STRATEGICZNY PLAN ADAPTACJI DLA SEKTORÓW I OBSZARÓW

WRAŻLIWYCH NA ZMIANY KLIMATU DO ROKU 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO

ROKU 2030 ORAZ ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W MIASTACH

Szymon TumielewiczDepartament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej

r. 1900

r. 2000

V RAPORT IPCC - SKUTKI ZMIAN KLIMATU W EUROPIE

3

Globalna średnia temperatura przy powierzchni Ziemi w dekadzie 2006 – 2015 byłao 0,83 – 0,89 st. C wyższa niż przed rewolucją przemysłową, a w Europie temperatura w latach2006 – 2015 była o 1.5 st. C wyższa niż przed rewolucją przemysłową.

Rok 2015 był najcieplejszym w całej historii pomiarów.

Liczba opadów wzrosła na większości obszarów Europy północnej, szczególnie w Zimie przy jednoczesnym spadku na obszarze Europy południowej, szczególnie w lecie.

Częstotliwość i intensywność opadów ekstremalnych wzrosła na wybranych obszarach Europy, szczególnie na północy oraz w części centralnej (w tym w Polsce)

KLUCZOWE OBSERWOWANE I PROGNOZOWANE ZMIANY KLIMATU I ICH SKUTKI

WG EUROPEJSKIEJ AGENCJI ŚRODOWISKA

4

Polska (Region Kontynentalny)

Wzrost częstotliwości występowania i intensywności ekstremów temperaturowych

Zmniejszenie liczby opadów w porze letniej

Zwiększanie ryzyka występowania powodzi rzecznych

Zwiększanie ryzyka występowania pożarów lasów

Zmniejszenie wartości gospodarczej lasów

Wzrost zapotrzebowania energetycznego na potrzeby chłodzenia

POROZUMIENIE PARYSKIE – COP21 (UNFCCC, 2015)

Rządy Państw Stron UNFCCC podpisując porozumienie paryskie (COP21, UNFCCC 2015) zobowiązały się m.in:

5

Poprawiać zdolność społeczeństw do radzenia sobie ze skutkami zmian klimatu

Udzielać krajom rozwijającym się stałego wsparcia w zwiększonym wymiarze, aby umożliwić im przystosowanie się do zmian klimatu

Ustalić cel adaptacyjny - "wzmacnianie potencjału adaptacyjnego, wzmocnienie odporności i zmniejszenie podatności na zmiany klimatyczne”

Angażować się w proces planowania adaptacji do zmian klimatu na poziomie krajowym

proszę wskazać 3 rozwiązania, które był(a)by Pan/i skłonna(y) zaakceptować, aby

przyczynić się do ograniczenia następstw ekstremalnych zjawisk pogodowych:

47

46

46

32

32

31

20

0

4

11

ograniczyć zużycie energii elektrycznej w czasie fali upałów

zrezygnować np. z budowy nieruchomości na terenie zalewowym

zrezygnować lub ograniczyć podlewanie roślinności w czasie suszy

wykupić dodatkowe ubezpieczenie majątku od zjawisk pogodowych

zrezygnować z budowy na terenach atrakcyjnych w przypadku, gdy

oddziałuje to negatywnie na stopień przewietrzenia miasta

zrezygnować z indywidualnego transportu na rzecz komunikacji miejskiej

opłacać taryfę za zagospodarowanie wód deszczowych

inne

żadne z powyższych

nie wiem, trudno powiedzieć13

ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA W KONTEKŚCIE ZMIAN KLIMATU I ADAPTACJI

Działania UE- Strategia Adaptacyjna UE

(opublikowana w kwietniu 2013 r.)

Główne założenia:

zwiększenie świadomości nt. wagi

adaptacji,

wymiana informacji (climate-

adapt.eea.europa.eu),

współpraca i partnerstwo, szczególna

rola miast i włączenie Porozumienia

Burmistrzów,

zintegrowane podejście – włączenie

kwestii adaptacyjnych do innych

polityk.

7

Działania RP - Strategiczny plan adaptacji dla

sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu

do r. 2020 (SPA 2020)(przyjęty przez RM - październik 2013 r.)

8

Wzmocnienie filaru adaptacyjnego w polityce klimatycznej.

Zmniejszenie wrażliwości kraju na zmiany klimatyczne.

Stworzenie warunków dla stabilnego rozwoju społeczno

-gospodarczego w obliczu ryzyk zw. ze zmianami klimatu.

Impuls dla innowacyjności

Polityka klimatyczna

mit

yg

ac

ja

ad

ap

tacja

Source: Updated from EEA, 2014, 2015a.

9

UE – POLITYKI ADAPTACYJNE W KRAJACH CZŁONKOWSKICH I STOWARZYSZONYCH

Cel główny SPA 2020

Cel główny zostanie osiągnięty poprzez

realizację celów szczegółowych i wskazanych

w ramach tych celów kierunków działań,

stanowiących zasadniczy element SPA 2020.

WSKAŹNIK: plany adaptacji do zmian klimatu

w miastach powyżej 100 tyś mieszkańców

10

Zapewnienie zrównoważonego rozwoju

oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki

i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu.

SPA 2020 – zakres

wskazuje cele i kierunki działań adaptacyjnych,

które należy podjąć w najbardziej wrażliwych sektorach

i obszarach w okresie do roku 2020;

koresponduje z obowiązującymi strategiami rozwoju

i jednocześnie stanowi ich niezbędne uzupełnienie w

kontekście adaptacji;

wykazuje jako największe zagrożenie dla gospodarki

i społeczeństwa ekstremalne zjawiska pogodowe, będące

pochodnymi zmian klimatycznych;

wskazuje system realizacji SPA2020, identyfikując

podmioty odpowiedzialne oraz wskaźniki monitorowania

i oceny realizacji celów;

wskazuje grupy działań adaptacyjnych, obejmujących

przedsięwzięcia techniczne, zmiany regulacji prawnych,

wdrożenie systemów monitoringu odnoszących się do

poszczególnych dziedzin i obszarów oraz szerokie

upowszechnianie wiedzy na temat koniecznej zmiany

zachowań gospodarczych.

11

Wrażliwe sektory i obszary:

Zagrożenie dla gospodarki i

społeczeństwa:

nawalne deszcze, powodzie,

podtopienia, osunięcia ziemi, fale

upałów, susze, huragany,

osuwiska itp.

Budownictwo

Gosp. wodna

Leśnictwo

Rolnictwo

Strefa wybrzeża

Turystyka

Energetyka

Górnictwo

Różnorodność

biologiczna

Zdrowie Miasta

Transport

SPA 2020 – wdrażanie„miękka” koordynacja MŚ

wspieranie zaangażowania właściwych instytucji,

w tym samorządów regionalnych i lokalnych w proces wdrażania

SPA 2020

zapewnianie właściwego ukierunkowania działań

adaptacyjnych w programach w ramach polityki

spójności UE

zapewnianie możliwości finansowania działań adaptacyjnych na poziomie

krajowym, regionalnym i lokalnym w ramach systemu funduszy środowiskowych

NFOŚiGW i wfośigw

12

Wdrażanie SPA 2020 – kierunki działań

przypisane samorządom

edukacja w zakresie zmian klimatu i

ograniczenia ich skutków,

monitoring zmian wrażliwości gospodarki i

społeczeństwa oraz postępu we wdrażaniu

regionalnych i lokalnych strategii / planów

adaptacyjnych,

planowanie przestrzenne na poziomie

regionalnym i lokalnym z uwzględnieniem

zmian klimatu i adaptacji,

adaptacja do zmian klimatu w miastach,

w tym przygotowanie i wdrażanie

zintegrowanych strategii / planów

adaptacyjnych,

rozwój usług zdrowotnych ze szczególnym

uwzględnieniem wrażliwości mieszkańców

na występowanie fal upałów,

13

ograniczenie skutków zagrożeń w rolnictwie,

lasach i ekosystemach wynikających z

pojawiania się inwazyjnych gatunków i chorób,

promocja właściwego gospodarowania na

obszarach rolnych, wsparcie technologiczne

gospodarstw oraz doradztwo technologiczne,

uwzględnienie trendów klimatycznych w

procesie projektowania i budowy infrastruktury

transportowej.

Miasta – „lokomotywy rozwoju”

W szczegółowym celu 4. SPA 2020 (Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego

i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu) podkreślono wrażliwość miast na zmiany

klimatu i ich znaczenie w procesie adaptacji.

14

Ponad 60% ludności Polski żyje w miastach, które są

głównymi ośrodkami działalności gospodarczej i

kulturalnej, centrami innowacji oraz miejscem

zatrudnienia.

Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu

będą miały wpływ na dynamikę rozwoju miast i na

kondycję ekonomiczną całych państw, jak również

na jakość życia ich mieszkańców.

W miastach wojewódzkich, które należą do grupy miast

powyżej 100 tys. mieszkańców jest generowana

ponad połowa polskiego PKB.

Konieczność przygotowania tych obszarów do możliwych zmian i zagrożeń stanowi

wyzwanie zarówno dla samorządów lokalnych jak i dla ich mieszkańców.

Zagrożenie dla miast

15

Opady - deszcze nawalne i susze

powodzie i podtopienia

niedobory wody

gwałtowne burze

Występowanie ekstremów

temperaturowych

miejska wyspa ciepła (MWC)

inwersje termiczne

smog (kwaśny i fotochemiczny)

Zaburzenia cyrkulacji powietrza

w mieście

brak lub ograniczone

przewietrzanie

kaniony miejskieZjawiska te mogą występować samodzielnie, lecz często

obserwuje się ich silne powiązania, a co za tym idzie, wzmocnienie

zagrożeń i wynikających z nich negatywnych skutków.

Miejski Plan Adaptacji (MPA)

- zakres

Wstęp

Diagnoza - uzasadnienie potrzeby opracowania planu adaptacji dla

miasta, podsumowanie i wnioski z przeprowadzonych analiz (dane

liczbowe, mapy)

główne zagrożenia - wnioski z ekspertyzy

ocena podatności – wnioski z kompleksowej oceny podatności

analiza ryzyka – wnioski z analizy dot. możliwych

szans i zagrożeń

Działania adaptacyjne – charakterystyka priorytetowych

działań, analiza opcji

Wdrażanie MPA – harmonogram realizacji działań

adaptacyjnych, odpowiedzialne jednostki

Monitoring realizacji MPA

Załączniki (np. raporty z konsultacji, mapy,

listy projektów)

16

PROJEKT - PLANY ADAPTACJI

DO ZMIAN KLIMATU W

MIASTACH

Projekt MPA 2016-2018

18

• przygotowanie planów adaptacji w 44 miastach biorących udział w

projekcie plus Warszawa w ramach projektu ADAPTCITY przyczyni się od

objęcia ochroną ok 30% ludności Polski

• realizacja projektu uruchomi podobne działania na poziomie lokalnym

w mniejszych miastach i gminach!

44 miast => 30% ludności

19

Cele i ramy czasowe projektu MPA

Określenie podatności największych miast na

zmiany klimatu

(miasta >100 tys. mieszkańców oraz Sopot i kilka

miast z Konurbacji Górnośląskiej)

identyfikacja zagrożeń, analiza ryzyk

Zaplanowanie działań adaptacyjnych na poziomie

lokalnym

(finansowanie tych działań: POIiŚ + RPO +

NFOŚiGW/wfośigw, LIFE etc.)

Podniesienie świadomości nt. potrzeb adaptacji do

zmian klimatu na poziomie lokalnym

- jednolita

metodyka

- realizacja celu

SPA 2020

- wysoka jakość

Projekt będzie realizowany w latach 2017- 2019

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ