1

Zadanie 1 (P) (0-1)

Wyjaśnij pojęcie reformacja.

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

Zadanie 2 (P) (0-3)

Wymień trzy przyczyny reformacji w Europie.

1. ..............................................................................................................................................................

2. ..............................................................................................................................................................

3. ...............................................................................................................................................................

Zadanie 3 (P) (0-3) Wśród wydarzeń odnoszących się do zmian religijnych w okresie nowożytnym dopisz daty.

a. Zawarcie pokoju religijnego w Augsburgu…..

b. Ogłoszenie przez Marcina Lutra tez przeciwko odpustom……

c. Wydanie aktu supremacji przez Henryka VIII……

d. Rzeź hugenotów w noc świętego Bartłomieja…………..

e. Założenie zakonu jezuitów…….

f. Początek obrad Soboru Trydenckiego……

Zadanie 4 (PP) (0-3) Uzupełnij: W 1573 r. w katedrze Notre Dâme padły słowa: „Si non iurabis, non regnabis”. - wyjaśnij znaczenie

(sens) słów- ..............................................................................................................................................

- kto te słowa wypowiedział? ...................................................................................................................

- do kogo zostały skierowane ? .........................................................................................................................

Zadanie 5 (P, PP) (0-5) Przeczytaj uważnie tekst. Odpowiedz na pytania umieszczone pod tekstem na podstawie ich treści

oraz wiedzy pozaźródłowej. „Na soborze postanowiono powstrzymać niewiarę i wytępić kacerstwo w Czechach. Dlatego wezwano

przed sąd soboru Husa i Hieronima i wyklęto ich. Ci jednak nie chcieli się ani nawrócić, ani też słuchać

klątwy czy sądu […]. W niedzielę po św. Ulryku rano odbyło się posiedzenie. […] Husowi wykazano na

podstawie boskiej, świętej nauki Pisma Św., że jego artykuły, które głosił i których nauczał, są fałszywym

kacerstwem. Wszyscy też wydali nań prawomocny wyrok.[…] Kiedy go prowadzono, modlił się ciągle:

„Jezu Chryste, Synu Boga żywego, zmiłuj się nade mną”. A kiedy go wyprowadzono na pole i zobaczył

ogień, drzewo i słomę, upadł trzykrotnie na kolana […]. Chwycił go więc kat i przywiązał za suknie do

pala. Postawił go ławeczce, obłożył drzewem i słomą, posypał trochę smoły i zapalił. Wtedy zaczął on

Sprawdzian 4

Dział: Człowiek odkrywa swoja wartość. Epoka wielkich odkryć

geograficznych, renesansu i reformacji. Data:...........................

Imię i nazwisko-

………………………….

Ilość pkt.-

................................

Ocena:

.............................

Nr w dzienniku:

.............................

2

strasznie krzyczeć, lecz wkrótce był już spalony. […] Potem zaś wszystko, co znaleziono w popiele,

wrzucono do Renu”. Źródło: Ulryk z Richental, Kronika [w:] Wiek V-XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 310-311.

a) Podczas którego soboru doszło do skazania na śmierć Jana Husa? [….] .......................................................................................................................................................................

b) O jakich artykułach mowa w tekście A? [….]

........................................................................................................................................................................

c) Jakich zmian w Kościele domagał się Jan Hus? [….]

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

Zadanie 6 (P) (0-5) Do podanych wydarzeń dopisz miejsce. A – traktat Hiszpanii i Portugalii ustanawiający strefy wpływów w Nowym Świecie ……................

B – ogłoszenie Aktu Supremacji …….... .............

C – ogłoszenie wolności wyznania dla hugenotów ……...............

D – działalność Jana Kalwina -„kalwiński Rzym” ……............................

E – sobór rozpoczynający kontrreformację ……...............

F – sobór powszechny, który spalił J. Husa ……..................

G – ustanowienie zasady „cuius regio eius religio” …................…

H – spalenie Joanny d Arc ………....................

I – ogłoszenie 95 tez M. Lutra ………................

J – siedziba Albrechta Hohenzollerna …….................…

Zadanie 7 (PP) (0-4) Wyjaśnij pojęcia. a) „woda ignacjańska” – .........................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

b) antytrynitarze – ..........................................................................................................................................

c) zasada predestynacji - .........................................................................................................................

d) Zbór mniejszy –....................................................................................................................................

Zadanie 8 (PP) (0-4) Rozpoznaj na ilustracjach myślicieli i filozofów epoki reformacji, umieść podpisy w okienkach.

3

Źródło: Urban W., Epizod reformacyjny, Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, Z. II-30, s.34,35,40,42.

Zadanie 9 (PP) (0-4) Wpisz wykropkowane miejsca nazwy opisanych religii, występujących w Polsce w okresie

reformacji.

Opis Nazwa religii

A

Na Zachodzie był to głównie prąd mieszczański, natomiast w Polsce. ze

względu na demokratyzm i niechęć wobec silnej władzy królewskiej znalazł

zwolenników przede wszystkim wśród szlachty.

B

Głównymi ośrodkami tej religii była Wielkopolska i Pomorze, a zwłaszcza

Gdańsk, gdzie doszło do rewolty i sformułowania postulatów dotyczących

między innymi życia społecznego według zasad Chrystusa oraz zniesienia

wszelkich ceremonii katolickich –postów, mszy, nabożeństw za zmarłych.

C

Wyznawcy tej religii osiedlili się głównie w Wielkopolsce, pozyskując do swej

wiary wielu magnatów, szlachciców, a zwłaszcza mieszczan,ze względu na

głoszone ideały społeczno-moralne, wynikające z artykułów praskich.

Na podstawie: W. Urban, Epizod reformacyjny, Dzieje narodu i państwa polskiego T. II-30, Kraków 1988, s. 17-23.

Zadanie 10 (PP) (0-2)

Przyjrzyj się zamieszczonej ilustracji i wykonaj polecenia.

Źródło: W. Urban, Epizod reformacyjny, Dzieje narodu i państwa polskiego…, Kraków 1988, s. 41.

A Podaj nazwę pod jaką przeszło do historii wydarzenie przedstawione na obrazie.

..................................................................................................................................................................

4

B. Przedstawione wydarzenie miało miejsce w roku: .............................................................................

Zadanie 11 (P, PP) (0-4) Literą „P” zaznacz zdania prawdziwe, literą „F” fałszywe

1. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1492 r. do Indii - (...)

2. Bartłomiej Diaz dotarł w 1488 r. do najdalszego południowego krańca Afryki - (...)

3. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1498 r. do Indii - (...)

4. Wyprawa dowodzona przez Magellana opłynęła w latach 1519-1522 kulę ziemską - (...)

5. Ferdynand Cortez podbił państwo Azteków - (...)

6.Cortez podbił obszar dzisiejszego Meksyku- (...)

7. Franciszek Pizarro podbił państwo Inków - (...)

8. Pizarro podbił obszar dzisiejszego Peru - (...)

Zadanie 12 (P, PP) (0-5) Jakie konsekwencje miały wielkie odkrycia geograficzne dla Europy i jej mieszkańców?

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Zadanie 13 ( PP) (0-6) A. Trasom podróży, które oznaczono literami A–C, przyporządkuj właściwe nazwiska żeglarzy.

Odpowiedzi wybierz spośród podanych.

Jacques Cartier, Krzysztof Kolumb, Amerigo Vespucci, Ferdynand Magellan,

Vasco da Gama

Trasa A……………………

Trasa B…………………….

Trasa C …………….............

5

B. Podaj bezpośredni skutek podróży, którą na mapie oznaczono literą C

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Zadanie 14 ( P) (0-1) Czego dotyczył główny prąd umysłowy odrodzenia – humanizm?

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................

Zadanie 15 ( PP) (0-12) Rozpoznaj arcydzieła renesansu, wpisz w okienka imiona i nazwiska twórców, tytuły dzieł oraz

miasta, w których dziś się znajdują.

Zadanie 16 (P) (0-7)

Połącz twórcę z jego dziełem wpisując przy nazwisku właściwą literę odpowiadającą dziełu,

którego jest autorem.

6

A. Erazm z Rotterdamu .......... 1. Szkoła ateńska

B. Tomasz Morus .......... 2. Człowiek witruwiański

C. Rafael Santi .......... 3. O obrotach sfer niebieskich

D. Ignacy Loyola .......... 4. Pochwała głupoty

E. Leonardo da Vinci .......... 5. Dawid

F. Michał Anioł .......... 6. Ćwiczenia duchowne

G. Mikołaj Kopernik .......... 7. Utopia

A B C D E F G

Zadanie 17 ( P, PP) (0-4)

Rozpoznaj perełki polskiej architektury okresu renesansu i podpisz je.

1. ................................................................................................

2. ................................................................................................

3. ...............................................................................................

4. ...............................................................................................

Przygotowała: Joanna Wieczorek

OCENA PRZEDZIAŁ PUNKTACJA

celujący 100 % 73

bardzo dobry 99 – 85 % 72-62

dobry 84 – 76 % 61-56

dostateczny 75 – 51 % 55-37

dopuszczający 50 - 31 % 36-23

niedostateczny 30 - 0 % 22>

1 2

3 4

7

KLUCZ

Zadanie 1

Wyjaśnij pojęcie reformacja.

ruch religijno-społeczny, który narodził się w Europie w XVI w. lub np. zapoczątkowany wystąpieniem

Lutra w 1517 r. , miał na celu doprowadzenie do reformy /naprawy stosunków panujących w Kościele

katolickim, doprowadził do trwałego rozłamu w K. katolickim/ zach. chrześc. i powstania nowych wyznań.

Zadanie 2

Wymień trzy przyczyny reformacji w Europie.

Krytyka Kościoła

Krytyka papiestwa

Krytyka handlu odpustami

Np.:- symonia, nepotyzm, brak dyscypliny duchowieństwa, niski stan wykształcenia,

- nadmierne bogacenie duchownych, fiskalizm Kościoła,

- mieszanie się Kościoła w sprawy polityczne, upadek autorytetu papiestwa (niewola awiniońska i wielka

schizma)

- rozwój odrodzenia i humanizmu, odkrycia geograficzne, podważenie nauk Kościoła, - rozwój

monarchii narodowych.

Zadanie 3 Wśród wydarzeń odnoszących się do zmian religijnych w okresie nowożytnym wskaż to, które

chronologicznie jest pierwsze i to, które jest chronologicznie ostatnie.

Zawarcie pokoju religijnego w Augsburgu…..1555

Ogłoszenie przez Marcina Lutra tez przeciwko odpustom……1517

Wydanie aktu supremacji przez Henryka VIII……1534

Rzeź hugenotów w noc świętego Bartłomieja…………..1572

Założenie zakonu jezuitów…….1540

Początek obrad Soboru Trydenckiego………1545-1563.

Zadanie 4 Uzupełnij: W 1573 r. w katedrze Notre Dâme padły słowa: „Si non iurabis, non regnabis”. - wyjaśnij znaczenie

(sens) słów Jeżeli nie (za)przysięgniesz, nie będziesz panował

- kto te słowa wypowiedział? przedstawiciel Rzeczypospolitej lub poseł polski lub, Jan Zborowski

- do kogo zostały skierowane ? Henryka Walezego / królewicza Henryka

Zadanie 5 Przeczytaj uważnie tekst. Odpowiedz na pytania umieszczone pod tekstem na podstawie ich treści

oraz wiedzy pozaźródłowej.

a) Podczas którego soboru doszło do skazania na śmierć Jana Husa? [….] podczas soboru w Konstancji ……………………………………………………….

8

b) O jakich artykułach mowa w tekście A? [….] o Czterech Artykułach Praskich ………………………………………………………

c) Jakich zmian w Kościele domagał się Jan Hus? [….]

- komunii pod dwiema postaciami dla wszystkich wiernych,

- przetłumaczenia Biblii na j. narodowe (j. czeski)

- Kościół miał być biedny

Zadanie 6 (P) (0-5) Do podanych wydarzeń dopisz miejsce. A – traktat Hiszpanii i Portugalii ustanawiający strefy wpływów w Nowym Świecie

……Tordesillas……………………….

B – ogłoszenie Aktu Supremacji ……Londyn ………………………….

C – ogłoszenie wolności wyznania dla hugenotów ……Nantes …………………………...

D – działalność Jana Kalwina -„kalwiński Rzym” ……Genewa…………………………..

E – sobór rozpoczynający kontrreformację ……Trydent ………………………….

F – sobór powszechny, który spalił J. Husa ……Konstancja ……………………...

G – ustanowienie zasady „cuius regio eius religio” ……Augsburg ………………………..

H – spalenie Joanny d Arc ………Rouen………………………….

I – ogłoszenie 95 tez M. Lutra ………Wittenberga…………………..

J – siedziba Albrechta Hohenzollerna ………Królewiec

Zadanie 7 (PP) (0-4) Wyjaśnij pojęcia. a) „woda ignacjańska” – uzdrawiająca woda związana z relikwiami Ignacego Loyoli w posiadaniu zakonu

jezuitów

b) antytrynitarze – przeciwnicy dogmatu o Trójcy Świętej

c) zasada predestynacji - przeznaczenie z woli bożej człowieka na zbawienie lub potępienie, idea głoszona

przez Jana Kalwina

d) Zbór mniejszy – Arianie, Bracia Polscy, odłam kalwinizmu w Polsce

Zadanie 8 (PP) (0-4) Rozpoznaj na ilustracjach myślicieli i filozofów epoki reformacji, umieść podpisy w okienkach.

Źródło: Urban W., Epizod reformacyjny, Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, Z. II-30, s.34,35,40,42.

Tomasz Morus

Marcin Luter

Jan Kalwin

Erazm z Rotterdamu

Zadanie 9 (PP) (0-4) Wpisz wykropkowane miejsca nazwy opisanych religii, występujących w Polsce w okresie

9

reformacji.

Opis Nazwa religii

A

Na Zachodzie był to głównie prąd mieszczański, natomiast w Polsce. ze

względu na demokratyzm i niechęć wobec silnej władzy królewskiej znalazł

zwolenników przede wszystkim wśród szlachty--

kalwini (kalwinizm)

B

Głównymi ośrodkami tej religii była Wielkopolska i Pomorze, a zwłaszcza

Gdańsk, gdzie doszło do rewolty i sformułowania postulatów dotyczących

między innymi życia społecznego według zasad Chrystusa oraz zniesienia

wszelkich ceremonii katolickich –postów, mszy, nabożeństw za zmarłych.

luteranie

(luteranizm)

C

Wyznawcy tej religii osiedlili się głównie w Wielkopolsce, pozyskując do

swej wiary wielu magnatów, szlachciców, a zwłaszcza mieszczan,ze względu

na głoszone ideały społeczno-moralne, wynikające z artykułów praskich.

Bracia czescy

(husyci

Zadanie 10 (PP) (0-2)

Przyjrzyj się zamieszczonej ilustracji i wykonaj polecenia.

Źródło: W. Urban, Epizod reformacyjny, Dzieje narodu i państwa polskiego…, Kraków 1988, s. 41.

A Podaj nazwę pod jaką przeszło do historii wydarzenie przedstawione na obrazie.

…………… Noc św. Bartłomieja (rzeź hugenotów)

B. Przedstawione wydarzenie miało miejsce w roku

1572.

Zadanie 11 (P, PP) (0-4) Literą „P” zaznacz zdania prawdziwe, literą „F” fałszywe

1. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1492 r. do Indii - F

2. Bartłomiej Diaz dotarł w 1488 r. do najdalszego południowego krańca Afryki -P

3. Vasco da Gama, płynąc wzdłuż wybrzeży Afryki, dotarł w 1498 r. do Indii - P

4. Wyprawa dowodzona przez Magellana opłynęła w latach 1519-1522 kulę ziemską -P

5. Ferdynand Cortez podbił państwo Azteków - P

6.Cortez podbił obszar dzisiejszego Meksyku- P

7. Franciszek Pizarro podbił państwo Inków - P

8. Pizarro podbił obszar dzisiejszego Peru - P

10

Zadanie 12 (P, PP) (0-5)

Jakie konsekwencje miały wielkie odkrycia geograficzne dla Europy i jej mieszkańców ?

–przyspieszenie rozwoju gospodarczego Europy . . . . . . . . . . . . .

–napływ złota i srebra i związany z tym wzrost cen / inflacja / rewolucja cen . . . . . .

–powstanie imperiów kolonialnych Hiszpanii i Portugali . . . . . . . .

–zmiany szlaków handlowych

–Europa –Ocean Atlantycki, Indyjski .

–utrata znaczenia dotychczasowych szlaków handlowych

–upadek znaczenia miast, państw leżących nad M. Śródziemnym dotychczasowych potęg morskich,

handlowych

–rozwój handlu między państwami . . . . . . . . .

–rozwój miast i wzrost zamożności ich mieszkańców . . . . . . . .

–wzrost wiedzy mieszkańców Europy o świecie . . . . . . . . . . .

–zapoczątkowały okres dominacji Europy / chrześcijaństwa na całym świecie . . .

–pojawienie się w Europie nowych roślin –np. pomidory, kukurydza,

Zadanie 13 ( PP) (0-6) A. Trasom podróży, które oznaczono literami A–C, przyporządkuj właściwe nazwiska żeglarzy.

Odpowiedzi wybierz spośród podanych.

Jacques Cartier, Krzysztof Kolumb, Amerigo Vespucci, Ferdynand Magellan,

Vasco da Gama

11

Trasa A……………………

Trasa B…………………….

Trasa C …………….............

Trasa A – Ferdynand Magellan

Trasa B – Krzysztof Kolumb

Trasa C – Vasco da Gama

B. Podaj bezpośredni skutek podróży, którą na mapie oznaczono literą C

Portugalczycy zdobyli możliwość bezpośredniego handlu z Indiami.

Odkrycie drogi morskiej do Indii.

Zakładanie przez Portugalczyków faktorii na wybrzeżach Afryki.

Zadanie 14 ( P) (0-1) Czego dotyczył główny prąd umysłowy odrodzenia – humanizm?

Z jęz. łacińskiego homo – człowiek oznaczało wszechstronne zainteresowanie człowiekiem, życiem

doczesnym. Humaniści przejęli rzymską sentencję: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi

obce”

Zadanie 15 ( PP) (0-12) Rozpoznaj arcydzieła renesansu, wpisz w okienka imiona i nazwiska twórców, tytuły dzieł oraz

miasta, w których dziś się znajdują.

12

Rafael Santi, Szkoła ateńska , Rzym

Leonardo da Vinci, Ostatnia wieczerza, Mediolan

Michał Anioł Buonarotti, Sąd Ostateczny, Rzym

13

Michał Anioł Buonarotti, Dawid, Florencja

Zadanie 16 (P) (0-7)

Połącz twórcę z jego dziełem wpisując przy nazwisku właściwą literę odpowiadającą dziełu,

którego jest autorem.

A. Erazm z Rotterdamu .......... 1. Szkoła ateńska

B. Tomasz Morus .......... 2. Człowiek witruwiański

C. Rafael Santi .......... 3. O obrotach sfer niebieskich

D. Ignacy Loyola .......... 4. Pochwała głupoty

E. Leonardo da Vinci .......... 5. Dawid

F. Michał Anioł .......... 6. Ćwiczenia duchowne

G. Mikołaj Kopernik .......... 7. Utopia

A- 4B- 7C- 1D- 6E- 2F- 5G- 3

Zadanie 17 ( P, PP) (0-4)

Rozpoznaj perełki polskiej architektury okresu renesansu i podpisz je.

1. Zamość

2. Ratusz w Poznaniu

3. Wawel w Krakowie

4. Kaplica Zygmuntowska na Wawelu.

14