........................................................................................................................................

imię i nazwisko

Sprawdzian 3. Rzeczpospolita w XVII wieku

Grupa A

Zadanie 1. (0–2)

Uzupełnij tabelę.

Przyczyny największego powstania kozackiego na Ukrainie

polityczne narodowościowe ekonomiczne religijne

Podział na polskich

panów (magnatów

i część szlachty)

oraz ukraińskich

poddanych

(chłopów) i część

szlachty.

Za dobrobyt

Polaków

mieszkających

na terenie

Ukrainy płacili

ukraińscy

chłopi.

Zadanie 2. (0–4)

Przyjrzyj się mapie (na następnej stronie), a następnie wykonaj polecenia.

a) Mapa odnosi się do pierwszego etapu konfliktu Rzeczpospolitej z jednym z jej

sąsiadów. Podaj nazwę tego państwa.

……………………………………………

b) Zaznacz wszystkie przyczyny, które doprowadziły do tego konfliktu.

□ A. dążenie sąsiada do opanowania wybrzeży Morza Bałtyckiego

□ B. łupieskie wyprawy Kozaków na ziemie sąsiada

□ C. dążenie króla Rzeczpospolitej do uzyskania korony tego państwa

□ D. pragnienie uzyskania wpływów i bogactw w sąsiednim państwie

.................... ................ / 37 ....................

klasa liczba punktów ocena

c) Podaj, jakim wynikiem zakończyła się dla Rzeczpospolitej bitwa zaznaczona na mapie.

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. (0–4)

Przyjrzyj się ilustracji, a następnie wykonaj polecenia.

Józef Brandt, Bitwa pod …, obraz z XIX wieku

a) Podaj nazwę miejscowości, pod którą została stoczona bitwa ukazana na ilustracji.

……………………………………

b) Napisz, jaka postać została oznaczona na ilustracji literą A.

……………………………………………………………………………

c) Wyjaśnij, z jakim państwem armia Rzeczpospolitej stoczyła tę bitwę i jakim wynikiem ta

bitwa zakończyła się dla państwa polsko-litewskiego.

……………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. (0–6)

Przeanalizuj drzewo genealogiczne i wykonaj zadania.

Zygmunt III Waza

król Rzeczpospolitej w latach 1587–1632

Władysław IV Waza Jan Kazimierz Waza

król Rzeczpospolitej od 1632 r. król Rzeczpospolitej do 1668 r.

a) Określ, ile lat rządziła w Rzeczpospolitej dynastia Wazów.

…………………………………………………………………………

b) Przy każdym wydarzeniu napisz imię władcy, który wówczas rządził.

A. wybuch powstania Chmielnickiego (1648) – ……………………………………………

B. rozejm w Andruszowie (1667) – ……………………………………………

C. bitwa pod Chocimiem (1621) – ……………………………………………

D. obrona Jasnej Góry (1655) – ……………………………………………

E. pokój w Oliwie (1660) – ……………………………………………

Zadanie 5. (0–6)

Skreśl nieprawdziwe informacje.

W 1673 r. / 1674 r. królem Rzeczpospolitej został wybrany Michał Korybut

Wiśniowiecki / Jan Sobieski. Elekcję poprzedziło zwycięstwo tego dowódcy wojsk

polsko-litewskich w bitwie z Turkami pod Cecorą / Chocimiem. Nowy władca przez

większość swojego panowania toczył wojny z Imperium Osmańskim / Moskwą. Do

największego zwycięstwa w tym konflikcie doprowadził w 1683 r. / 1699 r. podczas

bitwy pod Beresteczkiem / odsieczy Wiednia.

Zadanie 6. (0–3)

Przeczytaj tekst, a następnie zaznacz prawidłowe dokończenia zdań i wykonaj

polecenie.

Był czas traktować* ze mną; po żółtowodskiej i korsuńskiej igraszce był czas; pod

Piławcami (…); na ostatek pod Zamościem (…) był. [Teraz] już czasu nie masz; jużem

dokazał, o czymem nie myślał zrazu* i dalej com umyślił. Wybiję z lackiej* niewoli naród

ruski wszystek; (…) wojować będę o wiarę prawosławną naszą. (…)

Będę miał 200 000 – 300 000 swoich; ordę* wszystką przy tem. Wieczna z nimi

[Tatarami] nasza kozacka przyjaźń, której świat nie rozerwie. Za granicę na wojnę nie

pójdę (…); dosyć mam (…) dostatku i pożytku w ziemi i księstwie mojem po Lwów, Chełm

i Halicz. A stanąwszy nad Wisłą, powiem dalszym Lachom: „[Siedźcie i milczcie],

Lachy”. (…) Nie postoi mi noga żadnego kniazia i szlachetki w Ukrainie.

Słowniczek

lacki – polski

orda − tu: wojska tatarskie

traktować – tu: pertraktować, czyli prowadzić rozmowy w celu zawarcia porozumienia

zrazu – początkowo

a) Autorem wypowiedzianych słów był

□ A. Bohdan Chmielnicki. □ C. Jan Kazimierz Waza.

□ B. car moskiewski. □ D. Jeremi Wiśniowiecki.

b) Przemowa jest związana z

□ A. początkiem potopu szwedzkiego. □ C. powstaniem kozackim na Ukrainie.

□ B. zakończeniem wojen z Moskwą. □ D. wybuchem wojny z Turcją.

c) Wymień jeden argument, który pozwolił ci zidentyfikować autora tekstu, oraz

wydarzenie, z którym jest on związany.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (0–3)

Określ, czy poniższe zdania są prawdziwe czy fałszywe. Wstaw znak X

w odpowiednich rubrykach tabeli.

Zdanie Prawda Fałsz

Dymitriada to określenie polskiej interwencji w Państwie

Moskiewskim w okresie wielkiej smuty.

Sarmatyzm to pogląd polskiej szlachty wyrażający się

m.in. w dążeniu do przeprowadzenia reform politycznych

i wojskowych w Rzeczpospolitej.

Zasada jednomyślności polegała na tym, że posłowie

i senatorowie obradowali tak długo, aż wszyscy wyrazili

zgodę na daną ustawę.

Zadanie 8. (0–3)

Podaj imiona i nazwiska postaci, których dotyczą poniższe opisy.

a) ………………………………………… – przeor zakonu paulinów. Dowodził obroną

Jasnej Góry.

b) ………………………………………… – wielki wezyr, dowódca wojsk tureckich podczas

oblężenia Wiednia.

c) ………………………………………… – hetman polski, dowodził wojskami

Rzeczpospolitej w bitwach pod Kłuszynem i Cecorą.

Zadanie 9. (0–3)

Przeanalizuj widoczne poniżej źródła (tekst, tabela i ilustracja), a następnie

sformułuj trzy wnioski na temat wpływu wojen prowadzonych przez

Rzeczpospolitą na sytuację tego państwa w drugiej połowie XVII wieku.

Ustawa sejmu o wygnaniu arian z Polski z 1658 roku

Iż jeśliby kto taki znalazł się, który by sektę tę ariańską [...] ważył się wyznawać [...] na

gardle ma być karany […]. Chcąc jednak łaskawość naszą pokazać, jeżeliby się który taki

znalazł, co by tej sekty swojej wyrzec się nie chciał, takiemu na trzy lata do wyprzedania

się pozwalamy. Ale przez ten czas żadnych praktyk swej sekty odprawiać nie powinien

i do żadnych funkcji publicznych nie będzie mógł się mieszać.

Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk,

S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 156

Ludność Korony w XVI–XVII w. (liczby w tys.)

Ziemia ok. 1578 r. ok. 1662 r.

ogółem wiejska miejska ogółem wiejska miejska

Wielkopolska 1175,2 851 324,2 827,2 637,4 189,8

Małopolska 1177,6 825,1 352,5 1056,7 894,8 161,9

Mazowsze 799,6 652 147,6 365,6 312,5 53,1

Zamek w Tenczynie

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Sh

utt

erst

ock

S

hu

tter

sto

ck

Zadanie 10. (0–3)

Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie wykonaj polecenia.

Pałac w Wilanowie

Światynia Il Gesù

a) Zaznacz styl architektoniczny, w którym powstały te budowle.

□ A. gotyk □ C. renesans

□ B. barok □ D. romanizm

b) Podaj dwie cechy tego stylu, które są widoczne na każdej ilustracji.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………