„STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU … · wizerunkowa sytuacja wyjŚciowa gminy miasta...

1

„STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO " 2011

2


SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I – ANALIZA I OCENA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ GMINY DRAWSKO I MIASTA CZARNKÓW ........................................................................................................... 4

WSTĘP .............................................................................................................................. 5 1. PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU MARKETINGU ........................................... 5 2. PROMOCJA GMINY, STRATEGIE PROMOCYJNE ................................................... 8 3. STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO GMINY DRAWSKO I MIASTA CZARNKÓW ..............................................................................14

1. POSIADANE ZASOBY I ICH ATRAKCYJNOŚĆ ORAZ MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA POD KĄTEM ROZWOJU TURYSTYKI – DLA GMINY MIASTA CZARNKÓW .....................................................................................................................16

1.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE - CZARNKÓW .......................................................18 1.2 ŚRODOWISKO NATURALNE .................................................................................20 1.3 ŚCIEŻKI I SZLAKI ...................................................................................................30 1.4 BAZA TURYSTYCZNA – NOCLEGOWA, GASTRONOMICZNA .............................34 1.5 WALORY ARCHITEKTONICZNE, OBIEKTY ZABYTKOWE, CENNE POD WZGLĘDEM HISTORYCZNYM, CIEKAWE MIEJSCA ..................................................37 1.6 SPORT ....................................................................................................................44 1.7 KULTURA ...............................................................................................................46 1.8 WYDARZENIA KULTURALNE ................................................................................48 1.9 STOWARZYSZENIA ...............................................................................................52 1.10 WSPÓŁPRACA – UDZIAŁ GMINY W ORGANIZACJACH I STOWARZYSZENIACH ......................................................................................................................................54

2. POSIADANE ZASOBY I ICH ATRAKCYJNOŚĆ ORAZ MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA POD KĄTEM ROZWOJU TURYSTYKI – DLA GMINY DRAWSKO ...56

2.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ...............................................................................56 2.2 ŚRODOWISKO NATURALNE .................................................................................59 2.3 ŚCIEŻKI I SZLAKI ...................................................................................................70 2.4 BAZA TURYSTYCZNA – NOCLEGOWA, GASTRONOMICZNA .............................80 2.5 WALORY ARCHITEKTONICZNE, OBIEKTY ZABYTKOWE, CENNE POD WZGLĘDEM HISTORYCZNYM, CIEKAWE MIEJSCA ..................................................84 2.6 SPORT ....................................................................................................................92 2.7 KULTURA ...............................................................................................................94 2.8 IMPREZY CYKLICZNE I INNE ................................................................................95 2.9 SMAKI DRAWSKA ..................................................................................................99 2.10 ZNANI I CENIENI ................................................................................................ 100 2.11 STOWARZYSZENIA ........................................................................................... 104 2.12 WSPÓŁPRACA – UDZIAŁ GMINY W ORGANIZACJACH I STOWARZYSZENIACH, MIASTA PARTNERSKIE ..................................................... 107

3. WIZERUNKOWA SYTUACJA WYJŚCIOWA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ..................................................................................................................... 109

3.1 WIZERUNEK ZEWNĘTRZNY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO .......... 112 3.2 WIZERUNEK WEWNĘTRZNY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ......... 120 3.3 ANALIZA OBECNEJ STRUKTURY TURYSTÓW .................................................. 135 3.4 ANALIZA KONKURENCJI ..................................................................................... 136

4. PRZYSTAŃ – NA NIEJ BUDUJEMY PRZYSZŁOŚĆ – KREACJA PRODUKTU MARKOWEGO DRAWSKA I CZARNKOWA................................................................... 138 5. POZNAŃ – KIERUNEK PROWADZENIA DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH ..................... 153 6. DRAWSKO I CZARNKÓW ARENĄ ZAINTERESOWAŃ KIBICÓW PIŁKARSKICH ODWIEDZAJĄCYCH WIELKOPOLSKĘ PRZY OKAZJI EURO 2012 .............................. 178 7. CHARAKTERYSTYKA I OCENA OBECNYCH MATERIAŁÓW I DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH GMIN ............................................................................................... 180

3


7.1 ORGANIZACJA DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH W GMINACH ................................ 180 7.2 SPOSOBY I MIEJSCA PROWADZENIA KOMUNIKACJI W GMINACH [STAN OBECNY] .................................................................................................................... 182

8. ANALIZA SWOT ......................................................................................................... 186 9. PODSUMOWANIE CZĘŚCI ANALITYCZNEJ ............................................................. 189

CZĘŚĆ II - STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO ..... 191 10. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA STRATEGII.................................................................... 192

10.1 MISJA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ................................ 192 10.2 CELE STRATEGII ............................................................................................... 193

11. SZCZEGÓŁOWE ZAŁOŻENIA STRATEGICZNE ..................................................... 205 11.1 UNIKALNA CECHA MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ........................ 205 11.2 KLUCZOWE WARTOŚCI MARKI ........................................................................ 206 11.3 LOGO I HASŁO PROMOCYJNE ......................................................................... 208

12. PRODUKTY POZYCJONUJĄCE I DZIAŁANIA PROMOCYJNE GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ................................................................................. 211

12.1 PODSTAWOWY WYRÓŻNIK MARKI – CZYLI UNIKALNA CECHA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO ............................................................... 211 12.2 GŁÓWNE PRODUKTY TURYSTYCZNE W RAMACH MARKI CZARNKÓW I DRAWSKO .................................................................................................................. 213 12.3 DZIAŁANIA INFORMACYJNE I PROMUJĄCE .................................................... 229 12.4 HARMONOGRAM DZIAŁAŃ INFORMACYJNYCH I PROMUJĄCYCH ............... 245 12.5 KOSZTY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZAPLANOWANYCH DZIAŁAŃ INFORMACYJNYCH I PROMUJĄCYCH ..................................................................... 247

13. WYTYCZNE DO SYSTEMU IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ ..................................... 248 14. MONITORING STRATEGII ....................................................................................... 251 15. PODSUMOWANIE CZĘŚCI KONCEPCYJNEJ......................................................... 252

4


CZĘŚĆ I – ANALIZA I OCENA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ GMINY DRAWSKO I MIASTA CZARNKÓW

5


WSTĘP1

1. PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU MARKETINGU Zinterpretować promocję nie jest łatwo. Słowo tak modne w dzisiejszych czasach, jest częścią olbrzymiej machiny zwanej marketingiem. Budowanie strategii promocji powinno posiadać silne fundamenty, oparte na marketingowych prawidłach i zasadach. Czym jest „marketing”? W literaturze fachowej marketing posiada wiele definicji naukowych. Mówiąc najprościej - jest to sposób działania i zarządzania w firmie, w naszym przypadku w gminie, mieście. Termin marketing pojawił się po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych. Słowo „marketing” pochodzi z j. angielskiego (market – rynek) i oznacza działanie na rynku. Amerykańskie Stowarzyszenie Marketingu, zrzeszające specjalistów tej dziedziny, definiuje marketing jako:

„Proces planowania i wdrażania koncepcji obejmującej wycenę, promocję i dystrybucję idei, dóbr lub usług, w celu

stworzenia transakcji wymiany, które zaspokoją cele indywidualne oraz organizacyjne”.

Definicja ta podkreśla wagę korzystnych transakcji wymiennych, które zaspokajają cele zarówno kupujących, jak i sprzedających idee, produkty i usługi – niezależnie od tego, czy chodzi o pojedyncze osoby, czy też o organizacje. Innymi słowy – marketing to dostarczanie właściwego produktu na właściwy rynek, we właściwym czasie i po właściwej cenie. Swego rodzaju „ściągawką” z marketingu jest tzw. mieszanka marketingowa, po angielsku marketing mix. Mieszanka ta określana jest często skrótem „czterech P” od pierwszych liter czterech angielskich słów. Marketing mix tworzą cztery elementy:

Product (produkt)

Price (cena)

Place (miejsce)

Promotion (promocja). Dzisiaj termin marketing możemy interpretować w co najmniej dwóch znaczeniach:

Interpretacja tradycyjna marketingu

Utożsamia marketing jako czynności wspierające sprzedaż wyrobów i usług, wykonywane różnymi metodami, technikami oddziaływania na nabywcę.

Interpretacja współczesna

Przyjmuję tezę, że główną zasadą postępowania marketingowego jest dążenie do usatysfakcjonowania partnera wymiany. Realizacja zasad marketingu współczesnego oznacza przyjęcie orientacji na odbiorcę, w miejsce orientacji na produkt. Tak więc kładzie nacisk na istotę wymiany, która jest podstawową formą zaspakajania potrzeb. Jednak nie skupia się dokładnie na potrzebach, co na źródłach satysfakcji klienta.

1 W opracowaniu wykorzystano tekst pochodzący ze strony Internetowej Encyklopedia Zarządzania, adres: http://mfiles.pl/pl/index.php/Definicja_marketingu oraz fragmenty literatury przedmiotu, książki: E. Glińska, M. Florek, A. Kowalewska, Wizerunek miasta od koncepcji do wdrożenia, jak również P. Kotler, Marketing 3.0

6


Takie rozumienie marketingu znajduje wyraz w definicji Amerykańskiego Stowarzyszenia Marketingu, która określa marketing jako proces planowania i realizacji pomysłów, urzeczywistniania koncepcji, ustalania cen, promocji, dystrybucji idei towarów i usług do kreowania wymiany, która realizuje cele jednostki i przedsiębiorstw. W odniesieniu do samorządów zwykło się stosować nieco inne podejście i terminologię, choć bazującą na tych samych zasadach, co „tradycyjna” koncepcja marketingowa.

Wprowadzono w literaturze pojęcie „marketing terytorialny”. Jest to, najprościej rzecz ujmując, całokształt

podejmowanych działań, mających na celu przyciągnięcie do gminy przede wszystkim inwestorów, rozwój lokalnych przedsiębiorstw i promowanie korzystnego wizerunku

gminy2 na zewnątrz. Marketing terytorialny to nagłośnienie atrakcyjności gminy w taki sposób, by o jej dobrym wizerunku wiedziało jak najwięcej osób, potencjalnych inwestorów, ale i turystów oraz ewentualnych, przyszłych mieszkańców. To także działania nad wizerunkiem gminy na szczeblu regionalnym, krajowym, a następnie międzynarodowym, np. poprzez struktury unijne. Marketing terytorialny przeżywa obecnie w Polsce boom, który widać po wielości i różnorodności akcji promujących miasta (np. Gdynia, Poznań, Łódź, Białystok, Pcim), jak również regiony (zachodniopomorskie, lubelskie, dolnośląskie), które są realizowane w oparciu o cały wachlarz środków przekazu (outdoor3, telewizja, radio, BTL4, Internet, prasa). J. R. Gold i S.V. Ward definiują marketing jako proces, w którym lokalne działania nakierowane są na efektywne, społeczne i ekonomiczne funkcjonowanie terytorium, zgodnie z szerszymi, wytyczonymi celami. Działania te powinny być związane tak blisko, jak to tylko możliwe, z charakterem popytu zgłaszanego przez zainteresowane grupy docelowe. A. Szromnik z kolei określa marketing terytorialny jako całokształt skoordynowanych działań podmiotów lokalnych, regionalnych lub ogólnokrajowych, zmierzających do wykreowania procesów wymiany i oddziaływania poprzez rozpoznanie, kształtowanie i zaspokojenie potrzeb oraz pragnień mieszkańców. W próbach definiowania marketingu terytorialnego pojawia się też aspekt budowania przewagi konkurencyjnej jako główny cel zastosowania tego pojęcia. Wówczas marketing terytorialny należy rozumieć jako zintegrowany zespół instrumentów i działań, mających na celu wzrost zdolności konkurencyjnej, wyodrębnionej i zagospodarowanej przestrzeni

2 Pojęcie „gmina” oznacza w opracowaniu zarówno gminę wiejską (jaką jest Drawsko), jak i miejską (jaką jest miasto Czarnków).

3 Zgodnie z definicją zawartą w encyklopedii Internetowej Wikipedii - Outdoor (ang. na zewnątrz) – to reklama zewnętrzna, reklama uliczna, out of home, nazywany także skrótem ooh dosłownie "poza domem". Jest to wizualna elektroniczna komunikacja. Jej celem jest dostarczanie przekazu reklamy do konkretnych miejsc, w określonych porach z treścią dopasowaną do lokalizacji wyświetlacza (local advertising). Outdoor oznacza reklamę eksponowaną na zewnątrz, prezentowaną na specjalnie do tego przeznaczonych nośnikach reklamy: tablicach reklamowych, billboardach, citylightach, słupach ogłoszeniowych, nośnikach zamocowanych na wiatach przystankowych, czy kioskach, tablicach elektronicznych, telebimach, itp. Niestandardowym rozwiązaniem w reklamie zewnętrznej jest reklama ambientowa: opakowywanie budynków lub reklama wielkoformatowa z wykorzystaniem form trójwymiarowych.

4 Zgodnie z definicją podawaną przez Wikipedię - BTL (ang. below the line) to działania reklamowe, skierowane do konkretnego klienta, nie będące reklamą w środkach masowego przekazu. Nośniki reklamy BTL są skierowane głównie do detalistów i konsumentów i noszą nazwę materiałów POS (ang. point of sales) lub POP (ang. point of purchase).

7


(miejscowości, gminy, regionu turystycznego), w stosunku do innych tego rodzaju jednostek przestrzennych5.

W ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat marketing był jednym z najbardziej fascynujących obszarów świata biznesu. Marketing przez ten okres obracał się wokół trzech głównych dyscyplin – zarządzania produktem, zarządzania klientem oraz zarządzania marką. Koncepcje marketingu, zdaniem Philipa Kotlera6, ewaluowały od skupienia się na zarządzaniu produktem w latach 50. i 60. ubiegłego wieku, po koncentrację na zarządzaniu klientem w latach 70. i 80. Następnie w latach 90. i w pierwszej dekadzie po roku 2000 zajęto się zarządzaniem marką. To właśnie ciągłe dopasowywanie koncepcji do nowych etapów rozwoju ludzkości czyni marketing tak fascynującym. Obecnie, jak twierdzi Philip Kotler, jesteśmy świadkami narodzin Marketingu 3.0, czy też ery nakierowanej na wartości. Dla marketerów nie ma już po prostu konsumenta – jest człowiek. Ma on rozum, serce i duszę. Zgodnie z koncepcją tego nowego marketingu, klient nie oczekuje jedynie, że produkt lub usługa spełnią jego oczekiwania pod względem funkcjonalnym, czy też emocjonalnym. Teraz spodziewa się również spełnienia duchowego. Stąd tak istotne, aby firmy, a z perspektywy niniejszego opracowania także samorządy – spróbowały spełnić te oczekiwania swoją ofertą. Dlatego w strategii promocji ważne jest, aby nie tylko promować konkretne produkty, czy też posiadane zasoby, ale aby zbudować wokół nich odpowiednią otoczkę, opartą na wartościach kulturalno-duchowych (np. wystawy, występy teatralne, galerie, kursy fotografii, malarstwa, imprezy skupiające różnych odbiorców, konkursy, festiwale, itp.).

Specjaliści od marketingu muszą zidentyfikować obawy i pragnienia konsumentów, aby móc dotrzeć do ich umysłów,

serc i ducha. Odrębną dziedziną, często dominującą marketing terytorialny, jest marketing turystyczny, ponieważ początkowo przeważającą grupę docelową wielu obszarów stanowili turyści i to głównie do nich kierowano działania marketingowe. Stąd też wiele rozwiązań stosowanych w marketingu turystycznym przeniesiono bezpośrednio do wszelkich działań marketingowych, odnoszących się do określonego terytorium. Potrzeba zintegrowania działań na rzecz wielu segmentów, nie tylko turystów, ale także inwestorów i mieszkańców, spowodowała rozwinięcie bardziej kompleksowego podejścia do marketingu w jednostkach terytorialnych. Do charakterystycznych cech i wyznaczników marketingu terytorialnego można zaliczyć:

zaakceptowanie filozofii marketingu przez władze gminne (miejskie), który powinien być rozumiany jako podejście do zarządzania;

świadomą orientację na „klientów” gminy, ich potrzeby i preferencje we wszystkich obszarach funkcjonowania gminy;

analizę możliwości wewnętrznych gminy, w tym przede wszystkim analizę oferty gminnej, ocenę pozycji konkurencyjnej gminy, analizę ich nabywców;

analizę zorientowanych marketingowo celów gminy, zgodnych ze Strategią Promocji i Strategią Rozwoju;

systematyczne badanie potencjalnych nabywców i przewidywanie ich zachowań;

koordynację wszelkich form działalności w gminie, skierowanych na osiąganie celów marketingowych gminy;

koncentrację na wybranych rynkach docelowych7.

5 Por. E. Glińska, M. Florek, A. Kowalewska, „Wizerunek miasta od koncepcji do wdrożenia”

6 Por. P. Kotler, “Marketing 3.0”.

7 Por. P. Kotler, “Marketing 3.0”.

8


2. PROMOCJA GMINY, STRATEGIE PROMOCYJNE Promocja to zbiór środków, za pomocą których przedsiębiorstwo lub sprzedawca (w naszym przypadku gmina) komunikuje się z rynkiem, czyli przekazuje informacje o swojej działalności lub konkretnych produktach i usługach. Aby nawiązać kontakt, przedsiębiorstwo (gmina) uruchamia cały system działań, których celem jest rozpoznanie i trafienie w potrzeby potencjalnych klientów (np. turystów, inwestorów) i zachęcenie ich do nabycia danego dobra, a także wytworzenie pozytywnego wizerunku produktu i firmy oraz utrwalanie go8.

„Promocję można zdefiniować jako różnego rodzaju zabiegi i środki, za pomocą których doprowadza się do świadomości ludzi informacje i oceny dotyczące produktów (towarów lub usług) albo idei (koncepcji, nauk, programów wyborczych,

itd.). Cele te realizuje się między innymi poprzez informowanie, demonstrowanie, przekonywanie, zachęcanie,

powtarzanie, itp.”. Aby działania promocyjne były skuteczne, konieczne jest zorganizowanie odpowiedniego systemu informacyjnego, zwanego systemem promocji. Zapewnia on dwukierunkowy przepływ informacji na linii producent – pośrednicy – konsumenci. Dzięki systemowi promocji powstaje sprzężenie zwrotne, dzięki któremu wysyłający informacje może obserwować reakcje adresata na wysyłane bodźce. Firma otrzymuje w ten sposób odpowiedź na realizowane przez siebie działania. Samorząd, jako podmiot współtworzący gospodarcze realia makroekonomiczne, skazany jest również na walkę w wolnorynkowej konkurencji. Aby móc ją skutecznie podjąć, musi dostosować swoje struktury do standardów obowiązujących w nowoczesnych przedsiębiorstwach. Musi się więc przede wszystkim promować. Ważne jest, aby z jednej strony władze promowały gminę jako towar szczególnego rodzaju, zachwalając jego zalety, a z drugiej – reklamować siebie, swoje działania i swoją politykę skierowaną zarówno do mieszkańców, jak i gości – turystów. Promocja gminy to nie tylko troska o jej wizerunek „na zewnątrz”, ale również konieczność dbania o zrozumienie mieszkańców dla podejmowanych przez władze decyzji. To także konieczność ciągłej edukacji mieszkańców w zakresie rozwoju lokalnej demokracji i uświadamiania im znaczenia, jakie mają wybory dla ich przyszłego „życia i egzystowania” w lokalnej przestrzeni. W dzisiejszych czasach chyba wszystkie gminy są świadome konieczności podejmowania działań marketingowych. W istniejących obecnie warunkach społeczno-gospodarczych gmina stała się prężnym i elastycznym podmiotem, uwzględniającym wymogi rynku, wprowadzającym badania, działania promocyjne, public relations oraz inne instrumenty marketingu9.

8 Przy opracowaniu podrozdziału dotyczącego promocji korzystano m.in. ze stron Internetowych: Promocja - Słownik Finansowy FinDict, Promocja - definicja http://www.findict.pl/slownik/promocja; oraz wykorzystano obszernie (na stronach 5 – 10 niniejszej Strategii) opracowanie P. Misiło, Nowoczesna promocja miasta – adres: http://www.misilo.pl/publikacje.

9 Za P. Misiło, „Nowoczesna promocja miasta”.

9


Promocja gminy bez wątpienia zwiększa szanse rozwojowe, z kolei efekty rozwoju można pomnożyć umiejętnie je

propagując. Podkreślić należy fakt, iż korzystanie z funduszy unijnych nakłada dziś obowiązek promowania tych projektów, więc promocja to w dzisiejszych czasach symbol przedsiębiorczości władz samorządowych. Niestety fakty są nieubłagane… Średnia wydatków miasta (i miasteczka) brytyjskiego na promocję wynosi prawie milion funtów. Promują się praktycznie wszyscy, ale na różne sposoby, nie zawsze przyjmujące formy kampanii reklamowych. Najczęściej są to cykliczne imprezy, działania Internetowe oraz PR. Świetnym przykładem wykorzystania możliwości Internetu jest strona Internetowa amerykańskiego San Jose (www.sanjoseca.gov). W Polsce tworzenie tzw. „wizerunku miast” zaczęło się zaledwie kilka lat temu, stąd obserwowane w mediach elektronicznych i drukowanych kampanie dużych miast lub regionów; ostatnio widoczny był Poznań i Śląskie. Dostęp do mediów ogólnopolskich dla miast mniejszych jest ze względów budżetowych ograniczony. Zamiast tradycyjnych kampanii reklamowych miasta te korzystają więc z ofert tzw. „product placementu”, czyli pojawienia w scenariuszu filmu lub innej audycji. Sporą popularność zyskały transmisje programu „Kawa czy herbata?”, nadawanego z różnych miejscowości. Wielkim sukcesem promocyjnym Sandomierza jest emisja bijącego rekordy popularności serialu „Ojciec Mateusz", którego akcja toczy się właśnie w tym mieście, eksponując jego urokliwe zaułki. Strategia promocji określa cele marketingowe (misja, wizja) działań promocyjnych i sposoby ich osiągania w odniesieniu do zdefiniowanych grup docelowych. Tworzenie dokumentu promocyjnego powinno opierać się na twardych danych (badania społeczne, np. poprzez ankiety) oraz miękkich (warsztaty z radnymi, mieszkańcami). To wszystko służy powstaniu tzw. analizy SWOT (silne/słabe strony, szanse/zagrożenia). Niezbędnym elementem strategii jest również analiza działań konkurencji, od której odróżnienie się jest jednym z warunków skutecznej promocji. Dokument ten powinien zawierać uszczegółowienia działań w poszczególnych okresach czasu - określenie kanałów komunikacji (np. TV, radio, prasa, Internet, outdoor, event10, PR11 z dokładnym uzasadnieniem wyboru) oraz zasadniczego przekazu.

10

Event (ang., po polsku wydarzenie, zdarzenie) - w rozumieniu branży eventowej – jest to wydarzenie zaplanowane i zorganizowane pod kątem ściśle określonego celu. Ten cel determinuje rodzaj wydarzenia, uczestników, miejsce, czas i niezbędne środki. Event jest narzędziem do osiągnięcia zamierzonego celu (za Wikipedią).

11 Public Relations (PR, z ang. - publiczne relacje, kontakty z otoczeniem) dotyczą kształtowania stosunków publicznie działającego podmiotu z jego otoczeniem. W zależności od przyporządkowania działań public relations dziedzinom: marketingowi, komunikacji społecznej, zarządzaniu różne są cele przypisane public relations. W pierwszym przypadku za główny cel stosowania PR można uznać kreowanie wizerunku firmy/organizacji poprzez przekazanie informacji do otoczenia na temat firmy, jej produktów lub usług z wykorzystaniem liderów opinii lub bezpośrednio przy użyciu np. mediów. Specjaliści od PR zwykle wąsko definiują grupę docelową swoich działań, aby precyzyjniej przygotować dla nich ofertę. W drugim przypadku nacisk kładziony jest na proces zarządzania informacją, który ma za zadanie stworzenie w świadomości odbiorcy konieczności istnienia organizacji, jej integralności ze środowiskiem ją otaczającym, etc., poprzez wytworzenie zaufania do firmy i jej pozytywnego wizerunku. W trzecim przypadku uznaje się PR za strategiczny element zarządzania organizacją, którego celem jest sprawna, planowa, efektywna komunikacja tak wewnątrz niej, jak i z otoczeniem. Dotychczas nie rozstrzygnięto sporu, które z tych podejść jest właściwe, ale większość badaczy przyznaje PR strategiczną rolę w organizacji i stawia je, jako równorzędne, np. względem marketingu (za Wikipedią).

10


Przygotowanie programu skutecznej strategii promocyjnej powinno obejmować wiele działań. Są to m.in.:

Dokonanie analizy sytuacji wyjściowej gminy, tzn. określenie ich pozycji na rynku, walorów atrakcyjności, również w stosunku do gmin konkurencyjnych. Od tego zależy m.in. wybór najwłaściwszych form promocji. Analizy sytuacji gminy, jej walorów, dokonuje się m.in. metodą analizy SWOT, Portfolio (metoda portfelowa) oraz metodą pozycjonowania marek produktu na rynku:

Analiza SWOT polega na wyszczególnieniu atutów i słabości miejscowości oraz okazji, szans i zagrożeń zewnętrznych, środowiskowych. Należy zatem eliminować zagrożenia i słabości, natomiast wykorzystywać okazje i atuty. Jeżeli słabością jest np. promocja, to trzeba ją bez wątpienia aktywizować.

Metoda Portfolio polega na określeniu, z którymi atrakcjami i walorami miejscowość powinna wiązać większe nadzieje na przyszłość oraz które w związku z tym powinny być mocniej promowane, a które nie mają szans rozwoju i ich promowanie nie jest celowe.

Metoda pozycjonowania marek produktów na rynku łączy się z wyborem kilku cech produktów dla różnych marek i określeniem stopnia ich nasilenia, znajomości dla tych marek. Czyni się to przeważnie za pomocą ankiety. Można np. uwzględnić stopień znajomości marek (nazw) przez użytkowników hoteli w danej miejscowości i oceny (bardzo wysoka, wysoka, średnia, niska) przypisywane tym markom (nazwom hoteli). Za pomocą tej metody można uzyskać informacje na temat kojarzenia produktu w danej miejscowości z różnymi jego cechami. Te z kolei mogą być przydatne do ustalania celu, argumentów promocyjnych oraz form promocji.

Określenie celów promocji. Mogą być one ekonomiczne, informacyjne – nakłaniające do zwiększenia sprzedaży, czy służące tworzeniu wyobrażenia o miejscowości.

Z powyższymi celami ściśle powiązane jest określenie adresatów (osób, instytucji), do których promocja ma docierać. Należy więc ustalić:

segmenty rynku (grupy nabywców), wg kryteriów geograficznych, demograficznych, ekonomicznych, społecznych, psychicznych,

strategię promocji, polegającą na koncentrowaniu się na pośrednich ogniwach sprzedaży (dystrybutorach, agendach), czyli tzw. Strategii „push” (pchać) lub też strategii „pull” (ciągnąć) – koncentrowanie się na końcowych nabywcach, użytkownikach produktu,

liderów opinii społecznej, czyli osoby mające wpływ na postępowanie innych ludzi.

Trzeba też określić stałe elementy promocji (tzw. konstanty promocyjne) tak, aby promocja danej gminy miała swoistą tożsamość i odróżniała się od promocji innych gmin. Może to być znak promocyjny, czy odpowiedni slogan reklamowy (np. w Gdyni hasła: „Gdy inwestujesz.... Gdynia” oraz „Gdynia jest lepsza”; w Krakowie hasło – „Magiczny Kraków”, w Poznaniu hasło „Miasto know-how”).

Wybranie formy promocji, do których zalicza się reklamę, public relations, sponsoring, sprzedaż osobistą, promocję uzupełniającą i inne. Idealne z punktu widzenia sztuki marketingu jest połączenie ze sobą kilku z wybranych form promocji (marketing mix).

Ustalenie intensywności jej oddziaływania w czasie (krótkim czasie, długim okresie, w sezonie, po sezonie). Nie ma tutaj uniwersalnych wzorów, gdyż wybór ten zależy m.in. od celów promocji, adresatów, form promocji.

Dla właściwej realizacji działań promocyjnych wymagane jest dysponowanie określonymi środkami finansowymi. Wielkość wydatków można określić na podstawie wydatków konkurencji lub metody zadaniowej, może to być po prostu wszystko, na co stać władze firmy, miejscowości. Podział wydatków promocyjnych powinien być

11


uzależniony od form promocji i regionów geograficznych, tj. obszarów działania, segmentów rynku.

Ważne jest ocenianie skutków promocji. W tej ocenie mogą być wykorzystywane rożne metody. Jedna z najłatwiejszych jest badanie wielkości aktualnego zainteresowania miejscowością i porównanie z zainteresowaniem przed promocją. Stosowane są również metody odtworzeniowe, pozwalające ocenić stopień zapamiętania danego środka promocji (reklamy). W tym celu zadaje się badanym pytania, np. czy potrafią powtórzyć hasło reklamowe, podać ile razy widzieli reklamę, wymienić zapamiętane cechy reklamy. Każda z tych metod wykorzystuje różne techniki badawcze, jak ankiety, wywiady, obserwacje.

Ustalenie struktur organizacyjnych, instytucji, osób odpowiedzialnych za działalność promocyjną, koordynujących tymi działaniami, kontrolę wydatków na promocję, środków promocji, ich skuteczności.

Na czym polega budowanie strategii promocji?

„Budowanie strategii promocji gminy opiera się na tym, iż przede wszystkim promocja powinna być spójna, racjonalna

i aktualna”. Nie ma np. sensu promowanie gminy, która nie jest wyrazista pod względem turystycznym, jako wybitnie turystycznej lub nie posiadającej odpowiednich terenów jako miejsca pod inwestycje produkcyjne. Również zapraszanie potencjalnych inwestorów, przy nieuregulowanych stosunkach własnościowych gruntów, może zaowocować zniechęceniem zainteresowanych i być swoistego rodzaju antyreklamą, świadczącą o braku kompetencji władz. Najlepszym sposobem na uniknięcie niewłaściwych decyzji jest opracowanie koncepcji promocji w oparciu o analizę (np. metodą SWOT) możliwości i walorów gminy. Wykonanie analizy najlepiej powiązać z tworzeniem Strategii Rozwoju Gminy, w której określone będą najkorzystniejsze kierunki rozwoju i opracowane plany inwestycyjne. Promocja powinna więc być z założenia bardzo ściśle powiązana z posiadaną Strategią Rozwoju, która pozwala określić, do kogo kierować konkretne propozycje i w jaki sposób to zrobić. Pozwala również oszacować przewidywane nakłady na działania reklamowe gminy. Obszary oddziaływania tworzonej strategii promocji

Promocja gminy – ze względu na różnorodność celów szczegółowych, które dzięki niej mają być osiągnięte – musi być skierowana do różnych grup odbiorców, w związku z czym należy stosować rozmaite techniki przekazów. Z założenia Strategia taka powinna więc być skierowana:

na zewnątrz gminy, na kraj i za granicę;

do mieszkańców gminy, pracodawców i osób zatrudnionych na jej terenie;

do pracowników urzędu gminy i jednostek jej podległych. Podczas prac nad dokumentem należy określić, które działania promocyjne dotyczyć będą której grupy odbiorców, skalę i stopień ich nasilenia, kanały dotarcia do odbiorców, ich oczekiwania, preferencję, stopień zadowolenia. Działania na zewnątrz – rola strategii promocji

Głównym celem tworzonej strategii promocji jest zwiększenie budżetu gminy w sposób bezpośredni i pośredni poprzez:

12


1. przyciąganie inwestorów (przemysł, usługi, mieszkalnictwo) – wzrost liczby firm powoduje zwiększenie wpływów z tytułów podatków od osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, ulokowanych na terenie gminy;

2. tworzenie nowych miejsc pracy – wzrost zamożności mieszkańców, a więc wzrost podatku od osób fizycznych;

3. rozwój turystyki – przypływ gotówki bezpośrednio do kasy gminy z różnego rodzaju podatków oraz do mieszkańców oferujących usługi;

4. przyciąganie funduszy celowych – rządowych, zagranicznych, czy też funduszy strukturalnych UE, itp.

Efekty tych działań przenikają się wzajemnie, gdyż wzrost liczby miejsc pracy powoduje wzrost wpływów do budżetu gminy oraz zmniejszenie wydatków na cele pomocy społecznej. Wzrost wpływów do budżetu gminy, przy właściwej polityce, może powodować wzrost liczby miejsc pracy. Rozwój turystyki powoduje zwiększenie zarobków mieszkańców gminy, co także spowoduje wzrost dochodów budżetu, itd. Działania wewnętrzne - rola strategii promocji

Jednym z najważniejszych zadań gminy jest zapoznawanie mieszkańców z problemami demokracji i rozwoju samorządu lokalnego, ukazywanie zakresu działalności burmistrza, czy wójta oraz rady gminy, uprawnień i możliwości współdecydowania obywateli. To bardzo ważne w sytuacji, kiedy wciąż wiele osób nie rozumie roli samorządu oraz postrzega go jako „zło konieczne”. Dlatego też należy informować o roli i kompetencjach władz, o znaczeniu wyborów samorządowych, o roli, jaką samorząd może odegrać w rozwoju lokalnego środowiska. Prowadzenie wśród mieszkańców promocji własnej gminy ma także za zadanie tworzenie lokalnych więzi międzyludzkich. Informacja pozioma wewnątrz społeczności lokalnych jest w Polsce bardzo ograniczona. Mieszkańcy gminy, żyjąc obok siebie, nie znają własnych problemów społecznych i gospodarczych. Sprzyja to fałszywym wyobrażeniom o działaniu instytucji i problemach występujących na własnym terytorium. Również – podobnie jak w działaniach skierowanych na zewnątrz – należy propagować strategię rozwoju gminy i jej rolę jako elementu organizującego oraz koordynującego działalność instytucji i podmiotów gospodarczych. Z drugiej strony, bardzo ważną rolą propagandową jest ukazywanie służebnej roli urzędu, opisywanie procedur obsługi klientów, ułatwień w dotarciu mieszkańców do właściwych komórek organizacyjnych tak, aby załatwianie sprawy nie było „drogą przez mękę”, jak to ma nierzadko miejsce. Działania wewnątrz urzędu – rola strategii promocji

Promocja gminy wśród pracowników ma za zadanie lepsze zrozumienie mechanizmów działania urzędu. Szersze, a nie tylko wycinkowe, spojrzenie na to, co się wykonuje, może powodować usprawnienie pracy, a co za tym idzie – lepszą obsługę mieszkańców. Prezentacja strategii rozwoju gminy spowoduje przekonanie się do niej, wykazanie, że działalność urzędu nie jest zbiorem przypadkowych decyzji, lecz przemyślanym wykonywaniem zaplanowanej wcześniej koncepcji.

Lepsza obsługa klientów jest również promocją, gdyż na gminę patrzy się przez pryzmat kultury, komfortu obsługi i

punktualności urzędników. Jedną z wielu metod docierania do pracowników urzędu gminy są szkolenia. Ważne są również spotkania włodarzy z pracownikami w celu wyjaśniania problemów w pracy urzędu i realizacji zadań rozwoju gminy.

13


Wykonywanie tych programów powinno być zadaniem komórki specjalnie powołanej do spraw promocji, współpracującej z jednostkami organizacyjnymi, takimi jak GOK, OSiR, itp. Do zakresu jej działania należałoby w szczególności:

1. zbieranie wszelkich istotnych informacji z zakresu działań urzędu; 2. analiza realizacji planów średniookresowych i strategii rozwoju gminy; 3. śledzenie istotnych z punktu widzenia promocji wydarzeń na terenie gminy, powiatu

czy województwa; 4. tworzenie koncepcji całościowej promocji (strategii promocji gminy); 5. nawiązywanie kontaktów z przedstawicielami odpowiednich instytucji (np. jednostek

podległych, NGOsów12); 6. przygotowywanie folderów, ulotek, itp.; 7. współpraca z lokalnymi mediami; 8. przygotowywanie materiałów i szkoleń dla pracowników urzędu.

Metody dotarcia do osób mieszkających lub pracujących na obszarze gminy

12

Zgodnie z informacją podawaną przez serwis internetowy NGO (www.ngo.pl), III sektor to nazwa stosowana wobec ogółu organizacji pozarządowych. Określenie to, przeniesione z języka angielskiego („third sector” – trzeci sektor), nawiązuje do koncepcji podziału, dzielącego aktywność społeczno-gospodarczą nowoczesnych państw demokratycznych na trzy sektory. Tak więc obok instytucji państwa (administracji publicznej, sektora państwowego – pierwszego sektora) oraz podmiotów for-profit, nastawionych na zysk (biznes, sektor prywatny – drugiego sektora) istnieją organizacje, które ani nie są nastawione na zysk (non-profit), ani nie stanowią elementu struktury państwa – są zatem trzecim sektorem. Wobec podmiotów tworzących III sektor w ostatnim czasie najczęściej – przynajmniej w dokumentach administracji państwowej – używa się pojęcia „organizacje pozarządowe”. Organizacje pozarządowe – ta nazwa odwołuje się do pojęcia rządu (państwa) i podkreśla, „nierządowość” i niezależność – przynajmniej w sferze ideologii – tych organizacji. Jest przeniesieniem z języka angielskiego (non-govermental organizations - NGO), dlatego często również w Polsce używa się angielskiego skrótu NGO. Obiegowo przez organizacje pozarządowe rozumie się stowarzyszenia i fundacje, choć Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadziła rozszerzoną definicję organizacji pozarządowej. Szeroka definicja III sektora obejmuje bardzo zróżnicowane organizacje grup obywatelskich. Są to m.in.

fundacje;

stowarzyszenia i ich związki;

federacje czy porozumienia stowarzyszeń i fundacji;

partie polityczne;

organizacje działające na mocy odrębnych przepisów, w tym m.in. koła łowieckie (Polski Związek Łowiecki), Polski Związek Działkowców, Liga Obrony Kraju, Polski Czerwony Krzyż, Związek Ochotniczej Straży Pożarnej, komitety rodzicielskie i rady rodziców, komitety społeczne (np. społeczne komitety budowy dróg, wodociągów);

związki zawodowe;

związki pracodawców;

organizacje samorządów różnych grup zawodowych (izby gospodarcze branżowe, cechy i izby rzemieślnicze), z wyjątkiem tych, w których członkostwo jest obowiązkowe, jak Izby Lekarskie czy Rady Adwokackie;

kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich;

organizacje kościelne: instytucje społeczne kościołów i związków wyznaniowych, prowadzące działalność świecką, w tym: organizacje członkowskie (np. Akcja Katolicka, Bractwo Młodzieży Prawosławnej), instytucje społeczne kościołów (np. szkoły, placówki opiekuńcze, Caritas, redakcje, wydawnictwa);

grupy, takie jak kluby osiedlowe czy grupy wsparcia, grupy samopomocowe. Potocznie używana, wąska definicja III sektora obejmuje przede wszystkim fundacje i stowarzyszenia (jednakże bez Ochotniczych Straży Pożarnych, które w Polsce mają formę prawną stowarzyszeń).

14


Niezwykle istotne jest wciąganie mieszkańców i przedstawicieli firm, działających na terenie gminy, do prac w komisjach rady, konsultacjach strategii rozwoju gminy, itp. Pozwoli to wykreować liderów lokalnej aktywności gospodarczej i społecznej, na których pomoc można liczyć podczas realizacji strategii rozwoju:

festyny, zawody sportowe, spełniające rolę reklamową i integracyjną; budowanie więzi między mieszkańcami, identyfikacja z miejscem zamieszkania może być podstawą wspólnych przedsięwzięć, społecznej akceptacji dla świadomego rozwoju gminy;

współpraca urzędu z organizacjami pozarządowymi – społecznymi, gospodarczymi;

pozyskiwanie środowisk artystycznych przez nagradzanie przez wójta/burmistrza lokalnych osiągnięć twórczych;

prasa lokalna i lokalna telewizja kablowa z prezentacją działań rady oraz burmistrza, czy też wójta;

rozkładanie folderów, wydawnictw problemowych w miejscach, gdzie można spodziewać się zainteresowania (lecznice, przychodnie, dworce, itd.);

spotkania radnych ze środowiskami opiniotwórczymi: pracownikami służby zdrowia, oświaty, kultury, przedstawicieli duchowieństwa;

wspieranie działalności organizacji sportowych, kulturalnych i społecznych w zamian za reklamę gminy, w postaci używania jej nazwy w turniejach, noszenia koszulek z herbem, itp., czyli klasyczny sponsoring.

3. STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO GMINY DRAWSKO I MIASTA CZARNKÓW

„STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO”, opracowana dla gminy Drawsko i miasta Czarnków, ogniskuje się na podstawowym segmencie odbiorców - turystach oraz mieszkańcach obu tych gmin, z myślą o których kreowany ma być lokalny produkt turystyczny. Twórcom Strategii przyświecało założenie, że zainteresowanie i przyciągniecie turystów krajowych i zagranicznych przełoży się na wzrost dochodów gmin i ich mieszkańców. Dzięki dodatkowym dochodom z turystyki, pośrednio i bezpośrednio, poprawi się sytuacja finansowa i społeczna mieszkańców gmin. Powstaną nowe, całoroczne i sezonowe, miejsca pracy. W efekcie gminy te staną się atrakcyjną lokalizacją życiową dla obecnych i nowych mieszkańców. W dokumencie Strategii określono atrakcyjność obu gmin pod względem turystycznym. Nakreślono także profil turystów, odwiedzających gminy. Wskazano na sposoby i kanały promocji z pełnym uwzględnieniem posiadanych zasobów. Wszystkie podejmowane działania promocyjne mają mieć na celu promocję lokalnego produktu turystycznego, jakim w przypadku gmin Drawsko i Czarnków będą przystanie wodne na rzece Noteć. W pracach nad strategią wykorzystano ankiety przeprowadzone w różnych środowiskach, m.in. wśród dyrektorów placówek, jednostek organizacyjnych gmin, mieszkańców, stowarzyszeń, itp. Ankiety trafiły również do stolicy Wielkopolski – Poznania, skąd docelowo pochodzić ma główny segment turystów odwiedzających gminy. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi udało się zinwentaryzować posiadane zasoby i atrakcje kulturalne, sportowe oraz te typowo turystyczne i opracować dla nich szeroki wachlarz możliwości wykorzystania pod kątem rozwoju turystyki. Tym samym powstał katalog pomysłów na promocję przystani, z wykorzystaniem lokalnego potencjału oraz w

15


pełnej zgodzie z oczekiwaniami mieszkańców i przyszłych turystów. Dzięki takim działaniom prowadzona promocja umacniać będzie lokalne wartości i będzie bazować na nich. W dokumencie zarekomendowano m.in., jakimi narzędziami wyrażać graficznie markę, jak powinien wyglądać system identyfikacji wizualnej marki. Przedstawiono również inspiracje, jak nowocześnie prowadzić komunikacje marketingową. Postarano się przedstawić, atrakcyjne rynkowo oferty turystyczne, które są w zasięgu samorządów. Położono przy tym nacisk na realność zaproponowanych rozwiązań i ich adekwatność do oczekiwań określonych segmentów odbiorców. Skupiono się przy tym na opisanym pokrótce marketingu 3.0 – nakierowaniu na uczucia konsumenta, na jego duchowość, przy jednoczesnej kreacji marki i eksponowaniu posiadanych zasobów. Wreszcie, wskazano w jaki sposób, za pomocą zasobów promocyjnych, którymi dysponują i wkrótce będą dysponowały lokalne samorządy (m.in. foldery promocyjne, ulotki, strona internetowa, itp.), można prowadzić działania promocyjne. Pamiętano przy tym, że proponowane działania musi cechować wysoka skuteczność i stosunkowo niska kapitałochłonność. Autorzy opracowania mają nadzieję, że okaże się ono inspirujące i pomoże gminie Drawsko i miastu Czarnków skutecznie działać na coraz bardziej konkurencyjnym rynku gmin i regionów w kraju i Europie.

16


1. POSIADANE ZASOBY I ICH ATRAKCYJNOŚĆ ORAZ MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA POD KĄTEM ROZWOJU

TURYSTYKI – DLA GMINY MIASTA CZARNKÓW

Działania, związane z planowaniem strategii promocji, muszą zostać poprzedzone identyfikacją aktualnego postrzegania gminy, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz jej granic. Niejednokrotnie bowiem wizerunek utrwalony przez mieszkańców i władze samorządowe, jest inny niż wyobrażenie otoczenia o gminie. Bez szczegółowej i rzetelnej oceny stanu wyjściowego, realizacja wszelkich planów związanych z kreowaniem produktu markowego – turystycznego i kampanii promocyjnych, obarczona jest bardzo wysokim ryzykiem. Jako punkt wyjścia zastosowana musi zostać diagnoza stanu aktualnego, która pozwala na określenie m.in. stopnia świadomości istnienia gminy, znajomości jej walorów, ukazuje główne skojarzenia z gminą oraz jej pozytywne i negatywne aspekty. Dopiero na podstawie takich informacji możliwe jest wskazanie i określenie kierunków konkretnych działań. Pierwszym krokiem na drodze do budowania strategii promocji jest określenie wśród szerokiego audytorium poziomu świadomości istnienia gminy na mapie i rysunku gmin. Na stopień świadomości gminy wpływa bardzo wiele czynników. Może to być np. położenie geograficzne, historia, różnego typu wydarzenia w gminie, itp. W celu określenia poziomu świadomości gminy i jej zasobów, które można z powodzeniem wykorzystać na rzecz promocji, konieczne jest przeprowadzenie badań marketingowych, którymi można objąć różne grupy respondentów (w zależności od tego, którą grupą odbiorców gmina jest zainteresowana), przede wszystkim osoby „z” i „spoza” gminy. Bazując na przygotowanych i przeprowadzonych wśród mieszkańców gmin ankietach (patrz aneks nr 1), w pierwszej części dokumentu zidentyfikowano pojedyncze atuty gmin, a następnie połączono je w szersze sfery. Następnie poszczególne sfery analizowano pod względem ich potencjału promocyjnego. Potencjał promocyjny zbadano, poddając poszczególne sfery następującej weryfikacji krytycznej:

17


Czy dana strefa jest:

Celem analizy jest zidentyfikowanie tych sfer, które dają odpowiedź „TAK” na test WIARYGODNOŚCI, POZYTYWNOŚCI oraz UNIKALNOŚCI. Są to warunki konieczne dla skutecznej promocji. Rozwiązaniem idealnym jest sytuacja, kiedy owe wyselekcjonowane sfery spełniają również pozostałe warunki uzupełniające (SZEROKIE ZAROBKOWANIE, ROZWÓJ TURYSTYKI i INWESTYCJI, DŁUGOFALOWY ROZWÓJ, LOKALNA DUMA). Celem strategii promocji jest znalezienie, zaakcentowanie i jeszcze silniejsze uatrakcyjnienie tych sfer.

WIARYGODNA

Czy ma oparcie w tym,

co „jest” w danym

miejscu?

POZYTYWNA

Czy tworzy pozytywne

opinie i skojarzenia,

czyli wizerunek?

UNIKALNA

Czy jest wyróżniająca

na tle innych miejsc

konkurencyjnych?

Czy oferuje szerokie

pole do

zarobkowania?

Wspiera rozwój

turystyki i inwestycji

zewnętrznych?

Stwarza szanse na

długofalowy rozwój?

Jest powodem do

lokalnej dumy?

18


1.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE - CZARNKÓW

ATUTY:

70 km od stolicy Wielkopolski – Poznania, 36 km od Piły;

usytuowanie w Pradolinie Noteci;

szlak wodny – droga wodna E-70; szlaki rowerowe istniejące i planowane.

Czarnków położony jest w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Miasto otacza pierścieniem gmina wiejska Czarnków, będąca odrębną jednostką samorządu terytorialnego. W Czarnkowie znajduje się siedziba władz powiatowych, miejskich oraz gminnych. Tutaj przecinały się niegdyś dwa ważne szlaki komunikacyjne – ze wschodu na zachód, czyli od Ujścia do Frankfurtu i dalej oraz drugi z południa (z Poznania) na północ (na Pomorze). Duże znaczenie odegrała również rzeka Noteć, która była zarówno uregulowaną drogą komunikacyjną, a jednocześnie stanowiła ochronę dla wczesnego grodu. Odległości drogowe do ważniejszych dużych miast wynoszą: Piła – 36 km, Poznań - 70 km.

RYSUNEK 1. CZARNKÓW Z LOTU PTAKA

ŹRÓDŁO: URZĄD MIASTA CZARNKÓW

Miasto Czarnków zajmuje łączną powierzchnię liczącą 10,06 km2, zamieszkuje je ponad 11.000 mieszkańców. Niezwykle istotnym, z punktu widzenia lokalizacji Czarnkowa, jest jego usytuowanie w tzw. Pradolinie Noteci, na skarpie moreny polodowcowej, ciągnącej się wzdłuż rzeki, na skraju

19


Puszczy Noteckiej, w pobliżu pięknych jezior (występujących już poza miastem, w obrębie gminy wiejskiej Czarnków). Ponadto Czarnków położony jest na skraju Kotliny Gorzowskiej i Wysoczyzny Chodzieskiej. Krawędź doliny Noteci, biegnąca przez miasto, stanowi jednocześnie granicę dwóch różnych obszarów krajobrazowych. Na północ i zachód ciągną się łąki nadnoteckie, zalegające płaską dolinę rzeki, a na południu i wschodzie wzgórze morenowe ostro podcięte, stanowiące stromą krawędź doliny. Ozdobą miasta są dwie góry, położone na południu. Są to: Góra Krzyżowa oraz Góra Żydowska. We wczesnym Średniowieczu krzyżowały się tutaj dwa ważne szlaki handlowe. Wówczas te dwa wzniesienia stanowiły naturalną bramę wejściową w dolinę, zwaną „Wrotami Czarnkowskimi”, a wcześniej prawdopodobnie prowadziło tędy jedno z odgałęzień rzymskiego Szlaku Bursztynowego. Obecnie Góra Krzyżowa zabudowana jest domami mieszkalnymi. Szczególnie urozmaicone tereny wokół miasta rozciągają się między Czarnkowem, Lubaszem, Gorajem i Ciszkowem. Występują tu wysokie wzgórza o wysokości względnej do doliny Noteci od 70 do 90 m, ponadto doliny przypominające podgórskie, a także piękne lasy o urozmaiconym drzewostanie. Te wszystkie walory przyczyniły się do nadania tej krainie nazwy „Szwajcarii Czarnkowskiej”, której stolicą jest właśnie miasto Czarnków.

WNIOSEK

Położenie Czarnkowa należy oceniać pozytywnie, jednak nie jest ono unikalne na

skalę regionu, czy kraju (porównaj Hel, czy Zakopane). Odległość od stolicy

Wielkopolski – Poznania wynosi 70 km, a od Piły 36 km.

Tym samym możliwe jest skierowanie oferty promocyjnej na te dwa duże rynki

odbiorców i zachęcenie ich mieszkańców do odwiedzania Czarnkowa, zarówno

na jednodniowe, jak i dłuższe pobyty.

Położenie Czarnkowa bez wątpienia jest pozytywne, ale nie wyjątkowe i choć

przewiduje się je jako element strategii promocji, to nie jako najważniejszą jej

część.

20


1.2 ŚRODOWISKO NATURALNE

ATUTY:

rzeka Noteć i pradolina Noteci;

Międzynarodowa Droga Wodna E–70;

Pętla Wielkopolska, czyli droga wodna o niezwykłych walorach krajoznawczych, gospodarczych i rozwojowych;

pomniki i rezerwaty przyrody; specyficzny mikroklimat;

czyste, nieskażone powietrze;

w okolicach miasta Czarnkowa (obszar gminy wiejskiej Czarnków) - przeprawa promem przez Noteć w miejscowościach Ciszkowo i

Walkowice; w okolicach miasta Czarnkowa (obszar gminy Czarnków) - leśna ścieżka dydaktyczna o długości

ok. 5 km, na której znajduje się 16 przystanków zaopatrzonych w tablice informacyjne – teren

Leśnictwa Sarbka; w okolicach miasta Czarnkowa (obszar gminy Czarnków) - siedliska bobrów w pobliżu stawów i

cieków wodnych – teren Leśnictwa Gębiczyn i Gębice; w okolicach miasta Czarnkowa (obszar gminy Czarnków) - obszary występowania żurawia – teren

Leśnictwa Gębiczyn i Gębice.

Z powyższej listy wynika, iż przyroda i natura są autentycznymi (bo istniejącymi w tkance miejsca) i mocnymi stronami gminy miasta Czarnków. Elementy związane z tą sferą byłyby najczęściej wymieniane przez osoby, które odwiedziły Czarnków. Wywołują one jednocześnie pozytywne skojarzenia („nieskażona natura”, „czyste powietrze”). Do największych atutów obszaru „środowisko naturalne” bez wątpienia należą:

Międzynarodowa Droga Wodna E – 70* (Czarnków i Drawsko) Turystyka wodna w Polsce coraz śmielej wkracza na rzeki i kanały. I nic dziwnego, bo polskie drogi wodne są jednymi z najdłuższych i najbardziej urokliwych w całej Europie. Jedynie Finlandia, Niemcy, Francja i Holandia mogą pochwalić się większą niż Polska długością żeglownych dróg wodnych. Wiele z nich to nie tylko atrakcyjne cieki wodne, ale i wartościowe tereny przyrodnicze. Na rzekach niezwykle łatwo podglądać przyrodę. To kolejny walor polskich rzek i kanałów, które w dużej mierze stanowią obszary chronione przyrodniczo, także w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Inną wartością są zabytkowe obiekty hydrotechniczne: mosty, śluzy, stacje pomp i zabytki przypominające, że Polska przez wiele wieków pielęgnowała szlaki wodne jako główne arterie komunikacyjne i transportowe. Nie tak dawno Wisła była najbardziej żeglowną rzeką w Europie. Nietrudno dziś dostrzec ślady szybkiego wracania nad rzeki. Coraz więcej turystycznych szlaków wodnych, portów, marin i przystani czekających na turystów jest dowodem tych tendencji.

W Europie sklasyfikowano łącznie ok. 36 tys. km śródlądowych dróg wodnych, z tego ok. 3.660 km w Polsce. Dłuższą i bardziej zagęszczoną siecią dróg wodnych mogą pochwalić się tylko wspomniane kraje: Holandia, Belgia,

Finlandia i Niemcy, a gęstszą acz krótszą: Węgry i Luksemburg.

21


W 1996 roku z tej sieci wydzielono kilkanaście szlaków, które docelowo mają połączyć setki portów w całej Europie. Nadano im status międzynarodowych dróg wodnych. Trzy z nich przebiegają przez terytorium naszego kraju:

E-30 – ze Sztokholmu przez Bałtyk i Odrą do Bratysławy;

E-40 – z Bałtyku Wisłą na Morze Czarne;

E-70 – z Antwerpii (Belgia) do Kłajpedy (Litwa). Długość tych trzech szlaków wodnych wynosi ok. 2.000 km. Docelowo mają odciążyć drogi kołowe od transportu towarów. Jednak „przywrócenie ich gospodarce” wymaga ogromnych nakładów finansowych. Za to znakomicie nadają się do uprawiania coraz modniejszej turystyki wodnej. Dziś już pływa po nich ok. 100 statków pasażerskich, przewożących ponad milion pasażerów rocznie. Intensywnie rozbudowywana jest infrastruktura, ułatwiająca uprawianie tej formy turystyki. Powstają nowe przystanie, mariny i inne obiekty turystyczne, które są nieodzownym uzupełnieniem walorów przyrodniczych, krajobrazowych i zabytkowych. O randze i znaczeniu międzynarodowej drogi wodnej E-70 świadczy również fakt podejmowania przez włodarzy kilku województw szerokich działań, mających na celu jej jak najlepsze zagospodarowanie i wykorzystanie,. Deklarację współpracy w tym względzie podpisali marszałkowie sześciu województw: pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Współpracują oni w tym zakresie m.in. z Niemcami, Holendrami i Litwinami. Po wcześniej podpisanych deklaracjach współpracy, w 2008 roku w Kadynach nad Zalewem Wiślanym, zdecydowali o przygotowaniu strategii i dokumentacji, która ułatwi realizowanie nowych inwestycji, w tym związanych z aktywizacją turystyki wodnej. Ponadto marszałkowie czynią wspólne starania w sprawie wpisania Doliny Noteci oraz śluz na Noteci na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Pętla Wielkopolska, czyli droga wodna o niezwykłych walorach krajoznawczych, gospodarczych i rozwojowych* (gminy Czarnków i Drawsko)

Pętla ta prowadzi przez rezerwaty przyrody i lasy: Wielkopolski Park Narodowy, Puszcze Zielonkę, Notecką, Gorzowską i Drawską oraz szereg innych kompleksów leśnych, przez 336,9 km Warty swobodnie płynącej aż do Santoka. Stąd szlak poprowadzi do ujścia Drawy przez 48,8 kilometrowy odcinek płynącej swobodnie Noteci. Dalej przez 139,9 km i 16 malowniczych śluz, wspinających się na wododział pomiędzy Notecią i Brdą - do Kanału Górnonoteckiego (25 km). Na koniec - znowu Notecią - aż do Gopła (ostatni fragment Pętli - 62,1 km). Razem 668,9 km. Szlak ten jest dość starannie - w porównaniu z Wisłą nawet bardzo dobrze - utrzymany przez administrację wodną: Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej w Poznaniu, podległe jej Inspektoraty Eksploatacji Wód w Poznaniu i Bydgoszczy Nadzory Wodne i służbę liniową: strażników wodnych i operatorów śluz i jazów. Zbiorniki wodne: Jeziorsko na Warcie, podpiętrzone Gopło i Pakość, w czasie suszy dają rzekom dodatkową wodę.

Łączna powierzchnia Pętli Wielkopolskiej to 55,2 tys. km², liczba ludności w zasięgu jej oddziaływania to aż 6,8 mln

osób! Pętla Wielkopolska przebiega przez tereny 3 województw: kujawsko-pomorskiego na długości 153,5 km,

lubuskiego na długości 99,7 km oraz wielkopolskiego na długości 356,5 km. Pętla przebiega przez ciekawe i urokliwe

zakątki naszego kraju.

22


Pętla Wielkopolska składa się z następujących dróg wodnych:

Rzeka Warta na odcinku od Konina przez Poznań do Santoku o długości 338,4 km (od km 406,6-68,2)

Rzeka Noteć dolna od Santoku przez Krzyż, Ujście, Czarnków, Nakło do Kanału Bydgoskiego o długości 187.2 km (od km 226,1-38,9)

Kanał Bydgoski na odcinku o długości 15,7 km (od km 38,9-23,2)

Kanał Górnonotecki o długości 25,0 km (od km 146,6-121,6)

Rz. Noteć górna o długości 62,1 km (od km 121,6-59,5)

Jezioro Gopło o długości 27,5 km (od km 59,5-32,0)

Kanał Ślesiński o długości 32,0 km (od km 32,0-0,0).

RYSUNEK 2. ŻEGLUGA NA NOTECI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA FORUM WODNE

Notecki szlak to zarazem najdłuższy fragment drogi wodnej Wisła – Odra. Noteć jest rzeką nizinną, a z uwagi na swój charakter i warunki żeglugowe dzieli się na część skanalizowaną i swobodnie płynącą:

odcinek skanalizowany od Kanału Bydgoskiego do Krzyża liczy 137,3 km (od km 38,9 do 176,2), skanalizowany został za pomocą czternastu stopni wodnych (jaz i śluza). Przy pomocy śluz statki, płynąc niejako kanałem, pokonują spad wynoszący 26,93 m. Koryto rzeki obudowane jest tamami poprzecznymi i podłużnymi. Z uwagi na to, że jazy składane są na zimę i stawiane na wiosnę, nawigacja trwa od połowy kwietnia do początku grudnia.

odcinek swobodnie płynący – nieskanalizowany od Krzyża do Santoku liczy 49,9 km (od km 176,2 do 226,1). Wolnopłynąca rzeka zabudowana została systemem tam poprzecznych i podłużnych. Okres nawigacji trwa od marca do grudnia.

23


Rzeka Noteć i Pradolina Noteci* (gminy Czarnków i Drawsko) Bliskość Puszczy Noteckiej, Drawskiej, bogactwo fauny i flory oraz czystość środowiska to główne walory obszaru miasta Czarnkowa, gminy Drawsko i okolicy. Żeglowna rzeka Noteć jest zaliczana do najbardziej naturalnych, a Dolina Noteci jest jedną z najlepiej zachowanych bagiennych dolin rzecznych w Polsce. Największy rozkwit ta długa, bo licząca aż 361 km i obejmująca zlewnię o powierzchni 17.330 km² rzeka, przeżywała w latach 1905-1915, kiedy pływały po niej barki o nośności 500 ton. Jednakże ostatnich 30-40 lat to powolny, ale postępujący regres w wykorzystaniu Noteci jako drogi transportowej. Od około 20 lat nie prowadzono na niej prac bagrowniczych. Spowodowało to zamulenie dna do tego stopnia, iż praktycznie trzeba było wstrzymać ruch jednostek z ładunkami. Podczas kiedy zachodnie drogi wodne przeżywają swój rozkwit, w coraz większym stopniu trendy te napływają do naszego kraju. Noteć ma szansę stać się szlakiem transportowym, ale przede wszystkim turystycznym. Sama Noteć jako dorzecze posiada przepiękne miejsca widokowe, krajobrazowe, bogatą i różnorodną przyrodę. Ożywienie Noteci równać się będzie ożywieniu turystyki w jej dorzeczu. Ponadto należy podkreślić fakt, iż bezcenne bogactwo przyrody nadnoteckiej jest ostoją ptaków o randze europejskiej (m.in. odcinek rzeki od Wielenia do Ujścia). Stwierdzono tu występowanie 238 gatunków ptaków i łatwiej je zobaczyć niż nad Biebrzą. Dolina Noteci to nie tylko bogactwo ptaków. Nad rzeką przed kilkoma laty zadomowiły się bobry. Wędrując doliną w wielu miejscach można zauważyć ślady działalności tych zwierząt. Oprócz bobrów występują tu wydry, piżmaki, dziki i sarny. Dolina Noteci stanowi ciąg ekologiczny o znaczeniu międzynarodowym i jest obszarem chronionego krajobrazu. Ma duże znaczenie jako korytarz ekologiczny pomiędzy Wisłą a Odrą. Jest on liniowym elementem struktury biotycznej i abiotycznej13.

13

EKOSYSTEM – fragment przyrody stanowiący funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana między jej częścią żywą – biocenozą, a nieożywioną – biotopem. Każdy w pełni rozwinięty ekosystem składa się z elementów:

abiotycznych (nieożywionych),

biotycznych (żywych). Elementami abiotycznymi są:

woda,

gleba,

gazy atmosferyczne ( tlen, azot, dwutlenek węgla),

rzeźba terenu,

klimat,

temperatura. Tworzą one biotop, czyli nieożywioną część ekosystemu. Elementy biotyczne to natomiast wszystkie żywe organizmy (rośliny i zwierzęta), pozostające między sobą w różnego rodzaju zależnościach. Tworzą one biocenozę, czyli ożywioną część ekosystemu.

24


RYSUNEK 3. DOLINA NOTECI W CZARNKOWIE


25


RYSUNEK 4. RZEKA NOTEĆ




26




Dolina Noteci to bardzo piękny teren, leżący w pasie tzw. Wielkich Dolin, rozciągających się pomiędzy pasmem

wysoczyzn młodoglacjalnych a strefą pogórzy i gór. Jest to teren zabagniony pradoliny z wielkimi kompleksami

mokradłowymi i torfowymi. Dolina Noteci jest jedną z najlepiej zachowanych bagiennych dolin rzecznych w Polsce.

W zlewni rzeki występują obszary specjalnej ochrony przyrodniczej.

Na odcinku Górnej Noteci występuje stosunkowo mało terenów wartościowych pod względem przyrodniczym, poza oczkami wodnymi i jeziorami Gopło i Pakoskie. Są tam ostoje ptactwa wodno-błotnego o randze europejskiej. Największą wartością przyrodniczą wyróżnia się Noteć Środkowa i Dolna. Fragmentem dolnego biegu doliny Noteci są nadnoteckie łęgi, położone w Pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej. Teren ten, zajmujący ponad 10 tys. ha, porastają w większości torfowiska niskie pokryte zalewowymi łąkami, które nazywane są łęgami. Jest to niezmiernie ważny korytarz ekologiczny, łączący bagna Wschodniej Europy z bagiennymi obszarami Europy Zachodniej. Niegdyś w bagiennej dolinie Noteci dominowały lasy łęgowo wierzbowo-topolowe, które zostały zlikwidowane przez rozwijające się rolnictwo i przekształcone w żyzne łąki łęgowe. Nadnoteckie Łęgi usiane są ponadto dużą liczbą starorzeczy, kanałów i zarastających torfianek, będących siedliskiem wielu rzadkich roślin i zwierząt. Charakterystyczne dla nadnoteckiego krajobrazu są także rosnące wzdłuż rzeki szpalery topól.

27


Ciekawy jest również system śluz, niektóre wzniesione zostały ponad 100 lat temu. To bezcenne bogactwo przyrody nadnoteckiej jest ostoją ptaków o randze europejskiej (m.in. odcinek rzeki od Wielenia do Ujścia). Na nadnoteckich łęgach stwierdzono gniazdowanie prawie 140 gatunków wodnych i błotnych. Ptakiem najbardziej związanym z tym terenem jest kulik wielki, do lęgów przystępuje tu około 40 jego par. Natomiast w całej pradolinie gnieździ się prawie 200 par tego gatunku, co stanowi prawie połowę polskiej populacji. Jest to prawie największa ostoja kulika w kraju, a także jedna z większych w Europie. Kulik przystępuje do lęgów na rozległych turzycowiskach i niezbyt intensywnie użytkowanych łąkach. Zarastające i nieużywane łąki są dla tego gatunku zupełnie nieprzydatne. Innym, rzadkim gatunkiem jest derkacz. Prowadzi on bardzo skryty tryb życia, dlatego trudno jest go zaobserwować. Z innych rzadkich ptaków warto wspomnieć bąka oraz ptaki drapieżne, takie jak kania czarna i ruda oraz błotniak stawowy i łąkowy. Do ciekawych gatunków należą stosunkowo tutaj liczne żurawie, dziwonie, remizy, a także małe, ale bardzo hałaśliwe rybitwy czarne. Bardzo liczna jest też populacja bociana białego, gnieździ się on niemal we wszystkich wsiach i miastach sąsiadujących z doliną. Jesienią i wiosną nad Notecią zbierają się duże stada ptaków wędrownych. Jesienią są to grupy żurawi liczące do 300 osobników, a na wiosennych rozlewiskach kilkutysięczne stada dzikich gęsi. Rzeka jest także przyjazna ptakom w okresie zimowym. Dogodne warunki do przetrwania zimy znajdują tu łabędzie nieme krzykliwe, a także wiele gatunków kaczek. W tym okresie jest to obszar żerowisk takich rzadkich gatunków, jak orzeł bielik i rybołów. Ponadto ważną rolę wśród kompleksów leśnych odgrywa Puszcza Notecka. Zajmuje ona pagórkowate tereny, z licznymi jeziorami na obszarze międzyrzecza Noteci i Warty. W drzewostanie dominują zwarte bory sosnowe, porastające tereny ubogich, piaszczystych wydm, a na siedliskach żyźniejszych występują bory mieszane z drzewostanem wielogatunkowym. Są również liczne torfowiska. Puszcza Notecka jest jednym z największych kompleksów leśnych w kraju, obfituje w grzyby, runo leśne, jeżyny, jagody oraz zwierzynę łowną. Obszar chronionego krajobrazu „Puszcza Notecka” obejmuje wschodnią część Puszczy Noteckiej pomiędzy Wartą a Notecią. Jest to teren falisty, zbudowany z piasków wydmowych, uznawany za jeden z największych w Europie kompleksów wydm śródlądowych. Dolina Noteci systematycznie ożywa. Dzieje się tak głównie za sprawą samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych i wolontariuszy, którzy postanowili ukazać Europie walory środowiska przyrodniczego i wartość dziedzictwa kulturowego tego obszaru Polski. Miasta i gminy leżące nad Notecią, upatrując szansę na swój rozwój zjednoczyły się, tworząc w 2000 roku stowarzyszenie pn. „Związek Miast i Gmin Nadnoteckich”. Dolina Noteci leży na terenie trzech województw: kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego i lubuskiego. Osią pradoliny jest łożysko Noteci. Rzeka bierze swój początek w źródliskach na terenie pogranicza Kujaw i Wielkopolski. Kończy bieg w Santoku, gdzie znajduje się największy port na Noteci, z nabrzeżem i przystanią dla statków rzecznych. W tym urokliwym miasteczku woj. lubuskiego kończy się wodniacki szlak Noteci. Ogólna długość rzeki wynosi 361 km. Specjaliści dzielą rzekę na Górną Noteć, która biegnie od źródeł do Nakła o długości 174 km oraz Dolną Noteć, która z kolei zaczyna się w Nakle, a kończy w momencie ujścia do Warty. Dolna Noteć liczy 187 km. Podział ten wynika ze stopnia skanalizowania koryta. Znaczenie Noteci podkreśla fakt, że wraz z Wartą, Kanałem Bydgoskim i Brdą tworzą drogę wodną Wisła–Odra. Na mapie europejskich dróg wodnych to wspominany już fragment transeuropejskiej drogi E–70, prowadzącej z zachodu kontynentu na wschód, łączącej Francję, Luksemburg, Belgię, Holandię, Szwajcarię, Czechy, poprzez Niemcy z Polską. Polski odcinek drogi E–70 to odcinek Odry, cała droga wodna Wisła -Odra, odcinek Wisły,

28


Nogat i Zalew Wiślany. Na zalewie szlak przekracza granicę obwodu kaliningradzkiego, aby Pregołą, Dejmą, Kanałem Dejma Gilia dotrzeć do Niemna, a więc na tereny Litwy i Białorusi. Największy rozkwit rzeki utożsamia się z uruchomieniem wspomnianej drogi Wisła–Odra, co związane było z oddaniem do użytku w 1774 roku Kanału Bydgoskiego. Od tej pory ranga Noteci urosła do najważniejszego szlaku transportowego regionu. W celu powrotu żeglugi nad Noteć konieczne jest pilne dostosowanie drogi wodnej Wisła–Odra do zgodnych z wymogami Unii Europejskiej parametrów, przynajmniej do II klasy drogi wodnej, tj. dla statków o ładowności 500 ton i minimalnych wymiarów szlaku żeglownego, tj. szerokości 30 metrów, głębokości tranzytowej 1,80 metra, promieni łuku osi szlaku 300 metrów, prześwitu pod mostami ponad 3 metry. Osiągnięcie tych parametrów umożliwi nie tylko powrót żeglugi towarowej nad Noteć, ale przede wszystkim rozwój bezpiecznej żeglugi turystycznej, najbardziej pożądanej z punktu widzenia miast i gmin leżących nad Notecią14. W zlewni Noteci występują obszary specjalnej ochrony przyrodniczej. Są w tym rejestrze (od zachodu): Ujście Noteci, Puszcza Drawska, Nadnoteckie Łęgi, Dolina Noteci i Pałuki. Swoistym sercem tego obszaru jest Dolina Noteci. Ten niezwykle cenny przyrodniczo teren zajmuje powierzchnię 68.840 ha, z czego 30% przypada na powiat pilski. Charakterystyczną cechą środkowej części Doliny Noteci jest duża powierzchnia tzw. użytków ekologicznych. Warunki przyrodnicze zdecydowały o tym, że nadnoteckie łąki, bagniska, trzcinowiska i szuwary uznane zostały za Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków. Dorzecze Noteci dysponuje dużym potencjałem rolniczym. Akcesja Polski do Unii Europejskiej ukazała ogromne szanse wykreowania w Dolinie Noteci różnych form turystyki. Przyjęty w Europie model zrównoważonego rozwoju wyznacza temu ogromną rolę w wykreowaniu ekoturystyki. Tym bardziej jest to realne, że do sieci Natura 2000 włączone zostały najbardziej reprezentatywne przyrodniczo obszary całej pradoliny Noteci. I. Dolina Noteci: Przyrodniczy obszar zajmujący 47.658 ha obejmuje część Doliny pomiędzy Wieleniem a Bydgoszczą. Obszar zajmuje liczne torfowiska niskie, trzcinowiska, kanały, rowy, starorzecza i doły potorfowe. W górnym biegu Noteci, od J. Gopło do Nakła istnieje kilka bagnisk, które stanowią idealne miejsce lęgowe dla wielu gatunków awifauny. Spotkać tu można m.in. gęgawy, kaczki cyranki, płaskonosy, błotniaka stawowego. Nad J. Mielno, zbiorniku po dawnym wyrobisku żwiru, znajduje się największe w całej dolinie skupienie sieweczki rzecznej, szacowanej na blisko 20 par. Gniazdują tu również dwa gatunki rybitw – rzeczna i białoczelna. Na innym obszarze zlewni Noteci, w pradolinie Gąsawski, występuje bąk oraz dwa gatunki kani: czarna i rdzawa. Ponadto można tu spotkać kropiatki, zielonki oraz inne klasyczne ptaki dla obszarów łąk i torfowisk – żurawie, derkacze, kuliski, podróżniczki. II. Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego: Zajmuje obszar o powierzchni 32.408,70 ha. W zachodniej części pradoliny płynie Noteć. Część wschodnią, odwodnioną, zajmuje żeglowny Kanał Bydgoski. Charakterystycznym elementem krajobrazu są stawy: Antoniny, Smogulec, Ostrów, Występ, Ślesin. „Stawy Ostrówek” opodal Osieka zajmują powierzchnię około 300 ha i są największe w Polsce. W obrębie tego obszaru znajdują się dwie ostoje ptaków rangi europejskiej „Stawy Ostrówek i Smogulec”. Dobre warunki lęgowe znalazły np. bąk, bocian czarny, gęgawa, kanie czarna i ruda, błotniaki, kuliki, rycyki. Dobre warunki bytowania znalazło w rejonie stawów kilka par żurawi oraz kilkadziesiąt par podróżniczków. Podczas jesiennych migracji licznie przybywają do tych okolic łabędzie czarnodziobe, nieme i krzykliwe i gęgawy. Całymi tysiącami trafiają tu krzyżówki i siewki złote. „Stawy Ślesin i Występ” upodobały sobie bąki, głowienki, czernice, błotniaki stawowe, zielonki, derkacze. Po sezonie lęgowym nad brzegami stawów, wśród szuwarów i na pobliskich łąkach znalazły wymarzone perzowisko łabędzie nieme, łyski i

14

Źródło: magazyn ekologiczny, EKOPRZEGLĄD styczeń-luty 2008 r.

29


krzyżówki. Podczas przelotów spotkać można w rejonie ślesińskich stawów aż 90 gatunków awifauny z łabędziem czarnodziobym, biegusem zmiennym i czajką na czele. W sumie na stałe związało się z łąkami i olsami na wschód od Nakła ponad 18 gatunków awifauny, które wyszczególnione zostały w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. III. Nadnoteckie Łęgi: Zajmują powierzchnię 16.617 km, 8 ha obejmuje odcinek Doliny Noteci od Wielenia po ujście Gwdy na wysokości Piły. Jest to kolejna na obszarze Doliny Noteci ostoja ptasia rangi europejskiej. Występują tu 23 gatunki, wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Oprócz wymienionych wcześniej, spotkać tu można m.in. rzadkie gdzie indziej w Polsce i w Europie dziwonie. W okresie wędrówkowym trafia do tej europejskiej ostoi ptactwa około 3 tysięcy gęsi zbożowej.

WNIOSEK

Sfera przyroda, środowisko naturalne, może zostać z powodzeniem

wykorzystana na rzecz rozwoju turystyki i powinna być jak najpełniej

promowana. Walory naturalne analizowanego obszaru mają niezwykle

istotne znaczenie dla kreowanego produktu turystycznego. Od nich w

dużej mierze zależą rodzaje i formy turystyki, które mogą być

rozwijane. Wielość i różnorodność występującego bogactwa przyrody

stanowi niekiedy podstawową atrakcję dla odwiedzających region

turystów.

30


1.3 ŚCIEŻKI I SZLAKI

ATUTY:

Transwielkopolska Trasa Rowerowa;

szlaki turystyczne biegnące przez gminę miasta Czarnków;

szlaki rowerowe.

Szlaki i ścieżki turystyczne bez wątpienia stanowią atrakcję nie do przecenienia, która może zostać wykorzystana na rzecz promocji danego terenu. Przebieg szlaków przez ciekawe pod względem historycznym, kulturalnym, środowiskowym miejsca, może i powinien stać się zachętą do odwiedzania gminy. Obecnie na terenie gminy miasta Czarnkowa i gminy wiejskiej Czarnków zlokalizowanych jest kilka szlaków pieszych, rowerowych oraz szlak wodny. Przez miasto przebiegają następujące szlaki turystyczne, które stanowią nieodłączny element atrakcji turystycznych Czarnkowa:

Szlak zielony (długość 91 km): Szamotuły – Obrzycko – Czarnków – Radolin – Trzcianka – Niekursko,

Szlak niebieski (długość 326 km): Ujście – Walkowice – Czarnków – Krucz – Miały – Marylin – Sieraków – Międzychód – Pszczew – Trzciel – Zbąszyń – Rudno – Świętno – Olejnica – Boszkowo – Leszno – Rydzyna.

W dzisiejszych czasach coraz większą uwagę przywiązuje się do aktywnego wypoczynku. W Czarnkowie istnieją znakomite warunki do rekreacji ruchowej, w tym jazdy na rowerze. Z myślą o bezpieczeństwie turystów, niezbędne jest jednak wyznaczenie i budowa nowych tras rowerowych. Przez miasto przebiega fragment północnego odcinka Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej, prowadzącej z Parku Sołackiego w Poznaniu do Okonka – najbardziej na północ położonej gminy w województwie wielkopolskim. Łączna długość szlaku wynosi około 200 km. Ponadto wokół miasta, na terenie gminy Czarnków i w jej okolicach, zlokalizowane są poniższe szlaki turystyczne:

międzynarodowa trasa rowerowa EURO ROUTE R1 (Kostrzyn – Krzyż – Lubcz Mały – Herburtowo – Wieleń Pn. – Folsztyn – Jędrzejewo – Gajewo – Runowo – Siedlisko – Trzcianka – Łomnica – Piła);

szlak rowerowy o długości 57 km (Trzcianka - Straduń – Rychlik – Średnica – Jędrzejewo – Gajewo – Kuźnica Czarnkowska – Radolinek – Radolin – Biała – Trzcianka)

oraz 15 tras rowerowych, charakteryzujących się przepięknymi widokami:

trasa nr 1 - Czarnków - Śmieszkowo - Prusinowo - Sławienko - Lubasz - Goraj - Ciszkowo - Krucz - Hamrzysko - Biała - Rosko - Gulcz - Mikołajewo - Góra - Pianówka – Czarnków, 65 km;

Trasa nr 2 - Czarnków - Romanowo Dolne - Lipica (stopień spiętrzający) - Kuźnica Czarnkowska - Radolinek - Radolin - Teresin - Nowa Wieś - Runowo - Gajewo - Bukowiec – Czarnków, 50 km;

31


Trasa nr 3 - Czarnków - Pianówka - Goraj: (zamek - internat Zespołu Szkół Leśnych), (budynek Zespołu Szkół Leśnych), (zagroda dzicza - Leśnictwo Goraj), (Dom Nauczyciela), ("Szwajcaria Czarnkowska") – Czarnków, 20 km;

Trasa nr 4 - Czarnków - Bukowiec - Gajewo - Nowe Dwory - Folsztyn - Wieleń - Miały - Mężyk - Biała - Hamrzysko - Krucz - Antoniewo - Stajkowo - Lubasz - Sławienko – Czarnków, 85 km;

Trasa nr 5 - Czarnków - Śmieszkowo - Sobolewo - Gębice - Brzeźno - Osuch – Czarnków, 25 km;

Trasa nr 6 - Czarnków - Romanowo Dolne - Romanowo Górne - Kruszewo - Marunowo - Gębice - Huta - Komorzewo - Jędrzejewo - Śmieszkowo – Czarnków, 50 km;

Trasa nr 7 - Czarnków - Pianówka - Góra - Ciszkowo - Bzowo - Stajkowo - Miłkówko - Sokołowo - Kamionka - Sławno - Sławienko – Czarnków, 35 km;

Trasa nr 8 - Czarnków - Pianówka - Goraj - Dębe – Czarnków, 18 km;

Trasa nr 9 - Czarnków - Śmieszkowo - Jędrzejewo - Młynkowo - Piotrowo - Wronki - Krucz - Ciszkowo – Czarnków, 70 km;

Trasa nr 10 - Czarnków - Lubasz - Goraj - Ciszkowo - Gajewo - Zofiowo – Czarnków, 30 km;

Trasa nr 11 - Czarnków - Romanowo Dolne - Romanowo Górne - Walkowice - Radolin - Teresin - Nowa Wieś - Runowo - Gajewo - Bukowiec – Czarnków, 55 km;

Trasa nr 12 - Czarnków - Trzcianka - Wołowe Lasy - Tuczno - Człopa - Wieleń – Czarnków, 130 km;

Trasa nr 13 - Czarnków - Lipica (stopień piętrzący) - Kuźnica Czarnkowska - Bukowiec - Gajewo - Jędrzejewo - Nowe Dwory - Rosko (stopień piętrzący) - Hamrzysko - Krucz - Antoniewo - Lubasz - Sławienko – Czarnków, 58 km;

Trasa nr 14 - Czarnków - Młynkowo - Piotrowo - Wronki - Dąbrowa - Sieraków - Chojno - Mokrz - Krucz - Lubasz – Czarnków, 128 km;

Trasa nr 15 - Czarnków - Sarbia - Chodzież - Rataje - Margonin - Dziewoklucz - Budzyń - Wyszyny - Gębice – Czarnków, 102 km;

Przez Czarnków przebiega Transwielkopolska Trasa Rowerowa oraz kilka innych ciekawych szlaków

turystycznych, zarówno rowerowych, jak i pieszych. Okolice miasta to tak zwana „Szwajcaria Czarnkowska",

część Puszczy Noteckiej, teren zaliczany do najładniejszych w Wielkopolsce. Na obszarze kilkunastu kilometrów krawędź

doliny jest stroma, czemu zawdzięczyć można wiele malowniczych widoków. Występują tu głębokie jary, mnóstwo wijących się ścieżek i urokliwych wąwozów.

W okolicy Czarnkowa dostępna jest również ścieżka przyrodniczo-edukacyjna - na terenie Walkowic, Romanowa Górnego i Romanowa Dolnego (Nadleśnictwo Sarbia)

Rodzaj: piesza, rowerowa

Długość ścieżki: ok. 23 km, w tym leśna - 16 km, doliną rzeki Noteć – ok. 7 km Na spacerujących czeka 35 tablic przyrodniczo-edukacyjnych o różnorodnej tematyce:

32


Tablice leśne: Drzewostan gospodarczy; Rola lasu (ekologiczna, rekreacyjna, użytkowa); Mikoryza – symbiotyczna zależność; Układ piętrowy lasu; Polskie lasy w dobrych rękach; Podział powierzchniowy lasu; Ochrona lasu przed zwierzyną; Co to jest przebudowa drzewostanów; Drewno – doskonały produkt; A gdyby tak na grzyby? (jadalne/ niejadalne); Ptaki sprzymierzeńcy lasu; Nisze pokarmowe ptaków boru sosnowego; Życie społeczne mrówek; Tropy zwierząt; Jak leśnicy pielęgnują las; Rozkład resztek organicznych; Historia pozyskania drewna; Zasady poszanowania lasu

Tablice nad rzeką: Rzeka Noteć; Flora i fauna w dolinie Noteci; Osadnictwo w dolinie Noteci; Poznajemy ryby; Torfowisko – regulator gospodarki wodnej; Co w trawie piszczy; Życie w rzece i obok niej; Łęgi;

Tablice gatunkowe: Bociany (biały i czarny); Bóbr europejski; Kaczki – pływające i nurkujące; Wierzba; Daniel

Dodatkowe atrakcje ścieżki:

punkt widokowy na Dolinę Noteci;

pozostałości po przejściu lodowca (wąwóz);

miejsce na odpoczynek i posiłek – 6 ławostołów z zadaszeniem oraz na długości całej ścieżki leśnej pojedyncze ławeczki;

nad Notecią miejsce na ognisko (koło Promu);

gospodarstwo z hodowlą danieli, muflonów, koni oraz bydła.

33


WNIOSEK

Na terenie gminy miasta Czarnków i w jej najbliższym sąsiedztwie (na terenie gminy wiejskiej

Czarnków) zlokalizowane są dobrze oznaczone szlaki turystyczne i rowerowe, takie jak

Transwielkopolska Trasa Rowerowa. Jednak, aby możliwa była pełna promocja miasta pod

kątem aktywnego wypoczynku, konieczne jest wytyczenie nowych szlaków rowerowych,

pieszych i ich odpowiednie wyeksponowanie.

Z pewnością połączenie aktywnego wypoczynku wraz z interesującymi walorami

środowiskowymi – pradolina Noteci, Puszcza Notecka, wreszcie sama rzeka Noteć – może

być ważnym elementem promocji Czarnkowa. Na bazie szlaków możliwa jest organizacja

imprez o charakterze cyklicznym, które przyciągną miłośników tej formy spędzania czasu

nawet z dalekich zakątków kraju. Przy okazji promowane mogą być miejsca położone na trasie

szlaków, a jednocześnie osoby, np. lokalni twórcy, czy też produkty regionalne, zabytki i

pomniki przyrody, itp.

Możliwe jest powiązanie tego atutu Czarnkowa z produktem markowym – przystanią.

34


1.4 BAZA TURYSTYCZNA – NOCLEGOWA, GASTRONOMICZNA

ATUTY:

hotele, gościniec, gospodarstwa agroturystyczne (zlokalizowane na

obszarze gminy Czarnków); łącznie na terenie miasta ok. 70 miejsc noclegowych;

dość liczne obiekty gastronomiczne.

Baza noclegowa Baza noclegowa, jako główny element zagospodarowania turystycznego, ma kluczowe znaczenie dla rozwoju m.in. turystyki na danym obszarze. Odpowiedni standard i różnorodność obiektów noclegowych ze zróżnicowanymi cenami, jest istotnym elementem w procesie podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu, zarówno krótkiego, jak i dłuższego. Istniejąca w Czarnkowie i bezpośredniej okolicy miasta baza noclegowa nie jest wystarczająco bogata i urozmaicona. Wśród obiektów noclegowych, można wymienić następujące:

Hotel „Lidia” - 45 miejsc noclegowych w 19 pokojach;

Hotel „Czarna Hanka” - 21 miejsc noclegowych w 9 pokojach, obiekt posiada zaplecze umożliwiające organizację szkoleń i konferencji;

Gościniec "Śmieszek" - 11 miejsc noclegowych w 5 pokojach.

Gościniec „Ponderosa” – …… miejsc noclegowych w ……. pokojach

Gospodarstwo agroturystyczne Romanowo Dolne – Osuch 6A Janusz Fąferek - obiekt posiada 4 pokoje gościnne na 10 miejsc noclegowych, dostępne przez cały rok;

Gospodarstwo agroturystyczne „Dębina” - obiekt posiada 3 pokoje gościnne z 11 miejscami noclegowymi i łazienkami oraz aneksem kuchennym;

Józef Ściepura, gospodarstwo agroturystyczne. Obiekt posiada 3 pokoje gościnne i 10 miejsc noclegowych.

Gospodarstwo agroturystyczne "Żurawia Kuźnia". Obiekt posiada 5 pokoi na 20 miejsc noclegowych.

„Za górką” - gospodarstwo o charakterze typowo rolnym. Obiekt przystosowany jest do prowadzenia całorocznej działalności. Posiada 3 pokoje gościnne i 7 miejsc noclegowych.

Dla miasta, które planuje rozwijać na swoim terenie turystykę, jest to skromne zaplecze noclegowe, w obiektach o średnim standardzie. W przypadku przyjazdu do Czarnkowa większej liczby turystów (np. z okazji odbywających się ciekawych imprez), miasto nie będzie w stanie zapewnić gościom wystarczającej liczby miejsc noclegowych. W proces rozwoju bazy turystycznej powinni również włączyć się mieszkańcy Czarnkowa, oferując przybyszom np. pokoje gościnne. Zwiększy to liczbę miejsc noclegowych, a także będzie stanowiło dodatkowe źródło dochodów mieszkańców (zwłaszcza w sezonie letnio-wakacyjnym).

35


Baza gastronomiczna Znaczenie bazy gastronomicznej w procesie kształtowania produktu turystycznego oraz planowaniu intensyfikacji ruchu turystycznego jest pierwszorzędne. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być także kolejnym powodem przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku. Wśród znajdujących się na terenie Czarnkowa obiektów gastronomicznych można wymienić:

restauracja parkowa,

restauracja w hotelu „Czarna Hanka”,

restauracja Bohema,

bar „Smaki Miasta”

bar „Troja”,

kawiarnia „Mocca”,

kawiarnia „Melanż Cafe”,

pizzeria „LaPrimavera”,

pizzeria „Izabela”,

pizzeria „Vezuvio”,

pub „Keller”,

pub „Lustra”,

pub „Gambler”,

stołówka ul. Przemysłowa 2a,

stołówka - „Jadłodajnia Osiedlowa”.

36


WNIOSEK

Powyższy opis sugeruje, iż baza gastronomiczna na terenie Czarnkowa nie jest może

bardzo bogata, ale o wystarczającej ofercie dla obecnego zapotrzebowania ze strony

klientów. Niestety brakuje miejsc noclegowych, zwłaszcza tych o podwyższonym

standardzie z salą konferencyjną,

Wraz z wykreowaniem nowego produktu turystycznego, w oparciu o zwiększony ruch

turystyczny, konieczne będzie poszerzenie bazy turystycznej o nowe lokale i obiekty.

Posiadana baza nie jest najmocniejszą stroną Czarnkowa, ale niewątpliwie na tyle

zauważalną i spełniającą obecne potrzeby, iż może zostać wykorzystana jako element

promocyjny (zwłaszcza gospodarstwa agroturystyczne, zlokalizowane wprawdzie poza

miastem, ale na obszarze gminy wiejskiej Czarnków, co związane jest z ciągle rosnącą

modą na odpoczynek w tego typu obiektach).

37


1.5 WALORY ARCHITEKTONICZNE, OBIEKTY ZABYTKOWE, CENNE POD WZGLĘDEM HISTORYCZNYM, CIEKAWE MIEJSCA

ATUTY:

późnogotycki kościół parafialny p.w. św. Marii Magdaleny,

zbudowany w 1580 roku i rozbudowany w XVII i XVIII wieku

(wnętrze w większości barokowe, renesansowe nagrobki rodziny Czarnkowskich); jest to jeden z cenniejszych zabytków

sakralnych na terenie Wielkopolski; klasycystyczny dworek zbudowany w drugiej połowie XVII

wieku, ozdobiony 2 kolumnami;

liczne domy (eklektyczne i secesyjne) z XVII i XIX wieku; magazyny zbożowe (spichlerze), o konstrukcji szachulcowej z I

poł. XIX wieku u stóp Góry Krzyżowej (niegdyś usytuowane wokół Rynku Zbożowego);

budynek poczty konnej z XIX wieku; ratusz – budowla eklektyczna, pochodząca prawdopodobnie z połowy XIX wieku;

dawny rynek miasta powstałego w XIV wieku – niegdyś ośrodek osady targowej;

budynek Browaru z 1871 roku; szkoła żydowska z 1878 roku, dom rabina, łaźnia, siedziba kahału, duża liczba domów

pożydowskich; taras widokowy na Górze Krzyżowej;

groby powstańców wielkopolskich na cmentarzu parafialnym;

pomnik poległych żołnierzy radzieckich na cmentarzu komunalnym; odrestaurowany, pamiątkowy czołg T-34 85, z okresu II wojny światowej;

ławeczka artystyczna z postacią kronikarza Janka z Czarnkowa.

Czarnków to miasto o ponad 800-letniej historii. Jednakże najstarsze znaleziska z terenu obecnego miasta pochodzą z epoki neolitu. Miasto było niegdyś grodem piastowskim i jednocześnie jednym z ważniejszych grodów położonych nad Notecią. Pierwsze wzmianki dotyczące Czarnkowa pochodzą już z 1025 roku, ale wiadomo, iż już w czasach przedhistorycznych istniała tutaj osada. Powstały na tym terenie gród został zdobyty w 1107 roku przez Bolesława Krzywoustego. W sąsiedztwie założona została również osada targowa. Prawdopodobnie pod koniec XIII wieku Czarnków został darowany przez Władysława Łokietka rodowi Nałęczów, którzy od nazwy miasta przyjęli nazwisko Czarnkowskich. Był to możny ród magnacki Wielkopolski, piastujący wówczas wiele czołowych stanowisk w hierarchii państwowej i kościelnej. Nałęczowie wznieśli na miejscu dawnego grodu zamek, a w miejscu dawnej osady nastąpiła lokacja miasta. Czarnków otrzymał prawa miejskie w 1397 roku, a rodzina Czarnkowskich władała miastem aż do 1727 roku. Dalszy rozwój terytorialny postępował wzdłuż krzyżujących się traktów handlowych, a w obrębie miasta odbywały się pograniczne jarmarki.

Miasto charakteryzują m.in. historyczne zabytki i bogata współczesna architektura, żywa scena kulturowa, szeroka

oferta sportowa i rozrywkowa, jak również wspaniałe pejzaże parków i krajobrazy.

38


O ponadtysiącletniej historii przypomina muzeum historyczne oraz wyraziste, ukształtowane dziejami budowle, które charakteryzują obraz miasta. Panoramę miasta można podziwiać także podczas rejsu łodzią po rzece Noteć. Miasto ujmuje fascynującą architekturą, tajemniczą historią i pięknymi krajobrazami. Już sam spacer po śródmieściu stanowi wyjątkową atrakcję. Mało tego, można tutaj usiąść w jednej z ulicznych kawiarni i podziwiać niesamowity styl architektoniczny przy filiżance kawy. Na terenie miasta Czarnków znajduje się wiele cennych zabytków architektonicznych, które stanowią bardzo interesującą część krajobrazu.

Miłośnicy architektury określają Czarnków jako perłę Północnej Wielkopolski.

Czarnków związany jest z tradycją piwowarską, świadczy o tym np. budynek browaru wzniesiony w roku 1893 oraz zapiski kronikarskie. Miasto słynie z licznych jarmarków, których terminy potwierdzane były w kancelariach króla Polski. Centrum Czarnkowa stanowi Plac Wolności, obecnie zrewitalizowany i całkowicie odmieniony (uroczyste otwarcie miało miejsce w dniu 28.08.2010 r.). Modernizacja objęła nie tylko sam Plac, ale także ulice Kościelną, Kościuszki, Rzemieślniczą, Księdza Kanonika Thiela i polegała m.in. na wymianie istniejącej nawierzchni oraz wykonaniu całkowicie nowej nawierzchni (ul. Księdza Kanonika Thiela). Nowa nawierzchnia Placu nawiązuje do istniejącej dawniej kostki brukowej z charakterystycznymi pasami. Podział kompozycyjny uwzględnia gabaryty placu. Posadzka została zaprojektowana z kostki jasno szarej. Kostka między pasami została ułożona w okręgi. Pasy dzielące wykonano z kostki grafitowej granitowej oraz z płyt czerwono-bordowych granitowych. Od strony Ratusza zaprojektowano miejsca parkingowe jako podjazd reprezentacyjny i dwa miejsca dla osób niepełnosprawnych. Głównym elementem placu jest fontanna, zlokalizowana na osi Ratusza i Kościoła. Posiada ona 24 dysze tryskające wodą do wysokości 2 m. Odpowiednie sterowanie wodą i światłem pozwala na uzyskiwanie różnego rodzaju animacji wodnych.

39


RYSUNEK 7. ODMIENIONY PLAC WOLNOŚCI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA MIASTA CZARNKÓW



40


RYSUNEK 9. ODMIENIONY PLAC WOLNOŚCI - FONTANNA




Z Placu Wolności prowadzi dawny trakt wieleński, obecnie ulica Kościuszki. Wychodząc z Rynku mija się miejsce zbiegu ulic Kościelnej, Kościuszki (dawniej Wieleńskiej), Rzemieślniczej (dawniej Garncarskiej), Staroszkolnej. Mijamy teren rekreacyjny przedszkola miejskiego – miejsce, gdzie wznosiła się świątynia ewangelicka. Na kartach pocztowych z początku XX wieku niewielki plac przed świątynią, przylegający do ulicy, nazywano Placem Ewangelickim. Dalej udając się w kierunku zachodnim mija się okazały

41


budynek poczty, wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku. Po przeciwległej stronie ulicy Kościuszki można zobaczyć willę Koenigów, jednego z pierwszych fotografów w mieście. Na wysokości Ronda im. Bł. Jana Pawła II mijamy kompleks budynków mieszczących dawniej Królewski Zakład Preparandy, Miejską Wyższą Szkołę dla Chłopców i Dziewcząt, Gimnazjum, a od roku 1932 po dzień dzisiejszy Liceum Ogólnokształcące im. Janka z Czarnkowa. Następnie okazały gmach szpitala powiatowego (w tym samym miejscu od roku 1875) wraz z dobudowaną współczesną częścią nawiązującą architektonicznie do starszej części. Idąc dalej mijamy dawną siedzibę straży granicznej w mieście z lat 1920-1939, obecnie (w tym samym budynku) siedzibę Policji, willę Ullmów, w której niejedną noc spędził hrabia Hochberg (właściciel dóbr w Lubaszu i jedynej w swoim rodzaju hodowli jeleni). Polowania, jakie odbywano w dobrach Hochbergów, na początku XX wieku słynne były w całej Europie.

Na dawnym tzw. Przedmieściu Wronieckim znajduje się nekropolia czarnkowska z zachowanymi miejscami spoczynku znanych czarnkowian (rodzina Krysiewiczów, znanych lekarzy) i powstańców – żołnierzy Powstania Wielkopolskiego 1918/1919.

Nieopodal Parku Miejskiego z jedyną w Wielkopolsce skocznią narciarską, używaną do lat 70. XX wieku, zobaczyć można pamiątkę z działań wojennych II wojny światowej. Jest to oryginalny czołg radziecki T-34 85.

Mijając przemysłowy kompleks mleczarni czarnkowskiej, po przejściu towarowej linii kolejowej, dochodzimy do terenów Ośrodka Sportu i Rekreacji w Czarnkowie. Na tzw. Wyspie Solnej wzniesiona jest Marina – dawniej miejsce składu towarów spławianych rzeką Noteć. Kierując się z powrotem w stronę centrum miasta, przechodzi się obok dawnego grodu obronnego, strzegącego przeprawy przez rzekę. Gród został opisany przez kronikarza, zwanego przez historyków Gallem Anonimem. Był on warowną siedzibą kasztelana, wyznaczanego przez władców polskich. Obecnie na jego miejscu wznosi się Browar – dawniej (od końca XIX wieku) zwany Zamkowym. Groblą zamkową – obecnie ulicą Zamkową, dostać się można do centrum miasta. Spacer urokliwą ulicą przebiegać będzie nieopodal niegdyś warownej siedziby właścicieli Czarnkowa – Czarnkowskich. Z opisu z końca XVII wieku pozostały informacje, jak wyglądał zamek: „wiadomo, że na wyniesieniu murowany lamus, z kratami w oknach się znosi”. Zamek został zniszczony przez wojska szwedzkie w połowie XVII wieku. Grobla zamkowa łączyła gród i siedzibę Czarnkowskich z miastem – wychodząc na wprost wejścia do świątyni. Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny jest najcenniejszym zabytkiem Czarnkowa. Obecna bryła świątyni wzniesiona została w połowie XVI wieku z inicjatywy Czarnkowskich. Jednak, jak podaje Gall Anonim, już Bolesław Krzywousty po zdobyciu grodu nakazał wzniesienie kaplicy grodowej. Ze względu na szczupłość placu wewnątrz grodu, która przede wszystkim była siedzibą załogi grodowej, wzniesiono zapewne również z drewna świątynię w obrębie osady przedlokacyjnej. Wspomina o niej w roku 1298 Andrzej Szymonowic, biskup poznański. Dzisiejsza bryła kościoła ma charakter późnogotycki, jest ona orientowana, trójnawowa, pseudohalowa, z wieżą od frontu. Oprócz obecnie istniejącej świątyni katolickiej, w późnym średniowieczu w Czarnkowie funkcjonowały jeszcze dwa kościoły katolickie – kościół św. Ducha na przedmieściu poznańskim – obecnie Plac Bartoszka. Przy nim urządzony był „szpitalik dla osób chorych i zniewieściałych”. Na przedmieściu wieleńskim wzniesiona była trzecia świątynia katolicka – pod wezwaniem św. Andrzeja. Obecnie w tym miejscu zlokalizowana jest siedziba Banku PeKaO S.A. Po przejściu rynku – obecnie Placu Wolności, skierować się można w stronę Porta Czarnkoviennsis – Bramy Czarnkowskiej, która od średniowiecza wita gości udających się do miasta od południa. Brama ta, wspominana przez Galla Anonima, to naturalne wyniesienia górujące nad miastem. Jej odrzwia stanowią: Góra Żydowska i Góra

42


Krzyżowa. Na Górę Krzyżową można udać się przez Plac Zbożowy albo wąską uliczką – łącznikiem ul. Gaista, która swą nazwę zawdzięcza braciom Gaist, mieszkańcom Czarnkowa, założycielom fundacji wspierającej finansowo zdolną młodzież studiującą. Stypendia pomagały w zdobyciu wykształcenia lub zawodu. Na Górze Krzyżowej znajduje się punkt widokowy, z którego rozciąga się malowniczy widok na panoramę miasta i Pradolinę Noteci. Znajdują się tam ławeczki, zadaszony stół do gry w szachy i warcaby oraz luneta widokowa. Warto wspomnieć także o czarnej sośnie, bardzo rzadkim drzewie, które ukochało sobie wzgórza czarnkowskie.

Czarnków jest często kojarzony z browarem. Czarnkowskie piwo kupić można nawet w odległych zakątkach kraju, np. w nadmorskim Ustroniu, czy w górskim Karpaczu. Browar istnieje od 1800 roku. Obecny zakład został wzniesiony na miejscu dawnego zamku Nałęczów-Czarnkowskich. W latach 1865-1881 nosił nazwę Brauerei Streich. W 1893 roku zakład nabył Heinrich Koeppe, który dokonał jego gruntownej przebudowy i rozbudowy, a także zmienił nazwę na Schlossbraurei. W okresie międzywojennym właścicielem browaru był Rudolf Koeppe. Zakład nosił wówczas polską nazwę Browar Zamkowy w Czarnkowie. W czasie II wojny światowej browar należał do wdowy po Rudolfie Koeppe, Gertrudy oraz do jego syna Hansa Koeppe. W 1945 roku rodzina Koeppe utraciła zakład. Browar przejęła Armia Czerwona. W 1945 roku został znacjonalizowany. Całe mienie zakładu zostało przekazane na rzecz spółdzielni Robotnik, która administrowała browarem do 1950 roku. Po likwidacji spółdzielni browar stał się częścią Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych w Poznaniu, a następnie Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu. 1 stycznia 1989 roku browar w Czarnkowie włączono do kombinatu rolnego PGR Brzeźno. W 1992 roku, po likwidacji państwowego gospodarstwa rolnego w Brzeźnie, zakład przeszedł na własność Skarbu Państwa. Od 1992 roku był administrowany przez agencję państwową i nosił nazwę Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa w Brzeźnie w Administrowaniu Browar Czarnków. W 1993 roku podjęto pierwszą próbę jego prywatyzacji. Przetarg został jednak unieważniony, a kilka kolejnych w następnych latach zostało odwołanych lub nie doszło do skutku. W marcu 2011 roku w wyniku przetargu, właścicielem zakładu piwowarskiego w Czarnkowie została spółka Browar Gontyniec Sp. z o.o. Zdolności wytwórcze browaru wynoszą około 50 tysięcy hektolitrów rocznie. W browarze produkowane są dwa gatunki piwa dolnej fermentacji: jasne i ciemne. Sprzedawane one są pod kilkoma markami w małych pękatych butelkach typu steine.

Zakład jest jednym z nielicznych w Polsce, gdzie stosuje się jeszcze wyłącznie dawne metody produkcji i klasyczne

urządzenia piwowarskie, m.in. otwarte kadzie fermentacyjne, kocioł parowy.

W związku z tymi cechami w 2006 roku piwo Noteckie z browaru w Czarnkowie zostało wpisane przez

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na polską Listę Produktów Tradycyjnych.

43


WNIOSEK Rolę wspomagającą walory naturalne stanowią wszelkiego rodzaju obiekty zabytkowe, muzea, ciekawe miejsca, imprezy kulturalne, organizowane w Czarnkowie. Obszar staje się atrakcyjny, gdy turysta ma do wyboru nie tylko to, co proponuje mu natura, ale również gdy może korzystać z walorów antropogenicznych, wzbogacających teren. Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną, świadczą bowiem o historii obszaru i pozwalają na jej poznanie. W wielu przypadkach to one są magnesem, przyciągającym turystów, bowiem każdy chce zobaczyć ślady przeszłości. Nie dotyczy to jedynie wysokiej klasy, unikalnych zabytków, ale również obiektów mniej cennych, ale interesujących nie tylko dla miłośników historii i architektury. Kluczem do sukcesu jest odpowiednia promocja obiektów i ich oznaczenie oraz zagospodarowanie najbliższego otoczenia. Na terenie Czarnkowa znajduje się wiele cennych zabytków architektonicznych, które stanowią bardzo interesującą część krajobrazu. Mogą one z powodzeniem zostać wykorzystane na rzecz promocji miasta oraz przyczynić się do jego turystycznego rozwoju. Również współcześnie zaprojektowane obiekty, jak taras widokowy na Górze Krzyżowej, mogą stanowić znakomity element promocyjny miasta. Ważnym przedmiotem promocji może stać się także czarnkowski browar, produkujący piwo tradycyjnymi metodami. Bardzo ważnym atutem jest wielokulturowość Czarnkowa – znaleźć tu można elementy kultury polskiej, niemieckiej i żydowskiej. Warto wykorzystać tę wielokulturowość w celach promocyjnych miasta.

44


1.6 SPORT

ATUTY:

dobrze wyposażona baza sportowa Ośrodka Sportu i Rekreacji

w tym m.in. basen otwarty, boiska, bieżnia itd.;

korty TKKF; przystań na rzece Noteć;

kompleks boisk sportowych ORLIK; liczne imprezy sportowe.

Obiekty sportowe i rekreacyjne stanowią atrakcję zarówno dla mieszkańców, jak i dla turystów odwiedzających dany teren. Dzisiaj wiele osób poszukuje możliwości aktywnego wypoczynku i spędzania wolnego czasu w ruchu. Władze Czarnkowa oraz sami mieszkańcy przywiązują ogromną wagę do upowszechniania kultury fizycznej, sportu i rekreacji, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. U podstaw polityki samorządu w zakresie sportu i rekreacji leży idea maksymalnej dostępności obiektów sportowych oraz oferty sportu i rekreacji dla mieszkańców. Czarnków jest pełen atrakcji o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Można w nim skorzystać z niezwykle szerokiej, jak na małe miasteczko, oferty. Ośrodek Sportu i Rekreacji oferuje:

basen odkryty o wymiarach 50 x 20 m, głębokości do 1,8 m, z podgrzewaną wodą i ośmioma torami (czynny od początku czerwca do połowy września),

basen odkryty z atrakcjami wodnymi o wymiarach 20 x 10 m, głębokości do 1,2 m z podgrzewaną wodą,

stadion lekkoatletyczny z bieżnią 380 m, bieżnią do skoku w dal oraz boiskiem piłkarskim, z trybunami na 1.500 miejsc,

plac zabaw dla dzieci,

rampę wrotkarską,

boisko treningowe (dla klubów sportowych),

boiska do siatkówki plażowej i koszykówki,

stoły ogrodowe do tenisa stołowego i szachów,

wypożyczalnię sprzętu sportowego. Zimą działają tor saneczkowy i lodowisko. Na podkreślenie zasługuje szeroka oferta zajęć sportowych. W Czarnkowie funkcjonują następujące kluby i organizacje sportowe:

Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka",

Miejski Klub Sportowy „Noteć” – sekcje: piłki nożnej, siatkówki i koszykówki,

Klub Tenisa Stołowego „Noteć Dora-Metal”,

Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Nałęcz”,

Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Rowerowa Sekcja Turystyczna. OSiR organizuje wiele imprez sportowych i rekreacyjnych. Część z nich ma charakter cykliczny.

45


WNIOSEK

Sfera sport i rekreacja ma predyspozycje, aby zostać uznaną za jeden

z wiodących elementów promocyjnych miasta. Oferta Czarnkowa jest bowiem

w tym względzie dość bogata i wyróżnia się na tle konkurencyjnych gmin.

Przystań na Noteci, dzięki przewidzianym funkcjom rekreacyjnym i sportowym,

bez wątpienia jest elementem wiodącym w strategii promocji.

46


1.7 KULTURA

ATUTY:

aktywna działalność Miejskiego Centrum Kultury (w tym: Czarnkowski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum

Ziemi Czarnkowskiej); rozwinięta baza kulturalna na terenie miasta;

liczne koła i sekcje działające w sferze kultury.

Mieszkańcy Czarnkowa stanowią bardzo aktywną społeczność, zaangażowaną w życie społeczno-kulturalne

miasta. Imprezy kulturalne stanowią atrakcję nie tylko dla mieszkańców, ale i gości odwiedzających Czarnków. Im szerszy wachlarz wydarzeń kulturalnych na danym terenie, tym większe nim zainteresowanie. W Czarnkowie działalność kulturalną prowadzi i koordynuje Miejskie Centrum Kultury, w skład którego wchodzą: Czarnkowski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna oraz Muzeum Ziemi Czarnkowskiej. MCK organizuje różnego rodzaju zajęcia kulturalne, przeznaczone zarówno dla dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują zajęcia plastyczne, muzyczne, szachowe, taneczne, wokalne, poetyckie. Przy Czarnkowskim Domu Kultury działają: Amatorski Ruch Artystyczny ARA, Związek Artystów Plastyków Oddział Czarnkowski-Trzcianecki, chór męski „Harmonia”, orkiestra dęta, teatr „Harem”, Klub Szachowy, Dyskusyjny Klub Filmowy, sekcja brydża sportowego i sekcja rowerowa.

Ważną rolę w życiu Czarnkowa odgrywa Muzeum Ziemi Czarnkowskiej.

Muzeum to mieści się w odrestaurowanym budynku starej pruskiej szkoły z końca XIX wieku. Otwarcie placówki nastąpiło w czerwcu 1998 roku. Zbiory gromadzone systematycznie zgrupowano w trzech poniższych działach:

archeologicznym – powiększającym się dzięki obecnie prowadzonym intensywnym pracom wykopaliskowym;

etnograficznym – dokumentującym dawną i obecną kulturę ludową powiatu czarnkowskiego, sprzęty i naczynia gospodarskie, rolnicze oraz rzemieślnicze;

historycznym – gromadzącym archiwalia, materiały ikonograficzne i różnego rodzaju pamiątki zawiązane z historyczną przeszłością ziemi czarnkowskiej i jej mieszkańców.

Muzeum dysponuje dwiema niewielkimi salami ekspozycyjnymi. W jednej z nich utworzono stałą ekspozycję pod nazwą „Z dziejów Czarnkowa”. W drugiej sali prezentowane są wystawy czasowe, organizowane we współpracy z innymi muzeami i placówkami kultury, prywatnymi kolekcjonerami, a także ze zbiorów własnych. Wystawom czasowym towarzyszą wernisaże, spotkania autorskie, zajęcia o charakterze warsztatowym. Organizowane są tu

47


również lekcje muzealne, pogadanki, prelekcje, konkursy, przewodnictwo po opracowanych przez pracowników muzeum, trasach wycieczkowych po Czarnkowie. W budynku muzeum ma również swoją siedzibę Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego.

WNIOSEK

Sfera kultury Czarnkowa jest dobrze rozwinięta.

Miasto posiada szeroką ofertę skierowaną do różnych grup

odbiorców. Ten obszar może zostać z powodzeniem

wykorzystany na rzecz promocji miasta i stanowić jeden

z ważnych elementów budowania strategii.

48


1.8 WYDARZENIA KULTURALNE

ATUTY:

kilkadziesiąt wydarzeń w roku, w tym imprezy o charakterze

cyklicznym, skierowane do turystów i mieszkańców Czarnkowa.

Wydarzenia i imprezy kulturalne są elementem, mogącym urozmaicić pobyt turystów i osób wypoczywających w mieście. Najbardziej popularne i najczęściej odwiedzane imprezy to te organizowane cyklicznie:

TABELA 1 KALENDARZ IMPREZ ORGANIZOWANYCH W NA TERENIE MIASTA CZARNKÓW

Nazwa imprezy Data imprezy Organizator Zasięg

Wielka Orkiestra Świątecznej

Pomocy pierwsza

niedziela stycznia Miejskie Centrum

Kultury Zasięg lokalny

„Po roku...” – coroczna wystawa

dorobku artystycznego członków

Klubu Plastyka „ARA” przy

Czarnkowskim Domu Kultury

marzec Miejskie Centrum


Forum Teatrów Szkolnych – scena

dziecięca kwiecień

Miejskie Centrum Kultury

Zasięg regionalny

Soboty na dwóch kółkach –

rodzinne rajdy rowerowe kwiecień-wrzesień


Zasięg lokalny

Koncert Majowy maj Miejskie Centrum


Rajd Turystyczny „Same Góry Nie

wystarczą” maj


Zasięg wojewódzki

Dni Ziemi Czarnkowskiej

Świętojanki Liryczne

Jarmark Nałęczański

Powiatowy Konkurs Recytatorski „Kochać poezję”

Koncert Finałowy

maj, czerwiec Miejskie Centrum

Kultury Zasięg regionalny

Flis Notecki „Rejs” czerwiec Miejskie Centrum

Kultury Zasięg

międzynarodowy

Dzień Spieczonego Bliźniaka –

ogólnopolskie spotkania bliźniąt ostatnia niedziela

sierpnia Miejskie Centrum

Kultury Zasięg

międzynarodowy

Wystawa Związku Artystów

Plastyków „Cztery Plenery” październik


Zasięg ogólnopolski

Salon Wielkopolski ostatni piątek

listopada Miejskie Centrum

Kultury Zasięg regionalny

49


Urodzaj na dziewczynki z

zapałkami

Wigilia wigilii Bożego

Narodzenia


Zasięg lokalny

Międzynarodowy dzień muzyki październik Miejskie Centrum

Kultury Zasięg europejski

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH Z URZĘDU MIASTA

Istnieje odrębny harmonogram imprez organizowanych przez Czarnkowski Ośrodek Sportu i Rekreacji, który został przedstawiony w poniższej tabeli.

TABELA 2 KALENDARZ IMPREZ ORGANIZOWANYCH PRZEZ OSIR NA TERENIE MIASTA

Rodzaj imprezy Termin Dodatkowe uwagi

Amatorska Liga Halowej Piłki

Nożnej

styczeń-marzec,

październik-grudzień

impreza cykliczna; zawody skierowane

były dla młodzieży szkolnej i dorosłych,

rozgrywki rozgrywano w II ligach

Amatorska Liga Siatkówki styczeń-marzec,

październik-grudzień

impreza cykliczna, w zawodach biorą

udział drużyny z terenu powiatu,

zawody są przeznaczone dla młodzieży

i dorosłych

Kuligi styczeń

impreza uzależniona od warunków

pogodowych, ale w miarę możliwości

organizowana co roku 2-3 razy w

tygodniu; w zabawie biorą udział dzieci

oraz młodzież ze szkół podstawowych

Otwarte Mistrzostwa

Czarnkowa w “Ślizgu

na BELE CZEM”

styczeń

impreza o zasięgu lokalnym

przeznaczona dla dzieci i młodzieży;

ocenie podlegają pojazdy śnieżne

zbudowane przez uczestników, jak i

pokonana przez nie odległość i strój

zawodnika

Ferie z OSiR-em luty

impreza cykliczna o zasięgu lokalnym;

gry i zabawy na lodowisku, kuligi,

wyjazdy na basen do Obornik

Czwórbój Lekkoatletyczny

Szkół Podstawowych kwiecień

impreza o zasięgu regionalnym

organizowana wspólnie z SZS

Rajd pieszy kwiecień impreza o zasięgu lokalnym; wizyta w

stadninie koni, ognisko, kiełbaski

Wiosenne biegi przełajowe kwiecień

impreza cykliczna o zasięgu

regionalnym przeznaczona dla uczniów

szkół podstawowych i średnich (7

kategorii wiekowych osobno dla

chłopców i dziewcząt); co roku bierze w

niej udział 150-200 osób

Bieg na orientację kwiecień


przeznaczona dla harcerzy; odbywa się

w lesie, w pobliżu Parku Staszica; w

zawodach biorą udział 5 osobowe

zastępy harcerskie, które mają do

50


przebycia około 5 km trasę z pomocą

mapki i kompasu; po zawodach odbywa

się ognisko z poczęstunkiem

Bryczką w plener kwiecień


przeznaczona dla dorosłych; przejazdy

bryczką w lasach dookoła Gębic,

w planie ognisko, kiełbaska

Zawody sportowe dla szkół

ponadgimnazjalnych maj


przeznaczona dla młodszych klas szkół

ponadgimnazjalnych; zawody polegają

na rywalizacji w następujących

dyscyplinach: piłka nożna, koszykówka,

siatkówka plażowa, biegi, sztafeta itp.

Zawody pływackie dla szkół

z terenu powiatu czerwiec

impreza ma zasięg lokalny;

w zawodach biorą udział uczniowie

szkół podstawowych

Noc Świętojańska czerwiec

zasięg regionalny; zabawa taneczna

dla mieszkańców Czarnkowa i okolic

w połączeniu z pokazem obrzędów

sobótkowych i pokazem ogni

sztucznych

Otwarty turniej siatkówki

plażowej lipiec

impreza o zasięgu regionalnym; w

zawodach mogą brać udział dorośli

i młodzież powyżej 14 roku życia

Turniej siatkówki plażowej

amatorów o puchar dyrektora

OSiR

lipiec




Autokarowe wyjazdy nad

morze lipiec, sierpień

wyjazdy organizowane co niedzielę do

Sarbinowa lub Kołobrzegu

Otwarty turniej siatkówki

plażowej o puchar burmistrza

Czarnkowa

sierpień




Jesienne biegi przełajowe wrzesień impreza podobna do wiosennych

biegów przełajowych

Bieg Niepodległości 11 listopada

impreza zasięgu regionalnym

organizowana z pomocą straży

pożarnej i policji.; są to biegi uliczne w

których co roku bierze udział ok. 300

zawodników ze szkół podstawowych,

średnich oraz osób dorosłych w 8

kategoriach wiekowych; impreza

organizowana jest dla uczczenia

narodowego święta Niepodległości pod

patronatem Starostwa Powiatowego

ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH OTRZYMANYCH Z URZĘDU

MIASTA

51


WNIOSEK

Wydarzenia kulturalne i imprezy sportowe, odbywające się na terenie

Czarnkowa, stanowią wielką atrakcję zarówno dla mieszkańców,

jak i dla turystów. Co roku organizuje się ich kilkadziesiąt.

Jest to jeden z największych atutów Czarnkowa, który może zostać

wykorzystany na rzecz jego promocji. Wraz z wykreowaniem lokalnego

produktu turystycznego, wachlarz imprez poszerzony zostanie o nowe

wydarzenia, dzięki którym miasto odwiedzi większa liczba turystów.

52


1.9 STOWARZYSZENIA

ATUTY:

około 20 prężnie działających i rozwijających się organizacji

z sektora NGO;

zróżnicowanie organizacji pod względem zainteresowań; udział w organizacjach osób w różnym wieku;

rozwój sektora NGO.

Stowarzyszenia i fundacje stanowią siłę i potencjał obszaru, na terenie którego funkcjonują. Skupiają one aktywne osoby o różnych poglądach, zainteresowaniach i działające w różnych obszarach życia społecznego. Na terenie miasta jest ponad 20 organizacji, które są rzecznikiem interesów różnych grup społecznych, niosą pomoc potrzebującym, udzielają rady i wsparcia. Ich działalność opiera się w znacznej mierze na nieodpłatnej, wolontarystycznej pracy członków. Są to m.in.:

Stowarzyszenie Kupców Czarnkowskich,

Cech Rzemiosł Różnych,

Forum Gospodarcze Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego,

Stowarzyszenie Ruch Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie”,

Parafialny Zespół Caritas przy parafii p.w. Świętej Marii Magdaleny,

Parafialny Zespół Caritas przy parafii p.w. Jezusa Chrystusa Najwyższego Kapłana,

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci,

Polski Komitet Pomocy Społecznej,

Związek Harcerstwa Polskiego,

Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych,

Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego,

Stowarzyszenie Poszkodowanych Przez III Rzeszę,

Polskie Stowarzyszenie Diabetyków,

Polski Związek Niewidomych,

Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół „Żyjmy godnie”,

Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej – TKKF,

Koła Polskiego Związku Wędkarskiego,

Pracownicze Ogródki Działkowe: „Kolejarz” i „Janka z Czarnkowa”,

Strzeleckie Bractwo Kurkowe,

Polski Związek Łowiecki,

Liga Obrony Kraju,

Ochotnicza Straż Pożarna,

Związek Artystów Plastyków Oddział Czarnkowsko-Trzcianecki,

Rowerowa Sekcja Turystyczna,

Miejski Klub Sportowy „Noteć”,

Klub Tenisa Stołowego „Noteć”,

Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka”.

53


WNIOSEK

Sektor NGO stanowi lokalną siłę i może stać się ważnym elementem promocji

miasta. Do organizacji pozarządowych należą aktywne osoby, chcące działać

i robić coś „dla siebie i innych”. Często są to ludzie pełni pomysłów, szukający dróg

i możliwości ich realizacji. Obszary zainteresowań organizacji pokrywają się

wielokrotnie z obszarami problemowymi. Atutem organizacji NGO jest

zróżnicowanie, jeśli chodzi o kierunki działania oraz ich członków. Są nimi ludzie w

różnym wieku, o różnym wykształceniu i zróżnicowanych poglądach. Na bazie

współpracy z sektorem NGO można bez wątpienia budować elementy strategii

promocyjnej miasta.

54


1.10 WSPÓŁPRACA – UDZIAŁ GMINY W ORGANIZACJACH I STOWARZYSZENIACH

ATUTY:

stosunki partnerskie z miastami europejskimi; członkostwo w organizacjach takich jak Związek Miast i Gmin

Nadnoteckich.

Otwartość miasta na współpracę z partnerami z kraju i zagranicy sprzyja rozwojowi społecznemu i gospodarczemu, jest także cennym doświadczeniem dla lokalnej społeczności i wpływa korzystnie na możliwości promocyjne.

Od 1991 roku trwa współpraca Czarnkowa z holenderskim miastem Coevorden.

Początkowo współpraca z Coevorden miała głownie charakter pomocowy. Jej owocem jest wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego Sprzęt ten dostępny jest dla potrzebujących mieszkańców z terenu całej Wielkopolski. Z czasem wzajemne relacje przerodziły się głównie w kontakty towarzyskie między mieszkańcami, jednak wypożyczalnia nadal jest wspierana przez Coevorden.

W lipcu 2008 r. władze Czarnkowa podpisały umowę o współpracy partnerskiej z niemieckim miastem

Gadebusch: „Obydwa, duże, sąsiadujące kraje europejskie - Niemcy i Polska, doświadczyły różnorodnej oraz czasami bardzo bolesnej przeszłości. Członkostwo obu Państw w Unii Europejskiej otwiera nowe perspektywy pokojowej i pełnej zrozumienia współpracy. W tych ramach miasta: Gadebusch i Czarnków również chcą wnieść swój wkład. Postanowiły one dalej rozwijać już istniejące kontakty oraz zawrzeć Umowę Partnerską o następującej treści:

1. Miasto Gadebusch oraz Miasto Czarnków wyrażają zgodę na zawarcie Umowy Partnerskiej.

2. Istnieje wspólna wola, ażeby poprzez bliskie oraz możliwie rozmaite kontakty, połączyć w przyjaźni mieszkańców oraz wszystkie grupy społeczne obu miast i tym sposobem przyczyniać się do wzajemnego zrozumienia i wspólnoty łączącej narody.

3. Na podstawie zasady wzajemności i zrównoważenia, oba miasta zobowiązują się wspierać stosunki we wszystkich dziedzinach, przede wszystkim, kontakty kulturalne, gospodarcze, sportowe i komunalne, przy czym szczególną uwagę zwraca się na wzajemne, osobiste spotkania mieszkańców.

4. Zainteresowani kontaktami partnerskimi: mieszkańcy, organizacje, instytucje, przedsiębiorstwa i stowarzyszenia, na podstawie tego porozumienia, zostaną zachęceni do rozwijania wzajemnych kontaktów.

5. Porozumienie zostało zawarte na czas nieokreślony”.

Współpraca między partnerami obejmuje różne płaszczyzny życia społecznego. Miasta wspólnie przygotowują i realizują projekty obejmujące wszystkie grupy mieszkańców.

55


Miasto jest członkiem Związku Miast i Gmin Nadnoteckich.

W czerwcu 1996 roku, z inicjatywy Ligi Morskiej i Rzecznej, opracowano dokument pod nazwą „Memoriał w sprawie wód Polskich”, na kanwie którego Liga wystąpiła do jednostek samorządu terytorialnego o wsparcie inicjatywy przywrócenia rzek ich społeczeństwom oraz o jednoczenie się wokół tej idei. Na ten apel pierwsze odpowiedziały miasta nadwiślańskie, tworząc Związek Miast Nadwiślańskich. Również miasta i gminy nadnoteckie, upatrując szansy na rozwój w oparciu o rzekę Noteć, postanowiły działać wspólnie. W maju 2000 roku pięć miast i trzy gminy podpisały akt założycielski Stowarzyszenia pn. Związek Miast i Gmin Nadnoteckich. W celu realizacji wyżej przytoczonych postanowień, 5 grudnia 2000 roku podpisano porozumienie na lata 2000-2020 „Przywrócić Noteć miastom i gminom oraz ich społeczeństwom”. Program zobowiązuje sygnatariuszy porozumienia do wspólnej pracy na rzecz poprawy stanu i infrastruktury Noteci. Podstawowe cele Związku to: wspieranie idei samorządu terytorialnego, integracja wspólnot lokalnych, dążenie do gospodarczego, kulturowego i turystycznego rozwoju miast i gmin nadnoteckich, inicjowanie i wspieranie działań, zmierzających do przywrócenia jakości wód Noteci, jej żeglowności, infrastruktury komunikacyjnej, turystycznej, rekreacyjnej i sportowej, utrzymanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych Noteci. Czarnków jest również członkiem:

Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej,

Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski,

Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych.

WNIOSEK

Kontakty partnerskie Czarnkowa mogą stanowić ważny element budowania

strategii promocji. Miasto zamierza pozyskiwać turystów nie tylko krajowych,

ale i zagranicznych. Promocja, w krajach europejskich, może być dla

Czarnkowa dużą szansą rozwojową. Jest to jedna z ważniejszych sfer, które

muszą zostać odpowiednio wyeksponowane w tworzonym dokumencie. Nie

bez znaczenia jest członkostwo w Związku Miast i Gmin Nadnoteckich oraz

Wielkopolskiej Organizacji Turystycznej. Za pośrednictwem tych

stowarzyszeń miasto ma szansę promować się w kraju i za granicą, tym

samym przyciągać turystów, w szczególności tych związanych z turystyką

wodną i samą rzeką Noteć.

56


2. POSIADANE ZASOBY I ICH ATRAKCYJNOŚĆ ORAZ MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA POD KĄTEM ROZWOJU

TURYSTYKI – DLA GMINY DRAWSKO W punkcie scharakteryzowano atuty gminy Drawsko w poszczególnych sferach.

2.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

ATUTY:

położenie na szlaku Noteci;

sąsiedztwo aż 3 powiatów i województwa lubuskiego; dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna.

Gmina Drawsko jest gminą wiejską, zlokalizowaną w północno-zachodniej części województwa wielkopolskiego, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Od północy graniczy z gminą Krzyż, od wschodu z gminą Wieleń, od południa z gminą Sieraków w powiecie międzychodzkim oraz z gminą Wronki w powiecie szamotulskim, a od zachodu z gminą Drezdenko w powiecie strzelecko-drezdeneckim w województwie lubuskim. Północną granicę wyznacza rzeka Noteć. Powierzchnia ogólna gminy wynosi 162,95 km2 przy rozciągłości południkowej 8’58’’ (52o43’32’’- 52o52’30’’) i rozciągłości równoleżnikowej 15’15’’ (15o53’40’’- 16o08’55’’). Gmina ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną. Połączenia krajowe umożliwia droga wojewódzka nr 181 Drezdenko – Czarnków oraz droga nr 133 Chełst – Kamiennik – Kwiejce – Kwiejce Nowe, nr 135 Borzysko Młyn – Piłka – Marylin – Miały (w gminie Wieleń), przecinając Puszczę Notecką stanowi „otwarte drzwi” do i z Poznania. Stacja PKP w Krzyżu Wlkp. (w odległości 3 km od Drawska) oraz stacja PKP w Drawskim Młynie dają możliwość połączenia z Piłą, Bydgoszczą, Gorzowem Wlkp., Poznaniem, Szczecinem, Warszawą czy Berlinem. Gmina Drawsko – gmina wiejska, zajmuje ogólnie powierzchnię 162,9 km2, liczba ludności wynosi 6.000 (stan na dzień 06.06.2010 r.)15. Cała gmina to 12 wsi sołeckich: Drawsko, Drawski Młyn, Pęckowo, Piłka, Marylin, Chełst, Kawczyn, Kamiennik, Kwiejce, Kwiejce Nowe, Pełcza, Moczydła. Na terenie znajduje się 7 leśnictw oraz osady. Obszar gminy położony jest częściowo w strefie chronionego krajobrazu, stąd przynależność do obszaru Natura 2000 - Europejskiej Sieci Ekologicznej, sieci obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej – Puszcza Notecka PLB 3015. Podstawą prawną ochrony przyrody dla Gminy Drawsko jest Dyrektywa Ptasia. Lasy zajmują 62,5% powierzchni gminy. Taka struktura wskazuje, iż Gmina Drawsko to gmina z przewagą walorów naturalnych. Warunki przyrodniczo-krajobrazowe wpłynęły na rozwój takich dziedzin gospodarki, jak turystyka i rolnictwo. Gmina ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną. Połączenia krajowe umożliwia droga wojewódzka nr 181 Drezdenko – Czarnków oraz droga nr 133 Chełst – Kamiennik – Kwiejce – Kwiejce Nowe, nr 135 Borzysko Młyn – Piłka – Marylin – Miały (w gminie Wieleń), przecinając Puszczę Notecką stanowi „otwarte drzwi” do i z Poznania. Stacja PKP w Krzyżu Wlkp. (w odległości 3 km od Drawska) oraz stacja PKP w Drawskim Młynie dają możliwość

15

Dane GUS.

57


połączenia z Piłą, Bydgoszczą, Gorzowem Wlkp., Poznaniem, Szczecinem, Warszawą, czy Berlinem.

RYSUNEK 11. GMINA DRAWSKO

ŹRÓDŁO: URZĄD GMINY DRAWSKO

Gmina znajduje się w obrębie jednej jednostki fizjograficznej (wg podziału J. Kondrackiego) - mezoregionu Kotliny Gorzowskiej, będącej częścią makroregionu - Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, należącego do podprowincji Pojezierzy Południowo-Bałtyckich. Według podziału Wielkopolski B. Krygowskiego na regiony morfologiczne, w granicach gminy wyróżniana jest Kotlina Gorzowska, obejmująca dolinę Noteci oraz Międzyrzecze Warciańsko-Noteckie, zajmujące pozostałą część omawianego obszaru.

58


WNIOSEK

Położenie gminy Drawsko należy oceniać pozytywnie, jednak nie jest ono

unikalne na skalę regionu czy kraju (porównaj np. Hel, Zakopane). Odległość

od stolicy Wielkopolski – Poznania wynosi 105 km. Bez wątpienia atutem

lokalizacji gminy jest jej sąsiedztwo z aż 3 powiatami i województwem

lubuskim. Gmina ma więc szansę promować się poza granicami powiatu

czarnkowsko-trzcianeckiego i przyciągać na swój teren turystów ciekawą

ofertą turystyczną.

Położenie gminy Drawsko bez wątpienia jest pozytywne, ale nie wyjątkowe i

choć przewiduje się jego wykorzystanie jako elementu strategii promocji, to

nie jako najważniejszą jej część.

59


2.2 ŚRODOWISKO NATURALNE

ATUTY:

rzeka Noteć i Dolina Noteci (opisane w punkcie 1.2);

położenie w strefie chronionego krajobrazu;

bogactwo runa leśnego (w szczególności różne gatunki grzybów); urokliwe jeziora.

Środowisko naturalne – piękne, bogate i nieskażone to bez wątpienia jeden z najważniejszych atutów gminy Drawsko. Gmina zlokalizowana jest na obszarze Puszczy Noteckiej. Na piaszczystych terenach puszczy rośnie przede wszystkim sosna pospolita i brzoza brodawkowata, żyją dziki, jelenie i sarny. Na skraju lasów i na łąkach spotkać można lisy i zające. Płynącą przez gminę rzekę Miałę zasiedlają bobry. Znaczna cześć terenu znajduje się w strefie chronionego krajobrazu – obszar Natura 2000. Wśród pomników przyrody jest 6 głazów narzutowych (granitów) na terenie Nadleśnictwa Potrzebowice (leśnictwo Drawsko i Kamiennik) i 3 drzewa wśród nich dąb „Patriarcha”. Niewątpliwą atrakcją są liczne urokliwe jeziora: 13 o powierzchni do 10 ha oraz Piast i Długie – z lustrem wody w granicach 15 ha. Ich średnia głębokość nie przekracza 5 m. Większość jezior znajduje się w południowej części gminy, pomiędzy wsiami Kwiejce i Piłka. Obecnie zagospodarowane turystycznie są jeziora: Piast w Kwiejcach, Moczydło w Marylinie i Długie w osadzie Borzysko Młyn. Region słynie z bogactwa runa leśnego. Sezon grzybowy w lipcu zaczynają kurki i kanie, później są podgrzybki, borowiki, koźlarze, maślaki, okres zbiorów kończą popularne zielonki. Obficie występują tu także jagody i jeżyny.

OCHRONA KRAJOBRAZU Na terenie gminy występują następujące formy ochrony krajobrazu:

obszar chronionego krajobrazu „Puszczy Noteckiej”- obejmuje południową część gminy,

obszar Natura 2000 - Puszcza Notecka PLB 300015 - obejmuje południową część gminy,

10 pomników przyrody, wśród których, większą grupę stanowią głazy narzutowe – 6 sztuk oraz 4 drzewa,

lasy glebochronne, wodochronne i badawcze. Obszary trwale pokryte roślinnością stanowią ponad 75% powierzchni gminy, z czego:

łąki i pastwiska stanowią: 12,50% powierzchni,

lasy: 62,50% powierzchni. Łąki w dolinie Miały, a także na terenach śródleśnych między Kwiejcami Nowymi i Piłką, wraz z jeziorami tworzą dużą otwartą przestrzeń, która jest atrakcyjna przyrodniczo i turystycznie.

PUSZCZA NOTECKA Gmina Drawsko położona jest na skraju Puszczy Noteckiej, ustanowionej na podstawie Obwieszczenia Wojewody Wielkopolskiego z dnia 24.03.1999 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego obowiązujących na terenie województwa wielkopolskiego Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego Nr 14, poz. 246, w oparciu o Rozporządzenie Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maja 1998 r. Ochronie podlega tu fragment olbrzymiego

60


kompleksu leśnego Puszczy Noteckiej obejmujący jeziora w zagłębieniach bezodpływowych, obszary torfowiskowe oraz pola wydmowe w południowej części gminy. Jego północna granica bierze początek w południowo-zachodniej części gminy, następnie biegnie drogą leśną w kierunku północnym przez miejscowości Kwiejce i Kamiennik. W odległości około jednego kilometra na północ od Kamiennika skręca na wschód i biegnie dalej drogą leśną równoległą do rzeki Miały. Dochodzi do drogi Piłka - Pęckowo w sąsiedztwie uroczyska Haręda, stąd biegnie drogą oddziałową obrębu leśnego Potrzebowice od oddziału 288A do oddziałów 151-200. W granicach tego obszaru nadrzędnym celem jest ochrona środowiska przyrodniczego, który może być realizowany między innymi przez:

ograniczanie do minimum zmian użytkowania terenów leśnych na nieleśne,

zalesianie terenów nie przydatnych dla rolnictwa i zagrożonych erozją,

utrzymanie i wprowadzenie nowych zadrzewień szpalerowych wzdłuż dróg,

ograniczenie stosowania środków chemicznych przy produkcji rolnej,

ograniczenie poszerzania sieci osadniczej poza tereny już zainwestowane,

wyznaczenie terenów dla lokalizacji wypoczynku pobytowego i budownictwa letniskowego,

dostosowanie do aktualnych terenów objętych ochroną szlaków turystycznych

i miejsc dozwolonego pobytu,

ograniczenie wydobycia kopalin do niezbędnych wielkości,

rekultywację odsłonięć.

Puszcza Notecka stanowi dla odpoczywających w Gminie Drawsko i regionie turystów atrakcyjną możliwość spędzenia

czasu wolnego. Doskonale znana jest grzybiarzom i myśliwym.

Obszar puszczy to leśny kompleks o powierzchni 135 tys. ha leżący pomiędzy Wartą a Notecią, od wschodu ograniczony rzeką Wełną. Puszcza Notecka dominuje w krajobrazie gminy, oddając mu swoją naturalność, wielkość i nieskazitelność. Lasy stanowią tu aż 86% powierzchni południowej części gminy. Wśród drzew dominuje sosna zajmując 94,5% ogółu drzewostanu. Znacząca przewaga jednego typu drzewostanu jest wynikiem ubogich gleb o niskim stopniu składników pokarmowych i wilgoci. Również późno spotykane przymrozki oraz szkody wyrządzane przez faunę puszczy niekorzystnie wpływają na zmianę monolitu drzewostanu. Poza sosną w puszczy można spotkać brzozę brodawkowatą, olszę czarną, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, świerk pospolity czy buk zwyczajny (Anders P, Kusiek W. 2005).

61


RYSUNEK 12. UPRAWA POCHODNA SOSNY NA TRASIE ŚCIEŻKI PRZYRODNICZO-EDUKACYJNEJ „RAJCZYWIEC”


Puszcza Notecka słynie z ilości występowania runa leśnego. Grzyby przyciągają turystów - grzybiarzy nawet z okolic woj. Małopolskiego. Kolejnym walorem uprzyjemniającym pobyt w lesie, zwłaszcza iglastym są także emitowane fitocydy, które jeszcze bardziej podnoszą rangę Puszczy Noteckiej.

62


RYSUNEK 13. MAPA GMINA DRAWSKO – LESISTOŚĆ


RYSUNEK 14. ZBIORY GRZYBÓW Z DNIA 10 WRZEŚNIA 2008


63


JEZIORA I RZEKI Gmina Drawsko charakteryzuje się licznymi jeziorami. W gminie zlokalizowanych jest 13 jezior o powierzchni do 10 ha oraz Piast i Długie – z lustrem wody w granicach 15 ha. Większość jezior położonych jest w południowej części gminy pomiędzy wsiami Kwiejce Nowe i Piłką. W części północnej znajduje się tylko jedno jezioro Moczydło sąsiadujące z dużym obszarem torfowiskowym oraz zbiornik na rzece Miale w miejscowości Kamiennik (zalew Kamiennik). Największe zarastanie linii brzegowej obserwuje się na jeziorze Perskim, Warasz i Moczydło. Średnia głębokość większości jezior nie przekracza 5 m. Obecnie zagospodarowywane turystycznie są jezioro Piast, Moczydło w Marylinie, Jezioro Długie.

ŹRÓDŁO: ATLAS JEZIOR WOJEWÓDZTWA PILSKIEGO, 1983

Poza bogactwem terenu Gminy Drawsko w liczne rzeki i jeziora na szczególną uwagę zasługują plany budowy zbiornika retencyjnego w miejscowości – Piłka (na granicy rzeki Miałki z drogą wojewódzką biegnąc w górę rzeki w Dolinie Miały do przewężenia na Marylinie). Obszar zbiornika to powierzchnia 77 ha. Zbiornik ma zapewnić rozwój ekologiczny (bioróżnorodność) w regionie, pełnić funkcję przeciwpożarową, a zwłaszcza ma stanowić ważny atut turystyczny.

TABELA 3 WYKAZ JEZIOR NA TERENIE GMINY DRAWSKO

Nazwa jeziora

Rzędna (m npm)

Powierzchnia

Głębokość

Ogólna Lustra wody

Średnio Max.

Moczydło 42,5 3,43 3,43 - -

Zalew Kamiennik

37,1 4,94 2,86 - -

Piast (Kwiejce)

45,2 16,1 15,46 1,7 3,0

Zieleniec 47,7 8,87 8,87 - -

Warasz 49,5 11,94 10,94 - -

Rakówko 54,4 6,83 3,88 - -

Workulskie (Zgniłe)

47,4 1,25 1,25 - -

Zgniłe 49,1 3,22 2,02 - -

Perskie 51,3 6,59 5,86 - -

Długie 50,9 14,38 12,92 3,3 9,0

Mleczne (Orzełek)

50,8 6,01 6,01 - -

Moczydło (Marylin)

44,9 3,00 3,00 - -

Okoninko (Okoninko)

49,2 5,96 3,19 - -

64


RYSUNEK 15. JEZIORO DŁUGIE W PIŁCE - BORZYSKO MŁYN


RYSUNEK 16. JEZIORO PIAST W KWIEJCACH


65


RYSUNEK 17. STAW RYBNY NA RZECE CZŁAPIA


Ponadto przez gminę przepływają cztery rzeki: Noteć, Miała (Miałka), Rudawa oraz Człapia (Hamerka). Od północy, naturalną granicę Gminy Drawsko wyznacza Noteć To jedyna w Polsce rzeka o położeniu czysto równoleżnikowym. Pomimo tego, że zajmuje stosunkowo niewielki obszar na terenie gminy, jest głównym regulatorem stosunków wodnych na jej obszarze. Wzdłuż meandrującej rzeki zlokalizowane są pola uprawne i pastwiska, a mniejsze rzeczki przepływające przez gminę Miałka i Rudawa (w górnym biegu zwana Człapią) stanowią jej lewobrzeżny dopływ. Noteć to rzeka o ustroju śnieżno-deszczowym, której maksimum przypada wiosną (przez topnienie śniegów) i latem (wskutek opadów atmosferycznych).

66


RYSUNEK 18. DRAWSKO - JEDNOSTRONNY CHARAKTER ŁOŻYSKA RZEKI NOTEĆ


Rzeka Miała, nazywana również Miałką, przepływa przez centralną cześć gminy, a jej zlewnia zajmuje niemal całą powierzchnię gminy. Swój początek bierze w Gminie Lubasz (na SE od Drawska) wypływając z Jeziora Ruteckiego. We wsi Moczydła na jazie rzeka Miałka dzieli sie na dwa kanały: Starą Noteć (woj. gorzowskie) i Chełstnicę (Rudawę).

RYSUNEK 19. RZEKA MIAŁKA PŁYNĄCA PRZEZ CENTRUM PIŁKI


67


Kolejną rzeką jest Człapia płynąca wzdłuż zachodniej granicy gminy niemal wyłącznie przez obszary leśne. Na krótkim odcinku opuszcza granice gminy, żeby ponownie pojawić się na jej terenie przed miejscowością Kawczyn. W górnym jej biegu dzieli się na dwa ramiona, z których większe nazywa się Rudawą (łącząc się ze Starą Notecią na zachód od miejscowości Pełcza), a drugie nazywa się Hamerką.

POMNIKI I ZABYTKI PRZYRODY Teren gminy bogaty jest w liczne pomniki i zabytki przyrody, które niewątpliwie wzbogacają walory naturalne regionu. Największą liczbę - 6 stanowią głazy narzutowe (granity), znajdujące się na terenie różnych leśnictw, kolejne trzy obiekty to drzewa. Godny uwagi jest tu dąb - „Patriarcha”, wysokość 24 m, rozpiętość korony 20 m. Teren Puszczy Noteckiej, jeziora, rzeki, pomniki i zabytki przyrody to najistotniejsze spośród walorów naturalnych elementy decydujące o dużej atrakcyjności turystycznej gminy.

FAUNA Na pierwszy plan, jeśli chodzi o faunę, którą odnaleźć można na obszarze gminy Drawsko, wysuwają się ptaki, co ma związek z płynącą przez gminę rzeką Noteć - trasą migracyjną ptaków o skali światowej. Można zauważyć tu nie tylko gatunki występujące powszednio, ale także te rzadko spotykane: odnotowano obecność 5 par orłów bielików, 4-6 par orłów rybołowów, około 45 par kani czarnych oraz kilkanaście par trzmielojadów i kobuzów. Wśród ssaków można spotkać dziki, których populacja w ostatnim czasie znacznie wzrosła. Podobnie jest zresztą w przypadku coraz częściej spotykanego bobra. Poza tym żyją tu sarny, jelenie, daniele, wydry, jenoty, borsuki, norki amerykańskie, zaskrońce, ropuchy, różne gatunki ryb, a w okolicach Drawska spotkać można stanowiska żółwi błotnych (Anders P, Kusiek W. 2005). W gminie Drawsko, od strony północnej Puszczę Notecką ogranicza rzeka Noteć, wokół której dominują łąki zajmując największe powierzchnie wzdłuż Doliny Noteci. Ich powstanie związane jest z działalnością człowieka, przez ingerowanie w naturalny cykl ewolucyjny Noteci16. Dolinę porastają także bardzo cenione gatunki traw: wiechlina łąkowa, kupkówka, wyczyniec łąkowy, tymotka łąkowa, czy śmiałek darniowy. Wśród drzew rosnących tuż przy korycie rzeki są sztucznie nasadzone topole oraz wierzby stanowiące 75-100% rosnących tam krzewów i drzew17. Jest wierzba biała, krucha oraz ich mieszańce, wierzba laurowa, wiciowa, trójpręcikowa oraz najrzadziej spotykana wierzba rokita (zagrożona wyginięciem). Bogata flora doliny w swoim zasięgu gromadzi wiele gatunków roślin zagrożonych wyginięciem, z czego dziesięć posiada najwyższy stopień ochrony wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin18. Należą do nich m.in. turzyca żyłowata i ostrzew rudy. Aż 90 gatunków roślin rosnących na dolinie podlega ustawowej ochronie prawnej, a w wielu miejscach doliny występuje relikt borealny brzoza karłowata (Wyrwa A.M, Gapski W. 2004). Noteć jest jedyną tak długą rzeką w Polsce o zdecydowanym układzie równoleżnikowym, co ma podstawowe znaczenie w wyborze właśnie tej drogi przelotu ptaków lecących zachodu

16

Ciekawostką jest, że niegdyś z łąk kośnych Doliny Noteci produkowano siano znane w całej Europie z najlepszej jakości. Transportowano je na zachód i wschód i stanowiło ono podstawową paszę dla bydła i koni na „starym kontynencie”.

17 W związku z kurczeniem się nieodnawialnych źródeł energii i zwiększonym stężeniem CO2 w atmosferze, powstał pomysł o wykorzystaniu bardzo żywotnych wierzb jako surowca energetycznego. Dolina Noteci, stwarzając dogodne warunki do szybkiego rozrastania wierzb, mogłaby stanowić pewnego rodzaju „zagłębie wierzbowe”. Podobne działania realizowane są na terenach Szwecji.

18 Polska czerwona księga roślin – wybór roślin zagrożonych na terenie Polski wyginięciem, a także tych, które już wyginęły.

68


na wschód i ze wschodu na zachód Europy. Jest łącznikiem o skali światowej i ostatnim śródlądowym korytarzem dyspersyjnym19 dla ptaków wodnych i błotnych. Cały odcinek Doliny Noteci, poza biegnącymi w poprzek liniami energetycznymi, jest terenem bezpiecznym dla lecących ptaków. Nowym zagrożeniem miał być projektowany wielki park elektrowni wiatrowych, jednak ostatnie informacje dementują te doniesienia.

RYSUNEK 20. PTAKI NAD DOLINĄ NOTECI


Wzdłuż Doliny Noteci stwierdzono dotychczas 238 gatunków ptaków, co stanowi aż 55% wszystkich gatunków zarejestrowanych w Polsce, w tym 2/3 wszystkich gatunków lęgowych. Niektóre ptaki, które zanikają w innych rejonach Polski, pojawiają się i zagnieżdżają na stałe w Dolinie Noteci. Tak jest z kulikiem wielkim, który coraz rzadziej pojawia się na obszarach niżowych Polski, oraz podróżniczkiem, który zagrożony wyginięciem, w Dolinie Noteci odnalazł dogodne warunki do bytowania już dla 1/3 populacji. Wśród ptaków lęgowych rzadko występujących na terenie całej Polski w Dolinie Noteci występuje gęgawa, błotniak stawowy, krwawodziób, bąk, płaskonos, dziwonia i rycyk. Dna dolin dostarczają obfitych w pokarm miejsc żerowania. Rośliny porastające brzegi posiadają kaloryczne nasiona, a bezkręgowce w mulistych fragmentach dolin w pełni uzupełniają braki pokarmowe. Noteć dla migrujących ptaków jest jak kompas. Zapewnia możliwość nawigacji, jest schronieniem, domem i przystankiem w przebyciu tysięcy kilometrów. Np. czajki tworzące „klucze” sięgające nawet 950 ptaków zatrzymują się na krótki odpoczynek na skoszonych łąkach Doliny Noteci, by nabrać sił do dalszego lotu. Czasem zdarza się, że lecące rodziny sięgają aż 3000 osobników. (Wyrwa A.M, Gapski W. 2004). Poza ptactwem, w samej rzece żyją leszcze, płocie, krąpie, okonie, szczupaki, wzdręgi, klenie, bolenie i nieliczne węgorze i sandacze. Jeszcze nie tak dawno Noteć słynęła z połowów wielkich sumów.

19

Dyspersja - przemieszczanie się osobników poza obszar zajęty przez populację lub w obrębie tego obszaru

69


WNIOSEK

Sfera przyroda, środowisko naturalne gminy Drawsko, może zostać z

powodzeniem wykorzystana na rzecz rozwoju turystyki i powinna być jak

najpełniej promowana. Walory naturalne analizowanego obszaru, mają

niezwykle istotne znaczenie dla kreowanego produktu turystycznego. Od nich

w dużej mierze zależą rodzaje i formy turystyki, które mogą być rozwijane.

Wielość i różnorodność występującego bogactwa przyrody stanowi niekiedy

podstawową atrakcję dla odwiedzających region turystów.

70


2.3 ŚCIEŻKI I SZLAKI

ATUTY:

liczne szlaki turystyczne piesze i rowerowe.

Na terenie gminy występują liczne szlaki piesze i rowerowe. Mogą one stanowić doskonałą podstawę do promocji gminy. Po pierwsze dlatego, iż zainteresowanie zarówno turystyką pieszą, jak i rowerową stale rośnie, po drugie dlatego, że na trasie szlaku można promować obiekty, walory środowiskowe, historyczne, a nawet ludzi (twórców lokalnych, producentów itp.). Turystyka piesza to najstarsza i najbardziej popularna forma turystyki. Szczególnym jej walorem jest to, że pozwala na dotarcie do miejsc trudno dostępnych. Jest także ze wszystkich form turystyki najbezpieczniejsza i najtańsza, bo nie wymaga wielu nakładów na sprzęt, wyposażenie oraz wydatków na środki komunikacyjne. Mogą ją uprawiać wszyscy bez względu na wiek, płeć, porę roku i warunki atmosferyczne. W Polsce turystyka piesza ma wielu zwolenników wśród dorosłych i młodzieży. PTTK, poprzez komisje, kluby i koła (zakładowe, środowiskowe, studenckie, szkolne, wojskowe) turystyki pieszej rokrocznie organizuje tysiące różnego rodzaju imprez turystyki pieszej, które zdobywają nowe rzesze piechurów, entuzjastów krajoznawstwa. Charakter krajoznawczy szlaków turystycznych w Gminie Drawsko opiera się w głównej mierze na lasach Puszczy Noteckiej. Właśnie tędy biegną trzy szlaki turystyczne piesze:

Szlak żółty biegnący z Sierakowa do Piłki o długości 27,5 km. W granicach gminy prowadzi on przez południową jej część. Przecina tereny leśne usytuowane na wydmach, gdzie zlokalizowany jest najwyższy szczyt gminy - 84,5 m n.p.m.

Szlak żółty biegnący z Piłki do Wielenia o długości 20,4 km. Szlak ten prowadzi przez dolinę Miały (Miałki) oraz przez pradolinę Noteci.

Szlak niebieski biegnący z Bucharzewa (przez Marylin w Gminie Drawsko) do Miałów o długości 21,2 km. Jest to szlak w całości zlokalizowany w lasach Puszczy Noteckiej.

Turystyka rowerowa robi oszałamiającą karierę. Prawie w każdym domu jest co najmniej jeden rower. Zapanowała moda na rower. W ostatnich dziesięciu latach sprzedano w Polsce ponad 3 mln jednośladów. Turystyka i rekreacja rowerowa jest zjawiskiem ze wszech miar pozytywnym. Wpływa na poprawę zdrowia i tężyzny fizycznej, umożliwia zwiedzanie nowych miejsc, a bardziej ambitne jednostki zachęca do rywalizacji. Poza tym rower stał sie alternatywnym środkiem lokalnej komunikacji w drodze do pracy, czy szkoły. Problematyka rowerowa poruszana bywa niemal w każdej strategii rozwoju gmin, miast, powiatów i województw. W przeciwieństwie do szlaków pieszych, szlaki rowerowe przecinają nie tylko południowe części gminy, ale także bardziej zurbanizowaną północą jej część, prowadząc przez sołectwa:

Szlak czerwony zwanym „Po obu stronach Noteci” prowadzi przez: Łokacz Mały - Krzyż Wlkp. - Drawsko - Pęckowo - Piłka - Miały - Wieleń - Mniszki - Wizany - Huta Szklana - Krzyż Wlkp. Łączna długość trasy 57 km. Swoim zasięgiem obejmuje trzy gminy: Krzyż, Wieleń i Drawsko;

Szlak żółty prowadzi przez: Drawsko - Chełst - Kamiennik - Kwiejce - Zieleniec - Borzysko Młyn - Piłka -Pęckowo - Drawski Młyn – Drawsko. Łączna długość trasy to

71


49 km. Trasa tego szlaku najwierniej oddaje charakter gminy kierując się w najbardziej charakterystyczne dla niej części. Prowadzi przez część północną Gminy Drawsko – tą bardziej zurbanizowaną, a także południową – charakteryzującą się bogactwem przyrody.

Szlak czarny prowadzi przez: Drawsko (Abisynia) – Leśnictwo Kaczeniec – Borzysko Młyn. Łączna długość 9 km. Przebiega przez lasy Puszczy Noteckiej.

Wśród szlaków turystycznych w gminie jest także szlak kajakowy, a w zasadzie trasa wodna rzeką Miałą o łącznej długości 41 km. Początek trasy znajduje się w jez. Główki w Miałach (gmina Wieleń) biegnąc dalej przez Marylin – Piłka – Kamiennik – Chełst – Kleśno.

RYSUNEK 21. SZLAKI TURYSTYCZNE W GMINIE DRAWSKO


72


ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-EDUKACYJNA „RAJCZYWIEC” Aby przybliżyć wiedzę o przyrodzie gminy Drawsko, zdecydowano się na szerszy opis jednego z szlaków przecierającego obszar gminy. Jest nim otwarta 3 czerwca 2005 roku ścieżka przyrodniczo-edukacyjna "Rajczywiec". Położona na terenie gminy Drawsko w leśnictwie Łężno o długość około 5,5 km, przebiega przez ekosystem Puszczy Noteckiej oraz Doliny Noteci. Na trasie umieszczono 11 tablic tematycznych, opisujących wartości przyrodnicze napotkane wzdłuż ścieżki. Początek znajduje się na parkingu leśnym, przy drodze wojewódzkiej 181 na odcinku Drawsko – Chełst. Rozpoczynając ścieżkę zauważyć można znak informujący o monitorowaniu całego obiektu. Orientację w terenie i kierunek poruszania się ułatwiają specjalnie oznakowane drzewa, na których widnieje malunek przemierzającego szlak turystę.

RYSUNEK 22. SPOSOBY OZNAKOWANIA SZLAKU „RAJCZYWIEC”


Na początku napotyka się na szkółkę upraw pochodnych sosny wraz z tablicą informacyjną. Uprawy te służą zwiększonej produkcji ilościowej i polepszeniu jakości drzewostanów.

73


RYSUNEK 23. BLOKI SOSNOWE I DATA ICH ZAŁOŻENIA


300 metrów dalej znajduje się pomnik przyrody w postaci głazu narzutowego. To szary granit o obwodzie 1.200 cm i 175 cm wysokości, przywleczony i osadzony przez lądolód z masywów Skandynawii. Z reguły na powierzchni widoczna jest tylko niewielka część, resztę – nawet o obwodzie dochodzącym do kilkudziesięciu metrów skrywa ziemia.

RYSUNEK 24. GŁAZ NARZUTOWY NA ŚCIEŻCE „RAJCZYWIEC”


Podążając dalej ścieżką mijamy drogę nr 181 Drawsko – Chełst i dochodzimy do zbiornika retencyjnego w pobliżu „Dworka przy Nadleśniczówce”. Niegdyś był to staw, który stając się bezużytecznym dla właścicieli został zasypany. Puszcza Notecka, w której mało jest naturalnych zbiorników wodnych, zmusza do budowania zbiorników retencyjnych. Ich zadaniem jest powstrzymywanie nadmiernego odpływu wód deszczowych i utrzymywanie maksymalnie wysokiego ich poziomu. W bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników retencyjnych podnosi się poziom wód gruntowych zmieniając stosunki hydrologiczne. Ponadto zbiorniki pełnią bardzo ważna funkcję przeciwpożarową.

74


Nieopodal zbiornika retencyjnego znajduje się dworek i park zabytkowy, w którym znajdują się pomniki przyrody, który tworzy grupa ośmiu dębów bezszypułkowych i aleja jesionowa. Pierwszy został posadzony w 1772 roku w celu upamiętnienia pierwszego rozbioru Polski. Jest to najstarszy dąb znajdujący się w parku. W roku 1982 mi obwód 356 cm, natomiast 9 września 2008 roku już 460. Drugi najstarszy okaz dębu pochodzi z 1806 roku, zasiany w myśl wkroczenia do Polski wojsk napoleońskich. Pozostałe dęby posadzone zostały w granicach lat 1870 – tych.

RYSUNEK 25. DĄB BEZSZYPUŁKOWY POCHODZĄCY Z 1772 ROKU ZNAJDUJĄCY SIĘ W ZABYTKOWYM PARKU NA TRASIE ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ


Poza dębami, na terenie parku zabytkowego znajduje się aleja jesionowa, wpisana także do rejestru pomników przyrody.

75


RYSUNEK 26. ALEJA JESIONOWA PROWADZĄCA W KIERUNKU DOLINY NOTECI


Kolejna stacja to bór sosnowy. Sosna jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem drzew leśnych w Polsce. Stanowi 67% składu gatunkowego naszych lasów, stąd też Polska nazywana jest krajem sosny.

RYSUNEK 27. BÓR SOSNOWY NA DRODZE ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ „RAJCZYWIEC”


Źródliska, tak jak i inne zbiorniki wodne pełnią ogromną rolę w środowisku leśnym. Przyczyniają się do znacznego wzbogacenia lokalnej flory i fauny, dając często początek ciekom wodnym. Wiele gatunków żyjących w tych środowiskach wodnych, to gatunki chronione lub rzadko występujące. Te naturalne zbiorniki wodne są miejscem rozrodu wielu gatunków płazów i owadów. Stanowią naturalne pojniki dla zwierzyny i ptaków, a często również babrzyska dla dzików.

76


RYSUNEK 28, ŹRÓDLISKA NA ŚCIEŻCE EDUKACYJNO – PRZYRODNICZEJ „RAJCZYWIEC”


Tuż obok źródlisk znajduje się pomnik przyrody – buk zwyczajny. Wraz z rozwojem liści pojawiają się kwiatostany. Jesienią tworzą się owocostany, małe orzeszki zamknięte w osłonce z kolczastymi wyrostkami (tzw. bukiew). Bukiew jest przysmakiem wielu zwierząt, szczególnie dzików i wiewiórek, które robią zapasy, a potem o nich zapominając dają początek nowym roślinom.

77


RYSUNEK 29. BUK ZWYCZAJNY NA ŚCIEŻCE „RAJCZYWIEC” O WYMIARACH: OBWÓD 220 CM, PIERŚCIENICA 70 CM, WYSOKOŚĆ 26 M, WIEK 164 LATA


Ostatnim przystankiem na trasie ścieżki przyrodniczo-edukacyjnej „Rajczywiec” jest paśnik dla zwierząt. Gospodarka łowiecka to działalność w zakresie ochrony zwierząt łownych i gospodarowaniem ich zasobami, w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki leśnej. Jednym z zadań jest poprawa warunków bytowych zwierzyny poprzez zakładanie i utrzymywanie poletek łowieckich. Dla przyciągnięcia uwagi, tereny obok paśnika są obsiane lub obsadzone roślinami, stanowiącym atrakcyjny żer dla zwierzyny. Roślinność ta ma również stanowić urozmaicenie bazy pokarmowej, a w okresie zimowym pomagać przetrwać zwierzynie.

78


RYSUNEK 30. PAŚNIK I OSTATNI PRZYSTANEK NA ŚCIEŻCE PRZYRODNICZO – EDUKACYJNEJ „RAJCZYWIEC”


79


WNIOSEK

Na terenie gminy Drawsko zlokalizowane są oznaczone szlaki turystyczne i rowerowe. Poszerzanie istniejącej

oferty (konieczne jest wytycznie nowych szlaków, zwłaszcza rowerowych oraz pieszych wzdłuż Noteci, z

platformami widokowymi, jak również kajakowych rzeką Miałką), również w zakresie istniejących szlaków

turystycznych, zapewni nowe możliwości spędzania wolnego czasu. Istotną innowacją jest położenie nacisku

na różnorodność oferty w tym zakresie - szlaki rowerowe, kajakowe i piesze nie istniały praktycznie przez

ostatnie dziesięciolecia na terenie kraju, dopiero nowe trendy w rozwoju turystyki powodują konieczność

zajęcia się również tymi rodzajami turystyki wędrownej.

Z pewnością połączenie aktywnego wypoczynku wraz z interesującymi walorami środowiskowymi –

pradolina Noteci, Puszcza Notecka, wreszcie sama rzeka Noteć – może być ważnym elementem promocji

gminy Drawsko. Na bazie szlaków możliwa jest organizacja imprez o charakterze cyklicznym, które

przyciągną miłośników tej formy spędzania czasu, nawet z dalekich zakątków kraju. Przy okazji promowane

mogą być miejsca położone na trasie szlaków, a jednocześnie osoby, np. lokalni twórcy, czy też produkty

regionalne, zabytki i pomniki przyrody, itp. Możliwe jest powiązanie tego atutu Drawska z kreowanym

lokalnym produktem markowym – przystanią.

80


2.4 BAZA TURYSTYCZNA – NOCLEGOWA, GASTRONOMICZNA

ATUTY:

rozwój agroturystyki skutkujący powstawaniem gospodarstw

agroturystycznych.

Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Odpowiedni standard i różnorodność obiektów noclegowych ze zróżnicowanymi cenami jest istotnym elementem w procesie podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu zarówno krótkiego, jak i dłuższego. Oferta noclegowa w Gminie Drawsko jest słabo rozwinięta; jednak nie na tyle aby nawet najbardziej wybredny turysta nie mógł znaleźć coś dla siebie. Dla młodzieżowych grup zorganizowanych doskonałą bazę noclegową wraz z całym zapleczem dodatkowych atrakcji oferuje Ośrodek Wypoczynkowy „Dom Sportowca” w Kwiejcach. Ponadto doskonałą bazę noclegową posiada od niedawna Zajazd „Sarenka” w Piłce, hotel dysponujący 11 miejscami noclegowymi oraz miejscowe gospodarstwa agroturystyczne. Warto dodać, że na terenie gminy istnieje gospodarstwo ekoturystyczne posiadające certyfikat EKOLANDU. Dużym plusem gminy jest fakt, iż na jej terytorium zlokalizowane są liczne wsie letniskowe (Kamiennik, Kwiejce, Kwiejce Nowe, Marylin, Piłka), w których rozwija się agroturystyka. Rozwija się również tzw. indywidualna baza noclegowa w postaci prywatnych domów i domków na działkach rekreacyjnych, która poprawia i uzupełnia istniejącą bazę noclegową. Gmina również coraz chętniej przekwalifikowuje swoje grunty rolne różnych klas na tereny rekreacyjne. W Gminie Drawsko znajdują się także właściciele gruntów rekreacyjno-wypoczynkowych. Są to głównie osoby z większych aglomeracji, które przyjeżdżają tu w czasie wakacji bądź dni wolnych od pracy. Najwięcej, bo aż 63 gruntów rekreacyjno-wypoczynkowych jest w Marylinie (przy 83 mieszkańcach). W Kwiejcach znajduje się 36 gruntów rekreacyjno-wypoczynkowych, a w Kwiejcach Nowych 9. Łącznie w Gminie Drawsko jest 108 gruntów rekreacyjno-wypoczynkowych.

BAZA NOCLEGOWA GMINY DRAWSKO

Ośrodek Wypoczynkowy „Dom Sportowca” w Kwiejcach Ośrodek od 2009 r. znajduje sie w administrowaniu Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I w Poznaniu. Co roku ośrodek odwiedzają liczne grupy studentów, także ich rodzin. Można tutaj z dużą swobodą organizować posiedzenia samorządu studenckiego, spotkania integracyjne, sesje kół naukowych, konferencje, narady, dyskoteki itp. Bliski dostęp do jeziora Piast jest głównym atutem wypoczywających w ośrodku. Relaks nad wodą urozmaicają: piaszczysta plaża, nowo wybudowane pomosty pływające, boisko do siatkówki, koszykówki, piłki ręcznej oraz piłki plażowej. Ośrodek działa przez cały rok zapewniając różnorodne atrakcje dostosowanie do pory roku: wypoczynek na wodzie (kajaki, rowery, windserfing), wycieczki rowerowe, wędkowanie, grzybobranie, kuligi, zjazdy integracyjne, szkolenia, obozy sportowe, zielone szkoły itp. Ponadto ośrodek posiada: plac zabaw dla dzieci, ogródek grilowy, salę do sportów walki, siłownie, salę do fizjoterapii, wiatę do sprzętu wodnego oraz parkingi do samochodów. Ośrodek

81


zapewnia 60 miejsc noclegowych w pokojach dwuosobowych lub trzyosobowych z oddzielnym węzłem sanitarnym – w wysokim standardzie.

Zajazd „Sarenka” Zajazd zlokalizowany jest w miejscowości Piłka. To miejsce słynące z dobrej, tradycyjnej polskiej kuchni (specjalność zajazdu to wątróbka), którą odwiedzają nie tylko wypoczywający w tym regionie turyści, ale zwłaszcza grzybiarze przyjeżdżający corocznie na sezon grzybobrania. Sarenka stała się znakiem rozpoznawczym tego miejsca. W ostatnim czasie zajazd został rozbudowany o nową część restauracyjną i pokoje, co zwiększyło znacznie popyt na usługi organizacji imprez okolicznościowych. Ponadto do dyspozycji klientów „Sarenki” jest sala konferencyjna, miejsce na ognisko, grill, parking na samochody, plac zabaw. Zajazd posiada 15 miejsc noclegowych.

Gospodarstwo agroturystyczne „Rancho Bonanza” Kolejne gospodarstwo agroturystyczne to “Rancho Bonanza”. Jest to innowacyjny kompleks wypoczynkowy zlokalizowany w Kamienniku o pow. 7ha. Stajnia, stodoła, chałupa, szopa wszystko sprawia wrażenie jakbyśmy byli na Dzikim Zachodzie, z jedną małą różnicą –jest znacznie bezpieczniej. Rancho położone jest nad rzeczką Miałką w Puszczy Noteckiej, po której organizowane są spływy kajakowe organizowane przez właściciela. Do dyspozycji wczasowiczów są konie, staw rybny oraz otwarty basen. Ponieważ kompleks mieści się w Puszczy Noteckiej, turyści często wybierają się na grzyby, korzystając przy okazji z rowerów czy quadów. Dla bardziej wymagających jest siłownię, paintball czy też miasteczko alpinistyczne. W ofercie jest również tradycyjne miejsce do grillowania, tenis ziemny, koszykówka, tenis stołowy oraz piłka siatkowa. Obiekt posiada 20 miejsc noclegowych, w pokojach 2, 3, 4 osobowych z łazienkami. Możliwe jest też zorganizowanie imprez okolicznościowych:

Gospodarstwo eko-agroturystyczne „Karpniki” Gospodarstwo eko-agroturystyczne prosperuje przez cały rok. Do dyspozycji gości są pokoje dwu i czteroosobowe oraz tradycyjna – czysto ekologiczna polska kuchnia. Gospodarstwo oddalone jest o 2 km od wsi Kwiejce w głąb Puszczy Noteckiej z dala od dróg asfaltowych i domostw. Konie, gołębie, przepiórki, ryby, psy, koty zewsząd towarzyszą odwiedzającym. Uwagę przyciąga stajnia dla konika polskiego cała wyłożona boazerią, rozbudowywana na osiem stanowisk. Gospodyni Barbara Słoniewska, biolog z wykształcenia, a przed wszystkim z zamiłowania, jest także tutejszą kucharką. Oferując wyżywienie nie stosuję żadnych sztucznych środków chemicznych. Warzywa o owoce zbiera z własnych upraw. Ryby podobnie łowione są z trzech stawów o łącznej powierzchni 35 h, posiadających pierwszą klasę czystości i liczne gatunki ryb. Wędkowanie, jazda konna, cisza i spokój, kuchnia polska oparta na naturalnych składnikach oraz piękno Puszczy Noteckiej to oferta gospodarstwa Eko-agroturystycznego „Karpniki”.

Gospodarstwo agroturystyczne „Leśny Dworek” Gospodarstwo agroturystyczne „Leśny Dworek” zlokalizowane w Kwiejcach 8, jest własnością pana Jerzego Czekały. Kwiejce to typowa wieś letniskowa, gdzie stałych mieszkańców jest garstka; w większości są to turyści. Miejscowość ta kojarzona jest z ciszą i spokojem w otoczeniu lasów Puszczy Noteckiej. Przyjeżdżają tu osoby szukające wypoczynku, mieszkańcy miast. “Leśny Dworek” oferuje im sporo atrakcji. Od strony szosy zauważamy lukarnę, na której widnieje data powstania budynku – 1911. Gospodarstwo posiada pokoje dwuosobowe oraz apartamenty, z balkonu których można podziwiać m.in. pasące się daniele. Wśród innych usług turystycznych świadczonych w “Leśnym Dworku” jest: jakuzzi, sauna fińska, sala bilardowa, zadaszone miejsce przeznaczone do grillowania na świeżym powietrzu z drewnianymi, solidnymi siedziskami, salon, suszarnię dla grzybów oraz wędzarnię dla ryb. Do dyspozycji jest również łódka na jeziorze oraz rowery górskie.

82


Gospodarstwo agroturystyczne „Zieleniec” Jadąc z Kwiejc w stronę Kwiejc Nowych (dawniej znanych pod nazwą Zieleniec), po lewej stronie znajduję się informacja zachęcając turystów do odwiedzenia gospodarstwa agroturystycznego “Zieleniec” należącego do pani Anny Meisnerowskiej. Gospodarstwo znajduje się wśród lasów Puszczy Noteckiej w budynku o ponad 100-letniej historii, w którym niegdyś znajdował się zbór ewangelicki, szkoła i ośrodek wczasowy. Od roku 2000 budynek należy do rąk prywatnych, a właścicielem jest pani Anna Meisnerowska. Gospodarstwo oferuje 20 miejsc noclegowych w pokojach dwu i trzy osobowych z łazienkami. Grupą docelową są turyści z zatłoczonych miast, bądź naukowcy chcący skoncentrować się nad swoją pracą naukową.

Restauracja „U Rozanków” Lokalizacja restauracji znajduje się w Drawsku, obok budynku Urzędu Gminy. Obiekt posiada 12 miejsc noclegowych oraz szeroką ofertę gastronomiczną. Główną klientelą osób korzystających z usług noclegowych są uczestnicy imprez okolicznościowych oraz podróżujący uczęszczający drogą wojewódzka nr 181, przy której znajduje się restauracja.

BAZA GASTRONOMICZNA GMINY DRAWSKO Baza gastronomiczna jest drugim, oprócz bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. Jej znaczenie w procesie kształtowania produktu turystycznego oraz planowaniu intensyfikacji ruchu turystycznego jest pierwszorzędne. Dobry standard i smaczne menu obiektów gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat odwiedzanego obszaru. Mogą być także kolejnym powodem przyjazdu lub argumentem za wyborem innego miejsca wypoczynku. Na terenie gminy baza gastronomiczna powiązana jest prawie w całości z bazą noclegową. Funkcjonują 3 restauracje i 4 bary. Brak jest kawiarni, cukierni, pubów oraz lokali z wyraźnymi akcentami kuchni regionalnej. Uzupełnienie bazy gastronomicznej stanowią gospodarstwa agroturystyczne, które korzystając z walorów naturalnych, oferują swoim gościom bogate menu z tradycyjnymi potrawami (bigos grzybowy, zupa grzybowa, szaszłyki, pizza leśna). Rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej na trenie gminy możliwy jest poprzez dalszy dynamiczny rozwoju gospodarstw agroturystycznych w szczególności na trenach o bogatych walorach naturalnych. Obiekty gastronomiczne w Gminie Drawsko zlokalizowane są prawie we wszystkich sołectwach w gminie (Drawsko, Drawski Młyn, Pęckowo, Piłka, Chełst, Kwiejce).

TABELA 4 BAZA GASTRONOMICZNA W GMINIE DRAWSKO

Typ lokalu Nazwa Liczba miejsc

konsumpcyjnych Miejscowość

Ośrodek Sportowo-Rekreacyjny

„Dom Sportowca”

100

Kwiejce

Zajazd

Zajazd „Zagłoba” 100

Pęckowo

Restauracja z barem Zajazd „Sarenka” 80 Piłka

Kawiarnia „Drink Bar” 35 Drawsko

Bar „Młynek” 35 Drawski Młyn

Dyskoteka „Sonar” 50 Drawski Młyn

83


Pizzeria „Młynek” 50 Drawski Młyn

Restauracja z barem „U Rozanka” 100 Drawsko

Bistro „U Borka” 25 Drawsko

Bar „Czcibór” 25 Kwiejce

Bar „Hanka” 30 Chełst


.

WNIOSEK

Baza noclegowa na terenie gminy wymaga rozwoju, przede wszystkim jeśli chodzi o

liczbę i standard miejsc noclegowych. Rozwijają się liczne gospodarstwa agroturystyczne,

co przy obecnych trendach na wypoczynek na łonie przyrody jest niewątpliwie atutem

gminy. Wraz z wykreowaniem nowego produktu turystycznego (przystani), w oparciu o

zwiększony ruch turystyczny, konieczne będzie poszerzenie bazy turystycznej o nowe

lokale i obiekty.

Dość bogatą ofertę prezentują lokale gastronomiczne, choć brakuje tu kawiarni i lokali

serwujących miejscową kuchnię (np. dania regionalne).

Posiadana baza nie jest najmocniejszą stroną gminy, ale z pewnością na tyle zauważalną i

spełniającą obecne potrzeby, iż może zostać wykorzystana jako element promocyjny

(zwłaszcza gospodarstwa agroturystyczne, co związane jest z ciągle rosnącą modą na

odpoczynek w tego typu obiektach).

84


2.5 WALORY ARCHITEKTONICZNE, OBIEKTY ZABYTKOWE, CENNE POD WZGLĘDEM HISTORYCZNYM, CIEKAWE MIEJSCA

ATUTY:

bogata architektura sakralna: o kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej z połowy XVIII

wieku (Chełst), o kościół parafialny p.w. Serca Jezusowego z 1910 roku

(Drawsko),

o dzwonnica przy kościele, drewniana z XIX/XX wieku (Drawsko), o kościół p.w. Serca Marii z 1909 roku (Kwiejce),

o kościół p.w. Matki Boskiej Wniebowziętej z 1869 roku (Piłka), o kościół p.w. Świętego Ignacego z 1909 roku (Pęckowo),

o kapliczka św. Jana Nepomucena (Pęckowo) z rzeźbą św. Jana Nepomucena z XIX w,

o kapliczka Chrystusa Króla Pokoju, odbudowana w 1995 r. z drewnianą rzeźbą Chrystusa Frasobliwego z XIX (Pęckowo),

Dziedzictwo kulturowe stanowią również malutkie wiejskie cmentarze, wtapiające się w krajobraz, nieodłączny element przeszłości i historii:

o zabytkowe cmentarze ewangelickie, założone w XIX w., wpisane w rejestr zabytków (Kawczyn i Chełst),

o czynne cztery cmentarze rzymsko – katolickie, objęte ochroną konserwatorską (Drawsko,

Chełst, Pęcków, Piłka), ponadto:

o zabytkowy park dworski w Drawsku, o mur pruski w Chełście, Moczydłach, Kamienniku, Marylinie,

o zabytkowe zespoły stopni wodnych Drawsko nr 21, Krzyż nr 22.

Rolę wspomagającą walory naturalne stanowią wszelkiego rodzaju obiekty zabytkowe, ciekawe miejsca, imprezy kulturalne organizowane w gminie. Obszar staje się atrakcyjny, gdy turysta ma do wyboru nie tylko to, co proponuje mu natura, ale również, gdy może korzystać z walorów antropogenicznych wzbogacających teren. Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną, świadczą bowiem o historii obszaru i pozwalają na jej poznanie. W wielu przypadkach to one są magnesem, przyciągającym turystów, bowiem każdy chce zobaczyć ślady przeszłości. Nie dotyczy to jedynie wysokiej klasy, unikalnych zabytków, ale również obiektów mniej cennych, a jakże interesujących nie tylko dla miłośników historii i architektury. Kluczem do sukcesu jest odpowiednia promocja obiektów i ich oznaczenie oraz zagospodarowanie najbliższego otoczenia. Dostępne w gminie Drawsko zabytki mogą stać się dodatkową atrakcją dla przebywających w regionie turystów pod warunkiem ich odpowiedniej prezentacji w materiałach promocyjnych, których obecnie brakuje. Na terenie gminy znajduje się 7 zabytków wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa Wielkopolskiego. Rozmieszczone są na terenie całej gminy, symbolizując wydarzenia, mające niewątpliwy wpływ na jej dzisiejszy wizerunek. Pierwszym z zabytków, wpisanych do rejestru, jest kościół parafialny p.w. NMP Wniebowziętej wraz z cmentarzem w miejscowości Piłka. Został on zbudowany dzięki staraniu ks. prob. Antoniego Prokopa w 1868 roku.

85


RYSUNEK 31. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. NMP WNIEBOWZIĘTEJ W PIŁCE

ŹRÓDŁO: ZBIORY KS. MARIANA LIBERY

Od początków istnienia do dnia dzisiejszego w kościele zachował się ołtarz główny z 1869 roku z rzeźbami apostołów Piotra i Pawła, obraz Wniebowzięcia NMP z 1879 roku, ołtarz boczny z obrazem św. Antoniego Pustelnika oraz obrazy autorstwa P. Stankiewicza.

RYSUNEK 32. ZDJĘCIE OŁTARZU KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO W PIŁCE

ŹRÓDŁO: ZBIORY KS. MARIANA LIBERY

W wieży znajdują się trzy dzwony. Jeden z nich, z roku 1758 roku, został ufundowany przez Piotra Sapiehę. Pozostałe wyposażenie - ołtarz boczny, ambona i prospekt organowy, zostały wykonane współcześnie na wzór pierwotnych, zniszczonych pożarem. Kolejnym zabytkiem jest dawny ewangelicki kościół, obecnie rzymskokatolicki p.w. Matki Boskiej Królowej Polski wraz z cmentarzem ewangelickim, w miejscowości Chełst. Budynek kościoła usytuowany jest w centrum wsi. Zbudowany został dla protestantów w 1765 roku.

86


RYSUNEK 33. KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI W CHEŁŚCIE


Pod nr 685/Wlkp/A na mocy porozumienia z dnia 04.06.2009 r. Gminy Drawsko z Parafią Ewangelicko-Augsburdzką cmentarz ewangelicki w miejscowości Chełst został przekazany Parafii. Zanim jednak porozumienie zostało podpisane i właścicielem prawnym cmentarza została z powrotem Parafia cmentarz dzięki inicjatywie samorządu został wpisany do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego. Cmentarz zlokalizowany jest w lesie, przy drodze prowadzącej z Chełstu do Kamiennika. Założony został prawdopodobnie w 2 połowie XIX wieku. Obiekt związany z historią miejscowości i regionu z uwagi na czytelne zachowane granice pierwotnego układu przestrzennego, nagrobki oraz drzewostan jest obiektem zabytkowym i podlega ochronie prawnej.

RYSUNEK 34. WIDOK DWÓCH MOGIŁ Z CMENTARZA EWANGELICKIEGO W CHEŁŚCIE


87


Ostatnim kościołem – zabytkiem w Gminie Drawsko jest kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki p.w. Niepokalanego Serca Maryi z Fatimy w miejscowości Kwiejce Stare (nr rejestru 557/Wlkp/A). Kościół usytuowany jest w północnej części wsi. To neogotycki kościół p.w. Niepokalanego Serca Maryi z Fatimy, który został zbudowany dla ewangelików w 1909 roku. W 2010 r. kościół został wyremontowany ze środków finansowych Unii Europejskiej – Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich „Odnowa i Rozwój Wsi”.

RYSUNEK 35. ZDJĘCIA KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W KWIEJCACH

ŹRÓDŁO: PARAFIA P.W. NMP WNIEBOWZIĘTEJ W PIŁCE

Następnym zabytkiem jest zespół stopnia wodnego „Drawsko nr 21” na rzece Noteć, w którego skład wchodzą: śluza komorowa, jaz z przepławką dla ryb, budynek mieszkalny i gospodarczy oraz budynek administracyjny z budynkiem techniczno – magazynowym (nr 587/Wlkp/A). Stopień wodny "Drawsko nr 21" położony jest na zachód od wsi Drawski Młyn i jest elementem składowym drogi wodnej Wisła – Odra. Zbudowany został w 1898 roku w ramach kanalizacji rzeki Noteci.

88


RYSUNEK 36. ŚLUZA W DRAWSKIM MŁYNIE


Kilometr na zachód od Drawska, jadąc drogą wojewódzką nr 181 z Drawska do Chełstu, w prawo biegnie droga gruntowa, która prowadzi do „Parku przy Nadleśniczówce”, wpisanego do Rejestru Zabytków Województwa Wielkopolskiego, dawniej zwanego „Parkiem Dworskim”. Od około 1730 r. istniała tam mała osada dworska, którą władał ród Sapiehów. Następnie w roku 1785 w wyniku trudnej sytuacji porozbiorowej dostaje się w ręce niemieckie. W konsekwencji w 1838 roku administracja pruska oddaje rodowi Hohenzollern-Sigmaringen w tzw. wieczystą dzierżawę (Porankiewicz W. 1982). „Park Dworski” w ręce polskie wraca dopiero po II wojnie światowej jednak pełniąc już funkcję leśniczówki. Po 1919 roku, kiedy nadleśnictwo przejmuje polska administracja, dworek stanowi część reprezentacyjną i dom nadleśniczego o nazwie „Park przy Nadleśniczówce”20.

20

Informacje uzyskane na podstawie wywiadu z mieszkanką dworka panią Janiną Mądrawską

89


RYSUNEK 37. WIDOK DWORKA OD STRONY S Z 1982 ROKU

ŹRÓDŁO: ZBIORY WŁAŚCICIELKI JANINY MĄDRAWSKIEJ

RYSUNEK 38. WIDOK DWORKA OD STRONY SW Z 2008 ROKU


Powierzchnia dworku wraz z parkiem wynosi około 3 ha, w tym zadrzewienia około 1 ha. Wewnątrz parku znajdują się aleje: grabowa, kasztanowa i jesionowa. Za bramą wjazdową znajduje się grupa 8 dębów bezszypułkowych, stanowiących pomnik przyrody. Największy z nich został posadzony około 1772 r. i kojarzony jest z datą pierwszego rozbioru Polski.

90


RYSUNEK 39. Z LEWEJ ZDJĘCIE Z 1982 ROKU DĘBU BEZSZYPUŁKOWEGO ROSNĄCEGO W PARKU DWORSKIM O OBWODZIE 356 CM ZBIORY WŁAŚCICIELKI JANINA MĄDRAWSKA, Z

PRAWEJ ZDJĘCIE TEGO SAMEGO DRZEWA Z 2008 ROKU - OBWÓD 460 CM


Inny dąb posadzony został w myśl upamiętnienia daty 1806, w którym to wojska napoleońskie wkroczyły do ziem polskich. Pozostałe okazy dębów posadzono około 1870 roku. Jest jeszcze jeden zabytek przy drodze wojewódzkiej 181. To poniemiecki cmentarz wpisany do rejestru zabytków. Niestety z powodu braku dokumentacji więcej informacji o cmentarzu brak. Na uwagę zasługuje także okazały pałac będący siedzibą Urzędu Gminy z XIX w.

RYSUNEK 40. PAŁAC BĘDĄCY SIEDZIBĄ URZĘDU GMINY Z XIX W.


91


Wspólnie ze Stowarzyszeniami, Parafią i Samorządem prowadzone są działania odnawiania cmentarzy na terenie gminy, które mają ponad 100 lat, a nie są wpisane do rejestru zabytków. W ostatnich latach odnowione zostały cmentarze ewangelickie z XIX wieku w: osadzie Borzysko Młyn (inicjatywa Parafii Piłka) oraz w miejscowościach: Kwiejce i Kwiejce Nowe. Obecnie trwają prace odnowienia cmentarza ewangelickiego w Drawsku.

WNIOSEK

Rolę wspomagającą walory naturalne stanowią wszelkiego rodzaju obiekty zabytkowe, muzea,

ciekawe miejsca, imprezy kulturalne organizowane w gminie. Obszar staje się atrakcyjny, gdy turysta

ma do wyboru nie tylko to, co proponuje mu natura, ale również, gdy może korzystać z walorów

antropogenicznych wzbogacających teren. Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną,

świadczą bowiem o historii obszaru i pozwalają na jej poznanie. W wielu przypadkach to one są

magnesem, przyciągającym turystów, każdego, kto chce „zobaczyć ślady przeszłości”. Nie dotyczy to

jedynie wysokiej klasy, unikalnych zabytków, ale również obiektów mniej cennych, a interesujących

nie tylko dla miłośników historii i architektury. Kluczem do sukcesu jest odpowiednia promocja

obiektów i ich oznaczenie oraz zagospodarowanie najbliższego otoczenia. Na terenie gminy Drawsko

znajduje się wiele cennych zabytków architektonicznych, które stanowią bardzo interesującą część

krajobrazu. Mogą one z powodzeniem zostać wykorzystane na rzecz promocji gminy oraz przyczynić

się do jej turystycznego rozwoju.

92


2.6 SPORT

ATUTY:

gminna Sala Gimnastyczna przy Publicznym Gimnazjum w

Drawsku,

korty tenisowe w Drawsku, Drawskim Młynie kort tenisowy i basen (w sezonie) w Gosp. Agroturystycznym

„Bonanza” w Kamienniku, boiska piłkarskie, na których mecze rozgrywają dwie lokalne

drużyny piłkarskie: „Sokół” Drawsko i „Orzeł” Pęckowo. Są to boiska o bardzo dobrze

przygotowane do zawodów sportowych z wysoką infrastrukturą, boiska w Piłce i w Drawskim Młynie

miejsce przeznaczone do kąpieli w Kwiejcach, Drawsku, Borzysko Młyn, Marylinie, prywatny kort tenisowy – ceglasty należący do Zdzisława Piątka w Kamienniku „Rancho

Bonanza”,

boiska do koszykówki w Marylinie, Kwiejcach, Piłce, boiska do siatkówki plażowej w Marylinie, Drawskim Młynie, Kamienniku (posiadłość „Rancho

Bonanza), Kwiejcach paintball i miasteczko alpinistyczne – Kamiennik - „Rancho Bonanza”.

Atrakcje, obejmujące obiekty sportowe i rekreacyjne, mogą w sposób znaczący wpłynąć na wzrost ruchu turystycznego na danym obszarze. W gminie Drawsko turyści zainteresowani aktywnym wypoczynkiem, korzystają z następujących obiektów:

gminnej sali gimnastycznej przy Publicznym Gimnazjum w Drawsku;

kortów tenisowych w Drawsku, Drawskim Młynie;

basenu w Leśnym Dworku w Kwiejcach (dostępny tylko dla wypoczywających w ośrodku gości);

kortu tenisowego i basenu (w sezonie) w Gosp. Agroturystycznym Bonanza w Kamienniku.

Jeziora, na których powstały miejsca przeznaczone do kąpieli to:

jezioro Moczydło w Marylinie;

jezioro Piast w Kwiejcach;

jezioro Długie w Borzysko Młynie (dzikie kąpielisko przy polu namiotowym jednego z nadleśnictw).

Największą atrakcją turystyczną gminy jest Puszcza Notecka (Nadnotecka), która jest bardzo popularna wśród grzybiarzy. Duża lesistość terenu oraz liczne jeziora sprzyjają rozwojowi turystyki, głównie turystyki wodnej (wędkarstwo, kajakarstwo) i innych rodzajów turystyki kwalifikowanej. Ponadto zaczyna się rozwijać agroturystyka i ekoturystyka. Gospodarze oferują pokoje z łazienkami, dysponują wypożyczalnią rowerów, sprzętu wodnego oraz zapewniają liczne atrakcje: jazdę konną, przejażdżki bryczkami, dla zapalonych wędkarzy miejsca do łowienia ryb. Goście chętnie przyjeżdżają, by móc w ciszy i spokoju podziwiać piękno przyrody, skorzystać z kąpieli oraz posmakować produktów ekologicznych.

93


WNIOSEK

Strefa sport nie może zostać uznana za główny element

promocyjny gminy. Pobudowanie na rzece Noteć przystani,

która pełnić będzie także funkcje sportowe (związane z wodą)

oraz stanie się areną imprez o charakterze sportowym, bez

wątpienia jest elementem wiodącym w strategii promocji.

94


2.7 KULTURA

ATUTY:

amfiteatr w Drawsku oraz jego planowana przebudowa,

dobra współpraca świetlic wiejskich, szkół, przedszkoli, urzędu

gminy, mieszkańców.

Działalność kulturalną w Gminie Drawsko pielęgnują: świetlice, sołectwa, szkoły, przedszkola, lokalni twórcy ludowi, biblioteki, rolnicy, pracownicy urzędu, letnicy a zwłaszcza mieszkańcy tego regionu. Całorocznie funkcjonują trzy świetlice wiejskie: w Drawsku, Pęckowie i w Chełście; świetlice sezonowe znajdują się w Kawczynie, Piłce i w Drawskim Młynie. Bardzo istotną rolę w podtrzymywaniu kultury i tradycji regionu odgrywa współpraca szkół i przedszkoli z terenu gminy. Dzieci i młodzież biorą udział nie tylko w licznych konkursach i olimpiadach, ale z dużym zaangażowaniem i końcowym efektem przygotowują okolicznościowe programy artystyczne wystawiane z okazji np. świąt, festynów. Elementem wartym podkreślenia jest podtrzymywanie przez młode pokolenie miejscowej gwary (powstał szkolny zespół kabaretowy uczniów zachodniej części gminy – „Kabaret – Józka z Kamiennika”). Plan imprez kulturalnych wywołuje corocznie przygotowywany kalendarz imprez zarówno kulturalnych, jak i sportowych. Centrum kulturalnym gminy jest Amfiteatr w Drawsku, który w roku 2011 będzie podlegał przebudowie.

WNIOSEK

Sfera kulturalna na terenie gminy jest dość dobrze rozwinięta i

o szerokiej ofercie, skierowanej do różnych grup odbiorców.

Prowadzą ją głównie świetlice wiejskie, obejmuje więc szeroki

krąg mieszkańców. Sfera ta może zostać z powodzeniem

wykorzystana na rzecz promocji gminy i stanowić jeden z

ważnych elementów budowania strategii

95


2.8 IMPREZY CYKLICZNE I INNE

ATUTY:

liczne imprezy o charakterze turystycznym, kulturalnym i

sportowym, skierowane głównie do mieszkańców gminy.

Elementem mogącym bezpośrednio wpływać na okresowy wzrost przyjazdów turystycznych do gminy są różnego rodzaju organizowane imprezy. Najbardziej popularne i najczęściej odwiedzane imprezy to wydarzenia organizowane cyklicznie. Jak już wielokrotnie podkreślano w niniejszym dokumencie, turystyka w Gminie Drawsko opiera się na walorach naturalnych. Wzbogaceniem oferty pobytowej w gminie może być obszerny kalendarz imprez kulturalnych, turystycznych, sportowych, handlowych. Obecnie kalendarz imprez w Drawsku obejmuje kilkanaście imprez turystycznych, sportowych i kulturalnych. Są to zazwyczaj przedsięwzięcia lokalne, przyciągające ludność lokalną oraz mieszkańców gminy. Brak jest natomiast spotkań handlowych czy folklorystycznych, jak również ponadlokalnych czy międzynarodowych. Większość imprez sportowych ma zasięg regionalny. Od 2003 r. na terenie gminy organizowany jest cykl letnich spotkań pn. „Lato w Puszczy Noteckiej”. To festyny odbywające się przez całe lato w każdej wsi sołeckiej, podkreślające walory przyrodnicze i folklor każdej miejscowości. Imprezy te to swoista „odnowa wsi”, powrót do letnich spotkań, poprzez aktywizację całych społeczności, począwszy od dzieci spędzających czas wakacyjny, przez rodziców wspomagających festyny swoimi wyrobami (m.in. wypieki, hafty, rzeźby, obrazy), po dziadków, w domach których znajdują się perełki z wyposażenia dawnych gospodarstw domowych (maselnice, centrafugi, kołowrotki, ryczki, tarki do prania, koponki, cepy, kieraty). Wystawy tych przedmiotów są atrakcją każdego festynu. Sztandarową imprezą od 2000 r. w Gminie Drawsko jest Odlotowy Festyn Grzybowy „Grzyby, las wokół nas”, podczas której wybierany jest corocznie Król Grzybobrania – zostaje nim ten mieszkaniec gminy, który w dniu festynu znajdzie największy zdrowy grzyb spośród borowików, podgrzybków, gąsek zielonych, czy kurek. Miejscowość, z której pochodzi Król Grzybobrania jest stolicą grzybobrania aż do momentu wyboru nowego Króla. Jest to wielka, masowa impreza, która bardzo dobrze się przyjęła w gminie. Grzyb stał się znakiem rozpoznawalnym regionu, gdyż ok. 60% powierzchni gminy stanowią lasy. W trakcie festynu atrakcji nie brakuje. Występują uczniowie ze szkół gminnych, odbywają się liczne konkursy, występy znanych zespołów muzycznych. Swoje produkty prezentują firmy, które zajmują się przetwórstwem grzybów. Gospodarstwa agroturystyczne promują bazę noclegową oraz doskonałą domową kuchnię. Władze Gminy Drawsko są pomysłodawcą zapoczątkowanej w 2004 r. imprezy powiatowej „Spotkanie na miedzy", które dziś już jednoczy cztery powiaty: Czarnkowsko-Trzcianecki, Strzelecko-Drezdenecki, Wałecki i Gorzowski. Inne imprezy mające miejsce na terenie gminy:

96


Imprezy Turystyczne:

Powiatowy Zlot Turystyczno – Ekologiczny (Drawski Młyn) Impreza odbywająca się w miesiącu marcu, organizatorem jest Szkoła Podstawowa w Drawskim Młynie. Zlot ma za zadanie promować aktywny wypoczynek i ekologię. Odbywa się cyklicznie i ma zasięg regionalny;

W czerwcu odbywa się ponadto impreza pod hasłem „Festiwal Jednostek Pływających”.

Imprezy Sportowe Mistrzostwa Gminy w:

piłce siatkowej, halowej piłce nożnej, piłce koszykowej, impreza odbywająca się w lutym, główny organizator – Urząd Gminy Drawsko,

piłce ręcznej mężczyzn, tenisie stołowym, szachach, warcabach, impreza odbywająca się w marcu, główny organizator – Urząd Gminy Drawsko,

piłce nożnej drużyn 11–osobowych na boisku ziemnym o Puchar Wójta Gminy Drawsko, impreza organizowana w maju, organizator– Urząd Gminy Drawsko,

piłce nożnej halowej – kategoria oldboy o Puchar Wójta Gminy Drawsko, impreza organizowana w listopadzie, organizator – Urząd Gminy Drawsko.

Mały Bieg im. Józefa Noji Organizatorem imprezy jest Szkoła Podstawowa w Pęckowie, bieg odbywa się w sierpniu. Międzynarodowy Bieg im. Józefa Noji Jest to jedyna impreza o charakterze międzynarodowym i odbywa się cyklicznie. Start i część trasy biegu przebiega przez Gminę Drawsko. Organizowana jest przez Wieleńskie Stowarzyszenie Sportowe im. Józefa Nojiego. Podsumowanie roku sportowo-kulturalnego Podczas imprezy nagrodzeni zostają uczniowie, młodzież i dorośli, którzy w danym roku kalendarzowym odnieśli znaczące sukcesy sportowe, a także aktywnie działali w sferze sportu. Imprezy Kulturalne

Festyn Kulturalno – Rozrywkowy Festyn organizowany jest z okazji Święta 3 Maja, głównym organizatorem jest Urząd Gminy. Impreza cykliczna o zasięgu regionalnym.

Festyn Kulturalno – Rozrywkowy „Powitanie wakacji” Festyn odbywa się w lipcu i jest organizowany przez Radę Sołecką wsi Drawski Młyn. Odbywa się cyklicznie i ma zasięg lokalny.

Impreza z okazji Święta Niepodległości 11 XI Impreza organizowana jest w listopadzie przez Urząd Gminy. Ma zasięg lokalny i odbywa się cyklicznie.

Dożynki Gminne Dożynki odbywają się zazwyczaj na przełomie sierpnia i września, głównym organizatorem jest Rada Sołecka. Impreza o charakterze lokalnym, organizowana co roku.

Młodzieżowy Sejmik Samorządowy Głównym Organizatorem sejmiku jest Publiczne Gimnazjum w Drawsku. Spotkanie odbywa się co roku w miesiącu marcu i ma zasięg regionalny.

97


TABELA 5. KALENDARZ IMPREZ „LATO W PUSZCZY NOTECKIEJ”


Lp Miejscowość Termin Nazwa

1. Drawsko maj Majówka z okazji Święta Konstytucji 3 Maja

2. Chełst czerwiec „Wielki dziecięcy show”

3. Drawsko czerwiec Odlotowy Festyn Grzybowy

„Grzyby, las wokół nas”

4. Moczydła lipiec „Ognisko pod wierzbą”

5. Drawski Młyn lipiec Festyn rodzinny „Powitanie wakacji”

6. Kawczyn lipiec „Jak biesiada to w Kawczynie”

7. Kwiejce lipiec „Festiwal jednostek pływających”

8. Kamiennik lipiec „W Kamienniku na koniku”

9. Pęckowo lipiec „Lubicie kołoce, kołaczcie do Pęckowa”

10 Piłka 15 sierpień „Pilanie to my”

12. Drawsko sierpień/wrzesień Dożynki gminne

98


WNIOSEK

Imprezy i festiwale, odbywające się na terenie gminy, stanowią wielką atrakcję dla

mieszkańców. Co roku na terenie gminy odbywa się kilkanaście imprez

kulturalnych i sportowych. Analizując kalendarz imprez gminy Drawsko pod

kątem oczekiwań turystów, stwierdzić należy, iż brakuje w nim imprez, które

byłyby magnesem przyciągającym ciekawych artystów, wystawców, ludzi kultury i

sztuki, a przez to stałyby się dodatkową atrakcją ściągającą turystów i

wczasowiczów nie tylko w czasie sezonu, ale również poza nim.

Wraz z wykreowaniem lokalnego produktu turystycznego – przystani na rzece

Noteć, wachlarz imprez poszerzony zostanie o nowe wydarzenia, dzięki którym

gminę odwiedzi jeszcze większa liczba turystów.

99


2.9 SMAKI DRAWSKA

ATUTY:

Kołce wypiekane w miejscowości Pęckowo przez lokalne

gospodynie.

Pęckowo to miejscowość w gminie Drawsko, słynąca z doskonałych wypieków. Ciasta wypiekane przez lokalnie gospodynie nazywają się „kołocami”. „Lubicie kołoce, kołaczcie do Pęckowa” to hasło największej imprezy kulturalno-rekreacyjnej w Pęckowie, zachęcające do odwiedzenia tego miejsca i skosztowania tutejszych przysmaków.

WNIOSEK

Lokalne specjały mogą zostać wykorzystane, jako element

promocji podczas szeregu imprez, na których nie zabraknie

turystów. Tym samym lokalne gospodynie mają szansę

rozsławić swoje wypieki oraz całą gminę poza jej granicami.

100


2.10 ZNANI I CENIENI

ATUTY:

lokalni działacze ludowi – malarze, rzeźbiarze.

Na terenie gminy działa kilka osób, które bez wątpienia rozsławiają Drawsko i są jego chlubą. Osoby te to lokalni twórcy, działający na różnych obszarach sztuki. Należą do nich: Na terenie gminy działa kilka osób, które bez wątpienia rozsławiają Gminę Drawsko i są jego chlubą. Osoby te to lokalni twórcy działający na różnych obszarach sztuki. Należą do nich:

Aleksandra Moder - absolwentka Wydziału Sztuk Pięknych Mikołaja Kopernika w Toruniu. Członkini Związku Artystów Plastyków. Brała udział w licznych plenerach plastycznych. Jej ulubiona dziedzina to marynistyka i malarstwo inspirowane naturą w technice olejnej i pastelowej; Drawski Młyn (gm. Drawsko).

Alina Wyrwa – absolwentka UAM w Poznaniu. Maluje pejzaże, martwe natury i kwiaty, stosując pastele suche i olejne. Wykonuje kompozycje piórkiem i tuszem; Drawsko (gm. Drawsko).

Józef Broka Tworzenie pięknych dzieł to dla pana Józefa przygoda, potrzeba chwili, robienia wszystkiego, co przynosi radość i własne zadowolenie. Główne motywy obrazów to martwa natura, tematyka sakralna i portrety. Ponadto twórca zajmuje się rzeźbą; największa to św. Florian. Prace artysty podziwiać można m.in. w kościele w Pęckowie. Wielką pasją pana Józefa jest również muzyka. Artysta założył niedawno własne muzeum rolnictwa.

101


RYSUNEK 41. DZIEŁO P. JÓZEFA BROKI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA LGD

Kamila Kawczyńska Malowaniem obrazów farbą olejną, pędzlem i szpadelką, pani Kamila zajęła się 1,5 roku temu, będąc na emeryturze. Malarstwo to dla artystki możliwość przelania swoich uczuć na płótno. Wcześniej pani Kamila zajmowała się wykonywaniem swetrów na drutach, wyszywaniem na płótnie, wycinaniem wzorów, ozdabianiem nitką, wyszywaniem obrazów ściegiem krzyżykowym i serwetek metodą "richelieu".

RYSUNEK 42. OBRAZ P. K. KAWCZYŃSKA


102


Tomasz Graś Mieszkaniec miejscowości Piłka, który od wielu lat wykonuje figurki z gliny, zdobiące dzisiaj wiele domów i posesji.

"Rzeźba w drewnie" Michał Mikołajczyk, Andrzej Mikołajczyk Historia wykonywania rzeźb i płaskorzeźb przez panów Andrzeja i Michała liczy już kilkanaście lat. Artyści jeździli wówczas podpatrywać przy pracy doświadczonego rzeźbiarza śp. Romana Stępińskiego. Przy pomocy kilku dłut własnej roboty wykonali pierwsze dzieła. Z czasem kupili profesjonalne narzędzia i dziś zajmują się tworzeniem, głównie rzeźb i płaskorzeźb w drewnie lipowym i dębowym, o różnej tematyce i przeznaczeniu, a także szyldów, tablic informacyjnych, mebli. Powstałe produkty są szlifowane i bejcowane, nie zaś lakierowane, dzięki czemu mają naturalny wygląd.

RYSUNEK 43. RZEŹBA P. ANDRZEJ MIKOŁAJCZYK


Ponadto z terenu gminy pochodzą znane osoby, takie jak:

Józef Noji – biegacz urodzony w Pęckwie. Pierwszy tytuł mistrza Polski zdobył na dystansie 5.000 m w 1935 r. i nie oddał go do 1939 r. Rok 1936 wydaje się być rokiem szczytowej formy. Wtedy też wyjechał na Olimpiadę do Berlina. Choć w biegu na 10.000 m nie uzyskał dobrego rezultatu, to na 5.000 m zajął V miejsce i pobił rekord Polski, osiągając czas 14.33,4 min. W tym samym czasie zdobył wspomniane Mistrzostwo Polski na 5.000 m i tytuł Międzynarodowego Mistrza Anglii na 6 mil. Dwukrotnie nominowany był do listy 10 najlepszych sportowców Polski w plebiscycie Przeglądu Sportowego, w roku 1936 zajął 2 lokatę.

Józef Chociszewski - autor 109 książek, 10 tłumaczeń oraz 128 prac edytorskich - z rodzaju zbiorów opowiadań innych autorów. Wydawca 250 tytułów książek i broszur o łącznej liczbie ponad 2,5 miliona egzemplarzy. Pięć tysięcy artykułów prasowych Józefa Chociszewskiego i olbrzymia masa wydawnictw graficznych, w tym dwa miliony gier patriotycznych dla dzieci i młodzieży oraz dwa miliony pocztówek o różnorodnych seriach tematycznych - oto dorobek Józefa Chociszewskiego.

103


WNIOSEK

Znane osoby, działające na obszarze gminy, to z pewnością jej atut.

Prace tych osób nieobce są szerokim kręgom odbiorców, również

poza granicami gminy. Dzięki odpowiednim działaniom

promocyjnym, lokalni twórcy mogą znakomicie promować

Drawsko. Ponadto możliwe jest wykorzystanie ich osiągnięć, np.

poprzez tworzenie wystaw, umieszczanie prac na trasach szlaków

pieszych, bądź rowerowych i zachęcanie do zapoznania się z nimi.

Jest to ważna sfera dla niniejszej strategii.

104


2.11 STOWARZYSZENIA

ATUTY:

kilka prężnie działających i rozwijających się organizacji z sektora NGO;

zróżnicowanie organizacji pod względem obszarów zainteresowań;

udział w organizacjach osób w różnym wieku, o zróżnicowanych

zainteresowaniach; dynamiczny rozwój sektora NGO.

Rola organizacji typu NGO, funkcjonujących na danym obszarze, jest nie do przecenienia.

Na terenie gminy działa prężnie kilka organizacji pozarządowych z tzw. sektora NGO. Prowadzą one działania skierowane na bardzo wiele obszarów problemowych, silnie odczuwalnych w środowisku mieszkańców gminy wiejskiej.

Celem funkcjonowania tych inicjatyw obywatelskich jest zaspokojenie specyficznych potrzeb mieszkańców poprzez podejmowanie najtrudniejszych problemów, bądź podejmowanie problemów o małym zasięgu, które z tego powodu umykają uwadze i możliwościom realizacyjnym administracji publicznej. Dalekowzroczność mieszkańców gminy Drawsko spowodowała, że na terenie gminy zaczęły powstawać stowarzyszenia, wspomagające działalność osób niepełnosprawnych i ludzi zagubionych, ubogich, nie radzących sobie w życiu. Stowarzyszenie założyli także turyści, letnicy, którzy ukochali okolice Kwiejc Nowych (dawniej Zieleńca) – jest to Stowarzyszenie Sympatyków Kwiejc Nowych i Zieleńca. Najważniejsze organizacje działające na obszarze gminy to:

Stowarzyszenie Rodziców Dzieci i Osób Niepełnosprawnych – wrażliwe na los, który dotknął niepełnosprawnych, powstało w roku 2002 z inicjatywy rodziców dzieci niepełnosprawnych oraz przedstawicieli Urzędu Gminy w Drawsku. Prezesem Stowarzyszenia jest pani Dorota Ociepa. Głównym celem, jakim kierowano się przy utworzeniu Stowarzyszenia, było organizowanie i udzielanie pomocy dzieciom w zakresie zdrowia, ale także finansowanie wyjazdów na zajęcia i turnusy rehabilitacyjne. Stowarzyszenie działa bardzo aktywnie przez cały rok: organizuje bale, dzień dziecka, wspólne wycieczki i spotkania, które integrują dzieci i ich rodziców;

Stowarzyszenie „Miejmy serce” – stworzone z grupy ludzi, dla których nie obojętny jest los człowieka, ludzi wrażliwych na to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu; ludzi, którzy sercem chcą dzielić się z tymi, którzy w swoim codziennym, szarym życiu potrzebują nie tylko wsparcia materialnego, ale dobrego słowa, rozmowy, napisania podania, czy wskazania drogi do uzyskania pomocy. Prezesem Stowarzyszenia jest pani Maria Helak. Główne zadania Stowarzyszenia to: aktywizacja środowiska osób potrzebujących pomocy, organizowanie pomocy materialnej (zbiórka żywności, ubrań, wyposażenia mieszkań), organizowanie kolonii, półkolonii, ferii dla dzieci z rodzin ubogich, pomoc rodzinom wielodzietnym, osobom starszym, samotnie

105


wychowującym dzieci, rozwiązywanie innych sytuacji losowych, organizacja wolontariatu, współpraca ze szkołami i innymi podmiotami organizującymi i udzielającymi pomocy potrzebującym;

Stowarzyszenie „Sympatyków Kwiejc Nowych i Zieleńca” – zostało założone w 2003 r. Prezesem Stowarzyszenia jest pani Danuta Zabielska; Stowarzyszenie skupia w swoich szeregach 30 członków, w tym 7 mieszkańców stałych wsi i 23 mieszkańców sezonowych. Główny cel działania Stowarzyszenia to m.in. integrowanie środowiska lokalnego, odtwarzanie i upamiętnianie historii wsi olęderskiej – Kwiejce Nowe i Zieleńca oraz promowanie rozwoju i aktywizacji gospodarczej gminy Drawsko.

Ochotnicza Straż Pożarna (OSP)

Na terenie Gminy Drawsko funkcjonuje 5 oddziałów jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej w: Drawsku, Pęckowie, Piłce, Chełście, Kawczynie. OSP Drawsko należy do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (KSRG). Nadzór nad wszystkimi jednostkami sprawuje Zarząd Gminny, w strukturach którego działa Prezes oraz Komendant Gminny OSP. Zarząd Gminny tworzą przedstawiciele wszystkich jednostek. Każda jednostka posiada samochód; Drawsko ma w dyspozycji dwa samochody-jeden do gaszenia pożarów, drugi do ratownictwa drogowego.

Drużyny piłkarskie Ludowe Zespoły Sportowe „Sokół” Drawsko i „Orzeł” Pęckowo Na terenie Gminy Drawsko aktywnie działają dwie drużyny piłki nożnej LZS „Sokół” Drawsko i „Orzeł” Pęckowo. Drużyna Seniorów „Sokół” i „Orzeł” znajduje się w klasie „A” Okręgowego Związku Piłki Nożnej Piła. Drużyny „Sokół” i „Orzeł” rozgrywają pojedynki na boiskach, które są wyposażone w odpowiednią infrastrukturę sportową. Poza Seniorami aktywność sportową wykazują także Drużyny Młodzieżowe – Drawsko – Trampkarze Młodsi.

106


WNIOSEK

Stowarzyszenia stanowią lokalną siłę i powinny stać się ważnym elementem

promocji gminy. Należą do nich prężne osoby, chcące działać i robić coś „dla

siebie i innych”. Często są to osoby pełne pomysłów, szukające dróg i

możliwości ich realizacji. Obszary zainteresowań organizacji pokrywają się

wielokrotnie z głównymi obszarami problemowymi danego terenu. Atutem

organizacji NGO jest bez wątpienia zróżnicowanie, jeśli chodzi o kierunki

działania oraz aspiracje członków. Są nimi ludzie w różnym wieku, o różnym

wykształceniu i zróżnicowanych poglądach. Na bazie współpracy z sektorem

można z pewnością budować elementy strategii promocyjnej gminy.

107


2.12 WSPÓŁPRACA – UDZIAŁ GMINY W ORGANIZACJACH I STOWARZYSZENIACH, MIASTA PARTNERSKIE

ATUTY:

członkostwo w takich organizacjach, jak Związek Miast i Gmin Nadnoteckich i Stowarzyszenie Gmin i Miast Nadnoteckich.

Gmina Drawsko jest członkiem takich organizacji, jak: Związek Miast i Gmin Nadnoteckich oraz Stowarzyszenie

Gmin i Miast Nadnoteckich. Związek Miast i Gmin Nadnoteckich - w czerwcu 1996 roku z inicjatywy Ligi Morskiej i Rzecznej opracowano dokument pod nazwą „Memoriał w sprawie wód Polskich”, na kanwie którego Liga wystąpiła do jednostek samorządu terytorialnego o wsparcie inicjatywy przywrócenia rzek ich społeczeństwom oraz o jednoczenie się wokół tej idei. Na ten apel pierwsze odpowiedziały miasta nadwiślańskie, tworząc Związek Miast Nadwiślańskich. Również miasta i gminy nadnoteckie, upatrując szansy na rozwój w oparciu o rzekę Noteć, postanowiły działać wspólnie. W maju 2000 roku pięć miast i trzy gminy podpisały akt założycielski Stowarzyszenia pn. Związek Miast i Gmin Nadnoteckich. W celu wyżej przytoczonych postanowień, 5 grudnia 2000 roku podpisano porozumienie na lata 2000-2020 „Przywrócić Noteć miastom i gminom oraz ich społeczeństwom". Program zobowiązuje sygnatariuszy porozumienia do wspólnej pracy na rzecz poprawy stanu i infrastruktury Noteci. Podstawowe cele Związku to: wspieranie idei samorządu terytorialnego, integracja wspólnot lokalnych, dążenie do gospodarczego, kulturowego i turystycznego rozwoju miast i gmin nadnoteckich, inicjowanie i wspieranie działań, zmierzających do przywrócenia jakości wód Noteci, jej żeglowności, infrastruktury komunikacyjnej, turystycznej, rekreacyjnej i sportowej, utrzymanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych Noteci. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Nadnoteckich powstało w 1999 r., a wpisane zostało do Krajowego Rejestru Stowarzyszeń dnia 14 stycznia 2000 r. Inicjatorami i założycielami Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Nadnoteckich, byli panowie Franciszek Tamas - Wójt Gminy Białośliwie, Wojciech Bociański - ówczesny Radny Rady Powiatu i Tadeusz Dąbrowski Wójt Gminy Miasteczko Krajeńskie, który został wybrany w pierwszym Zgromadzeniu Członków Stowarzyszenia Przewodniczącym Zarządu SGiPN i jest nim do chwili obecnej. Do Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Nadnoteckich należy 17 gmin, Powiat Pilski i Powiat Chodzieski. Stowarzyszenie działa ponadregionalnie w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i zachodniopomorskim; w powiatach: pilskim, chodzieskim, czarnkowsko-trzcianeckim, złotowskim, wągrowieckim, nakielskim i wałeckim. Stowarzyszenie działa na obszarze 4.049,70 km² i obsługuje 271.000 osób. Samorządami zrzeszonymi, uczestniczącymi w programach prowadzonych przez Stowarzyszenie zostały: Gmina Miasteczko Krajeńskie, Gmina Białośliwie, Miasto Chodzież, Miasto i Gmina Gołańcz, Gmina Lubasz, Gmina Czarnków, Gmina Drawsko, Gmina i Miasto Szamocin, Gmina Budzyń, Miasto i Gmina Wysoka, Gmina Szydłowo, Miasto Piła, Miasto i Gmina Łobżenica, Miasto i Gmina Wyrzysk, Gmina i Miasto Ujście, Gmina i Miasto Krajenka, Miasto i Gmina Trzcianka, Powiat Pilski i Powiat Chodzieski.

108


WNIOSEK

Nie bez znaczenia jest udział gminy w Związku Miast i Gmin

Nadnoteckich oraz w Stowarzyszeniu Gminy i Powiatów

Nadnoteckich. Za pośrednictwem tych organizacji gmina

Drawsko ma szansę promować się u sąsiadów oraz przyciągać

turystów, w szczególności tych związanych z turystyką wodną i

samą rzeką Noteć.

109


3. WIZERUNKOWA SYTUACJA WYJŚCIOWA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO21

Satysfakcja i dobrobyt mieszkańców, czyli głównych beneficjentów przestrzeni gminnej, to nadrzędny cel wszelkich działań w gminie. Zapewniając odpowiednią jakość życia, gminy rywalizują o uwagę i zaufanie inwestorów, turystów, studentów, wykwalifikowanych pracowników, zainteresowanie mediów, czy przywiązanie mieszkańców. W konsekwencji współzawodniczą o pożądane opinie i odczucia, czyli o właściwy wizerunek. Głównym walorem gminy coraz częściej staje się atrakcyjny wizerunek, którego siła zależy od unikatowej kombinacji materialnych i niematerialnych, racjonalnych i emocjonalnych czynników. Ważne jest zatem, aby włodarze gminni, a także sami mieszkańcy, byli świadomi tego, jak ich gmina postrzegana jest przez otoczenie, czyli w jaki sposób życie w gminie, we wszystkich jego aspektach, odzwierciedlone jest w jej wizerunku. Diagnoza tego stanu wskaże, jakiego rodzaju decyzje i działania powinny zostać podjęte, aby ów wizerunek podtrzymać, poprawić, bądź całkowicie zmienić.

Każda gmina, niezależnie od wielkości i posiadanych walorów (przyrodnicze, krajobrazowe, obiekty historyczne,

bogata tożsamość kulturowa), może wykreować swój atrakcyjny wizerunek.

Kluczem do szeroko rozumianego sukcesu na rynku gmin jest odpowiednia wiedza i umiejętności analityczne osób odpowiedzialnych za budowanie wizerunku gminy, a także ich kreatywność, odwaga i charyzma. Próby świadomego podejmowania działań w celu kształtowania tożsamości i promowania gmin są ściśle związane z istnieniem i funkcjonowaniem samorządów. Gminy od dawna miały bowiem potrzebę odróżniania się od siebie, podkreślania własnej indywidualności w dążeniu do ekonomicznych, politycznych i socjopsychologicznych celów. „Propagowanie” gminy nie jest więc ideą nową, ale współcześnie stało się niezwykle popularne w wyniku wzrastającej konkurencji pomiędzy miejscami, jak też w związku ze spadkiem efektywności tradycyjnych instrumentów gminnego planowania. W dobie globalizacji i dużej konkurencji pomiędzy gminami, coraz większe znaczenie ma już nie tyle wielkość gmin, czy ich strategiczna lokalizacja, ale niematerialne zasoby, decydujące o pozycji na rynku jednostek terytorialnych. Takim zasobem jest przede wszystkim

21

Rozdział opracowano korzystając i cytując książkę „Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej.

22 Pojęcie „gmina”, oznacza w opracowaniu zarówno gminę wiejską (jaką jest Drawsko), jak i miejską

(jaką jest miasto Czarnków).

Wizerunek jest kluczem do rozwoju gminy22. Każda gmina chce przyciągać

turystów, inwestorów i nowych mieszkańców, bo to oni poprawiają

lokalną koniunkturę, ożywiają miejscowy rynek pracy.

Aby wykreować pożądany wizerunek potrzebne jest znalezienie i

wypromowanie unikalnej cechy, która wyróżnia gminę na tle innych.

110


subiektywny wizerunek istniejący w świadomości odbiorców działań gminy. W czasach dominacji kultury medialnej, gminy nie mogą nie skorzystać z możliwości wielopoziomowego oddziaływania na świadomość odbiorców.

Szczególnego znaczenia nabiera aktywność marketingowa władz samorządowych, ich kreatywność i przedsiębiorczość, wyrażająca się w umiejętności oddziaływania na wizerunek

gminy, poprzez budowanie jego pożądanej tożsamości. Już klasycy socjologii, a zwłaszcza reprezentanci humanistycznej socjologii gminy, której inicjatorami byli F. Znaniecki i M. Weber, uważali, że w socjologicznym badaniu gminy podstawowym problemem badawczym jest dotarcie do subiektywnych znaczeń i obrazów gminy, przeżyć i emocji, które gmina, jako całość, bądź niektóre jej obszary, wywołują u stałych lub przygodnych mieszkańców. Punktem wyjścia badań nad miastem oraz gminą w socjologii humanistycznej jest uwzględnienie pojęcia miasta i gminy, jako całości nieprzestrzennej, humanistycznej, realizującej się w „doświadczeniu i działaniu ludzkim”. „Ludzie zamieszkują wprawdzie terytorium miasta i z tej racji uważają się za mieszkańców miasta; przestrzenne warunki ich życia wywierają wpływ na to życie; nie znaczy to jednak, że dają się oni całkowicie w tym terytorium umiejscowić, jak domy lub tramwaje. Wszak są oni nie tylko ciałami, lecz doświadczającymi i czynnymi podmiotami, i w tym charakterze nie są oni w mieście, lecz – jeśli się tak wyrazić można – miasto jest w sferze ich wspólnego doświadczenia i działania, oni je tworzą jako nader skomplikowaną strukturę społeczną”. Każdy fakt społeczny – według Znanieckiego – należy badać jako taki, jakim jest on w doświadczeniu i działaniu ludzi. Należy uwzględnić nie tylko tzw. materialny (obiektywny, zewnętrzny, behawioralny), ale również wewnętrzny (psychiczny, świadomościowy) aspekt każdego zjawiska społecznego, a więc i miasta bądź gminy, jako jednego z rodzajów zjawisk społecznych. Można więc powiedzieć, że miasto czy gmina to nie tylko forma, ale przede wszystkim wyobrażenie ludzi o środowisku lokalnym, w którym żyją lub które odwiedzają. Posiadane przez ludzi mentalne obrazy miejsc wpływają na decyzje dotyczące odwiedzin danej gminy, czy też lokalizacji na jej obszarze inwestycji. Problem polega na tym, że niektóre gminy nie przyciągają znaczącej liczby inwestorów, turystów, czy też nowych mieszkańców, mimo że na to zasługują. Przyczyna tej sytuacji tkwi w tym, że ich wizerunek nie jest wystarczająco silny, stąd też istnieje konieczność jego wypracowania. Pomocny w takich sytuacjach może się okazać marketing, który zdaniem S. Anholta „wcale nie polega na dodawaniu bezwartościowego połysku bezwartościowym produktom”. Właściwie wykorzystane narzędzia marketingu są bowiem sposobem na „wyciśnięcie” z rynku większej wartości, a także instrumentem przeprowadzenia przemian społecznych i kulturowych na wielką skalę. Wiele polskich gmin posiada nieodkryte, bądź nienazwane zasoby i walory. Aby je w pełni wykorzystać w kształtowaniu wizerunku gminy, działania budujące pożądany i atrakcyjny obraz nie mogą mieć charakteru okazjonalnych, czy też przypadkowych „zrywów” promocyjnych. Tylko przedsięwzięcia dobrze zaplanowane i realizowane w sposób ciągły mogą prowadzić gminę do sukcesu, w wyznaczonych przez siebie ramach.

Według R. Junghardta pozytywny wizerunek jest największym kapitałem, jaki może posiadać człowiek,

instytucja, przedsiębiorstwo, a przede wszystkim gmina, bądź region.

111


To dzięki wizerunkowi możliwe jest kreowanie swego rodzaju emocjonalnej więzi z gminą. Nic więc dziwnego w tym, że znaczenie wizerunku zaczyna być w coraz większym stopniu doceniane. Wizerunek, w tym także wizerunek gminy, charakteryzuje się kompleksowością. Poniżej przedstawiono schemat kształtowania wizerunku gminy.

RYSUNEK 44. SCHEMAT PROCESU KSZTAŁTOWANIA WIZERUNKU GMINY

ŹRÓDŁO: NA PODSTAWIE KSIĄŻKI „WIZERUNEK MIASTA. OD KONCEPCJI DO WDROŻENIA" M.

FLOREK, E. GLIŃSKA, A. KOWALEWSKA

Proces kształtowania pożądanego wizerunku należy rozpocząć od realizacji badań, mających na celu określenie obecnych sposobów percepcji gminy. Elementem tychże badań powinna być również identyfikacja najbardziej unikatowych właściwości gminy. W dalszej kolejności warto ustalić jak bardzo zidentyfikowane cechy są unikatowe i w jaki sposób różnią dany ośrodek gminny od tych konkurencyjnych. Kolejny krok to określenie wizerunku docelowego w stosunku do konkretnych grup adresatów, którymi gmina jest zainteresowana i dobór odpowiednich instrumentów kształtowania założonej percepcji23.

23

Na podstawie książki „Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej.

IDENTYFIKACJA WIZERUNKU ISTNIEJĄCEGO

WYBÓR ADRESATÓW DZIAŁAŃ WIZERUNKOWYCH GMINY

USTALENIE WIZERUNKU TZW. DOCELOWEGO

DOBÓR ODPOWIEDNICH INSTRUMENTÓW IMAGE-MIX

WYZNACZENIE OSÓB I KOMÓREK ODPOWIEDZIALNYCH ZA REALIZACJĘ ZADAŃ

ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁTOWANIEM WIZERUNKU

MONITORING I KOREKTA DZIAŁAŃ KSZTAŁTUJĄCYCH WIZERUNEK GMINY

112


3.1 WIZERUNEK ZEWNĘTRZNY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO

Strategiczne zarządzanie wizerunkiem gminy opiera się na założeniu, że skoro wizerunek miejsca jest możliwy do zidentyfikowania i zmienia się w czasie, to zarządzający wizerunkiem muszą być w stanie śledzić go w różnych grupach docelowych i na niego wpływać. Z tego ujęcia wynika, iż nieodzowną rolę w kształtowaniu wizerunku gminy odgrywają badania marketingowe, które znajdują zastosowanie właściwie na każdym etapie tego procesu, umożliwiając identyfikację wizerunku wyjściowego, wspierając proces wyznaczania grup docelowych odbiorców oferty gminy, budowę pożądanego wizerunku i umożliwiając ocenę efektywności komunikacji pożądanego wizerunku.

Badania marketingowe to systematyczne i obiektywne poszukiwanie oraz analiza informacji dla identyfikacji i

rozwiązania dowolnego problemu w dziedzinie marketingu24. Działania, związane z kształtowaniem wizerunku gminy, muszą być poprzedzone identyfikacją aktualnego postrzegania gminy, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz jej granic. Często bowiem wizerunek utrwalony przez mieszkańców i władze samorządowe jest inny niż wyobrażenia otoczenia o gminie. Jako punkt wyjścia przeprowadzona musi zostać diagnoza stanu aktualnego, która pozwala na określenie m.in. stopnia świadomości istnienia gminy, znajomości jej walorów, ukazuje główne skojarzenia z gminą oraz jej pozytywne i negatywne aspekty. Pierwszym krokiem na drodze do identyfikacji wizerunku gminy jest określenie poziomu świadomości jej istnienia na mapie i rynku gmin. Dana gmina może zaistnieć w ludzkiej świadomości dzięki np.:

znanym osobom, pochodzącym z jej terenu i to zarówno postaciom współczesnym, jak i historycznym (np. Toruń – Mikołaj Kopernik, Wadowice – Jan Paweł II),

postaciom zupełnie abstrakcyjnym, a związanym z danym miastem (np. Pacanów – Koziołek Matołek),

symbolom architektury współczesnej, historycznej, sakralnej, itp. (np. Kruszwica – Mysia Wieża, Kraków – Wawel),

przedsiębiorstwom zlokalizowanym w danej gminie (np. Swarzędz – fabryka mebli, Dębica – fabryka opon),

lokalnym produktom i markom (np. toruńskie pierniki, paprykarz szczeciński, oscypek, piwo Żywiec, poznańskie rogale marcińskie),

miejscom kultu religijnego (Licheń, Częstochowa, Górka Klasztorna), wytworom kultury masowej i wysokiej (np. piosence „Chałupy Welcome to”),

umiejscowieniu akcji filmów, czy programów (np. „Majka” - Kraków, „Na Wspólnej” - Warszawa),

niespodziewanym wydarzeniom, związanym z miejscem (np. otwarcie stacji Włoszczowa),

ale również dzięki strajkom, katastrofom, aferom, wypadkom, itp. (np. katastrofa lotnicza w Mirosławcu),

imprezom masowym muzycznym i sportowym, a zarazem obiektom (np. festiwal Woodstock w Żarach, koncerty w Katowickim Spodku, koncerty w Muszli Sopockiej Opery Leśnej, wydarzenia w hali Arena w Poznaniu).

24

Cyt. za „Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia”

113


W celu określenia poziomu świadomości gminy konieczne jest przeprowadzenie badań marketingowych, którymi

można objąć różne grupy respondentów w zależności od tego, którą z grup odbiorców oferty gmina jest

zainteresowana. Aby proces kształtowania pożądanego wizerunku gminy mógł przynieś oczekiwany rezultat, wszelkie działania marketingowe muszą być zorientowane na konkretne grupy docelowe. Bardzo ważnymi grupami docelowymi są aktualni „użytkownicy” gminy, czyli wszelkie podmioty korzystające z urządzeń istniejących na jej obszarze, np. mieszkańcy – osoby stale zamieszkujące na obszarze gminy, władze gminy, organizacje typu NGO, jednostki gospodarcze, instytucje ponadlokalne – partie polityczne, stowarzyszenia ponadlokalne, mieszkańcy innych gmin – uczniowie szkół, studenci, pracownicy firm zlokalizowanych w gminie, itp. Kolejną grupę, obok aktualnych użytkowników gminy, stanowią osoby potencjalnie zainteresowane skorzystaniem z różnych elementów produktu gminnego – poszukujący miejsca do zamieszkania, wypoczynku, lokalizacji inwestycji, czy też zainteresowane skorzystaniem z usług dostępnych na terenie gminy (zdrowotnych, kulturalnych, edukacyjnych, itp.).

Każda z grup aktualnych, czy też potencjalnych użytkowników gminnej oferty, posiada określone potrzeby, pragnienia, dążenia związane z daną gminą i w związku z

tym czego innego oczekuje od gminy i czego innego w niej szuka.

Szczegółowe określenie sposobu postrzegania gminy przez otoczenie wymaga uzupełnienia wyników zrealizowanych badań marketingowych, czy społecznych, także o inne formy gromadzenia informacji na temat obecnej percepcji gminy przez różne grupy docelowe. Do takich form należy zaliczyć:

wycinki prasy lokalnej i regionalnej, analizę dokumentów wtórnych, np. protokoły z sesji rady, stały monitoring sytuacji społeczno-gospodarczej regionu i kraju.

Podkreślić należy bardzo ważną kwestię - otóż analiza obecnego wizerunku jest rzeczą niezbędną, bazą, na której powinna być budowana kampania promocyjna nowego wizerunku. Te gminy, które posiadają wizerunek pozytywny, muszą dążyć do jego utrzymania i wzmocnienia. Gminy o wizerunku negatywnym muszą podjąć starania w kierunku jego poprawy. Z kolei gminy o wizerunku słabym muszą skoncentrować swoje działania na wzbudzeniu wśród potencjalnych odbiorców świadomości istnienia danej gminy, a następnie na podjęciu działań w celu skonstruowania zaplanowanego pożądanego wizerunku. Wizerunek zewnętrzny miasta Czarnków i gminy Drawsko został określony przede wszystkim na podstawie badań ankietowych (ankiety przeprowadzono w Poznaniu, centrum Wielkopolski skąd pochodzić ma, zgodnie z założeniami, główny segment turystów), ale także jest efektem wizytacji gmin, jak również analizowanych materiałów - prasa ogólnopolska, regionalna, Internet.

114


Badanie ankietowe w mieście Poznaniu zostało przeprowadzone w dniach 16-20 maja 2011 roku i została nim objęta próba 95 respondentów (w tym 69 osób w przedziale wiekowym do lat 20 i 26 osób w przedziale od lat 20 do 50<). Wśród osób w przedziale do lat 20 dominowały kobiety – 37 ankietowanych, przepytano również 32 mężczyzn. Spośród ankietowanych 31 osób posiadało wykształcenie podstawowe, 30 wykształcenie średnie, a 8 osób legitymowało się wykształceniem wyższym. Większość ankietowanych stanowili mieszkańcy Poznania – 50 osób, 19 osób pochodziło z innych, mniejszych miejscowości, położonych w powiecie poznańskim. Wśród osób w przedziale 20 do 50< dominowały kobiety – 18 ankietowanych, przepytano także 8 mężczyzn. 24 osoby posiadają wykształcenie wyższe, 1 średnie, 1 zawodowe. Wszyscy ankietowani to mieszkańcy Poznania. ANKIETA – ZNAJMOŚCI GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO (PYTANIA W CZĘŚCI I DOTYCZYŁY MIASTA CZARNKÓW, W CZĘŚCI II GMINY DRAWSKO, PONIŻEJ JAKO PRZYKŁAD PODANO CZĘŚĆ I) Gdzie leży miasto Czarnków?

W części południowej Województwa Wielkopolskiego

W części północnej Województwa Wielkopolskiego

W części zachodniej Województwa Wielkopolskiego

W części wschodniej Województwa Wielkopolskiego

Czy był Pan/Pani w Czarnkowie?

Tak

Nie

Jeśli tak to jaki był cel wizyty?:

Turystyczny

Odwiedziny u rodziny/znajomych

Interesy

Inny (jaki)? -

Jeśli odwiedza Pan/Pani miasto Czarnków to jak często?

Co najmniej raz w miesiącu

Sporadycznie - najwyżej kilka razy w roku

Byłem raz

Czy uważa Pan/Pani Czarnków za ciekawe miejsce do spędzania czasu wolnego?

Tak

Nie

Nie mam zdania

Czy spotkał się Pan/Pani z jakąkolwiek akcją promocyjną miasta Czarnkowa (imprezy, ogłoszenia, gadżety promocyjne, wydawnictwa drukowane, strona w Internecie, inne)?

Tak

Nie

Czy potrafi Pan/Pani wymienić jakąkolwiek atrakcję związaną z Czarnkowem (zabytek, postać historyczną, imprezę, inne)?

Tak (jaką?) -

Nie

115


Czy lubi Pan/Pani aktywnie spędzać wolny czas?

Tak

Nie

Jeśli tak to z jakich form aktywnego wypoczynku najczęściej Pan/Pani korzysta lub chciałby skorzystać?

Jazda rowerem

Bieganie

Spacer

Nordic Walking

Spływy kajakowe

Inne (jakie?) -

Wyniki, dotyczące miasta Czarnków Wśród osób w przedziale do lat 20 wyniki ankiet przedstawiają się następująco:

Na pytanie pierwsze „Gdzie leży miasto Czarnków?”, zdecydowana większość badanych odpowiedziała prawidłowo – 46 osób, 23 ankietowanych wskazało błędną odpowiedź.

Spośród ankietowanych tylko 29 osób było w Czarnkowie, 40 nie było nigdy. Jako główny cel wizyty wskazywano turystykę (10 osób), odwiedziny u znajomych (8

osób), interesy (5 osób), przejazdem (17 osób). 9 osób bywa w Czarnkowie sporadycznie – najwyżej kilka razy w roku, 30 osób było

raz. Tylko jedna osoba spośród ankietowanych bywa w Czarnkowie co najmniej raz w miesiącu.

Na pytanie, dotyczące atrakcyjności miasta pod względem możliwości spędzania wolnego czasu, aż 55 ankietowanych odpowiedziało, iż nie ma zdania w tej kwestii, według 10 ankietowanych miasto jest pod tym względem atrakcyjne, 4 osoby uważają, że nie jest.

Na pytanie „Czy spotkał się Pan/Pani z jakąkolwiek akcją promocyjną miasta Czarnkowa (imprezy, ogłoszenia, gadżety promocyjne, wydawnictwa drukowane, strona w Internecie, inne)?” – tylko 14 ankietowanych odpowiedziało – tak (jako główną akcję promocyjną wskazywano Internet), aż 55 osób nie!

Spośród ankietowanych tylko 12 osób potrafiło wskazać na atrakcję, związaną z miastem – podawano browar czarnkowski (11 osób), walory przyrodnicze (1 osoba), a aż 57 osób nie potrafiło tego uczynić.

Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że wizerunek Czarnkowa w oczach turystów w przedziale do lat 20 nie jest wyrazisty. Miasto nie istnieje w świadomości młodych, potencjalnych turystów. Przede wszystkim niewiele osób miało styczność z akcjami promocyjnymi miasta, a jedynym wymienianym elementem promocyjnym jest strona internetowa miasta. Jako główną atrakcję miasta podaje się browar czarnkowski i środowisko naturalne. Młodzi ludzie nie uważają Czarnkowa za miasto atrakcyjne pod względem możliwości spędzania wolnego czasu. Często nie potrafią go również zlokalizować na mapie Wielkopolski. Niemal wszyscy ankietowani odpowiedzieli twierdząco na pytanie, czy lubią aktywnie spędzać czas wolny (oprócz 4 osób). Jako główną formę aktywności wskazywano na:

jazdę rowerem – 20 osób, spacer – 15 osób, bieganie – 8 osób, nordic walking – 8 osób,

116


pływanie – basen – 7 osób, piłka nożna – 6 osób, tenis – 1 osoba.

Wśród osób w przedziale 20 – 50+ wyniki ankiety prezentują się następująco:

Na pytanie pierwsze „Gdzie leży miasto Czarnków?”, zdecydowana większość badanych odpowiedziała prawidłowo – tylko 1 osoba podało błędną odpowiedź, lokalizując miasto w południowej części województwa Wielkopolskiego.

20 osób było w Czarnkowie, 6 nie było nigdy. Jako główny cel wizyty wskazywano turystykę (12 osób), odwiedziny u znajomych (2

osoby), interesy (1 osoba), przejazdem (5 osób). 12 osób było w Czarnkowie sporadycznie – najwyżej kilka razy w roku, 8 osób było

raz. Nikt z ankietowanych nie bywa w Czarnkowie co najmniej raz w miesiącu. Na pytanie, dotyczące atrakcyjności miasta pod względem możliwości spędzania

wolnego czasu, 17 ankietowanych odpowiedziało, iż miasto jest pod tym względem atrakcyjne, 9 osób nie ma zdania.

Na pytanie „Czy spotkał się Pan/Pani z jakąkolwiek akcją promocyjną miasta Czarnkowa?”, tylko 9 ankietowanych odpowiedziało – tak (jako główną akcję promocyjną wskazywano Internet), aż 17 osób nie.

Spośród ankietowanych 8 osób nie potrafiło wskazać żadnej atrakcji związanej z miastem. Pozostałe osoby wskazywały głównie na browar i piwo czarnkowskie (8 osób), basen (4 osoby), jeziora i lasy (2 osoby), skocznie narciarską (2 osoby), Jana z Czarnkowa (2 osoby), spichlerz zbożowy (2 osoby).

Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że wizerunek miasta w oczach turystów w przedziale 20-50+ nie jest wyrazisty, choć jest pozytywny (ponad 60% badanych uważa je za atrakcyjne miejsce do spędzania wolnego czasu). Podkreślić należy fakt, iż przede wszystkim niewiele osób miało styczność z akcjami promocyjnymi miasta, a jedynym wymienianym elementem promocyjnym jest strona internetowa miasta. Jako główną atrakcję miasta podaje się browar czarnkowski i środowisko naturalne (lasy, jeziora). Wszyscy ankietowani odpowiedzieli twierdząco na pytanie, czy lubią aktywnie spędzać czas wolny. Jako główną formę aktywności wskazywano na:

jazdę rowerem – 14 osób, spacer – 8 osób, bieganie – 4 osoby.

Na podstawie przeprowadzonych ankiet, ale również na podstawie innych materiałów – prasy lokalnej i regionalnej, rozmów z potencjalnymi turystami stwierdzić można, iż elementy wizerunku zewnętrznego miasta Czarnków (mieszkańcy Poznania, turyści i odwiedzający miasto) przedstawiają się następująco:

Miasto nie ma wyrazistego charakteru w oczach odbiorców – większość ankietowanych nie potrafi wymienić jego atrakcji.

Miasto nie jest postrzegane jako atrakcyjne pod względem spędzania wolnego czasu. Akcje promocyjne miasta nie docierają do stolicy Wielkopolski, nie są znane żadne

gadżety promocyjne, jedynie strona internetowa. Oferta miasta powinna lepiej „przemawiać” do młodych odbiorców – potencjalnych

turystów. Wśród potencjalnych turystów znajdują się miłośnicy sportów – nordic walking,

biegania, kajakarstwa oraz spacerowania.

117


W szczególności młodzi ludzie nie postrzegają Czarnkowa jako miejsca ciekawego, atrakcyjnego, o bogatej ofercie turystycznej.

Miasto posiada browar i znane, cenione piwo czarnkowskie. Na terenie miasta występują liczne zabytki. Na terenie miasta prężnie działa OSiR z bogatą bazą infrastrukturalną – na uwagę

zasługuje znany turystom basen. Atmosferę w mieście dobrze opisują określenia: spokój, bezpieczeństwo, harmonia,

atrakcyjność. Mieszkańcy mają bardzo przyjazne nastawienie do turystów i odwiedzających miasto. Środowisko naturalne jest czyste. Stan infrastruktury podstawowej (w tym głównie ulice, drogi) wymaga modernizacji. Infrastruktura turystyczna na terenie miasta wymaga w wielu miejscach rozbudowy

oraz modernizacji i lepszego oznaczenia. Baza noclegowa i gastronomiczna na terenie miasta powinna być bardziej

zróżnicowana i dostosowana do wymagających klientów. Dostęp do informacji turystycznej jest niedostateczny.

Wizerunek zewnętrzny miasta Czarnków w oczach turystów i odwiedzających ma charakter zasadniczo pozytywny.

Niestety wiele osób, w szczególności młodzież, nie postrzega go jako miejsca interesującego pod względem możliwości spędzania czasu wolnego. Niewielu ankietowanych potrafi

wskazać akcje promocyjne miasta poza stroną internetową. Najbardziej znaną atrakcją miasta jest zdaniem

ankietowanych – czarnkowski browar. Wyniki, dotyczące gminy Drawsko Wśród osób w przedziale do lat 20 wyniki ankiet przedstawiają się następująco:

Na pytanie pierwsze „Gdzie leży gmina Drawsko?”, zdecydowana większość badanych odpowiedziała prawidłowo – 59, tylko 10 osób wskazało błędną odpowiedź.

15 osób było w gminie Drawsko, a aż 54 osoby ankietowane nie były nigdy. Jako główny cel wizyty wskazywano turystykę (8 osób), odwiedziny u znajomych (4

osoby), interesy (1 osoba), przejazdem (2 osoby). 8 osób bywa w Drawsku sporadycznie – najwyżej kilka razy w roku, 7 osób było raz.

Nikt z ankietowanych nie bywa w gminie Drawsko co najmniej raz w miesiącu. Na pytanie dotyczące atrakcyjności gminy pod względem możliwości spędzania

wolnego czasu aż 46 ankietowanych odpowiedziało, iż nie ma zdania, 6 że gmina nie jest atrakcyjna, 17 osób uważa gminę za atrakcyjną.

Na pytanie „Czy spotkał się Pan/Pani z jakąkolwiek akcją promocyjną gminy (imprezy, ogłoszenia, gadżety promocyjne, wydawnictwa drukowane, strona w Internecie, inne)?” – tylko 5 ankietowanych odpowiedziało – tak (jako główną akcję promocyjną wskazywano Internet), aż 54 osoby odpowiedziały, że nie.

Spośród ankietowanych tylko 4 osoby potrafiły wskazać na atrakcje związane z gminą – są nimi zdaniem ankietowanych jeziora, pozostałe osoby nie potrafiły tego uczynić.

Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że wizerunek gminy w oczach turystów w przedziale do lat 20 nie jest wyrazisty. Przede wszystkim, niewiele osób miało styczność z akcjami promocyjnymi gminy, a jedynym wymienianym elementem promocyjnym jest strona internetowa. Jako główną atrakcję gminy

118


wskazuje się jeziora. Większość młodych ludzi nie uważa gminy Drawsko za atrakcyjne miejsce pod względem możliwości spędzania czasu wolnego. Niemal wszyscy ankietowani odpowiedzieli twierdząco na pytanie, czy lubią aktywnie spędzać czas wolny (oprócz 2 osób). Jako główną formę aktywności wskazywano na:

jazdę rowerem – 36 osób, spacer – 30 osób, bieganie – 28 osób, nordic walking – 16 osób, spływy kajakowe – 8 osób, pływanie – basen – 4 osoby, piłka nożna – 4 osoby, tenis – 2 osoby.

Wśród osób w przedziale 20 – 50+ wyniki ankiety prezentują się następująco:

Na pytanie pierwsze „Gdzie leży gmina Drawsko?”, wszyscy ankietowani wskazali poprawną odpowiedź.

22 osoby spośród ankietowanych były w gminie Drawsko, 4 nie były nigdy. Jako główny cel wizyty wskazywano turystykę (20 osób), odwiedziny u znajomych (2

osoby), interesy (1 osoba), przejazdem (3 osoby). 16 osób bywa w gminie Drawsko sporadycznie – najwyżej kilka razy w roku, 10 osób

było raz. Nikt z ankietowanych nie bywa w gminie co najmniej raz w miesiącu. Na pytanie dotyczące atrakcyjności gminy pod względem możliwości spędzania

wolnego czasu aż 21 ankietowanych odpowiedziało, iż gmina jest pod tym względem atrakcyjna, 5 osób nie ma zdania.

Na pytanie „Czy spotkał się Pan/Pani z jakąkolwiek akcją promocyjną gminy?” – tylko 7 ankietowanych odpowiedziało – tak (jako główną akcję promocyjną wskazywano stronę internetową), aż 19 osób nie.

Spośród ankietowanych aż 16 osób nie potrafiło wskazać żadnej atrakcji związanej z gminą. Pozostałe osoby wskazywały głównie na lasy i jeziora (4 osoby), spływy kajakowe (4 osoby), Dolinę Noteci (2 osoby).

Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że wizerunek gminy Drawsko w oczach turystów w przedziale 20-50+ nie jest wyrazisty choć jest pozytywny (ponad 80% badanych uważa ją za atrakcyjne miejsce do spędzania wolnego czasu). Niestety podobnie jak w przypadku miasta Czarnków, niewiele osób miało styczność z akcjami promocyjnymi gminy, a jedynym wymienianym elementem promocyjnym jest również w tym przypadku - strona internetowa. Jako główną atrakcję gminy podawano środowisko naturalne – lasy i jeziora oraz spływy kajakowe. Wszyscy ankietowani odpowiedzieli twierdząco na pytanie, czy lubią aktywnie spędzać czas wolny. Jako główną formę aktywności wskazywano na:

jazdę rowerem – 20 osób, spacer – 16 osób, bieganie – 14 osób, nordic walking – 12 osób, spływy kajakowe – 4 osoby, pływanie – basen – 2 osoby, piłka nożna – 1 osoba.

Na podstawie przeprowadzonych ankiet, ale również na podstawie innych materiałów – prasy lokalnej i regionalnej, rozmów z potencjalnymi turystami stwierdzić można, iż elementy wizerunku zewnętrznego gminy Drawsko (mieszkańcy Poznania, turyści i odwiedzający miasto) przedstawiają się następująco:

119


Gmina nie prowadzi wyrazistej akcji promocyjnej na terenie Poznania. Elementy, wchodzące w skład szeroko pojętej promocji gminy, nie są dostrzegane

przez ludzi młodych. Gmina nie jest postrzegana jako atrakcyjne miejsce do spędzania czasu wolnego. Potencjalni turyści to ludzie kochający spacery oraz jazdę na rowerze, są wśród nich

miłośnicy kajaków i nordic-walking. Oferta gminy powinna być bardziej ukierunkowana na młodych odbiorców i stanowić

dla nich atrakcję. Obszar gminy charakteryzuje piękna przyroda, występują liczne jeziora. Gmina bogata jest w grzyby. Atmosferę w gminie dobrze opisują określenia: spokój, sielskość, urokliwość. Mieszkańcy mają bardzo przyjazne nastawienie do turystów i odwiedzających gminę. Środowisko naturalne jest czyste, zadbane są także miejscowości w gminie. Stan infrastruktury podstawowej (w tym głównie dróg) na terenie gminy wymaga

modernizacji. Infrastruktura turystyczna na terenie gminy wymaga w wielu miejscach rozbudowy

oraz modernizacji. Istnieje zbyt mało szlaków turystycznych, a istniejące wymagają modernizacji

(lepszego oznaczenia, itp.), istnieją braki w infrastrukturze podstawowej, towarzyszącej na szlakach, oferta dla rowerzystów jest zbyt mało specyficzna.

Baza noclegowa na terenie gminy powinna być bardziej zróżnicowana i dostosowana do wymagających klientów.

Dostęp do informacji turystycznej jest niedostateczny.

Wizerunek zewnętrzny gminy Drawsko w oczach turystów i odwiedzających nie jest wyrazisty. Większość osób nie

uważa gminy za miejsce atrakcyjne pod względem możliwości spędzania czasu wolnego. Ankietowani nie

potrafią wskazać atrakcji gminy, w większości nie zetknęli się z akcjami promocyjnymi gminy Drawsko.

Profil turysty Turysta odwiedzający miasto Czarnków i gminę Drawsko to osoba aktywna fizycznie,

nastawiona na wypoczynek na łonie natury, chcąca skorzystać z oferty sportowej i turystycznej (kajaki, rowery, itp.). To także członek rodziny, udający się do tych miejsc

na rodzinne imprezy o charakterze masowym (festyny, festiwale, itp.). To osoba chcąca wyrwać się z zatłoczonego miasta, aglomeracji, na weekendowy wypoczynek

„sam na sam z naturą”. To wreszcie wodniak, szukający atrakcyjnej przystani, miejsca, w którym można dobrze zjeść, skorzystać z oferty kulturalnej, wziąć udział w

dużej imprezie, odpocząć podczas spaceru dobrze oznakowanym szlakiem turystycznym.

Wnioski, które nasuwają się z przeprowadzonych analiz to:

Turysta odwiedzający gminę powinien spędzać w nim więcej niż jeden dzień (2-3 dni), powinien być zachęcony, aby nawet podczas zwykłego przejazdu przez gminę skorzystać z bogatej oferty turystycznej i pozostać na jej terenie minimum kilka godzin.

Oferta, dotycząca możliwości spędzania wolnego czasu na terenie gminy powinna zostać poszerzona o nietypowe rozwiązania, dotrzeć do młodych odbiorców, zachęcić ich do przyjazdu.

120


Promocja wydarzeń sportowych i kulturalnych realizowanych przez gminę powinna być bardziej widoczna - stworzenie 1-2 nowych imprez wyrazistych wizerunkowo (np. święto piwa w Czarnkowie) lub pakietu mniejszych imprez promowanych pod wspólnym hasłem, np. „Przystań dla każdego”.

Inwestycje w infrastrukturę podstawową i turystyczną są niezbędnymi przedsięwzięciami mającymi duży wpływ na dalszy rozwój gminy.

Trasy turystyczne powinny zostać lepiej zagospodarowane i oznakowane; powinna zostać stworzona bogatsza, specyficzna oferta dla rowerzystów, miłośników wędrówek pieszych.

W obu gminach brakuje spójnego, wyrazistego oznakowania atrakcji i punktów informacji turystycznej, stąd też dostęp do informacji turystycznej został uznany za niewystarczający.

Obie gminy za mało intensywnie promują się na zewnątrz, zwłaszcza w większych miastach (głównie: Poznań, Szczecin), w mediach o zasięgu krajowym, specjalistycznych, jak również za granicą. Stąd słaba znajomość atrakcji wśród ankietowanych.

3.2 WIZERUNEK WEWNĘTRZNY MIASTA CZARNKÓW I GMINY

DRAWSKO Wizerunek wewnętrzny miasta Czarnków i gminy Drawsko został określony m.in. na podstawie badań ankietowych, wizytacji obu gmin, jak również analizowanych materiałów - prasa ogólnopolska, regionalna, Internet, wyników ankiet wśród mieszkańców, wywiadów z przedstawicielami samorządów i lokalnych stowarzyszeń, gestorami branży turystycznej, osobami kreującymi wizerunek miasta na zewnątrz. Ankieta – miasto Czarnków (analogiczną ankietę przeprowadzono dla gminy Drawsko) Czy Pana/i zdaniem miasto Czarnków jest miejscem atrakcyjnym turystycznie?

Tak

Nie

Nie mam zdania

Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą atrakcję turystyczną Czarnkowa (można wymienić kilka)? …………………………………………………………………………………………………..……………… Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą wadę Czarnkowa? ………………………………………………………………….…………………………………………… Czy Czarnków jest miastem:

Bardzo rozpoznawalnym

Rozpoznawalnym

Mało rozpoznawalnym

Nieznanym

Czy wizerunek Czarnkowa jest w regionie:

Bardzo pozytywny

Raczej pozytywny

Raczej negatywny

Bardzo negatywny

Które z wykorzystywanych instrumentów promocji są według Pana/Pani najbardziej skuteczne (można zaznaczyć 3 pozycje)?

Organizacja imprez kulturalnych

Strona internetowa

121


Udział w targach

Hasło i logo

Patronat

Reklama zewnętrzna

Imprezy sportowe

Charakterystyczna kolorystyka

Inne (proszę wymienić):

Czy widzi Pan/Pani potrzebę promocji miasta?

Tak

Nie

Do kogo Pana/Pani zdaniem powinna być skierowana kampania promocyjna miasta?

Do wszystkich

Do turystów zagranicznych

Do biznesmenów i inwestorów

Do turystów krajowych

Jakie korzyści dostrzega Pan/Pani w prowadzeniu zorganizowanej polityki promocyjnej miasta?

Zwiększenie ilości nowych inwestycji

Zwiększenie ruchu turystycznego

Napływ nowych mieszkańców

Nie dostrzegam korzyści

Czy brał/a Pan/Pani ostatnio udział w jakiejś imprezie, której organizatorem było miasto?

Tak

Nie

Jeśli tak to w jakiej? ……………………………………………………………………………………………………………………… Czy odwiedza Pan/Pani stronę internetową gminy www.czarnkow.pl?

Tak

Nie

Jak często odwiedza Pan/Pani stronę internetową gminy?

Codziennie

Kilka razy w tygodniu

Raz w miesiącu

Sporadycznie kilka razy w roku

Czy wg Pana/Pani strona WWW jest dobrą wizytówką gminy?

Tak

Nie

Nie mam zdania

Jakie barwy Pana/Pani zdaniem najlepiej oddają (powinny) oddawać charakter miasta? ………………………………………………………………………………………….………………………… Jakie postacie historyczne kojarzą się Panu/Pani z miastem? ……………………………………………………………………………………………..……………………..

W dniach 9-17 maja 2011 roku, zostało przeprowadzone badanie ankietowe wśród mieszkańców gminy Drawsko na grupie reprezentatywnej 100 osób. W ankiecie udział wzięło 41 mężczyzn i 59 kobiet.

122


Spośród ankietowanych 24 osoby posiadały wykształcenie podstawowe, 33 osoby wykształcenie zawodowe, 28 osób wykształcenie średnie i 15 osób wykształcenie wyższe. W badaniu uczestniczyło: 20 osób w wieku do lat 20, 12 osób w przedziale 20-30 lat, 45 osób w przedziale 30-50 lat i 23 osoby powyżej 50 roku życia. Wśród ankietowanych ok. 50% stanowili mieszkańcy Drawska, drugą połowę mieszkańcy mniejszych miejscowości, zlokalizowanych w gminie Drawsko. Mieszkańcy odpowiadali na zadane w ankiecie pytania w następujący sposób:

Na pytanie pierwsze: „Czy Pana/i zdaniem gmina Drawsko jest miejscem atrakcyjnym turystycznie?” – aż 75 osób odpowiedziało twierdząco, tylko 11 osób stwierdziło, że nie jest, a 14 osób nie ma zdania bądź nie udzieliło żadnej odpowiedzi.

Na pytanie: „Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą atrakcję turystyczną gminy

Drawsko?” ankietowani odpowiadali w następujący sposób:

Puszcza Notecka – 28 osób,

Przystań – 26 osób,

jeziora 18 osób,

lasy 12 osób,

rzeka Noteć – 10 0sób,

grzyby – 10 osób,

Ranczo Bonanza i inne gospodarstwa agroturystyczne – 9 osób,

czyste powietrze – 5 osób,

spływy kajakowe – 5 osób,

rzeka Miałka – 5 osób,

festyny w poszczególnych miejscowościach gminy – 4 osoby,

środowisko naturalne – 4 osoby,

młyn – 1 osoba.

Na pytanie trzecie: „Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą wadę gminy Drawsko?” ankietowani odpowiadali:

stan dróg gminnych – 23 osoby,

śmieci w lasach i dzikie wysypiska śmieci -18 osób,

zaniedbane ścieżki rowerowe i zbyt mała ich ilość – 13 osób,

brak miejsc pracy - 9 osób,

braki w bazie noclegowej – 9 osób,

słaba informacja turystyczna – 7 osób,

braki ścieżek i szlaków – 6 osób,

stan chodników – 5 osób,

obiekty edukacyjne wymagające remontu – 5 osób,

zaniedbane jeziora – 4 osoby,

brak obiektu sportowego w Chełście – 1 osoba,

brak policji na drogach – 1 osoba,

kiepsko oznaczone szlaki turystyczne – 1 osoba.

Tylko 6 osób uważa gminę Drawsko za bardzo rozpoznawalną, 15 osób za mało rozpoznawalną, 2 osoby za nieznaną, a aż 77 osób za rozpoznawalną.

Zdaniem ankietowanych wizerunek gminy w regionie jest raczej pozytywny –

odpowiedziało tak aż 88 osób, tylko 1 osoba uważa wizerunek za raczej negatywny, a 11 osób za bardzo pozytywny.

123


Za najbardziej skuteczne instrumenty promocji gminy mieszkańcy uznali:

Organizację imprez kulturalnych – aż 70 ankietowanych,

Imprezy sportowe – 68 ankietowanych,

Stronę Internetową – 65 ankietowanych,

Udział w targach – 20 ankietowanych,

Reklamę zewnętrzną – 18 ankietowanych,

Hasło i logo – 16 ankietowanych,

Reklamę prasową – 15 ankietowanych,

Reklamę radiową i telewizyjną – 11 ankietowanych,

Charakterystyczną kolorystykę – 8 ankietowanych,

Patronat – nikt nie wskazał tej odpowiedzi.

Na pytanie: „Czy widzi Pan/Pani potrzebę promocji gminy?” – tylko 10 ankietowanych odpowiedziało, że nie, a aż 90 osób, że tak.

Na pytanie: „Do kogo Pana/Pani zdaniem powinna być skierowana kampania

promocyjna gminy?” – aż 78 ankietowanych odpowiedziało, że do wszystkich, 10 osób uważa że do biznesmenów i inwestorów, 9 osób, że do turystów krajowych, 3 osoby sądzą, iż do turystów zagranicznych.

Na pytanie: „Jakie korzyści dostrzega Pan/Pani w prowadzeniu zorganizowanej

polityki promocyjnej gminy?” aż 58 ankietowanych odpowiedziało, iż zwiększenie liczby nowych inwestycji, 46 osób, że zwiększenie ruchu turystycznego, 10 osób – uznało za największą korzyść napływ nowych mieszkańców, a 7 osób nie dostrzega żadnych korzyści.

Na postawione pytanie: „Czy brał/a Pan/Pani ostatnio udział w jakiejś imprezie, której

organizatorem była gmina?” 46 osób odpowiedziało, że nie, 54 osoby, że tak. Były to:

Grzyby Las Wokół Nas – 18 osób,

obchody Konstytucji 3 Maja – 16 osób,

festyn grzybowy i inne festyny letnie - 12 osób,

dożynki – 8 osób,

lato w puszczy w 2010 roku – 2 osoby.

Na pytanie: „Czy odwiedza Pan/Pani stronę internetową gminy www.drawsko.pl?” - 32 osoby odpowiedziały, że nie, 61 osób, że tak, 7 osób nie udzieliło odpowiedzi.

Na pytanie: „Jak często odwiedza Pan/Pani stronę internetową gminy?” ankietowani

odpowiadali:

Sporadycznie kilka razy w roku – 32 osoby,

Raz w miesiącu – 22 osoby,

Kilka razy w tygodniu – 6 osób,

Codziennie – 1 osoba.

Na pytanie: „Czy wg Pana/Pani strona WWW jest dobrą wizytówką gminy?” - 48 ankietowanych odpowiedziało, że tak, 5 – że nie, 47 osób nie ma zdania w tej kwestii.

Na pytanie: „Jakie barwy Pana/Pani zdaniem najlepiej oddają (powinny) oddawać

charakter gminy?” ankietowane osoby odpowiadały, że:

Kolor zielony – 64 osoby,

Kolor żółty – 58 osób,

Kolor niebieski – 42 osoby,

124


Kolor czerwony – 30 osób,

Kolor pomarańczowy – 4 osoby,

Kolor brązowy – 3 osoby,

Kolor biały – 1 osoba,

Na pytanie: „Jakie postacie historyczne kojarzą się Panu/Pani z gminą?” ankietowani odpowiedzieli, iż J. Noji – 44 osoby, J. Chociszewski – 24 osoby, Kutrzeba - 4 osoby, Helena Prostak – kombatantka wojenna - 2 osoby, Karol Wylęgała – budowniczy sklepów – 1 osoba.

125


20,44%

18,98%

13,14%8,76%

7,30%

7,30%

6,57%

3,65%3,65%

3,65% 2,92% 2,92% 0,73%

ATRAKCJE TURYSTYCZNE GMINY DRAWSKO Puszcza Notecka

przystao

jeziora

lasy

rzeka Noted

grzyby

gospodarstwa agroturystyczne

czyste powietrze

spływy kajakowe

rzeka Miałka

festyny

środowisko naturalne

młyn

126


22,55%

17,65%

12,75%8,82%

8,82%

6,86%

5,88%4,90%

4,90% 3,92%

0,98%

0,98%

0,98%

NAJWIĘKSZA WADA GMINY DRAWSKOstan dróg gminnych

śmieci w lasach i dzikie wysypiska śmieci

zaniedbane ścieżki rowerowe i zbyt mała ich ilośd

brak miejsc pracy

braki w bazie noclegowej

słaba informacja turystyczna

braki ścieżek i szlaków

stan chodników

obiekty edukacyjne wymagające remontu

zaniedbane jeziora

brak obiektu sportowego w Chłeście

brak policji na drogach

kiepsko oznaczone szlaki turystyczne

127


Elementy wizerunku wewnętrznego gminy Drawsko (mieszkańcy) wynikające w głównej mierze z ankiet, jak również z materiałów prasowych, będące efektem przeprowadzonych rozmów z mieszkańcami i pracownikami instytucji oraz firm:

Mieszkańcy gminy Drawsko otoczeni są przez piękną przyrodę (głównie jeziora, rzeki) i czyste środowisko naturalne.

W gminie mieszka się w ciszy i spokoju. Największą atrakcją gminy jest jej środowisko naturalne – rzeki, Puszcza Notecka

oraz nowo pobudowana przystań na rzece Noteć. Wyraźnym problemem sygnalizowanym przez mieszkańców jest kwestia dzikich,

nielegalnych wysypisk śmieci, kiepski stan dróg i chodników, braki w podstawowej infrastrukturze turystycznej – kiepsko oznaczone i zaniedbane szlaki piesze i rowerowe, jak również braki miejsc noclegowych.

W gminie istnieje silne poczucie tożsamości lokalnej. Mieszkańcy uważają, że gmina jest raczej pozytywnie postrzegana w regionie i są z

niej dumni. Za poważną słabość uznają mieszkańcy stan infrastruktury turystycznej – braki w

szlakach, zaniedbane jeziora, itp. Poprawie powinna ulec oferta dla miłośników sportów wodnych. Zdaniem mieszkańców strona internetowa jest dobrą wizytówką gminy, ale nie

odwiedzają jej zbyt często, należy więc ją uatrakcyjnić i zachęcić do korzystania. Mieszkańcy chętnie uczestniczą w gminnych imprezach, jednak wciąż duży odsetek

mieszkańców nie bierze w nich udziału - należy rozbudować kalendarz imprez i dostosować go do oczekiwań mieszkańców oraz zachęcić do korzystania.

W kampanii promocyjnej należy kierować się możliwością zwiększania liczby nowych inwestycji, napływu turystów oraz wzrostu liczby miejsc pracy.

W kampanii promocyjnej warto stosować kolory – zielony, żółty, niebieski i czerwony, uznane za najbardziej pożądane i najlepiej kojarzone z gminą zdaniem jej mieszkańców.

Wnioski Wnioski, które wynikają z przeprowadzonych analiz to:

Wizerunek gminy w oczach mieszkańców - w odniesieniu do najważniejszych walorów jest zasadniczo zbliżony do wizerunku turystów (gmina posiada charakterystyczne cechy – przyroda, zieleń, lasy, grzyby, rzeki, przystań).

Przystań, obok Puszczy Noteckiej i lasów, została uznana za największą atrakcję gminy, należy więc ją odpowiednio promować i w oparciu o nią (w połączeniu z pozostałymi walorami) budować kampanię promocyjną gminy.

Organizacje lokalne i tradycje lokalne nie są dla mieszkańców charakterystycznym elementem wizerunku, podobnie jak dla turystów.

Planowane przedsięwzięcia powinny uwzględniać napływ turystów, tworzenie nowych miejsc pracy, wzrost gospodarczy gminy, gdyż wyraźne jest niezadowolenie mieszkańców z sytuacji gospodarczej i warunków socjalnych w gminie, mimo znacznego spadku wskaźnika bezrobocia w gminie w ostatnich latach.

Infrastruktura podstawowa, a zwłaszcza stan dróg gminnych i chodników - powinna ulec poprawie.

Infrastruktura turystyczna powinna ulec poprawie, w tym zagospodarowanie, infrastruktura wokół jezior, oznakowanie szlaków, infrastruktura na szlakach.

Oferta wolnego czasu (w tym kulturalna) powinna zostać urozmaicona lub też powinna być ona bardziej promowana, ponieważ wbrew pozorom w gminie odbywa się sporo wydarzeń kulturalnych, zwłaszcza w sezonie letnim, jednakże informacja o nich nie dociera do odpowiedniej liczby mieszkańców lub też podawana jest w sposób mało zachęcający.

128


Działania promocyjne, podejmowane przez gminę, powinny mieć znacznie bardziej intensywny charakter.

Baza noclegowa powinna zostać poszerzona o miejsca oferujące wyższy standard wypoczynku.

Mieszkańcy posiadają zbyt małą informację o lokalnych atrakcjach, historii; mieszkańcy (przede wszystkim dorośli) powinni być włączani w organizowane w obiektach kulturalnych zajęcia, wydarzenia, współtworzyć ofertę.

Grupy docelowe Grupy docelowe, na które powinna nastawiać się gmina to:

Turyści, w tym przede wszystkim osoby preferujące spokój, kontakt z przyrodą, głównie są to: młode rodziny z dziećmi, miłośnicy sportów wodnych (kajakarstwo, żeglarstwo, nurkowanie), rowerowych, dzieci i młodzież w ramach obozów i kolonii, „Zielone szkoły”, wycieczki szkolne,

Spośród tych grup można wyróżnić turystów: weekendowych, przyjeżdżających na dłuższe pobyty (ponad 7 dni), turystów zagranicznych,

Oferta gminy powinna być także skierowana do jej mieszkańców. W dniach 13-16 czerwca 2011 roku, zostało przeprowadzone badanie ankietowe wśród mieszkańców miasta Czarnków na grupie reprezentatywnej 50 osób. W ankiecie udział wzięło 22 mężczyzn i 28 kobiet. Spośród ankietowanych 1 osoba posiadała wykształcenie podstawowe, 19 osób wykształcenie zawodowe, 18 osób wykształcenie średnie i 12 osób wykształcenie wyższe. W badaniu uczestniczyły: 2 osoby w przedziale 20 – 30 lat, 43 osoby w przedziale 30 - 50 lat i 5 osób powyżej 50 roku życia. Wśród ankietowanych ok. 42 % stanowili mieszkańcy Czarnkowa. Mieszkańcy odpowiadali na zadane w ankiecie pytania w następujący sposób:

Na pytanie pierwsze: „Czy Pana/i zdaniem miasto Czarnków jest miejscem atrakcyjnym turystycznie?” aż 36 osób odpowiedziało twierdząco, tylko 5 osób stwierdziło, że nie jest, a 9 osób nie ma zdania, bądź nie udzieliło żadnej odpowiedzi.

Na pytanie: „Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą atrakcję turystyczną miasta

Czarnków?” ankietowani odpowiadali w następujący sposób:

odnowiony Plac Wolności - 16 osób,

browar - 12 osób,

fontanna - 8 osób,

rzeka Noteć - 7 osób,

kościół przy Placu Wolności - 4 osoby,

zabytkowe kamienice - 3 osoby,

kościoły - 3 osoby,

skocznia narciarska - 3 osoby,

punkt widokowy - 1 osoba,

przystań - 1osoba.

Na pytanie trzecie: „Co Pana/Pani zdaniem stanowi największą wadę miasta Czarnków?” ankietowani odpowiadali:

brak ścieżek rowerowych - 13 osób,

brak obwodnicy - 9 osób,

brak krytego basenu - 7 osób,

129


zły stan nawierzchni dróg - 6 osób,

zły stan zachowania kamienic przy Placu Wolności - 4 osoby,

brak miejsc parkingowych - 4 osoby,

brak miejsc pracy - 2 osoby.

Tylko 3 osoby uważają miasto za bardzo rozpoznawalne, 14 osób za mało rozpoznawalne, a aż 33 osób za rozpoznawalne, nikt nie uważa, iż Czarnków jest miastem nieznanym.

Zdaniem ankietowanych wizerunek miasta w regionie jest raczej pozytywny –

odpowiedziało tak aż 36 osób, tylko 3 osoby uważają wizerunek za raczej negatywny, a 11 osób za bardzo pozytywny.

Za najbardziej skuteczne instrumenty promocji miasta mieszkańcy uznali:

Organizację imprez kulturalnych – aż 45 ankietowanych,

Imprezy sportowe – 25 ankietowanych,

Stronę Internetową – 24 ankietowanych,

Udział w targach – 14 ankietowanych,

Hasło i logo – 5 ankietowanych,

Charakterystyczną kolorystykę – 5 ankietowanych,

Reklamę zewnętrzną – 2 ankietowanych,

Reklamę radiową i telewizyjną – 2 ankietowanych,

Patronat – 1 ankietowany.

Na pytanie: „Czy widzi Pan/Pani potrzebę promocji miasta?” tylko 2 ankietowanych odpowiedziało, że nie, a aż 46 osób że tak! (2 osoby nie udzieliły odpowiedzi).

Na pytanie: „Do kogo Pana/Pani zdaniem powinna być skierowana kampania

promocyjna miasta?” – aż 38 ankietowanych odpowiedziało, że do wszystkich, 8 osób uważa, że do biznesmenów i inwestorów, 6 osób, że do turystów krajowych, 4 osoby sądzą, iż do turystów zagranicznych.

Na pytanie: „Jakie korzyści dostrzega Pan/Pani w prowadzeniu zorganizowanej

polityki promocyjnej miasta?” aż 28 ankietowanych odpowiedziało, iż zwiększenie liczby nowych inwestycji, 16 osób, że zwiększenie ruchu turystycznego, 4 osoby – uznały za największą korzyść napływ nowych mieszkańców, a 5 osób nie dostrzega żadnych korzyści.

Na postawione pytanie: „Czy brał/a Pan/Pani ostatnio udział w jakiejś imprezie, której

organizatorem było miasto?” 28 osób odpowiedziało, że nie, 22 osoby, że tak. Były to:

Agro-Targi – 18 osób,

Dni Czarnkowa – 10 osób,

Dzień Spieczonego Bliźniaka – 6 osób.

Na pytanie: „Czy odwiedza Pan/Pani stronę internetową gminy www.czarnkow.pl?” 11 osób odpowiedziało, że nie, 29 osób, że tak, 10 osób nie udzieliło odpowiedzi.

Na pytanie: „Jak często odwiedza Pan/Pani stronę internetową miasta?” ankietowani

odpowiadali:

Raz w miesiącu – 12 osób,

Kilka razy w tygodniu – 12 osób,

130


Sporadycznie kilka razy w roku – 4 osoby,

Codziennie – 1 osoba.

Na pytanie: „Czy wg Pana/Pani strona WWW jest dobrą wizytówką miasta?” 24 ankietowanych odpowiedziało, że tak, 2 – że nie, 20 osób nie ma zdania w tej kwestii (pozostałe osoby ankietowane nie udzieliły odpowiedzi).

Na pytanie: „Jakie barwy Pana/Pani zdaniem najlepiej oddają (powinny) oddawać

charakter miasta?” ankietowane osoby odpowiadały, że:

Kolor zielony – 13 osób,

Kolor granatowy – 7 osób,

Kolor żółty – 5 osób,

Kolor czerwony – 4 osoby,

Kolor biały – 4 osoby.

Na pytanie: „Jakie postacie historyczne kojarzą się Panu/Pani z miastem?” ankietowani odpowiedzieli, iż Janko z Czarnkowa – 46 osób, ród Czarnkowskich – 3 osoby.

131


27,59%

20,69%13,79%

12,07%

6,90%

5,17%5,17%

5,17% 1,72% 1,72%

ATRAKCJE TURYSTYCZNE MIASTA CZARNKÓW odnowiony Plac Wolności

browar

fontanna

rzeka Noted

kościół przy Placu Wolności

zabytkowe kamienice

kościoły

skocznia narciarska

punkt widokowy

przystao

132


28,89%

20,00%15,56%

13,33%

8,89%

8,89% 4,44%

NAJWIĘKSZA WADA MIASTA CZARNKÓWbrak ścieżek rowerowych

brak obwodnicy

brak krytego basenu

zły stan nawierzchni dróg

zły stan zachowania kamienic przy Placu Wolności

brak miejsc parkingowych

brak miejsc pracy

133


Elementy wizerunku wewnętrznego miasta Czarnków (mieszkańcy), wynikające w głównej mierze z ankiet, jak również z materiałów prasowych, będące efektem przeprowadzonych rozmów z mieszkańcami i pracownikami instytucji oraz firm:

Mieszkańcy miasta Czarnków za największą atrakcję uważają Plac Wolności, fontannę, zabytkowe obiekty architektoniczne, jak również browar czarnkowski i rzekę Noteć.

Wyraźnym problemem, sygnalizowanym przez mieszkańców, jest kiepski stan dróg i chodników, braki w podstawowej infrastrukturze turystycznej – braki szlaków rowerowych, brak krytego basenu oraz brak obwodnicy.

Mieszkańcy uważają, że miasto jest raczej pozytywnie postrzegane w regionie i są z niego dumni.

Zdaniem mieszkańców strona internetowa jest dość dobrą wizytówką miasta, ale nie odwiedzają jej zbyt często (należy więc ją uatrakcyjnić lub bardziej promować).

Mieszkańcy niezbyt chętnie uczestniczą w imprezach, ankietowani wskazywali raptem na 3 imprezy organizowane przez miasto - należy więc lepiej promować znane i przyjęte już imprezy, urozmaicać je i udoskonalać oraz rozbudować kalendarz o nowe imprezy i dostosować go do oczekiwań mieszkańców.

W kampanii promocyjnej należy kierować się możliwością zwiększania liczby nowych inwestycji, napływu turystów oraz wzrostu miejsc pracy.

W kampanii promocyjnej miasta warto stosować kolory: zielony, żółty, granatowy, biały i czerwony (już obecny w „życiu miasta”), uznane za najbardziej pożądane i najlepiej kojarzone przez mieszkańców.

Wnioski Wnioski, które wynikają z przeprowadzonych analiz to:

Wizerunek w odniesieniu do najważniejszych walorów jest dość odległy od wizerunku turystów (turyści wskazują na atrakcje Czarnkowa – browar, dolinę Noteci, przystań, czyste powietrze, a mieszkańcy raczej na walory architektoniczne – kościoły, fontanna, Plac Wolności).

Plac Wolności, czarnkowski browar, Noteć i fontanna uznane zostały za największe walory miasta, warto więc je wykorzystać w kampanii reklamowej.

Planowane przedsięwzięcia powinny uwzględniać napływ turystów, tworzenie nowych miejsc pracy, wzrost gospodarczy miasta, gdyż wyraźne jest niezadowolenie mieszkańców z sytuacji gospodarczej i warunków socjalnych w mieście.

Infrastruktura podstawowa, zwłaszcza stan dróg gminnych i chodników (braki miejsc parkingowych, brak obwodnicy) - powinna ulec poprawie.

Infrastruktura turystyczna powinna ulec poprawie, mieszkańcy wskazują na braki szlaków rowerowych.

Działania promocyjne, podejmowane przez miasto, powinny mieć znacznie bardziej intensywny charakter.

Strona internetowa powinna być promowana i stać się jeszcze bardziej atrakcyjna tak, by mieszkańcy zaglądali na witrynę przynajmniej raz w tygodniu, a nawet raz dziennie.

Mieszkańcy posiadają zbyt małą informację o lokalnych atrakcjach, historii; mieszkańcy (przede wszystkim dorośli) powinni być włączani w organizowane w obiektach kulturalnych zajęcia, wydarzenia, współtworzyć ofertę.

Grupy docelowe Grupy docelowe, na które powinno nastawiać się miasto, to:

Turyści, w tym przede wszystkim osoby preferujące spokój, kontakt z przyrodą, głównie są to: młode rodziny z dziećmi, miłośnicy sportów wodnych (kajakarstwo,

134


żeglarstwo, nurkowanie), rowerowych, dzieci i młodzież w ramach obozów i kolonii, „zielone szkoły”, wycieczki szkolne, osoby nastawione na zwiedzanie, korzystanie z miejskich atrakcji (np. odpoczynek przy fontannie, spacery ulicami miasta).

Spośród tych grup można wyróżnić turystów: weekendowych, przyjeżdżających na dłuższe pobyty (ponad 7 dni), turystów zagranicznych,

Oferta miasta powinna być także skierowana do jej mieszkańców.

135


3.3 ANALIZA OBECNEJ STRUKTURY TURYSTÓW

136


3.4 ANALIZA KONKURENCJI

SFERA TURYSTYCZNA Turystyka jest priorytetowym kierunkiem rozwoju dla miasta Czarnków i gminy Drawsko, stąd też identyfikacja konkurencji w tym zakresie ma duże znaczenie dla prowadzonych w ramach niniejszego dokumentu analiz. Najważniejszymi konkurentami są gminy o zbliżonym profilu, czyli:

gminy, położone w relatywnie zbliżonej odległości od dużych ośrodków miejskich (przede wszystkim Poznania), których mieszkańcy preferują wypoczynek w spokoju na łonie natury; oferujące atrakcje turystyczne, z infrastrukturą turystyczną oraz bazą noclegową, np. Ujście, Wieleń, Drezdenko;

gminy położone na trasie międzynarodowej drogi wodnej E-70, takie jak m.in. Kostrzyn – Gorzów Wielkopolski – Santok – Skwierzyna – Drezdenko – Krzyż Wlkp.– Wieleń – Ujście – Nakło nad Notecią – Bydgoszcz, które dysponują lub w przyszłości dysponować będą przystaniami wodnymi;

gminy w Polsce, przez które przebiegają popularne szlaki kajakowe, takie jak np. szlak Krutynią, szlaki Biebrzańskiego Parku Narodowego, Szlak Wielkich Jezior Mazurskich, szlak Rzeką Rospudą, szlak Czarną Hańczą i Kanałem Augustowskim, szlak kajakowy Drwęcą, gminy z tradycjami historycznymi i zabytkami związanymi z zakonami krzyżackimi, zlokalizowane w Polsce północno-zachodniej, takie jak: Chwarszczany, Myślibórz, Wałcz, Łagów, Słońsk, Sulęcin, Świdwin;

gminy położone w promieniu 100 km od Poznania, konkurujące w zakresie turystyki weekendowej, szczególnie wszystkie położone nad akwenami wodnymi – jeziorami, bogate w szlaki rowerowe i piesze, np. Pniewy, Sieraków, Międzychód, a na południe od Poznania – Zaniemyśl, Śrem, czy też Stęszew;

okoliczne miejscowości, konkurujące o mieszkańców, inwestycje, dotacje oraz turystów przybywających np. na imprezy kulturalne (gł. koncerty, festyny), np. Wieleń, Krzyż Wielkopolski, Trzcianka, Lubasz;

gminy konkurujące o turystów z sąsiedniego województwa lubuskiego i zachodniopomorskiego, takie jak np. gmina Krzyż Wielkopolski, Międzychód, Trzcianka.

Gmina Drawsko oraz miasto Czarnków na tle innych gmin wyróżniają się przede wszystkim rozwiniętą sferą sportową (liczne obiekty sportowe), kulturalną, bogactwem obiektów o znaczeniu historycznym, wieloma atrakcjami (np. browar czarnkowski, punkty widokowe) oraz relatywnie dobrym położeniem. Pozycja konkurencyjna miasta i gminy jest stosunkowo silna, aczkolwiek niezbędne jest podjęcie bardziej intensywnych działań promujących ich ofertę i eksponujących specyficzne atuty. Bez wątpienia pobudowanie nowoczesnych przystani na żeglownej rzece Noteci wyróżnia zarówno miasto Czarnków, jak i gminę Drawsko spośród wielu miejsc, położonych na trasie drogi wodnej E-70. Jednak samo powstanie przystani to za mało. W oparciu o nie (produkt markowy) należy zbudować całą koncepcję promocji, tak aby turyści wybrali ofertę Czarnkowa i gminy Drawsko, odrzucając przy tym ofertę konkurencji. Z drugiej strony należy sobie zdawać sprawę z tego, że im lepsza będzie infrastruktura na i przy trasie drogi wodnej E-70 oraz Wielkiej Pętli Wielkopolskiej, tym większe będą szanse na pozyskiwanie turystów-wodniaków dla wszystkich zainteresowanych gmin. Myśląc w tych kategoriach, gmin tych nie należy traktować jako konkurentów, ale jako

137


potencjalnych partnerów, z którymi należy współpracować (przede wszystkim w zakresie przygotowywania wspólnych materiałów i akcji informacyjnych i promocyjnych) w celu osiągnięcia zbieżnych celów. SFERA SPOŁECZNA W ramach sfery społecznej największe zagrożenie dla obu gmin stanowi ucieczka młodych, wykształconych ludzi do miejsc, oferujących bardziej atrakcyjne warunki zamieszkania oraz większe możliwości znalezienia satysfakcjonującej pracy. Największą konkurencję w tym zakresie stwarzają duże ośrodki miejskie w kraju – Szczecin, Poznań, Gdańsk, Warszawa, jak również kraje Unii Europejskiej, w tym głównie Anglia i Irlandia, kuszące wysokimi zarobkami. Gminy powinny więc wspierać rozwój lokalnej przedsiębiorczości poprzez promocję działalności gospodarczej na swoim terenie, pomoc w zdobyciu środków na rozpoczęcie i prowadzenie działalności, sugerowanie profilu firm potrzebnych na lokalnym rynku. Tworzona oferta gminna powinna także uwzględniać punkt widzenia mieszkańców i angażować jak najszersze kręgi w proces jej przygotowania i promocji. Ponieważ motorem napędowym dla rozwoju lokalnych gospodarek ma być turystyka, należy wskazywać i podpowiadać mieszkańcom możliwości wpisywania się w ten nurt z własną ofertą, np. tworzenie sklepów z pamiątkami, rozwój bazy noclegowej (hotele, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne) i gastronomicznej (duże braki w tym zakresie), promocja lokalnych produktów, np. miody, przetwory, itp. za pośrednictwem stron internetowych. Mieszkańcy powinni mieć możliwość zaistnienia z własną ofertą, np. w przewodnikach wydawanych przez gminy, na mapach, ulotkach i innych materiałach promocyjnych (reklama).

138


4. PRZYSTAŃ – NA NIEJ BUDUJEMY PRZYSZŁOŚĆ – KREACJA PRODUKTU MARKOWEGO DRAWSKA I CZARNKOWA25

Marka produktu jest jednym z istotnych elementów, kształtujących działalność podmiotów na współczesnym konkurencyjnym rynku. Element ten traktowany jest jako część marketingowej struktury produktu. Dla prawidłowego zrozumienia istoty marki należy jednak najpierw wyjaśnić pojęcie produktu. Otóż jest to każdy materialny lub niematerialny efekt procesu produkcyjnego, sprzedawany konsumentowi, zaspokajający określone potrzeby i dostarczający określonych korzyści,

Marka powstaje w momencie przedstawienia produktu na rynku, a następnie kojarzenia go z określonymi cechami i

wartościami. Markowy produkt turystyczny to jednocześnie produkt mający unikalną osobowość, coś co wyróżnia go od innych. Marka pozwala na osiągnięcie przewagi nad konkurencją, wyróżnienie produktu na rynku i spowodowanie, że zostanie wybrany przez klientów. Marka nie jest kategorią jednoznaczną i jest z reguły definiowana jako nazwa, pojęcie, znak, symbol, rysunek lub kombinacja tych elementów, stworzona bądź opracowana w celu oznaczenia produktu rzeczowego lub usługi oraz ich odróżnienia od oferty konkurentów. Przyjęcie przez podmiot rynkowej strategii kształtowania marki oznacza zobowiązanie do ciągłego dostarczania odbiorcy zestawu cech i korzyści wraz z nabywanym, a następnie konsumowanym produktem. Rozpoznawanie marki kształtuje bezpośrednio lojalność klientów wobec niej, dając jej tym samym przewagę konkurencyjną nad innymi markami (produktami) na rynku. Znajomość i wartość marki wynikają z jej siły rynkowej, na którą składają się np. lojalność wobec marki jako skłonność nabywców do zakupu produktów tej samej marki, znajomość marki jako efekt wynikający z jej istnienia dla producenta, postrzegany przez konsumentów i przypisywany marce poziom jakości jako najistotniejszy element stanowiący o korzyściach dla klienta, skojarzenia związane z marką (tożsamość i wizerunek marki), tzw. inne aktywa związane z marką, jak np. patenty, zarejestrowane znaki towarowe oraz powiązania w systemie dystrybucji.

Przez pojęcie marki turystycznej należy rozumieć kompleksowy produkt turystyczny, który jest łatwo

identyfikowalny dla potencjalnych turystów i wyróżniający się z oferty rynkowej obszarów konkurencyjnych,

reprezentujący stale wysoki poziom jakości. Jest on tworzony przy zaangażowaniu przedstawicieli jednostek samorządowych, organizacji turystycznych i branży turystycznej, wspomagany w znacznym zakresie działaniami marketingowymi, zaspokajający jednocześnie potrzeby turystyczne i kształtujący satysfakcję turystów. W zależności od zasięgu oddziaływania można wyróżnić marki turystyczne krajowe i funkcjonujące na międzynarodowym rynku turystycznym, przy czym im większy zakres oddziaływania rynkowego, tym wyższa potencjalnie pozycja i siła rynkowa konkretnego

25

Przy opracowaniu rozdziału (kwestie definicyjne) korzystano z opracowań - Kreowanie marki gminy, Jacek Pasieczny, Problemy zarządzania, 3/2006 (13), ©Wydział Zarządzania UW, http://www.pz.wz.uw.edu.pl/issue13/06.pdf oraz wykorzystano obszerne fragmenty materiału edukacyjnego - http://www.ogn.com.pl/produkty-markowe-w-turystyce i opracowanie C. A. Nowaka - Rozpoznawanie polskich markowych produktów turystycznych 341[05].Z1.02 http://www.zspolice.pl/nasza_szkola/akty_prawne/informatory_zawodowe/technik_obslugi_turystycznej/technik.obslugi.turystycznej_341%5B05%5D_z1.02_u.pdf

139


produktu markowego. Stąd też tylko w ograniczonym zakresie racjonalne jest kształtowanie marek w ujęciu regionalnym, a tym bardziej lokalnym.

Kluczowym problemem, który decyduje o możliwości zaistnienia marki turystycznej, jest ciągłe doskonalenie jakości. Wiąże się to z koniecznością dostosowywania

koncepcji produktu turystycznego do potrzeb turystów. Rozpoznawanie marki kształtuje bezpośrednio lojalność klientów wobec niej, dając jej tym samym przewagę konkurencyjną nad innymi markami (produktami) na rynku. Jakość usług turystycznych jest kategorią subiektywną, można ją określić jako zgodność cech dobra lub usługi turystycznej z wymaganiami i oczekiwaniami konsumenta, płacącego za nią określoną cenę. Jakość usług turystycznych, tak samo jak jakość produktów, jest połączeniem jakości typu i jakości wykonania. Drugim, poza jakością, niezbędnym warunkiem kreowania marki turystycznej, jest podejmowanie działań marketingowych. Wśród podstawowych decyzji, związanych z kształtowaniem marki turystycznej, należy tu wymienić: wybór produktów turystycznych, które będą oznaczone marką, sposoby identyfikowania marki wśród innych produktów (ofert) turystycznych, głównie symbolika, nazwa, grafika, rynkowy zasięg oddziaływania marki, pozycjonowanie marki na tle innych marek rynkowych, zakres stosowanych instrumentów marketingowych wspomagających markę, rozszerzanie i ewentualna rekonstrukcja marki, koncepcja strategii marki. Przygotowanie produktu markowego wymaga wiele czasu i wysiłku. Kreowanie marek regionów poprzez wykorzystanie i podkreślenie walorów naturalnych i atrakcji turystycznych to jeden ze sposobów zaistnienia „małych ojczyzn", zarówno na polskiej, jak i europejskiej mapie. Produkt markowy, również w turystyce, jest jednym z istotnych elementów kształtujących działalność podmiotów na współczesnym rynku. Marka pozwala na osiągnięcie przewagi nad konkurencją, dlatego tak ważnym jest, by Polska opatrzona była unikatowym znakiem jakości, którego zadaniem jest przysparzanie wciąż nowych i ciągle zadowolonych z pobytu w naszym kraju, turystów. Niniejsza strategia ma na celu wykreowanie lokalnego produktu markowego dla gminy Drawsko i miasta Czarnkowa. Będą nim pobudowane przy udziale środków unijnych (w ramach działania 6.1. WRPO) przystanie wodne na rzece Noteć.

Produktem markowym zarówno dla miasta Czarnków, jak i dla gminy Drawsko, mają być przystanie wodne na rzece Noteć. To wokół nich i w powiązaniu z nimi kreowana i

opracowana ma być cała strategia promocji. To one decydować mają o dalszym, turystycznym rozwoju obu

gmin. To one mają stać się główną atrakcją turystyczną. Wreszcie to one mają stać się areną rozwoju szerokiego

wachlarza wydarzeń sportowych, kulturalnych i edukacyjnych.

GENEZA PROJEKTU Idea powstania przystani zrodziła się w obliczu posiadania wspaniałych warunków środowiskowych, jakie stwarza rzeka Noteć i ich niepełnego wykorzystania dla szeroko pojętej turystyki w regionie. Dotychczas jedynym miejscem, gdzie mogły zatrzymać się statki i łodzie na trasie Noteci, stanowiącej fragment międzynarodowej drogi wodnej E-70, była

140


przystań w Santoku. Podkreślić należy, iż droga E-70 jest jedynym połączeniem śródlądowym pomiędzy Odrą i Wisłą. Realizacja przystani wodnych w Drawsku i Czarnkowie przyczyniła się do promowania tej drogi wodnej. Polski odcinek drogi wodnej E-70 biegnie od Kostrzyna nad Odrą, później Wartą i Notecią do Bydgoszczy, a następnie Wisłą do Gdańska i do Mierzei Wiślanej oraz Elbląga.

RYSUNEK 45. PRZEBIEG SZLAKU NOTECI


RYSUNEK 46. PRZEBIEG SZLAKU NOTECI (2)


141


RYSUNEK 47. SZLAKIEM NOTECI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA POLSKIE SZLAKI WODNE

Opisana powyżej sytuacja zrodziła ideę budowy przystani na rzece Noteć, w Czarnkowie i Drawsku, które będą w stanie nie tylko zaktywizować turystykę wodną na skalę lokalną, ale także przyciągnąć turystów z innych części kraju, a nawet zza zachodniej granicy. Idea ta została doceniona przez władze województwa wielkopolskiego, bowiem wnioski na dofinansowanie budowy przystani zajęły pierwsze miejsca w konkursach do WRPO (Działanie 6.1., Turystyka, schemat I; wniosek Czarnkowa znalazł się na szczycie listy rankingowej w konkursie nr 02/VI/2009, natomiast Drawska – w konkursie nr 03/VI/2009). Oczywistą konsekwencją realizacji projektu inwestycyjnego jest promocja wybudowanej infrastruktury, aby jak najwięcej osób dowiedziało się o nowym produkcie turystycznym i z niego skorzystało.

142


PRZYSTAŃ W CZARNKOWIE Czarnkowska przystań zlokalizowana została na działkach oznaczonych numerami 314/3 i 315, których właścicielem jest miasto Czarnków. Jak zapisano w dokumentacji projektowej, rozwiązania projektowe nie naruszą praw osób trzecich oraz zachowują stosowne standardowe odległości przewidziane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo Budowlane i przepisach wykonawczych do ustawy. Ponadto teren nie jest chroniony ze względu na występowanie obiektów zabytkowych. Dotyczy to działki i terenu. Teren ani też obiekty budowlane lokalizowane na działce nie są objęte szczególną ochroną w myśl zapisów uchwały miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Obiekt nie generuje zagrożeń dla środowiska – jego program użytkowy nie jest wyspecyfikowany pośród przedsięwzięć, mogących znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze. Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że obiekt nie będzie generował skutków, które w myśl obowiązujących przepisów można by uznać za uciążliwości. Ponadto gospodarka energetyczna oraz wodno-ściekowa, realizowana na obiekcie, zapewnia pełne bezpieczeństwo i minimalny wpływ na środowisko, charakterystyczny dla tego typu obiektów. W wyniku przeprowadzonej analizy funkcjonalno-przestrzennej wyciągnięto następujące wnioski:

teren przeznaczony pod inwestycje ma wysokie walory przestrzenno- przyrodnicze - do uporządkowania, rehabilitacji;

2 istniejące obiekty na terenie przeznaczonym pod inwestycję przewiduje się do wyburzenia ze względu na swój bardzo zły stan techniczny, jak również ze względu na użyte w nim materiały z szkodliwym dla zdrowia azbestem;

udowodniony cel budowy planowanej inwestycji, jaką jest przystań „nowa tożsamość miejsca”;

przyczynienie się do rozwoju turystyki wodnej na danym obszarze;

miejsce spędzania aktywnie lub rekreacyjnie wolnego czasu nad wodą;

możliwość organizowania imprez nad wodą przez miasto;

możliwość obsługi wodniaków i mieszkańców miasta w zakresie sanitariatów, noclegu na polu namiotowym (możliwość przechowywania łodzi w hangarze);

analiza zakłada możliwość pozyskania części terenów przez miasto od Żeglugi Bydgoskiej w celu podwyższenia rangi i funkcji założenia.

Podstawową funkcją planowanej przystani jest funkcja turystyczno-rekreacyjna. Zasadniczo wykorzystanie przystani skupiać się będzie na obsłudze wodniaków, korzystających ze szlaku wodnego Pętla Wielkopolska (Warta – Noteć – Wisła – Odra – Kanał Bydgoski). W celu zapewnienia realizacji tej funkcji przewidziano m.in. zlokalizowanie na terenie inwestycji pola namiotowego, wykonanie zaplecza sanitarnego, parkingu ogólnodostępnego. Na działce zlokalizowano następujące budynki oraz elementy małej architektury i wyposażenia:

budynek kapitanatu portu, w skład którego wejdą pomieszczenia: kapitanat port -13,9 m², zaplecze socjalne – 8,1 m², WC – 2,2 m², zespół sanitarny dla osób niepełnosprawnych – 6,0 m², łazienka męska pomieszczenie umywalek– 6,1 m², WC męskie – 5,2 m², łazienka męska z prysznicami – 4,5 m², pomieszczenie gospodarcze – 0,5 m², łazienka damska pomieszczenie umywalek – 7,3 m²,

143


WC damskie – 2,3 m², łazienka damska z prysznicami – 4,0 m², pomieszczenie gospodarcze – 0,5 m², taras – 53,6 m²,

budynek magazynowy, w tym: hala magazynowa – 193,6 m², pomieszczenie pomocnicze – 13,2 m², WC – 1,9 m², pomieszczenie mycia naczyń – 9,3 m².

miejsce gromadzenia odpadków stałych,

ogrodzenie z bramami i furtkami,

stojak dla rowerów,

slip,

elementy infrastruktury podziemnej niezbędne dla funkcjonowania inwestycji,

elementy układu komunikacyjnego,

parking na 10 stanowisk, ogólnodostępny;

pole namiotowe w bezpośrednim kontakcie z wodą;

promenada spacerowa; Układ komunikacyjny: Obsługę komunikacyjną dla przewidzianego terenu ustalono z drogi, znajdującej się w pasie drogi wojewódzkiej 178. Przewidywany zjazd jest zgodny z planowaną budową obwodnicy. W ramach komunikacji wewnętrznej przewidziano wykonanie ciągów pieszo-jezdnych, pieszo-rowerowych, pieszych oraz miejsca postojowe dla samochodów (w tym miejsca przystosowane dla osób niepełnosprawnych). W zakresie infrastruktury technicznej przewidziano następujące połączenia:

Sieć wodociągowa Przyłącze wodociągowe – z działki 314/3

Sieć kanalizacyjna Przyłącze kanalizacji sanitarnej- z działki 314/3 Brak kanalizacji deszczowej

Sieć elektroenergetyczna Zasilanie terenu w energię elektrycznej - zgodnie z warunkami przyłączenia do sieci przystań zasilana będzie ze złącza kablowego ZKP 10/1, zlokalizowanego w granicy działki od strony drogi w pobliżu zajazdu na teren inwestycji.

Oświetlenie terenu Przewidziano oświetlenie terenu za pomocą opraw oświetleniowych zewnętrznych, umieszczonych na słupach, budynku oraz wbudowanych w podłoże i świecących ku górze (pełniących również rolę podświetlania budynku).

Gospodarka odpadami stałymi Obsługa i wywóz odpadów stałych odbywać się będzie przez wyspecjalizowaną firmę. Kontenery na odpady zlokalizowane zostaną na terenie działki tak, aby wszystkie wymogi przepisów zostały zapewnione.

Podstawowe dane inwestycyjne dla Czarkowskiej przystani:

Powierzchnia działki 314/3 w granicach opracowania – 6.762,46 m²

Powierzchnia działki 315 w granicach opracowania - 444,56 m²

Powierzchnia biologicznie czynna – 2.040 m²

Powierzchnia utwardzona – 2.021,5 m²

144


w tym ciągi piesze, pieszo-jezdne, parkingi – 1.516,5 m²

w tym powierzchnia skarp betonowych – 505 m² powierzchnia zabudowy - 396,70 - m² w tym budynek kapitanatu portu z tarasem - 145,6 m² w tym budynek magazynowy - 251,1 m²

Powierzchnia całkowita - 396,70 m² Kubatura – 2.084,4 m³

W tym budynek kapitanatu portu - 505,5 m³

W tym budynek magazynowy – 1.578,9 m³

Powierzchnia netto - 332,2 m² Podstawowe dane projektowanych dróg:

długość drogi nr 1 - 67,50 m

długość drogi nr 2 - 40,60 m

powierzchnia drogi nr 1 - 492,50 m²

powierzchnia drogi nr 2 - 303,40 m²

powierzchnia wyznaczonych miejsc parkingowych 197 m²

liczba wyznaczonych miejsc parkingowych – 16, w tym 2 dla osób niepełnosprawnych {PROSIMY O EW. KOREKTĘ DANYCH ZAZNACZONYCH NA CZERWONO}

RYSUNEK 48. BUDOWA PRZYSTANI W CZARNKOWIE


145


RYSUNEK 49. BUDOWA PRZYSTANI W CZARNKOWIE


RYSUNEK 50. WIZUALIZACJA GRAFICZNA PRZYSTANI W CZARNKOWIE


146


RYSUNEK 51. LOKALIZACJA PRZYSTANI W CZARNKOWIE


RYSUNEK 52. WIZUALIZACJA GRAFICZNA PRZYSTANI W CZARNKOWIE

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA GMINY MIASTA CZARNKÓW

147


Przystań, będzie podstawowym elementem infrastruktury miasta, w oparciu o który zbudowany zostanie produkt turystyczny, będący „bramą" do szerszej oferty turystycznej Czarnkowa. Przystań oferować będzie możliwość wypożyczenia kajaków, rowerów turystycznych, bezpłatnego korzystania z pola namiotowego z miejscem na ognisko oraz wiele innych ciekawych propozycji. Jednym z haseł promocyjnych towarzyszących budowie przystani od samego początku jest hasło „Statkiem na Euro 2012". Jest to nie tylko hasło promocyjne ponadregionalnego projektu ożywienia drogi wodnej E-70, gdzie konkretnie chodzi o „notecki" odcinek międzynarodowego szlaku, który prowadzi od Berlina do Kalingradu. „Statkiem na EURO 2012 - rozwój turystyki wodnej szansą rozwoju regionu" to również hasło projektu promocyjnego, który złożony wspólnie z gminą Drawsko, otrzymał dofinansowanie w kwocie ponad 1.300.000 zł ze środków Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Umowę o dofinansowanie gminy podpisały pod koniec stycznia 2011 roku, wartość całości projektu to ponad 1.550.000 zł. Projekt dotyczy promocji produktu turystycznego - przystani wodnych w Czarnkowie i Drawsku na rzece Noteć. Jego wydźwięk jest jednak znacznie szerszy, bowiem promowane będą także atrakcje turystyczne i kulturalne obydwu gmin - miasta Czarnków i gminy Drawsko oraz całego regionu włącznie z jego stolicą - Poznaniem. Wszystkie działania, przewidziane do realizacji w ramach wspomnianego projektu, zmierzają do zwiększenia liczby turystów - bezpośrednio na terenie 2 gmin, a pośrednio - na terenie innych gmin Wielkopolski, przede wszystkim gmin nadnoteckich i miasta Poznań. PRZYSTAŃ W DRAWSKU Obiekt - budynek przystani wraz z infrastrukturą towarzyszącą, zlokalizowano w Drawsku, na działkach 2/1 i 965, należących do gminy Drawsko oraz działce 910, należącej do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu, użyczonej gminie Drawsko poprzez zawarcie stosownej umowy. Rozwiązania projektowe nie naruszają praw osób trzecich oraz zachowują stosowne standardowe odległości przewidziane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo Budowlane i przepisach wykonawczych do ustawy. Teren inwestycji jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Drawsko. Projektowana lokalizacja obiektu znajduje się na terenie US/U i wpisuje się w granice linii nieprzekraczalnej wrysowanej na planie. Wysokość budynku – parter z poddaszem użytkowym.

148


RYSUNEK 53. MIEJSCE POD LOKALIZACJĘ INWESTYCJI


RYSUNEK 54. WIZUALIZACJA GRAFICZNA PRZYSTANI W DRAWSKU


149


PRZYSTAŃ W DRAWSKU:

Powierzchnia zabudowy: 273,4 m²

Kubatura: 1.073,55 m³

Powierzchnia netto: 258,6 m²

Maksymalna wysokość: + 8,45 m POWIERZCHNIA DZIAŁEK:

Działka nr ewid. 2/1, obręb Drawsko, pow. 0.38 ha, właściciel Gmina Drawsko;

Działka nr ewid. 965, obręb Drawsko, pow. 0,064 ha, właściciel Gmina Drawsko;

Działka nr ewid. 910, obręb Drawsko, pow. 9,35 ha, właściciel Skarb Państwa zarząd RZGW w Poznaniu

ŁĄCZNIE zagospodarowana zostanie powierzchnia: 0,4435 ha INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Na projektowanym terenie uwzględniono następujące rozwiązania jeśli chodzi o dostępność mediów:

Sieć wodociągowa Zaplanowano przyłącze wodociągowe z istniejącego rurociągu;

Sieć kanalizacyjna Przyłącze kanalizacji sanitarnej z istniejącej kanalizacji sanitarnej; Brak kanalizacji deszczowej – odwodnienie powierzchniowe;

Sieć elektroenergetyczna Zasilanie terenu w energię elektryczną- zgodnie z warunkami przyłączenia do sieci. Przystań zasilana będzie z rozdzielnicy niskiego napięcia 0,4 kV w stacji transformatorowej 15/04 kV Drawsko 10.

Oświetlenie terenu Przewiduje się oświetlenie terenu za pomocą opraw oświetleniowych zewnętrznych, umieszczonych na słupach, budynku oraz wbudowanych w podłoże i świecących ku górze (pełniących również rolę podświetlania budynku);

Gospodarka odpadami stałymi Obsługa i wywóz odpadów stałych odbywać się będzie przez wyspecjalizowaną firmę. Kontenery na odpady zlokalizowano na terenie działki tak, aby wymogi przepisów zostały zapewnione.

UKSZTAŁTOWANIE TERENU I ZIELENI Do terenu przylega skarpa o uskoku skierowanym w stronę starorzecza, częściowo wchodząca w działkę 2/1. Na terenie występuje zieleń niska, nieuporządkowana. Dlatego też planuje się uporządkować formy zieleni poprzez organizację trawników, krzewów, żywopłotów oraz drzew średnio wysokich. FUNKCJA OBIEKTU Podstawową funkcją budynku będzie sezonowa funkcja turystyczno-rekreacyjna. Zasadnicza funkcja obiektu skupiać się będzie na obsłudze wodniaków, korzystających ze szlaku wodnego Pętla Wielkopolska (Warta – Noteć – Wisła – Odra – Kanał Bydgoski). W celu zapewnienia realizacji tej funkcji przewidziano m.in. wykonanie zaplecza sanitarnego oraz zamontowanie pomostów pływających w basenie portowym. Obiekt nie generuje zagrożeń dla środowiska – jego program użytkowy nie jest wyspecyfikowany pośród przedsięwzięć, mogących znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze. Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że obiekt nie będzie generował

150


skutków, które w myśl obowiązujących przepisów można by uznać za uciążliwość. Ponadto gospodarka energetyczna oraz wodno-ściekowa, realizowana na obiekcie, zapewnia pełne bezpieczeństwo i minimalny wpływ na środowisko, charakterystyczny dla tego typu obiektów. ROZWIĄZANIA FORMALNE Zespół projektowy sporządzając projekt przystani starał się utrzymać specyfikę oraz „klimat” towarzyszący tego rodzajom obiektów. Przystań winna zdaniem zespołu projektowego spełniać kryteria:

wysokiego standardu materiałów wykończeniowych, gwarantujących wydłużenie obliczeniowego okresu wykonywania napraw i remontów do około średnio 15-20 lat

optymalizacji wykonawczej budynku, pozwalającej przy wysokim standardzie na racjonalizację kosztów inwestycyjnych.

Przystań przy Starorzeczu Noteci oraz półwyspie, tzw. Yndzlu, oprócz oczyszczania z namułów rzecznych starorzecza Noteci (w tym także pogłębienia), obejmuje atrakcyjne dla mieszkańców i turystów elementy infrastruktury. Budynek przystani obejmować będzie część wypoczynkową z miejscami noclegowymi, sanitariatami oraz magazynem sprzętu; nie zabraknie pola biwakowego oraz dwóch plaż - jedna na stałym lądzie, druga na półwyspie. Ponadto do dyspozycji będzie zagospodarowana plaża, boisko do siatkówki plażowej, pomosty pływające na kotwicach martwych z trapem (pomosty wyposażone będą w gniazdo energii elektrycznej oraz wodę), slip (czyli pochylnia schodząca z lądu do wody umożliwiająca wodowanie lub wciąganie na brzeg niewielkich jednostek).

RYSUNEK 55. REALIZACJA PRZYSTANI – 14.07.2010


151


RYSUNEK 56. REALIZACJA PRZYSTANI 26.07.2010


RYSUNEK 57. REALIZACJA PRZYSTANI – 29.07.2010


152






153


Należy także odnotować, że produkt turystyczny – przystań wodna w Drawsku i Czarnkowie, będzie miał kompleksowy charakter. Docelowo przystanie będą oferowały wieloaspektowe usługi dla turystów: noclegowe, gastronomiczne, przechowywania łodzi, slipowania, usługi czarterowe łodzi motorowych, usługi związane z infrastrukturą socjalną, usługi szkutnicze w sezonie i poza sezonem, usługi parkingowe. Oprócz tego na terenie lub w pobliżu portu zlokalizowany ma zostać sklep żeglarski, sklep z artykułami spożywczymi i przemysłowymi. W przystani nabyć można będzie przewodniki, mapy, poradniki, broszury, ulotki, pocztówki, które przybliżą turyście piękno i walory gmin i Wielkopolski. Miejscu towarzyszyć będzie turystyka aktywna i imprezy sportowo-rozrywkowe. Oferta portów obejmować będzie produkty turystyki aktywnej, rejsy rekreacyjne, produkty turystyki aktywnej miejscowych gestorów oraz różnego typu imprezy. Projekt będzie miał bardzo duży wpływ na postrzeganie Wielkopolski jako regionu atrakcyjnego pod względem turystycznym.

RYSUNEK 60. UROCZYSTE OTWARCIE PRZYSTANI W DNIU 10.07.2011


154






155




156


5. POZNAŃ – KIERUNEK PROWADZENIA DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH26

Zakłada się, że turyści, którzy przybędą do miasta Czarnkowa lub gminy Drawsko drogą wodną, będą chcieli zobaczyć i skorzystać z oferty turystycznej, przygotowanej specjalnie dla nich, ale również odwiedzą stolicę Wielkopolski – Poznań. Podkreślić należy fakt, iż w 2012 r. odbędą się w Polsce mistrzostwa Europy w piłce nożnej – EURO 2012. Do Wielkopolski przyjadą tysiące osób i to niekoniecznie wyłącznie w celu oglądania meczów. Jedną z propozycji będzie odwiedzenie miasta Poznania – kilkugodzinny „wypad” do stolicy Wielkopolski lub jedno-dwudniowa wyprawa. Oferta turystyczna Poznania jest bardzo bogata. Jak przeczytać można na oficjalnej stronie miasta: „Poznań to nowoczesne miasto z ponadtysiącletnią tradycją, związaną z początkami państwowości polskiej. Bogatą historię miasta odzwierciedlają wysokiej klasy zabytki, zlokalizowane m.in. na Trakcie Królewsko-Cesarskim, w tym wizytówka miasta - renesansowy ratusz, który dominuje nad Starym Rynkiem. Legendarne koziołki z ratuszowej wieży przyciągają na Stary Rynek tysiące turystów. Atmosferę Starego Rynku szczególnie warto poznać wieczorem, kiedy zapełniają się okoliczne kawiarnie i puby, a podświetlony ratusz i fontanny pokazują swoje nocne oblicze. Poznań to także stolica polskiego handlu, głównie za sprawą Międzynarodowych Targów Poznańskich, a także silny ośrodek akademicki, naukowy i kulturalny. Jest łatwo dostępny z różnych rejonów Polski i Europy za sprawą dróg, linii kolejowych i portu lotniczego Ławica. Tylko w Poznaniu spróbujesz regionalnego smakołyku - rogali świętomarcińskich, wypiekanych z okazji dnia św. Marcina. Zwiedzanie miasta ułatwi Poznańska Karta Miejska, karta rabatowa obejmująca m. in. bezpłatny transport oraz wstęp do muzeów, rabaty w hotelach i restauracjach”. Poniżej zaprezentowano jedynie wybrane obiekty, miejsca i ciekawe atrakcje Poznania, z których skorzystać mogą turyści, przy okazji odwiedzin Czarnkowa i gminy Drawsko: ZABYTKI I INNE MIEJSCA ATRAKCYJNE POD WZGLĘDEM HISTORYCZNO – KULTURALNYM -

Zamek królewski. W drugiej połowie XIII wieku na szczycie wzgórza, wznoszącego się kilkanaście metrów ponad poziom Starego Rynku, Przemysł I wybudował zamek książęcy. Jego syn Przemysł II - późniejszy król Polski - rozbudował zamek, który w zamyśle twórcy miał stać się w niedalekiej przyszłości zamkiem królewskim. Mimo tragicznej śmierci króla w 1296 r. nie przerwano budowy; ukończono ją zapewne za panowania Kazimierza Wielkiego. Była to wówczas największa budowla świecka w kraju. Obok wieży mieszkalnej tworzył ją budynek o wymiarach 63x17,5 m i przynajmniej 9 m wysokości oraz wieża obronna. Przez wieki zamek był wielokrotnie niszczony i przebudowywany. Gotycka budowla spłonęła w czasie pożaru miasta w 1536 r. Odbudował ją w formach renesansowych starosta Andrzej Górka. Kolejne zniszczenia przyniósł potop szwedzki i wojna północna. Zrujnowane gmachy zostały częściowo odbudowane w 1721 r., jednak od tego czasu zamek wyraźnie chylił się już ku ruinie. Kazimierz Raczyński, ostatni starosta generalny Wielkopolski, wybudował na Górze Przemysła budynek archiwum

26

Rozdział opracowano na podstawie strony Internetowej Polska Niezwykła – www.polskaniezwykla.pl oraz przy wykorzystaniu informacji dostępnych na oficjalnej stronie internetowej miasta Poznania www.poznan.pl

157


(1783 r.). Projekt budynku, wykorzystujący częściowo fundamenty i mury południowej części dawnego zamku, wykonał Antoni Höhne. Później dobudowano doń oficynę. Po II rozbiorze Polski w gmachu tym mieściła się pruska Rejencja, później sąd apelacyjny, a od 1885 r. Archiwum Państwowe. W 1945 r. zabudowa Góry Przemysła została poważnie zniszczona. W czasie odbudowy w latach 1959-64 przywrócono z ruin jedynie gmach wzniesiony przez K. Raczyńskiego. Od czasów Władysława Łokietka zamek, który był rezydencją starostów generalnych Wielkopolski, stał się rezydencją królów polskich podczas ich pobytu w Poznaniu i często gościł koronowane głowy. Chętnie zatrzymywali się w nim Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Kazimierz Jagiellończyk. Prawie rok mieszkał tu Jan Olbracht, który w 1493 r. na zamku poznańskim przyjął hołd wielkiego mistrza krzyżackiego Hansa von Tiffena. Na zamku gościli także władcy innych państw, m.in. król czeski Jan Luksemburski i Eryk I - król Danii, Szwecji i Norwegii. Odbyły się w nim wesela, m.in.: w 1341 r. Kazimierza Wielkiego z księżniczką heską Adelajdą, w 1343 jego córki Elżbiety z księciem szczecińskim Bogusławem V, a w 1433 r. Marii - siostrzenicy Władysława Jagiełły z księciem słupskim Bogusławem X. W 1513 r., podczas wielomiesięcznego pobytu na zamku Zygmunta Starego, jego żona - królowa Barbara Zapolya, urodziła tu córkę Jadwigę. Ciekawostką jest, że w latach 1398-1400 burgrabią zamkowym był Przecław Słota - autor „Wiersza o chlebowym stole” (znanego bardziej jako „Wiersz o zachowaniu się przy stole”), najstarszego wiersza świeckiego, napisanego w języku polskim. Pozostałością po zamku na Górze Przemysła jest XVIII-wieczny gmach kryty wysokim czterospadowym dachem mansardowym. W piwnicach i na parterze zachowały się pomieszczenia o sklepieniach kolebkowych z lunetami, pochodzące ze średniowiecznej budowli. W północno-zachodniej zewnętrznej ścianie znajduje się fragment muru miejskiego z końca XIII w. (dobrze widoczny od strony pl. Wielkopolskiego). Obok wejścia znajduje się tablica upamiętniająca odbudowę gmachu przez K. Raczyńskiego (1783 r.); dwie współczesne tablice przypominają siedemsetlecie koronacji Przemysła II (1996 r.) i pięćsetlecie hołdu wielkiego mistrza krzyżackiego (1993 r.). Obecnie mieści się tu Muzeum Sztuk Użytkowych. Budynki zajmowane przez muzeum nie przypominają jednak budowli o charakterze obronno-reprezentacyjnym, jaką był poznański zamek królewski. Trwają prace nad odbudową całości. W 2002 r. powstał Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu, a w roku następnym rozstrzygnięty został konkurs architektoniczny na odbudowę Zamku. Wyróżniony projekt zespołu arch. Witolda Milewskiego nawiązuje do przekazów historycznych z XVI w. i był konsultowany ze znawcami przeszłości Poznania. Budowę oprócz społecznego Komitetu finansują m. in. Urząd Marszałkowski i Urząd Miasta.

158


RYSUNEK 64. ZAMEK KRÓLEWSKI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA POZNANIA WWW.POZNAN.PL

Zamek cesarski i (dawna) dzielnica zamkowa. Poznańska rezydencja niemieckiego cesarza Wilhelma II zbudowana została wg projektu Franza Schwechtena w latach 1905-1910. Była to ostatnia siedziba cesarska, jaka powstała w Europie. Wzniesiono ją na wzór średniowiecznych zamków - jako symbol panowania niemieckiego w Wielkopolsce. Z powstaniem zamku wiąże się ciekawa legenda. Gdy w 1905 roku rozpoczęto budowę zamku cesarskiego, pracom przyglądała się zawsze gromada gapiów. Niemiecki burmistrz miasta ze zdziwieniem obserwował chłopa z Górczyna, który codziennie przychodził na budowę i zachęcał robotników do wytężonej pracy. Zapytany przez burmistrza, dlaczego jemu - Polakowi - zależy na szybkiej budowie niemieckiego zamku, chłop odpowiedział: "Zaś ale przepowiednia mówi, że gdy zamek cysorski w Poznaniu stanie, to Polska z martwych powstanie". I tak też się stało, wkrótce wybuchła I wojna światowa i Polska odzyskała niepodległość. Zamek stanowił główny akcent tzw. dzielnicy zamkowej, która powstała na miejscu zburzonych fortyfikacji poligonalnych. Na początku XX w. znakomity urbanista niemiecki prof. Joseph Stübben wytyczył reprezentacyjną ulicę obiegającą śródmieście Poznania (obecnie al. Niepodległości i Królowej Jadwigi). Wzorem Wiednia czy Krakowa, ulica ta, wraz z przylegającymi doń parkami i zieleńcami, pełnić miała także rolę promenady. Na miejscu dawnego Fortu Tietzen, położonego między Bramą Królewską a Bramą Berlińską, powstał duży park publiczny (obecnie Mickiewicza), otoczony reprezentacyjnymi budowlami. Oprócz neoromańskiego zamku tzw. forum cesarskie tworzyła neorenesansowa Akademia Królewska (obecnie Collegium Minus UAM) oraz neoklasycystyczny Teatr Miejski (obecnie Teatr Wielki). Cesarz Wilhelm II gościł w Poznaniu tylko trzykrotnie. Gdy po I wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość, zamek stał się siedzibą Uniwersytetu Poznańskiego oraz rezydencją polskich prezydentów w czasie ich pobytu w Poznaniu. W czasie II wojny światowej Albert Speer przebudował zamek na rezydencję Hitlera - zachował się gabinet będący kopią berlińskiego gabinetu führera i specjalnie dla niego dobudowany balkon na wieży. Dodano też paradne wejście od strony ul. Święty Marcin. W 1945 r. zamek został zniszczony, myślano nawet o jego rozbiórce. Podczas odbudowy zaniechano restauracji wielu elementów wystroju gmachu,

159


obniżono także zniszczoną w czasie działań wojennych wieżę. Trwają prace remontowe, odnowiono też przylegający do zamku ogród, w którym znajduje się pomnik ofiar Katynia. Na sąsiadującym z ogrodem Dziedzińcu Różanym podziwiać można fontannę lwów, wzorowaną na słynnej fontannie z Grenady w Hiszpanii. W lecie na dziedzińcach zamkowych odbywają się liczne imprezy kulturalne. Obecnie w zamku ma swą siedzibę Centrum Kultury Zamek, Teatr Animacji oraz Muzeum Powstania Poznańskiego Czerwca 1956;

RYSUNEK 65. ZAMEK CESARSKI NA ŚW. MARCINIE


Kolegiata Poznańska (fara). Poznańska fara zaliczana jest do najbardziej okazałych barokowych budowli sakralnych w Polsce, a zbudowana została w latach 1651-1701 (ostateczny kształt z ok. 1750 r.). Przy budowie pracowali najlepsi architekci: Tomasz Poncino, Jan Catenazzi oraz ojciec Bartłomiej Nataniel Wąsowski oraz malarze i sztukatorzy, m.in. Karol Dankwart, Szymon Czechowicz, Alberto Bianco, Jan Weydlich (autorem obecnej dekoracji malarskiej z lat 1948-49 jest Stanisław Wróblewski). Formalnie od 1798 r. jest świątynią parafii św. Marii Magdaleny i zarazem kolegiatą farną. W latach 1945-56 w czasie odbudowy katedry na Ostrowie Tumskim pełniła funkcję prokatedry. To budowla barokowa (z okazałą fasadą frontową, z późnobarokowym portalem z ok. 1750 r.), trójnawowa z transeptem i emporami nad nawami bocznymi, nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami, z niezwykle bogatym wystrojem. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami, pomiędzy którymi ustawiono potężne kolumny, wykonane ze sztucznego marmuru. Na uwagę zasługuje dekoracja pseudokopuły na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem ze sceną powitania św. Stanisława bpa w niebie. W prezbiterium wielki ołtarz proj. Pompeo Ferrariego z lat 1727-32 z obrazem Wskrzeszenie Piotrowina przez św. Stanisława, dzieło Szymona Czechowicza z 1756 r. i rzeźbami św. Stanisława bpa i św. Stanisława Kostki po bokach. Na skraju prezbiterium ambona z 1964 r., a w transepcie rokokowa chrzcielnica z poł. XVIII w. Po bokach prezbiterium dwie kaplice z 1743 r.; z lewej św. Krzyża z późnogotyckim krucyfiksem z I poł. XVI w. i obrazem Chrystusa Boleściwego z pocz. XVII w., a z prawej kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z łaskami słynącym obrazem patronki kaplicy (z 1952 r.), koronowanym w 1961 r. koronami papieskimi. Tuż obok

160


kaplica Wieczystej Adoracji utworzona w 1937 r., a po stronie przeciwnej, przy przejściu do zakrystii późnogotycka kropielnica z XVI w. W transepcie dwa okazałe ołtarze z 1735 r. W ołtarzu po lewej obrazy św. Ignacy na zamku Loyola (poł. XVIII w.), a niżej św. Walenty wśród chorych (XVII/XVIII w.) oraz Matka Boża z Dzieciątkiem (XIX w.). W ołtarzu po prawej obrazy Komunia św. Stanisława Kostki z 1756 r. (dzieło Sz. Czechowicza) i św. Barbara z 1748 r. (dzieło Wacława Graffa). Nawy boczne sklepione krzyżowo podzielone są na kaplice z ołtarzami, które powstały w I poł. XVIII w. wg proj. Franciszka Koźmińskiego z dekoracją Jana Weydlicha. Na szczególną uwagę zasługuje późnogotycka rzeźba Chrystusa Boleściwego z ok. 1430 r. w Kaplicy Męczenników Japońskich w nawie wschodniej oraz obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (XVII/XVIII w.) w srebrnej sukience i złoconej koronie w kaplicy św. Franciszka Borgiasza w nawie zachodniej. Nad nawami bocznymi kilka empor z bogatą dekoracją i wyposażeniem, zaś nawę główną zamyka okazały chór muzyczny z niezwykle cennymi organami wykonanymi w latach 1872-75 przez Fryderyka Ladegasta z Weissenfels w Saksonii. Pod chórem dwie tablice zasłużonych poznańskich jezuitów: ks. Józefa Rogalińskiego (1728-1802, matematyka, fizyka i astronoma) z 1902 r. i ks. Jakuba Wujka (1541-1597), autora pierwszego przekładu Biblii na język polski) z 1996 r. Pod kościołem rozległe podziemia - krypty sklepione kolebkowo, w których niegdyś chowano zakonników i dobroczyńców kolegiaty, a w latach 1798-1810 także parafian. W trakcie prac badawczych w latach dziewięćdziesiątych XX w. odkryto w nich m.in. fragment muru wewnętrznego średniowiecznych fortyfikacji miejskich.

RYSUNEK 66. POZNAŃSKA FARA


161


Bazylika Archikatedralna św. Apostołów Piotra i Pawła. Tuż po utworzeniu pierwszego biskupstwa (968) w pobliżu palatium książęcego i rotundy fundowanej w 965 r. na Ostrowie Tumskim Mieszko I rozpoczął budowę trójnawowej bazyliki wczesnoromańskiej. Po zniszczeniach w l. 1038-39 świątynię odbudowano do 1058 jako bazylikę romańską. W XIII w. wzniesiono wczesnogotyckie prezbiterium, a w II poł. XIV w. nowy, gotycki korpus nawowy. W wiekach XIV-XVI trwała przebudowa gotycka, w trakcie której powstało nowe prezbiterium z ambitem, a całość otoczono wieńcem kaplic. W XVII w. dokonano gruntownej przebudowy katedry w stylu barokowym (zapewne przez Krzysztofa Bonadurę Starszego, później wg proj. Pompeo i Antoniego Ferrarich). Po pożarze w 1772 r. kościół otrzymał wystrój późnobarokowy, który zachował się aż do 1945 r. W 1779 r. przebudowano fasadę (proj. Efraim Schroeger), dodając w 1790 r. nowe hełmy wieżowe (proj. Bonawentury Solariego). Katedra uległa poważnemu zniszczeniu w 1945 r. w czasie walk o Poznań. Odbudowy dokonano w l. 1948-56 wg projektu Franciszka Morawskiego, nadając budowli formy gotyckie z XIV i XV w., a hełmom wież wygląd z lat 1725-29. Główne wejście do katedry znajduje się w fasadzie frontowej i prowadzi przez gotycki portal z XV w. i drzwi z brązu (proj. Kazimierz Bieńkowski, 1979 r.) ze scenami z życia św. Piotra i św. Pawła. Nad portalem wysokie okno gotyckie z rozetą, wyżej schodkowy szczyt z blendami; w dolnej części wieży południowej zachowane romańskie lico kamiennego muru. To trójnawowy kościół bazylikowy z ambitem i nawami bocznymi, do których przylega 12 kaplic, 2 zakrystie i kruchta. Prezbiterium i ambit nakryte są sklepieniem żebrowym, a nawa główna i boczne gwiaździstym. W prezbiterium obiekty sprowadzone po II wojnie światowej z Dolnego Śląska. Pośrodku późnogotycki ołtarz główny - poliptyk z 1512 r. z rzeźbami Maryi z Dzieciątkiem, św. Barbary i św. Katarzyny w części środkowej; na skrzydłach bocznych cztery kwatery z rzeźbami 12 świętych niewiast, a po stronie przeciwnej malowane sceny Męki Pańskiej oraz sylwetki świętych. W prezbiterium m.in. późnogotyckie stalle z XVI w., gobelin flamandzki z XVII w., pięć rzeźb późnogotyckich z XVIII w., późnobarokowa ambona oraz chrzcielnica z 1720 r., a na froncie ołtarz liturgiczny z 1971 r. z płaskorzeźbami 12 apostołów proj. Józefa Stasińskiego. W posadzce przed prezbiterium płyta z brązu upamiętniająca pierwszego biskupa Jordana oraz imiona 7 władców spoczywających w katedrze. Nawę zamyka chór muzyczny z organami, a pod nimi renesansowe nagrobki z XVI w.: Jana Przecławskiego, Janusza Przecławskiego i jego żony Anny z Sadów oraz epitafium Piotra Przecławskiego. Wiele cennych dzieł sztuki znajduje się w nawach bocznych, ambicie, a zwłaszcza kaplicach, które w większości zachowały barokowy charakter. Z wyposażenia naw wymienić należy m.in. gotycką płytę nagrobną Teodorka Pradela (zm. 1383), 5 gotyckich i renesansowych spiżowych płyt nagrobnych z XIV i XV w. z norymberskiego warsztatu Vischerów (zrabowane przez Niemców w czasie wojny powróciły w 1990 r. z Sankt Petersburga) oraz nagrobek bpa Benedykta Izdbieńskiego, dzieło polskiego rzeźbiarza doby renesansu Jana Michałowicza z Urzędowa. Z wyposażenia kaplic wymienić należy przede wszystkim okazały renesansowy nagrobek rodu Górków z 1574 r., dzieło Hieronima Canavesiego w kaplicy Najświętszego Sakramentu oraz obraz Wjazd św. Marcina do Amiens, dzieło Krzysztota Boguszewskiego z 1628 r. w kaplicy św. Marcina. Szczególne znaczenie mają dwie kaplice - Złota, czyli Królów Polskich i św. Stanisława, zwana też Królewską. W pierwszej, wzorowanej na architekturze bizantyjskiej znajduje się sarkofag z 1840 r. ze szczątkami Mieszka I i Bolesława Chrobrego oraz pomnik tych władców, dzieło Christiana Raucha z 1841 r. W kaplicy Królewskiej (gdzie niegdyś znajdował się nagrobek króla Przemysła II) monumentalne epitafium króla z 1995 r., dzieło Mariana Koniecznego. W podziemiach katedry relikty

162


katedry wczesnoromańskiej i romańskiej, odkryte w latach 1946 i 1951-56 oraz domniemane grobowce Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W dalszej części krypty, pod zachodnią częścią prezbiterium utworzono lapidarium kamiennych nagrobków i epitafiów, a w ostatniej w 1963 r. utworzono kryptę grobową poznańskich arcybiskupów i sufraganów.

RYSUNEK 67. KATEDRA Z LOTU PTAKA


Ratusz Poznański Ratusz poznański jest niewątpliwie najwspanialszą budowlą renesansową w Wielkopolsce i jedną z najpiękniejszych w Polsce. Najstarsza wzmianka o ratuszu pochodzi z 1310 r. Wybudowano go zapewne niewiele wcześniej, na przełomie XIII i XIV w. Świadczyć o tym może zachowany w piwnicy zwornik z herbem Przemyślidów (pochodzący z tego rodu Wacław II zasiadał na tronie polskim w latach 1300-06). Gotycki ratusz był niewielkim piętrowym budynkiem, nad którym prawdopodobnie dopiero na początku XVI w. wzniesiono wysmukłą wieżę. W połowie XVI wieku, po pożarze miasta, w czasie którego stary ratusz uległ częściowemu zniszczeniu, włoski architekt Jan Baptysta Quadro z Lugano rozbudował ratusz w kierunku zachodnim, podpierając w ten sposób grożącą zawaleniem gotycką wieżę. Ratuszowi nadano nowy, renesansowy charakter, a fasada otrzymała formę trzypiętrowej loggii. Nad łukami arkad parteru umieszczono płaskorzeźby przedstawiające cnoty, którymi powinni odznaczać się rajcy miejscy: Cierpliwość i Roztropność, Miłość i Sprawiedliwość, Wiarę i Nadzieję oraz Męstwo i Umiarkowanie. Wystrój fasady uzupełniają medaliony z postaciami świata antycznego (nad arkadami loggii pierwszego piętra) oraz wizerunki władców z dynastii jagiellońskiej (nad drugim piętrem) od lewej: Jadwigi, Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, Aleksandra,

163


Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Po bokach umieszczono wizerunki Piastów: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Przemysła I i Przemysła II oraz Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Pozostałe elewacje nie są tak bogate. Na elewacji północnej odnaleźć można napis zaczynający się od słów: Hoc opus artificis Joannis Baptistae Itali... ("To dzieło Jana Baptysty Włocha..."); pod nim cyrkiel i trójkąt - symbole architekta. Warto też zwrócić uwagę na skarpy wzmacniające wieżę od strony północnej oraz na attykę, która od strony wschodniej przypomina mur obronny z trzema wieżami. W środkowej wieżyczce znajduje się zegar, nad którym każdego dnia w samo południe ukazują się dwa trykające się, blaszane koziołki. Pierwszy mechanizm zegarowy zainstalowano już w 1551 roku. Pod zegarem znajduje się kartusz z literami S (tanisław) A (ugust) R (ex) - inicjałami króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Fragment wieży wykonany z cegieł na początku XVI w. jest świadectwem gotyckiej przeszłości ratusza, natomiast jej hełm ze znajdującym się na szczycie orłem polskim (wysokość 1,8 m; rozpiętość skrzydeł 2 m) pochodzi z końca XVIII wieku. Najstarszą częścią gmachu są wczesnogotyckie piwnice przykryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Znajdująca się na pierwszym piętrze Sień Wielka, zwana też Salą Odrodzenia, jest jednym z najpiękniejszych wnętrz renesansowych w Polsce. Jej sklepienie - wsparte na dwóch filarach - ozdobione jest wyobrażeniami zwierząt, postaci mitologicznych i biblijnych oraz Słońca, Księżyca i planet. W jednym z kasetonów umieszczono herb Poznania, są tu także herby Polski i Litwy oraz związanych z Polską rodów królewskich. W sąsiedniej Sali Królewskiej uwagę zwraca renesansowy kominek ozdobiony herbem miasta. Izba Sądowa nakryta jest renesansowym sklepieniem z poł. XVI w.; stoi w niej posąg ostatniego króla polskiego - Stanisława Augusta Poniatowskiego (za jego panowania powstała Komisja Dobrego Porządku, która zajęła się uporządkowaniem Poznania zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, zarazy i trwających w XVII i XVIII w. wojen; wówczas odnowiono też ratusz). Obecnie ratusz jest siedzibą Muzeum Historii Miasta Poznania.

164


RYSUNEK 68. POZNAŃSKI RATUSZ


Poznańskie Stare Miasto. Mimo ogromnego rozwoju Poznania, zwłaszcza w kierunku zachodnim, wytyczony w połowie XIII w. rynek Starego Miasta nadal pełni ważne funkcje handlowe, reprezentacyjne i kulturalne. Dominującym akcentem jest tutaj oczywiście niepowtarzalny renesansowy ratusz, ale także wokół niego znajduje się wiele obiektów zabytkowych i historycznych, które nadają temu ciekawemu miejscu specyficzny klimat. Przed ratuszem warto zobaczyć kopię pręgierza z figurą "egzekutora sprawiedliwości" na szczycie, przy którym wykonywano często stosowane w dawnym sądownictwie kary "na honorze". Obok znajduje się malownicza rokokowa fontanna Prozerpiny, w 1776 r. ustawiona na miejscu dawnej studni. Analogiczne fontanny z figurami bóstw greckich - Apollina, Posejdona i Marsa - wzniesiono współcześnie w pozostałych trzech narożnikach rynku. Na tyłach ratusza, przed zrekonstruowanym po II wojnie światowej wysokim budynkiem dawnej Wagi Miejskiej (obecnie Urząd Stanu Cywilnego), znajduje się jeszcze jedna studnia, na której w 1915 r. ustawiono rzeźbę poznańskiej Bamberki w charakterystycznym stroju ludowym (Bambrzy to potomkowie osadników z okolic Bambergu, sprowadzeni do Poznania w XVIII w.). Najokazalszym pomnikiem na rynku jest figura św. Jana Nepomucena, patrona "od powodzi", która przypomina o

165


tym, że w przeszłości Poznań, usytuowany na niskim brzegu Warty, wielokrotnie był zalewany przez jej wody. Siedzące u stóp świętego aniołki - jeden z kluczem, drugi z palcem na ustach - przypominają, że ten żyjący w XIV w. wikariusz biskupa Pragi jest czczony przede wszystkim jako patron tajemnicy spowiedzi, której zachowanie stało się przyczyną jego męczeństwa. Środek rynku był przez stulecia zabudowany kramami handlowymi, z których do dzisiaj zachowały się tylko tzw. domki budników, czyli wąskie kamieniczki z podcieniami, obecnie okupowanymi przez sprzedawców pamiątek. Na miejscu zniszczonych sukiennic stoi wzniesiony po wojnie brzydki socrealistyczny pawilon, należący do Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego. Obok niego znajduje się klasycystyczny budynek dawnego odwachu, czyli siedziby straży miejskiej, mieszczący Muzeum Powstania Wielkopolskiego (1918-1919). Kamienice wokół rynku, należące niegdyś do najbogatszych kupców, lekarzy i złotników, to żywa kronika poznańskiej historii. Co ciekawe, najokazalsza wśród nich nie jest jednak siedziba mieszczańska, lecz klasycystyczny pałac Działyńskich (nr 78), czyli miejska rezydencja jednego z najznakomitszych wielkopolskich rodów szlacheckich. Budynek powstał w latach 1773-1776 i stanowił własność marszałka wielkiego litewskiego Władysława Rocha Gurowskiego. W 1808 r. odkupiła go rodzina Działyńskich i posiadała do 1880 r., do bezpotomnej śmierci Jana Kantego Działyńskiego. Po jego śmierci właścicielem został Władysław Zamoyski, twórca Fundacji Zakłady Kórnickie, którą przekazał w 1924 r. narodowi polskiemu. W 1945 r. pałac spłonął w wyniku działań wojennych. Został odbudowany w latach 1952-1957. Obecnie w pałacu mają siedzibę placówki Polskiej Akademii Nauk oraz oddział Biblioteki Kórnickiej. Na Starym Mieście warto również zobaczyć Pałac Mielżyńskich - prawdopodobnie pierwszy budynek w Poznaniu, realizujący cechy stylu klasycystycznego. Stoi przy Starym Rynku pod numerem 91. W 1772 r. Maksymilian Mielżyński kupił kamienicę, którą przebudowano na pałac w latach 1795-1798. Budynek po kilku latach przebudowano na kamienicę czynszową. W 1806 r. mieli tu swoją siedzibę Jan Henryk Dąbrowski i Józef Wybicki. Pałac po zniszczeniach wojennych odbudowano w latach 1954-1957 i przekazano PTTK, które zarządza nim do dzisiaj. Obecnie funkcjonuje tu Poznański Dom Turysty.

RYSUNEK 69. PAŁAC MIELŻYŃSKICH

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA http://www.polskaniezwyklaPL

166


RYSUNEK 70. STARY RYNEK W POZNANIU

ŹRÓDŁO: HTTP://WWW.DROGOWSKAZ.COM.PL

Trakt Królewsko – Cesarski Jednym z celów Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 jest tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych w najważniejszych miastach Polski. Jak wynika z przeprowadzonych przez zachodnioeuropejskich touroperatorów badań polskiego rynku turystycznego, Poznań należy do grupy pięciu miast - obok Warszawy, Krakowa, Gdańska i Wrocławia - posiadających największe szanse na europejskim rynku turystyki kulturowej. Dla nich też Tadeusz Zielniewicz, były generalny konserwator zabytków, zaproponował przygotowanie traktów królewskich. Poznań, jako drugie miasto w Polsce, po Warszawie, przystąpił do realizacji założeń Narodowego Programu Kultury na lata 2004-2013 "Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego". W Poznaniu, dla odróżnienia od pozostałych miast, powstała nazwa "Trakt Królewsko-Cesarski", mająca swoje uzasadnienie w historii miasta i pozwalająca na przedłużenie osi Traktu poza samo centrum Poznania oraz powiązanie go z regionem wielkopolskim. Trakt został pomyślany w ten sposób, aby dawał możliwość prześledzenia etapów rozwoju przestrzennego i architektonicznego miasta, jego historii, jak również skorzystania z bogatej oferty kulturalnej. Program "Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu" ma być markowym, narodowym produktem turystyki kulturowej. Produkt o unikalnych cechach, integrujący różne sfery potencjału kulturowego i życia kulturalnego Poznania, będzie dawał szansę na uwypuklenie roli miasta jako ośrodka ważnego na arenie kulturowych atrakcji Polski i Europy. To pierwsze w Poznaniu przedsięwzięcie na tak dużą skalę, zrealizowane wspólnymi siłami wszystkich zainteresowanych stron. To efekt współpracy instytucji kultury,

167


nauki, przedstawicieli środowiska akademickiego i artystycznego, ludzi związanych z turystyką oraz Urzędu Miasta. Dokumenty programu to rezultat kilkudziesięciu spotkań zespołów eksperckich, Partnerów Projektu, urzędników miejskich - razem prawie 200 osób. Należy również podkreślić, iż Program Traktu jest bardzo powiązany z ofertą i możliwościami rozwoju turystyki kulturowej w Wielkopolsce. Jego tematyka łączy się bezpośrednio z istniejącymi i projektowanymi szlakami turystycznymi w regionie. Sytuacja ta stwarza pole do współpracy w dziedzinie promocji walorów turystycznych oraz inicjatyw w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, a tym samym tworzeniu zintegrowanego produktu turystycznego dla całego regionu. Program Traktu wspiera realizację celów Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego a także Strategię Rozwoju Powiatu Poznańskiego. Główne tezy Programu "Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu": Przebieg osi Traktu to historia rozwoju urbanistyki i architektury: od miejsca początków Państwa Polskiego poprzez miasto średniowieczne, nowożytne, aż do współczesności. Trakt Królewsko - Cesarski to unikatowy produkt uwzględniający historię miasta, które było w swoich dziejach zarówno miastem królewskim (stolica księcia Mieszka I, królów Bolesława Chrobrego i Przemysła II) jak i cesarskim (przejazd cesarza Ottona III na Zjazd Gnieźnieński, pobyt Napoleona w 1806 r., który uczynił z Poznania na kilka tygodni stolicę ówczesnej Europy, miasto - rezydencja Cesarza Wilhelma II). Trakt to nie tylko obszar polskiego dziedzictwa narodowego, ale również miejsce przenikania się i asymilacji różnych kultur (współistnienie Polaków, Żydów i Niemców; historia i tradycje kolonistów z Bambergu - "poznańscy Bambrzy", bliskość i powiązania z Berlinem). Trakt Królewsko - Cesarski to punkt odniesienia dla licznych szlaków tematycznych, w tym także tych sięgających w głąb regionu (Szlak Piastowski i Szlak Cysterski), zachęcający do zapoznania się z kulturą i tradycjami Wielkopolski. Program Traktu to szansa na realizację wielu ciekawych projektów, powiązanych z Miejskim Programem Rewitalizacji. To możliwość odnowienia znacznych obszarów powierzchni miasta, przywrócenia mu przedwojennej świetności, podniesienia standardu życia mieszkańców, a także ciekawa inicjatywa dla inwestorów. Cele i adresaci Programu "Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu" Spośród celów programu najważniejszymi są:

umocnienie tożsamości narodowej i zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń;

zwiększenie atrakcyjności Poznania i Wielkopolski na krajowym i europejskim rynku turystyki kulturowej;

Zakres programu obejmuje:

wykreowanie i wdrożenie koncepcji Narodowego Produktu Turystycznego Poznania;

rewitalizację zasobów i obiektów dziedzictwa kulturowego znajdujących się na obszarze "Traktu Królewsko - Cesarskiego";

koordynację imprez kulturalnych i współdziałanie instytucji kultury i nauki;

wprowadzenie systemu zintegrowanej promocji i sprzedaży Narodowego Produktu Turystycznego Poznania;

Adresatami programu są:

instytucje dziedzictwa narodowego, kultury i nauki

branża turystyczna w regionie

mieszkańcy Poznania i województwa wielkopolskiego

turyści krajowi i zagraniczni

168


władze samorządowe miasta Poznania oraz regionu27;

Przechadzki po Poznaniu Traktem Królewsko - Cesarskim28 Już od 7 maja 2011 r. poznaniacy i turyści, mogą korzystać z cyklu bezpłatnych wycieczek z przewodnikiem po Poznaniu. W tym roku, wszystkim chcącym poznać Poznań, miasto proponuje wycieczki w nieco odmienionej formie. Zaprasza na trzy kategorie wycieczek: Wycieczki tradycyjne - tematyczne. Większość wycieczek nawiązuje do odbywających się w mieście w najbliższym czasie wydarzeń. Wycieczki związane z wydarzeniami odbywają się każdej niedzieli o godz. 14.00. Co dwa tygodnie w soboty, przy Pręgierzu na Starym Rynku można spotkać parę królewską, która oprowadzi po Starym Mieście. Wycieczki takie odbywają się o godz. 19.00. Wycieczki inscenizowane - są to wycieczki z dodatkowym wydarzeniem - inscenizacją. Wycieczki związane są z obchodzonym w tym roku 400-leciem tradycji uniwersyteckich Poznania. Podczas pięciu wycieczek będzie można zwiedzić najważniejsze obiekty, związane z dziejami nauki w Poznaniu: od Akademię Lubrańskiego przez kolegium jezuickie, po zamek cesarski. W programie przewidziane są wycieczki dla rodzin z dziećmi - świetnie zapowie je przewodnik, Magdalena Knapowska-Niziołek: "Cykl pięciu wycieczek organizowanych przez centrum Turystyki Kulturowej TRAKT adresowany jest właśnie do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Pokażemy Poznań jakiego nie znacie. Nie będzie natłoku dat, nazwisk i "-izmów". Chcemy dobrze się bawić: trochę pogramy, trochę się poprzebieramy, będzie też trochę zagadek. Co by się na przykład podobało w Poznaniu Asteriksowi? Czy poznaniacy lubią się kąpać? Gdzie poza zoo można spotkać w Poznaniu małpę? Albo od razu dwie? A Czerwonego Kapturka?" Przechadzki odbywać się będą w każdy weekend od maja do października29.

27

Oficjalna strona internetowa Poznania. 28

"Trakt Królewsko - Cesarski w Poznaniu" jest jednym z programów Planu Rozwoju Miasta na lata 2005-2010, mającym na celu realizację Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013. Strategia Rozwoju Narodowego Produktu Turystycznego "Trakt Królewsko - Cesarski w Poznaniu" (SRNPT TKC) została przyjęta przez Radę Miasta Poznania w dniu 7 lutego 2006 r. jako dokument kierunkowy dla rozwoju turystyki kulturowej w mieście Poznaniu. Realizacja Programu "Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu" przyczynia się do rozwoju Poznania i województwa wielkopolskiego w dziedzinie turystyki kulturowej i jest jedną z ważnych inicjatyw na rzecz wzrostu konkurencyjności regionu.

29 Oficjalna strona Internetowa Poznania

169


RYSUNEK 71. MAPA TRASY TRAKTU KRÓLEWSKIEGO

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA MIASTA POZNANIA – WWW.POZNAN.PL

170


Teatr Nowy. Kamienica nr 5 na ul. Dąbrowskiego, wybudowana wg projektu Hermana Bohmera i Paula Preula. Bliźniaczo podobne kamienice nr 1 i 3 nie przetrwały wojny i zostały odbudowane w stylu socrealistycznym. Kamienica jest zbudowana w stylu niemiecko-austriackiej późnej secesji. Mansardowy dach rozbity przez dwie szachulcowe wystawki, między którymi na osi podwyższono partię poddasza i zwieńczono ażurową drewnianą latarnią. W roku 1923 rozpoczął tutaj działalność Teatr Nowy. którego założycielem był Mieczysław Rudkowski. Od roku 1973 przez kilkanaście lat dyrektorem była Izabella Cywińska. Umieszczona w foyer brązowa tablica przypomina Tadeusza Łomnickiego, który w roku 1992 zmarł na scenie podczas próby „Króla Leara”. Teatr nosi obecnie jego imię.

RYSUNEK 72. TEATR NOWY


171


Najlepsze połączenie sztuki i biznesu – Stary Browar. W Poznaniu u zbiegu ulic Kościuszki i Półwiejskiej stoi wielki obiekt, który choć nowy zdążył już zyskać opinię jednej z największych atrakcji miasta. Jego oficjalna nazwa to Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar. Uznano go najlepszym centrum handlowym średniej wielkości na świecie (2005) i „The Best of The Best 1989-2006" wśród obiektów handlowych w Europie Środkowej i Wschodniej. Skąd „browar" i dlaczego „stary"? W tym miejscu od 1876 r. powstawały browary Huggera. Warzyły piwo do 1980 r., do czasu uruchomienia nowoczesnego i znacznie większego zakładu przy ul. Szwajcarskiej. Nieużytkowane stare budynki straszyły w środku miasta aż do 2002 r., gdy rozpoczęto ich rewitalizację w ramach budowy Starego Browaru. Dawne obiekty zachowano, a nowe upodobniono do nich stylowo. Do browarowej przeszłości nawiązują nazwy części kompleksu - Słodownia, Susznia, Kotłownia, czy Willa, a także ustawiony w 2007 r. na Dziedzińcu Sztuki największy na świecie kufel (zgłoszony do księgi rekordów Guinnessa). Budynki wokół dziedzińca łączą nie tylko funkcję handlową i kulturalną, ale także biurową, hotelową, konferencyjną, restauracyjną i rekreacyjną. Przestrzenie handlowe to mnóstwo sklepów różnej wielkości i wielu branż. Bogata jest również oferta gastronomiczna - na kolejne pory dnia, odmienny apetyt i zasobność kieszeni. Natomiast w Słodowni i Galerii Sztuki odbywają się wystawy, pokazy filmowe, spektakle teatralne i taneczne, a także koncerty znanych artystów, reprezentujących skrajnie różne style muzyczne. To połączenie handlu i sztuki najlepiej wyraża rzeźba Światło księżyca, autorstwa wybitnego artysty Igora Mitoraja w Atrium (holu starszej części centrum). Powodzenie zamierzenia było przyczyną podjęcia budowy nowego skrzydła - Pasażu - znacznie większego i sięgającego aż do ul. Ratajczaka, które oddano do użytku w marcu 2007 r.

RYSUNEK 73. STARY BROWAR

ŹRÓDŁO: HTTP://POSEN.BLOX.PL/2008/05/STARY-BROWAR-PRZY-UL-POLWIEJSKIEJ.HTML

172


INNE ATRAKCJE, W TYM PRZYRODNICZE

Zajezdnia tramwajowa. Jest to najstarsza, założona pod koniec XIX w., działająca zajezdnia na terenie Poznania. Początkowo zajezdnia składała się z wozowni na 20 wagonów, stajni na 80 koni, kuźni oraz budynku mieszkalnego, latryny i pompy. Podczas elektryfikacji poznańskich tramwajów wybudowano halę dla wozów i dla doczep, a następnie budynek dyrekcji i nowe warsztaty. Na pocz. XX w. powiększono zajezdnię m.in. o nową kuźnię, a pozostałe istniejące hale połączono. W latach 20-tych XX w. zajezdnię znowu powiększono o kolejne warsztaty oraz rtęciowy prostownik, a także o garaż na 36 autobusów. W latach 30-tych powstała odlewania i po raz kolejny poszerzono zajezdnię do rozmiarów znanych do dzisiaj. Obecnie sprzed zajezdni w okresie letnim wyrusza zabytkowy tramwaj turystyczny linii "0", a także zabytkowy autobus linii "100".

RYSUNEK 74. ZAJEZDNIA TRAMWAJOWA


Międzynarodowe Targi Poznańskie to instytucja, jedna z atrakcji turystycznych

Poznania i jego najbardziej rozpoznawalna marka. Najważniejsza w tej branży w Polsce i jedna z ważniejszych w Europie. Do Poznania zjeżdżają producenci i handlowcy z kraju i zagranicy. W czasie większych imprez w mieście i okolicy zapełniają się wszystkie hotele, zajazdy, pensjonaty, a nawet kwatery prywatne (warto o tym pamiętać, planując wypad do stolicy Wielkopolski). Poznań wyprzedził w klasyfikacji miast targowych niemiecki Lipsk, choć to właśnie nieco starsze wystawy lipskie dostarczyły doświadczeń organizatorom pierwszego Targu Poznańskiego w 1921 r. Impreza (od 1925 r. już w pełni międzynarodowa) przetrzymała czasy wielkiego kryzysu przełomu lat 20. i 30. XX w. Nadspodziewanie dobrze zniosła też eksperyment z zakresu ekonomii doby PRL-u. Dzięki niej Polacy mogli, właśnie w Poznaniu, przez lekko uchyloną żelazną kurtynę podpatrywać, jak nieubłaganie ucieka im świat rozwijających się gospodarek rynkowych Zachodu.

173


Międzynarodowe Targi Poznańskie zajmują teren w pobliżu dworca głównego PKP w samym centrum miasta. Hale wystawowe mają łącznie 11 ha powierzchni. Przez cały rok, z wyjątkiem letnich wakacji, odbywają się imprezy targowe - duże, np. POLAGRA i małe, bardzo różnorodne, przeznaczone np. dla zainteresowanych sprzętem wędkarskim, ślubnymi ubiorami czy latającymi modelami. Warto zobaczyć na przykład jesienny Tour Salon. Tak bogatej oferty firm pracujących na rzecz turystów i urlopowiczów nie znajdzie się pod żadnym dachem w Polsce.

Malta w Poznaniu. Na północnym brzegu Cybiny, prawego dopływu Warty, stał kościół p.w. św. Michała, przy którym istniał przytułek (szpital). W 1187 r. książę Mieszko III Stary nadał go joannitom (później zwanym kawalerami maltańskimi), którzy wybudowali tu nowy kościół, p.w. św. Jana Jerozolimskiego. Rycerze zakonni utworzyli przy nim komandorię (siedzibę przełożonego zakonu sprawującego władzę nad wydzielonym terytorium). Pamiątką po joannitach są używane do dziś nazwy - Komandoria (osiedla w okolicy kościoła św. Jana Jerozolimskiego) i Malta (odnosząca się do obszaru zielonej doliny Cybiny). W 1952 r. spiętrzono wody tej rzeki, tworząc sztuczne Jezioro Maltańskie. W latach 1980-1990 powstał tu nowoczesny tor regatowy o długości 2 km, umożliwiający rozgrywanie zawodów wioślarskich i kajakowych najwyższej rangi. Ciekawą architekturą wyróżniają się budynki Centrum Obsługi Toru Regatowego. Warto zobaczyć też otoczenie jeziora. Na południowym brzegu działa całoroczny ośrodek narciarski ze stokiem zjazdowym o różnicy poziomów 35 m i torem saneczkowym. Wzdłuż brzegu północnego wiedzie trasa kolejki Maltanka (niektóre składy prowadzi lokomotywa parowa z lat 20. XX w.). Wybudowano tam świetnie wyposażony kemping i zaplecze dla sportowców. Nieco dalej na wschód, na zalesionym terenie utworzono nowy Wielkopolski Park Zoologiczny - atrakcję dla dzieci. Nad Jeziorem Maltańskim odbywa się wiele imprez plenerowych, m.in. w końcu czerwca spektakle Festiwalu Teatralnego Malta, imprezy cieszącej się światową renomą. Warta odwiedzenia jest również Galeria Malta. Wyjątkowy projekt Galerii Malta powstał w pracowniach architektonicznych: Ewy i Stanisława Sipińskich, APA Wojciechowski i DIAGRAM. Bryła Galerii Malta jest dopasowana do otaczającego ją naturalnego sąsiedztwa - poznańskiej Malty. W efekcie Galeria Malta - rozłożysta, przestrzenna i „lekka”, doskonale wpisuje się w rekreacyjny charakter Jeziora Maltańskiego i okolic. Jest to staranne połączenie elementów drewna i szkła. Na fragmentach elewacji umieszczono abstrakcyjne figury, symbolizujące główne atrakcje Malty; są wśród nich: zebra z poznańskiego zoo, tańcząca aktorka nawiązująca do Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta, czy narciarz zjeżdżający z pobliskiego stoku. Oświetlona fasada jest widoczna nocą nawet z przeciwległego brzegu Jeziora Maltańskiego. Projekt wnętrza Galerii Malta jest również inspirowany jej otoczeniem: w dobrze doświetlonej naturalnym światłem przestrzeni galerii przeważają naturalne, jasne kolory, a materiały użyte do wykończenia budynku stanowią nawiązanie do natury. We wnętrzu galerii dominuje szkło – jego największa tafla to okno o powierzchni 850 m2, umieszczone w strefie gastronomicznej, wychodzące na Jezioro Maltańskie. Atrakcyjnym elementem wystroju Galerii Malta jest wyjątkowa fontanna - w holu głównym.

Nowe Zoo w Poznaniu, o powierzchni 117 ha, należy do największych ogrodów zoologicznych w Polsce. Osią jego założenia jest dolina z linią sztucznych stawów o łącznej powierzchni wynoszącej 16 ha. Nowe Zoo zostało otwarte dla zwiedzających w 1974 roku.

174


Pierwszymi mieszkańcami ogrodu położonego na skraju miasta były między innymi: jelenie europejskie, daniele, wielbłądy i lamy. Obecnie warto zobaczyć przedstawicieli bardzo wielu różnych gatunków zwierząt. Tutejsza, bogata kolekcja ptaków obejmuje reprezentantów wszystkich kontynentów. Licznie występują też ssaki na czele z wyjątkowo wdzięcznymi młodymi zwierzętami urodzonymi w zoo, np. żyrafami, mrówkojadami, lamami, wydrami, czy wielbłądami. W 2008 roku ukończono budowę Słoniarni, która ma trzy piętra i powierzchnię 3.500 m² (a wraz z dwoma wybiegami zewnętrznymi prawie 9 ha). Docelowo ma się w niej znaleźć 8-9 zwierząt. Jest to jeden z największych i najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie i świetne miejsce na weekend. Do zoo można dojechać kolejką wąskotorową "Maltanka", a po samym ogrodzie podróżowa kolejką elektryczną.

Palmiarnia poznańska. Palmiarnia Poznańska należy do największych w Europie. Została gruntownie przebudowana i rozbudowana w latach 1983-92. Obecnie ma 4.600 m2 powierzchni i 46.000 m3 kubatury, tworzy ją dziesięć pawilonów wystawienniczych (w tym dział akwarium) oraz dwa pawilony zaplecza. Rośnie w niej około 17.000 roślin, należących do 700 gatunków z krajów podzwrotnikowych i równikowych. Palmiarnia posiada także kolekcję ryb egzotycznych.

RYSUNEK 75. PALMIARNIA POZNAŃSKA


175


Ogród Botaniczny w Poznaniu – placówka naukowa i edukacyjna Uniwersytetu Adama Mickiewicza, pełniąca jednocześnie funkcję publicznego ogrodu. Zalążkiem dzisiejszego ogrodu był Szkolny Ogród Botaniczny, który powstał w latach 1922-1925 z inicjatywy profesora Uniwersytetu Poznańskiego Rudolfa Boettnera. Boettner został również pierwszym dyrektorem placówki (od 1923 ogrodem kierował prof. Adam Wodziczko). Zajmujący ok. 6 ha ogród powstał w wyniku umowy między poznańskim magistratem a Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego, które pozostawały właścicielami ogrodu aż do wybuchu II wojny światowej. 8 stycznia 1975 ogród został wpisany do rejestru zabytków. Od roku 1981 jest pozawydziałową jednostką organizacyjną UAM. W latach siedemdziesiątych władze miasta przekazały ogrodowi leżące na północy tereny aż po ul. Św. Wawrzyńca oraz obszary przylegające od południowego wschodu. Na nowo przejętej ziemi powstały kolekcje flory Ameryki Północnej i Dalekiego Wschodu oraz drzew i krzewów ozdobnych, roślin rzadkich i ginących, a także nowoczesny dział zmienności roślin, który jest nadal w budowie. Ta część ogrodu została otwarta dla publiczności w 1985 r. Powstało wówczas również wejście od ul. Botanicznej i parking. W 1992 r. Ogród przejął kolejnych 5 ha, przyznanych mu jeszcze w 1968 r., leżących między ul. Dąbrowskiego i św. Wawrzyńca. Dla publiczności otwarto je 7 września 2000 r. Obecnie w ogrodzie odbywają się zajęcia dla studentów wydziałów: biologii oraz nauk geograficznych i geologicznych UAM, a także Uniwersytetu Przyrodniczego i Technicznego. Dla zwiedzających ogród otwarty jest w dniach 1 maja – 30 października od godz. 9 do 21 (lub do zmroku, jeśli zapada wcześniej), w dniach wolnych od pracy odwiedza go nawet do kilkunastu tysięcy osób30.

30

Za Encyklopedią Internetową „Wikipedią”

176


RYSUNEK 76. POZNAŃSKI OGRÓD BOTANICZNY

ŹRÓDŁO: WWW.WIKIPEDIA.PL

177


ZWYCZAJE, TRADYCJE, KULINARIA –

Dzień 11 listopada w Poznaniu to nie tylko uroczyste akademie z okazji Narodowego Święta Niepodległości, ale także huczna i barwna impreza - imieniny ulicy Święty Marcin - głównej arterii miasta. Sprzed kościoła p.w. św. Marcina, po odprawieniu mszy odpustowej, co roku wyrusza korowód, na którego czele na białym koniu jedzie sam św. Marcin. Po przemierzeniu całej ulicy Święty Marcin orszak zatrzymuje się na placu przed Zamkiem Cesarskim, gdzie od prezydenta Poznania święty otrzymuje symboliczny klucz do bram miasta. Potem zaczynają się koncerty, pokazy filmów, występy zespołów muzycznych i tanecznych, piosenkarzy, aktorów. Dni Świętomarcińskie to nie tylko atrakcja i beztroska zabawa. Patron tego święta słynął z miłosierdzia dla bliźnich. Wspierał jałmużną ubogich, bronił niewinnie posądzonych, wiódł skromne, ascetyczne życie. Na wielu obrazach przedstawiany jest na białym koniu, jak z półnagim człowiekiem dzieli się swym płaszczem (zanim św. Marcin przyjął chrzest i został biskupem, był rzymskim legionistą). Dlatego też poznańskiej imprezie towarzyszą liczne kwesty i aukcje. Uzyskane z nich środki przeznaczone są na pomoc potrzebującym: chorym, ubogim i bezdomnym. Święto wieńczy wspaniały pokaz fajerwerków.

Kluchy na łachu i pyry z gzikiem. W Wielkopolsce wśród upraw prym wiodą dwie rośliny: szparagi i „pyry”, czyli ziemniaki. O ile szparagi uprawia się głównie na eksport, o tyle „pyry” od prawie 200 lat są podstawą kuchni wielkopolskiej. Z ziemniaków przyrządza się słynne poznańskie plyndze, szare kluchy, szagówki, zupę ziemniaczaną i mnóstwo innych potraw. Turyście, który chce z Poznania zabrać niepowtarzalny smak, poleca się słynne pyry z gzikiem. Gzik przygotowuje się z twarogu, gęstej śmietany, drobno pokrojonego szczypiorku lub cebuli i rzodkiewki. Doprawiony do smaku pieprzem i solą, podawany jest z ziemniakami ugotowanymi (koniecznie) w mundurkach. W tym zestawieniu smakuje naprawdę wybornie.

178


6. DRAWSKO I CZARNKÓW ARENĄ ZAINTERESOWAŃ KIBICÓW PIŁKARSKICH ODWIEDZAJĄCYCH WIELKOPOLSKĘ PRZY OKAZJI

EURO 201231 W 2012 r. odbędą się w Polsce mistrzostwa Europy w piłce nożnej. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Gospodarki, Polskę odwiedzi 21,4 mln turystów (dla przykładu w 2006 r. odwiedziło nasz kraj 15,7 mln). Przygotowanie EURO 2012 oznaczać będzie ponad 100 tys. nowych miejsc pracy, przyspieszenie tempa nakładów na środki trwałe oraz większy napływ inwestycji zagranicznych - to prognoza wpływu organizacji EURO 2012 na rozwój polskiej gospodarki według Ministerstwa Gospodarki. Przygotowania do EURO 2012 oznaczają przede wszystkim wzmożone inwestycje (stadiony, infrastruktura drogowa, komunikacyjna, hotele itp.). Według prognoz Ministerstwa Gospodarki doprowadzi to do:

przyspieszenia tempa wzrostu nakładów brutto na środki trwałe z 16,7 proc. w roku 2006 do średniego poziomu ok. 22–25 proc. w okresie 2008–2012;

przyspieszenia wzrostu popytu krajowego z ok. 6 proc. w roku 2006 do średniego poziomu ok. 7,5–8 proc. w latach 2008 – 2012, w tym:

wzrostu spożycia indywidualnego średnio o ok. 6 proc. w latach 2008-2012. Największe korzyści z organizacji EURO 2012 odniosą przedsiębiorcy z branży budowlanej i turystycznej. Zyskają zarówno wykonawcy, jak i dostawcy materiałów. W trakcie samej

imprezy najwięcej zyska branża hotelarska, ale też producenci żywności i handlowcy. Zwiększonych przychodów mogą spodziewać się również agencje reklamowe. Oprócz kibiców z biletami, na mecze mistrzostw Europy do Polski niewątpliwie zjadą i inni turyści. Eksperci szacują, że na Euro 2012 do naszego kraju przyjedzie około milion zagranicznych kibiców, ale nie wszyscy będą oglądali zmagania piłkarzy z trybun stadionów, ponieważ zabraknie dla nich miejsc. W opinii specjalistów zagraniczni goście zostawią w Polsce aż 850 milionów złotych, dlatego warto zaangażować się w odpowiednie ich przyjęcie. Ważnymi zadaniami są nie tylko infrastruktura sportowa i dobre połączenia komunikacyjne, ale także jakość usług (w tym autentyczny uśmiech i życzliwość usługodawców). Niezmiernie istotne jest docenianie roli pozornych szczegółów, które będą bardzo istotne w ogólnej ocenie, nie tylko sprawności organizacyjnej, towarzyszącej mistrzostwom, ale także ocenie Polski i Polaków. Aby ułatwić i uprzyjemnić pobyt gości w Polsce, zostaną wprowadzone m.in.: Karta EURO - zintegrowany bilet komunikacyjny oraz specjalny system rezerwacji miejsc hotelowych. W podejmowaniu tych oraz innych przedsięwzięć uczestniczą liczne instytucje, a spółka PL.2012 pełni rolę koordynatora. Zgodnie z Marketingową Strategią Polski Polskiej Organizacji Turystycznej, w sektorze turystyki na lata 2008-2015, w projekcie „Promujmy Polskę razem”, przewidziano realizację kampanii promocyjnych na rynkach m.in. Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. Polska będzie promowana jako cel podróży w kontekście EURO UEFA 2012. Działania marketingowe będą zwrócone do mediów i środowisk opiniotwórczych, konsumentów, branży turystycznej oraz korporacji i stowarzyszeń.

31

Przy opracowaniu rozdziału korzystano m.in. z danych MG, cytowanych m.in. przez Gazetę Prawną, portal Rynek Turystyczny PL, Informator Budownictwa i Sprzętu Sportowego IBISS oraz z Portalu Turystyki Aktywnej „W siodle”.

179


Część meczów będzie rozgrywana także w Poznaniu. Odpowiednie wypromowanie produktu pod nazwą „Statkiem na EURO 2012”, powinno skłonić kibiców i turystów z kraju i zagranicy, do przybycia do Wielkopolski drogą wodną, co w oczywisty sposób przyczyni się do wzrostu postrzegania tego regionu jako obszaru atrakcyjnego pod względem turystycznym. Stąd tak istotne jest odpowiednie wypromowanie przystani – lokalnych produktów turystycznych gminy Drawsko i miasta Czarnkowa. Turystom zaoferowany zostanie nie

tylko nocleg na przystani, ale możliwość poznania walorów turystycznych gmin oraz uczestnictwo w licznych imprezach. W ten sposób kreowany produkt lokalny przyczyni się do dynamicznego rozwoju i wzrost udziału turystyki w gospodarce gmin (rozwój usług dla turystów, w tym gastronomia, noclegi). Promowany produkt turystyczny stanie się więc „bramą” do szerszej oferty turystycznej gminy Drawsko oraz miasta Czarnków.

Podkreślić należy fakt, iż Międzynarodowe Drogi Wodne E-70, E-40, i E-30 oraz Pętla Wielkopolsko – Lubusko – Kujawsko – Pomorska, łączą miasta będące areną rozgrywek sportowych EURO 2012, tj. Poznań, Gdańsk, Wrocław, Warszawę.

Niniejsza strategia ma na celu m.in. promowanie przystani w Czarnkowie i Drawsku jako elementów infrastruktury

turystyki wodnej, wspomagających organizację Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, bowiem na EURO

będzie można dotrzeć drogą wodną, zarówno z różnych stron kraju, jak i z zagranicy.

Osoby, które przybędą na mecze EURO 2012, będą poszukiwać ciekawych form uprawiania turystyki, przede wszystkim w niezbyt dużej odległości od miejsca rozgrywania meczów. Mecze EURO 2012 będą rozgrywane m.in. w głównym mieście województwa wielkopolskiego – Poznaniu, a przystanie na Noteci znajdują się w oddaleniu zaledwie kilkudziesięciu kilometrów od tego miasta. Dzięki odpowiedniej promocji przybysze

dowiedzą się, że będą mogli pozostawić środek transportu wodnego w przystani i udać się środkami komunikacji publicznej lub innym źródłem transportu do Poznania. Promowana będzie także możliwość organizacji wycieczek 1-3 dniowych z miasta rozgrywek na szlak notecki i szybki powrót do Poznania. Realizacja przystani wodnych i ich odpowiednia promocja docelowo wpłyną pozytywnie na możliwość dotarcia drogą wodną do innych miejsc rozgrywania meczów EURO 2012.

Poza Międzynarodową Drogą Wodną E-70, która prowadzi do Gdańska, szlakiem wodnym po Wiśle, Odrze czy Warcie można dotrzeć do WSZYSTKICH aren sportowych EURO

2012 (Poznań, Wrocław, Warszawa).

180


7. CHARAKTERYSTYKA I OCENA OBECNYCH MATERIAŁÓW I DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH GMIN

7.1 ORGANIZACJA DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH W GMINACH W Urzędzie Miasta Czarnków istnieje stanowisko ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P). Zgodnie z Regulaminem Organizacyjnym do zakresu zadań osoby pracującej na tym stanowisku należy:

1. koordynowanie procesu dostarczania mieszkańcom informacji o pracy samorządu; 2. współredagowanie oficjalnego serwisu informacyjnego miasta na stronie

www.czarnkow.pl; 3. przygotowywanie kwartalnego Biuletynu Samorządowego; 4. organizowanie spotkań z mieszkańcami; 5. pełnienie obowiązków redaktora naczelnego-koordynatora Biuletynu Informacji

Publicznej, w tym zakresie zapewnia: a) administrowanie BIP, b) koordynowanie pracy redakcji BIP tj. osób odpowiedzialnych za teść i sprawy

techniczne działania BIP, c) nadzór nad kompletnością i aktualnością informacji w BIP,

6. przygotowywanie sprawozdań i prezentacji multimedialnych nt. działalności organów miasta;

7. prowadzenie spraw związanych z ochroną zdrowia i polityką rodzinną; 8. prowadzenie spraw kultury, kultury fizycznej i turystki w zakresie zadań Urzędu we

współpracy z odpowiedzialnymi jednostkami organizacyjnymi i stowarzyszeniami; 9. prowadzenie rejestru instytucji kultury; 10. prowadzenie rejestru podmiotów realizujących zadania z zakresu ochrony zdrowia; 11. prowadzenie zbioru programów działania organów gmin; 12. prowadzenie ewidencji i zbioru dokumentów założycielskich jednostek

organizacyjnych wykonujących zadania gminy; 13. pełnienie obowiązków pełnomocnika burmistrza ds. współpracy z organizacjami

pozarządowymi, w szczególności poprzez: a) koordynację przygotowania projektu programu współpracy z organizacjami

pozarządowymi na dany rok, uchwalanych przez Radę Miasta Czarnków, zwanego dalej programem,

b) koordynację wykonywania programu, c) prowadzenie całokształtu spraw związanych ze zlecaniem zadań samorządu

Miasta w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, d) prowadzenie całokształtu spraw związanych z realizacją niefinansowych form

współpracy samorządu Miasta z sektorem pozarządowym, e) wdrażanie i realizację zapisów strategii rozwiązywania problemów społecznych

miasta w partnerstwie z sektorem pozarządowym, f) wpieranie działań zmierzających do zwiększenia udziału sektora pozarządowego

w życiu publicznym miasta, g) przygotowanie i aktualizacja internetowej bazy danych o organizacjach

pozarządowych działających na terenie Czarnkowa, h) informowanie na temat procedury zakładania organizacji pozarządowych, i) reprezentowanie miasta na spotkaniach organizacji pozarządowych,

14. koordynowanie badań opinii mieszkańców Czarnkowa dla potrzeb organów samorządowych;

15. planowanie i koordynowanie realizacji badania opinii klientów Urzędu na temat jakości obsługi;

16. współorganizowanie uroczystości miejskich państwowych.

181


Ważną rolę odgrywa także Miejskie Centrum Kultury, będące organizatorem imprez, prowadzące działalność kulturalną, ale nie tylko. Przy MCK działa m.in. chór, orkiestra dęta, rowerowa sekcja turystyczna, grupa teatralna, dyskusyjny klub filmowy, sekcja szachowa, klub brydżowy, sekcja plastyczna, studio piosenki, grupa wokalna, uniwersytet trzeciego wieku. Jeśli chodzi o gminę Drawsko, to w strukturze Urzędu Gminy w Drawsku istnieje samodzielne stanowisko d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości. Do zadań Samodzielnego Stanowiska ds. promocji i aktywizacji środowisk należą sprawy związane z kulturą i sztuką, wypoczynkiem i rekreacją, a w szczególności:

1. prowadzenie spraw związanych z bibliotekami m.in. spraw tworzenia, łączenia, przekształcania i znoszenia bibliotek, nadawania im statutów oraz zapewnienia bibliotekom właściwych warunków działania, prowadzenie spraw dotyczących zakładania, utrzymywania i nadzorowania bibliotek publicznych;

2. prowadzenie spraw związanych z realizacją zadań z zakresu ochrony dóbr kultury i muzeów oraz sprawy związane z kreowaniem rozwoju Gminy i jej promocja na zewnątrz, a w szczególności dotyczące: a) opracowywania programów gospodarczych, w tym wykonywania prac studialnych

i prognostycznych, b) analizowania i diagnozowania zjawisk społecznych i gospodarczych

występujących na obszarze Gminy i gmin sąsiednich, c) gromadzenia informacji o Gminie i przygotowywania materiałów promujących

Gminę na zewnątrz, d) utrzymywania bieżących kontaktów z przedstawicielami środków masowego

przekazu, e) organizowania współpracy Gminy z zagranicą oraz

3. prowadzenie archiwum zakładowego.

182


7.2 SPOSOBY I MIEJSCA PROWADZENIA KOMUNIKACJI W GMINACH32 [STAN OBECNY]

Komunikacja prowadzona przez miasto Czarnków sprowadza się do:

informowania o zbliżających się imprezach kulturalnych oraz sportowych (poprzez plakaty rozklejane na obszarze miasta, informacje na stronie internetowej);

wydawania „Biuletynu Informacyjnego Miasta Czarnków”, zawierającego podstawowe informacje o mieście i jego atrakcjach – w nakładzie ok. 300 egz.;

prowadzenia strony internetowej miasta;

wydawania pamiątek, związanych z Czarnkowem, takich jak: płócienne torby ekologiczne z napisem I LOVE CZARNKÓW, MIASTO Z

CHARAKTEREM, magnesy na lodówkę z herbem miasta i napisem Czarnków, miasto z

charakterem oraz adresem strony www, plakietki – przypinki Czarnków gmina Gadebusch (partnerska) z flagami Polski i

Niemiec, herbami miast i UE, plakietki – przypinki Miasto Czarnków z herbem i adresem strony www, naklejki z herbem i napisem CZARNKÓW (różnych rozmiarów), smycze z napisem miasto Czarnków i adresem strony www, seria widokówek pozdrowienia z Czarnkowa, Czarnków, itp., broszurkę promującą współpracę polsko-niemiecką (gmina partnerska

Gadebusch), broszurkę promującą wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego (polsko-

niemiecka wersja językowa), broszurkę promującą Dzień Spieczonego Bliźniaka, broszurkę promującą Chór Harmonia, mapę Szlakiem Noteci, folder ukazujący zdjęcia z modernizacji Placu Wolności oraz ulic przyległych, film na płycie DVD Dolina Noteci, film na płycie DVD o atrakcjach turystycznych miasta Czarnków z cyklu

„Wielkopolska na wakacje”, film na płycie DVD „Wielka Pętla Wielkopolski”, ulotka o kompleksie basenów w Czarnkowie w formie zakładki do książki, kalendarze ścienne „Czarnków miasto z charakterem” z widokiem nowego rynku

w Czarnkowie, kalendarz ścienny z widokiem nowego rynku w Czarnkowie oraz podanymi

najważniejszymi imprezami, mającymi miejsce na terenie miasta, broszurka (w wersji roboczej) o turystycznych atrakcjach miasta wraz z

charakterystyką głównych imprez, ulotki w formacie A4, promujące uroczyste otwarcie nowoczesnych przystani

jachtowych w Drawsku i Czarnkowie, wydane w polsko-niemieckiej wersji językowej,

folder miasta Czarnków format A4 wraz z planem miasta, długopisy z nazwą miasta i adresem strony www,

współpracy m.in. w zakresie imprez pomiędzy Urzędem Miasta Czarnków a Miejskim Centrum Kultury i OSiRem;

możliwości zadania pytania burmistrzowi za pomocą linku na stronie internetowej;

32

Komunikacja jest w tym miejscu rozumiana jako kontakty miasta Czarnków i gminy Drawsko z mieszkańcami, prowadzone różnymi kanałami i sposobami. W szerszym ujęciu jest to promocja skierowana zarówno do mieszkańców, jak i do odbiorców zewnętrznych (turystów).

183


udziału w Międzynarodowym Salonie Turystycznym TOUR SALON, który organizowany jest na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich;

reklamy w pismach specjalistycznych – ostatnio w piśmie „Welcome to Poland Poznań & Wielkopolska”, gdzie zareklamowano otwarcie przystanie wodnych na rzece Noteć w Czarnkowie i Drawsku (wersja polsko-angielska);

prowadzenie strony http://www.teraznotec.pl/, reklamującej przystanie wodne na Noteci w dwujęzycznej wersji (polsko-niemieckiej).

Ocena działań prowadzonych przez gminę miasta Czarnków:

Należy bez wątpienia pochwalić działania informacyjno-promocyjne, prowadzone za pomocą: stron internetowych (Urzędu Miasta oraz MCK), plakatów (wyraźnie zauważalnych w mieście) oraz „Biuletynu Informacyjnego”. Dziś dla samorządu głównym narzędziem komunikacyjnym „na zewnątrz” jest strona internetowa www.czarnkow.pl. We współczesnym świecie strona internetowa stanowi jedno z najważniejszych i jednocześnie najtańszych narzędzi promocji i komunikacji w rękach samorządów. Jest ona swoistą wizytówką miasta, na podstawie której tworzy się opinia o nim. Strona prowadzona przez miasto Czarnków jest dość czytelna i bogata w aktualne informacje. Jest ona nowoczesną, dobrze zestrukturyzowaną witryną, zbierającą w kompleksowy sposób ofertę miasta i służącą również do komunikacji z mieszkańcami. Turysta znajdzie tu wiele cennych informacji, dotyczących bazy noclegowej, szlaków i atrakcji turystycznych. Znaleźć tu można również piękne fotografie, zaproszenia na imprezy, itp. Jeśli chodzi o biuletyn informacyjny, to zawiera on bardzo przydatne informacje, takie jak adresy i telefony, budżet i jego podział na dany rok, ofertę kulturalną i sportową. Miasto Czarnków posiada bogaty i szeroki wachlarz gadżetów promocyjnych, przedstawiony powyżej. Dystrybucja materiałów promocyjnych powinna być jeszcze bardziej ekspansywna. Powinny być one szeroko dostępne, np. w Poznaniu, na stacjach paliw w mieście oraz na terenie całego powiatu. Urząd współpracuje ściśle z OSiR oraz MCK m.in. w zakresie organizacji imprez, mających miejsce na terenie Czarnkowa. Na terenie miasta corocznie odbywa się kilkadziesiąt różnorodnych imprez i wydarzeń kulturalnych, które w dużym stopniu budują jego atrakcyjność. Bardzo pozytywnym aspektem jest możliwość komunikacji mieszkańców z burmistrzem za pomocą forum na stronie internetowej miasta. Ponadto znakomitym pomysłem jest stworzenie interaktywnych ankiet, za pomocą których mieszkańcy mogą wypowiedzieć się na temat pracy urzędników, funkcjonowania Urzędu Miasta, kartach usług. Rekomendacje odnośnie w/w działań promocyjnych zostały zamieszczone w dalszej części opracowania (punkt 12.3).

Strona internetowa jest kluczowym elementem komunikacji dla samorządu terytorialnego

Działania nastawione na komunikację/promocję wewnętrzną

184


Niektóre z wymienionych powyżej narzędzi, jak np. strona internetowa, czy imprezy kulturalne, są nastawione zarówno na komunikację/promocję zewnętrzną, jak i wewnętrzną. Jednym z instrumentów wykorzystywanym jako narzędzie do komunikacji oraz promocji miasta jest prasa lokalna. Dostępny jest tzw. „Biuletyn informacyjny”. Innym ze stosowanych sposobów jest organizowanie spotkań z burmistrzem oraz szkoleń dla różnych grup mieszkańców, firm i instytucji – lokalnych przedsiębiorców, gestorów branży turystycznej, organizacji pozarządowych. Działania nastawione na komunikację/promocję wewnętrzną, prowadzone na terenie miasta Czarnków, są różnorodne i bogate, dają mieszkańcom szerokie możliwości wyrażenia własnej opinii w wielu kwestiach, a tym samym wpływu na działania podejmowane przez lokalne władze – zakładka „zadaj pytanie burmistrzowi”.

Wnioski/sugestie

brak jednolitego systemu identyfikacji wizualnej, np. logo oraz nawiązania do posiadanych walorów środowiskowych. Miasto promuje się hasłem „Czarnków miasto z charakterem”. Na materiałach promocyjnych brakuje logo miasta, które łatwo i szybko zapadłoby w pamięć;

brak gadżetów o charakterze użytkowym (takich jak np. otwieracz do butelek, kubek, t-shirt), które jeszcze bardziej zapadają w pamięć turystów i mieszkańców;

brak szerokiego systemu dystrybucji materiałów promocyjnych poza granicami miasta, gminy i powiatu (np. w Poznaniu);

brak udziału w różnorodnych targach specjalistycznych, na których można promować ofertę miasta także w szeroki sposób;

brak charakterystycznych pamiątek z Czarnkowa, które mogłyby być rozprowadzane nie tylko w mieście, ale też poza jego granicami, np. na obszarze gminy wiejskiej Czarnków, na terenie powiatu, a nawet w skali województwa;

brak dostatecznej promocji zagranicznej, np. na targach;

brak wyrazistej i znaczącej, cyklicznej imprezy o charakterze ponadregionalnym, wykorzystującej i promującej posiadane zasoby, walory, bogactwo środowiskowe (w tym rzekę Noteć) lub też cechy, walory charakterystyczne dla miasta (to z czego jest znane, np. browar);

brak dostatecznej promocji turystycznych walorów miasta (przygotowana jest wersja robocza broszurki promocyjnej).

Komunikacja prowadzona przez gminę Drawsko sprowadza się do:

informowania o zbliżających się imprezach kulturalnych oraz sportowych (poprzez plakaty rozklejane na obszarze gminy, informacje na stronie internetowej);

prowadzenia strony internetowej gminy pod adresem: http://gminadrawsko.pl;

wydawania pamiątek, związanych z gminą (np. pocztówek, długopisów, itp.);

współpracy m.in. w zakresie imprez pomiędzy Urzędem Gminy w Drawsku a świetlicami wiejskimi i stowarzyszeniami;

wydawania folderów i broszurek promocyjnych - w ostatnich latach były to m.in. pięknie wydany folder „Kulturalni duszą… naturalnie kuszą. X-lecie Odlotowego Festynu Grzybowego – Grzyby, las wokół nas”, mapa Gmina Drawsko zaprasza, ciekawy folder w kształcie grzyba pt. „Gmina Drawsko zaprasza”.

Ocena działań prowadzonych przez gminę Drawsko:

185


Dziś dla samorządu głównym narzędziem komunikacyjnym na zewnątrz jest strona Internetowa www.gminadrawsko.pl. Strona jest dość czytelna i bogata w aktualne informacje. Znaleźć można na niej m.in. ofertę turystyczną, fotografie, zaproszenia na imprezy. Dystrybucja materiałów promocyjnych jest mało ekspansywna. Nie są one dostępne np. w Poznaniu oraz w powiecie. Urząd współpracuje ściśle ze świetlicami wiejskimi w zakresie kalendarza prowadzonych imprez. Obecnie kalendarz imprez w Drawsku ogranicza się do kilku imprez turystycznych, sportowych i kulturalnych. Są to zazwyczaj przedsięwzięcia lokalne, przyciągające mieszkańców gminy. Brak jest natomiast spotkań handlowych, czy folklorystycznych, jak również ponadlokalnych, czy międzynarodowych. Większość imprez sportowych ma zasięg regionalny. Rekomendacje odnośnie w/w działań promocyjnych zostały zamieszczone w dalszej części opracowania (punkt 12.3).

Wnioski/sugestie

brak spójnego planu promocji;

brak jednolitego systemu identyfikacji wizualnej – brak logo, motto;

brak gadżetów o charakterze użytkowym (np. otwieracz do butelek, kubek, długopis, smycz, brelok), które bardziej zapadają w pamięć;

brak dystrybucji materiałów promocyjnych poza granicami gminy i powiatu;

brak charakterystycznych pamiątek z gminy;

brak 1-2 wyrazistych imprez kulturalnych (oprócz imprezy „Grzyby, las wokół nas”) lub też pakietu imprez, brak ponadregionalnej promocji imprez.

186


8. ANALIZA SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono na podstawie dokonanej w punktach I i II analizy zasobów

miasta Czarnków i gminy Drawsko.

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

wspólne dla gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko:

Nowoczesne przystanie wodne (jachtowe), na rzece Noteć w Drawsku i Czarnkowie;

Walory krajobrazowo-przyrodnicze, w tym przede wszystkim przepływająca przez miasto Czarnków i gminę Drawsko rzeka Noteć, pradolina Noteci, Międzynarodowa Droga Wodna E-70, Pętla Wielkopolska, czyli droga wodna o niezwykłych walorach krajoznawczych, gospodarczych i rozwojowych, liczne szlaki i ścieżki, pomniki i rezerwaty przyrody, specyficzny mikroklimat, czyste nieskażone powietrze;

Liczne obiekty historyczne i zabytkowe, zlokalizowane na terenie Czarnkowa oraz gminy Drawsko, cieszące się zainteresowaniem turystów;

Infrastruktura turystyczna, w tym szlaki turystyczne rowerowe i piesze (co prawda z dość dużymi brakami w infrastrukturze);

Rozwijająca się baza eko- oraz agroturystyczna;

Przyjazne nastawienie mieszkańców do osób odwiedzających gminę Drawsko i miasto Czarnków;

Sprawna i stabilna władza;

Członkostwo miasta Czarnków i gminy Drawsko w organizacjach, takich jak Związek Miast i Gmin Nadnoteckich.

Gmina Drawsko:

Liczne jeziora na terenie gminy

Duża lesistość gminy – raj dla miłośników grzybów;

Inicjatywa mieszkańców wsi – prężnie działające świetlice wiejskie;

wspólne dla gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko:

Mało zróżnicowana i niewielka baza noclegowa, a także brak obiektów o wysokim standardzie;

Braki w infrastrukturze gastronomicznej – niedostateczna liczba obiektów, brak kawiarni (Drawsko), brak restauracji serwujących lokalne potrawy;

Zbyt mała liczba „głośnych” medialnie, charakterystycznych, znanych imprez i wydarzeń, związanych z walorami środowiskowymi ,np. powiązanych z Notecią;

Zły stan wielu zabytków;

Niewystarczajace oznakowanie atrakcji i szlaków turystycznych;

Brak spójności działań promocyjnych, prowadzonych przez władze gmin oraz osób świadczących usługi turystyczne (wspólne wydawnictwa promocyjne); brak jednej, wspólnej, zintegrowanej oferty, brak spójności i systemu identyfikacji wizualnej;

Zbyt mała popularność gminy Drawsko i miasta Czarnków, zwłaszcza wśród mieszkańców dużych miast (Poznania);

Silna sezonowość oferty;

Brak jasnego systemu informacji i zachęt dla potencjalnych inwestorów i letników;

Brak łatwo rozpoznawalnych, dobrze znanych (charakterystycznych, pożądanych) produktów i usług lokalnych, rękodzielnictwa, itp.;

Brak współpracy w ramach wspólnej oferty turystycznej z ościennymi inwestorami i gminami;

Mało inicjatyw podejmowanych przez mieszkańców obu gmin.

187


Imprezy o charakterze ponadgminnym – Grzyby, las wokół nas;

Czysta i zadbana gmina

Miasto Czarnków:

Imponująca historia – 800-letnia tradycja Czarnkowa;

Czarnkowski browar;

Dobrze wyposażona baza sportowa OSiR,w tym m.in. baseny, boiska, bieżnia;

Aktywna działalność Miejskiego Centrum Kultury (w tym: Czarnkowski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum Ziemi Czarnkowskiej), rozwinięta baza kulturalna na terenie miasta, liczne koła i sekcje działające w sferze kultury;

kilkadziesiąt imprez w roku, w tym imprezy o charakterze cyklicznym, skierowane do turystów i mieszkańców Czarnkowa;

ok. 20 prężnie działających i rozwijających się organizacji z sektora NGO

SZANSE

ZAGROŻENIA

Wykorzystanie możliwości pozyskania dofinansowania zewnętrznego przez władze gminy Drawsko i miasta Czarnków oraz lokalne stowarzyszenia i przedsiębiorców, na rozwój i promocję oferty turystycznej;

Kryzys – więcej Polaków zdecyduje się na tańszy urlop w kraju, zamiast wyjazdu zagranicznego niż w okresie prosperity;

Moda na turystykę wiejską, „bliżej natury”,

Moda na ekologię – gmina Drawsko i miasto Czarnków mają duży potencjał w tym zakresie;

Przekonanie mieszkańców gmin ościennych do odwiedzin w gminie i zwiedzenia lokalnych atrakcji;

Pobudowanie przystani wodnych na rzece Noteć;

Wykorzystanie położenia –

Konkurencja ze strony gmin ościennych – szczególnie tych posiadających podobne walory naturalne i przystanie wodne;

Pogarszająca się koniunktura – redukcja miejsc pracy;

Odpływ młodych, wykształconych mieszkańców do większych ośrodków miejskich;

Zmniejszenie możliwości pozyskania środków ze źródeł zewnętrznych (niemal całkowite wykorzystanie środków w ramach aktualnego okresu programowania unijnego);

Pogarszanie się jakości wód Noteci;

Niekorzystne tendencje w turystyce przyjazdowej i krajowej;

Naturalny proces zanikania turystyki sentymentalnej wśród Niemców;

Degradacja środowiska naturalnego, w tym unikalnych zespołów przyrodniczych.

188


przyciągnięcie mieszkańców Poznania i sąsiednich gmin;

Wykorzystanie Noteci jako drogi wodnej, łączącej Wisłę i Odrę, wchodzącej w skład europejskiej drogi wodnej z zachodu na wschód;

Rozwój wodniactwa, kajakarstwa i innych sportów wodnych;

Rosnące zainteresowanie polskimi drogami wodnymi i tym rodzajem turystyki za granicą;

Szybka poprawa jakości wód Noteci i innych zbiorników wodnych;

Rozbudowa szlaków turystycznych;

Rozwój turystyki weekendowej i krótkoterminowej.

189


9. PODSUMOWANIE CZĘŚCI ANALITYCZNEJ W części analitycznej dokonano analizy źródeł wtórnych, jak również przeanalizowano wyniki własnych badań. Zanalizowano sytuację wizerunkową miasta Czarnków i gminy Drawsko zarówno na zewnątrz, jak i wśród mieszkańców. Zbadano obecną politykę promocyjną prowadzoną przez urzędy. Zrealizowano kompletny przegląd i ocenę atutów obu gmin w poszczególnych sferach oraz wskazano, które z nich mogą stać się bazą dla budowania niniejszej strategii. Na zakończenie dokonano analizy SWOT (silnych i słabych stron, szans i zagrożeń).

Na podstawie powyższych etapów analizy wyciągnięto szereg wniosków:

Czarnków i Drawsko nie posiadają silnego wizerunku na zewnątrz, który opierałby się na posiadanych zasobach środowiskowych (np. rzeka Noteć, pradolina Noteci) oraz cechach charakterystycznych, np. czarnkowski browar;

Brakuje spójnego systemu promocji miasta Czarnków i gminy Drawsko – konieczne jest opracowanie logo – wyrazistego, łatwo zapadającego w pamięć (szybciej niż skomplikowany w odbiorze herb miasta) oraz motta, nawiązującego do promowanego produktu markowego – przystani na rzece Noteć;

Brakuje jednej, dwóch mocnych wizerunkowo imprez, które promowałyby miasto Czarnków i gminę Drawsko ponadlokalnie, a opierały się na posiadanych walorach i zasobach;

Obie gminy posiadają kilka atutów, które należy wykorzystać w ich promocji np. czarnkowski browar, rzeka Noteć, przystanie jachtowe na Noteci;

Istnieje duża szansa na stworzenie spójnej, unikalnej i atrakcyjnej strategii promocji dla miasta Czarnków i gminy Drawsko;

Miasto Czarnków, choć posiada bogaty i szeroki wachlarz gadżetów promocyjnych, są one mało charakterystyczne i nie nawiązują w pełni do posiadanych zasobów, z których za najważniejsze uznać należy walory środowiskowe, historię, kulturę oraz atrakcje typu czarnkowski browar. Gadżety opatrzone są zazwyczaj herbem miasta oraz adresem strony www, hasłem „Czarnków miasto z charakterem” i utrzymane w czerwono-czarnej tonacji. Brakuje gadżetów użytkowych, które zapadają w pamięć, np. kubek, brelok, koszulka. Kolory powinny nawiązywać do natury, środowiska, odzwierciedlać spokój, odpoczynek, harmonię – to z czym ma kojarzyć się Czarnków. Ponadto brakuje na nich logo (łatwo zapamiętywanego) i chwytliwego motta, jak również elementów graficznych, związanych z Notecią;

Gmina Drawsko posiada wachlarz gadżetów promocyjnych, które są mało charakterystyczne i nie nawiązują w pełni do posiadanych zasobów, z których za najważniejsze uznać należy walory środowiskowe, historię, kulturę. Gadżety opatrzone są zazwyczaj herbem gminy oraz adresem strony www. Brakuje gadżetów użytkowych, które zapadają w pamięć, takich jak: kubek, brelok, koszulka. Kolory powinny nawiązywać do natury, środowiska, odzwierciedlać spokój, odpoczynek, harmonię – to z czym ma kojarzyć się gmina. Ponadto brakuje na nich logo (łatwo zapamiętywanego) i chwytliwego motta, jak również elementów graficznych, związanych z Notecią;

190


Należy wypromować jeden silny produkt markowy (przystań na rzece Noteć) oraz kilka innych mocnych produktów lokalnych (np. browar czarnkowski);

Ofertę obu gmin należy skierować do wyraźnie określonych grup odbiorców, np. do turystów z miasta wojewódzkiego – Poznania, do ludzi młodych (aktywny wypoczynek, przystań, szlaki), do rodzin (festiwale, imprezy, wypoczynek na łonie natury), do turystów zagranicznych (w szczególności Niemców).

191


CZĘŚĆ II - STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO

192


10. WYJŚCIOWE ZAŁOŻENIA STRATEGII

10.1 MISJA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO

Misja gminy33 koncentruje się na jej istotnych problemach, dostosowując kierunki działań do długoterminowych celów, pełniąc równocześnie funkcje motywacyjne i promocyjne.

Misja powstaje zupełnie niezależnie i powinna „spotkać się” z generalnymi celami strategicznymi „w pół drogi”. Cele wyznaczone w ramach niniejszego dokumentu, to przede wszystkim wykreowanie lokalnego, markowego produktu turystycznego oraz wachlarza innych produktów i zaproponowanie sposobu ich efektywnej promocji. Misja wiążąc się z celami, powinna więc jasno stanowić kierunek, w którym należy kształtować rozwój gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. W przypadku dokumentu dotyczącego promocji, misja powinna być formułowana poprzez pryzmat trzech podstawowych grup odbiorców: mieszkańców, osób odwiedzających gminę oraz potencjalnych inwestorów. Misja, to także wynik analitycznej refleksji nad przewagami komparatywnymi i unikalnymi kompetencjami gmin. Natomiast wizja rozwoju, to po prostu „wynik marzeń lokalnej społeczności”. Wizja to także kreowanie wizerunku, zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców oraz z posiadanymi zasobami, walorami, atutami. W ramach niniejszej Strategii promocji, zaproponowana została następująca misja dla gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko -

Wykreowanie wizerunku obu gmin jako: - przyjaznych, bezpiecznych, atrakcyjnych do zamieszkania miejsc, z własnym

charakterem, oferujących miejsca pracy oraz zróżnicowane możliwości dotyczące spędzania wolnego czasu;

- popularnych, rozpoznawalnych w regionie i poza jego obszarem miejsc pobytu turystycznego z bogatą, wyraźną, rozpoznawalną, niepowtarzalną,

charakterystyczną ofertą, wykorzystującą lokalny potencjał przyrodniczy i kulturowy oraz produkt markowy – przystań wodną na rzece Noteć.

33

Pojęcie „gmina” oznacza w opracowaniu zarówno gminę wiejską (jaką jest Drawsko), jak i miejską (jaką jest miasto Czarnków) – przyp. autorów.

193


10.2 CELE STRATEGII Przedstawiona misja będzie realizowana przy pomocy zestawu celów strategicznych, sformułowanych na podstawie rozmów z przedstawicielami Urzędów, lokalnych partnerów i instytucji oraz spotkań z mieszkańcami. Do głównych celów Strategii Promocji należy zaliczyć:

wykreowanie lokalnego, markowego produktu turystycznego i w oparciu o niego promowanie turystyczne, kulturalne i sportowe gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko;

odpowiednią promocję innych produktów markowych; stworzenie i promowanie atrakcyjnych warunków do zamieszkania na terenie gminy

miasta Czarnków i gminy Drawsko, poprzez kreowanie nowych możliwości zarobkowania (np. gospodarstwa agroturystyczne, baza usługowa, gastronomiczna itp.) oraz oferty dotyczącej możliwości spędzania wolnego czasu dla mieszkańców;

stymulowanie i promowanie rozwoju turystycznego gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, poprzez wyznaczenie kierunków rozwoju ich oferty i sposobów promocji, przy wykorzystaniu współpracy sektora samorządowego z przedstawicielami lokalnej branży turystycznej, partnerami lokalnymi i mieszkańcami;

wzmocnienie stopnia identyfikacji mieszkańców z dziedzictwem kulturowym, społecznym i historycznym gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko.

194


10.3 ZBIEŻNOŚĆ CELÓW STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI PLANISTYCZNYMI NA POZIOMIE GMIN, WOJEWÓDZTWA I KRAJU

Wyznaczone cele są rozwinięciem i dopełnieniem dokumentów strategicznych, na poziomie gminy miasta Czarnków, gminy Drawsko, powiatu czarnkowsko – trzcianeckiego, województwa wielkopolskiego oraz kraju. Wpisują się one w następujące dokumenty:

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA CZARNKÓW NA LATA 2003-2014 Strategia określa misję rozwoju miejscowości Czarnków:

„Czarnków to centrum gospodarcze i administracyjne wspaniałej nadnoteckiej krainy. To miejsce pracy i

wypoczynku, miejsce, w którym można bezpiecznie i ciekawie żyć”.

Co istotne, misja miasta dobrze koresponduje z misją wypracowaną w procesie prac nad strategią rozwoju powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, która brzmi następująco: „Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki, zintegrowany społecznie obszar zrównoważonego rozwoju gospodarczego, wykorzystujący liczne walory przyrodniczo – krajobrazowe dla rozwoju różnych form turystyki. Bezpieczny powiat, gwarantujący dogodne warunki dla wielokierunkowego kształcenia się i osiedlania”. Bazując na zidentyfikowanych uwarunkowaniach rozwojowych miasta (a wiec posiadanych atutach oraz najistotniejszych brakach i problemach), wytyczono cele strategiczne miasta. Ich realizacja w perspektywie 10-letniej, powinna doprowadzić do osiągnięcia pożądanego stanu rozwoju miasta, określonego w jego misji. Cele te są następujące: I. Wspieranie rozwoju gospodarczego miasta II. Rozbudowa infrastruktury technicznej i polepszanie wizerunku miasta III. Rozwój usług społecznych.

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY MIASTA CZARNKÓW Plan Rozwoju Lokalnego jest kolejnym, po Strategii, kompleksowym dokumentem na poziomie gminy miasta. Cezura czasowa planu obejmuje lata 2007-2013. Podstawa w pracach nad dokumentem były, przede wszystkim, Strategia Rozwoju Miasta Czarnków oraz Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Miasta Czarnków. Plan Rozwoju Lokalnego przedstawia sytuacje społeczno-ekonomiczna gminy miasta Czarnków, formułuje cele i opisuje strategie, zmierzające do osiągnięcia rozwoju społecznego. Plan szacuje również spodziewane efekty planowanych przedsięwzięć i ich wpływ na przebieg procesów rozwojowych, a także wskazuje kierunki zaangażowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych gminy miasta Czarnków. Cele Strategii Promocji w pełni korespondują z celami zawartymi w PRL, w szczególności z celem 3.2.3. Budowa bazy sportowo rekreacyjnej nad Notecią, 3.2.4. Promocja turystyczna miasta - m.in. wykorzystanie Internetu.

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI OBSZARÓW MIEJSKICH DLA MIASTA CZARNKOWA NA LATA 2006-2013

Zasadnicze cele rewitalizacji, zgodnie z założeniami dokumentu sprowadzają się do:

tworzenia na obszarach zdegradowanych warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości,

poprawy trudnej sytuacji na lokalnym rynku pracy,

195


tworzenia warunków dla działalności podmiotów realizujących zadania społeczne,

zapobiegania wzrostowi przestępczości i patologiom społecznym,

zapobiegania lub łagodzenia zjawisk wykluczenia społecznego, izolacji i deprywacji, powodujących dezintegracje społeczności lokalnej i wiele innych działań.

Jednym z celów strategii Promocji jest stworzenie i promowanie atrakcyjnych warunków do zamieszkania na terenie gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, poprzez kreowanie nowych możliwości zarobkowania (np. gospodarstwa agroturystyczne, baza usługowa, gastronomiczna itp.) oraz oferty dotyczącej możliwości spędzania wolnego czasu dla mieszkańców. Cel ten odpowiada założeniom LPR, które mówią m.in. o poprawie sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz aktywizacji społeczeństwa i wzmocnieniu stopnia ich identyfikacji z miejscem zamieszkania.

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO POWIATU CZARNKOWSKO-TRZCIANECKIEGO NA LATA 2001 – 2010

Cały obszar społeczno – gospodarczy powiatu, podzielono na umowne pięć obszarów: gospodarkę, przestrzeń, społeczność, ekologie, infrastrukturę. Dla każdego z tych celów, wyznaczono trzy cele niezbędne, bez których dany obszar życia społeczno-gospodarczego, nie ma możliwości dalszego rozwoju. Jednocześnie wskazano na trzy cele pierwszorzędne, które powinny znacznie przyspieszać rozwój w danym obszarze. Dodatkowo wskazano na cele drugorzędne, które wspierają rozwój, a czas ich realizacji jest zdeterminowany przez wielość środków budżetowych, wielkość dotacji i napływającego kapitału zewnętrznego i rosnącej siły inwestycyjnej lokalnych podmiotów gospodarczych. Na podstawie takich zhierarchizowanych celów określono priorytety w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego. Celem niezbędnym w priorytecie przestrzeń jest: przywrócenie żeglowności rzeki Noteć. Cele priorytetowe są celami wspierającymi prokonkurencyjno - prospołeczny wariant rozwoju. Oznacz to, że wolą społeczności lokalnej jest zrównoważony rozwój społeczno - gospodarczy wszystkich gmin poprzez rozwój infrastruktury przyjazny dla środowiska oraz poprzez budowę i modernizację sieci dróg, wykorzystanie linii kolejowych, naturalnych walorów przyrodniczych i rzeki Noteć. Jednocześnie proces integracji społecznej i gospodarczej, jest nadrzędny w stosunku do pozostałych celów.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY DRAWSKO NA LATA 2002-2015 Misją Gminy Drawsko jest zrównoważony rozwój gospodarczy, w oparciu o rozwijające się ekologiczne rolnictwo, przetwórstwo i leśnictwo. Gmina Drawsko będzie dążyć do rozwoju wszelkich form turystyki, w oparciu o swoje naturalne zasoby i możliwości. Rozwój turystyczny zajmuje I miejsce wśród celów gminy: Zadaniem strategicznego planu rozwoju opartego o miejscowe zasoby, jest poszerzenie katalogu dostępnych dóbr. W dziedzinie rozwoju rekreacji, sportu i wypoczynku, wykorzystanie dostępnych w gminie zasobów sprawi, że powstanie nowy obszar aktywności ekonomicznej, zarówno dla mieszkańców gminy, jak i nowa oferta dla osób pragnących skorzystać z wypoczynku na terenie gminy.

196


Istniejące lasy i zasoby przyrodnicze oraz walory środowiskowe, szczególnie sprzyjały do tej pory i na pewno w tym miejscu pozostaną. Dlatego należy je maksymalnie, a jednocześnie rozsądnie wykorzystać. Przewiduje się więc, wspieranie rozwoju bazy letniskowo - rekreacyjno - sportowej. Rozwijanie zasobów agroturystycznych gminy, musi następować jednak z poszanowaniem reguł ochrony środowiska. Dlatego niezbędna jest ochrona istniejących wód i lasów. Jednym z podstawowych działań, nastawionych na rozwijanie i upowszechnianie rekreacyjnych zasobów gminy, jest budowa systemu informacji w gminie. Walory wypoczynkowe muszą być promowane, gdyż ich obecność sama nie ściągnie klientów. Dlatego też, podstawowym elementem promowania zasobów gminy, jest zbudowanie informującego o nich systemu. Dotarcie z ofertą do odbiorców, wymaga wyjścia z nią poza teren gminy. Systematyczne pogłębianie informacji, szczególnie mocno wiąże się ze stałym dopracowywaniem oferty rekreacyjno-wypoczynkowej.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO

W dokumencie podkreśla się rolę położenia Drawska, jego walory turystyczne i kulturowe. Zwraca się także uwagę na znaczenie rzeki Noteć, która znajduje się w systemie połączeń wodnych Wisła – Noteć – Odra, stanowi północną granicę gminy. W bezpośrednim sąsiedztwie gminy w Krzyżu Wlkp. utrzymywany jest port rzeczny. Przywrócenie stałej komunikacji wodnej na rzece, uzależnione będzie od polityki rządu wobec przyszłości transportu wodnego w Polsce. Należy dążyć wspólnie w ramach „Stowarzyszenia Miast i Gmin Nadnoteckich” do przywrócenia rzece (Noteci), jej walorów rekreacyjnych i turystycznych. Niniejsze założenia strategiczne wpisują się także w założenia dokumentów z poziomu regionalnego. Najważniejsze z nich to:

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM, Z DNIA 25 CZERWCA 2007 ROKU

Jest to jeden z najważniejszych dokumentów strategicznych z punktu widzenia Strategii promocji, opartej na kreacji markowego produktu turystycznego. W dokumencie podkreśla się, iż w przyszłości turystyka przyniesie Wielkopolsce wymierne efekty społeczne i ekonomiczne, przede wszystkim dla społeczności lokalnych, na terenach wyróżniających się atrakcyjnością walorów i zasobów recepcyjnych. Jej rozwój nastąpi przy akceptacji mieszkańców i władz samorządowych oraz przestrzeganiu wymogów ochrony środowiska. Turystyka będzie generować zwiększone przychody budżetów samorządowych, zwłaszcza gminnych, a także zyski podmiotów gospodarki turystycznej i dochody miejscowej ludności. Dzięki niej, powstaną nowe miejsca pracy, związane zwłaszcza z bezpośrednią i pośrednią obsługą ruchu turystycznego oraz rozbudową infrastruktury usługowej. Zaktywizuje też gospodarczo społeczności lokalne oraz przyczyni się do powstania drobnego i nieuciążliwego przemysłu, rolnictwa ekologicznego i usług okołoturystycznych. Stanie się bodźcem do rozwoju średnich i małych przedsiębiorstw w regionie. W horyzoncie strategicznym, nastąpią zmiany w ofercie wielkopolskich produktów turystycznych, ukierunkowane na ich jakość, innowacyjność i konkurencyjność rynkową. Powstaną nowe regionalne i markowe produkty, wykorzystujące unikatowe i osobliwe cechy regionu. Wykreowana zostanie mocna marka turystyki wielkopolskiej na rynku krajowym i międzynarodowym, w zakresie jej wyselekcjonowanych produktów, zwłaszcza turystyki kulturowej, biznesowej i specjalistycznej. Szeroka oferta produktów turystycznych, głównie w turystyce wycieczkowej i wypoczynkowej, będzie kierowana do mieszkańców regionu oraz

197


młodzieży szkolnej. Na głównych obszarach recepcyjnych województwa, powstaną kompleksowe produkty turystyczne oparte na marketingu terytorialnym. W Wielkopolsce wzrośnie zatrudnienie w gospodarce turystycznej. Powstanie kadra zawodowa o wysokich kwalifikacjach, która wraz z kadrą społeczną, zapewni nową jakość usług. Dostosowane do potrzeb rynkowych kształcenie i doskonalenie kadr, będzie realizowane na poziomie średnim i wyższym, przy wykorzystaniu nowoczesnych technik i programów nauczania. Wiedza, umiejętności i przedsiębiorczość kadry prowadzącej średnie i małe przedsiębiorstwa turystyczne, staną się atutem turystyki wielkopolskiej. Powiatami, na których terenie znajdują się szlaki wodne, głównie kajakowe, są: chodzieski, czarnkowsko-trzcianecki, kaliski, koniński, kościański, leszczyński, międzychodzki, nowotomyski, obornicki, pilski, poznański, słupecki, szamotulski, średzki, wolsztyński, wrzesiński oraz miasto Poznań. Najciekawsze szlaki wodne znajdują się w następujących powiatach:

czarnkowsko-trzcianeckim

konińskim

międzychodzkim

wolsztyńskim i leszczyńskim

złotowskim Należy jednak stwierdzić, że szlaki wodne w regionie, są słabo oznakowane, albo nawet nie oznakowane i brakuje wzdłuż nich bazy noclegowej, przystani oraz pozostałej infrastruktury związanej z uprawianiem turystyki wodnej. Przyszłością turystyki wodnej w regionie Wielkopolski oraz regionów przyległych: kujawskiego i lubuskiego, wydaje się Wielka Pętla Wielkopolsko – Kujawsko -Lubuska – obejmująca Noteć, Wartę oraz towarzyszące im kanały i jeziora, przebiegająca przez następujące miejscowości: Ślesin, Konin, Pyzdry, Śrem, Poznań, Oborniki, Wronki, Sieraków, Międzychód, Krzyż Wlkp., Wieleń, Czarnków, Ujście – w wielkopolskim; Skwierzynę, Santok, Drezdenko, Barcin, Łabiszyn – w lubuskim; Pakość, Kruszwicę, Nakło n. Notecią – w kujawsko-pomorskim. Warto podkreślić, że niektóre powiaty i gminy zaliczają rozwój funkcji turystyczno – rekreacyjnych do najważniejszych kierunków gospodarki lokalnej w przyszłości, co znajduje wyraz w sformułowaniu misji lub nadrzędnych celów perspektywicznych. Takie ujęcie spotykamy na przykład w strategiach powiatów: czarnkowsko-trzcianeckiego, poznańskiego, średzkiego i złotowskiego oraz gmin: Gołuchów, Miedzichowo, Mieleszyn, Ostrów Wielkopolski i Żerków. Jak podkreśla się w dokumencie, na główne zadania i sekwencje inwestycyjne w zakresie infrastruktury turystycznej złożą się m.in.:

zagospodarowanie Wielkiej Pętli Wielkopolsko – Kujawsko – Lubuskiej na potrzeby turystyki wodnej,

zagospodarowanie Transwielkopolskiego Szlaku Rowerowego oraz regionalnych odcinków międzynarodowych tras Euro Velo nr 2 i nr 9,

zagospodarowanie krajoznawcze Szlaku Piastowskiego oraz miejscowości i obiektów przyległych,

zagospodarowanie trasy kolei parowej i parowozowni w Wolsztynie, renowacja i przystosowanie Szlaku Konwaliowego i innych szlaków kajakowych, modernizacja wybranych ośrodków wypoczynkowych i kąpielisk nad jeziorami, zagospodarowanie wybranych terenów i miejscowości w strefach wypoczynku

świątecznego w pobliżu Poznania i miast subregionalnych, kompleksowe zagospodarowanie wybranych jezior i terenów przyległych do turystyki

wypoczynkowej i specjalistycznej,

198


wyznaczenie „pętlowych” szlaków pieszo-rowerowych wokół głównych ośrodków wypoczynku świątecznego,

budowa nowoczesnych ośrodków rekreacyjno-rozrywkowych, o bogatym programie wielofunkcyjnym (wioski wakacyjne, parki wypoczynku i sportu), z wykorzystaniem wód termalnych,

Zagospodarowanie turystyczne wielkopolskich dróg wodnych, uznać należy za jedno z najważniejszych zadań. Przede wszystkim, potrzebne jest opracowanie koncepcji kompleksowego zagospodarowania turystycznego Wielkiej Pętli Wielkopolsko – Kujawsko – Lubuskiej (Warta – Noteć – Gopło –Warta). Zagospodarowanie szlaku, uwzględniać powinno podstawowe elementy różnych form wędrówek wodnych, głównie: kajakowych, żeglarskich oraz żeglugi pasażerskiej. Niezbędne jest wyznaczenie lokalizacji centrów i miejsc bezpośredniej obsługi turystyki wodnej, wraz z określeniem ich szczegółowego programu. Obecne działania w tym zakresie, wydają się nie uwzględniać ogólnego spojrzenia na całą Pętlę i istniejące zapotrzebowanie na obsługę poszczególnych form turystyki wodnej. Należy podkreślić, że działania te powinny być priorytetowe, jeśli chodzi o tworzenie produktów turystycznych i zagospodarowania turystycznego w skali całej Wielkopolski. Z działań bieżących wymienić należy potrzebę jednolitego, czytelnego oznakowania całej Pętli, usunięcia przeszkód trakcyjnych oraz wprowadzenia (w pierwszym etapie), podstawowych elementów obsługi szlaku (pomosty, miejsca do cumowania jednostek pływających) w najważniejszych miejscowościach turystycznych i krajoznawczych, położonych na szlaku wodnym.

STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DO 2020 ROKU Przyjęta w grudniu 2005 r. Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. nawiązuje do treści dokumentu Strategii przyjętego w 2000 roku, wykorzystując wszystkie te jego zapisy, które miały charakter uniwersalny i mogły się odnosić do obecnej sytuacji w województwie wielkopolskim. Jednym z czterech generalnych celów strategicznych rozwoju województwa wielkopolskiego zawartym w Strategii jest Cel 2 „Zwiększenie efektywności wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa”. Dla tego celu wyróżniono cele szczegółowe, w tym m.in. cel 2.4 „Zwiększenie udziału usług turystycznych i rekreacji w gospodarce regionu”, w ramach którego, przewidziano do realizacji działania zmierzające do zwiększenia inwestycji w infrastrukturę poprawiającą stan zagospodarowania obszarów atrakcyjnych pod względem turystycznym i rekreacyjnym, w tym: wsparcia rozwoju bazy hotelowej i gastronomicznej, promocję przedsiębiorczości w tym sektorze, wsparcie rozwoju agroturystyki oraz promocję turystyki alternatywnej. W Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego, jedną z głównych dziedzin rozwoju regionu jest „Ład przestrzenny”, w ramach którego, zmierza się do osiągnięcia poziomu wyposażenia w infrastrukturę zgodnego ze standardami XXI wieku, konkurencyjnego i porównywalnego z wyposażeniem innych regionów oraz tworzącego spójny, zintegrowany system. Cele odpowiadają również celom dokumentów strategicznych na poziomie krajowym. Należą do nich:

KIERUNKI ROZWOJU TURYSTYKI DO 2015 ROKU W dokumencie podkreśla się fakt, iż turystyka jest ważną i nowoczesną sferą aktywności gospodarczej, a jednocześnie sferą działalności społecznej. Ponadto eksport usług turystycznych wpływa korzystnie na bilans płatniczy kraju oraz wyzwala redystrybucje dochodów z regionów bogatszych do biedniejszych.

199


Różnorodność walorów turystycznych województwa wielkopolskiego, stwarza znaczne możliwości, zarówno czynnego wypoczynku, jak i wzbogacenia wiedzy o przeszłości i kulturze. Mnogość obiektów kultury materialnej (kościoły, pałace, zamki i inne obiekty zabytkowe), jest potencjalną bazą dla tworzenia z nich produktu markowego w ramach różnych form turystyki (biznesowa, weekendowa, wypoczynkowa, archeologiczna, pielgrzymkowa, tranzytowa, przyrodnicza, czy wycieczki objazdowe). Przez województwo przebiega wiele różnych szlaków turystycznych. Należą do nich przede wszystkim, ważne szlaki kulturowe o zasięgach regionalnym i ponadregionalnym, jak Piastowski, Cysterski i Romański. Regionalna sieć szlaków turystycznych, uzupełnia Wielkopolski System Szlaków Rowerowych, który jest markowym produktem turystycznym regionu. Ogólnie, w Wielkopolsce wyznaczono łącznie ponad 3000 km szlaków rowerowych. Ponadto, w regionie powstały w ostatnim czasie szlaki konne, wyznaczone na terenie działania Międzygminnego Związku Turystycznego „Wielkopolska Gościnna”. Poza ogólnie znanym szlakiem kajakowym na Gwdzie, jest też kilka rzecznych i jeziornych szlaków regionalnych.

STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015 (SRK) Jest podstawowym dokumentem strategicznym, określającym cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić. Strategia Rozwoju Kraju jest nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno – gospodarczego kraju, stanowiącym punkt odniesienia zarówno dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Istotną rolą SRK, jest koordynowanie reform instytucjonalno – regulacyjnych, z działaniami finansowanymi ze środków UE, tak, aby poprzez efekt synergii te dwa obszary przynosiły możliwie największy efekt prorozwojowy. Głównym celem strategii, jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Przez podniesienie poziomu życia rozumiemy wzrost dochodów w sektorze gospodarstw domowych, ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, co prowadzi do podwyższenia poziomu wykształcenia społeczeństwa i podnoszenia kwalifikacji obywateli, wzrost zatrudnienia i wydajności pracy, skutkujące zarówno obniżeniem bezrobocia, jak i zwiększeniem poziomu aktywności zawodowej oraz poprawę zdrowotności mieszkańców Polski. Przez podniesienie jakości życia, rozumiemy istotną poprawę stanu i wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród obywateli, możliwość korzystania z funkcjonalnej i łatwo dostępnej infrastruktury technicznej i społecznej, życie w czystym, zdrowym i sprzyjającym środowisku przyrodniczym, uczestnictwo w życiu demokratycznym, uczestnictwo w kulturze i turystyce, przynależność do zintegrowanej, pomocnej wspólnoty lokalnej, umożliwiającej lepszą harmonizację życia rodzinnego i zawodowego oraz aktywność w ramach społeczeństwa obywatelskiego. Podniesienie poziomu i jakości życia, ma umożliwić polityka państwa, pozwalająca na szybki, trwały rozwój gospodarczy w perspektywie długookresowej, oparty na rozwoju kapitału ludzkiego, zwiększaniu innowacyjności i konkurencyjności gospodarki i regionów, w tym na inwestycjach w sferze badań i rozwoju, oraz na uzyskanie stabilnych warunków ekonomiczno – społecznych i środowiskowych zapewniających europejski poziom i jakość życia obywateli i rodzin w kraju i wspólnotach lokalnych. Funkcjonowanie wspólnoty i jej bezpieczeństwo, powinno być oparte o zasadę subsydiarności. W sytuacjach zagrożeń przerastających możliwości reagowania społeczności lokalnej, powinna ona mieć wsparcie właściwych organów administracji publicznej. Priorytetami strategicznymi są:

200


Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki;

Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej;

Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości;

Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa;

Rozwój obszarów wiejskich;

Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.

NARODOWY PLAN ROZWOJU Narodowy Plan Rozwoju, jest kompleksowym dokumentem określającym strategię społeczno-gospodarczą Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Dokument został przygotowany na podstawie wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Rady UE. Narodowy Plan Rozwoju przedstawia sytuację społeczno – ekonomiczną Polski i jej regionów, formułuje cele i zawiera opis strategii zmierzającej do osiągnięcia spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej z krajami i regionami Wspólnoty, szacuje spodziewane efekty planowanych interwencji i wpływ na przebieg procesów rozwojowych. Ponadto wskazuje kierunki i wielkość planowanego zaangażowania środków funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i środków krajowych oraz określa sposób koordynacji i wdrażania pomocy strukturalnej w okresie realizacji NPR. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007 – 2013 służy, jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych wyłącznie z zasobów środków krajowych oraz jako podstawa przygotowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Community Support Framework) dla Polski, czyli dokumentu określającego kierunki i wysokości wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych. Celem strategicznym NPR jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie celów cząstkowych, zdefiniowanych w odpowiedzi na wyzwania konkurencji globalnej, przed jakimi stoi Polska wraz z innymi krajami UE, oraz z wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a także szans i zagrożeń przed nią stojących w pierwszych latach członkostwa w UE.

NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA Cele strategiczne Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia:

warunki dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej;

warunki dla wzrostu zatrudnienia;

warunki dla rozwoju sektora usług;

warunki dla wzrostu poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski;

warunki do wyrównywania szans rozwojowych i wspomagania zmian strukturalnych na obszarach wiejskich;

mechanizmy partnerstwa. NSRO akcentują, iż luka infrastrukturalna (w tym dotycząca infrastruktury turystycznej), występująca na wszystkich poziomach sterowania rozwojem, ogranicza możliwości współpracy międzynarodowej Polski, paraliżuje rozwój aglomeracji miejskich i obszarów zurbanizowanych oraz redukuje poziom cywilizacyjny obszarów wiejskich.

201


PROJEKT STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI W LATACH 2007-2013 Doświadczenia rządu polskiego z pierwszego okresu programowania po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, umożliwiły uszczegółowienie zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2001 – 2006. Zmodyfikowano cel nadrzędny Strategii, którym stało się „tworzenie warunków prawnych, instytucjonalnych, finansowych i kadrowych rozwoju turystyki, sprzyjających rozwojowi społeczno – gospodarczemu Polski oraz podniesieniu konkurencyjności regionów i kraju, przy jednoczesnym zachowaniu walorów kulturowych i przyrodniczych”. Realizacja celów poszczególnych obszarów, ma za zadanie rozwój przemysłu turystycznego, opartego na nowoczesnych, konkurencyjnych i wysokiej jakości produktach i usługach turystycznych, respektującego zasady zrównoważonego rozwoju. Misja polskiej turystyki zakłada ponadto, że turystyka będzie narzędziem społeczno-gospodarczego rozwoju regionów poprzez uczynienie z Polski kraju atrakcyjnego dla turystów krajowych i zagranicznych. Wypełnianie misji następować będzie nie tylko poprzez zaproponowaną strukturę celów i działań Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2007 – 2013, ale także poprzez realizację zapisów dotyczących rozwoju turystyki w Projekcie Narodowego Planu Rozwoju 2007 – 2013 wraz z uzupełniającymi programami operacyjnymi oraz innych równoległych dokumentów strategicznych m.in. z zakresu rozwoju regionalnego, kultury, transportu, obszarów wiejskich i innych. Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2007-2013 to dokument rządowy, który stanowi koncepcję modernizacji polskiej turystyki, z uwzględnieniem uwarunkowań jej rozwoju, priorytetów i celów rozwoju, rozwiązań strategicznych oraz sytemu wdrażania i monitorowania. Proponowane w dokumencie cele i priorytety mają sprzyjać budowaniu silnych podstaw gospodarki turystycznej oraz zwiększaniu jej roli i znaczenia w gospodarce narodowej. Strategiczne cele kierunkowe Strategii:

Cel operacyjny I.1 - Kreowanie i rozwój konkurencyjnych produktów turystycznych;

Cel operacyjny I.2 – Rozwój infrastruktury turystycznej;

Cel operacyjny I.3 – Integracja produktów i oferty turystycznej regionów;

Cel operacyjny I.4 – Rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki;

Cel operacyjny I.5 - Rozwój wiodących typów turystyki;

Cel operacyjny II.1 – Przygotowanie kadr operacyjnych gospodarki turystycznej;

Cel operacyjny III.1 - Usprawnienie systemu informacji turystycznej;

Cel operacyjny III.2 – Zwiększenie efektywności działań marketingowych w turystyce;

Cel operacyjny IV.1 – Kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i podnoszący wartość przestrzeni;

Cel operacyjny IV.2 – Zwiększanie dostępności turystycznej regionów przez rozwój transportu.

Zgodnie ze wskazaniami omawianego dokumentu, zadania zapisane w projekcie zmierzają do rozwijania turystyki, w oparciu o łączenie aktywności wielu podmiotów i potencjałów będących w ich dyspozycji. Oferta turystyczna będzie adresowana w dużej części na rynki światowe. Istotnym podkreślenia jest fakt, zapisania w omawianej Strategii Rozwoju Turystyki, „turystyki wodnej” oraz „turystyki na obszarach wiejskich”, jako kluczowych typów turystyki dla Polski w najbliższych latach.

202


Działanie IV.2.4 Strategii Rozwoju Turystyki na lata 2007-2013, wskazuje na szczególną potrzebę: „Wsparcia budowy i modernizacji portów pasażerskich żeglugi śródlądowej i morskiej z uwzględnieniem ruchu turystycznego”. Działanie zakłada budowę i modernizację stanic wodnych, portów żeglarskich i pasażerskich, włączonych w systemy ratownictwa, ułatwiających dostęp do informacji oraz równolegle przeprowadzenie modernizacji i budowy szlaków wodnych, śluz, jak również poprawę bezpieczeństwa żeglugi, zwiększając dostępność i ofertę turystyki wodnej w Polsce, przy zachowaniu rygoru ekologicznego. Wsparcie dotyczy obiektów realizowanych nad morzem, na obszarze systemów jezior oraz rzek o znaczeniu turystycznym. Szczególny nacisk, położony jest na budowę rozwiązań sieciowych, powiązanych oraz oferujących wysoki standard usług i zapewnieniem warunków bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa ekologicznego.

POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA NA LATA 2007-2010 Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2011-2014

W Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014, określono najważniejsze problemy, których sposób rozwiązania w tych latach decydować będzie o przyszłym kształcie polityki ekologicznej i możliwości osiągania jej celów oraz o miejscu Polski, w tworzeniu i realizowaniu wspólnotowej polityki ekologicznej. Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa, jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego. Realizacja tego celu, osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania, w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Stad celami realizacyjnymi Polityki ekologicznej są:

wzmacnianie systemu zarządzania ochrona środowiska;

ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody;

zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii;

dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkańców Polski;

ochrona klimatu. Priorytety 2 – 5 zgodne są z celami VI Programu Działań na Rzecz Środowiska UE oraz Odnowioną Strategią UE, dotyczącą Trwałego Rozwoju. W ten sposób realizacja krajowej polityki ekologicznej, wpisywać się będzie w osiąganie celów tej polityki na poziomie całej Wspólnoty.

KRAJOWA STRATEGIA OCHRONY I UMIARKOWANEGO UŻYTKOWANIA RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ WRAZ Z PROGRAMEM DZIAŁAŃ

Celem nadrzewnym Krajowej Strategii Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej wraz z Programem Działań, jest zachowanie całego rodzimego bogactwa przyrodniczego oraz zapewnienie trwałości i możliwości rozwoju wszystkich poziomów jego organizacji (wewnątrz gatunkowego, między gatunkowego i podgatunkowego). Ochrona różnorodności biologicznej musi obejmować przyrodę całego kraju, bez względu na formę jej użytkowania, obszary objęte ochrona i użytkowanie gospodarcze oraz stopień jej przekształcenia lub zniszczenia. W zrównoważonym rozwoju turystyki, powinny być uwzględniane oczekiwania, wynikające z preferencji turystów oraz stopień zagospodarowania przestrzeni turystycznej (obciążenie ruchem oraz intensywność zagospodarowania – przystosowania do realizacji różnych

203


rodzajów i form turystyki), gwarantujące ochronę środowiska w aspekcie niedopuszczenia do jego degradacji i zachowania walorów naturalnych. Interakcje między turystyką a środowiskiem naturalnym, można rozpatrywać w dwojaki sposób. Z jednej strony, turystyka, jako biorca, wykorzystuje zasoby środowiska niemal bezgranicznie. Stanowią one bowiem częst,o istotę produktu turystycznego, wyznaczając jednocześnie jego atrakcyjność i wartość. Z drugiej jednak strony, działalność turystyczna, obok innych rodzajów działalności gospodarczej, staje się dość znaczącą częścią siły niszczącej środowisko naturalne, która destabilizuje funkcje jego zasobów, zakłócając tym samym mechanizm wykorzystywania ich w procesie tworzenia i oferowania produktu turystycznego.

INNE DOKUMENTY NA POZIOMIE UNIJNYM: Turystyka jest częścią rynku wewnętrznego Wspólnot Europejskich. Prowadzone w tym obszarze działania, musza służyć realizacji celów gospodarczych Wspólnoty, realizowanych w ramach odnowionej Strategii Lizbońskiej. Cele te zostały zaproponowane w Komunikacie KE „Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – nowy początek Strategii Lizbońskiej” – oraz zaakceptowane przez Radę Europejską. Są nimi wzrost gospodarczy i zatrudnienie pozostające w pełnej zgodności z celem zrównoważonego rozwoju. Kierunki prowadzonych na szczeblu UE działań w turystyce zostały określone w Komunikacie Komisji z 22 marca 2006 r. zatytułowanym „Odnowiona polityka turystyczna UE: Ku silniejszemu partnerstwu na rzecz turystyki europejskiej”. Dokument ten określa co, i w jaki sposób Komisja zamierza zrobić w obszarze turystyki w obecnych ramach prawnych, aby wykorzystać turystykę dla realizacji celów odnowionej Strategii Lizbońskiej. Zgodnie z tym dokumentem, do głównych wyzwań stojących przed turystyką europejską należą: globalizacja, zmiany demograficzne, rozwój transportu, spadek udziału Europy w światowym rynku turystycznym. Te wyzwania sprawiają, że Europa musi się skoncentrować na podnoszeniu swojej konkurencyjności. Większa konkurencyjność przemysłu turystycznego oraz zrównoważenie w zakresie miejsc celów podróży (destynacji), również przyczyniłoby się do sukcesu odnowionej Strategii Lizbońskiej, zadowolenia turystów oraz zabezpieczenia pozycji Europy jako celu nr 1 podróży turystycznych na świecie. W komunikacie podkreślono, że wyzwania, przed jakimi stoi turystyka europejska, wymagają spójnej odpowiedzi w zakresie polityki turystycznej na szczeblu UE. Przyjęto, że ta „odnowiona europejska polityka turystyczna”, powinna być prowadzona w oparciu o dotychczas zdobyte doświadczenia i koncentrować się na jasnych i realistycznych celach, powszechnie akceptowanych przez podmioty odpowiedzialne za podejmowanie decyzji, pracodawców i pracowników, a także przez społeczności lokalne. Powinna w najlepszym możliwym stopniu wykorzystywać dostępne zasoby oraz wszelkie możliwe synergię. Powinna opierać sie na całym szeregu działań już przeprowadzonych oraz musi wyraźnie oferować wartość dodana względem polityk oraz środków krajowych i regionalnych. Komunikat odwołuje się do działań, które zostały określone w następujących dokumentach WE:

Komunikacie Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Gospodarczego i Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 25 listopada 2003 r. - Podstawowe kierunki dotyczące zrównoważonego rozwoju turystyki europejskiej;

204


Konkluzjach Rady z 18 kwietnia 2005 r. w sprawie zrównoważonego rozwoju turystyki europejskiej;

Dokumencie „Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – nowy początek Strategii Lizbońskiej”, który stanowił podstawę decyzji Rady Europejskiej o odnowieniu Strategii Lizbońskiej i wyznaczeniu priorytetów wzrostu i zatrudnienia, do którego odwołuje się Komunikat KE w sprawie odnowionej polityki turystycznej.

Przyjęto, że europejska polityka turystyczna, powinna mieć charakter komplementarny względem polityk realizowanych w państwach członkowskich. Głównym celem tej polityki, będzie podniesienie konkurencyjności europejskiego przemysłu turystycznego oraz stworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy, poprzez zrównoważony wzrost turystyki w Europie i na świecie. Instrumentami realizacji tej polityki będą:

koordynacja działań prowadzonych w ramach Komisji;

współpraca na szczeblu krajowym z zainteresowanymi podmiotami;

podejmowanie na szczeblu Wspólnoty działań wspierających rozwój turystyki. W roku 2004 powołano Grupę ds. Zrównoważonego Rozwoju Turystyki dla opracowania Agendy 21 dla turystyki. Grupa zakończyła prace w 2007 roku, przedstawiając raport zatytułowany „Działania na rzecz bardziej zrównoważonej turystyki europejskiej”. Podkreślono w nim, że turystyka jest branżą szczególnie związaną ze zrównoważonym rozwojem. Zdaniem twórców Raportu, osiągniecie celów zrównoważonego rozwoju, wymaga sprostania 8 kluczowym wyzwaniom, do których zaliczono: 1) redukcje sezonowości popytu, 2) ograniczenie negatywnego oddziaływania transportu turystycznego na środowisko, 3) poprawę jakości zatrudnienia w turystyce, 4) utrzymanie i podniesienie dobrobytu społeczności lokalnych oraz jakości ich życia, 5) minimalizowanie wykorzystania zasobów i produkcji odpadów, 6) ochronę i nadawanie wartości dziedzictwu naturalnemu i kulturowemu, 7) zapewnienie wszystkim grupom społecznym dostępu do turystyki, 8) wykorzystanie turystyki jako narzędzia w globalnym, zrównoważonym rozwoju. Raport stanowił podstawę do opracowania następujących dokumentów:

Komunikatu Komisji z dnia 19.X.2007r. „Agenda dla zrównoważonej i konkurencyjnej turystyki europejskiej”;

Konkluzji Rady z dnia 22.XI.2007r. „w sprawie agendy dla zrównoważonej i konkurencyjnej turystyki europejskiej”.

Dokumenty te, wyznaczają zadania dla poszczególnych grup interesariuszy (Komisji Europejskiej, Państw Członkowskich, branży turystycznej oraz innych, zainteresowanych rozwojem turystyki, podmiotów). Wdrożenie Agendy jest procesem długofalowym, zatem wymaga od interesariuszy uwzględnienia ich w kierunkach działania na najbliższe lata.

205


11. SZCZEGÓŁOWE ZAŁOŻENIA STRATEGICZNE

11.1 UNIKALNA CECHA MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO Hasłem przewodnim (ideą, mottem, wartością) dla całej Strategii Promocji, powinny stać się stanice wodne (nowoczesne przystanie jachtowe), pobudowane na rzece Noteć. Spośród wszystkich sfer scharakteryzowanych i opisanych w części I, sfera środowisko naturalne jest najmocniejszą, zarówno dla miasta Czarnków, jak i dla gminy Drawsko. „Posiadanie” na swym obszarze rzeki Noteć, czystych lasów z bogatym runem leśnym, licznych jezior, powinno stać się podstawą do budowy szerokiego wachlarza działań promocyjnych. Głównym atutem gminy miasta Czarnków jest jej korzystna lokalizacja w pradolinie Noteci, na skraju Puszczy Noteckiej, w pobliżu pięknych jezior. Stąd też często określana jest ona mianem jednego z najpiękniejszych zakątków Wielkopolski tzw. „Szwajcarią Czarnkowską". Stolicą regionu jest Czarnków leżący na skraju Kotliny Gorzowskiej i Wysoczyzny Chodzieskiej. Miasto jest malowniczo wpisane wąskim pasem między Noteć, a strome krawędzie doliny. Największym z kolei atutem gminy Drawsko, jest jej położenie w samym sercu Puszczy Noteckiej. Na piaszczystych terenach puszczy rośnie tu głównie sosna pospolita i brzoza brodawkowata, żyją dziki, jelenie i sarny. Na skraju lasów i na łąkach spotkać można lisy i zające. Płynącą przez gminę rzekę Miałę zasiedlają bobry. Znaczną cześć terenu znajduje się w strefie chronicznego krajobrazu. Wśród pomników przyrody znaleźć można 6 głazów narzutowych (granitów) zlokalizowanych na terenie leśnictwa Drawsko i Kamiennik oraz nadleśnictwa Potrzebowice, 4 drzewa – wśród nich najstarsza w kraju grusza pospolita oraz dąb „Patriarcha”. Niewątpliwą atrakcją obszaru są liczne, urokliwe jeziora, w większości o powierzchni do 10 ha oraz Piast i Długie – z lustrem wody w granicach 15 ha. Ich średnia głębokość nie przekracza 5 m. Większość jezior znajduje się w południowej części gminy, pomiędzy wsiami Kwiejce Nowe i Piłka. Obecnie zagospodarowane turystycznie są jeziora: Piast w Kwiejcach, Moczydło w Marylinie i Długie w osadzie Borzysko Młyn. Region słynie z bogactwa runa leśnego - sezon grzybowy w lipcu zaczynają kurki i kanie, później znaleźć można podgrzybki, borowiki, koźlarze, maślaki, okres zbiorów kończą popularne zielonki. Obficie występują tu także jagody i jeżyny.

206


11.2 KLUCZOWE WARTOŚCI MARKI34

Tożsamość marki może być zdefiniowana, jako zestaw cech i wyobrażeń przypisywanych marce. Jest ona więc pojęciem

abstrakcyjnym, tworzonym w świadomości konsumentów, co ma szczególne znaczenie w procesie jej kreowania.

Aby określić kluczowe wartości marki, należy na początku zdefiniować jej tożsamość. Podobnie jak tożsamość przedsiębiorstwa, tożsamość gminy, jest przedmiotem planowania i świadomych działań w gminie i poza nią. Tożsamość gminy, tworzy więc wszystko to, co jest dla niej charakterystyczne, stanowiąc podstawę do oceny jej wizerunku przez otoczenie, czyli jest to obiektywny stan składający się z wielu elementów, które identyfikują gminę. Elementy te, jeśli są odpowiednio zaprojektowane i stosowane, zwiększają prawdopodobieństwo uzyskania zbieżności pomiędzy realnymi cechami gminy, a tym, jak jest ona postrzegana. Na instrumenty tożsamości gminy, składają się zatem symbole wizualne, identyfikujące gminę, ale też wszelkie działania, sposób postępowania, wydarzenia w gminie, sposoby komunikacji z grupami docelowymi, wygląd gminy itp. Na tożsamość marki składają się jej cechy osobowości oraz kluczowe wartości. Bardzo ciekawą i często stosowaną metodą badania tożsamości marki jest właśnie personifikacja (uosobienie, nadanie cech ludzkich). U podstaw tej metody leży założenie, że marki (produkty gmin) mają swoją osobowość, którą można opisać przypisując im ludzkie cechy. Marka, podobnie jak osoba, może być charakteryzowana za pomocą cech osobowości. Celem analizy osobowości jest określenie, jakie cechy posiada, czy też ma posiadać dana marka. Kluczowe cechy marki, czyli gdyby gmina miasta Czarnków i gmina Drawsko były osobą to byłaby ona:

Przyjazna – w gminach panuje przyjazna, gościnna atmosfera, mieszkańcy są pozytywnie nastawieni do gości – turystów;

Atrakcyjna – piękna, z niezapomnianymi widokami, mnogością atrakcji, bogactwem fauny i flory;

Zrelaksowana – w gminach czas płynie wolniej, można „usłyszeć ciszę”, wypocząć; Czysta – obie gminy są czyste i zadbane, czyste powietrze i woda w jeziorach i

rzekach, czyste lasy; Naturalna – obszary NATURA 2000, Dolina Noteci, bogactwo fauny i flory, dzikość

przyrody; Pomysłowa – w obu gminach można ciekawie i różnorodnie spędzić czas wolny.

Kluczowe wartości, na których oparto budowanie marki to:

natura,

rodzina,

piękno,

dziedzictwo historyczne i kulturowe,

harmonia,

współdziałanie,

przyjaźń,

radość,

34

Opracowano na podstawie książki pt. „Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej.

207


otwartość,

bezpieczeństwo.

208


11.3 LOGO I HASŁO PROMOCYJNE35 Kreowanie systemu prezentacji i identyfikacji gminy, wiąże się z jej „przedstawianiem się”, poprzez odpowiedni system symboli i oznaczeń, który oddaje treść zachowań w gminie i cech charakterystycznych produktu markowego.

Cechy indywidualne produktu markowego - nazwa, logo, charakterystyczne kolory, herb, flaga, hymn, symbole architektury, oznaczenia ulic, jak i ład przestrzenny.

Niezbędna jest spójność tych elementów, tak, aby gmina postrzegana była w sposób jednolity, zgodnie z przyjętą tożsamością. Niezwykle istotną sferę systemu prezentacji i identyfikacji gminy, stanowi system identyfikacji wizualnej gminy, czyli tzw. SIW. Kluczową decyzją jest wybór odpowiednich symboli graficznych, za pomocą których gmina, będzie mogła zostać szybko i skutecznie zidentyfikowana. Symbole mogą wywodzić się z takich obszarów funkcjonowania gminy, jak:

potencjał ludzki – osoby pochodzące z gminy, lokalni liderzy, postacie fikcyjne, cechy mieszkańców;

architektura – czyli charakterystyczne obiekty architektoniczne – budowle zarówno zabytkowe, jak i współczesne, pomniki, place, ulice, molo;

przedsiębiorstwa, produkty, marki;

nauka, religia, uczelnie, szkoły, wydarzenia naukowe, miejsca kultu religijnego, wydarzenia religijne, postaci związane z religią;

przyroda – osobowości natury, zwierzęta, rośliny, zjawiska przyrodnicze;

sport - znani sportowcy, drużyny sportowe, obiekty sportowe;

muzyka, film, sztuka, gmina, jako miejsce akcji filmu, programu, serialu, program TV, motyw miasta w serialu, piosence, filmie, ośrodki kulturalne, artyści tworzący w gminie lub się z niej wywodzący;

wydarzenia jednorazowe (historyczne lub współczesne), cykliczne, targi, wystawy;

inne – specjalności kulinarne, stroje, mity, legendy, podania, powiedzenia36.

Na podstawie analiz dokonanych w części I strategii oraz na podstawie badań wizerunku zewnętrznego i wewnętrznego (patrz punkt 3) ustalono, iż najważniejszym atutem gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, jest

PRZYRODA, środowisko naturalne i związane z nim walory – lasy, jeziora, bogactwo runa leśnego (głównie grzyby), rzeki, w tym w szczególności Noteć.

Ustalono, iż w związku z tym, produktem markowym dla gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko będzie PRZYSTAŃ na Noteci, wokół której zbudowana zostanie cała koncepcja promocji – w tym także system

identyfikacji wizualnej. Przystań (produkt markowy) stanie się swoistym centrum, wokół którego

rozwinięty i przeprowadzony zostanie, szeroki wachlarz działań marketingowych i promocyjnych. Będą to m.in. opisane w kolejnych punktach, działania

kulturalne – imprezy, festyny itp., sportowe, infrastrukturalne – wytyczenie

35

Korzystano z definicji za encyklopedią internetową – Wikipedią. 36

„Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej.

209


oznakowanych szlaków rowerowych, pieszych i wodnych. Odtąd większość działań promocyjnych prowadzonych przez gminę miasta

Czarnków oraz gminę Drawsko, powiązana będzie z przystanią i będzie miała na celu jej promocję, zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną.

Wprowadzony system identyfikacji wizualnej będzie jednolity i w jasny, klarowny sposób, nawiązujący do promowanego produktu markowego (np. na

plakatach, bilbordach, tablicach informacyjnych ustawionych na szlakach, ulotkach, w miejscach publicznych – zamieszczone zostanie m.in. logo oraz

motto). Logo – to graficzny znak towarowy, spełniający rolę marketingową, a jednocześnie informacyjną, poprzez skrótowe, ale łatwo zauważalne i łatwo zapamiętywane przedstawienie symbolu firmy, instytucji, organizacji, lub też (np. flaga europejska) jakiejś idei, pomysłu, ale także mogące spełniać rolę, jako charakterystyczne oznaczenie czegoś, czyli spełniające rolę znaku informacyjnego. Głównym zadaniem logo jest wstępne nakierowanie osoby na symbolizowany podmiot poprzez:

przyciągnięcie uwagi oglądającego formą graficzną, wyróżniającą to logo z otoczenia, a następnie

powiązanie emocjonalne danej osoby, z symbolizowanym podmiotem, poprzez formę graficzną, odpowiadającą charakterem danemu podmiotowi.

Logo zawsze nawiązuje w jakiś sposób do przedstawianego tematu. Często konstruowane jest ze stylizowanych i pomysłowo zaaranżowanych pierwszych liter nazwy symbolizowanego podmiotu, lub też zawiera charakterystyczne dla danego podmiotu elementy graficzne. Może jednak symbolizować jakąś ideę jedynie swoim kształtem, lub wywoływanym nastrojem (np. zawierać linie łagodne lub łamane, albo też zawierać kolorystykę jaskrawą lub stonowaną). Zawsze jednak powinno podkreślać i w skondensowany sposób podsumowywać, wizerunek przedstawianego tematu. Powinno u odbiorcy wywoływać odpowiednie skojarzenia oraz nastrój, a jeśli to możliwe, motywować również do pożądanej reakcji.

Logo gminy miasta Czarnków i logo gminy Drawsko powinny budzić pozytywne skojarzenia z tymi miejscami oraz określać ich charakter i specyfikę – przede wszystkim nawiązywać do

walorów środowiskowych – rzeki Noteci i produktu markowego – przystani wodnej.

Logo: Zakłada się ogłoszenie konkursów (odrębnego dla gminy miasta Czarnków i dla gminy Drawsko) na opracowanie logo (skierowanych wyłącznie do mieszkańców lub - co jest często praktykowane - o charakterze ogólnopolskim). Celem konkursów będzie wyłonienie najlepszego, najciekawszego znaku graficznego - logo gminy miasta Czarnków oraz gminy Drawsko, charakteryzującego się wysokim poziomem artystycznym. Logo będzie miało zastosowanie w materiałach informacyjnych i promocyjnych gminy miasta Czarnków oraz gminy Drawsko, w tym m.in. w materiałach elektronicznych, grafice

210


internetowej, na banerach promocyjnych, publikacjach prasowych, albumowych, katalogach, pocztówkach itp. Regulamin konkursu oraz karta zgłoszenia, zostaną zamieszczone na stronach internetowych gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, w prasie lokalnej oraz na plakatach informacyjnych.

Hasło:

„Czarnków i Drawsko – przystań dla każdego”

*****

„Czarnków i Drawsko – bezpieczna, trwała, wyjątkowa przystań”

*****

„Tu jest twoja przystań…”

***** „Tu właśnie jest przystań dla każdego”

*****

„UWAGA turysto – przystań!”

Zaproponowane powyżej hasła promocyjne dla gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, są przede wszystkim dwuznaczne i oddają wartość, rangę, znaczenie i atrakcyjności tych miejsc – „przystań” kojarzy się bowiem z jednej strony z przystanią, wodą, rzeką Noteć (które są podstawą „wyjątkowości” gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko), z drugiej zaś – „przystań” - to bezpośredni zwrot zapraszający do odwiedzenia danego miejsca, zatrzymania się, zobaczenia, czy wreszcie do zamieszkania. Zakłada się, iż hasło współgrać będzie z logo wybranym w drodze konkursu (planuje się rozpisanie dwóch konkursów - osobnego dla gminy Drawsko i gminy miasta Czarnków), pokazującym różnorodność możliwości spędzania czasu wolnego, pracy i życia w obu gminach, a jednocześnie harmonię – przystań to bowiem w skojarzeniach miejsce bezpieczne, spokojne, takie do którego się wraca. Na bazie wybranego logotypu i hasła, zaproponowane zostaną główne produkty w ramach marki gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, jak również działania promujące oraz wytyczne do systemu identyfikacji wizualnej (SIW).

211


12. PRODUKTY POZYCJONUJĄCE I DZIAŁANIA PROMOCYJNE GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO37

12.1 PODSTAWOWY WYRÓŻNIK MARKI – CZYLI UNIKALNA CECHA GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO

Ostatnim elementem składającym się na tożsamość gminy, jest system komunikacji gminy z otoczeniem zewnętrznym oraz z podmiotami wewnątrz gminy. Ten aspekt jest szczególnie ważny, ponieważ tożsamość gminy, może być zaakceptowana i urzeczywistniona jedynie przez społeczność obecną na jej terenie. Komunikacja marketingowa, to zespół środków i głównych instrumentów, za pomocą których gmina komunikuje się ze społecznością lokalną, promuje na zewnątrz w województwie czy kraju oraz przekazuje środowisku informacje charakteryzujące jej profil społeczno – ekonomiczny, swoje atuty, atrakcje, osiągnięcia, zamierzenia, uzasadnienia dla swoich decyzji strategicznych i taktycznych38. Jak już wielokrotnie podkreślano w dokumencie, wyróżnikiem marki ma być przystań wodna na Noteci - atrybut miejsca. Zarówno gmina miasta Czarnków, jak i gmina Drawsko powinny więc być wyraźnie kojarzone z Notecią i przystanią, która stanie się główną cechą rozpoznawalną. Stąd też niezwykle ważne jest silne eksponowanie logo (wyłonionego w drodze konkursu) i motywu przystani wodnej, zarówno poprzez system identyfikacji wizualnej, jak i podejmowane działania promocyjne.

Wykreowanie wszelkiego rodzaju miejsc, wydarzeń, gadżetów z jednolitym systemem oznakowania (kolorystyka, logo, motto) podkreśli rozpoznawalność i skojarzenie gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko z motywem przystani i

rzeki (jednolity system wizualizacji graficznej oraz klarowny i jasny przekaz, jeśli chodzi o wydarzenia społeczne,

kulturalne i sportowe – przystań motywem przewodnim). PROPOZYCJE DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z MOTYWEM PRZYSTANI TO:

zakłada się wprowadzenie motywu rzeki Noteć i przystani do przestrzeni publicznej - mała architektura w postaci np. koszy na śmieci w kształcie łódeczek, statków pasażerskich lub kajaków;

stworzenie sieci produkcji i dystrybucji lokalnych pamiątek z motywem rzeki i przystani, najlepiej wykonywanych z naturalnych materiałów (takich jak np. drewno, skóra, kamień, szkło) np. rzeźby, płaskorzeźby, wszelkiego rodzaju ceramika;

motyw rzeki i przystani na tablicach informacyjnych przy atrakcjach, w miejscach przystankowych na szlakach wodnych i rowerowych, przystankach komunikacji publicznej, „witaczach” przy wjeździe do gminy oraz do miasta, w centrum miasta oraz gminy,

wprowadzenie znaków ostrzegawczych – „UWAGA TURYSTO – przystań!” m.in. na szlakach;

38

„Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz

Anny Kowalewskiej.

212


wykonanie materiałów drukowanych z motywem rzeki i przystani np. ulotki, pocztówki, foldery itp.;

stworzenie serii innych gadżetów promocyjnych wykorzystujących motyw rzeki i przystani tj. np. domino lub puzzle z tematyką wodną, kolorowanki, zeszyt gier i zabaw dla dzieci i dorosłych z motywem rzeki i przystani (np. gra z planszą w postaci rzeki i zaznaczonymi walorami środowiska naturalnego, oczywiście przystań na Noteci jako miejsce docelowe w grze – kto pierwszy dotrze do niej swoim pionkiem wygrywa), maskotki – torby, kubki, czapki, breloki, koszulki itp.,

organizacja imprez i konkursów powiązanych z wodą, tematyką wodną i bezpośrednio z przystanią.

213


12.2 GŁÓWNE PRODUKTY TURYSTYCZNE W RAMACH MARKI CZARNKÓW I DRAWSKO

Jak już wielokrotnie wspominano w Strategii, najważniejszy atut gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko to czyste, nieskażone środowisko naturalne – lasy, bogactwo fauny i flory, runo leśne - w tym grzyby i woda - piękne, czyste liczne jeziora (na terenie gminy Drawsko), rzeki, zbiorniki wodne, różnorodne gatunki ryb. Walory te stwarzają idealne warunki m.in. do żeglowania, wędkowania, nurkowania, spływów kajakowych, kąpieli. W związku z tym ciężar, jeśli chodzi o produkty turystyczne, położony powinien być na wodzie – rzece Noteć i jeziorach zlokalizowanych w gminie Drawsko. „Czarnkowska Przystań” i „Drawska Przystań” - to nazwa produktu i jednocześnie slogan, który może być wykorzystany do promocji wody – rzeki Noteć i licznych jezior na terenie gminy Drawsko. Odbiera się go bowiem dwuznacznie - „Przystań” jako marina, przystanek dla wodniaków, turystów szukających wrażeń i odpoczynku przy i na wodzie oraz „Przystań” – jako zaproszenie do odwiedzenia danego miejsca, zatrzymania się choćby na chwilę, zobaczenia, spacerów czy wreszcie do zamieszkania. Na produkt i markę PRZYSTAŃ (oraz inne produkty turystyczne), składają się następujące propozycje, które promowane mogą być zbiorczo lub jako każda z osobna:

PROPOZYCJA WSPÓLNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO:

„ŚWIĘTO NOTECI czyli MIĘDZYGMINNE WYCZYNY SPORTOWE”. Zakłada się, iż

czarnkowski OSiR, w porozumieniu z władzami gminy Drawsko i gminy miasta Czarnków, ośrodkami kultury oraz m.in. szkołami, będzie organizatorem nowej imprezy pod roboczą nazwą „Święto Noteci” związanej w głównej mierze ze sportem, ale nie tylko. Planowane są zawody sportowe dla amatorów oraz profesjonalistów, jak również dla całych rodzin. Będzie to masowa impreza 2-dniowa - 1 dzień w Czarnkowie, 1 w Drawsku. Wykorzystane zostaną obiekty OSiRu w Czarnkowie, takie jak: bieżnia, boiska, basen oraz obie przystanie. Impreza przeznaczona dla mieszkańców i turystów, organizowana będzie w sezonie letnim i będzie miała charakter pikniku sportowego. Główne założenia i atrakcje imprezy:

wszyscy chętni będą mogli dokonać największego wyczynu swojego życia i znaleźć się w „Międzygminnej Księdze Wyczynów” (konkurencje np. rzut jajkiem na odległość, obieranie ziemniaków na czas itp.);

konkurencje sportowe będą przeznaczone dla osób indywidualnych i drużyn (np. biegi, skok w dal, sztafeta itp.),

konkurencje dla rodzin – przeciąganie liny, biegi w workach, przenoszenie piłeczki ping - pongowej na łyżce, wyścig spętanych - rodzic biegnie razem z dzieckiem, lecz ich nogi są związane szarfą itp.;

odbędzie się bieg uliczny (mini maraton) po Czarnkowie (różne kategorie wiekowe i zróżnicowane dystanse);

będą miały miejsce występy znanych zespołów muzycznych;

odbędą się pokazy sztuk walki;

odbędą się pokazy „Strong-manów”;

odbędzie się mecz piłki nożnej „Gmina miasta Czarnków kontra gmina Drawsko” (drużyny składać się będą m.in. ze znanych osób – przedstawicieli władz, radnych, przedsiębiorców, nauczycieli);

przeprowadzona zostanie loteria fantowa, z której dochód przekazany zostanie np. na dwa stypendia - dla uzdolnionego młodego sportowca, mieszkańca gminy

214


miasta Czarnków oraz mieszkańca gminy Drawsko (wytypowanego wcześniej na podstawie osiągnięć sportowych przez nauczyciela sportu, dyrekcję, bądź lokalne władze);

spotkania z mistrzem (co roku zaproszona zostanie gwiazda sportu – piłkarz, koszykarz, siatkarz, lekkoatleta);

ogródki piwne, stoiska potraw lokalnych, dla spragnionych - stoiska z napojami, grillowanymi potrawami i kulinarnymi niespodziankami;

na terenie przystani odbędą się m.in. wyścigi kajaków oraz „puszczanie” papierowych statków na wodzie (który pierwszy pokona linię mety – wygrywa);

odbędą się liczne gry i zabawy sportowo – rekreacyjne, m.in. mini turnieje gry w piłkarzyki, w darta, rzuty piłką do celu, strzelanie z łuku, strzelanie paintballowe itp.;

wręczone zostaną nagrody i upominki w poszczególnych kategoriach sportowych i zabawowych oraz puchary i dyplomy;

wieczorem przewiduje się wspólne biesiadowanie na terenie przystani;

pozostałe atrakcje - zwłaszcza dla najmłodszych (opcjonalnie): dmuchane zjeżdżalnie, zamki, gąsienice, skocznie, wata cukrowa i popcorn, konkursy plastyczne, „malowanie buziek”, gry i zabawy z animatorami – przebranymi np.za klowna, estradowe występy artystyczne – dzieci i zaproszone zespoły, wspólne

śpiewanie, przejażdżki na koniach i kucykach.

215


PROPOZYCJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH CZARNKOWA39:

** OZNACZONO PRODUKTY TURYSTYCZNE GMINY MIASTA CZARNKÓW, KTÓRE NIE

SĄ BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE Z WODĄ, NOTECIĄ I PRZYSTANIĄ WODNĄ, ALE MOŻLIWE JEST ICH Z NIĄ ŁĄCZENIE (CO BEZ WĄTPIENIA STANOWI ICH DUŻY ATUT). NAJWAŻNIEJSZYM OBOK PRZYSTANI WODNEJ PRODUKTEM TURYSTYCZNYM, MA

SZANSĘ STAĆ SIĘ CZARNKOWSKI BROWAR, KTÓRY WYMAGA ODPOWIEDNIEJ PROMOCJI POPRZEZ NP. IMPREZĘ O ZASIĘGU OGÓLNOPOLSKIM.

INNYM WAŻNYM PRODUKTEM JEST OSIR I JEGO BAZA SPORTOWA, W OPARCIU O KTÓRĄ ZAPROPONOWANE ZOSTAŁY NIEKTÓRE DZIAŁANIA PROMOCYJNE

(IMPREZY, FESTYNY, KONKURSY ITP.).

CZARNKOWSKIE WYCZYNY SPORTOWE** Jednym z bardzo silnych elementów na turystycznej mapie Czarnkowa, jest Ośrodek Sportu i Rekreacji, dysponujący szerokim zapleczem infrastrukturalnym, o charakterze sportowym. Na bazie tej infrastruktury może zostać stworzone regionalne centrum wyczynowe (Czarnkowskiego Centrum Wyczynów Sportowych). Inspiracją pomysłu jest popularny program telewizyjny „Siłacze” oraz nowy program „Whiped – out - Wymiatacze”; Idea pomysłu zasadza się na wypromowaniu OSiR-u, jako sportowego parku, w którym można sprawdzić samego siebie, pokonać własną słabość i osiągnąć jak najlepsze wyniki. Kluczowym elementem produktu jest wynik, traktowany jako rekord, najlepsze osiągnięcie w konkretnej kategorii. Tego typu park sportowy będzie zarówno bazą do organizacji obozów sportowych, jak i atrakcją turystyczną dla indywidualnych przybyszów spędzających czas na terenie miasta i gminy Czarnków. Rosnąca popularność aktywnych form rekreacji i wypoczynku stwarza możliwość rozwoju tego typu produktu; Należy się skoncentrować na wykreowaniu parku sportowego jako:

o miejsca organizacji imprez masowych, podczas których dokonuje się największych wyczynów w poszczególnych dyscyplinach. Imprezy powinny mieć charakter festynu, zabawy, a ilość i rodzaj konkurencji zależą jedynie od inwencji organizatorów,

o ogólnodostępnego miejsca wyposażonego w różne przyrządy (również o charakterze quasi sportowym), gdzie każdy może spróbować swoich sił. Zgodnie z zamierzeniami park sportowy ma spełniać podwójną funkcję: z jednej strony umożliwi chętnym podjęcie wyzwań – dokonywania wyczynów, z drugiej strony obserwowanie śmiałków podczas imprez i prób indywidualnych stanie się dodatkową atrakcją dla osób spędzających czas w sposób mniej czynny. O jego atrakcyjności świadczyć będzie różnorodność i ilość rozmieszczonej tam infrastruktury, gwarantującej ciekawy sposób spędzenia wolnego czasu. Tego typu park sportowy będzie spełniał również rolę dydaktyczną wśród przybyszów i mieszkańców miasta i gminy. Po pierwsze umożliwi rodzinne, aktywne spędzanie wolnego czasu na świeżym powietrzu, co przyczyni się do poprawy więzi między rodzicami i dziećmi oraz wymusi na rodzicach ruch i rekreację. Po drugie, obserwujemy od dłuższego czasu coraz większą niechęć młodego pokolenia do ćwiczeń fizycznych, co powoduje różne schorzenia (np. kręgosłupa) i ogólny słaby stan fizyczny. Park, w którym aktywność ruchowa jest zabawą, przyczyni się do wyeliminowania tej niechęci, a sport i ćwiczenia staną się dla dzieci i młodzieży przyjemnością.

39

Opracowano korzystając z propozycji zawartych w Programie Rozwoju Produktu Turystycznego oraz Kreacja Marki dla Gmin Nadnoteckich, Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., Warszawa 2002, strony 113-129.

216


Rozbudowanie parku sportowego w kierunku Noteci oraz zagospodarowanie istniejących tam budynków, połączenie rzeki z częścią sportową pozwoli na rozwój infrastruktury towarzyszącej.

STREFA WYPOCZYNKU I REKREACJI** Kolejny pomysł który może zostać z powodzeniem zlokalizowany na terenach, niedaleko Noteci, które obecnie nie wchodzą w skład Ośrodka. Z założenia Strefa obejmować powinna:

o zagospodarowanie turystyczne nadbrzeża, poprzez stworzenie oświetlonej promenady z ławkami, pomostem przy którym stacjonować będą gondole i kręciły lub tratwy, oferujące turystom krótkie przejażdżki po Noteci wraz ze zdjęciami pamiątkowymi. Dodatkową atrakcją (wzorem Amsterdamu) będą „pływające kolacje” przy świecach po zapadnięciu zmierzchu,

o restaurację, utrzymaną w sportowym charakterze, przejawiającym się architekturze obiektu (może być wzorowana na obiekcie sportowym), wyposażeniu oraz stylizacji wnętrza – zdjęcia, plakaty znanych sportowców, kopie medali, pucharów etc. Lokal będzie również miejscem organizacji imprez popularyzujących zdrowy styl życia i aktywność ruchową. Pozyskanie do współpracy znanych osobowości ze świata sportu przyczyni się do promocji całego parku,

o salon odnowy biologicznej, składający się z gabinetu kosmetycznego, siłowni, sauny, gabinetu masaże, gabinetu kąpieli wodnych etc. Salon może stanowić alternatywną formę wypoczynku dla osób towarzyszących przebywających na terenie parku, niezbyt entuzjastycznie nastawionych do aktywnego wypoczynku.

STREFA „ZAKUPÓW” Wzorem innych parków tematycznych w Czarnkowie, ma szansę powstać kiosk/kioski z pamiątkami z Czarnkowa. Umożliwi on przybywającym turystom zakup różnych gadżetów: koszulek, widokówek, map okolicy, folderów, przewodników oraz tak popularnych wśród dzieci „pluszaków”. Kiosk ma być również miejscem otrzymania materiałów promocyjnych miasta. Każdy zakupiony w kiosku przedmiot powinien być opatrzony herbem gminy oraz logo Przystani na Noteci, które zostanie zaprojektowane;

STREFA „DZIECIĘCYCH” ZABAW Będzie to przede wszystkim plac zabaw dla dzieci, składający się z drewnianych torów przeszkód, zjeżdżalni oraz piaskownicy, a także nadmuchiwanych trampolin i innych obiektów umożliwiających bezpieczne spędzanie czasu przez najmłodszych. Wszystkie urządzenia posiadać będą stosowne certyfikaty jakości oraz spełniać normy użytkowania przez najmłodszych;

PROPONOWANE IMPREZY (ORGANIZOWANE GŁÓWNIE NA TERENIE PRZYSTANI W

CZARNKOWIE):

Na funkcjonowanie produktu turystycznego składają się również imprezy, które go uatrakcyjniają i są doskonałym środkiem promocyjnym. Niektóre z imprez już dziś mają status cyklicznych i przyciągają rzesze turystów.

Organizacja imprezy promocyjnej o charakterze ponadregionalnym w

Czarnkowie – „Dzień spieczonego bliźniaka” Od 2003 roku miasto Czarnków, poprzez Miejskie Centrum Kultury, organizuje „Dzień spieczonego bliźniaka”, którego bohaterami są bliźniacy z kraju i zagranicy (ponad 130 par), a w imprezie łącznie bierze udział ponad 4 tys. osób.

217


Jest to największa impreza w Czarnkowie, której zasięg już dawno wykroczył poza granice miasta i regionu. Odbywa się ona w ostatnią sobotę lub niedzielę sierpnia. W tym dniu mają miejsce: parada i przemarsz ulicami miasta, wspólna fotografia, konkursy, koncerty, wielki festyn. W I edycji plebiscytu Wielkie Odkrywanie Wielkopolski, zorganizowanego przez „Polska Głos Wielkopolski” oraz WOT, impreza zajęła II miejsce w kategorii imprez i wydarzeń kulturalnych. Impreza jest doskonałą promocją miasta zarówno ze względu na liczbę gości, jak i na relacjonowanie jej przez ogólnopolskie media. W trakcie kolejnych imprez, począwszy od 2011 roku, planowana jest szeroka promocja nowego produktu turystycznego – przystani na rzece Noteć;

Oprócz obozów i imprez sportowych odbywających się obecnie głównie na terenie Ośrodka Sportu i Rekreacji, w wyniku dalszego rozwoju turystyki na terenie, mają szansę pojawić się nowe, następujące imprezy:

Biesiady z mistrzem

Organizowane w przystani spotkania z mistrzami sportowymi w różnych dyscyplinach, podczas których otrzymać można autograf, posłuchać ciekawych relacji, zrobić sobie zdjęcie z mistrzem oraz w przypadku niektórych dyscyplin porównać własne możliwości z możliwościami mistrza;

Wędrówki kulinarne Idea pomysłu zasadza się na wykreowaniu przystani w Czarnkowie, jako miejsca atrakcyjnego dla wszystkich amatorów „rozkoszy podniebienia”, gdzie można będzie skosztować różnorodnych potraw i trunków. Przybywającego do miasta gościa spotka niezwykła oferta, która poprowadzi go w czasie i przestrzeni od przystani, poprzez obiekty o różnej specyfice rozmieszczone w kilku miejscach Czarnkowa. Każdy z tych obiektów „kusić” będzie przybysza nie tylko wyszukaną, ciekawą i charakterystyczną propozycją kulinarną, ale również kreowaną atmosferą, przytulnym wnętrzem, nawiązującym do natury menu. Ponadto zakłada się organizację przeglądów kulinarnych na terenie przystani, w formie rodzinnego pikniku, festiwalu smaków lub przy okazji obchodów innych świąt miejskich;

Giełdy dla birofilów Giełdy dla birofilów są bardzo ciekawymi imprezami, przeznaczonymi dla kolekcjonerów gadżetów. Oprócz konsumpcji i wesołej muzyki, można na nich zdobyć historyczne i nowe gadżety piwne (kufle, puszki, podstawki, etykiety, kapsle, butelki), służą również wymianom między poszczególnymi zbieraczami. Organizowane giełdy należy na stałe wpisać do kalendarza imprez i zainteresować birofilów zagranicznych (szczególnie niemieckich, którzy chętnie przyjeżdżają na tego typu imprezy do Polski).

Dni Chleba/Święto Chleba** o pokaz wypieku chleba tradycyjną metodą w zabytkowym piecu chlebowym (piec

chlebowy można ustawić na wolnym powietrzu) i degustacja, o wymiana doświadczeń między uczestnikami, kultywowanie tradycji wypieku chleba i

ciast, o prelekcje dotyczące historii przygotowywania chleba, o konkursy na najlepiej upieczone pieczywo i ciasto metodą tradycyjną.

Festiwal piwa/Święto piwa – na bazie czarnkowskiego browaru uznawanego za

jedną z największych atrakcji miasta Duża impreza weekendowa organizowana w pobliżu browaru lub w przystani, impreza utrzymana w charakterze festynu.

218


Innym pomysłem na imprezy o charakterze masowym, które przyciągnęłyby rzesze turystów, jest wykorzystanie czarnkowskiego BROWARU, z którym kojarzone jest miasto. Jak wynika z przeprowadzonych ankiet, czarnkowskie piwo to największa atrakcja miasta i jego znak szczególny. Planuje się wykorzystanie waloru, jakim jest czarnkowski browar i wprowadzenie do kalendarza imprez, wydarzenia na kształt niemieckiego Oktoberfest (robocza nazwa imprezy – „Święto piwa w Czarnkowie”). Produkcja piwa w Browarze Czarnków odbywa się tradycyjnymi metodami, przy użyciu doskonałych surowców, bez sztucznych dodatków i chemicznych utrwalaczy. Otrzymane w ten sposób piwo posiada niepowtarzalny smak, który zadowala podniebienie każdego piwosza. Podstawowymi surowcami do produkcji piwa są słód, woda, chmiel i drożdże. Sercem browaru jest warzelnia. Tutaj mają miejsce najważniejsze etapy produkcji piwa. Tu też otrzymuje się najprawdziwsze piwo bez użycia środków chemicznych i konserwujących, znane szeroko nie tylko na terenie gminy i powiatu, ale dostępne także w Poznaniu, nad morzem czy w górach. Ponieważ czarnkowskie browary znane są w Polsce i kojarzone z miastem, warto wykorzystać je do jego promocji poprzez organizację święta piwa, połączonego np. z festiwalem muzycznym lub festynem kulinarnym. Kilka słów o Oktoberfest – Bawarskie dożynki chmielowe, zgodnie z tradycją, odbywają się rok rocznie się na przełomie września i października. Początkowo festyny miały na celu zużycie piwa z mijającego sezonu browarniczego, zanim rozpoczęto warzyć nowe. Historyczne Bawarskie Prawo Czystości zezwalało na warzenie piwa tylko od 29 września do 23 kwietnia. Pierwszy raz tzw. święto październikowe zakłócił przemarsz wojsk napoleońskich, później epidemia. W całej historii Oktoberfest 24 razy odwołano piwne święto. W 1872 aby wykorzystać ostatnie ciepłe dni jesieni, Oktoberfest przeniesiono na koniec września. Wprawdzie nie obowiązują stałe daty rozpoczęcia i końca, mimo to, regułą jest, że festyn może zacząć się tylko po 15 września, a jego koniec musi przypadać na pierwszą niedzielę października. Tuż przed południem przed ratuszem zbiera się spory tłum. To stamtąd wyrusza uroczystym pochód na Theresienwiese. Tłum wiedzie burmistrz miasta i Münchner Kind - dziewczyna w czarnym habicie franciszkańskim z kuflem w dłoni - herbowa figura Monachium. Zgodnie z tradycją czynione są zakłady, po ilu uderzeniach z beczki popłynie bursztynowy trunek. Gdy beczka w końcu zostanie przebita, burmistrz na znak rozpoczęcia Oktoberfest zakrzyknie tradycyjne Ozapf ist, Angezapft ist! W trakcie trwania festynu spożywane jest około pięciu milionów litrów piwa. Podaje się je wyłącznie w litrowych kuflach nazywanych Mass. Dawniej były one ceramiczne, dziś są szklane. Podobno zmieniono je, aby zapobiec oszustwom w ich napełnianiu. Kufle z Oktoberfestu są ozdabiane plakietkami z symbolem i datą danej imprezy. Sprzedawane są na licznych straganach jako pamiątki dla turystów. Nie zmienia to faktu, że wielu odwiedzających woli te należące do browarów od kupnych. Dla odwiedzających jubileuszowy Oktoberfest, ustawianych zostaje 14 hal piwnych, z których większe mają do 10 tysięcy miejsc siedzących. Hale dzielone są na dwie kategorie, hale browarów i namioty gospodarzy Oktoberfestu. Każdy gospodarz sprzedaje w swoim namiocie piwo tylko jednego browaru. Piwosze co roku zostawiają w Monachium ponad miliard euro. Na Oktoberfest swoje trunki mogą sprzedawać jedynie tradycyjne monachijskie browary. Ich Piwo musi odpowiadać Bawarskiemu Prawu Czystości z 1487 roku i podobnej Normie Niemieckiej z 1906 roku. Wzorem niemieckiej tradycji, czarnkowska impreza mogłaby mieć miejsce co roku, na przełomie sierpnia - września, gdy dni są jeszcze ciepłe i dość długie. Powinna ją

219


poprzedzać akcja promocyjna, zakrojona na szeroką skalę (plakaty, ulotki, informacje w mediach również tych ogólnopolskich). Każdego roku „wypuszczony” zostanie kufel w limitowanej wersji z herbem miasta, logo i datą oraz elementami graficznymi. Do jego produkcji warto znaleźć sponsorów np. lokalnych przedsiębiorców, browary które wystawiać będą swoje trunki itp. Ponadto wykonane zostaną specjalne przypinki – broszki lub kotyliony dla uczestników imprezy i kapelusze („kowbojskie”, z szerokim rondlem) w bursztynowo – zielonych barwach (kolor piwa i zieleni – natury). Inne gadżety to balony z myślą o dzieciach, które przyjadą do Czarnkowa z rodzicami oraz podkładki pod piwo (korkowe, z logo, herbem, wizerunkiem przystani itp. oczywiście opatrzone datą festynu). Imprezę uświetnią występy muzyczne, kabarety, pokazy itp. Może się ona odbywać w pobliżu czarnkowskiej przystani, na terenie OSiR lub w centrum miasta. Festyn powinien uroczyście otwierać burmistrz miasta. Ponadto impreza obejmie:

bezpłatne zwiedzanie browaru, przejazd dyliżansem piwnym, zakup, wymianę gadżetów piwnych, degustację piwa, plener malarski i wystawę o tematyce piwnej konkursy piwne, tematyczne, konkurs tańca na stołach, wybór najlepszego piwa.

„Festiwal Trzech Kultur” w Czarnkowie, oparty na tradycjach oraz kulinariach

kultury żydowskiej, polskiej i niemieckiej. Ważnym elementem i atutem, który może zostać z powodzeniem wykorzystany w promocji Czarnkowa jest mieszanie się na jego obszarze trzech kultur – niemieckiej, żydowskiej i polskiej (patrz punkt 1.5). W związku z tym, planuje się „wskrzeszanie starych tradycji”, postawienie tablic informacyjnych przy byłych obiektach, imprezy na bazie tradycji tych trzech narodowości - FESTIWALU TRZECH KULTUR, podczas którego prezentowane będą tradycje, kultura, zwyczaje oraz serwowane potrawy właściwe tym trzem narodowościom. Kultura żydowska – zaprezentowane zostaną takie jej elementy jak m.in. wesele

żydowskie, szabat, Gwiazda Dawida oraz kuchnia koszerna czyli kuchnia żydowska -

znana wśród wielu osób. Nie brakuje fanów tego rodzaju potraw, które właściwie są

jedyne w swoim rodzaju. Koszerne jedzenie bardzo często pojawia się dzisiaj w

restauracjach. Często np. bigos żydowski to tylko jedna pozycja w karcie. Nie

oznacza to jednak, że brakuje restauracji koszernych. Dzisiaj w coraz większej liczbie

lokali gastronomicznych znajdziemy tylko i wyłącznie koszerne dania. Polacy jedząc

specjalne dania koszerne odczuwają znajome smaki.

Restauracje żydowskie to miejsca o wyjątkowym klimacie i oczywiście – przepysznym jedzeniu. Tradycyjne żydowskie potrawy, jakie możemy znaleźć w restauracjach żydowskich, to maca – placek, który robi się ze specjalnie przygotowanej mąki (bez dodatku soli), karp po żydowsku (cieszący się u nas zawsze bardzo dużym zainteresowaniem), czy np. tzw. cymes, czyli słodki gulasz, który przyrządza się marchewki, pomidorów oraz suszonych śliwek40. Kultura niemiecka - Niemcy to "naród filozofów i poetów". Ma bogatą kulturę, która jest spuścizną po wszystkich większych kulturach europejskich. Jest ona również bardzo zróżnicowana ze względu na różnorodność tradycji poszczególnych landów. Długa i bogata historii pozostawiła po sobie bardzo wiele. Ośrodki kulturowe znajdują

40

http://www.kuchniazydowska.pl.

220


się w wielu miastach i regionach kraju, a nie są zdominowane przez jedną metropolię. Na terenie Niemiec znajduje się ponad 60 uniwersytetów, z których wiele jest bardzo starych, o wiekowej tradycji, np. Uniwersytet w Heidelbergu założony w 1386 roku, czy też w Kolonii pochodzący z 1388 roku. Państwo niemieckie nie jest bardzo zróżnicowane, jeśli chodzi o skład narodowościowy. Podział państwa pod względem religijnym nie zmienił się praktycznie od czasów Marcina Lutra. Dalej północ uznawana jest za obszar dominacji protestantyzmu, a południe - kościoła rzymskokatolickiego. Najbardziej religijnym landem katolickim jest Bawaria. Podczas festiwalu zaprezentowane zostaną zwyczaje niemieckie, stroje obowiązujące w poszczególnych landach, historia oraz kuchnia niemiecka. Kuchnia niemiecka to potrawy zróżnicowane pod względem terytorialnym. Kraj ten dzieli się na kilka specyficznych obszarów, które charakteryzują się upodobaniem do wyróżniających się składnikami i przygotowaniem dań, zresztą podobnie jak w Polsce. Jednym z najbardziej znanych i obfitych pod względem spożywania tradycyjnego jadła niemieckiego jest Bawaria. To piękna górska kraina, gdzie królują smaczne kiełbasy, znakomite niemieckie sery, zdrowe wyroby mleczarskie a oprócz tego na stole musi pojawić się piwo, które w dużych ilościach spożywane jest na całym obszarze tego kraju. Z kolei na północy kraju, na stołach królują wyśmienite dania rybne jak też sporządzane z wielu innych owoców morza, trzeba by tutaj wymienić małże doprawiane zielem angielskim, odrobiną czosnku a do tego przepyszny żytni chlebek no i obowiązkowo białe wino. To obok piwa drugi najczęściej spożywany przez naród niemiecki trunek. Co prawda zupy, nie należą do przysmaków niemieckich, ale również można ich pokosztować kiedy już znajdziemy się w tym kraju; należą do nich zupa kartoflana, tak zwana gulasch-suppe, która przywędrowała do Niemiec z Węgier oraz bulion z knedlami i zupa piwna. Smakowitym zwieńczeniem posiłku powinno być małe słodkie co nieco. W tym wypadku niemiecką specjalnością jest ciasto z jabłkami podawane często na gorąco oraz pączki berlińskie41. Kultura polska – w trakcie festiwalu zaprezentowane zostaną polskie zwyczaje związane m.in. z obchodzeniem świąt (Wielkiej Nocy, Bożego Narodzenia oraz świąt lokalnych takich jak Dożynki), stroje, historia, tradycja zaręczyn oraz kuchnia polska - podstawę kuchni polskiej stanowią potrawy wspólne dla narodów zachodniosłowiańskich oraz środkowoeuropejskich, bazujące na dostępnych lokalnie surowcach spożywczych. Znane są wpływy niemieckie, ukraińskie, włoskie, węgierskie, francuskie, orientalne i żydowskie. Zestaw potraw był w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów uzupełniony przez silne wpływy litewskie i tatarsko-tureckie. Specjalnością kuchni polskiej są potrawy mączne i zbożowe (kasze, kluski, pierogi), produkty runa leśnego (grzyby, owoce, zioła), wieprzowina (w tym wędliny i kiełbasy), ryby słodkowodne, dziczyzna, nabiał (kwaśna śmietana, twaróg), spora ilość zup z dowolnych produktów (zwłaszcza warzywne), wypieki (pieczywo, ciasta), desery, wódki i nalewki. Z warzyw i owoców typowe są buraki, ogórki, kapusta, jabłka, czereśnie, jagody, agrest i inne środkowoeuropejskie. Typowe przyprawy to czosnek, chrzan, koperek, jałowiec, pieprz42. Inne atrakcje:

41

http://www.kuchnianiemiecka.pl. 42

Za Wikipedia.

221


KRAM RYBNY Konstruując produkt turystyczny Czarnkowa oparty na bazie Noteci, nie sposób pominąć możliwości, jakie z sobą niosą inne, zasobne w ryby rzeki i zbiorniki wodne. W związku z powyższym w bezpośrednim pobliżu przystani, może powstanie kram rybny, składającego się z kilku obiektów (stoisk), gdzie zawsze można będzie kupić świeże i wędzone ryby oraz obiektu gastronomicznego – tawerny, w której serwowane będą ryby, przyrządzane na różne sposoby. Wszystkie obiekty będą utrzymane w rybackim i wędkarskim charakterze (sieci rybackie i wędkarskie, obrazy, fotografie na ścianach etc.). Kluczowym jednakże elementem sukcesu będzie stałe kontrolowanie stanu świeżości asortymentu;

DOM CHLEBA** Wędrówki kulinarne po Czarnkowie wypada zakończyć na najbardziej podstawowym, ale jakże cennym produkcie, chlebie powszednim. Jest to jak najbardziej uzasadnione w kontekście historii miasta, które było ważnym ośrodkiem handlu zbożem, które przywożono do miasta wozami i przeładowywano na barki płynące Notecią. Dawny Rynek Zbożowy posiadał interesującą zabudowę spichlerzami konstrukcji szachulcowej z początku XIX w., które niestety rozebrano. W nawiązaniu do powyższego możliwe będzie urządzenie na dawnym Rynku Zbożowym Domu Chleba. W jego ofercie może znaleźć się szeroki asortyment pieczywa (chleby, chałki, bułki) oraz ciast drożdżowych, które są zawsze gorące. Największą atrakcją byłby zakup pieczywa, wypiekanego metodą tradycyjną, w starych piecach chlebowych, wg starodawnych receptur (na naturalnych składnikach bez konserwantów). Ciekawe byłoby rozpoczęcie kolekcjonowania eksponatów w postaci maszyn i urządzeń, pocztówek, zdjęć, obrazów, grafik, publikacji czy książek oraz „pieniędzy chlebowych”, które funkcjonowały w bardzo ciężkich czasach kryzysowych. W zależności od wartości wybitej na „pieniążku chlebowym" otrzymywano tyle chleba. Bo chleb zawsze był podstawą życia człowieka, a czasami jedyną zapłatą za pracę;

PODRÓŻE DO NATURY Ta część produktów turystycznych Czarnkowa, nawiązywać będzie bezpośrednio do podróży i odwiedzenia terenu obfitującego w walory naturalne: zbiorniki wodne, kompleksy leśne, bogate w jagody i grzyby, punkty widokowe. Nie oznacza to rezygnacji z promocji atrakcji kulturowych obszaru, głównie zlokalizowanych na jego terenie obiektów zabytkowych. Tego typu produkt pozwoli na poszerzenie oferty turystycznej o walory występujące poza terenem miasta Czarnków;

PAKIETY TURYSTYCZNE W ofercie Centrum Informacji Turystycznej powinny się również znaleźć dane na temat dostępnych pakietów wycieczek pieszych, rowerowych (z uwzględnieniem punktów widokowych), kajakowych, wyprawach na grzyby i jagody, a zimą o organizowanych kuligach. Dostępna powinna być również oferta przeznaczona dla amatorów wędkarstwa. Wszystkie te produkty powinny być rezerwowane i sprzedawane w Centrum.

222


PROPOZYCJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH DRAWSKA43: ** OZNACZONO ZIDENTYFIKOWANE PRODUKTY TURYSTYCZNE GMINY DRAWSKO,

NIEKONIECZNIE POWIAZANE BEZPOŚREDNIO Z WODĄ, NOTECIĄ CZY TEŻ PRZYSTANIĄ WODNĄ

BEZ WĄTPIENIA WAŻNYM PRODUKTEM TURYSTYCZNYM GMINY SĄ JEZIORA ORAZ BOGACTWO LASÓW – GRZYBY. W OPARCIU O TE ATUTY (PRODUKTY) OPISANO

DZIAŁANIA PROMOCYJNE. PODKREŚLIĆ NALEŻY FAKT, IŻ PRODUKTY TE MOŻNA ZNAKOMICIE POWIĄZAĆ Z

PRZYSTANIĄ – CZYLI PRODUKTEM MARKOWYM GMINY NP. ORGANIZACJA IMPREZ ZWIĄZANYCH Z GRZYBAMI MOŻE MIEĆ MIEJSCE „W LUB W POBLIŻU” PRZYSTANI I

NOTECI.

Wykorzystanie naturalnych walorów gminy, tj. bogactwa runa leśnego i powstanie produktu pn. „Grzybowa kraina” ** Grzyb stał się znakiem rozpoznawalnym regionu Drawska. Ziemia drawska określana jest w całym województwie wielkopolskim jako raj dla grzybiarzy. Ciekawe położenie i walory wypoczynkowe oraz lasy bogate w grzyby, cieszące się popularnością przybyszów, a także podejmowane przez władze gminy i jej mieszkańców działania promocyjne, stwarzają możliwości oparcia produktu turystycznego o skarby lasu i stworzenia „grzybowej krainy”. Doskonałą bazą infrastrukturalną do realizacji produktu będzie sieć gospodarstw agroturystycznych o określonej specjalizacji. Główną ideą powstania „wiosek grzybowych” jest koordynacja działań gospodarstw w poszczególnych wsiach, przy wykorzystaniu ściśle określonych atrakcji. Taka współpraca poszczególnych gospodarstw agroturystycznych zwiększa siłę przetargową „wiosek turystycznych” oraz atrakcyjność ich oferty na rynku. Punktem wyjścia są walory tworzonych wiosek, czyli gospodarstw skupionych na niewielkim obszarze. Wioski turystyczne będą tworzyć gospodarstwa zespolone, oferujące wspólny program atrakcji oraz ofertę najczęściej komplementarnych usług turystycznych, np.: noclegowe, rzemieślnicze, cateringowe, hodowlane etc. W przypadku Drawska wspólnym mianownikiem dla wszystkich gospodarstw będzie jedna specjalizacja. Będą to gospodarstwa o specyfice grzybowej, przeznaczone przede wszystkim dla miłośników zbierania i przetwarzania grzybów. Głównym celem przyjazdu do tych gospodarstw będzie przyjemność i radość czerpana ze zbierania, suszenia, marynowania i mrożenia grzybów oraz obcowania z piękną przyrodą. Nie oznacza to jednak, iż gospodarstwa nie powinny oferować turystom innych atrakcji np. jazda konna, wypożyczalnia rowerów, organizacja wspólnych imprez (ogniska), wędkarstwo, piesze wędrówki po okolicy, produkty ekologiczne, korty tenisowe, boiska do gier zespołowych itp. Duża ilość gospodarstw wiejskich pozwala stworzyć na całym terenie gminy około 2-4 wiosek „grzybowych”. Wioski turystyczne znajdujące się na terenie gminy Drawsko składać się będą:

średnio z 10 – 13 gospodarstw, dających łącznie minimum 54 miejsc noclegowych (tak aby w wiosce można było zakwaterować ilość osób mieszczących się w standardowym autokarze), pokoje 2,3,4 osobowe,

jeden z gospodarzy na terenie jednej wioski pełnić będzie rolę koordynatora. Odpowiedzialny będzie za komunikację wewnętrzną,

43

Opracowano korzystając z propozycji zawartych w Programie Rozwoju Produktu Turystycznego oraz Kreacja Marki dla Gmin Nadnoteckich, Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A., Warszawa 2002, strony 142-150.

223


organizację wspólnych imprez, kontakt bezpośredni lub telefoniczny z poszczególnymi gospodarzami,

sklepiki z pamiątkami, gadżetami, produktami z grzybów oraz innych przetworów pochodzących z gospodarstw wiejskich. W ofercie sklepików znajdą się również przewodniki turystyczne, informatory o ciekawych miejscach wartych zobaczenia na terenie gminy,

każde gospodarstwo będzie zaopatrzone w mini suszarnie grzybowe oraz w sprzęt, który pomoże i umożliwi przetwarzanie grzybów,

gospodarze będą oferować nie tylko usługi noclegowe i gastronomiczne, ale również zapewnią dodatkowe atrakcje np.: zorganizują wyprawy na grzyby, udzielą lekcji rozpoznawania grzybów jadalnych, pokażą sposoby naturalnego przetwórstwa grzybów czy nauczą przygotować potrawy z owoców lasu.

Oprócz sieci gospodarstw na terenie wioski powinno się znaleźć kilka punktów gastronomicznych, oferujących potrawy z grzybów oraz tradycyjne wiejskie potrawy:

Karczmy – lokale gastronomiczne oferujące różne potrawy z grzybów oraz inne tradycyjne potrawy regionalne, urządzone na dawny styl wiejski (drewniane stoły i krzesła, gliniane naczynia, rozwieszone suszone grzyby, drewniane sztućce).

Gospody – oprócz funkcji gastronomicznej powinny być miejscem wieczornych spotkań przy muzyce. Oprawą muzyczną organizować będą muzyczne zespoły.

Place zabaw dla dzieci – wyodrębnione miejsce na terenie wioski. Plac powinien składać się głównie z drewnianych elementów, umożliwiając małym turystom bezpieczną i wesołą zabawę.

Ponadto na ternie gminy rozwijać się będą następujące formy wypoczynku:

Pobyty weekendowe – Weekendy przeznaczone dla osób, którym czas nie pozwala na dłuższe pobyty i kontakt z przyrodą. W planach weekendowego pobytu krótki kurs przetwórstwa grzybnego, lekcje grzybobrania oraz liczne konkursy i zabawy;

Pobyty rodzinne – Pobyt przeznaczony dla całych rodzin łączący odpoczynek w gospodarstwach wiejskich z licznymi dodatkowymi grzybnymi imprezami. Pełne wykorzystanie walorów naturalnych, dobra promocja produktu oraz organizacja cyklicznych imprez, dają możliwość wykreowania wizerunku Drawska, jako „grzybowej krainy”;

IMPREZY ZWIĄZANE Z PRODUKTEM TURYSTYCZNYM – GRZYBAMI**

Atrakcją, która urozmaici pobyt grzybiarzom, będzie organizacja licznych nowych grzybowych imprez:

Europejski Festiwal Grzybowy – impreza odbywająca się raz w roku,

rozpoczynająca sezon grzybowy. Festiwal będzie połączony z licznymi grzybnymi konkursami, wystawami malarskimi, rzeźbiarskimi, przeglądami pieśni i piosenek o grzybach oraz kiermaszami oferującymi potrawy z wielu gatunków grzybów. Dobrze wypromowana wielka „grzybowa” impreza na rozpoczęcie sezonu może ściągnąć w te rejony grzybiarzy nie tylko z Polski, ale również przybyszów z całej Europy. Wielką

224


szansą dla realizacji produktu są wprowadzane obecnie licencje na zbieranie grzybów w krajach europejskich,

Grzybowe pokazy – pokazy najokazalszych grzybów organizowane w sezonie obfitującym w grzyby,

Grzybobranie na czas – impreza nie tylko dla turystów odpoczywających w wiosce grzybnej, ale również dla mieszkańców chcących się sprawdzić w grzybowej konkurencji,

Odkrywanie świtu – impreza przeznaczona dla mieszkańców wioski. Cechą charakterystyczną imprezy będą poranne wyprawy w głąb lasów podczas których, można podglądać budzącą się przyrodę oraz oddać się grzybobraniu,

„Wybory Króla Grzybiarzy” – impreza organizowana na zakończenie pobytu w wiosce grzybnej. Składać się ona będzie z grzybobrania, wieczornego festynu, ogniska i koronacji Króla Grzybiarzy,

Jesienne spotkania najlepszych grzybiarzy w Polsce – Grand Prix Polski w Grzybobraniu

oraz kontynuacja istniejącej i cieszącej się ogromnym powodzeniem imprezy:

Organizacja imprezy promocyjnej o charakterze ponadregionalnym w Drawsku – Odlotowy festyn grzybowy „Grzyby, las wokół nas” Odlotowy Festyn Grzybowy ,,Grzyby, las wokół nas” od 1999 roku, jest sztandarową imprezą w Gminie Drawsko, który corocznie otwiera nie tylko sezon grzybowy w tym regionie, ale także cały cykl imprez „Lato w Puszczy Noteckiej”. Bogactwo lasów obfitujących w runo leśne, a zwłaszcza w grzyby wysławiło ziemię drawską, jako „Raj dla grzybiarzy” na całą Wielkopolskę, ale także na teren województw ościennych. Celem imprezy, jest promocja tradycyjnej sztuki kulinarnej oraz produktów i wytworów regionalnych, a przede wszystkim grzybów. Program imprezy przewiduje: wybór Króla i Stolicy Grzybobrania, pokaz sztuki kulinarnej, konkursy na najsmaczniejsze potrawy przyrządzone na bazie grzybów, prezentacja wyrobów rękodzieła ludowego, wystawę tematyczną Lasów Państwowych, blok edukacyjny dla dzieci i dorosłych, zawody sportowe, programy artystyczne uczniów, występ ,,gwiazdy imprezy”. W imprezie bierze udział około 3 tys. osób.

IMPREZY ZWIĄZANE Z PRODUKTEM MARKOWYM – PRZYSTANIĄ

O atrakcyjności portu i jego otoczenia, będą stanowić m.in. właśnie takie dodatkowe imprezy, które dla turystów odwiedzających gminę, mogą stać się powodem przyjazdu w konkretnym terminie lub wydłużenia pobytu. Cechą charakterystyczną imprez jest również i to, że stają się one dobrym nośnikiem informacji o regionie i miejscu, w którym się odbywają. Ważna jest oczywiście tematyka i pomysł na imprezę, ale oprócz tego poinformowanie mediów o jej planowaniu i przebiegu.

Spływy i zawody kajakowe oraz pontonowe Planuje się uruchomienie spływów kajakowych po Noteci. W porcie organizowane będą zawody kajakarskie i wioślarskie. Imprezy te powinny przybrać przynajmniej częściowo charakter zawodów wyczynowych, o wyższym stopniu trudności tak, aby występy zawodników były interesujące dla publiczności. Całość powinny uzupełniać festyny. W ramach imprez można przygotować łodzie, którymi będzie wiosłowało po 10-20 osób. Z imprez tego typu można w przyszłości wyłonić część sportową np. zawody kajakarski lub wioślarskie;

225


„Otwarcie sezonu żeglarskiego na Noteci” W porcie odbywać się będą imprezy inaugurujące sezon żeglarski oraz promujące port i jego atrakcje, podkreślające swoją rangą znaczenie Noteci, jako ważnego szlaku wodnego dla turystów motorowodnych i kajakowych. Elementami imprez będą pokazy motorowodne, prezentacja sportowych łodzi motorowych, pokazy policji wodnej i WOPR.

„Zamknięcie sezonu żeglarskiego na Noteci” Impreza analogiczna do poprzedniej odbywająca się na zakończenie sezonu.

„Notecka Majówka” Port stworzy specjalny program na popularny w ostatnich latach w Polsce, weekend majowy, który powinien być wykorzystany, przez turystów poszukujących atrakcji i niejako rozpoczynających sezon wakacyjny.

Noc świętojańska Uroczyste puszczanie wianków z zapalonymi świeczkami po Noteci połączone z wyborem największego/najpiękniejszego wianka Nocy Świętojańskiej. Ponadto na terenie Portu w wyznaczonym miejscu rozpalone zostanie ognisko, a zebrani turyści i mieszkańcy będą świętować przy muzyce i tradycyjnej kiełbasce.

Inne atrakcje:

Kolejnym produktem Drawska opartym na posiadanych zasobach naturalnych będzie produkt o nazwie „Pełnia Natury”. Bogactwo naturalnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych Drawska, cisza i spokój, stwarzają dogodne warunki do organizacji formy wypoczynku w zgodzie z naturą. Miejsce to jest oazą ciszy i spokoju, wypełnioną tajemniczymi i leśnymi zakamarkami. Ideą produktu jest stworzenie miejsca „powrotu do natury”, ucieczki od hałasu i cywilizacji, gdzie każdy będzie mógł odnaleźć siebie, wyciszyć się i wsłuchać w swój wewnętrzny głos, odnaleźć swoją duszę, oddalić od siebie stres;

PRODUKTY POWIĄZANE BEZPOŚREDNIO Z NOTECIĄ – „Z WODY WIDAĆ LEPIEJ” Celem produktu jest stworzenie mody na odbywanie spacerów po wodzie na niewielkich łodziach rekreacyjnych, rowerach wodnych lub tzw. „pychówkach”. Niezbędne będzie powstanie wypożyczalni kajaków, łodzi i rowerów wodnych, którymi będzie można pływać po obszarze Parku Noteckiego. Zakłada się również stworzenie atrakcji w postaci przystanków, które staną się celem wycieczek np. niewielka, sezonowa kawiarenka, miejsca do przybicia, kilka rzeźb w wodzie, kącik zabaw dla dzieci. Jedyną w swoim rodzaju atrakcją będą koncerty na wodzie, których wysłuchanie będzie właśnie możliwe z wypożyczonego sprzętu pływającego. Uzupełnieniem mogą być łódki-sklepiki, które będą zaopatrywać „spacerujące po wodzie” osoby w lody, napoje oraz słodycze.

o Wycieczki rekreacyjne i tematyczne atrakcją pobytu w porcie będzie możliwość odbycia „spaceru” trwającego od 0,5 do 1,5 godz. gondolami lub innymi wodnymi środkami transportu, po rzece Noteć.

o Nocne spacery po Noteci

Oferta wieczorna dla wszystkich, którzy chcieliby poznać uroki nocnej wyprawy po rzece. Podczas 2-3 godzinnego rejsu gondolami głównym punktem programu byłaby kolacja z lokalnymi specjałami i trunkami, imprezy tematyczne oraz podglądanie nocnego życia zwierząt.

226


o Zabaw się, czyli imprezy nie tylko dla wodniaków Bardzo ważne jest stworzenie w porcie w Drawsku oferty, która będzie uatrakcyjniała pobyty w nim i przyciągnie gości nie związanych z turystyką motorowodną. Wszyscy goście będą mieli okazję do wzięcia udziału w zabawach i poznaniu różnorodnych gier i konkursów. Można się będzie zapoznać z popularnymi zabawami czasów obecnych. Będzie to produkt skierowany głównie do dzieci i ich rodziców. Zakłada się, iż elementami produktu będą m.in.: chodzenie na szczudłach, mosty linowe, konkursy i zabawy: krykiet, rzuty podkowami, polskie kręgle, wyścigi w workach, przeciąganie liny, kącik plastyczny, zjeżdżalnie, huśtawki itp., pokazy konne, przejazdy wozami konnymi i samochodami terenowymi, konkursy muzyczne, pokazy sztucznych ogni.

227


Propozycje szlaków:

REASUMUJĄC:

PROPOZYCJA WSPÓLNEGO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO GMINY MIASTA CZARNKÓW I GMINY DRAWSKO:

ŚWIĘTO NOTECI, CZYLI MIĘDZYGMINNE WYCZYNY SPORTOWE

PROPOZYCJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH DLA CZARNKOWA PRODUKTY ZWIĄZANE ZE SPORTEM I DZIAŁALNOŚCIĄ OSIRU

CZARNKOWSKIE WYCZYNY SPORTOWE

STREFA WYPOCZYNKU I REKREACJI

STREFA „ZAKUPÓW”

STREFA „DZIECIĘCYCH” ZABAW PRODUKTY - IMPREZY (KONTYNUACJA)

ORGANIZACJA IMPREZY PROMOCYJNEJ O CHARAKTERZE PONADREGIONALNYM W CZARNKOWIE – „DZIEŃ SPIECZONEGO BLIŹNIAKA”

ORAZ IMPREZY NOWE

BIESIADY Z MISTRZEM

WĘDRÓWKI KULINARNE

GIEŁDY DLA BIROFILÓW

DNI CHLEBA/ŚWIĘTO CHLEBA

FESTIWAL PIWA/ŚWIĘTO PIWA – NA BAZIE CZARNKOWSKIEGO BROWARU UZNAWANEGO ZA JEDNĄ Z NAJWIĘKSZYCH ATRAKCJI MIASTA

FESTIWAL TRZECH KULTUR W CZARNKOWIE PRODUKTY ZWIĄZANE BEZPOŚREDNIO Z WODĄ – RZEKĄ NOTEĆ

KRAM RYBNY

DOM CHLEBA

PODRÓŻE DO NATURY

PAKIETY TURYSTYCZNE PRODUKTY – SZLAKI TURYSTYCZNE

PROPOZYCJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH DLA DRAWSKA PRODUKTY OPARTE NA BOGACTWIE RUNA LEŚNEGO

GRZYBOWA KRAINA

EUROPEJSKI FESTIWAL GRZYBOWY

GRZYBOWE POKAZY

GRZYBOBRANIE NA CZAS

ODKRYWANIE ŚWITU

WYBORY KRÓLA GRZYBIARZY

228


JESIENNE SPOTKANIA NAJLEPSZYCH GRZYBIARZY W POLSCE – GRAND PRIX POLSKI W GRZYBOBRANIU

PEŁNIA NATURY PRODUKTY - IMPREZY (KONTYNUACJA)

ODLOTOWY FESTYN GRZYBOWY „GRZYBY, LAS WOKÓŁ NAS”

ORAZ IMPREZY NOWE

SPŁYWY I ZAWODY KAJAKOWE ORAZ PONTONOWE

OTWARCIE SEZONU ŻEGLARSKIEGO NA NOTECI

ZAMKNIĘCIE SEZONU ŻEGLARSKIEGO NA NOTECI

NOTECKA MAJÓWKA

NOC ŚWIĘTOJAŃSKA PRODUKTY ZWIĄZANE BEZPOŚREDNIO Z WODĄ – RZEKĄ NOTEĆ

Z WODY WIDAĆ LEPIEJ

WYCIECZKI REKREACYJNE I TEMATYCZNE

NOCNE SPACERY PO NOTECI

ZABAW SIĘ, CZYLI IMPREZY NIE TYLKO DLA WODNIAKÓW PRODUKTY – SZLAKI TURYSTYCZNE

229


12.3 DZIAŁANIA INFORMACYJNE I PROMUJĄCE Atrakcyjna oferta, bogactwo walorów naturalnych, historycznych, kulturowych, wszystko to, choć ważne, nie jest w stanie „zaistnieć” w świadomości odbiorcy bez odpowiedniego nagłośnienia, omówienia, informacji i promocji. Dlatego też, tak ważne jest stworzenie odpowiedniego zestawu narzędzi, służących promocji posiadanych zasobów. Niektóre sugestie tyczące się dotychczas prowadzonych działań informacyjnych i promujących, zostały zamieszczone już wcześniej - w pkt. 7.2 niniejszego dokumentu. Poniżej zaprezentowany został podstawowy zestaw narzędzi promocyjnych, zalecany do wykorzystania przy kreowaniu marki i kształtowaniu wizerunku gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, w podziale na działania nastawione na komunikację zewnętrzną oraz wewnętrzną.

KOMUNIKACJA ZEWNĘTRZNA44

W ramach kształtowania wizerunku gminy, w odniesieniu do turystów – czyli w ramach komunikacji zewnętrznej, podobnie jak ma to miejsce w stosunku do mieszkańców, konieczne jest zachowanie spójności elementów budowania tożsamości, wizerunku, marki. Komunikacja zewnętrzna, nakierowana w głównej mierze na turystów, powinna rozpocząć się od identyfikacji konkretnych korzyści, jakie gmina, jest w stanie dostarczyć tej grupie. Elementy produktu turystycznego, powinny stanowić pakiet, będący odpowiedzią na potrzeby osób potencjalnie chcących odwiedzić gminę.

Bardzo ważnym instrumentem w relacji do turystów jest system identyfikacji wizualnej (SIW). Im bardziej wyrazista

jest symbolika gminy, wykorzystywana w materiałach promocyjnych, tym większe szanse na to, że skupi ona

uwagę turystów w pierwszej fazie wyboru miejsca wypoczynku.

Zdaniem specjalistów, turystyczny wizerunek miejsca, jest w dużej mierze budowany na podstawie oglądanych zdjęć, widokówek, przewodników turystycznych, udostępnianych w ramach działalności promocyjnej danego ośrodka. W związku z tym gminy, powinny zadbać o przygotowanie i dystrybucję takich materiałów wizualnych, które nie tylko prezentują atrakcje turystyczne danego miejsca, ale także ukazują pewne możliwości doświadczeń, jakie turysta może zdobyć odwiedzając dane miejsce, oraz przeżyć, które mogą stać się jego udziałem. Najważniejszym elementem SIW jest bez wątpienia odpowiednie LOGO oraz HASŁO promocyjne, jak również odpowiednia paleta barw, odzwierciedlająca najbardziej unikatowe cechy „osobowości” gminy. Umiejętne „sprzedanie” informacji na temat atrakcyjności turystycznej gminy, wymaga podjęcia szeregu działań komunikacyjnych. Poniżej zaprezentowano katalog tego typu działań dla obu gmin.

44

Opracowano korzystając z pozycji „Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej

230


• Strona Internetowa (dotyczy zarówno gminy miasta Czarnków, jak i gminy Drawsko) Część uwag, co do strony Internetowej, została przedstawiona w punkcie 7.2 Strategii. Poniżej, zaproponowane zostały możliwe ulepszenia i nowe pomysły do wykorzystania, związane z zaproponowaną koncepcją promocyjną. W dzisiejszych czasach, podstawę komunikacji międzyludzkiej i najszybsze źródło wiedzy oraz informacji stanowi Internet. Przede wszystkim, koncepcja musi więc zostać wprowadzona na stronę Internetową gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. Internet, jest zdecydowanie częściej od innych źródeł informacji wskazywany, jako skarbnica praktycznej wiedzy (50%), ale także, jako źródło ciekawostek i unikalnych informacji o miejscu (49%), do którego chcemy się wybrać na wakacje wynika z badania zrealizowanego w 2006 roku przez TNS OBOP45. Polacy cenią Internet także wtedy, gdy nie planują konkretnego wyjazdu, ale podróżują tzw. „palcem po mapie" (46%). Internet uchodzi również za najbardziej wiarygodne źródło informacji spośród wszystkich dostępnych na rynku (34%). Jak dowodzą badania, w 2006 roku ¾ internautów wybierając się na wakacje w pierwszej kolejności wykorzystywało Internet w celu zaplanowania urlopu46. Dlatego też należy utworzyć widoczną i łatwo zauważalną na stronach obu gmin zakładkę – „TURYSTYKA”. Do nowo utworzonej zakładki „TURYSTYKA”, powinny zostać wprowadzone elementy nawiązujące do koncepcji promocyjnej przedstawionej w niniejszym dokumencie – czyli kolorystyka oraz motywy graficzne (motto, logo – wyłonione w drodze konkursu). Po „kliknięciu” w logo powinna otwierać się podstrona, na której zamieszczone będą ogólne informacje o koncepcji promocyjnej oraz o poszczególnych produktach markowych, po kliknięciu których pojawiać się będzie bardziej szczegółowa oferta. Na podstronie może znaleźć się także zakładka „WYDAWNICTWA”, gdzie będzie można znaleźć: bieżące informacje prasowe, niektóre wydawnictwa promocyjne w formie elektronicznej (np. ulotki, foldery itp.), prezentacje multimedialne, relacje wideo z ciekawych wydarzeń mających miejsce w obu gminach, galerię darmowych zdjęć, dane kontaktowe itp. Oprócz tego powinna się tu znaleźć zakładka z ofertą gadżetów i pamiątek markowych, możliwych do nabycia na terenie gmin, wraz ze wskazaniem miejsc, gdzie można je zakupić. Należy również wprowadzić na stronę Internetową (zakładka „TURYSTYKA”), bazę przewodników po gminnych atrakcjach, jak również nawiązać kontakt oraz powiązać za pośrednictwem linku (podanie na stronie adresu Internetowego www… innej gminy, firmy, jednostki, w taki sposób, iż „klikając” na niego od razu zostajemy przeniesieni na daną stronę) stronę gminy miasta Czarnków i odpowiednio gminy Drawsko ze stronami sprawdzonych firm organizujących wypoczynek na terenie miasta (gminy) (np. spływy kajakowe, rajdy rowerowe, wczasy, kolonie, obozy, oferta dla szkół – zielone szkoły itp.). Mieszkańcy oraz turyści powinni mieć możliwość nadsyłania własnych zdjęć prezentujących walory gminy, zdjęć z wydarzeń i imprez, czyli jednym słowem powinni współtworzyć galerię. Kolejną propozycją, jest zamieszczenie w zakładce turystyka/Aktywny wypoczynek/Trasy rowerowe, plików z zapisaną ścieżką przy pomocy systemu GPS – wówczas nawet turysta początkujący będzie mógł po załadowaniu pliku do własnego urządzenia GPS, odnaleźć właściwą drogę na szlaku, co jest ważne w przypadku szlaków z brakami w oznakowaniu. Ponadto zakłada się, iż portal Internetowy (w szczególności zakładka „TURYSTYKA”), będzie prowadzony w kilku wersjach językowych (np. niemiecki, angielski, rosyjski), przez co będą mogli z niego bezpośrednio korzystać mieszkańcy różnych krajów (głównie europejskich).

45

http://www.egospodarka.pl/16718,Wakacje-planujemy-z-Internetem,1,39,1.html. 46

GEMIUS, 22 III – 4 IV 2006.

231


W późniejszym czasie zakładka „TURYSTYKA”, powinna przerodzić się w odrębną stronę Internetową, powiązaną wyłącznie z atrakcjami turystycznymi gminy miasta Czarnków (oraz odrębną dla gminy Drawsko). Oprócz rozwoju stron Internetowych partnerów, bardzo ważną kwestią jest rozwój strony Internetowej przystani – www.teraznotec.pl. Na stronie tej, powinny znaleźć się informacje dotyczące funkcjonowania przystani, zdjęcia, opisy, filmy etc. Strona powinna być zawsze aktualna, czyli zawierać informacje o nadchodzących imprezach i wydarzeniach z możliwie dużym wyprzedzeniem, tak, by przyciągnąć jak największą liczbę turystów. Adres strony powinien zostać przesłany do jak największej liczby gmin nadnoteckich, „gmin - sąsiadów”, gmina partnerskich oraz instytucji i firm powiązanych z wodą, jak również tych zajmujących się szeroko pojętą turystyką. Strona powinna być bardzo atrakcyjna wizualnie, przygotowana w programach do tworzenia grafiki komputerowej takim jak np. Flesh. Ponadto ciekawym pomysłem jest „zaistnienie” Partnerów na tzw. FACEBOOKU, a więc najpopularniejszym w dzisiejszych czasach serwisie społecznościowym.

Facebook – serwis społecznościowy, w ramach którego zarejestrowani użytkownicy mogą tworzyć sieci i grupy, dzielić się wiadomościami i zdjęciami oraz korzystać z

aplikacji, będących własnością Facebook, Inc. z siedzibą w Palo Alto. W lipcu 2010 liczba użytkowników na całym

świecie wynosiła ponad 500 mln, a co miesiąc wgrywany jest ponad 1 mld zdjęć oraz 10 mln filmów. Projekt został uruchomiony 4 lutego 2004 na Uniwersytecie Harvarda (w

stanie Massachusetts) i był początkowo przeznaczony przede wszystkim dla uczniów szkół średnich i studentów

szkół wyższych (college'ów, uniwersytetów). Na Facebooku mieszkańcy oraz turyści mogliby zamieszczać zdjęcia z imprez, wydarzeń, a tym samym zachęcać innych do odwiedzenia gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. • Wydawnictwa informacyjno-promocyjne Podstawowym materiałem informacyjno – promocyjnym powinny być: wydawnictwa ogólnie promujące gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko, pod zaproponowanym hasłem „Czarnków i Drawsko – przystań dla każdego” (lub innym wybranym ostatecznie hasłem) czyli - zestaw folderów prezentujących poszczególne produkty (z wykorzystaniem proponowanych haseł) oraz ulotki promujące szczegółowe oferty w ramach poszczególnych produktów, opisujące daną atrakcję w formie instruktarzowej. Niezbędne jest także przygotowanie wersji obcojęzycznych wydawnictw, zwłaszcza w niemieckiej wersji językowej (kierunek napływu wodniaków). W publikacjach promocyjnych warto także wykorzystać wizerunek znanych osób zamieszkujących gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko i z nimi kojarzonych (patrz punkty 1.12 i 2.12). Inną formą publikacji, bez wątpienia niezbędną, będą profesjonalne, ciekawie opracowane pod względem graficzno – wizualnym mapy, wzbogacone fotografiami, z zaznaczeniem szlaków i atrakcji turystycznych – krajobrazowych oraz historyczno – kulturalnych, bazy noclegowej, gastronomicznej, ciekawych miejsc np. obfitujących w grzyby itp.

232


Do mapy szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych itp.) warto dołączyć broszurkę - przewodnik, w której punkt po punkcie opisane i wzbogacone zdjęciami, będą ciekawe miejsca warte zobaczenia na szlakach. Oprócz tego przewodnik powinien zawierać charakterystykę miejsc noclegowych, obiektów gastronomicznych, lokalnych producentów (np. miodu, przetworów itp.), punktów widokowych, zabytków itp. – zaznaczonych na mapie np. cyferkami lub znaczkami graficznymi (symbol kościoła, łóżka – baza noclegowa, talerzyka i sztućców – baza gastronomiczna, lokal itp.). Ponadto warto wydać serię pocztówek, promujących walory gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko (również w kolekcjonerskiej edycji, w specjalnej, usztywnianej obwolucie). Pocztówki powinny prezentować uroki środowiska naturalnego – faunę florę, jak również przystań. Nie może na nich zabraknąć logo i motta. Ciekawym wydawnictwem promocyjnym, może stać się publikacja kalendarza imprez (co roku w okresie Świąt Bożego Narodzenia na kolejny, nowy rok), wzbogaconego o fotografie każdego wydarzenia o charakterze cyklicznym (np. zdjęcia z festynu piwnego, z Dnia Spieczonego Bliźniaka, z imprezy Grzyby las…). Ponadto warto poszerzyć ofertę wydawnictw informacyjno-promujących o wydawnictwa mniej standardowe, jednocześnie użytkowe, w których motywem wiodącym będzie Noteć, przystań, lasy, grzyby itp., na przykład: zeszyt z grami i zabawami dla małych i dużych, kolorowanki dla dzieci, kalendarz biurkowy.

Wśród materiałów wydawniczych promocyjno – informacyjnych nie może zabraknąć pozycji, takich jak:

- ulotki reklamowe, - mapa,

- przewodnik/folder, - pocztówki w zestawach i osobno, - inne (kolorowanki, gry, puzzle).

Innym, ciekawym rozwiązaniem, jest nawiązanie współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami (zwłaszcza z branży turystycznej, gastronomicznej itp.) - materiały reklamowe ośrodków wczasowych, gospodarstw agroturystycznych, mogłyby zawierać jedną stronę, przygotowywaną zawsze przed sezonem przez pracowników Urzędu Miasta bądź Gminy, która będzie promowała gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko. Materiały promocyjne, powinny być dystrybuowane także (poza imprezami wystawienniczymi oraz Punktami Informacji Turystycznej), w możliwie wielu miejscach na terenie gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko – w sklepach, kioskach, na stacjach benzynowych, w miejscach oferujących noclegi i gastronomię, a także przy okazji ważnych wydarzeń w mieście bądź gminie. Warto także dystrybuować je w zaprzyjaźnionych gminach partnerskich oraz tych wchodzących w skład Związku Miast i Gmin Nadnoteckich. Propozycje graficzne dla materiałów informacyjno – promujących zostaną opracowane w ramach SIW. Reasumując - przewiduje się następujące drukowane elementy promocyjne:

Ulotki reklamowe - Ulotki będą wielojęzyczne, zostaną przygotowane w liczbie 100 tys. szt., będą rozprowadzane podczas targów, imprez, w przystaniach w kraju i za

233


granicą (w tym w przystaniach w Czarnkowie i Drawsku), w biurach informacji turystycznej, w urzędach obydwu gmin, itp.;

Mapa - Mapa będzie wielojęzyczna, zostanie przygotowana w liczbie 5 tys. szt., będzie rozprowadzana podczas targów, w przystaniach w kraju i za granicą, w biurach informacji turystycznej;

Przewodnik/folder - Przewodnik będzie wielojęzyczny, zostanie przygotowany w liczbie 5 tys. szt., będzie rozprowadzany podczas targów, w biurach informacji turystycznej. Przewodnik będzie opisywał dokładniej atrakcje gmin i zachęcał do odwiedzenia innych miejsc w Wielkopolsce;

Pocztówki – kilka rodzajów w liczbie ok. 6 tys. szt.;

Kalendarz imprez na dany rok – (ilość do ustalenia);

Inne – kolorowanki, puzzle, kalendarze biurkowe (ilość do ustalenia). • Gadżety promocyjne i pamiątki, akcje promocyjne Aktualnie oferta gadżetów promujących gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko jest dość bogata, jednak nie istnieją charakterystyczne, zapadające w pamięć pamiątki. Motywem wiodącym powinna stać się przystań, a główną filozofią – nawiązanie do wody, przyrody, ekologii. Pamiątki powinny być wykonane przede wszystkim z naturalnych materiałów (np. drewno, skóra, kamień, szkło) i obejmować np. rzeźby, płaskorzeźby, ceramikę itp. Gadżety promocyjne, powinny być dystrybuowane w Punktach Informacji Turystycznej, w możliwie wielu miejscach na terenie gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko tj. – w sklepach, kioskach, na stacjach benzynowych, stoiskach z lokalnym rzemiosłem, w miejscach oferujących noclegi i gastronomię, a także przy okazji ważnych wydarzeń w mieście, bądź w gminie. Propozycje graficzne gadżetów zostaną zawarte w systemie identyfikacji wizualnej. Przewiduje się następujące gadżety i elementy promocyjne:

Film promocyjny – krótki, kilkuminutowy film zostanie przygotowany w 3 – 4 wersjach językowych. Będzie on demonstrowany na stoiskach targowych, zostanie zamieszczony na utworzonym portalu Internetowym oraz na stronach Internetowych gminy miasta Czarnków oraz gminy Drawsko, a na płytach DVD będzie załączany do publikacji drukowanych;

Drobne gadżety reklamowe – drobne gadżety (smycze, długopisy, naklejki, breloczki) oraz charakterystyczne gadżety wykonane z naturalnych materiałów (rzeźby np. statek, grzyby, drzewa; płaskorzeźby np. obrazujące las, przystań; ceramika np. szklanki z wypalanym wizerunkiem przystani), zostaną przygotowane w liczbie 15 tys. szt., będą rozprowadzane podczas targów, imprez, w przystaniach w kraju i za granicą (w tym w przystaniach w Czarnkowie i Drawsku), w biurach informacji turystycznej, w urzędach obydwu gmin, itp.;

Banery reklamowe – zostaną one przygotowane w liczbie 5 sztuk. Będą zamieszczane na stoiskach targowych, w przystaniach w kraju i za granicą oraz podczas imprez gminnych;

Duży baner (ściana wystawiennicza) – ściana wystawiennicza kilkumetrowej szerokości, zostanie przygotowana w 1 sztuce. Będzie one zamieszczana na stoiskach targowych oraz podczas imprez gminnych.

Nowatorską formą promocji będzie zamieszczenie banerów reklamowych w przystaniach, w krajach Europy Zachodniej, co pozwoli na bezpośrednie dotarcie do potencjalnych gości. Reklama przystani będzie umieszczona na statku „Łokietek”, podczas „Flisu noteckiego”. Flis notecki zapoczątkowano w 2010 roku. Odbywa się on na trasie Berlin - Gdańsk i jest wodniacką ekspedycją, promującą europejską drogę wodną E - 70. W miejscowościach podróżnych Flisu, odbywają się imprezy kulturalne, integrujące mieszkańców, kształtujące

234


postawy patriotyczne, prezentujące związki poszczególnych regionów z morzem. Samorządy gminne na trasie Flisu, są współorganizatorami imprezy. Ciekawą formą promocji miast Polski, są obecnie, coraz popularniejsze, tzw. Dukaty Lokalne, bite i wprowadzane do lokalnego obiegu przez Mennicę Polską. Na dukacie gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, znaleźć mogłoby się logo oraz motto promocyjne, jak również elementy graficzne związane z przystanią. „Wypuszczenie” na rynek dukatów, jest okazją dla miasta bądź gminy do organizacji dużej imprezy promocyjnej, zaproszenia gości, turystów oraz miłośników numizmatów. Dukat lokalny, to rodzaj bonu towarowego, emitowanego przez miasta i gminy. Dawniej wiele miejscowości biło własną monetę funkcjonującą na równi z pieniędzmi obowiązującymi w całym państwie. Dziś zmieniły swoją przeznaczenie i służą głównie promocji regionu i upamiętnianiu ważnych wydarzeń w życiu społeczności lokalnych. Każdorazowo emisji dukatów, towarzyszy duże zainteresowanie mediów. Wprowadzenie dukatów do obiegu, jest często okazją do spotkań mieszkańców, turystów i przedsiębiorców. Choć każdy dukat posiada nominał i można wymienić go na usługi lub towary w wielu punktach na terenie miejscowości - emitenta, dukaty lokalne nie są monetami i nie zastępują prawnych środków płatniczych. Kolekcjonowanie dukatów lokalnych stało się niezwykle popularne. Dotychczas kilkadziesiąt miast i gmin przygotowało swoje własne merki, talary, jacki, przetaki czy serca. W samym tylko roku 2009 odbyło się blisko 100 emisji w miastach i gminach w całej Polsce. Niektóre miasta zamawiają także specjalne wersje bite w złocie lub srebrze, przeznaczone dla kolekcjonerów. Mennica Polska wykonuje i zabezpiecza produkcję dukatów zgodnie ze wszystkimi tradycjami sztuki mincerskiej. Dlatego też dukaty produkowane w Mennicy oprócz wartości promocyjnych, cieszą się także dużym zainteresowaniem na rynku kolekcjonerskim, często zyskując na wartości. Jeden dukat to ciekawy dodatek do kolekcji lub po prostu doskonała pamiątka. Cała seria dukatów powiązanych tematycznie - to prawdziwa gratka dla kolekcjonerów. Dukaty w serii łączy średnica, nominał i motyw przewodni. Dla przykładu krakowskie dukaty promują rozmaite legendy związane z dawną stolicą Polski. Pierwsze były 4 Kraki z wizerunkiem Lajkonika. W planach są kolejne, m.in. przypominające o Smoku Wawelskim, dzwonie na Salwatorze, krakowskich gołębiach czy wieżach Kościoła Mariackiego. Serię dukatów mogą także przygotować wspólnie samorządy kilku miast. Na taki pomysł zdecydowały się miasta m.in. na Pomorzu (seria „Polskie Latarnie Morskie”). Zdarza się także, że wspólną emisję firmują dwie miejscowości położone po obu stronach granicy. Pierwszą z takich emisji będzie transgraniczna polsko - słowacka akcja dukata lokalnego w miejscowościach Komańcza i Medilaborce. Planując serię trzeba oczywiście z góry wiedzieć, jakie będą motywy przewodnie kolejnych emisji. Jest pewne, że zainteresowanie nimi będzie tylko wzrastać47.

47

Fragmenty tekstu pochodzą ze strony internetowej Mennicy Polskiej - http://www.dukatlokalny.pl

235


RYSUNEK 77. 4 KCYNIE – DUKAT LOKALNY WPROWADZONY DO OBIEGU DUŻĄ IMPREZĄ PROMUJĄCĄ W DNIU 6 GRUDNIA 2008 ROKU.

ŹRÓDŁO: HTTP://WWW.DUKATLOKALNY.PL

RYSUNEK 78. 7 TALARÓW GDAŃSKICH – WPROWADZONYCH DO OBIEGU 5 GRUDNIA 2008 ROKU

ŹRÓDŁO: HTTP://WWW.DUKATLOKALNY.PL

Wśród gadżetów promocyjno – informacyjnych, nie może zabraknąć elementów, takich jak:

- film promocyjny, - drobne gadżety reklamowe (długopisy, naklejki, breloczki)

oraz charakterystyczne gadżety wykonane z naturalnych materiałów (drewno, skóra, szkło) z nawiązaniem do

przystani, wody, natury, grzybów, lasów itp., - banery reklamowe,

- duży baner - ściana wystawiennicza, - dukaty lokalne (opcjonalnie, propozycja).

• Informacja Turystyczna Bez wątpienia dobrze funkcjonująca informacja turystyczna na danym terenie, to w dzisiejszych czasach podstawa rozwoju turystyki. W miastach (i to zarówno w dużych aglomeracjach, jak i małych miasteczkach), powstają tzw. Centra Informacji Turystycznej lub Miejskie Centra Informacji. Gmina Miasta Czarnków oraz gmina Drawsko nie posiadają na swoim terenie tego typu punktów.

236


Jednym z niewielu źródeł informacji dla turystów są strony Internetowe, dysponujące dość szczegółowymi danymi. Są to:

www.czarnkow.pl,

www.czarnkow.info,

www.czarnkowsko - trzcianecki.pl,

www.gminadrawsko.pl. Planuje się utworzenie Centrum Informacji Turystycznej, w pobliżu lub w samej przystani, gdzie przybywający turyści otrzymają kompleksową informację turystyczną, na temat gminy miasta Czarnków i całego regionu (CIT zaplanowano również dla gminy Drawsko). W ofercie Centrum Informacji Turystycznej, powinny się również znaleźć dane, na temat dostępnych pakietów wycieczek pieszych, rowerowych (z uwzględnieniem punktów widokowych), kajakowych, wyprawach na grzyby i jagody, a zimą o organizowanych kuligach. Dostępna powinna być również oferta, przeznaczona dla amatorów wędkarstwa. Centrum powinno być „wyposażone” we wszelkie dostępne materiały promocyjne, związane z miastem (gminą). Wszystkie możliwe produkty, powinny móc być rezerwowane i sprzedawane w Centrum (np. bilety wstępu na imprezy, zaproszenia, bezpłatne wejściówki itp.). • Targi i wystawy Jednym z wykorzystywanych narzędzi, jest także uczestnictwo gminy w imprezach targowych i wystawienniczych w Polsce i za granicą. Przewidziany jest udział w tragach branżowych, z których najistotniejsza będzie międzynarodowa giełda turystyczna ITB Berlin 2010 - najważniejsze na świecie spotkanie branży turystycznej. W 2009 roku w targach wzięło udział 11.127 wystawców ze 187 krajów, w tym ponad 120 wystawców polskich. Zaprezentowanie oferty na takim forum, będzie doskonałą okazją do nadaniu produktowi markowemu wręcz ogólnoświatowego charakteru. Planowany jest także udział w najważniejszych branżowych targach krajowych - Targach Sportów Wodnych i Rekreacji WIATR i WODA (co roku w innym miejscu, w ostatnich targach brało udział 367 wystawców, ponad 30 tys. zwiedzających) oraz poznańskich targach Tour Salon (724 wystawców z 39 krajów oraz 25 tys. zwiedzających). W targach biorą udział setki dziennikarzy, a przede wszystkim operatorzy turystyczni, którym zostanie przedstawiona oferta gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. Na stoiskach gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko powinny być organizowane poczęstunki z lokalnych potraw, rozprowadzane pamiątki oraz prezentowane filmy i prezentacje multimedialne.

Prezentacja produktu turystycznego na targach (zwłaszcza zagranicznych) ma szczególne znaczenie, ponieważ

uczestniczą w nich nie tylko osoby bezpośrednio zainteresowane turystyką wodną, ale także dziennikarze i touroperatorzy, którzy mogą ofertą zainteresować biura

turystyczne w innych krajach. Planowany jest udział w następujących imprezach

targowych: - Targi Turystyczne ITB Berlin (najważniejsze targi

turystyczne na świecie), - Gdańskie Targi Turystyczne,

237


-Targi „Wiatr i Woda” (co roku w innym miejscu w kraju), -Tour Salon w Poznaniu.

• Promocja imprez, festiwali, atrakcji, sportu i kultury Imprezy, proponowane zarówno dla gminy miasta Czarnków, jak i dla gminy Drawsko, zostały opisane szczegółowo w punkcie 12.2. Będą to wydarzenia, opierające się w głównej mierze na posiadanych walorach środowiskowych – np. związane z Notecią, grzybami itp.

Promocja przystani – gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, odbywać się będzie za pośrednictwem

najważniejszych imprez takich jak: - „Święto Noteci” – impreza o charakterze sportowym,

międzygminna (Czarnków i Drawsko), głównym organizatorem czarnkowski OSiR,

ponadto: - w Czarnkowie – „Dzień spieczonego bliźniaka” (od 1998 roku), którego bohaterami są bliźniacy z kraju i zagranicy

(ponad 130 par), a w imprezie łącznie bierze udział ponad 4 tys. osób,

- „Czarnkowski Festiwal Piwa” – impreza na kształt niemieckiego, słynnego Oktoberfestu,

- „Festiwal Trzech Kultur” w Czarnkowie, oparty na tradycjach oraz kulinariach kultury żydowskiej, polskiej i

niemieckiej, a

- w Drawsku - Odlotowy Festyn Grzybowy ,,Grzyby, las wokół nas” (od 1999 roku) – bierze w nich udział około 3

tys. osób z Wielkopolski i województw ościennych (lubuskiego i zachodniopomorskiego).

Planowana jest również organizacja plenerów fotograficznych „Dolina Noteci”, w których będą uczestniczyli profesjonalni fotografowie. Elektem ich prac będą wystawy w Czarnkowie i Drawsku oraz ekspozycja na wystawie ogólnopolskiej (np. Fotofestiwal w Łodzi, Fotomiesiąc w Krakowie – ogląda je co najmniej 1 tys. osób), co walnie przyczyni się do promocji gmin i regionu. Jeszcze większy zasięg będzie miał album fotograficzny, który zostanie wydany w nakładzie 500 egz. Wszystkie odbywające się imprezy, powinny być promowane z wykorzystaniem: plakatów, ulotek informujących, billboardów, mailingu (baza kontaktów – wynik współpracy z gestorami branży turystycznej, materiały promujące wysyłać mogą także gestorzy bezpośrednio do swoich gości), kontaktów z dziennikarzami – wysyłanie informacji prasowych, zaproszeń imiennych, organizowanie konferencji prasowych, artykuły sponsorowane itp. W kampaniach promujących imprezy, warto także wykorzystać wizerunek znanych osób zamieszkujących miasto/gminę. Dobrym zwyczajem praktykowanym w wielu gminach, jest druk kalendarza imprez sztandarowych oraz rozprowadzanie go na terenie gminy w formie plakatów lub ulotek. Turysta przyjeżdżający w dane miejsce wie, czego kiedy się spodziewać. Z charakteru imprez wyłania się także wizerunek miejsca.

238


Przy tak bogatych kontaktach z gminami partnerskimi, warto promować lokalne imprezy na szerszą skalę także za granicą. Należy zatem przygotować niskonakładowe wydawnictwo, promujące imprezy w wersji niemiecko i anglojęzycznej. Warto również propagować imprezy typu nordic – walking, ponieważ ta forma uprawiania sportu cieszy się coraz większą popularnością w Polsce. Można organizować wyprawy po gminach, w wyznaczone dni tygodnia i zachęcać do udziału w nich nie tylko mieszkańców, ale i turystów. Wędrówki poprzedzić powinien kurs z profesjonalnym instruktorem. W promocji Czarnkowa, ważne jest wykorzystanie znanego i cenionego OSiR, którego infrastruktura stanowi wielką atrakcję miasta (patrz punkt 1.6). Obecnie najpopularniejszym obiektem Ośrodka jest basen odkryty (50 m), z którego korzystają mieszkańcy, ale i goście – turyści. Dane basenu:

basen na wolnym powietrzu czynny od czerwca do końca sierpnia;

niecka główna 50 m x 20 m , głębokość 1,20 m – 1,80 m;

niecka mała 20 m x 10 m, głębokość 0,40 m - 1,20 m;

stała opieka ratowników WOPR;

trawiasta plaża;

do dyspozycji przebieralnie, toalety, natryski.

Planowana jest budowa wyciągu narciarskiego (długość około 470 m), który bez wątpienia stanowić będzie kolejną atrakcję miasta i będzie z nim kojarzony. Na bazie w/wym. obiektów, możliwa jest organizacja imprez sportowych, zawodów, które przyciągną sportowców z odległych zakątków kraju. Ponadto, należy je wykorzystać na materiałach promocyjnych np. w folderach, ulotkach i na pocztówkach, po to, by jak najwięcej osób spoza miasta się o nich dowiedziało i chciało z nich skorzystać. Zaplanowane jest również utworzenie na terenie przystani w Czarnkowie oraz przystani w Drawsku - wypożyczalni kajaków i rowerów (ale nie wodnych, tylko zwykłych typu holenderskiego, czyli miejskich) i rozpropagowanie wytyczonych szlaków rowerowych (możliwe będzie otrzymanie mapy i folderu ze spisem atrakcji). Niezbędny jest także zakup statku (na ok. 30 osób), który w sezonie (miesiące od kwietnia do września) kursowałby po Noteci. Tym samym możliwe będzie promowanie rejsów zarówno dla osób indywidualnych, jak i grup zorganizowanych (szkoły, zakłady pracy, koła emerytów, etc.). Głównym problemem tego typu przedsięwzięcia są ogromne koszty szacowane na ok. 1,2-1,5 mln zł. Dlatego też zakłada się, iż mogłoby to być wspólne przedsięwzięcie większej liczby gmin (planowana jest trasa wodna Ujście – Drezdenko) lub przy współudziale Związku Miast i Gmin Nadnoteckich. Ze względu na długość trasy można by płynąć tylko wybranymi odcinkami.

239


RYSUNEK 79. SZLAK NOTECI

ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA ZWIĄZKU MIAST I GMIN NADNOTECKICH

W dalszej perspektywie planowana jest reaktywacja kolejki jadącej z Czarnkowa do Goraja, z przepięknymi widokami na trasie przejazdu oraz organizacja kolejki, jeżdżącej po mieście (podobną znaleźć można np. w poznańskim nowym ZOO lub na ulicach Karpacza). Taka „kolejka” mogłaby obwozić turystów po największych atrakcjach miasta. Ponadto na obszarze gminy miasta Czarnkowa zlokalizowane są wody geotermalne, ale do ich wykorzystania niezbędny byłby udział prywatnego inwestora, ponieważ koszty odwiertów (niezbędne są dwa) są ogromne. Na bazie można by wybudować basen, a jeżeli wody miałyby właściwości lecznicze – także infrastrukturę uzdrowiskową. W Czarnkowie i w gminie Drawsko planuje się wytyczenie, opisanie, oznakowanie i szerokie promowanie szlaków – w szczególności ścieżek pieszych, szlaków wodnych i szlaków rowerowych. Wytyczone zostaną nowe ścieżki (piesze) wzdłuż Noteci z miejscami i platformami widokowymi oraz ciekawymi miejscami na trasie, odpowiednio oznakowane tablicami informacyjnymi. Ponadto wytyczone zostaną trasy spływów kajakowych rzeką Miałką wraz z budową pomostów do cumowania kajaków (znaleźć tam można będzie m.in. tablice informacyjne z numerem telefonu pod którym uzyskać można będzie niezbędne dla turysty informacje, np. na temat noclegów).

240


Inne formy promocji powiązane bezpośrednio bądź pośrednio z przystanią:

- plenery fotograficzne „Dolina Noteci”, w których będą uczestniczyli profesjonalni fotografowie. Elektem ich prac

będą wystawy w Czarnkowie i Drawsku oraz ekspozycja na wystawie ogólnopolskiej (np. Fotofestiwal w Łodzi,

Fotomiesiąc w Krakowie – ogląda je co najmniej 1 tys. osób), co walnie przyczyni się do promocji gmin i regionu. Jeszcze większy zasięg będzie miał album fotograficzny,

który zostanie wydany w nakładzie 500 egz., - uruchomienie wypożyczalni rowerów i kajaków,

- promocja nordic walking, - zakup statku,

- działania OSiR w Czarnkowie – typowo inwestycyjne oraz imprezy,

- wytyczenie, oznakowanie i opisanie szlaków turystycznych – pieszych, rowerowych i wodnych,

- reaktywacja kolejki jadącej z Czarnkowa do Goraja oraz organizacja kolejki, jeżdżącej po mieście,

- wykorzystanie wód geotermalnych na terenie miasta Czarnków.

Oznakowanie Oznakowanie powinno być spójne, wykonane w jednym przyjętym stylu. Oznakować należy: lokalne atrakcje, ważne i ciekawe miejsca, szlaki oraz zabytki w gminie miasta Czarnków, jak również na obszarze gminy Drawsko. Tablice reklamujące konkretne atrakcje. warto także zamieścić przy często uczęszczanych trasach, przede wszystkim na trasie do Poznania - drogi 178, 182,174 z Czarnkowa (licznie podróżują nimi turyści tranzytowi) oraz na drodze nr 181 dla Drawska.

Stoiska promocyjne w centrach handlowych Zalecane jest wykorzystanie narzędzia promocji, jakim jest stoisko w centrum handlowym. Polecane lokalizacje to: Poznań, Trzcianka, Chodzież. Na stoiskach wykładane będą materiały i gadżety promocyjne z ofertą gminy miasta Czarnków oraz gminy Drawsko, pamiątki, jak również oferty lokalnej branży turystycznej, która mogłaby np. partycypować w kosztach najmu powierzchni. Poza tym, zgodnie z propozycją, na stoiskach będą sprzedawane produkty regionalne, można będzie również skosztować lokalnych potraw.

Kampanie billboardowe Kampanie billboardowe powinny skupiać się na promocji konkretnych elementów oferty miasta i gminy, czyli np. przystań, wybrane imprezy związane z piwem, grzybami itp. W kampaniach billboardowych, warto także wykorzystać wizerunek znanych osób zamieszkujących gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko.

241


Media relations i publicity Rola prasy, radia i telewizji, a więc mediów, jest w dzisiejszych czasach nie do przecenienia. Niezwykle ważnym i stosunkowo mało kosztownym narzędziem promocyjnym są „media relations”48 (z języka ang. stosunki z mediami) i „publicity”49, czyli działania mające na celu pojawienie się w mediach „nie reklamowych” publikacji promujących gminę. Podstawowym instrumentem wykorzystywanym do „media realtions” i „publicity”, jest baza mediów, z podziałem na rodzaje mediów (prasa, Internet, TV, radio) oraz poziomy: lokalny, regionalny i krajowy, media branżowe, media zagraniczne. Zakłada się, iż Urząd Miasta Czarnków oraz Urząd Gminy Drawsko, utrzymywać będą intensywne kontakty z dziennikarzami, również na poziomie ponadlokalnym. Ponadto, pozytywne relacje warto budować z mediami specjalistycznymi (takimi jak prasa specjalistyczna, np. Bike Board, branżowe portale rowerowe, żeglarskie, wędkarskie, kajakarskie itp.). Dziennikarze powinni być za pośrednictwem informacji prasowych oraz kontaktów bezpośrednich (konferencje prasowe, wywiady z przedstawicielami obu gmin), na bieżąco informowani o wydarzeniach, związanych z wdrażaniem produktów w ramach marki przystań, zwłaszcza tych, które mają szansę stać się „kotwicami medialnymi“ (imprezy opisane w powyższych punktach).

KOMUNIKACJA WEWNĘTRZNA

Mieszkańcy, są klientami wszelkich elementów związanych z produktem lokalnym, można więc powiedzieć, iż realizacja zadań gminy, ma służyć przede wszystkim zaspokojeniu szeroko rozumianych potrzeb i interesów społeczności lokalnej50. Chodzi tu o potrzeby bezpośrednio związane z warunkami pracy czy życia, jak również o potrzeby, które niejako pośrednio kształtują jakość życia. Do pierwszej z tych grup należą potrzeby związane z takimi dziedzinami życia, jak ochrona zdrowia, gospodarka komunalna, usługowa, oświata, budownictwo, mieszkalnictwo, sport, kultura czy wypoczynek. Druga grupa to porządek społeczny, opieka społeczna, przemysł i rozwój ekonomiczny, regulacja systemu podatkowego51. Ważne jest, aby wszelkie działania podejmowane przez władze lokalne, wiązały się z systematyczną poprawą standardu życia mieszkańców gmin i były odpowiedzią na zgłaszane problemy i wnioski. Jeśli chodzi o aspekt budowania tożsamości gminy – system identyfikacji wizualnej, to zdaniem specjalistów należy podkreślać, że ten aspekt jest niezwykle ważny w procesie budowania więzi mieszkańców z gminą. Jak podkreślają autorki – znajomość symboli

48

„Media relations” to inaczej „relacje z mediami”. Jest to jedno z najczęściej wykorzystywanych działań PR. Polegają na utrzymywaniu kontaktu z dziennikarzami/-karkami, dzięki którym w mediach (prasie, radio, telewizji) pojawiają się informacje o osiągnięciach i dokonaniach organizacji. Aby te informacje się pojawiły, konieczne jest korzystanie z odpowiednich narzędzi (narzędzia media relations). Są to m.in.: informacja prasowa, wywiad okolicznościowy w gazecie, relacja telewizyjna z imprezy, program radiowy, zaproszenie dziennikarzy/-karek na uroczystości, stała rubryka w gazecie lokalnej itp. (narzędzia media relations omawiamy szczegółowo w dalszych pytaniach), źródło: www.ngo.pl. 49

Publicity (z angielskiego reklama, rozgłos), ogół działań stosowanych najczęściej przez środki masowego przekazu, ma to nadać jakiemuś wydarzeniu społecznemu, politycznemu czy artystycznemu znaczny rozgłos lub spowodować (np. przez nadanie audycji radiowej, telewizyjnej bądź opublikowanie cyklu artykułów w prasie), aby zostały ujawnione i wyjaśnione okoliczności danej sprawy. Na podstawie „Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999. 50

„Wizerunek miasta. Od koncepcji do wdrożenia" autorstwa Magdaleny Florek, Ewy Glińskiej oraz Anny Kowalewskiej. 51

„Władza i społeczności lokalne w procesie przeobrażeń ustrojowych, red. P. Dobrowolski.

242


własnej miejscowości jest podstawą do kreowania swego miejsca w społecznej przestrzeni. Mieszkańcy gminy budują często swoją własną tożsamość, opierając się głównie na przynależności do społeczności swojej miejscowości. Co za tym idzie, symbole identyfikacji wizualnej gminy, a zwłaszcza logo, herb, motto, flaga, powinny być wyraźnie eksponowane przy okazji świąt gminy, obchodów rocznic historycznych, jubileuszy i innych wydarzeń samorządowych.

Specyfika mieszkańców jako odrębnej grupy docelowej, wymaga także odrębnych sposobów komunikacji - działań

promocyjnych, których głównym celem powinien być wzrost poziomu satysfakcji lokalnej, a w efekcie wzmocnienie

postaw patriotyzmu lokalnego. Sukces w kształtowaniu założonego wizerunku gminy, jest uwarunkowany głównie możliwościami komunikowania się samorządu lokalnego, z własnymi mieszkańcami. Dlatego też, warto w pierwszej kolejności zadbać o przejrzystość i czytelność działań urzędu, możliwości komunikowania się mieszkańców z burmistrzem, wójtem czy radnymi oraz o prosty, jasny i klarowny obieg informacji. Przykładem może być zamieszczanie informacji o przebiegu sesji rady na stronie Internetowej, zamieszczanie porządku obrad jeszcze przed zwołaniem sesji, utworzeniu punktu obsługi klienta w budynku urzędu, możliwość zadawania pytań burmistrzowi/wójtowi za pomocą strony Internetowej, organizacja zebrań z mieszkańcami miasta czy też sołectw, rad osiedlowych, organizacja tzw. „drzwi otwartych” z możliwością zwiedzania poszczególnych komórek urzędu itp. Jeśli chodzi natomiast o wykorzystanie konkretnych instrumentów promocji, to szczególną rolę w odniesieniu do mieszkańców odgrywają działania public relations, takie jak: konferencje prasowe, wydawanie prasy lokalnej, publiczne dyskusje, konkursy wśród mieszkańców, wystawy, dyskusje on-line52, czaty z przedstawicielami władz lokalnych. Szczególnie ważnym dla mieszkańców i bardzo przez nich pożądanym elementem, są imprezy plenerowe (dni miasta, festyny, imprezy promujące walory środowiskowe, nawiązujące do tradycji kulturalnych itp.). Pełnią one przede wszystkim istotną rolę integracyjną, pomagają w budowaniu więzi pomiędzy mieszkańcami.

Spotkania z mieszkańcami i partnerami lokalnymi (np. sektorem NGO, przedsiębiorcami itp.)

W procesie kreowania wizerunku miejsca, ważna jest nie tylko komunikacja zewnętrzna, lecz także wewnętrzna z mieszkańcami i partnerami lokalnymi w gminie. Działaniami niezbędnymi z punktu widzenia niniejszej Strategii są seminaria i spotkania, podczas których będą dyskutowane kwestie związane z prowadzeniem działań promujących ofertę gminy adresowaną do mieszkańców, jak również postępy prac nad wdrażaniem postanowień niniejszej Strategii. Inne formy komunikacji opisano w poprzednich punktach Strategii (np. komunikacja za pomocą strony Internetowej).

Konkursy dla mieszkańców

52

Zgodnie z definicją podawaną przez Wikipedię – „on-line” (online, z ang. dosł. na linii) – zwykle status osoby, serwera lub innego przedmiotu związanego z dostępem do internetu, który informuje o dostępności - aktywności. Przeciwieństwem trybu on-line jest tryb off-line.

243


Kolejnym narzędziem promocyjnym, nakierowanym do wewnątrz, jest organizacja konkursów, związanych z realizacją działań promocyjnych dla mieszkańców. Tego typu działaniem, będzie ogłoszenie konkursu na logo gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. Inne możliwe działania tego typu to: konkurs na regionalne potrawy grzybowe, konkursy plastyczne dla dzieci związane z tworzeniem marki (np. zaprojektowanie billboardu, plakatu promującego imprezę itp.), konkursy fotograficzne, konkursy na najpiękniej udekorowaną świąteczną posesję i witrynę sklepową (w okresie świąt Bożego Narodzenia), konkurs na najładniejszy ogródek i balkon wiosenny itp.

Akcje promocyjne gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko Innym narzędziem promocyjnym, będzie organizacja kampanii reklamowej gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, której celem będzie wzmocnienie więzi mieszkańców z miejscem pochodzenia, budowanie poczucia lokalnego patriotyzmu i dumy. W ramach akcji, co jakiś czas (np. raz w miesiącu), na stronie Internetowej zamieszczane będą „nagrody” dla mieszkańców, np. 100 pierwszych osób, które w dniu… przyjdą do urzędu (stanowisko ds. promocji) otrzyma koszulkę z logo i wizerunkiem przystani, mottem, herbem i innymi znakami charakterystycznymi. Inne elementy akcji:

plakietki – broszki – przypinki;

specjalne naklejki na szybę samochodu z logo, adresem strony Internetowej gminy;

baloniki dla dzieci;

tapeta z logo promocyjnym i widokami do ściągnięcia na monitor komputera;

smycze z logo, mottem, adresem www;

cukierki opakowane w papierek z logo rozdawane w gabinecie włodarzy lub w punkcie informacji petenta.

PRAKTYCZNIE WSZYSTKIE FORMY PROMOCJI BĘDĄ MIAŁY CHARAKTER

DŁUGOFALOWY:

„Produkcja” materiałów promocyjnych nie będzie jednorazowym działaniem – będą one regularnie wznawiane i aktualizowane;

Portal Internetowy (zarówno w przypadku gminy miasta Czarnków, jak i gminy Drawsko), będzie funkcjonował przez czas nieokreślony, ponadto każda nowopowstała przystań na rzece Noteć, będzie mogła nieodpłatnie skorzystać z portalu w celu promocji swojego produktu;

Udział w targach także nie ma określonego roku zakończenia;

Imprezy promocyjne - „Dzień spieczonego bliźniaka” i Odlotowy Festyn Grzybowy „Grzyby, las wokół nas” są organizowane od wielu lat (odpowiednio od 12 i 11 lat) i planowane są ich coroczne edycje przez nieokreślony czas;

Nowe imprezy takie jak Festyn piwny, będą przeprowadzane każdego roku i wpiszą się na stałe w kalendarz imprez;

Plenery fotograficzne „Dolina Noteci” – będą realizowane co roku.

BARDZO WAŻNĄ KWESTIĄ BĘDZIE POWIĄZANIE WSZYSTKICH WYMIENIONYCH DZIAŁAŃ PROMOCYJNYCH Z PROMOCJĄ PRODUKTU MARKOWEGO – PRZYSTANI W

CZARNKOWIE I DRAWSKU.

Działania te obejmować będą w szczególności:

Dotarcie z ofertą przystani bezpośrednio do potencjalnych klientów (kluby, przystanie w kraju i za granicą takich jak np.

studencki klub kajakowy Pantarei – skupiający miłośników kajakarstwa, studentów niemal wszystkich poznańskich uczelni wyższych – piszą o sobie –

244


„Jesteśmy grupą ludzi, którym poważnie odbiło na punkcie turystyki kajakowej. Badający nas lekarze psychiatrzy i psychopatolodzy nie są w stanie zakwalifikować tej przypadłości do żadnej ze znanych chorób. Skupiamy studentów większości poznańskich uczelni wyższych. Pływamy zawsze, wszędzie i po wszystkich możliwych wodach, przez cały rok (również zimą, o ile rzeki nie zamarzną). Klub istnieje od 1975 roku z przerwą przypadającą na lata 1999-2005. Treść naszej działalności można wyrazić w trzech słowach: kajaki, przyroda, ludzie. Uwielbiamy pływać, kochamy dziką przyrodę…”,

Wielkopolski Związek Kajakowy, Klub Kajakowy PTTK GWDA Piła, Klub Kajakowy PTTK Pelikany Ostrów Wielkopolski, Klub Turystyki Kajakowej „ZIMORODEK” Oddziału PTTK w Wągrowcu, Włocławski Klub Wodniaków PTTK, RTW „Bydgostia” - Sekcja Turystyki Kajakowej;

Reklama przystani i ich ofert w fachowej prasie (np. „Szkwał”, „Żagle”, „Wędkarski świat”, „Wiadomości Wędkarskie”, „Przegląd Motorowodny”, „Magazyn Rowerowy”);

Udział w targach i wystawach (opisane w poprzednich punktach Strategii);

Strona Internetowa (opisane w poprzednich punktach Strategii);

Linki do strony gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko na stronach internetowych gmin, stowarzyszeń, klubów itp. „zajmujących się wodą”, a w szczególności powiązanych z rzeką Noteć (na zasadzie wzajemności);

Imprezy, np. Święto Noteci, spływy, flisy („Łokietek”) (opisane w poprzednich punktach Strategii);

Własny statek turystyczny do rejsów po Noteci (opisany w poprzednich punktach Strategii);

Wypożyczalnia rowerów i sprzętów wodnych np. kajaków.

245


12.4 HARMONOGRAM DZIAŁAŃ INFORMACYJNYCH I PROMUJĄCYCH

RODZAJ DZIAŁANIA

2011 2012 2013

I II III IV I II III IV I II III IV WYDAWNICTWA

DRUKOWANE m.in.:

Mapa wraz z opisem szlaków

Pocztówki

Folder promocyjny

Ulotki reklamowe

Kalendarz imprez

Konkurs na wyłonienie LOGO

Targi i wystawy

GADŻETY PROMOCYJNE

m.in.:

Film promocyjny

Drobne gadżety

Kampanie billbordowe

Promocja lokalnych dukatów

Strona Internetowa –

podstrona TURYSTYKA

Media relations i publicity

PRZEZ CAŁY OKRES

Komunikacja wewnętrzna

PRZEZ CAŁY OKRES

Uruchomienie wypożyczalni

rowerów i kajaków

Imprezy promocyjne (w tym święto piwa w Czarnkowie)

Oznakowanie PRZEZ CAŁY OKRES

Zakup statku

Reklama przystani w

prasie branżowej

Uruchomienie

246


kolejki na bazie pojazdu

jeżdżącego ulicami miasta

247


12.5 KOSZTY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZAPLANOWANYCH DZIAŁAŃ INFORMACYJNYCH I PROMUJĄCYCH

248


13. WYTYCZNE DO SYSTEMU IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ Niezwykle ważnym elementem strategii promocji jest spójny system identyfikacji wizualnej. Pomaga on wzmocnić wizerunek produktu, marki lub miejsca. Bardzo ważne jest, aby była ona ściśle powiązana z założeniami strategii i umiejętnie ją odwzorowywała. Materiały promocyjne powinny być utrzymane w spójnej stylistyce. Forma Logo miasta Czarnków i gminy Drawsko zostanie opracowana w ramach prac nad Systemem Identyfikacji Wizualnej jako motyw przewodni dla publikacji, gadżetów promocyjnych oraz bilboardów. Bardzo ważne jest, by identyfikacja wizualna była wdrażana systematycznie, długofalowo i konsekwentnie. Aby osiągnąć zamierzony efekt w postaci stworzenia spójnego i uporządkowanego wizerunku miasta Czarnków i gminy Drawsko, należy rozszerzać katalog miejsc zastosowania motywów przewodnich, jednak z zachowaniem przy tym rozsądnego umiaru (np. oznakowanie koszy na śmieci, tabliczki informacyjne na ulicach, w parkach, na stacjach benzynowych, „witacze” na wjeździe i wyjeździe, itp.). Elementy graficzne stanowią doskonały środek wyrazu do zaprezentowania „swoich atutów”. Zaproponowana stylistyka powinna wyraźnie nawiązywać do walorów krajobrazowych i zasobów naturalnych obu gmin. Kolorystyka wzmacnia ten wizerunek poprzez zastosowanie barw, kojarzących się ze spokojem, wodą, naturalnością i harmonią. Zdaniem mieszkańców kolory, które najlepiej odzwierciedlają gminę Drawsko i się z nią kojarzą to żółty, zielony, czerwony, niebieski, brązowy i pomarańczowy. Natomiast z gminą miasta Czarnków kojarzone są kolory zielony, czerwony, biały, żółty. Kolory te powinny znaleźć zastosowanie w przygotowanym systemie identyfikacji wizualnej (SIW). SIW stanowi zestaw reguł oraz konsekwentnie zaprojektowanych wzorców, które budują pozytywne wyobrażenie o instytucji i jej działaniach oraz utrwalają pożądane opinie wśród adresatów tych działań. Zadaniem SIW jest zbudowanie indywidualnego charakteru marki dla obszarów objętych wizualizacją poprzez stworzenie spójnego zestawu elementów tożsamości wizualnej, obejmującego: logo, logotyp kolorystykę, typografię, druki, akcydensy53. Niezbędnym elementem SIW jest opis zasad i procedur stosowania powyższych elementów tożsamości wizualnej (wzory, rysunki, instrukcje ich wykonania i stosowania) sporządzony w postaci księgi standardów. SIW stanowić będzie przedmiot odrębnego opracowania. Zgodnie ze wstępnymi ustaleniami, propozycja oferentów powinna stanowić opis koncepcji i winna zawierać następujące elementy:

1) stronę tytułową, 2) opis koncepcji realizacji identyfikacji wizualnej, 3) informację na temat kosztów opracowania materiałów w ramach SIW, 4) doświadczenie oferenta, 5) proponowaną cenę za realizację zlecenia.

53

Akcydens, druk akcydensowy (z łac. accidens, tzn. coś przypadkowego) – wyrób poligraficzny niebędący ani książką, ani czasopismem, ani też zadrukowanym opakowaniem. Zasadniczo jest to wyrób jednoarkuszowy, który może być w postaci jednej kartki, lub nierozciętej składki. Akcydensy to samoistne druki o charakterze użytkowym lub okolicznościowym. Zaliczyć do nich można praktycznie wszystkie pozostałe druki, począwszy od znaczka pocztowego czy wizytówki, aż po plakat, źródło: www/wikipedia.pl.

249


Przygotowanie Systemu Identyfikacji Wizualnej dla Strategii Promocji obejmować powinno: przygotowanie spójnej koncepcji, projektów oraz gotowych materiałów informacyjno-promocyjnych oraz przekazanie majątkowych praw autorskich do koncepcji, projektów i materiałów informacyjno-promocyjnych, takich jak: a) Logo projektu

b) Baner (billboard) internetowy do emisji w 2011 roku – projekt oraz ok. 6 sztuk wersji banera (dostosowanych do poszczególnych wymiarów, wytycznych technicznych portali internetowych i umożliwiających ich ekspozycję, z przekierowaniem na stronę miasta Czarnków i gminy Drawsko). Baner powinien być przygotowany w technologii flash. Planowane wymiary baneru: 750x100 px; 300x600 px, 158x 100 px. Wymiary mogą ulec zmianie. Warunki techniczne powinny być uzgodnione z poszczególnymi portalami internetowymi. Planowana ekspozycja na stronach miasta Czarnków, gminy Drawsko, portalach branżowych (turystycznych);

c) Ogłoszenie w telewizji (spot telewizyjny) do emisji w 2011 roku – przygotowanie scenariusza, umożliwiającego nagranie reklamy telewizyjnej (przewidywany czas spotu telewizyjnego 30 sekund). Szczegóły techniczne powinny być uzgodnione z TVP Poznań.

d) Ogłoszenie w prasie (reklama prasowa) – przygotowanie 3 projektów kolorowej reklamy prasowej. Przygotowane projekty muszą być dostosowane do poszczególnych wymiarów i warunków technicznych, umożliwiających ich druk i ekspozycję w prasie: w Głosie Wielkopolskim, Gazecie Wyborczej. Przewidywana wielkość ogłoszenia reklamowego 4 moduły (2x2). Szczegóły techniczne do uzgodnienia z przedstawicielami prasy.

e) Strona internetowa – wykonanie elementów graficznych, które zostaną umieszczone na stronie portalu: logo, hasło i inne elementy graficzne dotyczące projektu, wykonane w formie umożliwiającej umieszczenie ich na stronie internetowej (gif, JPEG, Flash); wykonanie banera statycznego www. do umieszczenia u góry strony WWW (zawierającego elementy identyfikacji wizualnej projektu), technologia: gif, JPG, Flash

f) Plakat informacyjno-promocyjny (format A3, układ pionowy, druk jednostronny, papier kredowy, punktowo naniesiony lakier, gramatura 170 g/m2.) – przygotowanie projektu. Projekt dostarczony na płycie CD lub przesłany drogą elektroniczną w postaci pliku PDF (lub AI lub PSD lub EPS), elementy graficzne – przystań, pejzaże, logo, hasło promocyjne.

g) Plakaty informacyjne przy najważniejszych punktach tras turystycznych

h) Smycz reklamowa (taśma poliestrowa z grubym splotem, szerokość 15 mm, długość taśmy minimum 600 mm (obwód), z karabińczykiem metalowym i uchwytem na pendrive, plastikowy łącznik między taśmą a karabińczykiem (około 100 mm odległości od karabińczyka); Druk: termodruk (flex), pełny kolor, zewnętrzna strona opaski – przygotowanie projektu umożliwiającego wykonanie smyczy. Projekt dostarczony na płycie CD lub przesłany drogą elektroniczną w postaci pliku PDF ((lub AI lub PSD lub EPS).

i) Roll up informacyjno-promocyjny (wykonany z polipropylenu z laminatem, kolor 4+0 wysokość 2 m, szerokość 1 m) – przygotowanie projektu, umożliwiającego wykonanie rollupa. Projekt dostarczony na płycie CD lub przesłany drogą elektroniczną w postaci pliku PDF ((lub AI lub PSD lub EPS).

j) Kubki z nadrukiem logo, hasłem promocyjnym, wizerunkiem przystani, pełen kolor. Projekt dostarczony na płycie CD lub przesłany drogą elektroniczną w postaci pliku PDF ((lub AI lub PSD lub EPS).

k) T-shirty, gramatura 150, pełna kolorystyka, rozmiary od XS do XXL, z nadrukiem obustronnym - logo, hasłem promocyjnym, wizerunkiem przystani, pełen kolor, Projekt

250


dostarczony na płycie CD lub przesłany drogą elektroniczną w postaci pliku PDF ((lub AI lub PSD lub EPS).

251


14. MONITORING STRATEGII Monitoring procesu wdrażania założeń niniejszego dokumentu, powinien być prowadzony regularnie i w równych odstępach czasu (np. zawsze w połowie września), w formie raportu przygotowywanego zawsze po sezonie, przez wyznaczonych do tego pracowników urzędów, a następnie prezentowanego na Sesji Rady. Raport opisywałby: zrealizowane działania z zakresu budowania oferty gminy, stosowanie wytycznych do systemu identyfikacji wizualnej, prowadzone działania informacyjne i promujące, jak również przedstawiał wskaźniki oceny realizacji Strategii. W celu konsekwentnego monitorowania stanu wdrażania przyjętych założeń, należy przyjąć jednolite reguły oceny. Narzędziem służącym do tego celu, są wskaźniki oceny realizacji Strategii.

PROPONOWANE WSKAŹNIKI OCENY REALIZACJI STRATEGII

Proponowany wskaźnik

liczba wydarzeń promocyjnych organizowanych w gminie miasta Czarnków/gminie Drawsko Źródło danych - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowisko ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielne stanowisko d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości;

liczba uczestników imprez organizowanych w gminie miasta Czarnków/gminie Drawsko Źródło danych - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowisko ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielne stanowisko d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości, liczba sprzedanych biletów wstępu;

liczba osób biorących udział w konkursach i seminariach Dane - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowiska ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielnego stanowiska d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości;

liczba inwestycji w infrastrukturę turystyczną na terenie gminy miasta Czarnków/w gminie Drawsko Dane - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowiska ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielnego stanowiska d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości we współpracy ze stanowiskiem ds. inwestycji gminnych;

liczba miejsc w gminie miasta Czarnków/gminie Drawsko gdzie można nabyć lokalne pamiątki, liczba takich miejsc poza obszarem miasta/gminy Dane - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowiska ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielnego stanowiska d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości, wizytacja miasta/gminy, stolicy wielkopolski i miasta powiatowego, okolicznych gmin;

liczba publikacji, artykułów, gadżetów Dane - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowiska ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielnego stanowiska d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości;

liczba wejść na stronę internetową gminy miasta Czarnków/gminy Drawsko Dane - w Urzędzie Miasta Czarnków stanowiska ds. Promocji, Rozwoju i Współpracy Zagranicznej (P), w Urzędzie Gminy w Drawsku - Samodzielnego stanowiska d.s. promocji, aktywizacji środowisk i rozwoju przedsiębiorczości.

252


Na podstawie przedstawionych danych, radni mogliby dyskutować nad koniecznymi zmianami i modyfikacjami założeń, jak również poszerzać koncepcję produktów i działań promujących o nowe pomysły.

15. PODSUMOWANIE CZĘŚCI KONCEPCYJNEJ Promocja gminy, to system aktywnych działań, zawierających elementy własnej inicjatywy, w stosunku do wyselekcjonowanych grup adresatów promocji, w celu wywołania ich pożądanych zachowań (prowadzonych przede wszystkim w celu wywołania zainteresowania u inwestorów i innych uczestników promocji warunkami gminy w celu rozwoju jej działalności gospodarczej). Przygotowanie programu skutecznej strategii promocyjnej dla gminy, stanowi wieloetapowy proces obejmujący:

analizę sytuacji gminy;

wyznaczenie celów promocji;

identyfikację adresatów przekazów promocyjnych;

podjęcie decyzji w zakresie intensywności działań;

ustalenie budżetu promocji;

ocenę skuteczności działań. Jak twierdzi Marian Huczek, przedmiotem działań promocyjnych, jest produkt gminy. Podejmując się promocji własnej gminy, należy myśleć, odczuwać i działać jak sprzedawca. Najważniejszym pytaniem jest: co może w danej gminie zainteresować grupę docelową działaniami promocyjnymi, a więc potencjalnych odbiorców świadczeń gminy. W wyniku rosnącej walki konkurencyjnej pomiędzy gminami i regionami, coraz więcej ośrodków jest zmuszonych traktować samych siebie, jako produkt i dążyć do sprzedania się na rynku. Władze gmin, starają się oferować potencjalnemu nabywcy cały serwis usług, na który oprócz dostępnych terenów, lokali i innych materialnych składników produktu gminy, składają się także: zaplecze administracyjne, dostęp do udziału w imprezach organizowanych przez władze i tych, na które przedstawiciele miasta są zapraszani. Organizowanie sprawnego funkcjonowania gminy, czyli podejmowanie działań inicjujących, usprawniających czy kontrolujących codzienne zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności, stanowi zbiór czynników promocyjnych, których umiejętne wykorzystanie i przedstawienie czyni atrakcyjnym jego produkt. Promocja gminy nie jest zapisanym w ustawie zadaniem własnym władz lokalnych. Nie stanowi też jednego z zadań zleconych, przekazanych przez administrację centralną. Idea procesu promocji klasyfikuje go, jako indywidualny cel gminy, co w zasadzie wyklucza jakiekolwiek określone prawem sposoby i środki jego realizacji. Promocja powinna wiązać się z kierunkami rozwoju gminy, harmonizować ze strategią, oferować realnie istniejące zasoby i możliwości, powinna przygotować właściwą propozycję dla właściwego, rozpoznanego odbiorcy54. Należy pamiętać, że proponowane w niniejszym dokumencie rozwiązania, są jedynie zaleceniami ramowymi, a w trakcie ich wdrażania, na skutek nowych trendów w promocji

54

Marian Huczek, Promocja gminy jako sposób wspierania lokalnego rozwoju społeczno – gospodarczego, http://www.sbc.org.pl/Content/7687/huczek.pdf.

253


oraz potrzeb mieszkańców i odwiedzających, zmianom ulegać będą poczynione założenia szczegółowe. Co ważne, charakter każdej gminy tworzą mieszkańcy. Nie turyści czy inwestorzy, choć i oni są niezwykle ważni i pożądani na danym terenie. Dlatego też, niezwykle istotne, jest włączanie środowisk lokalnych, na wszystkich etapach tworzenia Strategii. Również podczas procesu jej wdrażania w życie. W trakcie opracowywania niniejszego dokumentu, mieszkańcy oraz władze i inne lokalne podmioty, kilkakrotnie mieli okazję do zapoznania się z proponowanymi rozwiązaniami, wyrażenia opinii na ich temat, a ich sugestie zostały uwzględnione przez autorów Strategii (przeprowadzono spotkania, ankiety itd.). Mieszkańcy, powinni także aktywnie uczestniczyć w fazie realizacji założeń niniejszego dokumentu, poprzez udział w wydarzeniach promocyjnych oraz budowanie pozytywnego wizerunku gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. Nie można zapominać również o prowadzeniu ciągłego dialogu z lokalnymi środowiskami i uwzględnianiu ich potrzeb, w procesie realizacji zadań, mających wpływ na kreowanie wizerunku gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko. Sytuacją idealną jest pogodzenie interesów wszystkich stron – lokalnych gremiów i mieszkańców, choć zadanie to z reguły jest bardzo ciężkie i często nieosiągalne. Ważne jest więc, by kierunki rozwoju działań promocyjnych, akceptowała większość lokalnej społeczności. Ponadto, aby realizacja dokumentu przyniosła zamierzone efekty, niezwykle istotna jest konsekwencja w działaniu. Zakłada się opracowanie systemu identyfikacji wizualizacji (w oparciu o sugestie i opinie mieszkańców wyrażone m.in. w ankietach). Powinien on być stopniowo wprowadzany do materiałów promocyjnych, przestrzeni publicznej, w dłuższej perspektywie - w ramach elementów gminnej oferty (imprezy, infrastruktura turystyczna i techniczna itd.). Proponowana wizja docelowa, powinna być konsekwentnie wdrażana w duchu i stylu przedstawionym w ramach przyjętych założeń strategicznych. Na koniec warto dodać, iż podejmując w przyszłości wszelkie działania promocyjne, należy patrzeć odważnie. Tylko kroki spektakularne i długoterminowe wyróżnią gminę miasta Czarnków i gminę Drawsko na tle innych, a konkurencja w dzisiejszych czasach jest ogromna. Autorzy Strategii życzą powodzenia, siły, wytrwałości i konsekwencji w promowaniu gminy miasta Czarnków i gminy Drawsko, miejsc urokliwych, pięknych, wyjątkowych i niezwykle ciekawych...

„STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU … · wizerunkowa sytuacja wyjŚciowa gminy miasta...

Documents

Transcript of „STRATEGIA PROMOCJI LOKALNEGO PRODUKTU … · wizerunkowa sytuacja wyjŚciowa gminy miasta...