Licencja, na której udostępniony jest ten dokument, zezwala na jego rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nietworzenia utworów zależnych).

Social Return On Investment

SROI DLA FIRM Stopa społecznego zwrotu z inwestycji

Nat

alia

Mat

usz

ak

ww

w.s

roi.p

l

nat

alia

.mat

usz

ak@

sro

i.pl

1

Odpowiedzialność społeczna i zrównoważony rozwój przestały być opcjonalną

działalnością marketingową, a stały się obowiązkowym elementem strategii.

Warto znać wartość inwestycji społecznych i umieć ją przedstawić innym.

CZYM JEST SROI

Metodologia Social Return On Investment, czyli stopy zwrotu z inwestycji

została stworzona dla trzeciego sektora, ale sprawdza wszędzie tam, gdzie

celem działalności jest dobro społeczne. Ten sposób raportowania i zarządzania

upowszechnia się na Wyspach Brytyjskich, Holandii, Kanadzie, Australii, a

ostatnio również w Azji w organizacjach pozarządowych, przedsiębiorstwach

społecznych, przedsiębiorstwach prywatnych i samorządach.

PO CO STOSOWAĆ SROI

Firmy używają SROI do oceny swoich inicjatyw CSR takich jak

Sponsoring imprez i inicjatyw

Fundacje

Wolontariat pracowniczy

Kampanie społeczne

Może się też przydać, gdy

zabiegamy o fundusze europejskie

rozważamy partnerstwo prywatno-publiczne

Coraz częściej instytucje państwowe w warunkach przetargu wymieniają

kryteria pozafinansowe. Jeśli stosujemy lokalne produkty, jesteśmy

ekologiczni, zamierzamy przeszkolić bezrobotnych albo zatrudnić przy projekcie

niepełnosprawnych, warto umieć wykazać, co zleceniobiorca będzie z tego miał

(a okazuje się, że może mieć niemało, tylko o tym nie wie). Jeżeli czujemy, że z

jakiegoś powodu nasz projekt oferuje więcej korzyści społecznych niż inne,

warto o tym wspomnieć.

2

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SROI

Skutki społeczne są równie ważne, co wyniki finansowe, dlatego firmy, dla

których zrównoważony rozwój staje się elementem strategii, szukają

sposobów, jak te skutki mierzyć, monitorować i włączać do procesów

decyzyjnych na równi z danymi finansowymi. Dział CSR może udowodnić, że

zarządza swoimi funduszami z równą troską, co inne działy, a „produkty” jego

działalności są równie ważne. SROI daje inwestorom społecznym obraz zmiany.

Odpowiada na pytanie „no i co tego?” – czyli skupia się skutkach działań tak,

jak odczuwają je interesariusze

Głęboko angażuje interesariuszy – do tego stopnia, że pyta ich o zdanie

Ocenia skalę wpływu programu – czyli ile osób doświadczyło zmiany, jak

długo będzie trwać i co by było, gdyby zaniechać działań

Stosuje monetyzację – czyli przypisuje wszystkim skutkom wartość pieniężną

Uwzględnia nawet takie skutki, które powszechnie uważa się za trudne do

zmierzenia, np. zadowolenie z życia, podniesie sprawności fizycznej,

zanieczyszczenie hałasem, posiadanie ogólnodostępnego placu zabaw,

bliskość natury.

SROI A INNE NARZĘDZIA

Mnogość standardów i metod raportowania może konfundować, chociaż jest

oznaką rosnącego zaangażowania w zrównoważony rozwój. Wybór zależy od

tego, czego firma chce się o sobie dowiedzieć, co zmienić i co przekazać innym.

Raporty społeczne, choćby najdokładniejsze, na ogół zostawiają czytelnika z

niedosytem informacji, ponieważ mówią o tym, co zostało zrobione, ale rzadko

o tym – co z tego wynikło. Częściowo dlatego, że raporty skupiają się

działaniach, a nie na skutkach, a po części dlatego, że laikowi trudno przypisać

wartość skutkom wyrażonym naukowo (np. redukcji emisji CO2). Tutaj SROI się

wyróżnia.

3

1. Zaangażuj interesariuszy 2. Zrozum, co się zmienia 3. Wyceniaj to, co istotne 4. Uwzględniaj w raporcie

tylko to, co istotne 5. Nie przypisuj swoich

działaniom za dużo 6. Bądź przejrzysty 7. Zweryfikuj rezultaty

KORZYŚCI Z ZASTOSOWANIA SROI

Prawidło zastosowana metodologia służy raportowaniu na potrzeby

wewnętrzne i zewnętrzne, a także zarządzaniu programami społecznymi.

Ułatwia komunikację z organizacjami non-profit, pokazując jaki wpływ

projekt miał na określone grupy interesariuszy

Ułatwia komunikację z decydentami wewnątrz firmy, pokazując że działania

CSR mają konkretne skutki o mierzalnej wartości, które da się monitorować i

porównywać

Ułatwia komunikację z interesariuszami, ukazując korzyści dla budżetu

publicznego

Sprzyja bardziej merytorycznemu zarządzaniu programami społecznymi –

jeśli wiemy, co chcemy osiągnąć i co dotychczas zrobiliśmy, łatwiej

podejmować decyzje.

Wspomaga strategiczne myślenie o CSR i osiąganie zamierzonych skutków

Jest wiarygodne dla interesariuszy, przyjmując ich punkt widzenia

Dostarcza wiedzy o niezamierzonych skutkach, a tym samym – inspiracji na

przyszłość

JAK ZACZĄĆ

SROI jest elastyczne, sprawdzając się w

projektach o różnym charakterze i o rozmaitej

skali, od kawiarni zatrudniającej upośledzonych

umysłowo, przez wolontariat pracowniczy, po

budownictwo socjalne. Zapewnia

porównywalność poprzez zadawanie ściśle

określonych pytań i konsekwentne

przestrzeganie zasad w odpowiadaniu na nie, i

pod tym względem jest rygorystyczne.

Żeby najlepiej dopasować sposób postępowania

do swoich celów, potrzeb i polskiej rzeczywistości, warto przynajmniej na

początku skorzystać z pomocy specjalisty posiadającego członkostwo SROI

Network, zobowiązujące do rzetelności i zapewniające dostęp do aktualnej

wiedzy.

4

PRZEBIEG ANALIZY SROI

1. Ustalenie zakresu analizy i najważniejszych interesariuszy

Analizę planuje się dla projektu o określonych ramach czasowych. Warto na

początku ustalić, jakie były jego cele i założenia, a także czego firma chce się

dowiedzieć z raportu i kto będzie jego najważniejszym odbiorcą. Ponieważ SROI

kieruje się standardem AA1000 w przestrzeganiu zasady istotności, należy

przewidzieć, kto będzie podejmował decyzje na podstawie analizy.

Najważniejsi interesariusze to przede wszystkim odbiorcy programu, np.

użytkownicy pomieszczeń wyremontowanych w ramach wolontariatu

pracowniczego

osoby, którym pomaga fundacja

adresaci kampanii społecznej

Na ogół do tego grona zalicza się również samych wolontariuszy, ich najbliższą

rodzinę, czasem pracowników instytucji wspomaganych przez firmę. Jeżeli

beneficjentem projektu jest NFZ (bo odbiorcy programu są zdrowsi) albo

gmina, zostanie to także uwzględnione.

2. Stworzenie mapy wpływu

Ten etap obejmuje zbieranie danych o nakładach (koszt projektu,

przepracowane godziny, liczbie zaangażowanych osób) i wynikach

(wyremontowane pomieszczenia, czas spędzony przez dzieci na zajęciach,

zrealizowany koncert). Aby ustalić skutki, konieczne są informacje pozyskane

bezpośrednio od interesariuszy. W zależności od sytuacji wykorzystuje się różne

metody: bezpośrednią rozmowę, grupę fokusową, ankiety itp. Naszą ambicją

nie jest zarejestrowanie wszystkich skutków, ale tylko tych istotnych dla

interesariuszy i powtarzalnych.

nakłady wyniki skutki wpływ

5

3. Dokumentacja skutków i waloryzacja

Rozmawiając z interesariuszami, warto dowiedzieć się, co konkretnie zmieniło

się w ich życiu – wtedy wiadomo, co mierzyć i jaką wartość przypisać skutkom.

Przykładowo, wskaźnikiem większej pewności siebie mogą być częstsze

spotkania ze znajomymi, a wskaźnikiem postępów w nauce – oceny, kampanii

informacyjnej na temat alkoholu – mniej przypadków upijania się. Wskaźniki i

przypisane im wartości są czasem oczywiste, a czasem mniej intuicyjne.

Waloryzacja to wymagający największej wiedzy i staranności etap. Przypisane

wartości zależą w dużym stopniu od interesariuszy. Wartością poprawionych

ocen może być rynkowa cena korepetycji potrzebnych do osiągnięcia takiego

efektu, a upijania się – utracona pensja albo koszty medyczne.

4. Ustalenie wpływu

Wiarygodność wymaga, aby ocenić, jak długo przeciętnie trwa zmiana i ilu

interesariuszy jej doświadczyło. Warto również rozważyć, na ile sytuacja

wyjściowa miałaby miejsce, gdyby analizowany projekt nie zaistniał i jaki był

udział w wywołaniu zmian miały inne organizacje i osoby.

5. Obliczenie SROI

Wszystkie powyższe dane włącza się w obliczenia, które przypominają

zwyczajną rachunkowość i stosownie do tego są wykonywane są w Excelu.

Ukoronowaniem obliczeń jest współczynnik SROI. Jeśli na każdą złotówkę

włożoną w projekt, społeczeństwo zyskuje 5 zł, to współczynnik będzie wynosił

1:5 zł

6. Sporządzenie raportu

Rzetelny raport zawiera uzasadnienia podjętych decyzji i źródła danych.

Wartym przyjęcia zwyczajem jest wygospodarowanie miejsca na głos

interesariuszy, ponieważ zwiększa to jego wiarygodność i nadaje ludzki wymiar.

Może to być krótka historia pozytywnych skutków, jakich adresat projektu

doświadczył albo fragment wypowiedzi. Firmy, którym szczególnie zależy na

wysokich standardach, mogą starać się o akredytację raportu.