Strategie i narzędzia wyszukiwawczeHumanistyka drugiej generacji, człowiek cyfrowy, II rok, semestr letni 2015/16

Strategie wyszukiwawcze (I)

VIA THE WEBON THE WEB

Wyszukiwanie podstawowych informacji

Zwykle wykorzystywana jest jedna wyszukiwarka

horyzontalna, ogólna, np. Google, Yahoo, Bing,

WolframAlpha

Wyszukiwanie złożone/wielowarstwowe/wieloetapowe

Wyszukiwanie w ukrytych zasobach Internetu

Korzystanie z różnych narzędzi wyszukiwawczych

Wymagana jest znajomość multiwyszukiwarek,

wyszukiwarek specjalistycznych, katalogów

tematycznych, baz danych, serwisów,

zasobów open access

Wyszukiwanie zasobów naukowych, badawczych,

komercyjnych, informacyjnych

Strategie wyszukiwawcze (II)

Przeglądanie (browsing) Wyszukiwanie (searching)

Eksploracja wybranych, konkretnych stron

internetowych/baz danych (nawigacja między

hiperłączami).

Wymaga dobrej znajomości źródeł elektronicznych.

Strategia wykorzystywana do monitoringu

wybranych zasobów.

Odkrywanie wcześniej nieznanych zasobów.

Punktem startowym jest wybór narzędzi specjalistycznych,

za pomocą których można dotrzeć do odpowiednich zasobów.

Wyszukiwanie indeksowanych przez narzędzia specjalistyczne

baz, serwisów, bibliotek cyfrowych, repozytoriów, stron

internetowych.

Eksplorowanie tych zasobów za pomocą zapytań (kwerend)

i słów kluczowych.

Strategia ta jest najskuteczniejsza podczas rozwiązywania

konkretnych problemów i szukania odpowiedzi na precyzyjne

pytania.

Strategia: Wyszukiwanie + Przeglądanie

Wybór strategii

Czy znasz temat/cel poszukiwań?

Czy znasz słowa kluczowe?

Czy znasz odpowiednią stronę internetową?

Przeglądaj zasoby, by wybrać

temat i słowa kluczowe

nie

nie

nie

tak

tak

tak

Użyj wyszukiwarki, by za

pomocą słów kluczowych

dotrzeć do właściwej strony

Kontynuuj wyszukiwanie

Przeszukuj strony internetowe,

używając słów kluczowych jako

narzędzia wyszukiwawczego

Na podstawie: Searching vs. Browsing, [w:] 21st Century Information Fluency [on-line], (23.09.2013)

Źródło: Edukacja medialna [on-line], [dostęp 30.09.2013]. Dostępny w: http://edukacjamedialna.edu.pl/info/infografiki/.

Strategia (III): Model Big 6 Skills

Pamiętaj!

Strategia Big 6 Skills (Wielka Szóstka) nie musi

być linearna, często poszczególne kroki tasują się,

nakładają się na siebie…

1.

Identyfikacja problemu, rzeczywistej potrzeby informacyjnej hipotetycznego klienta

RESEARCHER KLIENT

KOMUNIKACJA – ROZMOWA – WYOBRAŹNIA

2.

Wybór optymalnej strategii wyszukiwawczej, pozyskanie informacji z różnych źródeł

Źródła informacji

Strategie wyszukiwawcze/metody działań

Źródła informacji

Internet, Archiwa, Biblioteki, Eksperci, Urzędy, Zasoby komercyjne,Wywiadownie gospodarcze etc.

3.

Filtracja: wybór, ocena, wartościowanie, selekcja źródeł i informacji

wybór ocena selekcja

4.

Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie dokumentów pochodnych – notatek, zestawień statystycznych,

raportów, streszczeń, baz danych, serwisów www

przetwarzanie analiza/syntezaprodukt

pochodny

5.

Akredytacja informacji, czyli zapewnienie jakości i wiarygodności: kroki od 1 do 4

Świadomość celu/problemu/

potrzeby informacyjnej

Wybór strategii i typów źródeł

Pozyskiwanie i filtrowanie informacji

Opracowanie uzyskanych danych, wytworzenie źródła

pochodnego

6.

Udostępnienie informacji/produktu pochodnego w formie i treści odpowiedniej do zapytania klienta

RaportBaza danych

Serwis internetowyetc.

Klient Poinformowanie klienta o źródłach danych, wyjaśnienie wszelkich wątpliwości związanych z jakością danych i ich prawnym otoczeniem

Narzędzia wyszukiwawcze

Wyszukiwanie zaawansowaneOperatory wyszukiwawcze

Operatory Boole’a

Frazy

Określone pola dokumentów

Operatory bliskości

Maskowanie końcówek

Opcje wyszukiwawcze i filtry wbudowane

w wyszukiwarki, dziedzinowe bazy danych

etc.

B

Operatory algebry Boole’a

A AND

Koniunkcja (iloczyn/mnożenie)

Operator AND – piszemy wielką literą

Domyślna reguła logiczna

Wynik zawiera elementy z obu zbiorów

Składnia: termin A AND termin B AND termin C

Przykład:

Kwerenda: prezydent miasto państwo

Wynik:

strony zawierające wszystkie wskazane słowa,

nie muszą one jednak występować obok siebie

i pojawiać się w tej samej kolejności

Operatory algebry Boole’a

A BOR

Sumowanie logiczne

Operator OR– piszemy wielką literą

Wynik zawiera elementy ze zbioru A lub ze zbioru B

Składnia: termin A OR termin B OR termin C

Przykład:

Kwerenda: prezydent OR miasto OR państwo

Wynik:

strony zawierające słowo prezydent lub miasto lub państwo

Grupowanie słów w wynikach poprzez zastosowanie nawiasu

Kwerenda: prezydent (miasto OR państwo)

Wynik:

strony odnoszące się do prezydenta miasta

lub prezydenta państwa

Operatory algebry Boole’a

A

AND NOT

BB

Negowanie logiczne

Operator NOT– piszemy wielką literą

Wynik zawiera elementy tylko ze zbioru A

Składnia: termin A termin B NOT termin C

Przykład:

Kwerenda: prezydent miasto NOT państwo

Wynik:

strony odnoszące się do prezydenta miasta,

wykluczenie stron związanych z prezydentem państwa

Symbole „+” / „-”

Iloczyn: „+”

Składnia: termin A +termin B

brak spacji

Negacja: „-”

Składnia: termin A -termin B

brak spacji

Przykład:

Kwerenda: prezydent +miasto -państwo

Wynik: strony odnoszące się do prezydenta miasta, wykluczenie stron związanych z prezydentem państwa

Operator bliskości – proksemiczny: NEXT

Składnia: termin A NEXT/liczba termin B

najwyższa liczba terminów oddzielająca terminy A i B

Przykład:

Kwerenda: prezydent NEXT/4 miasta

Wynik: zwraca dokumenty, w których pomiędzy terminem prezydent a terminem miasta występują najwyżej

4 inne terminy (a zatem 0, 1, 2, 3 lub 4 terminy).

Ważne:

Kwerenda: prezydent NEXT/0 miasto równoznaczna jest z kwerendą: „prezydent miasta” (fraza)

Wyszukiwanie fraz – należy użyć cudzysłowu

Składnia: „termin A termin B”

Przykład:

Kwerenda: „obowiązki prezydenta miasta”

Wynik: strony z podaną frazą (dowolne miejsce zamieszczenia, przynajmniej raz)

Kwerenda: „obowiązki prezydenta miasta” w Polsce

Wynik: strony z podaną frazą, z przyimkiem w, z rzeczownikiem Polsce

(dowolne miejsce zamieszczenia, przynajmniej raz)

Wpisywanie w kwerendę rzadkich/specjalistycznych słów ze znakami zastępczymi, np. * (gwiazdka)

Przykład: w przypadku dłuższych fragmentów (np. utworu, którego autora nie jesteśmy pewni), wpisujemy słowa/frazy

charakterystyczne (rzadkie), umieszczając pomiędzy nimi znak zastępujący całe słowa

Pośród narodów - wyście nędzarzami!

Z dumą hidalgów nosicie łachmany,

I odkrywacie światu swoje rany,

Aby zarabiać na chleb krwią i łzami. (Asnyk)

Kwerenda: * hidalgów * łachmany

Wynik: strony/dokumenty z tekstem i oznaczeniem autora

Wyszukiwarki mają ograniczenia związane z ilością słów w kwerendzie, np. Google przyjmuje tylko 10 terminów

Operator filtrujący

Składnia/przykład Cel zastosowania

intitle: intitle:muzeum – zwraca strony zawierające w tytule strony słowo muzeum

ogranicza przeszukiwanie do tytułów stron

inurl: inurl:edu – zwraca strony, w których adresie wystąpi rozszerzenieedu

wyszukiwanie do adresów stron WWW

intext: intext:konserwacja – zwraca strony, w których treści wystąpi słowo konserwacja

powoduje przeszukiwanie wyłącznie treści stron, ignoruje hiperłącza, adresy stron i ich tytuły

inanchor: inanchor:jacek – zwraca strony, które posiadają w swoich strukturach odsyłacze do stron zawierających w opisie słowo jacek(np. kurski, santorski, kuroń)

ogranicza wyszukiwanie do hiperłączy strony (podczas tworzenia hiperłączy poza znacznikami html podawane są opisy), element inanchor: przeszukuje opisy stron

site: rekrutacja site:umk.pl – zwraca strony podające zasady rekrutacji na UMK

pozwala ograniczyć obszar wyszukiwania do dowolnej witryny lub domeny

link: link:tvn24.pl – zwraca strony, które zawierają łącza do serwisu TVN24.pl

zwraca listę stron, które zawierają odsyłacze do wskazanego adresu

Składnia specjalnaUwaga! Między operatorem a terminem nie ma spacji

Operator filtrujący

Składnia/przykład Cel zastosowania

filetype: archiwa filetype:pdf – zwraca strony tematycznie dotyczące archiwów, zapisane w formacie pdf

pozwala na wyszukiwanie różnych rodzajów plików

related: related:www.umk.pl – zwraca strony podobne do UMK, a więc szkół wyższych

wyszukuje strony podobne/pokrewne do wskazanej

info: info:www.helion.pl – wyświetlone zostaną odnośniki do stron zawierających kopię strony Wydawnictwa Helion, linki do tej strony i jej podstron oraz strony podobne

pozwala wyświetlić hiperłącza do stron zawierających więcej informacji nt. wskazanej strony (poszukiwania obejmują hiperłącza, podstrony, strony zawierające wskazany adres)

cache: cache:www.yahoo.com – zwraca archiwalną stronę wyszukiwarki Yahoo!

odszukuje kopię strony zaindeksowaną przez Google, nawet jeśli oryginał strony nie jest już dostępny

http://www.google.pl/intl/pl/help/operators.html

Opracowanie: M. Kowalska

Ćwiczenie

Wyszukaj danych na wybrany temat, korzystając z wyżej przedstawionych operatorów/terminów

wyszukiwawczych.

Skorzystaj z wybranej wyszukiwarki ogólnej – np. Google, Yahoo, Bing, WolframAlpha

Formułując kwerendy, zastosuj różne kombinacje operatorów/terminów wyszukiwawczych.

Porównaj otrzymane wyniki (ilość rekordów przy różnych kwerendach, relewantność [odpowiedniość]

do zapytania).

Przykład:

Kwerenda: „wizualizacja wiedzy” filetype:pdf