3

Spis tre�ci

Wspomnienia z wakacji, wracamy do szko�y By� plecak na plecach – Wanda Chotomska ........................................................................ 7Wracamy – Tadeusz Kubiak ................................................................................................ 8Na obozie – Halina Szayerowa ............................................................................................. 8O tym nie pomy�leli – Marian Or�o� ..................................................................................... 9Wakacyjna przygoda – Maria Kowalewska.......................................................................... 11Najlepiej razem – Wanda Chotomska .................................................................................. 12Wybory – Marian Or�o� ...................................................................................................... 14Pierwsze zmartwienie w nowym roku szkolnym – Hanna O�ogowska ................................ 15Wyrok – Ma�gorzata Kaliszewska ....................................................................................... 18Dobry dy�urny – Stanis�aw Aleksandrzak ............................................................................ 21Marzenia – Joanna Kulmowa .............................................................................................. 22Ha�asówka – Ryszard Przymus ............................................................................................ 23Czy nauka w szkole boli? – Ma�gorzata Strza�kowska ......................................................... 27Lekcja przepisów drogowych – Sempé, Goscinny ............................................................... 28

Jesienne spotkania z przyrod� Rozmowa z jesieni� – Jerzy Ficowski .................................................................................. 32Jesie� – Jadwiga Hockuba ................................................................................................. 33Przetwory – Ma�gorzata Strza�kowska ............................................................................... 33Dzie� targowy – Laura ��cz ............................................................................................... 34Ogrodowa gonitwa – Marcin Przewo�niak .......................................................................... 35Wyprawa po skarby – Bo�ena Burzy�ska ........................................................................... 37W grzybowym lesie – Anna Przemyska .............................................................................. 39 Najlepszy ogon na �wiecie – Irena S�o�ska ........................................................................ 40

Spotkanie z nauczycielem Kwiaty – Tadeusz �liwiak .................................................................................................. 43Kto�, kto was kocha – Jerzy Ficowski ................................................................................ 43Wycieczka do lasu – Anna Polak ........................................................................................ 44Odlatuj� li�cie – Joanna Kulmowa ...................................................................................... 47O ptakach i ojczy�nie – Jerzy Ficowski ............................................................................... 48Drzewo – Danuta Wawi�ow .................................................................................................. 49Suche li�cie – Halina Szayerowa ........................................................................................ 50

Listopadowe �wi�teczne dni Le�ni �o�nierze – Czes�aw Janczarski .................................................................................. 52Dla tych, którzy odeszli – Danuta Gellnerowa ..................................................................... 53Z ziemi w�oskiej do Polski – Andrzej Papli�ski ..................................................................... 5411 Listopada – Jadwiga Czarniecka-Fiedlerowa ................................................................. 56

4

W naszej rodzinie Nasza rodzina – Danuta Wawi�ow ....................................................................................... 57Ksi�ga Domu – Stanis�aw Grabowski .................................................................................. 57Album rodzinny – Jerzy Ga�kowski ...................................................................................... 58O fotografii s�ów kilka – Marcin Przewo�niak ...................................................................... 59Narodziny brata – Mirella Rataj ........................................................................................... 60Narodziny siostry – Joanna Kaniewska ............................................................................... 60Ciekawostki o imionach ...................................................................................................... 61Klucz – Wanda Osuchowska-Or�owska ................................................................................ 62A kiedy bym odrobi�a lekcje? – Hanna O�ogowska .............................................................. 64W moim magicznym domu – Magdalena Czapi�ska ........................................................... 67Domy naszych rówie�ników ................................................................................................ 68Jak si� zachowa – Maria Zió�kowska ................................................................................ 69Pytania – Joanna Papuzi�ska .............................................................................................. 71Odwiedziny – Józef Ratajczak ............................................................................................. 72Moje hobby, czyli co lubi� robi .......................................................................................... 73

W zimowej szacie Pierwszy �nieg – Piotr �osowski ......................................................................................... 74 Ptaki na �niegu – Kazimierz �ladewski ............................................................................... 75Miko�aje – Zofia Beszczy�ska .............................................................................................. 75Legenda o choince – Jadwiga Dymkowska ......................................................................... 76Upominki �wi�teczne – Hanna O�ogowska .......................................................................... 79O op�atku – Jan Twardowski ............................................................................................... 81Dzie� jeden w roku – Krzysztof Dzikowski ........................................................................... 81Kol�da domowa – Wanda Chotomska ................................................................................. 82Noworoczne �yczenia – Teresa Chwastek-Latuszkowa ......................................................... 84Dwana�cie miesi�cy – Roman Pisarski ................................................................................ 85Zegary, zegary – Ma�gorzata Strza�kowska .......................................................................... 86W noc noworoczn� – Jan Edward Kucharski ...................................................................... 87Zimowa t�cza – Laura ��cz ................................................................................................. 89R�kawiczki – Ryszard Przymus ............................................................................................ 90nie�na kula – Edmund de Amicis ....................................................................................... 94Po co jest teatr – Joanna Kulmowa ..................................................................................... 97O tym, co jest najpi�kniejsze na �wiecie – Anatol Stern ..................................................... 98O bajkach – Józef Ratajczak ............................................................................................... 102 Bajka – Henryk Sienkiewicz ................................................................................................ 102Na wystawie – Danuta Wawi�ow ....................................................................................... 104Z dziejów kina ..................................................................................................................... 105Przed telewizorem – Hanna �ochocka ................................................................................ 107Telewizja – kilka krótkich informacji ................................................................................... 108

Poznajemy regiony Polski Piosenka o Krakowie – Maria Terlikowska .......................................................................... 110Wawel – Czes�aw Janczarski .............................................................................................. 110Krakowski Rynek – Marcin Przewo�niak ............................................................................ 111Przerwany hejna� – Mira Jaworczakowa ............................................................................. 113

5

�acy krakowscy – Dobrochna Zakrzewska ......................................................................... 114W kopalni soli – Helena Bechlerowa .................................................................................... 116Kopalnia soli w Wieliczce – Mieczys�aw Paw�owicz ........................................................... 117Legenda o Podhalu – W�adys�aw Orkan .............................................................................. 119Harnasie – Wanda Chotomska ........................................................................................... 122Podhale – Ewa Korulska ...................................................................................................... 122Piosenka �l�ska – Tadeusz Kubiak ...................................................................................... 124l�skie koronki – Wanda Borudzka .................................................................................... 125O m�drym Skarbniku – Hanna �ochocka ............................................................................. 126W Muzeum Zegarów w J�drzejowie – Mieczys�aw Paw�owicz .......................................... 129O sabatach czarownic i powstaniu go�oborza. Legendy �wi�tokrzyskie –

Tadeusz Bana, Ryszard Garus ...................................................................................... 129Sobieski i Marysie�ka pod ,,Bartkiem” ................................................................................ 131O powstaniu Kielc .............................................................................................................. 133Warszawa, stolica Polski – Ewa Szelburg-Zarembina ............................................................. 135Królewskie �azienki – Ewa Korulska ..................................................................................... 137Warszawska Syrenka – Ewa Skar�y�ska ............................................................................ 139Dwa kozio�ki – Maria Kowalewska ..................................................................................... 140Pozna� – Dobrochna Zakrzewska ........................................................................................ 142Rogali�skie d�by – Danuta Gellnerowa ............................................................................... 144Odwiedziny w Gnie�nie – Mieczys�aw Paw�owicz .............................................................. 145Drzwi gnie�nie�skie – Ewa Korulska .................................................................................... 146Legenda o Lechu – Ewa Korulska ........................................................................................ 147Latarnie morskie – Jerzy Wadowski ................................................................................... 149Kto pierwszy zapali� ogie� na Rozewiu? – Franciszek Fenikowski ........................................ 151W szczeci�skim porcie – Roman Pisarski ........................................................................... 154Gdynia – Wanda Chotomska ............................................................................................... 155Najwi�kszy skarb – Joanna Kulmowa ................................................................................. 156Na jeziorach mazurskich – Czes�aw Janczarski ................................................................... 159

Wiosenne igraszki z przyrod� Idzie wiosna – Józef Ratajczak ............................................................................................ 162Wiosna – Dorota Gellner ..................................................................................................... 162Kochamy przyrod� – Hanna O�ogowska ............................................................................ 163W parku narodowym – Hanna Zdzitowiecka ....................................................................... 165Pami�tka z parku narodowego – Bronis�awa Urba�ska ............................................................ 166Musz� by ostro�na – czyli wywiad z sarn� ........................................................................ 167Pie�� o Ziemi – Ma�gorzata Strza�kowska ........................................................................... 171 Smok Pentliczek i Pentelka – komiks ................................................................................... 172Dzie� Ziemi – Wojciech Lewandowski ................................................................................ 173Las ma�y i wielki – Anna Kamie�ska ................................................................................... 174Le�ne jeziorko – Karol Sabiniarz .......................................................................................... 175

Wielkanocne zwyczaje i majowe �wi�ta Prima aprilis – Marcin Brykczy�ski ...................................................................................... 176Dziwne powiedzonka. Prima aprilis ..................................................................................... 177Dwa �wi�ta – Jan Twardowski ........................................................................................... 177

O wielkanocnym stole – Ewa Korulska ................................................................................ 179Pisanki – Dorota Gellner ...................................................................................................... 180Jedzie kurek wielkanocny – Wiera Badalska ...................................................................... 181A jak b�d� doros�a... – Danuta Wawi�ow ............................................................................ 183By wi�cej s�o�ca – Tadeusz Kubiak ..................................................................................... 184Twój dom – Wanda Chotomska ........................................................................................... 1853 maja 1791 – Maria D�browska ........................................................................................ 186Trzeci Maj – Maria Konopnicka ........................................................................................... 188

W krainie ksi��ki Zaproszenie do podró�y – Jerzy Wilma�ski ......................................................................... 189Bajka o pewnej Ksi�dze – Ewa Korulska .............................................................................. 190Ksi�gi pergaminowe – Micha� Iljin ...................................................................................... 191Skarb – Wanda Grodzie�ska ............................................................................................... 193W bibliotece ....................................................................................................................... 195Komputer w bibliotece – Tomasz Korulski ........................................................................... 196

Ko�czy si� rok szkolny Dziwne powiedzonka. G�owa – Micha� Karpiuk-Domaga�a .................................................. 198Listy zaczarowane – Marcin Brykczy�ski ............................................................................. 199Dlaczego warto pisa listy? – Agnieszka Budek ................................................................... 200Opowie� o dawnej poczcie – Ewa Korulska ...................................................................... 200Nowoczesna poczta – Ewa Korulska .................................................................................. 202Ca�a ��ka dla mamy – Barbara Lewandowska ...................................................................... 204„Za co najbardziej kocham moj� mam�” – Wanda Osuchowska-Or�owska .......................... 204Rado� – Ewa Zawistowska ............................................................................................... 207Spó�niony s�owik – Julian Tuwim ........................................................................................ 207Dwa wiatry – Julian Tuwim ................................................................................................. 208Nad strumykiem – Adam Bahdaj ......................................................................................... 209Nadmorska sosna – Ewa Szelburg-Zarembina .................................................................... 212wi�toja�ski bal – Marcin Przewo�niak .............................................................................. 214Sobótka, czyli o tym, co dzia�o si� w noc �wi�toja�sk� – Ewa Korulska ............................. 214Kwiat paproci – Ma�gorzata Strza�kowska ......................................................................... 216Wakacje – Jadwiga Hockuba ............................................................................................... 217 Zako�czenie roku – Hanna O�ogowska ............................................................................... 219Pocztówka z miasta – Marcin Przewo�niak ........................................................................ 220Troch� o historii pocztówki – Ma�gorzata Bie�kowska, Ewa Zarembska ............................. 221Na koloniach – Hanna O�ogowska ...................................................................................... 222Zielony list – Roman Pisarski ............................................................................................... 223

14

Wybory

W pi�tej A wielkie poruszenie. Dzi� na lekcji wychowawczej odb�d� si� wybory do samorz�du klasowego. Mówi si� o nich na wszystkich przerwach. Tworz� si� grupki i tocz� narady.

– Ch�opaki! – przekonuje kolegów Tomek. – Przewodnicz�cym musi zosta Micha�. G�osujemy na Micha�a!

– Dlaczego Micha�? – dziwi si� Bartek. – Dlaczego akurat on?Tomek mierzy go pogardliwym spojrzeniem. – Przecie� to jasne – odpowiada. – Bo Micha� jest najsilniejszy

w klasie. Z ka�dym sobie poradzi. Przewodnicz�cy powinien sobie z ka�dym poradzi.

– Hi, hi!– �mieje si� Bartek. – Si�a to nie wszystko. Przewodni-cz�cy powinien by najm�drzejszy. Jak ma dobrze w g�owie, to te� sobie z ka�dym poradzi. Ja g�osuj� na Rafa�a!

– E tam! – krzywi si� Jurek. – Najwa�niejszy jest sport. I dlatego przewodnicz�cy powinien by dobrym sportowcem. Jak kto� jest dobry na boisku, to u wszystkich ma powa�anie. Zobaczycie, �e klasa wybierze Stefka. Widzieli�cie, jak wczoraj broni� bramki? Jak ten... No, mniejsza z tym!

– Raz mu si� uda�o i zaraz wielki sportowiec – wzrusza ramiona-mi Tomek. – Przewodnicz�cym zostanie Micha�. G�ow� za to daj�.

– A ja g�ow� daj�, �e Rafa�! – wykrzykuje Bartek.

39

W grzybowym lesie

Ju� jesienne s�onko �wieci babie lato w lesie, a do lasu id� dzieci, ka�de koszyk niesie.

W górze niebo jak aksamit, mi�dzy pniami �wiat�o, mi�ciutkimi tkane mchami le�ne prze�cierad�o.

Co �ó�tego tam umyka na tym zboczu górki? Ach, to w �ó�tych berecikach rozbieg�y si� kurki!

Odchyl, jod�o, swe ga��zki i nie k�uj mnie w r�ce – widz�, chowasz a� dwie g�ski, a mo�e i wi�cej?

Chod�, ma�laczku, do koszyka,nie uciekaj w traw� –musz� szuka borowika,nie czas na zabaw�. Anna Przemyska

1. Przeczytaj uwa�nie wiersz – wymie� nazwy grzybów, o których mówi si� w tek�cie.

2. Pod jakim drzewem schowa�y si� g�ski – odszukaj odpowied� w wierszu.

borowiki

ma�laki

g�ski

kurki

40

2. Obejrzyj dok�adnie atlas grzybów – wybierz kilka grzybów jadalnych, narysuj je i podpisz.

3. Przygotuj kilka rad dla tych, którzy wybieraj� si� na grzyby.

ZapamiętajZapamiętajNigdy nie zbieraj grzybów, których nie znasz!

Jesienne zagadki

Zga dujZga duj-zga du la-zga du la

1. Upad� z drzewa i na �cie�ce le�yjak ma�y zielony je�.A w �rodku jest l�ni�cy, br�zowy.Co to takiego – ju� wiesz?

2. W ziemi na poluro�nie ich wiele,dzieci je ch�tniepiek� w popiele.

3. Pod jakim to drzewemjest tyle uciechy,gdy na ziemi�lec� laskowe... ...... ?

4. Gruszki i jab�ka w sadzie dojrza�y,li�cie na drzewach poz�aca jesie�,bociany od nas ju� odlecia�y,wrzosy zakwit�y, bo to ju� .......... .

Najlepszy ogon na �wiecie

By�a sobie ma�a wiewiórka z bardzo �adnym ogonem. Wiewiórka by�a dumna ze swego ogona. My�la�a, �e jej ogon jest najlepszy ze wszystkich ogonów na ca�ym �wiecie.

Pewnego dnia ma�a wiewiórka zobaczy�a �wink� ze �miesznym ogonkiem.

– Jak si� masz? – zapyta�a ma�a wiewiórka. – Spójrz na mój pi�k-ny ogon. To najlepszy ogon na �wiecie.

60

Narodziny brata

To by�a najpi�kniejsza chwila.Mama wróci�a do domu z ma�� bia�� kukie�k�.

Cieszy�am si�, �e nie jestem sama. Mam brata,ma�ego Arka.

Wyci�gn�� do mnie r�czki. By� ma�y.

I �ciska� mój palec, jakby chcia� powiedzie: Jeste�my razem. Mirella Rataj, uczennica klasy IV

Narodziny siostry

Przyniesiono j� do domu.Ma��, zawini�t� w pieluszki.Wci�� chcia�am jej dotyka,jej malutkich r�czek,noska jak guziczek.

A Ka�ka nie wiedzia�a,�e sprawi�a mi tak wielk�rado�.

Spa�a.Spa�a.

Którego� dnia u�miechn��a si�.Mo�e zrozumia�a, jak bardzo j� kocham. Joanna Kaniewska, uczennica klasy V

61

1. O jakich wa�nych wydarzeniach opowiadaj� autorki wierszy?2. Je�eli masz m�odsze rodze�stwo, opowiedz o prze�yciach zwi�zanych

z jego narodzinami.3. Jakie imiona wybierane s� w waszych rodzinach? Odszukaj w „Skarbcu

imion” znaczenia w�asnego imienia oraz imion swojego rodze�stwa.

Ciekawostki o imionach

MARCIN – imi� pochodzenia �aci�skiego, oznacza kogo� walecznego (od Marsa – rzymskiego boga wojny).Marcin jest bardzo ciekawy �wiata, jednak jego wrodzona nie�mia�o� sk�ania go do dzia�ania na drugim planie. Zawsze woli wej� kuchennymi drzwiami ni� od frontu. Poniewa� jest skryty i zamkni�ty w sobie, trudno pozna jego marzenia, pogl�dy.

�UKASZ – imi� pochodzenia �aci�skiego, znaczy: urodzony o �wicie.�ukasz jest na ogó� rozwa�ny i ostro�ny w dzia�aniu. Zawsze wybierze metod� drobnych kroczków, a nie du�ych skoków. Swoimi sukcesami cieszy si� jak dziecko. Nie lubi by w cieniu.

AGNIESZKA – imi� pochodzenia greckiego, znaczy: czysta, bez zmazy. Agnieszka �atwo przechodzi od wielkiej rado�ci do p�aczu. Wszystko bardzo prze�ywa. Pracowita, systematyczna, zawsze d��y do celu. Ma dobre zdrowie, ale cz�sto musi leczy ró�ne kontuzje.

ZOFIA – imi� pochodzenia greckiego, znaczy: m�dra. Zofia jest pe�na energii, wra�liwa na pi�kno, m�dra. Trudno j� przekona do czego�, do czego sama nie ma przekonania. Cechuje j� ostro�no� po��czona ze zdrowym rozs�dkiem.

68

2. Kim s� jego mieszka�cy, jak uk�ada si� ich wspólne �ycie?3. Do kogo skierowane jest zaproszenie, jak jest sformu�owane?4. U�ó� zaproszenie dla swojej babci na rodzinn� uroczysto�.5. Do tego wiersza napisana zosta�a muzyka. Piosenk� pod tym samym

tytu�em �piewa Hanna Banaszak. Wys�uchajcie jej wspólnie w klasie.6. Przeczytaj wypowiedzi twoich rówie�ników na temat swoich domów.

Spróbuj u�o�y kilka zda� na ten sam temat.

Domy naszych rówie�ników

Anita, klasa VMam brata, który jest najlepszy na �wiecie.

Cz�sto kupuje mi s�odycze, wstawia si� za mn�, gdy co� nabroj�, potrafi pomóc mi w lekcjach, po�ycza swoje rzeczy.

Bardzo kocham mojego brata, bo jest on zdol-ny po�wi�ci dla mnie wszystko.

Piotr, klasa VLubi� moj� rodzin�: gdy wracam do domu,

zawsze kto� czeka na mnie, jest ciep�y obiad, roz-mowa z mam�, spacer z tatusiem.

Ma�gosia, klasa VBardzo brakuje mi mamy. Moja mama jest ca�y

dzie� w pracy. Jak przychodzi do domu, to jest tak zm�czona, �e nie ma czasu ze mn� rozmawia. Najcz��ciej idzie do kuchni, przygotowuje jedzenie, potem czyta ksi��k� i mówi, �e tego potrzebuje. Wi�-cej czasu sp�dzam z kole�ank� ni� z rodzicami, lecz czasem ona si� obra�a, a wtedy nie mam nikogo.

69

Maciej, klasa VW moim domu panuje ciep�a atmosfera. Jest

w nim du�o kwiatów, starych mebli – jak to w sta-rym domu.

Kuchnia to miejsce, w którym zawsze co� si� dzieje. Rano rodzice, spiesz�c si� do pracy, szykuj� �niadanie, po po�udniu mama przyrz�dza pyszny obiad, wieczorem zbieramy si� tam na kolacj�.

Jak si� zachowa

– Micha�, podaj babci palto! – Te�! – Micha� wzruszy� ramionami i dalej jad� obiad, czytaj�c

,,Sportowca”. – S�yszysz? – ponagli�a mama, zaj�ta przepierk�. – No co? Przecie� dzi� nie 8 marca1, �eby wyprawia jakie�

ceregiele. I to we w�asnym domu!Babcia bez s�owa si�gn��a po p�aszcz. Mama szybko wytar�a

r�ce, pomog�a babci przy ubieraniu, a gdy zamkn��a za ni� drzwi, rzek�a do Micha�a:

1 8 marca – Dzie� Kobiet

145

Odwiedziny w Gnienie

Gniezno to niewielkie miasto – kiedy� by�o ono stolic� naszego pa�stwa. To tutaj w 1025 roku koronowa� si� na króla (...) Boles�aw Chrobry. Jego pomnik stoi przed katedr� gnie�nie�sk�. Gniezno

Pa�ac w RogaliniePa�ac w Rogalinie

Pomnik Boles�awa Chrobrego Gniezno, widok na katedr�

161

Ryba z fali wyprys�a,potem w wodzie znów znik�a.Tylko w s�o�cu zal�ni�az�ota, srebrna, niezwyk�a.

P�ynie perkoz1 z szuwarów2

i rozgl�da si� bacznie.A �aglówka w oddaliniebem p�yn� wnet zacznie.

B�dzie na co popatrzerano, w dzie� i wieczorem.Pi�kne b�d� wakacjenad mazurskim jeziorem. Czes�aw Janczarski

Rybitwa PerkozP k R bi

1. Opisz sceneri�3, w której sp�dza�a wakacje Krysia.2. Na podstawie wiersza zaplanuj wypoczynek nad jeziorami. Zapisz ten

plan w punktach.3. Zastanów si� i napisz, jak nale�y dba o czysto� wód w jeziorach.4. Zaprojektuj i narysuj plakat propaguj�cy dbanie o czysto� wody w je-

ziorach.

1 perkoz – ptak wodny, �yje w przybrze�nych szuwarach, na jeziorach i bagnach2 szuwary – g�ste trzciny na jeziorze3 sceneria – krajobraz, okolica

172

Smok Pentliczek i Pentelka komiks

1. Kogo Pentelka spotka�a w lesie?2. Jak zachowuj� si� niektórzy tury�ci w lesie?3. Jakie pomys�y mieli Pentliczek i Pentelka, aby pozby si� �mieci?

172