Fundacja Krzyżowa

Akademia Ewangelicka w Berlinie

Federalna Fundacja ds. Badania Dyktatury SED

Europejska Sieć Pamięć i Solidarność

Niemiecki Związek Ludowy Opieki nad Grobami Wojennymi

we współpracy z Inicjatywą Kreisau z Berlina __________________________________________________________________________________________ XIII Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci w Krzyżowej Zaginione miejsca Recepcja i pamięć o miejscach przemocy reżymów totalitarnych 25–28 marca 2015 Przemoc, zniszczenia i ludobójstwa są ważną częścią pamięci o wydarzeniach XX wieku. Reżymy totalitarne i wojny światowe kosztowały życie milionów ludzi. Liczne miejscowości w całej Europie stały się miejscami cierpienia. Wiele z nich zostało całkowicie lub częściowo wymazanych z map. Podczas gdy zbrodnie takie jak w Oradour sur Glane, Lidicach czy Coventry stały się istotnymi symbolami w (trans)narodowych narracjach historycznych, inne podobne akty zniszczenie prawie nie pozostawiły śladów w pamięci narodów czy też innych grup społecznych. Nie udało im sie zostać częścią oficjalnej martyrologii. Niektóre miejsca przetrwały wyłącznie we wspomnieniach ocalałych, bądź jako przedmiot badań historycznych. 13-te Seminarium Wschodnio-Zachodnioeuropejskich Miejsc Pamięci dotyczy „zaginionych miejsc” – miejsc, które opowiadają, upominają, i które pars pro toto przypominają o aktach przemocy. Pojęcie „miejsca pamięci” jest rozumiane szeroko zgodnie z koncepcją Pierra Nora „lieux de memoire”. Z powodu wojen, przełomów politycznych, przymusowych przesiedleń milionów osób, jak i przesunięć granic miejsca historyczne otrzymały nowe znacznie bądź też utraciły stare. Różnorodność i wieloznaczność tego samego miejsca pamięci jest tym samym charakterystyczna dla Europy Środkowo-Wschodniej. Zapraszamy historyków i kuratorów, pracowników miejsc i projektów pamięci do interdyscyplinarnej wymiany poglądów na następujące tematy: Co odróżnia pamięć o miejscach fizycznie istniejących od pamięci o miejscach zniszczonych? W jaki sposób prezentuje się w muzeach i innych instytucjach miejsca pamięci, które wprawdzie fizycznie nadal są obecne, ale zniknęły już z pamięci społecznej? Jak zmienia się pamięć o miejscach, gdy znikają świadkowie łączący teraźniejszość z przeszłością? W trakcie seminarium będziemy wymieniać się doświadczeniami z zakresu technik wystawienniczych, aktualnych form prezentacji multimedialnych oraz narzędzi internetowych wykorzystywanych w ramach kształcenia historycznego i politycznego. Na zakończenie przewidziana jest też dyskusja o granicach pamiętania. Jaką funkcje i znaczenie pełni zapominanie o przeszłości?

Program środa, 25 marca 2015 od 17:00 przyjazd – zakwaterowanie, kawa

18:00–19:00 kolacja

19:00–20:30 zwiedzanie Krzyżowej-Berghaus, krótkie wprowadzenie historyczne, wprowadzenie do programu przez organizatorów, runda zapoznawcza

następnie wieczorne rozmowy i wymiana doświadczeń czwartek, 26 marca 2015 09:30–11:00 Prof. dr Étienne François, „Lieux de mémoire“. Wyzwania europejskiej pamięci

komentarz: Prof. dr Jochen Roose moderacja: dr Jacqueline Boysen 11:00–11:30 przerwa kawowa 11:30–13:00 Zaginione miejsca pamięci. Pamiętanie bez miejsc.

dr Stanislav Kokoška, Miejsce pamięci w Lidicach. Przeszłość i przyszłość Richard Jezierski, Oradour-sur-Glane. Ruiny i pamięć

dr Tomasz Kranz, Fundamenty pamięci. Widoczne i niewidoczne świadectwa zbrodni nazistowskich w miejscu byłego obozu zagłady w Sobiborze moderacja: dr Dominik Pick

13:00–14:30 przerwa kawowa 14:30–16:00 Zaginione miejsca pamięci. Pamiętanie bez świadków.

Anna Warda, Pomnik artystyczny „Stolpersteine” Lolita Tomsone, Wspomnienie o Jānisie Lipke i ratowaniu łotewskich Żydów N.N. (Memorial), Projekt „Ostatni adres” moderacja: dr Burkhard Olschowsky

16.00-16.30 przerwa kawowa 16:30–18:30 Pamięć wirtualna. Wirtualna rekonstrukcja.

Oliver Schweinoch, Żywe Muzeum Online/Lebendiges Museum Online dr Juliane Haubold-Stolle, Groby żołnierzy Wehrmachtu – „anty”-miejsce pamięci Niemców? N.N. (Memorial), Wirtualne muzeum GUŁagu i krajobraz pamięci moderacja: Dominik Kretschmann

18:30–19:30 kolacja od 19.30 giełda konktatów

piątek, 27 marca 2015 09:30–11:30 (Prze)definiowanie miejsc przemocy faszystowskiej i komunistycznej.

Ramona Bräu, Buchenwald jako podwójne miejsce pamięci dr Violetta Rezler-Wasielewska, Łambinowice. Miejsce pamięci o różnych dyktaturach

moderacja: dr Juliane Haubold-Stolle

11:30–12:00 przerwa kawowa 12.00–13.00 prezentacje projektów 13:00–14:00 wyjazd do Wrocławia 14.00-15.00 obiad 15:00 Renata Bardzik-Miłosz, Breslau wczoraj – Wrocław dzisiaj 19:00 kolacja sobota, 28 marca 2015 09:30–11:30 Granice pamiętania. Jak wiele i jak długo należy pamiętać?

Andrea Ripetta, Przekazywanie pamięci o II wojnie światowej: głosy świadków i miejsc pamięci w Muzeum Oporu, Deportacji, Wojny, Praw i Wolności w Turynie dr Vera Dubina, Możliwości i problemy związane z pracą w miejscach pamięci prof. dr Ulrich Pfeil, Wioski fantomy bitwy pod Verdun moderacja: Markus Pieper

11:30–12:00 Podsumowanie i tematy na kolejne seminarium. Języki konferencyjne (tłumaczenie symultaniczne): polski, niemiecki, rosyjski. Z referatami w języku francuskim i angielskim.

dr Jacqueline Boysen – Dominik Kretschmann dr Burkhard Olschowsky – dr Dominik Pick

Wsparcie finansowe Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów na podstawie decyzji Niemieckiego Bundestagu.