Stereotypy i uprzedzeniaStereotypy i uprzedzenia

Znaczenie terminu Znaczenie terminu kultura kultura

Kultura jako termin wieloznaczny, w każdej kulturze znaczy coś innego Kultura jako termin wieloznaczny, w każdej kulturze znaczy coś innego np. dla Japończyków sztuką jest układanie kompozycji kwiatowych, np. dla Japończyków sztuką jest układanie kompozycji kwiatowych,

czy rytuał parzenia herbaty czy rytuał parzenia herbaty

Kultura przyczynia się do utrwalania, Kultura przyczynia się do utrwalania, upowszechniania i wzmacniania podobieństw i upowszechniania i wzmacniania podobieństw i

różnic behawioralnych, które stanowiły różnic behawioralnych, które stanowiły pierwotną przyczynę jej powstania, wytwarzając pierwotną przyczynę jej powstania, wytwarzając

swoisty cykl sprężenia zwrotnego między swoisty cykl sprężenia zwrotnego między rzeczywistymi zachowaniami, a naszym rzeczywistymi zachowaniami, a naszym

teoretycznym pojmowaniem tych zachowań jako teoretycznym pojmowaniem tych zachowań jako kultury. kultury.

Kultura to zjawisko dynamiczne. Kultura to zjawisko dynamiczne. Jednostki zmieniają się z upływem Jednostki zmieniają się z upływem czasu, a ponieważ kultura istnieje w czasu, a ponieważ kultura istnieje w opartej na sprężeniu zwrotnym relacji ze swymi opartej na sprężeniu zwrotnym relacji ze swymi

częściami składowymi, dzięki powstałemu częściami składowymi, dzięki powstałemu naprężeniu sama może się stopniowo zmienianaprężeniu sama może się stopniowo zmieniać.ć.

Termin Termin „kultura” „kultura” opisuje tendencje uśrednione, opisuje tendencje uśrednione, najbardziej powszechne. Nie może się odnosinajbardziej powszechne. Nie może się odnosić do ć do całego spektrum zachowań wszystkich całego spektrum zachowań wszystkich

przedstawicieli danej kultury. przedstawicieli danej kultury. Pojęcie kultura nie Pojęcie kultura nie odnosi się do pojedynczych odnosi się do pojedynczych

zachowań, reguł, postaw czy wartości , zachowań, reguł, postaw czy wartości , lecz do całego systemu tych konstrukcji. lecz do całego systemu tych konstrukcji.

Członkowie danej grupy w różnym stopniu Członkowie danej grupy w różnym stopniu uznają podzielane w danej kulturze wartości i uznają podzielane w danej kulturze wartości i przekonania. Ludzie różnią się pod względem przekonania. Ludzie różnią się pod względem

stopnia podporządkowania się danej kulturze. stopnia podporządkowania się danej kulturze. Świadomoś Świadomość występowania różnic ć występowania różnic

indywidualnych dotyczących kultury jest jedną z indywidualnych dotyczących kultury jest jedną z podstaw zrozumienia ograniczeń nakładanych podstaw zrozumienia ograniczeń nakładanych

przez stereotypy. przez stereotypy.

Ludzie różnią się pod względem stopnia w jakim Ludzie różnią się pod względem stopnia w jakim przyjmują i wyznają postawy, wartości i przyjmują i wyznają postawy, wartości i

przekonania, oraz podejmują zachowania, przekonania, oraz podejmują zachowania, które składają się na ich które składają się na ich

kulturę. kulturę.

Kultury ułatwiają przetrwanie grupą i jednostką Kultury ułatwiają przetrwanie grupą i jednostką zapewniając równowagę między ich potrzebami, a zapewniając równowagę między ich potrzebami, a

zasobami niezbędnymi do zaspokojenia tych potrzeb. zasobami niezbędnymi do zaspokojenia tych potrzeb.

KulturaKultura a rasa, a rasa, przynależność etniczna przynależność etniczna

i narodowość i narodowość Rasa i kultura nie muszą być ze sobą Rasa i kultura nie muszą być ze sobą zgodne. Członek danej rasy nie musi zgodne. Członek danej rasy nie musi

przyswoić sobie kultury, którą przyswoić sobie kultury, którą stereotypowo przypisuje się tej rasie. W stereotypowo przypisuje się tej rasie. W

odróżnieniu od rasy kultura to odróżnieniu od rasy kultura to wyuczone zachowania. Kultura nadaje wyuczone zachowania. Kultura nadaje rasie znaczenie, determinuje to, co rasie znaczenie, determinuje to, co

jest psychologicznie istotne dla różnych jest psychologicznie istotne dla różnych ras. „Rasa” zyskuje istotne ras. „Rasa” zyskuje istotne znaczenie poznawcze i społeczne, znaczenie poznawcze i społeczne,

ponieważ ludzie często ponieważ ludzie często posługują się łatwo dostrzegalnymi posługują się łatwo dostrzegalnymi

cechami fizycznymi. cechami fizycznymi.

Przynależność etniczna (tak samo jak rasa czy Przynależność etniczna (tak samo jak rasa czy narodowość) danej osoby w bardzo niewielkim narodowość) danej osoby w bardzo niewielkim stopniu wyjaśnia obserwowane u niej procesy stopniu wyjaśnia obserwowane u niej procesy psychiczne, tj. poznanie, emocje, motywacje psychiczne, tj. poznanie, emocje, motywacje

czy stan zdrowia psychicznego. czy stan zdrowia psychicznego.

Różnice między krajami i narodowościami Różnice między krajami i narodowościami wiążą się z odmienną kulturą. wiążą się z odmienną kulturą. Nie można utożsamiać narodowości z Nie można utożsamiać narodowości z

kulturą, ponieważ pomija to możliwość kulturą, ponieważ pomija to możliwość współistnienia wielu różnorodnych współistnienia wielu różnorodnych

kultur w jednym kraju. kultur w jednym kraju.

Rozbieżność między płciami społeczno-kulturową są następstwem różnic dotyczących kultury przekazywanej mężczyzną i kobietą.

Różnice płci są zatem różnicami kulturowymi, a kobieta i mężczyzna należą do dwóch odmiennych kultur.

Jednocześnie mogą oni być członkami większej kultury, w której współistnieją obie kultury płci.

Kultura a Kultura a niepełnosprawnośćniepełnosprawność

Niektórzy ludzie dotknięci niepełnosprawnością Niektórzy ludzie dotknięci niepełnosprawnością pod względem wielu uczuć, sposobów pod względem wielu uczuć, sposobów

postępowania czy motywów działania nie różnią postępowania czy motywów działania nie różnią się od ludzi zdrowych. Niektórzy wykazują jednak się od ludzi zdrowych. Niektórzy wykazują jednak

specyficzne sposoby myślenia i odczuwania. specyficzne sposoby myślenia i odczuwania. Jeżeli ludzie dotknięci niepełnosprawnością Jeżeli ludzie dotknięci niepełnosprawnością

podzielają określone, charakterystyczne dla nich podzielają określone, charakterystyczne dla nich postawy, opinie, p postawy, opinie, p przekonania, zachowania, normy i przekonania, zachowania, normy i i wartości to można uznać, że i wartości to można uznać, że

są są członkami są są członkami odrębnej kultury. odrębnej kultury.

Kultura a orientacja Kultura a orientacja seksualna seksualna

Orientacje seksualne i wynikające z nich cechy psychiczne mogą mieć charakter kulturowy.

Wiele osób używa tych słów nie Wiele osób używa tych słów nie rozumiejąc ich znaczenia, co może się rozumiejąc ich znaczenia, co może się przyczynić do utrwalania problemów, przyczynić do utrwalania problemów,

które te pojęcia mają wyjaśniać.które te pojęcia mają wyjaśniać.

EtnocentryzmEtnocentryzmO problemach takich jak: wojna, przemoc O problemach takich jak: wojna, przemoc

o podłożu rasowym lub etnicznym, kwestie o podłożu rasowym lub etnicznym, kwestie związane z handlem międzynarodowym związane z handlem międzynarodowym możemy przeczytać w każdej gazecie czy możemy przeczytać w każdej gazecie czy oglądając wiadomości w telewizji. oglądając wiadomości w telewizji.

W przyszłości te problemy mogą stać się W przyszłości te problemy mogą stać się jeszcze bardziej widoczne, ponieważ postęp jeszcze bardziej widoczne, ponieważ postęp technologiczny zbliża do siebie rozmaite technologiczny zbliża do siebie rozmaite kultury.kultury.

Opierając się na podanej definicji kultury, Opierając się na podanej definicji kultury, spróbujemy pokazać, że etnocentryzm jest spróbujemy pokazać, że etnocentryzm jest normalnym następstwem przyswajania sobie normalnym następstwem przyswajania sobie norm społecznych i kultury w życiu norm społecznych i kultury w życiu codziennym. codziennym.

Zatem: wszyscy jesteśmy etnocentryczni. Zatem: wszyscy jesteśmy etnocentryczni.

Ważne jest to, aby zdać sobie z tego Ważne jest to, aby zdać sobie z tego sprawę.sprawę.

Etnocentryzm - Etnocentryzm - definicjadefinicja

Jedno z podstawowych pojęć związanych z relacjami Jedno z podstawowych pojęć związanych z relacjami międzygrupowymi, stanowiące nieodłączną część międzygrupowymi, stanowiące nieodłączną część naszego życia. naszego życia.

Termin używany jest często w znaczeniu negatywnym Termin używany jest często w znaczeniu negatywnym jako: niezdolność do spostrzegania innych ludzi jako: niezdolność do spostrzegania innych ludzi z perspektywy innej niż własny model kulturowy. z perspektywy innej niż własny model kulturowy.

Inne społeczności oceniane na podstawie standardów Inne społeczności oceniane na podstawie standardów własnej kultury bywają widziane jako gorsze od własnej kultury bywają widziane jako gorsze od własnej społeczności. własnej społeczności.

Etnocentryzm jako skłonność do spostrzegania świata przez pryzmat

własnych filtrów kulturowych – nie ma znaczenia negatywnego

ani pozytywnego, ponieważ odzwierciedla

jedynie pewien stan rzeczy.

Dorastając poznajemy wiele reguł Dorastając poznajemy wiele reguł dotyczących tego, jak należy się zachowywać. dotyczących tego, jak należy się zachowywać. Duża część tych zasad stanowi Duża część tych zasad stanowi

podstawę kultury.podstawę kultury.

Idąc na studia czy rozpoczynając pracę Idąc na studia czy rozpoczynając pracę zawodową nikt nie musi nam przypominać zawodową nikt nie musi nam przypominać

owych reguł, jak to bywało w dzieciństwie, owych reguł, jak to bywało w dzieciństwie, gdyż są wyuczone i niemal automatycznegdyż są wyuczone i niemal automatyczne

Etnocentryzm jako następstwo socjalizacji i Etnocentryzm jako następstwo socjalizacji i enkulturacjenkulturacj

W procesie W procesie enkulturacjienkulturacji(proces nabywania kompetencji kulturowych) (proces nabywania kompetencji kulturowych) kształtują się oczekiwania wobec zachowań kształtują się oczekiwania wobec zachowań

oraz pewne wzory oceny tych zachowań.oraz pewne wzory oceny tych zachowań. Wiążą się z nimi rozmaite reakcje emocjonalneWiążą się z nimi rozmaite reakcje emocjonalne (akceptacja, przyjemność, a także wściekłość, (akceptacja, przyjemność, a także wściekłość,

wrogość, frustracja), które najczęściej występują,wrogość, frustracja), które najczęściej występują, gdy wchodzimy w interakcję z osobami gdy wchodzimy w interakcję z osobami

posługującymi się odmiennym zestawem posługującymi się odmiennym zestawem podstawowych reguł.podstawowych reguł.

Często bywa tak, że formułujemy sądy na temat innych pod wpływem emocji.

Kiedy obserwowane zachowania są zgodne z naszymi oczekiwaniami

oceniamy je jako społecznie właściwe, jednak gdy zachowanie jest niezgodne z naszym

oczekiwaniem to interpretujemy postępowanie osoby

jako złe, bądź głupie. Czasem nasze oceny są niepewne lub

niejednoznaczne.

Czy Czy zdajemy zdajemy

sobie sobie sprawę sprawę

z własnego z własnego etnocentryzmu etnocentryzmu ??

Niektórzy ludzie widzą różnorodność Niektórzy ludzie widzą różnorodność otaczającego ich świata przez filtry otaczającego ich świata przez filtry

kultury w jakiej dorastali. kultury w jakiej dorastali.

Inni natomiast uważają, że ich sposób Inni natomiast uważają, że ich sposób interpretowania świata to jedyny interpretowania świata to jedyny

punkt widzenia. punkt widzenia.

Istotne jest wykształcenie w sobie Istotne jest wykształcenie w sobie elastyczności w interakcjach z innymi, elastyczności w interakcjach z innymi,

przy jednoczesnej akceptacji przy jednoczesnej akceptacji własnego etnocentryzmu.własnego etnocentryzmu.

Świadomość własnego Świadomość własnego etnocentryzmuetnocentryzmu

Wskazówki jak osiągnąć elastyczność:Wskazówki jak osiągnąć elastyczność:

Stereotypy Funkcjonujący w świadomości społeczeństwa

uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości, odnoszący się do grup społecznych, osób, sytuacji, instytucji, utrwalony wielokrotnym powtarzaniem.

Mogą być pozytywne i negatywne, a także trafne lub nieprawdziwe.

Stereotypy, które opierają się na zaobserwowanych faktach to socjotypy.

Zrozumienie rozmaitych sposobów jakie mogą przejawiać stereotypy, jest istotne dla wyjaśnienia ich roli w relacjach międzygrupowych oraz w poprawieniu tych relacji.

Stereotypy Stereotypy są wytworem normalnych, codziennych procesów psychicznych, które w naturalny i nieunikniony sposób

prowadzą do ich powstawania i utrzymywania się. Aby zatem zrozumieć, jak tworzą się i utrwalają stereotypy, trzeba zdobyć

podstawową wiedzę dotyczącą procesów psychicznych, które tkwią u ich podłoża. Wśród

tych procesów wymienić można: selektywną uwagę, selektywną uwagę, ocenę poznawczą,ocenę poznawczą, powstawanie pojęć i kategoryzację,powstawanie pojęć i kategoryzację, atrybucję, atrybucję, emocje, emocje, pamięć.pamięć.

Selektywna uwagaSelektywna uwagaJest to umiejętność wybierania istotnych dla nas sygnałów i bodźców, jakie docierają do nas z Jest to umiejętność wybierania istotnych dla nas sygnałów i bodźców, jakie docierają do nas z

otaczającego świata.otaczającego świata.  

Z procesem selekcji bodźców nierozerwalnie wiążą się pewne zniekształcenia:

Badania wykazały, że ludzie przeświadczeni Badania wykazały, że ludzie przeświadczeni o stałości i niezmienności ludzkich cech o stałości i niezmienności ludzkich cech

na ogół poświęcają więcej uwagi na ogół poświęcają więcej uwagi informacjom zgodnym ze stereotypem niż osoby, informacjom zgodnym ze stereotypem niż osoby,

które uważają, iż właściwości które uważają, iż właściwości jednostki są plastyczne i mogą się jednostki są plastyczne i mogą się

zmieniać.zmieniać.Może to utrwalać stereotypowe myślenie i Może to utrwalać stereotypowe myślenie i

utrudniać modyfikację stereotypów w pierwszej z utrudniać modyfikację stereotypów w pierwszej z tych grup.tych grup.

To proces oszacowywania znaczenia bodźców To proces oszacowywania znaczenia bodźców pod kątem ich wpływu na nasze życie. pod kątem ich wpływu na nasze życie.

Proces oceny wiąże się ze zjawiskiem Proces oceny wiąże się ze zjawiskiem stereotypizacjii jako źródło mechanizmu stereotypizacjii jako źródło mechanizmu

psychologicznego, który umożliwia nam czynne psychologicznego, który umożliwia nam czynne wykorzystywanie napływających bodźców i wykorzystywanie napływających bodźców i

przetwarzanie ich pod kątem znaczenia, jakie dla przetwarzanie ich pod kątem znaczenia, jakie dla nas mają.nas mają.

Powstawanie pojęć i Powstawanie pojęć i kategoryzacjakategoryzacja

Tworzymy pojęcia, aby móc oceniać informacje, Tworzymy pojęcia, aby móc oceniać informacje, podejmować decyzje i na tej podstawie podejmować decyzje i na tej podstawie

wybierać odpowiednie działania.wybierać odpowiednie działania.

Według Według teorii tożsamości społecznej teorii tożsamości społecznej (Tajfel i Turner, 1986) (Tajfel i Turner, 1986) kategoryzujemy ludzi w grupy społeczne kategoryzujemy ludzi w grupy społeczne

i umieszczamy siebie w jednej z i umieszczamy siebie w jednej z kategorii. Jesteśmy też zmotywowani do kategorii. Jesteśmy też zmotywowani do

dokonywania pozytywnej oceny grupy społecznej, dokonywania pozytywnej oceny grupy społecznej, do której należymy, w porównaniu do której należymy, w porównaniu z innymi grupami, aby zachować pozytywną z innymi grupami, aby zachować pozytywną tożsamość społeczną. W tym ujęciu źródłem tożsamość społeczną. W tym ujęciu źródłem

stereotypizacjii i uprzedzeń może być zatem stereotypizacjii i uprzedzeń może być zatem nasza potrzeba osiągnięcia i utrzymania nasza potrzeba osiągnięcia i utrzymania

pozytywnej tożsamości społecznej.pozytywnej tożsamości społecznej.

Odnosi się do procesu wnioskowania o Odnosi się do procesu wnioskowania o przyczynach własnych zachowań i działań przyczynach własnych zachowań i działań

innych ludzi.innych ludzi.Niektóre badania wykazały, że atrybucje wiążą Niektóre badania wykazały, że atrybucje wiążą się z poczuciem kontroli, a ludzie się z poczuciem kontroli, a ludzie o silnej potrzebie kontroli dokonują ich częściej o silnej potrzebie kontroli dokonują ich częściej

niż inne osoby (Burger i niż inne osoby (Burger i Hermans, 1988).Hermans, 1988).

Atrybucje ułatwia nam również przyjmowanie Atrybucje ułatwia nam również przyjmowanie nowych informacji o otaczającym nas świecie nowych informacji o otaczającym nas świecie

oraz radzenie sobie z rozbieżnościami między oraz radzenie sobie z rozbieżnościami między nowymi a dotychczasowymi sposobami nowymi a dotychczasowymi sposobami

spostrzegania intencji i zachowań innych ludzi spostrzegania intencji i zachowań innych ludzi (Snyder i Higgins, 1(Snyder i Higgins, 1988).988).

Są istotnymi czynnikami motywacyjnymi, które każą nam uciekać, kiedy się boimy i atakować, kiedy

jesteśmy wściekli. Emocje to również ważne ,,urządzenia do odczytu”, które na

bieżąco informują nas o tym, jak interpretujemy zachodzące wokół nas

zdarzenia i sytuacje. To także istotne wskaźniki interpersonalne, odzwierciedlające

stan naszych relacji z innymi.

Wyniki badań wskazują, że sądy na temat innych ulegają zniekształceniom zgodnym z nastrojem osoby oceniającej.Emocje i nastroje mogą odgrywać najistotniejszą rolę

w ocenach wówczas, gdy u badanych zachodzą procesy przetwarzania treściowego, które wymagają

dokonania wyboru, przyswojenia sobie i zinterpretowania nowych bodźców oraz odniesienia tych informacji do

zgromadzonej wcześniej wiedzy.Badania (Bodenhausen, Kramer, Suesser) wskazują, że emocje – zarówno pozytywne, jak i negatywne wywierają istotny wpływ na to, jak stereotypowych ocen

sytuacji dokonuje dana osoba.

PamięćPamięćTo zdolność zapamiętywania przeszłych zdarzeń, działań, osób, przedmiotów, sytuacji, wyuczonych

umiejętności i tym podobnych.

Wyróżniamy trzy typy pamięci:

Pamięć semantyczna Pamięć semantyczna to szczególny typ to szczególny typ pamięci długotrwałej, który odnosi się do reguł, pamięci długotrwałej, który odnosi się do reguł,

idei i ogólnych pojęć dotyczących idei i ogólnych pojęć dotyczących świata, między innymi również innych ludzi. Na świata, między innymi również innych ludzi. Na

ogół opiera się ona na uogólnieniach lub obrazach ogół opiera się ona na uogólnieniach lub obrazach związanych ze zdarzeniami, doświadczeniami oraz związanych ze zdarzeniami, doświadczeniami oraz

przyswojoną wiedzą. Może się także opierać na przyswojoną wiedzą. Może się także opierać na wiedzy werbalnej przekazywanej z osoby na osobę wiedzy werbalnej przekazywanej z osoby na osobę

i niemającej żadnych podstaw w postaci i niemającej żadnych podstaw w postaci rzeczywistych doświadczeń bądź interakcji z rzeczywistych doświadczeń bądź interakcji z przedmiotem danego zapisu pamięciowego. przedmiotem danego zapisu pamięciowego. Wybór treści, które zapamiętujemy, stanowi Wybór treści, które zapamiętujemy, stanowi

odzwierciedlenie naszych przekonań, postaw odzwierciedlenie naszych przekonań, postaw i oczekiwań społecznych, między innymi i oczekiwań społecznych, między innymi

stereotypów.stereotypów.

Wszystkie przedstawione procesy psychiczne wchodzą ze sobą w interakcje, czyniąc

stereotypy nieuniknionym aspektem naszego życia psychicznego. Jako ogólne kategorie pojęć umysłowych stereotypy służą

nam nieocenioną pomocą, umożliwiając porządkowanie informacji o otaczającym świecie w postaci reprezentacji umysłowych,

bez których nie potrafilibyśmy na bieżąco analizować otaczający nas świat.

Czynniki sprzyjające Czynniki sprzyjające powstawaniu stereotypówpowstawaniu stereotypów

Stereotypy niezależnie od tego, czy są negatywne, czy są pozytywne, na ogół ograniczają nasz

sposób spostrzegania innych i niosą ze sobą ryzyko dyskryminacji. Dzieje się tak, ponieważ zamiast

traktować stereotypy jako hipotetyczne uogólnienia dotyczące pewnej grupy ludzi, które

powinniśmy modyfikować na podstawie interakcji z konkretnymi osobami, często posługujemy się

nimi jako niezmiennym zbiorem założeń odnoszących się do wszystkich przedstawicieli tej grupy, nie

zważając na różnice indywidualne ani informacje sprzeczne ze stereotypami. Spostrzeżenia, których nie

sposób zinterpretować na korzyść stereotypu, są bagatelizowane jako zdarzenia losowe. Tak

wykorzystywane stereotypy coraz bardziej się utrwalają i zakorzeniają, ponieważ wszystkie nasze

doświadczenia służą ich utrwalaniu, niezależnie od rzeczywistej trafności bądź fałszywości danego

stereotypu.

Francuska mapa wydana w 1870 roku. Francuska mapa wydana w 1870 roku.

Mapa polityczna EuropyMapa polityczna Europy

Mapa stereotypów z punktu widzenia Polaków Mapa stereotypów z punktu widzenia Polaków

UprzedzenieUprzedzenie to skłonność do to skłonność do formułowania pochopnych sądów na temat formułowania pochopnych sądów na temat

innych na podstawie ich przynależności innych na podstawie ich przynależności grupowej. Ludzie uprzedzeni spostrzegają grupowej. Ludzie uprzedzeni spostrzegają innych wyłącznie przez pryzmat stereotypów. innych wyłącznie przez pryzmat stereotypów. Istnieją zarówno pozytywne, jak i negatywne Istnieją zarówno pozytywne, jak i negatywne

uprzedzenia. uprzedzenia.

W odróżnieniu od etnocentryzmu i stereotypów uprzedzenia W odróżnieniu od etnocentryzmu i stereotypów uprzedzenia nie są normalnymi, nieuniknionymi skutkami naszego nie są normalnymi, nieuniknionymi skutkami naszego

funkcjonowania psychicznego. Jednostki, które zdają sobie funkcjonowania psychicznego. Jednostki, które zdają sobie sprawę ze swoich stereotypów i z tego, że mogą być one sprawę ze swoich stereotypów i z tego, że mogą być one

prawdziwe lub fałszywe żywią uprzedzenia rzadziej niż osoby prawdziwe lub fałszywe żywią uprzedzenia rzadziej niż osoby pozbawione takiej świadomości.pozbawione takiej świadomości.

Uprzedzenia mogą składać się z dwóch Uprzedzenia mogą składać się z dwóch komponentówkomponentów

KomponentyKomponenty poznawcze i afektywne mogą, lecz nie muszą być ze sobą związane poznawcze i afektywne mogą, lecz nie muszą być ze sobą związane.

DYSKRYMINACJADYSKRYMINACJADyskryminacja to niesprawiedliwe traktowanie

innych ze względu na ich przynależność grupową.

Dyskryminacja może polegać na

Dyskryminacja instytucjonalna to dyskryminacja Dyskryminacja instytucjonalna to dyskryminacja występująca na poziomie dużej grupy, występująca na poziomie dużej grupy,

społeczeństwa, organizacji lub instytucji. Są to społeczeństwa, organizacji lub instytucji. Są to wzory zachowania niezgodne z zasadami równości i wzory zachowania niezgodne z zasadami równości i

sprawiedliwości albo faworyzowanie ludzi przez sprawiedliwości albo faworyzowanie ludzi przez dużą grupę lub organizację wyłącznie na podstawie dużą grupę lub organizację wyłącznie na podstawie

przynależności grupowej. przynależności grupowej. Takie postępowanie nie musi być celowe ani Takie postępowanie nie musi być celowe ani

świadome.świadome.

„„IZMY”IZMY”„„Izmy” to uprzedzenia żywione przez jedną grupę wobec innej. Zwykle składają się z systemów idei, Izmy” to uprzedzenia żywione przez jedną grupę wobec innej. Zwykle składają się z systemów idei, przekonań i opinii wyrażanych przez dużą grupę osób i często bywają wplecione w jej strukturę przekonań i opinii wyrażanych przez dużą grupę osób i często bywają wplecione w jej strukturę społeczno- kulturową. Tworzą pewną ideologię, którą można przekazać z pokolenia na pokolenie.społeczno- kulturową. Tworzą pewną ideologię, którą można przekazać z pokolenia na pokolenie.

„Izmy” są na ogół negatywne i uwłaczające.

CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO POWSTAWANIA I DO POWSTAWANIA I

UTRZYMYWANIA SIĘ UPRZEDZEŃUTRZYMYWANIA SIĘ UPRZEDZEŃ Teoria 1Teoria 1

Rywalizacja jest zjawiskiem naturalnym między grupami we wszystkich Rywalizacja jest zjawiskiem naturalnym między grupami we wszystkich społeczeństwach i wywołuje nacechowane uprzedzeniami myśli i uczucia oraz społeczeństwach i wywołuje nacechowane uprzedzeniami myśli i uczucia oraz praktyki dyskryminacyjne zarówno wśród osób które mają władzę, jak i wśród praktyki dyskryminacyjne zarówno wśród osób które mają władzę, jak i wśród tych, którzy jej nie mają.tych, którzy jej nie mają.

Teoria 2Teoria 2Uprzedzenia i dyskryminacja są nieuniknionymi wytworami biologii i ewolucji Uprzedzenia i dyskryminacja są nieuniknionymi wytworami biologii i ewolucji społecznej. Ludzie są skłonni do podejmowania bardziej przychylnych społecznej. Ludzie są skłonni do podejmowania bardziej przychylnych zachowań wobec członków grup, do których sami należą, ponieważ grupy zachowań wobec członków grup, do których sami należą, ponieważ grupy rasowe i etniczne można spostrzegać jako rozszerzenie grup krewniaczych.rasowe i etniczne można spostrzegać jako rozszerzenie grup krewniaczych.

Teoria 3Teoria 3Społeczeństwo sprzyja uprzedzeniom ideologicznym i dyskryminacji Społeczeństwo sprzyja uprzedzeniom ideologicznym i dyskryminacji instytucjonalnej aby narzucić pewnym grupom niższy status. Niższy status instytucjonalnej aby narzucić pewnym grupom niższy status. Niższy status pogłębia uprzedzenia ideologiczne i dyskryminację instytucjonalną, które z pogłębia uprzedzenia ideologiczne i dyskryminację instytucjonalną, które z kolei jeszcze bardziej go utrwalają.kolei jeszcze bardziej go utrwalają.

Teoria 4Teoria 4Niektóre aspekty osobowości przyczyniają się do powstawania i utrzymywania Niektóre aspekty osobowości przyczyniają się do powstawania i utrzymywania uprzedzeń i dyskryminacji.uprzedzeń i dyskryminacji.

KROK 1KROK 1 Należy zwiększyć świadomość własnego Należy zwiększyć świadomość własnego

etnocentryzmu i stereotypowych przekonań, etnocentryzmu i stereotypowych przekonań, a także ich nieuniknioności. a także ich nieuniknioności.

Jedynie osoby świadome faktu, Jedynie osoby świadome faktu, że etnocentryzm i stereotypy że etnocentryzm i stereotypy

to normalne, nieuniknione procesy to normalne, nieuniknione procesy psychologiczne potrafią dostrzec psychologiczne potrafią dostrzec

ograniczenia stanowiące nieodłączną część ograniczenia stanowiące nieodłączną część tych procesów. Nie zdając sobie tych procesów. Nie zdając sobie

sprawy z własnego etnocentryzmu i sprawy z własnego etnocentryzmu i stereotypów, człowiek nie potrafi zrozumieć stereotypów, człowiek nie potrafi zrozumieć

punktu widzenia i punktu widzenia i światopoglądu drugiej osoby.światopoglądu drugiej osoby.

KROK 2KROK 2Należy przyjąć do wiadomości nieodłączne Należy przyjąć do wiadomości nieodłączne ograniczenia stereotypów:ograniczenia stereotypów:

stereotypy opierają się na interpretacjach, jakie stereotypy opierają się na interpretacjach, jakie formułujemy na podstawie własnych filtrów i norm formułujemy na podstawie własnych filtrów i norm kulturowych, lub na informacjach pochodzących ze źródeł kulturowych, lub na informacjach pochodzących ze źródeł zewnętrznychzewnętrznych stereotypy często są związane z łatwo stereotypy często są związane z łatwo rozpoznawalnymi cechamirozpoznawalnymi cechami stereotypy to uogólnienia dotyczące pewnej grupy stereotypy to uogólnienia dotyczące pewnej grupy ludziludzi

Stereotypy nie mogą zniknąć, ale możemy uświadomić sobie Stereotypy nie mogą zniknąć, ale możemy uświadomić sobie nadużycia, do jakich mogą one prowadzić i nauczyć nadużycia, do jakich mogą one prowadzić i nauczyć

się używać ich mądrzej i bardziej elastycznie.się używać ich mądrzej i bardziej elastycznie.

PRZECIWDZIAŁANIE PRZECIWDZIAŁANIE DYSKRYMINACJIDYSKRYMINACJI

Kontrolowanie własnych emocji. Kontrolowanie własnych emocji. Należy nauczyć się panować nad emocjami Należy nauczyć się panować nad emocjami

negatywnymi, kiedy tylko się pojawią, oraz nad negatywnymi, kiedy tylko się pojawią, oraz nad emocjami pozytywnymi, wzmacniającymi, kiedy coś emocjami pozytywnymi, wzmacniającymi, kiedy coś

im zagraża.im zagraża.

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA

Matsumoto D., Juang L., Psychologia międzykulturowa, Matsumoto D., Juang L., Psychologia międzykulturowa, Gdańsk 2007, GWP.Gdańsk 2007, GWP.

http://portalwiedzy.onet.pl/http://portalwiedzy.onet.pl/17752,,,,stereotyp,haslo.html17752,,,,stereotyp,haslo.html