Starogrecki teatr

Voznyi Pavlo

IV ZM I

2015 r.

Pochodzenie

starogreckiego teatru

Powstał teatr z wiejskich świąt dla uczczenia boga Dionizosa,

które odbywały się kilka razy w roku.

Uczestnicy święta śpiewali dytyramby, smarowali oblicze

winnym gąszczem,zakładały maski i kozie skóry.

Przodownicy chóru opowiadali o

wydarzeniach z życia boga i tym

samym pobudzały chór

do śpiewu.

Do opowieści mieszały

się elementy aktorskiej gry, i mit

jakby ożywał przed

uczestnikami święta.

Mitologia Greków urosła z pragnienia wyjaśnić środowisko

przyrodnicze i była ciasno związana z religią.

Grunt starogreckiej sztuki - mitologia.

Podczas rozwoju tragedii do kręgu jej fabuł, oprócz mitów o

Dioniśe, weszły opowiadania o losach bohaterów dawnych

czasów.

Przez mit dramaturg odbijał w tragedii współczesne jemu

życie społeczne, wypowiadał swoje polityczne, filozoficzne i

etyczne przeświadczenia.

Tragedia już w drugiej połowie VI w do naszej ery dosięgła

znacznego rozwoju, wykorzystawszy bogatą spuściznę

eposu i liryki.

Fespid wydzielił z chóru szczególnego wykonawcy - aktora.

Fespid - pierwszym ateńskim tragicznym poetą.

Wiosna 534 r. - 1) pierwsze przedstawienie tragedii Fespida.

2) ten rok przyjęto uważać za rok urodzenia światowego

teatru.

Dawna Atika komedia V w. do n. e. była polityczna za swoją

treścią.

Ona poruszała kwestie ustroju politycznego, działalności

instytucji Ateńskiej republiki, jej zewnętrznej polityki

i tak dalej.

Swojego wyższego wyrażenia teatralna sztuka V w. Przed n.e.

dosięgła w twórczości trzech dużych tragików -Ajschylos,

Sofokl, Ewrepida - i komedi opisarza Arystofana.

Organizacja

teatralnych działań

Teatr w Starożytnej Grecji był instytucją państwową, i

organizację teatralnych przedstawień brało na się państwo,

przeznaczając dla tych celi specjalnych ludzi. Dramaty stawiały

na trzech świętach dla uczczenia Dionizosa:

Małych czy Więjskich Dionizosach (w grudniu - w styczniu);

Lenejach (w styczniu - lutym);

Dużych czy Miejskich Deonizosach (w marcu - kwietniu).

Dramatyczne przedstawienia byłi jak współzawodnictwa

dramaturgów, które przedłużały 3 dnie.

Każdy z tragików musi był przedstawić po cztery sztuki: trzy

tragedie (trylogia) i jeden satyryczny dramat.

Trylogia i satyryczny dramat składały teatrologię.

Najpierw pokazywały teatrologię, pod wieczór wykonywały

komedię jednego z tych, co brało udział we

współzawodnictwie komicznych poetów.

Dramaturdzy otrzymywali chór od archonta.

Wszystkie koszty, związane z chórem, brał na się. On musi był

zorganizować chór na swoje pieniądze, wyrobić dla niego

kostiumy.

Dla dramatycznych współzawodnictw wymagałosię sześć chore

gów: trzy - dla teatrologii i trzy - komedii.

Dla napisania muzyki i nauczaniu chóru dramaturdzy

wykorzystali pomoc specjalnych nauczycieli.

Wykonanie obowiązku chorega i uczestnictwo w tragicznymchórze było sp

rawą szanowaną. Uważało się, że oniznajdują się pod szczególnym zastęps

twem bóstwa.

Wszyscy oni na pewien czas przygotowania do dramaturgicznych

współzawodnictw zwalniali się od wojaczki.

Sądziły na współzawodnictwie szczególnych obieralnych jaźni.

Dla dramaturgów, co zwyciężyło, były ustalone trzy nagrody. Oprócz

honorarium, dramaturg otrzymywał wianek zbluszczu.

Choreg miał prawo zbudować pomnik do znamionowania swojego

zwycięstwa.

Dla wejścia do teatru miejska władza wprowadziła wydanie

wejściówek miedzianych krążków, co jest podobne do

monet i nazywały się symbolami.

Przy Peryklowie biednym obywatelom wydawały się naodwie

dzanie teatru szczególne widowiskowe pieniądze (teorikon).

W teatrze były stricte rozprowadzone miejsca dla różnych

grup widzów.

Ilość ludzi, co otrzymało symbole na jeden raz, nie musi było

przekraczać liczby miejsc na lawach.

Przy wejściu bilety odbierały się.

Dramatyczne przedstawienia w Atenach były

ogólnonarodowym świętem, do których dołączali się i

mieszkańcy drugich miast-państw.

Wszyscy byli ubrane do odświętnej odzieży, głowy ozdabiały

wiankami.

Widzowie jedli i pili w samym teatrze.

Ateńska publiczność była bardzo chłonna i bezpośrednia.

Jeśli sztuka podobała się, widzowie wyrażali aplauzoklaskami

i krzykami. Jeśli sztuka nie podobała się, widzowie gwizdali,

pstrykali mową, stukali odnóżami.

Więc, osąd narodu miał istotne znaczenie dla sukcesu

przedstawienia.

Aktorzy

Partia aktora przeplatała się z piosenkami chóru i składała

całą sztukę.

Wkrótce po Eurypideśie, który wprowadził jednego aktora,

Ajschylos wprowadził dewteragonista (drugi aktor w dramaci)

,a młodszy współczesny Ajschylos, Sofoklesa - trzytagonista

(trzeci aktor w dramacie).

Główne role wykonywał protagonista (pierwszy aktor).

Aktorem mógł być tylko

wołnourodżony.

Dzięki ciasnemu związkowi gre

ckiego teatru z kultem

Dionizosa aktorzy korzystali duż

ą czcią i zajmowali wysoki

społeczny stan.

Iłość aktorów nie przekraczała

trzech osób.

Role kobiet zawsze wykonywały się

mężczyznami.

Nieme role wykonywali statyści.

Aktorzy muszą były dobrze

deklamować wiersze,

posiadaćwokalnym mistrzostwem i

mistrzostwem tańca.

Chór

Najpierw tragiczny chór naliczał 12 osób, potem skład jego

był powiększony do 15.

W komedii chór zawsze składał się z 24 osób.

Uczestnicy chóru nazywali się chorewtami, kierownik chóru -

koryfeuszem.

W tragedii chór zwykłe przedstawiał ludzi, bliskich

głównemu bohaterowi.

Komiczny chór przedstawiał nie tylko ludzi, ale i zwierzęcych

i bajecznych istot.

".Z pojawieniem drugiego i trzeciego aktora rola chóru

słabnie, dramatyczny konflikt może odbywać się teraz

między bohaterami i bez uczestnictwa chóru. Lecz chór

nie znika. On istnieje jak konieczny komponent u

wszystkich tragicznych poetów klasycznego okresu,

chociaż niesie nie zawszejednakowe dramatyczne

obciążenie.".

".Chór był bohaterem kolektywnym, jego partie i dotąd

pomagają zrozumieć filozoficzny i ludzki sens tragedii

wplanie decyzji głównego konfliktu".

Kostiumy

Maski przeniknęły do

greckiego teatru wskutek

związku ostatniego z kultem

Dionizosa.

W teatrze klasycznego okresu

maski już nie miały kultowego

znaczenia.

Maska odpowiadała zadaniom greckiego teatru stwarzać

duże uogólnione obrazy. Użytek maski warunkował się

również rozmiarami greckiego teatru. Bez maski oblicza

aktorów były by źle widoczne widzom ostatnich szeregów.

W dawnej komedii duża część masek musi wywoływać

śmiech, stąd ich karykaturalny i groteskowy charakter.

Poeci dawnej komedii również wyprowadzali na scenę i

swoich współczesnych. Maska w takich wypadkach była

zazwyczaj przedstawioną karykaturalnie podobizną.

Maski zmieniały się każdy raz, jak tylko wykonawca

przechodził od jednego stanu do drugiego.

Poza tym, pewne znaczenie miało zabarwienie maski:

naprzykład, po purpurowym jej kolorze widzowie poznawali

drażliwego człowieka, po rudym - chytrego i podstępnego.

Maski działy się z drzewa czy

płótna, w ostatnim wypadku

płótno naciągało się na karkas,

pokrywało się gipsem i malowało

się.

Maski zakrywały nie tylko twarz,

lecz całą głowę, tak że fryzura

była umocniona na masce, do której

w razie potrzeby przymocowywała

się tak samo broda.

U tragicznej maski zazwyczaj

czyniły występ nad czołem,

zwiększający wzrost aktora.

Kostium tragicznych aktorów był nie

którą modyfikacją sumiastej odzieży,

która nosili kapłani Dionizosa.

Teatralny chyton miał długie rękawy i

schodził do pięt. Płaszcze stosowały

się w zasadzie dwóch rodzajów:

Himatij (szeroki płaszcz, co

rozmieszczało się fałdami wokół

ciała)

Chlamida (krótki płaszcz z zapięciem

na barku).

Kolor na odzieży miał też

pewne znaczenie: role

szczęśliwców wykonywały się

w odzieniu z żółtą czy

czerwienną smugą, a

niebieskie czy zielone smugi

zaznaczały pechowców.

Zarysy

Obuwie tragicznego aktora nazywało

się koturnami.

Dla nadania swojej figurze jeszcze

większej mości, tragiczni aktorzy

wzmacniali pod odzieżą specjalne

podkłady czy niewielkie poduszki,

zachowując przy czym przyrodnicze

proporcje ciała.

W komedii użytek poduszek i

podkładów, przeciwnie, wywoływał się

pragnieniem poruszyć normalne

proporcje ludzkiego ciała i tym

wywołać śmiech.

Starogrecki dramaturdzy

Rozkwit greckiej teatralnej sztuki jest związany z działalnością dużych

dramaturgów, co tworzyło w VI, - V powiekach do nowej ery -

Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa i Arystofana, świetnego komedio

pisarza dawnych czasów.

Autor heroicznych patriotycznych, takich, co podejmuje duże

historyczne i religijno-filosofske tematy utworów

Przedstawienia Ajschylosa różniły się dużą świetnością.

Był sam głównym wykonawcą w swoich tragedjach.

Wprowadził drugego aktora.

Chór u Ajschylosa, co składało się z 12 osób, był prawdziwą

czynną twarzą.

Przy Ajschylosowie była określona klasyczna forma budowy

tragedii i tryb tragicznego przedstawienia.

Ajschylos

Wysoka humanistyczna skierowaność tragedii Sofokła, interes do

ludzkiej osobowośći i jej duchowym przeżyciom.

Wprowadził trzetiego aktora, zmniejszył rolę chóru (nie zważając

na doprowadzenie liczby chórzystów do 15) i zwiększył

dialogiczne części tragedii, wprowadził dekoracje.

Sofokł zrezygnował z niektórych scenicznych efektów, którymi

korzystał się Ajschylos: on nie ma uroczystości, wjazdówcarów na

rydwanach, nie pojawiają się fantazmaty.

Sofokłes

Wzmacnianie uwagi do świata wewnętrznego ludżie i zjawiskom

otaczającego życia.

Bohaterzy Eurypidesa zza ich duchowych przeżyć czynią jego

najbardziej tragicznym z wszystkich antycznych dramaturgów.

W celach emocjonałnego działania na widzów wprowadzado

swoich dramatów sceny śmierci, fizycznych cierpień, szaleństwa

i dużo że drugie.

Chór w dramatach już nie ma takiego ciasnego związku z

rozwojem działania, jak u Sofoklesa.

Eurypides

Dawna antyczna komedia dosięgła artystycznego rozkwitu w

jego twórczości.

W satyrycznych utworach wywiódł mnóstwo jaskrawych

socjalnych typów: haniebnego demagoga; filozofa-sofizmatu

i drugich typów.

Pozytywny bohater jego komedii występuje drobny właściciel

ziemski.

Komedie Arystoteles stwarzały żywy, sceniczny wyraźny typ

przedstawienia, bogaty ostrymi dialogami.

Arystoteles

Architektura

starogreckiego teatru

Teatr budował się na

świeżym powietrzu

Składał się z trzech

głównych części: orches

try, parodosu i skeny.

Słowo teatr oznacza "miejsce dla

widowiska" czy samo"widowisko".

SKENE

Najpierw przeznaczała się tylko dla przebierania i wyjść

aktorów, znajdowała się poza kręgiem orchestry, później już na

stycznej do jego koła.

Przednia ściana skeny - proscenium, co miało zazwyczaj

wygląd kolumnady, przedstawiając front cerkwi czy pałacu,

zyskała z czasem dużego znaczenia w załatwieniu spektaklu.

Na myśl niemieckiego architekta i archeologa W. Deprtelda,

proscenium zazwyczaj miał wygląd kolumnadyczy portyku;

ta kolumna i była albo wzdłuż całego frontu skeny, albo

zajmowała tylko jej centralną część.

ORCHESTRA

Starożytną ze składowych teatru.

Okrągły placyk, na którym wystę

powały chór i aktorzy.

Najpierw widzowie wolno

rozmieszczali się naokoło

orchestry.

Później pojawiły się szczególne

miejsca dla publiczności,

rozmieszczone na stokach

pobliskich pagórków i gór.

PARODOS

Planowanie greckiego teatru było przewidziane na dobrą

słyszalność.

W niektórych teatrach stosowały się rezonujące naczynia, co

umieszczało się wśród wzrokowych miejsc.

Kurtyny w greckim teatrze nie było, chociaż być może, że w

niektórych sztukach jakie kolwiek części proscenium

tymczasowo zawieszały się od widza.

Starogrecka dramaturgia wywarła

ogromny wpływ na rozwój

światowego teatru

Боннар, А. Греческая цивилизация. Т. I. — М.: Искусство,

1992 — 269 с., ил.

Тронский, И.М. История античной литературы. – М., 1983.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tragedia_starogrecka

Bibliografia