbcpw.bg.pw.edu.pl/Content/900/sylw_prof_081.pdf ·...
1
L SYLWETKI PROFESORÓW POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ TADEUSZ TOŁWIŃSKI (1887—1951) Tadeusz Tołwiński urodził si 18 11887 r. w Odes sie, byl synem Mikołaja, architekta, profesora War szawskiego Instytutu Politechnicznego (1901—1905), współorganizatora (1915) Wydziału Architektury Po litechniki Warszawskiej (PW). Dzieciństwo i młodość sp dził w Warszawie, gdzie w 1905 r. uzyskał matu r w rz dowej szkole realnej. Id c w ślady ojca, przez nast pnych pi ć lat studiował architektur na politechnice w Karlsruhe. Po uzyskaniu dyplomu ar chitekta pogł biał sw wiedz specjalistyczn w dzie dzinie architektury i budowy miast w trakcie licz nych podróży naukowych do 1 Anglii, Francji, Rosji, Włoch i Stanów Zjednoczonych. Plonem tych stu diów stała si jego pierwsza publikacja o miastach ogrodach, zamieszczona w Przegl dzie Technicznym (1912). W 1913 r. T. Tołwiński zdał egzamin państwowy w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu i rozpocz ł praktyk architektoniczn w Warszawie, pocz tkowo w pracowni architekta Cz. Przybylskie go, późniejszego profesora PW, a nast pnie samo dzielnie. Latem 1915 r., wspólnie z ojcem, wzi ł czynny udział w organizacji Wydziału Architektury PW i w opracowaniu szczegółowego programu stu diów, zwłaszcza w zakresie kompozycji architekto nicznej i budowy miast. Pocz wszy od listopada 1915 r. prowadził wykłady i ćwiczenia z zakresu kompozycji architektonicznej na młodszych semes trach. W 1919 r. został powołany przez Komisj Sta bilizacyjn na Katedr Budowy Miast w charakterze zast pcy profesora. W dniu 19 VIII 1920 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Z dniem 9 V 1934 r. uzyskał nominacj na profesora zwy czajnego, a kierowana przez niego Katedra Budowy Miast została przemianowana na Katedr Urbanis tyki. W roku akad. 1937/38 sprawował funkcj dzie kana Wydziału Architektury PW. Jako architekt prof. T. Tołwiński uczestniczył w wielu konkursach architektonicznych i urbanistycz nych, zdobywaj c liczne nagrody. Zrealizował m.in. nagrodzony I nagrod projekt na rozplanowanie miasta ogrodu w Z bkach pod Warszaw (1912), pro jekt zespołu gmachów szkolnych Dyrekcji Tramwa jów Miejskich w Warszawie (1913), projekt odbudo wy warszawskiego teatru „Rozmaitości" (1920). na grodzone pierwszymi nagrodami projekty gmachów warszawskich: Głównego Urz du Telefonicznego (1922), gimnazjum im. S. Batorego przy ul. Myśli wieckiej (1923) i Muzeum Narodowego (1924). Był współorganizatorem planu Wielkiej Warszawy i au torem projektu przebudowy dzielnic warszawskich: Staromiejskiej i Powiśla (1916), przygotował plan odbudowy i regulacji Kalisza (1916), wypowiadał si w sprawach planów zabudowy innych miast, m.hr Ciechocinka, Lublina, Lwowa, Łodzi, Sosnowca i Włocławka. W kwestiach dotycz cych regulacji, przebudowy i rozbudowy miast polskich prof. T. Tołwiński zyskał sobie w okresie mi dzywojennym zasłużon opini Prac. Hist. BGPW — Nr 57 Wyk. ZG PW z. 122/88 n. 100. W 110 wybitnego specjalisty i był wielokrotnie powoływa ny przez Ministerstwo Robót Publicznych i Minister stwo Spraw Wewn trznych na rzeczoznawc i kon sultanta w sprawach urbanistycznych. Brał czynny udział w zbieraniu i opracowywaniu materiałów do planu inwentaryzacyjnego zabytków sztuki miasta Warszawy, b d c przewodnicz cym Wydziału Kon serwatorskiego w Towarzystwie Opieki nad Zabytka mi Przeszłości (od 1919). Uczestniczył w mi dzynaro dowych kongresach urbanistycznych w Wiedniu (1926) i Londynie (1935). W dorobku pisarskim prof. T. Tołwińskiego na plan pierwszy wybija si trzytomowe, kilkakrotnie wznawiane dzieło „Urbanistyka" (t. I—II: 1934—1937, t. III 1963). Dziełem tym zyskał on sobie pełne pra wo do tytułu pioniera myśli urbanistycznej XX wie ku i miana twórcy polskiej szkoły m banistycznej. „Ze szkoły T. Tołwińskiego — powiedział w 1947 r. jeden z członków Senatu Akademickiego PW — wy szli wszyscy bez wyj tku urbaniści polscy, którzy pracuj dzisiaj nad odbudow i przebudow miast polskich z Warszaw na czele". Prof. T. Tołwiński brał czynny udział w pracach różnych organizacji społecznych i naukowych, kra jowych i zagranicznych. Był m.in. współorganizato rem Towarzystwa Urbanistów Polskich, członkiem Stowarzyszenia Architektów RP, Komisji Technicz nej Polskiej Akademii Umiej tności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a od 1926 r. pozostawał we władzach International Federation for Housing and Town Planning. Podczas okupacji hitlerowskiej uczestniczył czyn nie w tajnym nauczaniu na Wydziale Architektury PW, który nie przerwał praktycznie swej działalno ści mimo zakazu władz niemieckich. Ponadto prze wodniczył Komisji Rzeczoznawców Urbanistycznych, opracowuj cej w warunkach konspiracyjnych wy tyczne dla przyszłej odbudowy i rozwoju powojen nej Warszawy oraz przygotowywał do druku tom trzeci swego dzieła „Urbanistyka" (wydany pośmiert nie w 1963). Aresztowany przez gestapo, sp dził kil ka miesi cy w wi zieniu na Pawiaku. Po rozstrze laniu dziekana Wydziału Architektury, prof. S. Bry ły w ulicznej egzekucji (3 XII 1943), prof. T. Tołwiń ski przej ł po nim obowi zki dziekana i wypełniał je aż do wyzwolenia. Ci żko ranny zim 1945 r., w czasie działań wo jennych w okr gu podwarszawskim, leczył si przez czas dłuższy w szpitalu w Żyrardowie, gdzie docze kał wyzwolenia. Przy jego łóżku szpitalnym odby wały si pierwsze zebrania Rady organizuj cego si na nowo Wydziału Architektury PW. Do końca ży cia prowadził działalność dydaktyczn w PW, a po nadto w Akademii Górniczej w Krakowie. W 1947 r. PW nadała mu godność doktora honoris causa. Prof. T. Tołwiński zmarł 13 11951 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Pow zkowskim (217 VI 1/2/3). Opracował Bogdan Gadomski 5
Transcript of SYLWETKI PROFESORÓW POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJbcpw.bg.pw.edu.pl/Content/900/sylw_prof_081.pdf ·...
L
SYLWETKI PROFESORÓWPOLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
TADEUSZ TOŁWIŃSKI
(1887—1951)Tadeusz Tołwiński urodził się 18 11887 r. w Odes-
sie, byl synem Mikołaja, architekta, profesora War-szawskiego Instytutu Politechnicznego (1901—1905),współorganizatora (1915) Wydziału Architektury Po-litechniki Warszawskiej (PW). Dzieciństwo i młodośćspędził w Warszawie, gdzie w 1905 r. uzyskał matu-rę w rządowej szkole realnej. Idąc w ślady ojca,przez następnych pięć lat studiował architekturę napolitechnice w Karlsruhe. Po uzyskaniu dyplomu ar-chitekta pogłębiał swą wiedzę specjalistyczną w dzie-dzinie architektury i budowy miast w trakcie licz-nych podróży naukowych do1-Anglii, Francji, Rosji,Włoch i Stanów Zjednoczonych. Plonem tych stu-diów stała się jego pierwsza publikacja o miastach--ogrodach, zamieszczona w Przeglądzie Technicznym(1912).
W 1913 r. T. Tołwiński zdał egzamin państwowyw Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgui rozpoczął praktykę architektoniczną w Warszawie,początkowo w pracowni architekta Cz. Przybylskie-go, późniejszego profesora PW, a następnie samo-dzielnie. Latem 1915 r., wspólnie z ojcem, wziąłczynny udział w organizacji Wydziału ArchitekturyPW i w opracowaniu szczegółowego programu stu-diów, zwłaszcza w zakresie kompozycji architekto-nicznej i budowy miast. Począwszy od listopada1915 r. prowadził wykłady i ćwiczenia z zakresukompozycji architektonicznej na młodszych semes-trach. W 1919 r. został powołany przez Komisję Sta-bilizacyjną na Katedrę Budowy Miast w charakterzezastępcy profesora. W dniu 19 VIII 1920 r. zostałmianowany profesorem nadzwyczajnym. Z dniem9 V 1934 r. uzyskał nominację na profesora zwy-czajnego, a kierowana przez niego Katedra BudowyMiast została przemianowana na Katedrę Urbanis-tyki. W roku akad. 1937/38 sprawował funkcję dzie-kana Wydziału Architektury PW.
Jako architekt prof. T. Tołwiński uczestniczył wwielu konkursach architektonicznych i urbanistycz-nych, zdobywając liczne nagrody. Zrealizował m.in.nagrodzony I nagrodą projekt na rozplanowaniemiasta-ogrodu w Ząbkach pod Warszawą (1912), pro-jekt zespołu gmachów szkolnych Dyrekcji Tramwa-jów Miejskich w Warszawie (1913), projekt odbudo-wy warszawskiego teatru „Rozmaitości" (1920). na-grodzone pierwszymi nagrodami projekty gmachówwarszawskich: Głównego Urzędu Telefonicznego(1922), gimnazjum im. S. Batorego przy ul. Myśli-wieckiej (1923) i Muzeum Narodowego (1924). Byłwspółorganizatorem planu Wielkiej Warszawy i au-torem projektu przebudowy dzielnic warszawskich:Staromiejskiej i Powiśla (1916), przygotował planodbudowy i regulacji Kalisza (1916), wypowiadał sięw sprawach planów zabudowy innych miast, m.hrCiechocinka, Lublina, Lwowa, Łodzi, Sosnowcai Włocławka.
W kwestiach dotyczących regulacji, przebudowyi rozbudowy miast polskich prof. T. Tołwiński zyskałsobie w okresie międzywojennym zasłużoną opinię
Prac. Hist. BGPW — Nr 57Wyk. ZG PW z. 122/88 n. 100. W-110
wybitnego specjalisty i był wielokrotnie powoływa-ny przez Ministerstwo Robót Publicznych i Minister-stwo Spraw Wewnętrznych na rzeczoznawcę i kon-sultanta w sprawach urbanistycznych. Brał czynnyudział w zbieraniu i opracowywaniu materiałów doplanu inwentaryzacyjnego zabytków sztuki miastaWarszawy, będąc przewodniczącym Wydziału Kon-serwatorskiego w Towarzystwie Opieki nad Zabytka-mi Przeszłości (od 1919). Uczestniczył w międzynaro-dowych kongresach urbanistycznych w Wiedniu(1926) i Londynie (1935).
W dorobku pisarskim prof. T. Tołwińskiego naplan pierwszy wybija się trzytomowe, kilkakrotniewznawiane dzieło „Urbanistyka" (t. I—II: 1934—1937,t. III 1963). Dziełem tym zyskał on sobie pełne pra-wo do tytułu pioniera myśli urbanistycznej XX wie-ku i miana twórcy polskiej szkoły m-banistycznej.„Ze szkoły T. Tołwińskiego — powiedział w 1947 r.jeden z członków Senatu Akademickiego PW — wy-szli wszyscy bez wyjątku urbaniści polscy, którzypracują dzisiaj nad odbudową i przebudową miastpolskich z Warszawą na czele".
Prof. T. Tołwiński brał czynny udział w pracachróżnych organizacji społecznych i naukowych, kra-jowych i zagranicznych. Był m.in. współorganizato-rem Towarzystwa Urbanistów Polskich, członkiemStowarzyszenia Architektów RP, Komisji Technicz-nej Polskiej Akademii Umiejętności i TowarzystwaNaukowego Warszawskiego, a od 1926 r. pozostawałwe władzach International Federation for Housingand Town Planning.
Podczas okupacji hitlerowskiej uczestniczył czyn-nie w tajnym nauczaniu na Wydziale ArchitekturyPW, który nie przerwał praktycznie swej działalno-ści mimo zakazu władz niemieckich. Ponadto prze-wodniczył Komisji Rzeczoznawców Urbanistycznych,opracowującej w warunkach konspiracyjnych wy-tyczne dla przyszłej odbudowy i rozwoju powojen-nej Warszawy oraz przygotowywał do druku tomtrzeci swego dzieła „Urbanistyka" (wydany pośmiert-nie w 1963). Aresztowany przez gestapo, spędził kil-ka miesięcy w więzieniu na Pawiaku. Po rozstrze-laniu dziekana Wydziału Architektury, prof. S. Bry-ły w ulicznej egzekucji (3 XII 1943), prof. T. Tołwiń-ski przejął po nim obowiązki dziekana i wypełniałje aż do wyzwolenia.
Ciężko ranny zimą 1945 r., w czasie działań wo-jennych w okręgu podwarszawskim, leczył się przezczas dłuższy w szpitalu w Żyrardowie, gdzie docze-kał wyzwolenia. Przy jego łóżku szpitalnym odby-wały się pierwsze zebrania Rady organizującego sięna nowo Wydziału Architektury PW. Do końca ży-cia prowadził działalność dydaktyczną w PW, a po-nadto w Akademii Górniczej w Krakowie. W 1947 r.PW nadała mu godność doktora honoris causa. Prof.T. Tołwiński zmarł 13 11951 r. w Warszawie i zostałpochowany na cmentarzu Powązkowskim (217-VI--1/2/3).
Opracował Bogdan Gadomski5
