Stan otoczenia biznesowego sektora budowlanego w Polsce · Wstęp. Metodyka opracowania raportu ......

Stan otoczenia biznesowego sektora budowlanego w Polsce

KPMG.pl

Sierpień 2016

Wstęp� 4

Podsumowanie�� 6

Kondycja�branży� 8

Ocenai prognozauwarunkowańbranżybudowlanej 8

Silnei słabestronyprzedsiębiorstwbudowlanych 9

Czynnikirozwoju 10

Zagrożeniadlaprzedsiębiorstw 11

Otoczenie�gospodarcze � 12

Ocenai prognozaotoczeniagospodarczego 12

Zidentyfikowaneobszaryniedoskonałości 13

Zainteresowaniebranżąprzezinstytucjepaństwa 15

Kompetencjezamawiającychwymagającepoprawy 16

Współpracaz zamawiającympublicznym 17

Ocenawymagańkontraktowychstawianychwykonawcom 18

Ocenawarunkówwspółpracyw ciąguostatnichtrzechlat 19

Rozwój�na�rynkach�zewnętrznych?� 20

Przeszkody�we�współpracy�operacyjnej� 22

Ocena�przyszłych�kadr� 24

Możliwe�obszary�rozwoju 25

Otoczenie�prawne 27

Ocenaotoczeniagospodarczego� 27

Zidentyfikowaneobszaryniedoskonałościw otoczeniuprawnym� 28

Ocena�sytuacji�przez�duże�firmy�budowlane 29

Spis treści


3

Polskisektorbudownictwaw połowiewciążkształtujepublicznyzamawiający.Przez najbliższychsiedemlatinwestycjepublicznewciążmogądominować.Od 2004 rokuPolska,jużjakoczłonekwspólnoty,uczestniczyw programiedochodzeniadospójnościspołeczno-gospodarczej.Wyrównywanieróżniccywilizacyjnychokazałosięjednaktrudnymwyzwaniem.OdnaszegowejściadoUnii Europejskiejpracownicyurzędówmiast,gmin,agendrządowychi innychinstytucjipraktyczniez dnianadzieńmusielistaćsięekspertamiodstudiówwykonalności,analizekonomicznych,nowoczesnegoprojektowania,międzynarodowychstandardówumów,słowemcałejwiedzyz zakresurealizacjiinwestycji.Przedakcesyjneśrodki(Phare,ISPA,SAPARD)miałynasdotegoprzygotować,jednakskalaichoddziaływaniabyłaniewielkai w praktyceniewykształciłakadr,któremusiałyzmierzyćsięz nieporównywalniewiększymiwyzwaniami.W efekcieadministracjapublicznaw Polscesamorzutniewytworzyławłasnymodelrealizacjiinwestycji,będącymieszaninązachodnichstandardówi praktykwłaściwychgospodarcecentralnieplanowanej.Takiepodejście,twórczorozwijaneprzezszereglat,pokutujedodziś.Branżabudowlanajednogłośnieoceniatenmodelrealizacjijakowadliwy,niesprawiedliwy,nieefektywnyi szkodliwydlagospodarki.Równoleglesektorbudownictwakomercyjnegorozwijałsięnabaziezasadkupieckichi standardówwymaganychprzezzagranicznychinwestorów,costalewymuszatransferspecjalistycznejwiedzydobudownictwa.

Niestetyw miaręnapływuśrodkówunijnychi dominującejroliśrodkówpublicznychw budownictwienastąpiłoprzenikanienegatywnychstandardówdocałegosektora.Skutkiwystępowaniatychzjawisk(niewykonaneplany,wzrostkosztów,upadłościwykonawcówetc.)sąpowszechnieznanei powinnysłużyćjakoprzestroga.Choćdoświadczeniawspółpracyz zamawiającympublicznymdlawieluwykonawcówbywałybolesne,tenklientwciążmajednącennązaletę:wypłacalność.Możnawięcoczekiwać,żemotywacjidowspółpracyniezabraknie.Biorącpoduwagę,iżczekającenaslataw budownictwiewciążbędąsilniezależneodpublicznegoinwestora,zaistniałapilnapotrzebanaprawycałegosystemupublicznychzamówieńw budownictwie.Należyjednakwyraźniezaznaczyć,żesystemzamówieńpublicznychtonietylkoustawaPrawozamówieńpublicznych,problembowiemnieleżyw samejustawie.Uchwalenienawetnajlepszejustawyniesprawi,żeprojekty,któreposiadazamawiający,stanąsiętymsamymlepsze.Błędnierozpoznanepodłożespowodujetakiesameroszczeniawykonawcybezwzględunapodstawęprawną,najakiejpozyskałzamówienie.

Niniejszyraportanalizujesytuacjęrynkufirmbudowlanychw Polscei wskazujenaobszarywymagającenajpilniejszejinterwencji.W naszejocenieprzekonującodowiedziono,żenajwięcejwysiłkunależywłożyćw poprawęrelacjipomiędzyzamawiającymipublicznymia wykonawcamioraznieprzerwanyproceskształcenia– głównieinwestoróworazadministracjiodpowiedzialnejzaplanowanie.Ten trywialnyzdawałobysięwnioseknależyrozważyćz najwyższąpowagą.Wszelkie „oszczędności”nausługachintelektualnychtozwiększonekosztyrealizacjicałejinwestycjipomnożonerazysto.Jakpokazujedoświadczeniei dostępnebadanianaukowe,tychdodatkowychkosztówniedasięuniknąć,alemożnajekontrolowaći ograniczać.Zmniejszaniemarginesuniepewnościi ryzykprocesuinwestycyjnegojestkierunkiem,którybezwzględnienależyobraći największymwyzwaniem,którestoiprzedinwestorami.

Michał�SkorupskiDyrektor,KPMGAdvisory

Rafał�BałdysWiceprezesZarządu,PZPB

Wstęp

Metodyka opracowania raportuNiniejszyraportpowstałw oparciuo:

• wywiadyz zarządamikilkunastunajwiększychspółekbudowlanychw Polsce,

• ankietyprzeprowadzonew ostatnimkwartale2015rokuw grupieśrednichi małychspółekwykonawczych,zarównopodejmującychsięroligeneralnychwykonawcówjaki specjalistycznegopodwykonawcy,

• porównanieuzyskanychwynikówz powszechniedostępnymidanymim.in.GłównegoUrzęduStatystycznego.

CelemRaportubyłouzyskanieinformacjiz pierwszejrękio możliwościachprowadzeniaprzedsiębiorstwabudowlanegow istniejącymotoczeniuprawnymi ekonomicznym,przedewszystkimmożliwościachi barierach–takjaksąonepostrzeganeprzezosobyzarządzającei będącenajbliżejrzeczywistościgospodarczej.W założeniuniebraliśmypoduwagęinformacjistanowiącychpochodnąinformacjiźródłowych– niekorzystaliśmyzezbiorczychinformacjistowarzyszeń,związkówpracodawców,ekspertówczyreprezentantówbranżynaforachdyskusyjnych.

5StanotoczeniabiznesowegosektorabudowlanegoPolsce

PodsumowanieUmiarkowany�optymizm

Wszystkiefirmybudowlanebezwzględunaskalęprowadzonejdziałalnościlicząnapoprawękoniunkturyzwiązanejz realizacjązadańdlanowejperspektywybudżetowejUE.Mimoiżnieusuniętogłównychprzeszkódwłaściwychdlarealizacjitegotypuzadań,przezcosąoneobarczonedużymryzykiem,tojednakwykonawcyliczą,żeudaimsiępozyskaćnowezamówienialubuczestniczyćw nichw charakterzepodwykonawcy.Firmywykonawczepowyraźnymwyhamowaniupodażyw 2012r.potrzebujązleceńi sąw staniegraćnawetnanierównychzasadachnarzucanychprzezklientapublicznego.Niestetytozjawiskopociągazasobąszeregnegatywnychkonsekwencji,jaknp.brakinwestycjiw rozwójprzedsiębiorstw,braknarzędzidoekspansjizagranicznej.

Innowacje�

Polskiefirmybudowlaneuskarżająsięnabrakśrodkównabadaniai rozwójlubszerzej:nainnowacje.Taobserwacjaniemożedziwić,skorojesttogrupawydatków,któranajczęściejpadaofiarąprocesówoptymalizacjikosztówoperacyjnychprzedsiębiorstwadziałającegow silnymreżimiekonkurencjicenowej.Przedstawicielefirmbudowlanychjednoznaczniestwierdzają,żeistniejąpoważnebrakiw zakresieśrodkówfinansowychprzeznaczanychnabadaniaorazrozwójtechniczny.Jesttonowość,gdyżz przeprowadzonejanalizywynika,żenarynkachzagranicznychpolskiefirmyniesąw staniekonkurować,oferującinnowacyjnąjakośćtechniczną.Możnazatemstwierdzić,iżfirmyzaczynajązauważaćbrakdalszejmożliwościkonkurowaniaorazrozwijaniausługnarynkachzagranicznychjedynienapodstawieniskiejcenyświadczonychprac.

Popyt�na�siłę�roboczą

Niektórzywykonawcyobserwująograniczonąpodażkluczowejkadrydorealizacjizamówień.Dałosięzaobserwowaćpresjęnapłacei kosztyzwiązanez zatrudnieniem.Szansęprzedsiębiorcywidząw zatrudnianiuśredniolubniskowykwalifikowanejkadryzewschoduEuropy.Kosztypracownikaz Polskimogąw szczególnościniewspółgraćz marżamimożliwymidouzyskaniaw kontraktachpublicznych.Pracęw budownictwiemogąznaleźćzarównowykwalifikowanipracownicyfizyczni,jaki kadrazarządzającaśredniegoszczebla.Odtychdrugichoczekujesiętakżeznajomościzasadekonomiii prawaw zakresierealizacjiinwestycji.Inżynierowiemusząbraćnasiebieczęśćodpowiedzialnościi orientowaćsięw kwestiachfinansowychi prawnychprowadzonychprzezsiebieprac.Takiegopodejściacorazczęściejwymagająwykonawcyodcałegosystemukształcenia,słuszniewskazując,iżmulitdyscyplinarnośćpozwalanapełniejszewykorzystaniepracownikai ekspresjęjegotalentów.

Kompetencje�inwestora

Umiejętnośćzaplanowaniai przygotowaniaprojektutokluczowakompetencjainwestora.Zamawiającypubliczniradząsobiez tymgorzejniżkomercyjni.Procesrealizacjiinwestycjipublicznychnależyzdecydowanieusprawnićpraktycznienakażdympolu.Większekompetencjeinwestorapozwoląmunaprzejęcienasiebieczęściryzyk,któredziśniesłusznieprzenoszonesąnawykonawców.Wzrostświadomościwłasnejroliw procesiepozwolitakżeinwestoromnazbudowanielepszychrelacjiz wykonawcami.Istniejepotrzebawzmocnieniakompetencjiinwestorówpublicznychnakażdymetapierealizacjiinwestycjiodprzygotowaniaprojektupoostatecznerozliczenie.

Zaufanie�oraz�relacje

Zdecydowaniepodkreślanajestróżnicawewspółpracypomiędzyzamawiającymipublicznymia prywatnymi.Wykonawcyuważają,iżklientkorporacyjnyjestprzedewszystkimzainteresowanyotrzymaniemusługiwysokiejjakości,alerównieżbudowaniemdługotrwałejrelacjibiznesowej,którazapewnizaufanieorazwiększąpewnośćprowadzeniaprzedsiębiorstwa.Głównymzarzutemkierowanymwobeczamawiającychpublicznychjestograniczonachęćwspółpracyi ponoszeniaodpowiedzialności.Wykonawcyzauważają,żezamawiającysączęstonieprzygotowanidozamawianiausługintelektualnych,coprowadzidoniewłaściwiesporządzanychdokumentacjiprojektowych.Wykonawcychwaląjednocześnietrybzaprojektuj– wybuduj,gdyżprzenosionodpowiedzialnośćzausługiintelektualnenanich,mimoiżzobowiązujeichtodorozbudowyzapleczatechnicznego.

Prawo�i praktyka�

Wykonawcyjednymtchemwymieniajązmianykoniecznew otoczeniuprawnymfunkcjonowaniabudownictwa:prawozamówieńpublicznych,prawobudowlanei praktykęstosowaniaprawa.W jednogłośnejoceniewykonawcówsystempublicznegozamawianianależyusprawnić,cowskazanonawetjakopilniejsząpotrzebęniżkoniecznośćzmianw prawiebudowlanym.Niemniejistotnajednakjestpraktykastosowaniaprawa,gdyżwykonawcymająświadomość,iżgrosproblemówtoefektwadliwegostosowaniaprawa.W szczególnościdotyczytotychobszarów,gdziedokumentymimoformalnejzgodnościz prawemfaktyczniesąbardzoniskiejjakości(projekty,studia,badania,etc.)i nieoddająstanufaktycznego.Tosamodotyczyprocesówdecyzyjnychnabudowie,choćzgodnez literąprawaczęstosąniezgodnezezdrowymrozsądkiemczypraktykąinżynierską.


7

Kondycja branżyOcenai prognozauwarunkowańbranżybudowlanej

Ocena�obecnej�sytuacji

Ogólnasytuacjanarynkubudowlanymocenianajestprzezwykonawcówjakośrednia.Zarównopodmiotyfunkcjonującejakogeneralniwykonawcy,jaki podwykonawcysązgodniw takiejoceniesytuacji.Możnamówićwięco pewnegorodzajustagnacjisytuacjirynkowejpowyhamowaniupodażyw obszarzebudownictwainfrastrukturalnegoporoku2012.Tymsamympotwierdzająsięwcześniejszewnioski,iżboominwestycyjnynieprzyczyniłsiędoszerokiegorozwojufirmbudowlanych.Wniosektenjesto tyle

istotny,iżstanowipunktwyjściadoidentyfikacjibarieri możliwościw związkuz napływemkolejnejfaliinwestycjiw nowejperspektywieunijnej.Z poszerzonychwywiadówwynika,iż bardzotrudnasytuacjafirmw latach2013i 2014,w tymwieleupadłościw sektorze,pozwalanaswojegorodzajuweryfikacjęi zmusiniektórepodmiotydozmianymodelubiznesowegobądźwycofaniesięz niektórychrynków.Mamywięcsytuację,w którejfirmybudowlanepoprawiająefektywnośćzarządzania,optymalizująrozwiązaniatechnologiimateriałówi wykonaniajużnaetapieofertowaniai realizacjipozyskanychzleceń.Mimotychwidocznychzmianrentownośćzamówieńwciążjestniskai biorącpoduwagęstalewydłużającesięzobowiązaniakontraktowe,jestonarównieżniepewna.

Prognoza�w perspektywie�3-letniej

Wykonawcypatrząnanajbliższąprzyszłośćwłasnejfirmyz umiarkowanymoptymizmem.Trudnomówićo widocznymentuzjazmie,alewykonawcymająświadomość,iżwzrostpopytumożestaćsiędlanichszansąnapozyskaniekorzystniejszychzamówień.

Widaćtoszczególniewśródwiększychwykonawców.Licząoninadużezamówieniainfrastrukturalnestabilizująceplanowanieprodukcji,zatrudnieniai organizowaniełańcucha

wartości.Dlatychpodmiotów,którezainwestowaływ procesyoptymalizacyjnewewnątrzprzedsiębiorstw,możetooznaczaćszansęnawiększezyski,podwarunkiemjednakże,żezamawiającyodejdąodpraktykiwybieraniaofertz najniższąceną.Jeżelijednakw najbliższychlatachzamawiającybędąwybieraćoferty,któreniezawierająwliczonychw cenęwszystkichryzyk,wówczaskonkurencyjnośćprzetargówzostaniezakłóconai możedojśćdopowtórzeniasięnegatywnychzjawiskz lat2010– 2013.Osłabitonietylkoprzedsiębiorstwa,któreniedoszacowałyofert,a także inwestorów,którymurośnieportfel„toksycznych”kontraktów,aleprzedewszystkimrzetelnychwykonawców,którzyniebędąw staniepozyskaćzamówień.

2,9

3,4

Silnei słabestronyprzedsiębiorstwbudowlanych

W oceniewłasnejprzedsiębiorcównajsłabsząstronąbiznesubudowlanegojestzgodanakonkurencjęcenową.Z jednejstronypoddająsięwyraźnejpresjiobniżaniacen,z drugiejmusząintensywniepracowaćnadobniżaniemkosztówusługpodwykonawców.

Zarządyfirmsązadowolonezeswojejmarki,dostarczanejjakości,posiadanegosprzętui w szczególności– jakościpracowników.Wkładpracyw relacjidocenyi warunkówpłatnościw wieluwypadkachoscylujejednaknagranicyopłacalnościfunkcjonowaniaprzedsiębiorstwa.

Dużeprzedsiębiorstwazwracająuwagęnajakość,dostrzegającw tymogólnopolskitrend.Kliencifirmbudowlanychsącorazbardziejwymagającypodtymwzględem,a zabezpieczeniaumowneniezostawiająmiejscanaoszczędzanienajakościrobót.

Podstawąkonkurencyjnościnarynkachprywatnychjestwiedza,innowacyjnośći w konsekwencjidostarczaniegotowegorozwiązania,a niepoprostuusługibudowlanej.

Niemniejnarynkuzamówieńpublicznychwidaćjeszczeniewielkieprzełożenietroskio jakośći innowacyjnośćnamożliwośćuzyskanialepszychcenw przetargach.Przyjednoczesnychwysokichwymaganiachjakościowychstawianychprzezinwestorówpublicznychorazniskichcenachzleceńi niekorzystnychwarunkachpłatnościpozostałecechyprzedsiębiorstwa(marka,jakośćpersonelu,wyposażeniew sprzęt,innowacyjnośćitp.)niestanowiąo jegoprzewadzekonkurencyjnej.Zdaniemzarządównajwiększychspółekciąglejeszczew zamówieniupublicznymopłacasięryzykować,liczącnaodzyskaniekosztóww drodzezamówieńuzupełniającychi dodatkowych.Taważnaobserwacjawielewnosidodyskusjinatematkształturynkubudowlanego,niskarentownośćzleceńniedajebowiemwykonawcomwielepoladoinwestowaniaw przedsiębiorstwa,cojesto tyleniebezpieczne,iżwrazz ustaniemprogramówunijnychsytuacjawielufirmnapewnosiępogorszy(8/11zarządówdużychfirm)i firmymusząbyćnatoprzygotowane.

Podstawą konkurencyjności na rynkach prywatnych staje się walka wiedzą, innowacyjnością i w konsekwencji dostarczanie gotowego rozwiązania, a nie po prostu usługi budowlanej.

2,4 2,5 1,6

Jakość�usług Jakość�personelu Cena�usług


9

Czynnikirozwoju

Jakoszansędlarozwojuidentyfikujesięwzrostpodażyprojektówinwestycyjnych(przedewszystkimpublicznych)i dostępnośćzasobów– kooperantów,maszyn,pracowników.Pewnymzaskoczeniemjestuznaniedostępnościfinansowaniazaszansęrozwojuprzedsiębiorstw.Powszechneprzeświadczeniejesttakie,żew zamówieniachpublicznychwysokiewymaganiadotyczącezabezpieczeniagwarancjiograniczająłącznykredytkomercyjny.Widaćjednak,żefunkcjonujedużoprzedsiębiorstw,którenauczyłysięlepiejzarządzaćfinansami.Wywiadyprzeprowadzonewśródzarządówdużychfirmwykazująwyraźnie,żewyciągniętownioskiz niepowodzeńprogramudrogowego,kiedyskrajnieniekorzystnedlageneralnychwykonawcówwarunkiumówgroziłyparaliżemdziałaniaprzedsiębiorstwa(kumulacjakarumownychpozbawiałapłynnościi kredytu).Obecnieprzedsiębiorstwastarająsiębyćbardziejuważnei –jakdeklarująichzarządy– wyżejkalkulująryzyko.

W sposóboczywistyspodziewanywzrostpodażypostrzeganyjestjakoszansanarozwój,coprzystosunkowodobrymdostępie

dokooperantów,kadr,maszyni urządzeń(przyw miaręstabilnymotoczeniugospodarczym)dajepodstawydotwierdzenia,iżpotencjałtenłatwouwolnić,jeżelizniesionezostanąbarieryw innychobszarach.

Mimodeklaracjio poniesieniuproguostrożnościprzykalkulacjiryzykkontraktowychwciążdająsięobserwowaćzjawiskaoferowaniacenznacznieponiżejszacunkówinwestora.

Napodstawieprzeprowadzonychbadańmożnaodpowiedzialniepostawićtezę,iżczynnikiwarunkującewzrostw sektorzebudownictwasąspełnionepostroniewykonawczej.Osiągnięciewzrostubędziejednakmożliwedopierowtedy,gdyinwestorpublicznydokonazmianw systemiepublicznegozamawianiausługi robót.

Biorącpoduwagęudział/wkładśrodkówpublicznychw produkcjębudowlano-montażowąznaczącaczęśćczynnikówrozwojuzależnajestodsposobu,w jakiadministracjapublicznaporadzisobiez problemamirynkuzdiagnozowanymm.in.w niniejszymraporcie.

Obecnie przedsiębiorstwa starają się być bardziej uważne i – jak deklarują ich zarządy – wyżej kalkulują ryzyko.

2,7 2,6 2,32,6

Dostępność�sprzętu

Dostępność�materiałów

Liczba�projektów

Dostępność�finansowania

Zagrożeniadlaprzedsiębiorstw

Analizujączewnętrzneczynnikimogącemiećwpływnakondycjęprzedsiębiorstwbudowlanych,dostrzegasię,żegłównezagrożeniazwiązanesąz funkcjonowaniemprawai administracjipublicznej.Otoczenieprawneoraznieprzewidywalnośćzmiani działaniaorganówkształtującychżyciepublicznew zgodnejopiniiwykonawcówstanowiąnajwiększąbarieręw rozwojuprzedsiębiorstw.Cociekawe– w opiniiwielunaszychrozmówcówpraktykikształtowanew zamówieniachpublicznychrozprzestrzeniająsię.Projektyinstytucjirządowychwpłynęłynazasadyi praktykizamówieńsamorządowycha następnieprzebijająsiędoniektórychzamówieńprywatnych.

Widaćczęstszestosowanieryczałtui karumownychniżprzedlaty.Pewnenadziejewiążąwykonawcyz wdrożeniemnowejdyrektywyunijnejdlazamówieńpublicznych,cojestpotwierdzeniemopiniiśrodowiskao wadachobecniestosowanychprzepisówkrajowych.

Matozwiązekz przedkładaniemprzezzamawiającychformalizmu

nadzdrowyrozsądeki praktykęinżynierską.Wykonawcywskazują,iżzamawiającyczęstonieposiadająwystarczającychkompetencjidoprowadzeniaprocesówinwestycyjnych.

Wykonawcywskazują,iżzamawiającyczęstonieposiadająkadrnp.doocenyi odbiorudokumentacjiprojektowej.Taksamojednymz największychproblemówprzyrealizacjizamówieńjestparaliżdecyzyjnyinwestora(połączonyczęstoz brakiemkompetencjilublękiemprzedwzięciemodpowiedzialnościzadecyzję).

Spójnośćocenysytuacjiprzezwykonawcówzarównodużych,średnich,jaki małychkażetwierdzić,iżwiększośćzagrożeńodnoszącychsiędosektorabudownictwamazwiązekz ograniczeniamileżącymipostronieadministracjipubliczneji tonienapoziomieinwestora,aleteżorganówodpowiedzialnychzaudzielaniezgód,zezwoleńlubuzgodnień.W szczególnościdotyczytozadańangażującychwieluinteresariuszy,jaknp.w przypadkuprojektówinwestycyjnychnakolei.

Standardy realizacji zamówień publicznych przez agendy rządowe zostały powielone przez samorządy. Coraz częściej te negatywne praktyki przenikają do sektora zamówień komercyjnych. Obserwuje się w nich częstsze stosowanie ryczałtu i kar umownych niż przed laty.

2,0 1,8 1,8

Ochrona�konkurencji

Przewidywalność�organów

Otoczenie�prawne


11

Otoczenie gospodarczeOcenai prognozaotoczeniagospodarczego

Ocena�obecnej�sytuacji�otoczenia�gospodarczego

Możezaskakiwać,iżwykonawcyoceniliwpływotoczeniagospodarczegonafunkcjonowanieichprzedsiębiorstwjakocałkowicieneutralny.Taważnaobserwacjapozwalawięcistotniezawęzićobszarposzukiwańgłównychbarierrozwojubudownictwaw Polsce.Otoczniegospodarczemożnabowiemokreślićjakostabilne(nabazietego,żeniedostrzegasię,żebybyłobardzonieprzyjaznebądźbardzoprzyjazne)i jakotakieniestanowibarierydlarozwojufirmbudowlanych.Dotyczytooczywiściebieżącejsytuacjipodażyrobótbudowlanych.Możesięonazmienić,jeśli,jeślizakontraktowaneinwestycjezlecanegłówniew formulezaprojektuji wybudujwejdąw fazęrealizacji,coplanowanejestnakoniec2017r.Nasirozmówcyz dużychfirmbudowlanychsądzą,żenależysięspodziewać,iżwzoremlatwcześniejszychskokowywzrostpodażynowychprojektów(popytunausługibudowlane)znowusilniezdestabilizujeotoczeniegospodarczesektora.

Zmiana�otoczenia�w ciągu�ostatnich�trzech�lat

Jakodoskonaleniezmiennąwykonawcyocenilisytuacjęotoczeniagospodarczegow ciąguostatnichtrzechlat(2012-2015).Potwierdzajątowcześniejszeobserwacjestanurynkubudowlanego,którymożnanazwać„małąstabilizacją”lub„faząanabiozy”,któraniesiezesobąpewnezagrożenia.Poroku2012kontraktowaniei realizacjainwestycjiinfrastrukturalnychwyraźniezahamowały.

Liczneupadłościfirmtegosektoraobrazująnajbardziejdramatycznąformępogorszeniakondycjiprzedsiębiorstw.Jednakdużoliczniejszągrupęstanowiąpodmioty,którewprawdzieuniknęłybankructwa,leczichkondycjafinansowaznaczniesiępogorszyła.W tymkontekściebrakzmianyw otoczeniugospodarczym

należytraktowaćjakozłytrend,zwłaszczajeżeliweźmiesiępoduwagęwzrostpopytunausługibudowlane,warunkibrzegowesąbowiemgorszeniżnp.w roku2010.Diagnozętęuzupełniajązidentyfikowaneprzezwykonawcównajczęstszeproblemyzwiązanew wykonywaniemrobótbudowlanych,którezostałyprzedstawionedalej.

Brakzmianyobserwowanyprzezwykonawcówjesto tyleniepokojący,żeistniejerażącaróżnicapomiędzydeklarowanymipublicznymiplanamiinwestycyjnymia faktycznąpodażązamówień.Wykonawcyniemająwobectegowyraźnychpodstawdomobilizacjizasobówi inwestycji.Tow naturalnysposóbmożewywołaćproblemyw przypadkunagłegowzrostupodażyzamówieńw sektorzebudownictwa.Tenczynnikdodatkowoprzyczynisiędowzrostucenmateriałów,surowców,paliwi usług.

2,9 3,0

Wykonawcydośćprecyzyjniei niemaljednogłośniewskazująnanajwiększąbarieręrealizacjirobótbudowlanych(poledousprawnieniaz punktuwidzeniainteresówsektora):kompetencjezamawiającego,terminowośćpłatnościi standardykontraktów.Tetrzykwestiecieszyłysięzdecydowanienajwiększąuwagąrespondentów,jednakpewnymzaskoczeniemmożebyćto,iżtokompetencjezamawiającegozdaniemrespondentówwymagająnajwięcejuwagi.Wywiadypogłębionez zarządamifirmwskazująnapewnąprawidłowośćw zamówieniachpublicznych.Zamawiającypublicznykompetencjezakupoweidentyfikujecodozasadyz prowadzeniemprzetargu.Zakupyniesąrozumianejakointeraktywnyprocesz udziałemwykonawcy.Efektemtegoprocesumabyćprodukt.Ciągleefektemproceduryzamówieniowejjestumowa.Pracownicyzamawiającegozabezpieczająswójindywidualnyinteres– niechcądopuścićdobyciaposądzonymo błędynaetapieprzygotowaniainwestycji.Stądwprowadzajądoumowyzapisyo „wszystkichinnychdodatkowychdziałaniach”lub„innychokolicznościach”,którestanowiąryzykowykonawcy.Umowyobwarowanesądodatkowokarami,którychkatalogw ostatnichlatachsiępowiększył.Zdaniemnaszychrozmówcówwszystkie

Zidentyfikowaneobszaryniedoskonałości

tedziałaniasąniepotrzebne,wręczszkodliwenawetz punktuwidzeniadługofalowegointeresuzamawiającego– przypierwszymdużymproblemienabudowieniemanarzędziadoskutecznejzmianyumowy,cowstrzymujeprace,prowadzidosporówo treśćumowy,granicęodpowiedzialności,zapłatęzajużwykonaneroboty.Wynikastąd,żegdybykompetencjęzamówieniowąsektorapublicznegorozszerzyćnaostatecznyefektzamawiania(w rozumieniuanglosaskiegoprocurement management),toudałobysiędoprowadzićdolepszejwspółpracymiędzykontrahentami,lepszychwzorówumów,wyższychstandardów.

Należytakżerozróżnić,iż„terminowośćpłatności”rozumianajestprzezwykonawców

niew kontekścieustawowego30-dniowegoterminuzapłaty(coniestanowiproblemu),alew kontekścieczasupotrzebnegodouzyskaniaakceptacjiwysokościfakturyprzezzamawiającego.Wszystkiezidentyfikowaneistotneczynnikisąodsiebiewzajemniezależne.Niskiekompetencjezamawiającychrzutująbezpośrednionajakośćwarunkówumów,skutecznośćzarządzaniaprojektemw trakcierealizacjirobót,cowpływanaopóźnianiezatwierdzaniapłatności.

Opóźnieniaprocesuzatwierdzaniapłatnościsięgająw wieluprzypadkachponadkwartał,coniepozostajebezwpływunamechanizmyfinansowe,którymimusząposiłkowaćsięwykonawcy,żebyzachowaćpłynność.

93,3% 91,1% 88,9%

75,6%

Kompetencjezamawiających

Terminowośćpłatności

Standardykontraktów

Etyka biznesu


13

Relacje partnerskieDariusz Blocher – prezes Budimex S.A.

Sukces procesu inwestycyjnego zależy od relacji partnerskich pomiędzy zamawiającym i wykonawcą. Jednak takie prawidłowe relacje buduje się latami. Naiwnością byłoby oczekiwać, że w obecnej sytuacji można stworzyć taki klimat

poprzez apele czy prośby. Należy raczej tak zmienić prawo aby równomiernie rozkładało ryzyka pomiędzy wykonawcę a zamawiającego. Z tym wiąże się także cały katalog innych koniecznych zmian: należy zmniejszyć biurokrację, wybierając odpowiednich wykonawców do konkretnego zadania, zmniejszyć rzeczywisty wpływ kryterium najniższej ceny, urealnić okresy gwarancji, wprowadzić zachęty dla firm pracujących bezpiecznie i innowacyjnych, wprowadzić obostrzenia czasowe dla zamawiających i urzędników do podejmowania decyzji, wprowadzić realną indeksację cen opartą na koszyku podstawowych materiałów oraz średniej lub najniższej płacy.

Ponadto należy wzmocnić inżyniera kontraktu i dać mu odpowiednie narzędzia, złagodzić solidarną odpowiedzialność zamawiającego za płatności generalnego wykonawcy, tak aby przebiegały one w rozsądny sposób, a także wprowadzić realne zabezpieczenia płatności na rzecz generalnego wykonawcy od zamawiającego.

Wsparcie�ze�strony�instytucji�rządowych

Brakkompetencjizamawiającychorazwiedzynatematmechanizmówfunkcjonowaniasektorabudownictwaodbijasiętakżenasposobie,w jakiinstytucjepaństwawspierająfirmybudowlane.Wykonawcyniedostrzegali,abyPaństwobyłodotychczaszainteresowanewsparciemichdziałalności.Nasiindywidulanirozmówcywielokrotniezwracaliuwagęnato,żew Polscedo2015rokuministerstwowłaściwebudownictwunawetw nazwieniemiałodosamejbranżyżadnegoodniesienia(MinisterstwoInfrastrukturyi Rozwoju).Dominowałpogląd,żepaństwow zakresiebudownictwadzieliłosięnastronępubliczną– zamawiających,którychinteresydostrzegało,a takżestronęwykonawców,którychinteresniewymagałżadnejuwagi(z wyjątkiemewentualnychdziałańsłużbkontrolnych).Jedenz naszychrozmówcówzwróciłuwagę,żew Polscenieistniałażadnainstytucjapubliczna,którejobszaremdziałaniabyłabytroskao tębranżę.

Efektemtychzaniedbańjestsytuacjazaistniałanarynkufirmpodwykonawczychbudownictwadrogowegow roku2012.Administracjapublicznapomimowyraźnychsygnałówniedostrzegłazagrożeńzwiązanychz sytuacjąfirmpodwykonawczych,przezcokoniecznebyłouchwalenieepizodycznejustawydotyczącejzaspakajaniaroszczeńpodwykonawcówbezpośrednioprzezinwestora.

Zainteresowaniebranżąprzezinstytucjepaństwa

Zainteresowanie�branżą�w ciągu�ostatnich�3�lat

Jakwidaćw latach2012– 2015nasirespondenciniezanotowaliwzrostuzainteresowaniaswojąsytuacją.Odpowiedźtatrochędziwiw kontekścierozszerzeniai doprecyzowaniazasadpłatnościdlapodwykonawców,alepozwalazauważyć,żedziałaniao charakterzeinterwencyjnymprowadzonepozaistnieniuniekorzystnychzdarzeń(kłopotyz płatnościamiprogramudrogowego)niesądostrzeganejakorealnaformazainteresowaniai pomocy.

PewnąodmianęmożetutajstanowićpolitykapowołanegoresortuBudownictwai Infrastruktury,którazakładaszersząwspółpracęadministracjipublicznejz sektoremfirmwykonawczych.

Bezwiększegozaangażowaniastronypublicznejprzyjejdominującejpozycjinarynkujakozamawiającegoniebędziemożliwepoprawieniepołożeniafirmwykonawczychzwłaszczatycho średnieji małejskali.Tenwniosekniedotyczyjedynierozwiązywaniabieżącychproblemówsektora,alerównieżdziałaństrategicznychdlategosektoragospodarki.Bezdobrejkondycjifirmbudowlanychniemożnaoczekiwaćinnowacyjnościlubwdrażanianowoczesnychtechnologii.

2,3 2,1


15

Jakwidać,w opiniirespondentóww zasadziekażdakompetencjazamawiającychpublicznychwymagapoprawy.Niemniejnajgorzejwypadaumiejętnośćodebraniadokumentacjiprojektowej,któranastępniesłużyjakopodstawadozamówieniawykonawstwa.Zdanietopotwierdzająrozmowyindywidualnez zarządamidużychfirm.Większośćz naszychrozmówcówuważa,żeprawdziwąwartościązamówieniabudowlanegojestdobrerozwiązanieinżynierskie– podwzględemjakości,funkcjii koszturealizacji.Przybrakuumiejętnościzlecaniai odbioruopracowańprojektowychdominowałaopinia,żefirmawykonawczapowinnasiępodejmowaćprojektowania,boumielepiejzlecaći odebraćmerytorycznieprojekti będziemiałalepszywpływnarozwiązania.Sugerowanonam,żeistotnąprzewagąkonkurencyjnąmożei powinnabyćwiedzainżynierskai m.in.własneprojektowanie.Niemniej18%naszychrozmówcówsądzi,żelepiejimsiępracujenapodstawiedobregoprojektuwykonawczegoprzygotowanegoprzezzamawiającego.

Przyznaćtrzeba,żewynikiw tejkategoriisąbardzozbieżnez powszechniepanującymiopiniami.W oczachwykonawcówzamawiającymusząpoprawićdecyzyjnośćw trakcieprojektu(obecnieunikasięodpowiedzialnościzadecyzję)czykształtowanieumów(zgodnez postulatamibranżywprowadzeniaforumdoustaleniaakceptowalnegowzorudokumentów

Kompetencjezamawiającychwymagającepoprawy

kontraktowych),planowaniekosztów(coznajdujepotwierdzeniew tym,żecenyofertoweodbiegająodkwotplanowanychnarealizacjęzamówieniai niemasposobówweryfikacjicenskładanychw ofertach)czyogólniezrozumieniezasadprowadzeniaprzedsiębiorstwabudowlanego.

93%87%

83% 83%

Umiejętnośćweryfikowaniadokumentacji

Decyzyjnośćw trakcie realizacji

Kształtowanieumów

Umiejętnośćtworzeniabudżetów

Niemniej najgorzej wypada umiejętność odebrania dokumentacji projektowej, która następnie służy jako podstawa do zamówienia wykonawstwa.

Zalety�współpracy

Bardzoznamiennesąwynikipytaniao zaletywspółpracyz sektorempublicznym.W zasadziejedynąwybijającąsięzaletąjestwypłacalność.Zgodniez przewidywaniaminapodstawieinnychpytańi zgodniez powszechnymodczuciemorganizacjibranżowychwykonawcyniezauważająinnychzalet.Niemniejw wywiadachpogłębionychz zarządaminiektórychdużychfirmdałosięzauważyćprzekonanie,żenależyrozmawiaći przekonywaćklientapublicznegodoswoichracjii próbowaćpodchodzićdowspółpracyzgodniez zasadamilogikii etyki.Firmymająświadomośćograniczeńkulturowychi prawnychnakładanychprzeznp.zasadędyscyplinywydatkówpublicznychi twierdzą,żeogólnierelacjez zamawiającymipublicznymisąopartenaniezdrowychzasadachi nierównościstronumowy.Niemniej35%naszychrozmówcównauczyłosięjużfunkcjonowaćw takimotoczeniui dalejz pokorądziaław sektorzepublicznym.

Wady�współpracy

Spójniez wcześniejszymiwynikaminiekompetencjajestnajwiększymzarzutemstawianymzamawiającympublicznym.

Analizapogłębionychwywiadówwskazuje,iżbrakikompetencyjnezastępowanesąformalizmemprawnym,cojednakniemożerozwiązaćspecyficznychproblemówwystępującychnabudowie.

Stwarzatowarunkidowłączaniaw procesinwestycyjnypozatechnicznychaspektówrealizacji,przezcorosnąkosztytransakcyjne,finansowei wydłużasięczasrealizacji.Nadmiernyformalizmpowoduje,iżwymaganiazamawiającegow wielumisjachstająsiętrudnedointerpretacjii rodząnieporozumienia,cow połączeniuz brakiemdecyzyjnościw konsekwencjirodzisporykontraktowei roszczenia.

Współpracaz zamawiającympublicznym

56%

11% 9% 7%

Wypłacalność Wiarygodność Przejrzystość zasad Kompetencja

24,4%

15,6% 13,3% 13,3%

Niekompetencja Nielogiczność Niejasność zasad Niedecyzyjność


17

Bardzociekawewynikiuzyskaliśmyw odpowiedzinapytaniao zasadnośćwymagańdlauczestnictwaw przetargachstawianychoferentomw zamówieniachpublicznych.Respondencijednoznacznieocenilizwyczajzamawiającychuryczałtawianiaumowycodozakresu,cenyi terminuwykonaniajakoszkodliwydlarozwojubranży.Podobniezłeskutkidlabranżyprzynosządługieterminygwarancjii wysokiekaryumowne,nakładanewedługcorazbardziejrozbudowywanychkatalogów.Respondenciwidząjednakuzasadnieniedlastawianiainnychwymagań.Przedewszystkimwykonawcyakceptująwymaganiaformalnedlapersonelu,którymawykonywaćzamówienie,a takżeogólniewysokiewymaganiaspecyfikacjiumownychcodojakościrealizacji.Jesttozgodnez odczuciem,jakieodnieśliśmyw wynikurozmówz zarządamidużychfirm– firmychcąkonkurowaćjakościąi sądotegoprzygotowane.Chcąmiećdobrypersoneltechnicznyi widząw nimrealnąprzewagękonkurencyjną.

Z wywiadówpogłębionychwynikatakże,żepersonelstanowijednąz głównychtroskzarządówfirm.Zarządysąogólniezadowolonez dostępnościkadryinżynierskiej.Widząteżpotrzebępotrzebęrozwojuumiejętnościzarządczychwśródkadryinżynieryjnej,aleogólniemodelemidealnegopracownikajestdyspozycyjny,dobrzewykształconyinżynierz wiedząekonomicznąi prawniczą(niktniewspomniało odwrotnejkolejności– zarządyniewidząmożliwościzatrudnianiaprawników,którzydoucząsięwiedzyinżynierskiej).Osobnymproblememstajesiękadraśredniegoszczebla– majstrzy,brygadziścii wysokowykwalifikowanirobotnicybudowlani.Z naszychrozmóww zasadziewynika,żedobrymwyboremszkołydlaabsolwentagimnazjumjesttechnikumbudowlanebądźszkołazawodowabudowlana.Ponad80%naszychrozmówcówuważa,żewystępujewzrostpłacwśródpolskiejkadryrobotniczeji koniecznedladalszegorozwojusąułatwieniaw dostępiedorynkupracyrobotnikówzagranicznych,przyczymnapierwszymmiejscuwymienianoobywateliUkrainy.

Ocenawymagańkontraktowychstawianychwykonawcom

Przede wszystkim wykonawcy akceptują wymagania formalne dla personelu, który ma wykonywać zamówienie, a także ogólnie wysokie wymagania specyfikacji umownych co do jakości realizacji.

2,6 1,2 1,4

Wysoka�jakość

Brak�możliwości�zmian

Wysokie�kary

Ankietowani�zostali�również�zapytani�o ocenę�szczegółowych�warunków�współpracy�w latach�2012�– 2015.�Zastosowano�skalę�czteropunktową,�gdzie�(1)�oznacza�całkowitą�negację�zdania,�a (4)�pełne�jego�potwierdzenie.

Jakwidać,respondenciuważają,żeogólnyklimatwspółpracyz zamawiającymipublicznymiw ostatnichlatach(2012-2015)niepoprawiłsię,warunkiumówniezmieniłysięnakorzyść,a ryzykanałożoneprzezteumowyniezmalały.Jesttopotwierdzeniemobserwacjiorganizacjibranżowychpo3latachnegocjacjiw ramachtzw.ForumInwestycyjnegodlainwestycjikolejowychczyrozmóww GDDKiA.Wysiłekwłożonyw próbyprzekonaniazamawiającychpublicznychnieodniósłskutku.Jednakrespondencizdecydowaniepodtrzymująkoniecznośćstworzeniastandardówumów,z czego

wnioskujemy,żewidzązasadnośćdalszychrozmów.

Toznamienne,żeideainstytucji,takiejjakNarodoweForumKontraktowe(NFK),doopracowaniawzorówumówi specyfikacjiorazzasadprzetargówjestakceptowana.Jednak24%naszychrozmówcóww czasiewywiadówpogłębionychwyraziłosceptycyzm,czyNFKzdołapokonaćobecnymodel‘współpracy’bazującynanierównościstronumowy.Branżamanadziejęnazmianę,aleobawiasię,żewymagaćonamożezbytdalekoidącychzmianw podejściustronypublicznej.

Ocenawarunkówwspółpracyw ciąguostatnichtrzechlat

Klimatwspółpracyz zamawiającymipublicznymiw ciąguostatnich3latpoprawiłsię.

Warunkiumówpublicznychw budownictwiez punktuwidzeniawykonawcyw ciąguostatnich3latogólniesiępolepszyły.

Ryzykanakładaneumowąnawykonawcęumowypublicznejw ciąguostatnich3latznaczniezmalały.

Widaćpotrzebęstworzeniastandardówwspółpracyi zawieraniakontraktów,obowiązkowychdostosowania,które

uwzględniałybytakżeintereswykonawcy.

Jak widać, respondenci uważają, że ogólny klimat współpracy z zamawiającymi publicznymi w ostatnich latach (2012-2015) nie poprawił się, warunki umów nie zmieniły się na korzyść, a ryzyka nałożone przez te umowy nie zmalały.

1 2 3 4

1 2 3 4

1 2 3 4

1 2 3 4

Docenić branżęAlfred Watzl – członek zarządu STRABAG Sp. z o.o.

„W raporcie słusznie zauważono, że zamawiający prywatni postrzegają firmę wykonawczą jako partnera i starają się budować klimat zaufania i pewności biznesu. Nie zawsze dzieje

się tak w przypadku zamawiających z sektora publicznego. Dzisiaj, aby zrealizować kontrakt, szukamy dialogu i kompromisu z inwestorem publicznym. Unikamy sporów, aby uniknąć problemów z poprzednich lat, kiedy zbyt wiele spraw rozstrzyganych było w sądach.

W moim przekonaniu każdy inwestor publiczny powinien docenić firmy budowlane. Najważniejsze wyzwanie dla branży w perspektywie najbliższych 3-4 lat to realizacja kontraktów publicznych ściśle według umowy i w formie partnerstwa. Taka forma współpracy z firmą budowlaną o stabilnym potencjale i wzajemne zaufanie gwarantują bezpieczeństwo inwestycji. Musimy pamiętać, że firmy realizujące projekty budowlane dla inwestorów publicznych tworzą liczne miejsca pracy, zapewniając dochód dla całych rodzin, a także inwestują w rozwój pracowników, kształcąc świetnie przygotowaną zawodowo kadrę."


19

Rozwój na rynkach zewnętrznych?

Ocenapolskichprzedsiębiorstww konkurencjimiędzynarodowejMocne�strony

Niematuniespodzianek– samisiebieokreślamyczęstojakokonkurującychceną.Jednakżezarządydużychfirmw dalszejperspektywieniewidząmożliwościkontynuowaniatakiejoferty.Corazbardziejliczyćsiębędzieofertamerytorycznaoraz pomysłnaorganizacjęprzedsięwzięciai metodybudowy.

Takaautoocenadoskonaleplasujefirmybudowalnezagranicąnapozycjipodwykonawcy,rzadziejw charakterzegeneralnegowykonawcy.W zależnościodspecyfikirynkuobserwujesię,żenajlepiejradząsobiemałei średnie

przedsiębiorstwadziałającew wąskichspecjalnościach(robotywykończeniowe,instalacyjne,sanitarneitp.),copozwalaimnaoferowanieswoichusługnarelatywniewysokimpoziomie.

Pomoc w ekspansjiJan Mikołuszko – Przewodniczący Rady Nadzorczej UNIBEP S.A.

Należy ocenić kondycję sektora budowlanego po zakończeniu obecnej perspektywy unijnej m.in. przez pryzmat przygotowania firm do konkurowania na rynkach międzynarodowych. Obecnie polski sektor budowlany praktycznie nie istnieje

na rynkach zagranicznych – nasze firmy nie są przygotowane do pracy na rynkach zagranicznych gdzie są większe ryzyka i wymagania. Za ten stan rzeczy w dużej mierze odpowiedzialność ponoszą zamawiający publiczni i organy rządowe – tymczasem sektor budowlany w krajach „starej Unii” był i jest na tyle silny, że praktycznie zdominował polski rynek budowlany. Jakość myślenia i działań strategicznych polskiej klasy rządzącej należy w przyszłości ocenić w myśl biblijnej zasady „po owocach ich poznacie”. Sytuacja jest już ustabilizowana i mamy wrażenie, że trochę decydenci nas słuchają – zobaczymy, jak będzie w realizacji.

Cena usług Jakość usług Jakośćpersonelu

Inne

44,4%

28,9%

11,1%6,7%

Słabe�strony

Respondenciokreślili,żeproblememjestdlanichzbytmałamożliwośćkonkurowaniawiedząi innowacyjnościąnarynkachzagranicznych.Z rozmówindywidulanychwnioskujemy,żeczęstonaszymproduktemeksportowymjestfizycznewykonawstwopodopracowaniainnych.

CoprawdaKPMGi PZPBznająprzykłady,gdzierozwiązanietechnicznedecydowałoo zwycięstwiew przetargu,alenadaltojestmałyprocentusługeksportowychpolskiegoprzemysłubudowlanego.

Tenwniosekniemożedziwić,jeśliweźmiesiępoduwagęwcześniejzdiagnozowaneproblemyrozwojowenarynkukrajowym.Innowacyjnośćw branżybudowlanejjestobarczonaszczególniewysokimiryzykamii bezodpowiedniegozapleczafinansowegofirmyniepodejmąryzykakonkurowanianatympolu.Krajowepodmiotybezugruntowanejpozycjirynkowejbędąwięcskupiaćsięnazwiększaniuprzewaginapolucenyi jakości.

26,7%20,0%

13,3%8,9%

Innowacyjność Technologiai wiedza

Inne Marka

21StanotoczeniabiznesowegosektorabudowlanegoPolsce

Przeszkody we współpracy operacyjnejZidentyfikowaneobszaryniedoskonałościwewspółpracyz zamawiającymiAnkietowanizostalirównieżzapytanio wskazanieobszarówniedoskonałości.Poniższepytaniawskazywałymożliwei optymalnewedługwykonawcówrozwiązaniadotyczącemodeliwspółpracyz zamawiającym,projektantemoraz inżynieremkontraktu.

Rola�inżyniera�kontraktu

Zaproponowanotrzymożliweodpowiedzi:

1. Nadzórtechnicznybezdecyzyjnościnaturykontraktowej

2. Nadzórtechnicznyz ograniczonymzakresemdecyzyjnościkontraktowej

3. Niezależnyinżynierz możliwościąsprawiedliwegorozstrzyganiaw sprawachspornych

Znamiennejest,żew znakomitejwiększościrespondencichcąmiećw osobieInżynierakompetentnegoprofesjonalistędodorozstrzygania,czydanyelementrobótznajdujesięczyniew zobowiązaniuumownym.Tutajimwiększeprzedsiębiorstwo,tymostrożniejformułowanesątesądy.Dużefirmybowiemmająnatylesilnąpozycję,żewoląinżynieraskupionegonasprawachtypowychdlainspektoranadzoru,pozostawiająctakdalecejaktomożliwekwestiekontraktowedodwustronnychnegocjacjiz klientem.

Stopień�wykorzystania�przez�projektantów�w projektach�inwestycyjnych�publicznych�wiedzy�i doświadczenia�wykonawców

Zaproponowanotrzymożliweodpowiedzi:

1. Projektanciniewykorzystująwiedzypraktycznejwykonawstwa

2. Projektancibiorąpoduwagęmożliwościwykonawcze,alenieprojektująoptymalnie

3. Projektanciprojektująoptymalniez uwzględnieniemmożliwościwykonawczych

Respondenciodpowiedzieli,żeprojektanciniekiedyniewykorzystująwiedzypraktycznejwykonawstwa,a niekiedyprojektująz uwzględnieniemmożliwościwykonawczych,aleniekoniecznieoptymalnie.Jesttociekawywynikzgodnyz powszechnymiw dyskursiepublicznymopiniami,żeprojektysątworzonew sposóbczęstoabstrakcyjny.Cowięcej,w swojejpraktyceKPMGspotykasięz opiniami,żeniekiedyw zamówieniachpublicznychprojektanciniemajążadnejmotywacjidoprojektowaniaoptymalnegopodwzględemkosztowym,gdyżsamisąpodpresjąwłasnegokontraktu,najczęściejryczałtowego.Nieopłacaimsięzatempoświęcaćzbytwieleczasunarozważaniewszystkichmożliwychopcji.Kontraktypublicznenaprojektowanieniezawierajążadnejmotywacjifinansowejdlaprojektowaniaekonomicznego.

Ankietowanizostalizapytanio wskazanieobszarówniedoskonałościZastosowanoskalęczteropunktową,gdzie(1)oznaczacałkowitąnegacjęzdania,a (4)pełnejegopotwierdzenie.

Ogólnie�jakość�współpracy�z projektantami�w zamówieniach�publicznych�w ciągu�ostatnich�trzech�lat�polepszyła�się

Jakwidać,respondenciraczejsązdania,żejakośćwspółpracyz projektantamizamówieńpublicznychniepoprawiłasię.Ocenytesąspójnez oczekiwaniemmożliwościwzrostukonkurencyjnościpoprzezprzejęcieprzezwykonawcówodpowiedzialnościzaprojekt.Duzi wykonawcysąskłonniw większymstopniuniżdotychczasprzejmowaćprojektowaniei tworzyćcentrakompetencjiwewnątrzwłasnychstrukturdlawspółpracyz projektantami.Co więcej,firmyprojektowerównieżuważająwykonawcówzalepszychklientów– bardziejracjonalnych– niżzamawiający.

Ogólnie�jakość�współpracy�i kompetencje�inżynierów�kontraktów�w inwestycjach�publicznych�w ciągu�ostatnich�trzech�lat�wzrosły

Respondencizwracająnamuwagę,żew latach2012– 2015niezmieniłysiękompetencjeinżynierówkontraktóww zamówieniachpublicznych.Zasadniczomamynadalsystemutrwalonyw apogeumprogramudrogowego,gdzieinżynierkontraktujesttrochęasystentemi doradcązamawiającego,a trochęszefemzespołunadzoruinwestorskiego.Znamiennejest,żenawetw rozmowachz zarządamifirmbudowlanychujawniasiępogląd,żetakwłaściwierolainżynierapowinnawyglądać.Naszymzdaniemświadczytoo tym,jakdalekoodeszliśmyoddobrychpraktyki standarduświatowego– InżynieraFIDICwykonującegoobowiązkiprzypisanew kontrakcieniekonieczniezawszepostroniezamawiającego.


23

Ocena przyszłych kadrKluczowekompetencjeabsolwentów

Pytanietomiałosprowokowaćdoocenypracywyższychuczelnitechnicznychw kontekścieprzygotowaniaabsolwentówdopracyw przedsiębiorstwiebudowlanym.Okazałosię,żenajwyżejcenioneprzezprzedsiębiorcówjestprzygotowanieteoretyczne.Całkiemnieźleocenionokompetencjespołeczneabsolwentówpolskichuczelni– sąstosunkowochętnidopracyw zespole.Natomiastźlewypadływszystkieaspektypraktyczne.

Oileniedziwibrakznajomościzasadprowadzeniabiznesuw firmiebudowlanej,o tylezaskoczeniemjeststosunkowokrytycznaocenaumiejętnościanalitycznegomyśleniai opracowywaniapraktycznychrozwiązań.Świadczytoo tym,żew opiniibranżyuczelnieprzygotowujądozawoduciąglew sposóbzbytschematycznyi bazująraczejnagotowychwzorcachniżnanaucesamodzielnegomyślenia.

1,3

1,6

2,41,5

2,1

Znajomość�biznesu

Wiedza�praktyczna

Wiedza�teoretyczna

Kompetencje�sprzedażowe

Umiejętność�pracy�zespołowej

Natomiast źle wypadły wszystkie aspekty praktyczne. O ile nie dziwi brak znajomości zasad prowadzenia biznesu w firmie budowlanej, o tyle zaskoczeniem jest stosunkowo krytyczna ocena umiejętności analitycznego myślenia i opracowywania praktycznych rozwiązań.

Możliwe obszary rozwojuObecnei planowaneobszaryrozwoju

Ostatniagrupapytańdotyczyłaogólnychtendencjirozwojowychw firmach.Okazałosię,żew firmachśredniejwielkościrozwijałasięw ostatnimczasieprodukcjai działalnośćzwiązanaz pozyskaniemnowegobiznesu/rynkówzbytu.Odpowiedzisugerujązasadniczorozwójwewszystkichobszarach:IT,kadrowym,zapleczaprawnegoczywindykacjinależności.Wyjątkiemokazałsięobszarbadańi rozwojutechnicznego,któryniebyłw roku2015intensyfikowany.Jesttozaskoczeniewobecdeklaracji,żeinnowacyjnośćstanowinp.przeszkodęw konkurencjinarynkacheksportowych.

Obszar�planowanych�inwestycji

Znamienne,alejednocześniespójnez poprzednimiodpowiedziami,firmyśredniei małewidząkoniecznośćinwestycjiw sprzętprodukcyjny(maszyny,urządzenia)i rozwójrynkówzbytu.Inwestycjaw wiedzęniejestelementemtejstrategii.Widaćtujednakwyraźnieróżnicęw podejściunajwiększychprzedsiębiorstw,gdziedostrzegasięmożliwośćkonkurencjiwłaśniewiedząi kompetencjamiinżynierskimi,zwłaszczawobecmożliwejekspansjizagranicę.

2,6 2,62,0

Rozwój�biznesu�

Produkcja�Badania�i rozwój�techniczny�

26,7%22,2%

15,6%8,9%

Sprzęt do produkcji Rozwój nowychrynków

Inne Systemy IT


25

Podsumowanie�szans�na�rynku

Z podanychodpowiedzinasuwasięjedenwniosek– przedsiębiorstwamałei średniesąw staniekoncentrowaćsięnakluczowejdziałalności,niemającz tegospektakularnychzysków.Branżaniemyślio przejęciachczyinnymrozwojuniżwzrostorganiczny.Wyłaniasiętuobrazpewnejmałejstabilizacji,nazywanejtakżeprzezniektórych‘anabiozą’.

31,1%26,7%

20,0%

8,9%

Koncentracja nakluczowej

działalności

Korzystne umowyz dostawcami lubpodwykonawcami

Zwiększenieprzerobu

Poszerzenie oferty

Innowacyjność kluczem rozwoju firm

Michał Skorupski – Dyrektor, KPMG

Z wielu rozmów wynika pozornie sprzeczny obraz – wykonawcy chcą konkurować wiedzą i nowoczesnymi technologiami, ale nie rozwijają tego obszaru tak jak

powinni. Wykonawcy nie boją się projektów typu zaprojektuj i wybuduj, pod warunkiem że programy funkcjonalno-użytkowe będą dobrze napisane, a zamawiający nie będą uciekać od kontraktowej odpowiedzialności za niedokładność opisu wymagań i stanu pierwotnego. A obecnie rynek – zwłaszcza zamówień publicznych – temu nie sprzyja. Zamawiający ciągle nie wiedzą, jak dobrze zamawiać roboty z projektowaniem, w związku z czym wykonawcy planują inwestycje w moce projektowe z pewną rezerwą. Widzimy szansę w modelu projektuj i buduj, pod warunkiem, że razem – zamawiający, wykonawcy i regulatorzy – ustalimy warunki i zasady współpracy. Teraz odbywa się to metodą prób i błędów oraz przy pomocy próby sił w KIO.

Otoczenie prawneOcenaotoczeniagospodarczegoOcena�obecnej�sytuacji�otoczenia�prawnego

Ocenaotoczeniaprawnegofunkcjonowaniafirmw budownictwiewypadaneutralniezewskazaniem,iżjestonoraczejnieprzyjazneprzedsiębiorcom.Takaocenapokazuje,żeproblemybranżowemiałyswojeźródłatakżew innychobszarachniżsystemprawny.Możnanawetzaryzykowaćstwierdzenie,żeotoczenieprawne,mimoiżniejestsprzyjające,niestanowiprzeszkodyw funkcjonowaniufirmbudowlanych.W sposóboczywistydajetorównieżpodstawydotwierdzenia,iżprzepisyprawazwiązanez prowadzeniemprocesówinwestycyjnychmożnajeszczeusprawnić.Problemempozostajeczęstowystępującew Polscezjawiskowadliwegostosowaniadobregoprawa,copotwierdzająinnewynikitegobadania.Problemtenszczególniedotyczyinwestycjipublicznych,gdyżniekompetencjaczybrakdecyzyjnościpostroniezamawiającegosączynnikamimającymibezpośredniwpływnaefektywnośćrealizacji,mimoiżleżąpozadomenąprzepisówprawa.

Ocena�zmian,�które�zaszły�w ciągu�ostatnich�3�lat

Niestetywykonawcyniewierzątakżew to,iżzmianyotoczeniaprawnegoprawnego,którenastąpiływ ciąguostatnichtrzechlat,mająistotnywpływnafunkcjonowaniesektora.Taocenanienapawaoptymizmem,bochoćneutralna(zewskazaniemnanegatywną),topokazuje,żezidentyfikowanychbarierprawnychnieudajesięusunąć.W pewnymsensieocenazmianotoczeniuprawnymświadczyo utraciezaufaniasektoradoPaństwa– branżaniedostrzegazmian,którepoprawiająjejsytuację,i topomimoiżkryzysowasytuacjautrzymujesięodwielujużlati jestpowszechnieznana.

Zagrożenie�korupcją�w ciągu�ostatnich�3�lat

Toostatniepytaniemiałopotwierdzićlubzaprzeczyćpowszechniefunkcjonującymwokółbranżybudowlanejpodejrzeniomo korupcję.Otóżprzedstawicieletejbranżyw anonimowychwywiadachstwierdzają,żeraczejtozagrożeniew ciąguostatnichlatsięniezmieniło.Innedoświadczeniaautorówraportuskłaniajądooceny,żekorupcjaw branżyzmieniacharakter.Jestznacznietrudniejprzekupićzamawiającegow przetargu,alemożliwesąnieprawidłowościw relacjachwykonawcówz podwykonawcamii dostawcami.Częstoteżmodelfunkcjonowaniarynkusprzyjakonfliktominteresu:nadzórinwestorskimożebyćpodatnynawpływywykonawcy,którynainnejbudowieudzielajakichśzleceń.Projektantmożemiećmotywacjędoreprezentowaniaokreślonegoproducentasprzętui takiegoopisuzamówienia,którypromujekonkretnewyroby.Branżamusiwięcpodjąćwieledziałań,abywyeliminowaćryzykokorupcji.

2,7 2,7 2,4


27

Zidentyfikowaneobszaryniedoskonałościw otoczeniuprawnym

Najbardziej�problematyczne�obszary�prawa

Potwierdzeniemtejdiagnozysąwskazaniawykonawcównanajbardziejproblematyczneobszaryprawa.Niejestzaskoczeniem,iż96%wykonawcówwskazałonaustawęPrawozamówieńpublicznychjakonaobszar,którywymagapoprawy.Zgodnośćtegoosądukażewnioskować,iżkoniecznośćzmianw tejustawiejestpaląca.Uwagęzwracarównieżinnaprawidłowość,którądostrzegliwykonawcy,tj.wadliwapraktykastosowaniaprawa.W ocenie82%wykonawcówstosowanieobowiązującegoprawawymagadziałańnaprawczych.Jesttopotwierdzeniemwcześniejszychobserwacji,żesamoprawoniestanowi

takwielkiejprzeszkodyw rozwojusektora.Administracjapublicznastosujeobowiązująceprawow sposóbdyskryminującywykonawców,wykorzystującswojąuprzywilejowanąpozycję.Wartoprzytejokazjizwrócićuwagęnaintersującązależność,gdyżwadliwestosowanieprawaodnosisięrównieżdonajwiększejprzeszkody,czyliprawazamówieńpublicznych(zidentyfikowanegojakowymagającegopilnejnaprawy).Wadliweprawow połączeniuz niewłaściwąpraktykąjegostosowaniamożegenerowaćjedynienegatywneskutki,nacodalszaczęśćbadańmożewskazywać.

Takisamodsetekwykonawcówwidzikoniecznośćzmianw prawiebudowlanym,cozostałojużwielokrotnie

wcześniejzdiagnozowanei niebędzietutajanalizowane.Znamienne,żenp.przepisyprawapracy,ordynacjipodatkowejczyprzepisówochronyśrodowiska,choćidentyfikowanejakoobszarydozmian,niezajmujątakwysokiejpozycjinatejliście.Tobardzoważnywniosekz przeprowadzonychbadań,gdyżdośćprecyzyjniewskazujenaobszaryproblemowewymagającepilnejinterwencji.Okazujesiębowiem,żenajwiększebarieryniebędąmożliwedousunięciajedyniew drodzeprocesulegislacyjnego,aleprzedewszystkimjakorezultatzakrojonejnaszerokąskalęakcjiedukacyjnejdlawszystkichstronprocesuinwestycyjnegozeszczególnymuwzględnieniemzamawiającegopublicznego.

Thomas Wegner – członek zarządu Bunte Polska Sp. z o.o.

„Zarówno przedsiębiorstwa jak i inwestorzy oczekują od polskiego sektora publicznego jasnej wizji przyszłego ukierunkowania poszczególnych obszarów działalności, przekształcenia tych wizji w długoterminowe stabilne programy inwestycyjne oraz ich konsekwentnej realizacji. Inwestorzy oraz przedsiębiorstwa oczekują także odpowiedniego i gruntownego przygotowania programów inwestycyjnych oraz ich późniejszego wdrażania w ramach projektów. W szczególności muszą oni odzyskać poczucie bezpieczeństwa w kwestii procedur

zamówień publicznych, np. Prawa zamówień publicznych i prawa kontraktowego, gdyż jest to niezbędne dla zwiększenia aktywności gospodarczej. Pomocne byłoby tutaj m.in. ustanowienie zasad realizacji publicznych programów inwestycyjnych obowiązujących strony biorące udział w procesie inwestycyjnym. Taki sposób postępowania w efekcie wpłynąłby pozytywnie również na praktykę wprowadzania zmian w Prawie zamówień publicznych."

95,6%

82,2% 82,2%75,6%

Prawo zamówieńpublicznych

Praktykastosowania prawa

Prawo budowlane Prawo pracy

Ocena sytuacji przez duże firmy budowlaneKierunekzmiannarynkubudowlanymRozwój�kompetencji�inżynierskich

Wnioskiz rozmówz zarządamidużychwykonawcówsązasadniczozbieżnez ankietąprzedstawionąpowyżej.Głównaróżnicauwidaczniającasięmiędzydużymia mniejszymipodmiotamitopodejściedorozwojuwiedzy,innowacjii konkurencjiopartejnarozwiązaniachinżynierskich.Ponad80%dużychfirmwidzirozwóji pozyskiwaniezaufaniaklientapoprzezkonstruowanieinteligentnejofertytechnicznej.

Stąddużepodmiotyrozważająw tenczyinnysposóbtworzeniealborozwójdziałówwsparciatechnicznego,działówprojektowychlubdziałówrozwoju.Podkreślasięopłacalnośćkonkurowaniametodamiwykonania,alternatywnymirozwiązaniamikorzystnymidlaklientaz punktuwidzeniacałegocyklużyciaobiektubudowlanegoczyrozwiązaniamipodnoszącymifunkcjonalnośćrozwiązania.

Z tegopowoduniedziwiogólne(ponad75%)poparciedlametodtypuzaprojektuj i wybuduj czynawetszerokokrytykowanegoprzezorganizacjebranżoweoptymalizuj i buduj.Okazujesiębowiem,żeprzetargiorganizowaneprzezGDDKiAw poprzednichlatach,gdziedostarczanooferentomprogramfunkcjonalno-użytkowywrazz gotowym,jednakniewiążącymwykonanymnajegopodstawieprojektembudowlano-wykonawczym,którymógłpodlegaćoptymalizacji– niesąwcalepostrzeganetaknegatywniejakwynikałobytoz komentarzyprzedstawicieliśrodowiskaz początkustosowaniatejmetody.W zasadzienapodstawierozmówmożnapokusićsięo pogląddalejidący– dużefirmy

wykonawcze,o ileniekoncentrująsięnadostarczaniupoprostupodstawowejusługibudowlanej,toz aprobatąpowitałybywięcejprzetargów,w którychmożnabraćnasiebieryzykoprojektowe(prawie80%).Warunkiemszerszegostosowaniazaprojektuj i wybuduj jestjednak– ichzdaniem– lepszeprzygotowanieprogramów funkcjonalno-użytkowychi lepszezrozumieniewśródzamawiających(zarównopublicznych,jaki niepublicznych)znaczeniazapisówposzczególnychwymagańi proponowanejumowydlawykonawcy.Dlaprzykładu,jeżeliPFUnieokreślajakichśparametrów,tonieznaczyto,żenaetapierealizacjibędziejemożnapostawić.Przeciwnie--znaczyto,żesąpozostawionewykonawcydo

Podkreśla się opłacalność konkurowania metodami wykonania, alternatywnymi rozwiązaniami korzystnymi dla klienta z punktu widzenia całego cyklu życia obiektu budowlanego czy rozwiązaniami podnoszącymi funkcjonalność rozwiązania.

Duże firmy wykonawcze, o ile nie koncentrują się na dostarczaniu po prostu prostej usługi budowlanej, to z aprobatą powitałyby więcej przetargów, gdzie można brać na siebie ryzyko projektowe.


29

wyboru.ZdaniemnaszychrozmówcówPFUi umowasąnadalmiejscem,gdziezamawiający(zwłaszczapubliczni)nadalzabezpieczająsięprzedpopełnieniembłędupoprzezdodawaniestwierdzeńtypu:‘i wykonawszystkieinneczynnościniezbędnedlarealizacjizamówienia’lub‘i dokonainnychniezbędnychuzgodnieńz kierownikiemprojektu’.Takiezapisypowodują,żepodczasrealizacjiprzypierwszymsporzeo zakreszobowiązaniaumownegowykonawcamożeobawiaćsiędodawaniaoczekiwań,którychniebyłw stanieuwzględnićw ofercie.

Idącjeszczedalej– prowadziliśmydośćdługiedyskusjenadmożliwościąwprowadzaniakontraktówtypuEPC(odpowiednikgeneralnegorealizatorainwestycji)takżedotychbranż,w którychniesąobecniestosowane(np.drogownictwo).Wydajesię,żeprzynajmniej25%dużychpodmiotówpowitałobytakiemożliwościz zadowoleniem.

Gwoliścisłościnależydodać,żeotrzymaliśmytakżeok.20%zdecydowanychwypowiedziprzeciwnychrozwojowimetodyDesignandBuild.Sądzimywięc,żebędziemyw najbliższymczasieświadkamipodziałufirmnafirmyoferującerozwiązaniainżynieryjno-budowlanei firmyoferująceusługibudowlane.Sądzimy,żetychpierwszychbędziezdecydowaniewięcej.Prawiewewszystkichrozmowachprzewijałasięsprawapewnegopodejściazamawiającychdowykonawcy.

Wszyscynasirozmówcy(100%)odnotowywaliróżnicęw podejściu.Oilezamawiającyprywatni/korporacyjnioddośćdawnawidząw firmiewykonawczejpartnerai starająsiębudowaćklimatzaufania(pewnościbiznesu)o tylezamawiającypublicznikierująsiępoprostuliterąprawa.Podkreślano,żew zamówieniachprywatnychbardzoliczysięwiarygodnośćwszystkichstroninwestycji.Zamawiającyniemożew stosunkudowykonawcypozwolićsobienazachowanianieetyczne,botopodważyjegowiarygodnośćw oczachpozostałychpotencjalnychwykonawców.Tasamazasadaobowiązujew stosunkudopodwykonawcówi dostawców.Gdybygeneralniwykonawcypostanowili/zaczęlimniejrzetelnieregulowaćswojezobowiązania,w kolejnymzamówieniuuzyskalibyodpodwykonawcygorszewarunkicenowe.Grosnaszychrozmówców(75%)przyznało,żenajwiększąwartościąichfirmysąrelacjezarównoz zamawiającymijaki podwykonawcami.Z tymżewszyscy,którzytakuznalistwierdzilirównocześnie,żeniestetyw świeciezamówieńpublicznychzdająsięnieobowiązywaćzasadyetykibiznesu.

Niewystarczająca�swoboda�wykonawców

Nasirozmówcywskazywalinaograniczeniarozwojowe.Zwłaszczadużouwagbyłodokontraktowanianajwiększychinwestycjiinfrastrukturalnych.Zwracanonamuwagęna:

• ryzykoograniczeniadostępudokredytówpoprzeznarastającewymaganiazabezpieczeńnależytegowykonania

• niepewnośćsytuacjiw kontrakcie– decyzjew sprawiezmianczyroszczeńpodejmowanesąpóźnoi zmienianenaróżnychszczeblachzarządzania

• nierozsądnerozwiązaniatechnicznew przypadkuprojektowaniaprzezzamawiającego

• kreowanieproblemówtam,gdzieichnormalnieniema.

O ile zamawiający prywatni /korporacyjni od dość dawna widzą w firmie wykonawczej partnera i starają się budować klimat zaufania (pewności biznesu) o tyle zamawiający publiczni kierują się po prostu literą prawa.

Należy się spodziewać, w dość powszechnym odczuciu, stabilnego biznesu w ciągu najbliższych kilku lat – do roku 2020-2022. Potem dojdzie do pewnej stagnacji i firmy będą musiały konkurować o zamówienia utrzymaniowe, przebudowy, remonty i odtworzenia.

Wytworzony mit o opóźniających się wykonawcach skutkował tworzeniem kolejnych narzędzi rzekomo temu zapobiegających – katalogów kar, narzędzi zmuszających do przyjmowania uwag inżynierów kontraktów do harmonogramów, obowiązku pracy na dwie zmiany etc.

Świetnymprzykłademilustrującymkreowanieproblemównigdzieindziejniewystępującychsąkwestietzw.zatwierdzaniaharmonogramówwykonawcyi obarczaniewykonawcyodpowiedzialnościązarzekomeopóźnienia.Zamawiającyniedostrzegająistotybiznesugeneralnychwykonawcówpolegającejnaszybkimwykonaniuzadaniaa niedługotrwałejrealizacji.Wytworzonymito opóźniającychsięwykonawcachskutkowałtworzeniemkolejnychnarzędzirzekomotemuzapobiegających– katalogówkar,narzędzizmuszającychdoprzyjmowaniauwaginżynierówkontraktówdoharmonogramów,obowiązkupracynadwiezmianyetc.Tymczasemproblemw większościprzypadkówmamiejscepostroniezamawiających– wystarczyłobylepiejprzygotowaćwykonawcyfrontrobót,lepiejprzygotowaćdokumentacjęi pozyskaćcałyterenpodbudowę,abywykonawcamógłbezprzeszkóddanyobiektwybudować.

Istotne�ograniczenia

Z ograniczeńzewnętrznychnapierwszymmiejscuwymienianowspomnianejużwcześniejograniczeniaw dostępiedokadry,przedewszystkimdobrejkadryśredniegoszczeblai wykwalifikowanychrobotników:spawaczy,zbrojarzy,cieśli,robotników

pracwykończeniowych,pracownikówbranżinstalacyjnych.Ponad70%naszychrozmówcówtraktujeodpływtej kadrydopracyzagranicąjakopoważnyproblem.

Widaćtuwyraźnydysonansmiędzyfirmamidużymia mniejszymi.Generalniewykonawcyzależniodfirmmniejszychodczuwająbrakrobotnikówwykwalifikowanychprzedewszystkimpoprzezwzrostwymagańcenowychpodwykonawców.Podwykonawcyzaś(firmyśredniei mniejsze)sązadowoleni,jeżelibyliw stanieutrzymaći związaćz firmąkluczowąkadrę,w tymrobotników,gdyżtostanowio ichprzewadzekonkurencyjnej.

Bardzoistotnedlanaszychrozmówcówjestplanowaniejużnaokrespoobecnejperspektywiefinansowaniaunijnego.Należysięspodziewać,w dośćpowszechnymodczuciu,stabilnegobiznesuw ciągunajbliższychkilkulat– doroku2020-2022.Potemdojdziedopewnejstagnacjii firmybędąmusiałykonkurowaćo zamówieniautrzymaniowe,przebudowy,remontyi odtworzenia.Nasirozmówcywidząteższansęw zapowiadanympriorytecierządowymreindustrializacji.W najbliższymczasienajwiększenadziejewzbudzaimplementacjanowejdyrektywyzamówieniowej.

Dużefirmylicząnanormalizacjęstosunkówzamawiający– wykonawcaw związkuz szerokąakceptacjązmianyw ramachzawartejumowy.W związkuz tym,jaktowyraziłokilkurozmówców– liczysięnamniejszezaangażowaniew spory,a większew racjonalnerozmowyz zamawiającymi.

W związkuz tymjakomodelowegomenedżeraprzyszłościnasirozmówcywidząabsolwentauczelnitechnicznejz doświadczeniemmerytorycznymzdobytymw przedsiębiorstwiebudowlanym,któryw czasieprowadzeniaprojektówposiadłznaczącąwiedzęz zakresuprawai ekonomii.


31

KPMG w Polsce od 1990 roku świadczy usługi z zakresu audytu, doradztwa podatkowego, księgowego, rachunkowego oraz doradztwa biznesowego, a stowarzyszona z KPMG w Polsce kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k., kompleksowe usługi prawne. Zatrudniamy ponad 1 300 osób w siedmiu biurach zlokalizowanych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach i Łodzi.

Doradzamy polskim i międzynarodowym firmom oraz instytucjom ze wszystkich sektorów gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem branży dóbr konsumpcyjnych, usług finansowych, private equity, motoryzacyjnej, nieruchomości i budownictwa, technologii informacyjnych, mediów i komunikacji (TMT), transportowej (TSL), produkcji przemysłowej, a także sektora publicznego.

U podstaw sukcesu KPMG leżą wysoka jakość oferowanych usług oraz ludzie, których kapitałem jest wiedza zgromadzona przez ponad 174 tysięcy pracowników w 155 krajach świata. Dzięki temu świadczymy usługi kompleksowo, a jednocześnie każdego Klienta traktujemy indywidualnie.

Prowadzimy szereg aktywności wspierających rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Dzielimy się wiedzą i doświadczeniem uczestnicząc w wydarzeniach merytorycznych, konferencjach, seminariach, szkoleniach czy warsztatach

skierowanych dla biznesu. Współpracujemy również z izbami handlowymi i stowarzyszeniami branżowymi oraz przygotowujemy publikacje i opracowania dotyczące różnych gałęzi gospodarki. W KPMG rozumiemy także, że w dzisiejszym świecie istotne jest nie tylko efektywne zarządzanie kapitałem firmy, ale też jej udział w przedsięwzięciach służących rozwojowi społeczności lokalnych i ochronie środowiska naturalnego. Wartości i misja KPMG sprawiają, że naszą strategię realizujemy w sposób społecznie odpowiedzialny.

Zespół doradczy dla sektora publicznego i infrastruktury w Polsce wspiera klientów w poszukiwaniu, projektowaniu i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, zwiększaniu

efektywności działania i jakości świadczonych usług, usprawnianiu procesów operacyjnych, inwestycyjnych i zarządczych, optymalizacji struktur organizacyjnych, czy wsparcia technologicznego.Świadczymy usługi m.in. w zakresie definiowania strategii biznesowej i IT, opracowania architektury korporacyjnej, informatyzacji, przygotowania studiów wykonalności, projektowania programów zmian, zarządzania programami, portfelami projektów i projektami, zarządzania infrastrukturą, wsparcia w ocenie i zarządzaniu procesami inwestycyjnymi, projektowania nowych modeli świadczenia usług (w tym e-usług). Naszymi klientami są różnego szczebla jednostki administracji publicznej, w tym jednostki samorządowe, agencje rządowe i przedsiębiorstwa publiczne. Współpracujemy również z wykonawcami działającymi na rynku budowy infrastruktury w Polsce.

Polski Związek Pracodawców Budownictwa to ogólnopolska organizacja zrzeszająca firmy branży infrastruktury budownictwa, które wspólnie reprezentują ponad 70%

potencjału rynku generalnego wykonawstwa inwestycji Polsce

O KPMG w Polsce

Usługi

Biura KPMG w Polsce

© 2015 KPMG

China Practice

French Desk

Korean Desk

Italian Desk

German Desk

Global Japanese Practice

Foreign Desks

PodatkiAudyt Usługidoradcze

Usługiksięgowe

Doradztwoprawne

Warszawa • Kraków • Poznań • Wrocław • Gdańsk • Katowice • Łódź kpmg.pl

KPMG w Polsce od 1990 roku świadczy usługi z zakresu audytu, doradztwa podatkowego, księgowego, rachunkowego oraz doradztwa biznesowego, a stowarzyszona z KPMG w Polsce kancelaria prawna D.Dobkowski sp.k., kompleksowe usługi prawne. Zatrudniamy ponad 1 300 osób w siedmiu biurach zlokalizowanych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach i Łodzi.

Doradzamy polskim i międzynarodowym firmom oraz instytucjom ze wszystkich sektorów gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem branży dóbr konsumpcyjnych, usług finansowych, private equity, motoryzacyjnej, nieruchomości i budownictwa, technologii informacyjnych, mediów i komunikacji (TMT), transportowej (TSL), produkcji przemysłowej, a także sektora publicznego.

U podstaw sukcesu KPMG leżą wysoka jakość oferowanych usług oraz ludzie, których kapitałem jest wiedza zgromadzona przez ponad 174 tysięcy pracowników w 155 krajach świata. Dzięki temu świadczymy usługi kompleksowo, a jednocześnie każdego Klienta traktujemy indywidualnie.

Prowadzimy szereg aktywności wspierających rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Dzielimy się wiedzą i doświadczeniem uczestnicząc w wydarzeniach merytorycznych, konferencjach, seminariach, szkoleniach czy warsztatach

skierowanych dla biznesu. Współpracujemy również z izbami handlowymi i stowarzyszeniami branżowymi oraz przygotowujemy publikacje i opracowania dotyczące różnych gałęzi gospodarki. W KPMG rozumiemy także, że w dzisiejszym świecie istotne jest nie tylko efektywne zarządzanie kapitałem firmy, ale też jej udział w przedsięwzięciach służących rozwojowi społeczności lokalnych i ochronie środowiska naturalnego. Wartości i misja KPMG sprawiają, że naszą strategię realizujemy w sposób społecznie odpowiedzialny.

Zespół doradczy dla sektora publicznego i infrastruktury w Polsce wspiera klientów w poszukiwaniu, projektowaniu i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, zwiększaniu

efektywności działania i jakości świadczonych usług, usprawnianiu procesów operacyjnych, inwestycyjnych i zarządczych, optymalizacji struktur organizacyjnych, czy wsparcia technologicznego.Świadczymy usługi m.in. w zakresie definiowania strategii biznesowej i IT, opracowania architektury korporacyjnej, informatyzacji, przygotowania studiów wykonalności, projektowania programów zmian, zarządzania programami, portfelami projektów i projektami, zarządzania infrastrukturą, wsparcia w ocenie i zarządzaniu procesami inwestycyjnymi, projektowania nowych modeli świadczenia usług (w tym e-usług). Naszymi klientami są różnego szczebla jednostki administracji publicznej, w tym jednostki samorządowe, agencje rządowe i przedsiębiorstwa publiczne. Współpracujemy również z wykonawcami działającymi na rynku budowy infrastruktury w Polsce.

Polski Związek Pracodawców Budownictwa to ogólnopolska organizacja zrzeszająca firmy branży infrastruktury budownictwa, które wspólnie reprezentują ponad 70%

potencjału rynku generalnego wykonawstwa inwestycji Polsce

O KPMG w Polsce

Usługi

Biura KPMG w Polsce

© 2015 KPMG

China Practice

French Desk

Korean Desk

Italian Desk

German Desk

Global Japanese Practice

Foreign Desks

PodatkiAudyt Usługidoradcze

Usługiksięgowe

Doradztwoprawne

Warszawa • Kraków • Poznań • Wrocław • Gdańsk • Katowice • Łódź kpmg.pl

Zespółdoradczydlasektorapublicznegoi infrastrukturyw Polscewspieraklientóww poszukiwaniu,projektowaniui wdrażaniuinnowacyjnych

rozwiązań,zwiększaniuefektywnościdziałaniai jakościświadczonychusług,usprawnianiuprocesówoperacyjnych,inwestycyjnychi zarządczych,optymalizacjistrukturorganizacyjnych,czy wsparciatechnologicznego.Świadczymyusługim.in.w zakresiedefiniowaniastrategiibiznesoweji IT,opracowaniaarchitekturykorporacyjnej,informatyzacji,przygotowaniastudiówwykonalności,projektowaniaprogramówzmian,zarządzaniaprogramami,portfelamiprojektówi projektami,zarządzaniainfrastrukturą,wsparciaw oceniei zarządzaniuprocesamiinwestycyjnymi,projektowanianowychmodeliświadczeniausług(w tyme-usług).Naszymiklientamisąróżnegoszczeblajednostkiadministracjipublicznej,w tymjednostkisamorządowe,agencjerządowei przedsiębiorstwapubliczne.Współpracujemyrównieżz wykonawcamidziałającyminarynkubudowyinfrastrukturyw Polsce.

©2016KPMG

POLSKI ZWIĄZEKPRACODAWCÓW BUDOWNICTWA


Budujemy Polskę

ul. Żelazna 59A, lok. 0026, 00-848 Warszawatel. 22 114 95 26, e-mail: [email protected]

twitter: pzpb_com_pl, www.facebook.com/pzpbcomplwww.pzpb.com.pl

Polski Związek Pracodawców Budownictwa to ogólnopolska organizacja zrzeszająca firmy z branży infrastruktury i budownictwa, które wspólnie reprezentują ponad 70 proc. potencjału rynku generalnego wykonawstwa inwestycji w Polsce.

• Zrzeszamy przedsiębiorstwa zajmujące się kompleksową realizacją inwestycji, firmy deweloperskie, specjalistyczne firmy projektowe, firmy produkujące materiały dla budownictwa, dostarczające technologie i inne związane z branżą infrastruktury i budownictwa.

• Tworzymy grupy eksperckie i aktywnie wspomagamy ich działania. • Uczestniczymy w konsultacjach aktów prawnych regulujących działalność gospodarczą w obszarach

infrastruktury i budownictwa. • W imieniu członków wnosimy postulaty i podejmujemy interwencje w organach państwa i urzędach

administracji. • Wnosimy odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej na działania zamawiających niezgodne z Prawem

Zamówień Publicznych. • Promujemy naszych członków na rynku krajowym i rynkach zagranicznych. • Tworzymy warunki dla powstawania efektywnych relacji B2B. • Uczestniczymy w międzynarodowych programach finansowanych ze środków Unii Europejskiej. • Organizujemy konferencje krajowe i międzynarodowe, a także współpracujemy z organizacjami

pracodawców krajów Unii Europejskiej.

Członkostwo w PZPB daje możliwość bezpośredniego uczestniczenia w kształtowaniu i tworzeniu rozwiązań systemowych dotyczących sektora infrastruktury i budownictwa, zgłaszania swoich postulatów i wniosków mających istotne znaczenie dla kreowania rzeczywistości gospodarczej Polski.

Zapraszamy


©2016KPMGAdvisorySpółkaz ograniczonąodpowiedzialnościąsp.k.jestpolskąspółkąkomandytowąi członkiemsieciKPMGskładającejsięz niezależnychspółekczłonkowskichstowarzyszonychz KPMGInternationalCooperative(“KPMGInternational”),podmiotemprawaszwajcarskiego.Wszelkieprawazastrzeżone.Wydrukowanow Polsce.

Informacjezawartew niniejszejpublikacjimającharakterogólnyi nieodnosząsiędosytuacjikonkretnejfirmy.Zewzględunaszybkośćzmianzachodzącychw polskimprawodawstwieprosimyo upewnieniesięw dniuzapoznaniasięz niniejsząpublikacją,czyinformacjew niejzawartesąwciążaktualne.Przedpodjęciemkonkretnychdecyzjiproponujemyskonsultowanieichz naszymidoradcami.

Nazwai logoKPMGsązastrzeżonymiznakamitowarowymibądźznakamitowarowymiKPMG.

KontaktKPMG�Advisory��Spółka�z ograniczoną�odpowiedzialnością�sp.k.ul.Inflancka4A 00-189WarszawaT:+48225281100F:+48225281009E:[email protected]

Michał�SkorupskiUsługi�DoradczeDyrektorE:[email protected]

Magdalena�MaruszczakMarketing�i Komunikacja�Dyrektor E:[email protected]

Polski�Związek�Pracodawców�Budownictwaul.Żelazna59Alok.002600-848WarszawaT:+48(22)1149526F:�+48(22)1199573M:�+48607889166E:�[email protected]

Rafał�BałdysWiceprezeszarząduE:�[email protected]

http://www.pzpb.com.pl

KPMG.pl

Biura�KPMG�w Polsce

Warszawaul.Inflancka4A00-189WarszawaT:�+48225281100F:�+48225281009E:�[email protected]

Poznańul.Roosevelta1860-829PoznańT:+48618454600F:+48618454601E:�[email protected]

Gdańskal.Zwycięstwa13a80-219GdańskT:�+48587729500F:+48587729501E:�[email protected]

Krakówal.ArmiiKrajowej1830-150KrakówT:+48124249400F:�+48124249401E:�[email protected]

Wrocławul.Bema250-265WrocławT:+48713704900F:+48713704901E:[email protected]

Katowiceul.Francuska3440-028KatowiceT:+48327788800F:+48327788810E:�[email protected]

Łódźal.Piłsudskiego2290-051ŁódźT:+48422327700F:+48422327701E:[email protected]

Stan otoczenia biznesowego sektora budowlanego w Polsce · Wstęp. Metodyka opracowania raportu ......

Documents

Transcript of Stan otoczenia biznesowego sektora budowlanego w Polsce · Wstęp. Metodyka opracowania raportu ......