AKCJA: WYBORY!

2

Ten przewodnik ma dostarczyć wam praktycznych porad i wskazówek, jak przygotować akcję mobilizowania wy-

borców do głosowania. Opisujemy w nim kilka przykładowych działań przeprowadzonych w Polsce i innych krajach

europejskich oraz podpowiadamy, jak zorganizować podobne wydarzenie w swojej miejscowości. W pięciu krokach

przygotowujemy was do przeprowadzenia skutecznej kampanii profrekwencyjnej.

G O TOW I ? TO R U S Z AM Y !

AKCJA: WYBORY!Uważacie, że Polacy za często narzekają, a za rzadko głosują?

Macie poczucie, że politycy nie zwracają się do młodych?

Sądzicie, że mieszkańcy waszej miejscowości powinni bardziej interesować się polityką i życiem publicznym?

Chcecie przeprowadzić kampanię profrekwencyjną w swojej miejscowości?

Jeśli na wszystkie te pytania odpowiadacie TAK, to mamy dla was przewodnik, który pomoże wam zorganizować wydarzenie zachęcające do udziału w wyborach.

3

„Skoro nasi rodzice przez tyle lat walczyli o to, żeby były te wolne wybory, to trzeba w nich głosować” – to odpowiedź

jednego z uczestników akcji „Młodzi głosują” na zadane przez dziennikarza pytanie o to, po co brać udział w wybo-

rach. Oczywiście jest to tylko jeden z argumentów przemawiających za głosowaniem, ale dotyka istoty wyborów

powszechnych – demokracja wymaga partycypacji.

DLACZEGO WYBORY SĄ WAŻNE?

Wybory są najprostszym i najskuteczniejszym mechanizmem wywierania wpływu na przyszłość kraju.

Poprzez oddanie głosu na rzecz wybranych reprezentantów zapewniamy sobie równy i powszechny udział w spra-

wowaniu władzy – rządzący podejmują decyzję w naszym imieniu i mogą zostać przez nas rozliczeni (np. nie

zostaną wybrani podczas kolejnych wyborów).

Nieuczestniczenie w wyborach dużej części społeczeństwa powoduje, że władza nie posiada pełnej legitymizacji

do rządzenia, tzn. reprezentuje ona poglądy tylko tych obywateli, którzy wzięli udział w głosowaniu.

Jeśli jakaś grupa społeczna od dłuższego czasu nie bierze udziału w głosowaniu (np. młodzi ludzie w wieku 18-25

lat, wśród których frekwencja jest o ok. 20% niższa niż wśród starszej części elektoratu), dochodzi do tego, że jej

interesy i poglądy nie są reprezentowane przez rządzących. Konsekwencją jest narastająca frustracja, niechęć do

polityki i jakiejkolwiek innej formy zaangażowania społecznego. W przypadku młodych ludzi rezultatem jest to, że

głosują oni coraz rzadziej, a z czasem - kiedy stają się coraz starsi – ogólna frekwencja obniża się dramatycznie.

DLACZEGO MŁODZI LUDZIE NIE GŁOSUJĄ?

Kluczem do przeprowadzenia skutecznej kampanii profrekwencyjnej jest zrozumienie, dlaczego obywatele nie głosu-

ją. Jest wiele teorii wyjaśniających zjawisko absencji wyborczej i wiele badań opisujących najczęściej wskazywane

powody rezygnacji z udziału w wyborach.

Młodzi ludzie zazwyczaj tłumaczą niechęć do uczestnictwa wyborczego:

brakiem wiedzy o akcie głosowania i programach wyborczych partii politycznych;

brakiem wiary, że ich głos ma znaczenie;

brakiem zainteresowania polityką;

poczuciem, że są efektywniejsze metody wpływu na politykę (np. demonstracje);

przekonaniem, że politycy nie słuchają i nie są zainteresowani opiniami oraz potrzebami młodych;

brakiem odpowiedniego kandydata (zawsze wygrywają tylko duże partie, nie ma dla nich żadnej alternatywy).

Według naukowców młodzi głosują rzadziej, ponieważ - po prostu – mają mniejsze predyspozycje do głoso-

wania niż starsza część elektoratu. Są mniej zainteresowani sprawami wewnętrznymi kraju (m.in. dlatego, że

większość decyzji - dotyczących np. systemu podatkowego, urlopów macierzyńskich, ulg na dzieci, systemów

emerytalnych - ich jeszcze nie dotyczy), sprawia im trudność przyswajanie informacji związanych z wyborami

oraz zrozumienie (a nawet rozróżnianie) programów wyborczych partii i kandydatów, wciąż jeszcze nie czują

się jak pełnoprawni członkowie społeczności lokalnej czy obywatele, a czasem zwyczajnie nie wiedzą, na

czym polega akt wyborczy, co jest potrzebne do udziału w wyborach, gdzie i jak mają głosować.

4

ZACHĘCANIE DO GŁOSOWANIA MA SENS

Naukowcy już wiele lat temu udowodnili, że jednostkowe doświadczenie uczestnictwa w wyborach zwiększa o 50%

prawdopodobieństwo kolejnego udziału w głosowaniu, zaś udział w trzech kolejnych wyborach wykształca nawyk

głosowania i powoduje, że pójście do urn staje się dla obywateli rutynową czynnością.

Wyborca, który już raz zdecydował się zagłosować, ma silniejsze poczucie odpowiedzialności za oddany głos, zwięk-

sza się jego wiedza na temat samego aktu głosowania, zaczyna się bardziej interesować polityką.

Można więc zatrzymać ten negatywny trend obniżającej się frekwencji wyborczej – im więcej ludzi uda nam

się przekonać do głosowania, tym większe szanse, że zaczną oni systematycznie brać udział w wyborach.

Amerykańscy badacze, Donald P. Green oraz Alan S. Gerber, w latach 1998-2006

przeprowadzili serię eksperymentalnych badań sprawdzających skuteczność neu-

tralnych politycznie kampanii profrekwencyjnych. Dowiedziono, że tego typu działa-

nia mogą podnieść poziom frekwencji wyborczej nawet o kilka procent – zachęcony

i poinformowany obywatel głosuje chętniej niż ten, który nie otrzymał żadnego ze-

wnętrznego bodźca skłaniającego do uczestnictwa w wyborach.

Znajduje to potwierdzenie także w Polsce – koalicja organizacji pozarządowych Masz Głos, Masz Wybór od 2007

roku podejmuje przedsięwzięcia mobilizujące wyborców do pójścia do urn. Pierwsza zorganizowana przez koalicję

kampania społeczna „Zmień kraj, idź na wybory” została zauważona przez 69% obywateli, a przekonała do udziału

w głosowaniu 20% z nich (badania SMG/KRC, 2007).

CZYM SĄ KAMPANIE PROFREKWENCYJNE?

Kampania profrekwencyjna to szereg działań zachęcających do uczestnictwa w wyborach. Są to przedsięwzięcia

podejmowane przez różnego rodzaju instytucje, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, lokalne grupy nieformalne.

Takie inicjatywy przyjmują różną formę – od kampanii informacyjnych dotyczących procedur wyborczych, poprzez

narzędzia internetowe ułatwiające podjęcie decyzji na kogo głosować, po masowe akcje zachęcające do głosowania.

Uwaga! Kampania profrekwencyjna to działanie zupełnie neutralne politycznie. Jeśli chcecie być maksymalnie wia-

rygodni i nie narazić się na zarzuty agitacji na rzecz wybranego kandydata, musicie dobierać hasła i slogany w taki

sposób, aby nie kojarzyły się z przesłaniem jakiejkolwiek partii. Jeśli organizujecie w szkole spotkanie z kandydatami,

powinniście dołożyć wszelkich starań, żeby wzięli w nim udział politycy reprezentujący wszystkie komitety wyborcze.

Jeśli przygotowujecie materiał informujący o poglądach kandydatów, poświęćcie w nim tyle samo miejsca wszystkim

komitetom wyborczym. Pamiętajcie, żeby zachować jak najwyższy poziom ostrożności i obiektywizmu.

5

Stwórzcie grupę projektową – pamiętajcie, że każde działanie łatwiej

zrealizować w grupie niż samemu. Wszystkie osoby z zespołu wnoszą

do waszego projektu nowe pomysły, różnorodne talenty i umiejętno-

ści, swój czas. A poza tym – w grupie jest zawsze raźniej i radośniej!

Znajdźcie dorosłego sojusznika, który będzie was dopingował i poma-

gał w razie potrzeby – nauczyciela lub dyrektora szkoły. Pamiętajcie,

że to jest wasz projekt, a dorosły sojusznik ma tylko pomagać, pod-

powiadać, pomóc skoordynować działania, podpisać się pod jakimś

wnioskiem lub podaniem, żeby uwiarygodnić wasze działania. Cała

reszta pracy spoczywa na was.

Zdecydujcie, czym chcecie się zająć. Przyczyny, dla których ludzie

nie uczestniczą w wyborach, są bardzo różne, o czym pisaliśmy wcze-

śniej. Od tego, jakim problemem chcecie się zająć, zależy to, jakie

działania podejmiecie. Oto kilka propozycji, co możecie zrobić, żeby

zachęcić obywateli do głosowania:

Informacja – Obywatele, a w szczególności młodzi ludzie, nie uczestniczą w wyborach, bo nic o nich nie

wiedzą. Narzekają na brak informacji o tym, kiedy są wybory, o co w nich chodzi, kogo wybierają, jak wygląda

karta do głosowania, czego potrzebują do udziału w wyborach, gdzie mają głosować.

Brak odpowiedniego kandydata – Często powtarzanym wyjaśnieniem osób niegłosujących jest to, że nie wie-

dzą, kogo mają wybrać. Ludzie nie czytają kilkudziesięciostronicowych programów wyborczych – potrzebują

jasnej i krótkiej informacji, a nie zawiłych opracowań. Czasem wystarczy im podpowiedzieć, gdzie szukać

takiej informacji, a czasem zaproponować skorzystanie z narzędzi pokazujących, do której partii im najbliżej,

takich jak np. „Latarnik Wyborczy”.

Mój głos nie ma znaczenia – Ludzie nie wierzą w siłę swojego głosu i to, że od ich uczestnictwa w wyborach

zależy przyszłość gminy, miejscowości, regionu, kraju czy nawet całej Europy. Często spowodowane jest to

brakiem wiedzy na temat kompetencji wybieranych reprezentantów. Czasem wystarczy wskazać mieszkań-

com, że od ich udziału w wyborach może zależeć liczba inwestycji europejskich realizowanych w przyszłej

kadencji, otwartość i dostępność urzędników w gminie, wysokość podatków, ulg i zasiłków.

Politycy i tak nas nie słuchają – Obywatele są często zmęczeni polityką, bo mają poczucie, że kandydaci

koncentrują się na wielkich (i często nierealnych) obietnicach, a omijają tematy ważne dla szarego człowieka.

Warto umożliwić wyborcom skonfrontowanie się z politykami i dać im możliwość zadawania pytań „na żywo”.

Po prostu głosuj! – Czasem nie trzeba wielkich słów, żeby zachęcić kogoś do udziału w wyborach. Wystarczy

krótki i motywujący komunikat, aby przekonać tych wahających się. Pamiętajcie – w kupie siła! Im więcej

was będzie, im radośniejszą wiadomość będziecie przekazywać, im bardziej sami będziecie wierzyć w to, że

głosowanie ma sens – tym więcej ludzi wam uwierzy.

6

Wasz cel wydaje się bardzo jasny – chcecie zmotywować jak największą liczbę mieszkańców wa-

szej miejscowości do udziału w nadchodzących wyborach.

To cel główny każdej kampanii profrekwencyjnej. W zależności jednak od tego, jaka jest tematyka waszego działania

(krok 2), możecie uszczegółowić swoje założenia:

Chcemy poinformować mieszkańców o tym, kiedy są wybory, gdzie mogą głosować i w jaki sposób.

Chcemy dostarczyć mieszkańcom informacji o kandydatach i ich programach wyborczych.

Chcemy pokazać mieszkańcom, że od ich udziału w wyborach zależy przyszłość naszej miejscowości i naszego

kraju – odwołujemy się do konkretnych przykładów tego, co może zmienić nasz udział w wyborach.

Chcemy umożliwić mieszkańcom spotkanie z kandydatami i uzyskanie odpowiedzi na nurtujące ich pytania.

Chcemy przekonać mieszkańców, że głosowanie jest ważne i tylko powszechny udział w wyborach zapewnia

odpowiednią reprezentację wszystkim grupom społecznym.

Sformułowanie celu waszego działania jest bardzo ważne – to pomoże wam trzymać się wytyczonej linii

i skoncentrować na jednej rzeczy. Ułatwi także wyjaśnienie, o co wam właściwie chodzi przy okazji two-

rzenia informacji prasowej, wnioskowania o wsparcie władz miejskich itd.

PLANOWANIE

Kiedy już wiecie, co chcecie osiągnąć, czas przystąpić do planowania poszczególnych zadań i dzielenia się pracą.

Postarajcie się poświęcić planowaniu dużo czasu – omówcie wszystkie elementy, jakie potrzebne są do realizacji wa-

szego projektu. Do każdego zadania przydzielcie 1-2 osoby odpowiedzialne za wykonanie danej czynności. Określcie

też bardzo precyzyjnie termin, do którego zadania mają zostać zrealizowane. Umówcie się też na kilka spotkań, np.

raz lub dwa razy w tygodniu.

Aby pozostać w stałym kontakcie, możecie stworzyć sobie miejsce/grupę na Facebooku lub innym

portalu społecznościowym, gdzie zamieścicie plan działań, będziecie się wzajemnie informować o

kolejnych zrealizowanych zadaniach i omawiać najbliższe wydarzenia

Jeśli planujecie akcję informacyjną, najpierw zgromadźcie materiały na temat wyborów. Podzielcie się pracą!

Zastanówcie się, jak będziecie te informacje prezentować – czy to będzie prosty portal informacyjny, czy akcja

ulotkowa lub plakaty rozwieszane w miejscach, w których często bywają mieszkańcy. Pamiętajcie, aby wszystkie

materiały były oznaczone informacją, że to kampania neutralna politycznie.

7

Jeśli marzycie o zorganizowaniu wydarzenia w centrum waszej miejscowości, zastanówcie się, jaką formę ma

ono przyjąć. Czy chcecie przygotować manifestację, happening, a może flashmob? Ile osób weźmie udział w tym

wydarzeniu? Czy potrzebujecie czyjejś zgody na przeprowadzenie takiej akcji? Czy potrzebujecie scenariusza

wydarzenia? Czy będziecie się przebierać? Czy macie zamiar rozdawać ulotki? A może wystarczą transparenty

z wymyślonymi przez was hasłami? Czy potrzebujecie mikrofonu, muzyki, dostępu do prądu? To wszystko trzeba

zaplanować!

Przy planowaniu działań musicie wziąć też pod uwagę zagrożenia, jakie mogą działać na niekorzyść waszego projektu:

Pamiętajcie, że przed wyborami nie tylko wy będziecie prowadzić działania informacyjno-promocyjne. To zazwy-

czaj czas największej aktywności polityków, którzy prowadzą swoje kampanie wyborcze w różnoraki sposób –

emitują spoty w lokalnej telewizji, rozwieszają plakaty i billboardy, rozdają ulotki mieszkańcom, organizują wiece

wyborcze. Okres przedwyborczy to czas dużego szumu medialnego. Wasze działania muszą być na tyle oryginal-

ne, żeby wyróżniać się spośród setek innych wydarzeń prowadzonych w tym czasie.

Okres przedwyborczy to czas natężonych działań promocyjnych i edukacyjnych – na pewno nie tylko wy zamier-

zacie coś zorganizować w maju. Dowiedzcie się, czy władze gminy, miejski ośrodek kultury lub lokalne organizacje

pozarządowe planują w tym okresie własne wydarzenia. Jeśli tak, to może istnieje szansa, abyście przyłączyli się

do organizacji tych akcji z własnymi działaniami profrekwencyjnymi?

GRUPA DOCELOWA

Przemyślcie dobrze, do kogo chcecie zwrócić się z apelem o udział w wyborach. Każda grupa społeczna ma inne spo-

soby na spędzanie wolnego czasu, potrzebuje też różnego rodzaju informacji. Do młodych trafia komunikat przedsta-

wiony w zabawny sposób, starsi potrzebują raczej rzetelnej informacji. Zastanówcie się, kogo zamierzacie przekonać

do udziału w wyborach i z myślą o tych osobach określajcie rodzaj planowanych działań:

Czy celujecie w grupę młodych wyborców, waszych starszych koleżanek i kolegów? Jeśli tak, to jak najłatwiej do

nich dotrzeć? Może planując działania wobec tej grupy niekoniecznie musicie wychodzić z domu? Może wystar-

czy rozpowszechnienie w sieci i poprzez portale społecznościowe krótkiego filmiku zachęcającego do udziału

w wyborach?

A może chcecie mobilizować do głosowania dorosłych? Jeśli tak, to warto wykorzystać inne kanały komunikacyj-

ne. Wielu dorosłych mieszkańców gromadzi się na pewno podczas szkolnych wywiadówek – może to jest dobry

moment, aby dotrzeć do nich z waszym przesłaniem?

8

Uff, przebrnęliście już przez pierwsze trzy kroki? Wiecie już, co chcecie robić i macie wstępny

plan, jak się za to zabrać? Przedstawiamy wam cztery pomysły na działania profrekwencyjne,

jakie zrealizowali wasi rówieśnicy w kraju i Europie. Do każdego z nich dodajemy kilka wskazó-

wek, o których warto pamiętać na etapie planowania i realizacji projektu. Niech to posłuży wam

jako inspiracja i zachęta. Pamiętajcie, że nie jesteście sami na placu boju!

HAPPENING, FLASHMOB, WYDARZENIE W CENTRUM WASZEJ MIEJSCOWOŚCI

De 327 – inicjatywa nieformalnej grupy młodzieży z Belgii

327 młodych ludzi z różnych belgijskich miejscowości organizowało lokalne akcje i flashmoby w swoich społecz-

nościach lokalnych, aby stało się głośno na temat wyborów (m.in. w komunikacji miejskiej, w szkołach, podczas

imprez klubowych). Każde wydarzenie było dokumentowane krótkim filmem publikowanym na YouTube. Działania

młodych Belgów były szeroko komentowane w lokalnych i krajowych mediach. https://www.facebook.com/pages/

De-327/466212630078662

Jeunes Européens fédéralistes, Francja

Młodzi Europejscy Federaliści to paneuropejska organizacja młodzieżowa zrzeszająca entuzjastów integracji europej-

skiej. Przed wyborami europejskimi w 2009 roku zachęcali swoich członków do organizowania manifestacji ulicznych,

w trakcie których rozdzwaniały się przynoszone przez uczestników budziki. Miało to symbolizować, że nadszedł czas

na zmiany i oddanie swojego głosu w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Manifestacje z budzikami zorganizowa-

no m.in. w Brukseli (Belgia), Berlinie (Niemcy), Nancy (Francja), Padwie i Lido di Camaiore (Włochy) oraz Budapeszcie

(Węgry).

Can you hear me Europe?

Przed wyborami europejskimi w 2009 roku Europejskie Forum Młodych, czyli platforma skupiająca 99 krajowych

rad młodzieżowych oraz samorządów studenckich z obszaru Unii Europejskiej, prowadziła kampanię „Youth Votes!”,

w ramach której za pośrednictwem strony internetowej informowano o różnorodnych akcjach i inicjatywach profre-

kwencyjnych prowadzonych przez europejskie organizacje młodzieżowe. Jednym z najciekawszych przedsięwzięć

opisanych na stronie kampanii „Youth Votes!” była akcja typu flashmob organizowana przez jedną z najpopularniej-

szych wśród młodych ludzi stacji telewizyjnych, MTV, pod hasłem: „Can you hear me Europe?”. MTV zachęcała widzów

do zgromadzenia się na głównym placu swojego miasta (np. w Berlinie pod Bramą Brandenburską, w Pradze w Parku

Stromovka) 30 kwietnia 2009 roku o godz. 15.30 i wykrzyknięcia hasła: „Can you hear me Europe”. Flashmoby organi-

zowane w Berlinie, Pradze i Mediolanie były na żywo relacjonowane w MTV. Celem akcji było wzmocnienie w młodych

poczucia, że ich głos ma znaczenie.

1

9

Happening profrekwencyjny „Wyborcze wróżby”

Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku młodzi ludzie z 8 miejscowości (m.in. z Radomska, Kra-

kowa, Gdańska) zachęcali przechodniów do pójścia do urn, przepowiadając im przyszłość. Mieszkańcy wyciągali

z pudełka losy przekonani, że są to wróżby. A każdy los zawierał jedno z haseł: „Pójdziesz na wybory 7 czerwca”,

„Będziesz rozważnie podejmował decyzje podczas wyborów 7 czerwca”, „Nie zapomnisz o oddaniu głosu w wyborach

7 czerwca”.

Zespół Szkół Technicznych w Wodzisławiu Śląskim

Młodzież przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku zorganizowała na rynku w Wodzisławiu Śląskim

społeczny happening pod hasłem „Budzimy świadomość”. Podczas przygotowań do wydarzenia, uczniowie pozyskali

w Urzędzie Miasta informacje na temat prowadzonych w ich regionie projektów finansowanych bądź współfinan-

sowanych przez Unię Europejską. Następnie samodzielnie robili zdjęcia tych miejsc i inwestycji - fotografie zosta-

ły wykorzystane na plakatach rozstawionych podczas akcji happeningowej na rynku miejskim. Na ziemi rozłożono

gigantyczne niebieskie płótno wabiące najmłodszych – dzieci odciskały na nim swoje dłonie zanurzone uprzednio

w żółtej farbie. Uczniowie uzyskali także zgodę właścicieli sklepów na oklejenie witryn na rynku samodzielnie przez

nich przygotowanymi plakatami propagującymi udział w wyborach 7 czerwca.

Zespół Szkół nr 3 w Kędzierzynie-Koźlu

Uczniowie zorganizowali happening na ulicach swojego miasta. Część z nich ubrana była w tradycyjne szlacheckie

stroje, a część w barwy Unii Europejskiej. Młodzież niosła wykonane przez siebie transparenty, na których widniały

hasła zachęcające do pójścia na głosowanie: „Zmień nasz los - oddaj głos”, „Wyślij posła do Brukseli, aby wszyscy

nas słyszeli”, „Na wybory dzisiaj czas, niech głos odda każdy z nas”. Podczas przemarszu szkolna orkiestra dęta grała

utwór „Oda do radości”. Uczestnicy rozdawali przechodniom ulotki i kwiaty z bibuły.

O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ PODCZAS PRZYGOTOWAŃ DO HAPPENINGU?

Zawiadomienie o zgromadzeniu publicznym – Każde wydarzenie (manifestacja, demonstracja, wiec, pikieta) orga-

nizowane w miejscu publicznym, podczas którego określona grupa ludzi zamierza publicznie wyrazić jakieś zdanie

lub pogląd, jest nazywane zgromadzeniem. Jeśli w takim wydarzeniu ma wziąć udział więcej niż 15 osób i jest

to zgromadzenie intencjonalne - czyli ma swój konkretny cel, znacie jego termin i przebieg oraz organizujecie je

w przestrzeni publicznej, dostępnej dla innych mieszkańców – to musicie ubiegać się o pozwolenie na organiza-

cję takiej manifestacji. Zawiadomienie dostarczacie urzędowi gminy lub miasta nie później niż na 3 dni robocze

przed datą zgromadzenia. Możecie to zrobić w formie pisemnej, poprzez faks, e-mail lub za pomocą specjalnego

formularza opublikowanego na stronie urzędu. O tym, co należy zawrzeć w takim zawiadomieniu, przeczytacie

tutaj: http://poradnik.ngo.pl/x/455884.

Miejsce - Przemyślcie wybór miejsca, w którym zorganizujecie happening. Pamiętajcie, że chcecie dotrzeć do jak

największej liczby przechodniów, więc powinniście być dobrze widoczni (nie zniknąć w tłumie). Miejscem nie musi

być koniecznie główny plac waszej miejscowości – dobrze widoczne są także happeningi organizowane przed

centrami handlowymi lub manifestacje maszerujące głównymi ulicami miasta.

Bądźcie wyraziści, kolorowi i widoczni – Przemyślcie swoje stroje, zadbajcie o elementy wyróżniające was spo-

śród przechodniów. Przygotujcie transparenty z chwytliwymi hasłami. Weźcie ze sobą megafony lub boomboxy

z fajną muzyką (wcześniej sprawdźcie, czy macie działające baterie). Pamiętajcie o fajnych rekwizytach (jak np.

budziki, słuchawki na uszy, kartony imitujące urny wyborcze). Zaplanujcie działania tak, aby chętni widzowie

mogli się w nie włączyć.

10

Hasła zachęcające do głosowania – Postarajcie się, aby przekaz waszej akcji był jasny i zrozumiały dla widzów

oraz przypadkowych przechodniów. Pamiętajcie o zasadzie neutralności politycznej, unikajcie haseł, które mogą

się kojarzyć z konkretną partią lub politykiem.

Czas – Happeningi i akcje uliczne najlepiej organizować w czasie, kiedy ludzie nie pracują i nie siedzą w szkole.

Najlepiej prowadzić działania w weekendy – jeśli organizujecie działania profrekwencyjne, to możecie je realizo-

wać w okresie ciszy wyborczej, czyli w dniu poprzedzającym głosowanie. To dla was także dodatkowa szansa

na przyciągnięcie uwagi mediów, które w tym czasie nie mogą podejmować tematów politycznych związanych

z wyborami. Jeśli zdecydujecie się na wydarzenie publiczne właśnie tego dnia, tym bardziej uważajcie, aby nie

naruszyć zasady neutralności politycznej – będziecie wtedy szczególnie narażeni na zarzuty.

KAMPANIE INFORMACYJNE

CIDEM, Francja

CIDEM to organizacja pozarządowa, która prowadzi regularne działania mobilizujące Francuzów do udziału w wybo-

rach. Jej przedstawiciele przygotowują reklamy prasowe, radiowe, telewizyjne. Plakaty zachęcające do głosowania

rozwieszają na parkingach, przystankach, stacjach benzynowych. Przed szkołami i na terenach kampusów uniwersy-

teckich organizują przed wyborami infokioski, w których można uzyskać informacje o tym, w jaki sposób głosować.

Prowadzone we Francji kampanie koncentrują się na promowaniu komunikatu, że każdy głos się liczy.

Coolpolitics, Holandia (organizacja młodzieżowa)

Członkowie organizacji stworzyli przewodnik po programach partii politycznych startujących w wyborach, który

w przejrzysty sposób opisuje, czego domaga się dana partia. Opracowanie miało dostarczyć przystępnej informacji

o programach partyjnych młodym ludziom, aby podejmowali świadome decyzje wyborcze. Krótki i atrakcyjny graficz-

nie przewodnik młodzi przekazywali sobie w wersji elektronicznej. Przewodnik można zobaczyć tutaj: http://www.

coolpolitics.nl/projecten/want-wij-hadden-het-ook-niet-gelezen/.

Gimnazjum nr 7 w Elblągu

Uczniowie wzięli udział w miejskim festiwalu rodzinnym, podczas którego nosili transparenty z hasłami zachęcają-

cymi do głosowania i rozdawali mieszkańcom ulotki z informacjami o wyborach.

Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Mikołaja Kopernika w Wyrzysku

Młodzież przygotowała apel do pełnoletnich obywateli miasta o to, aby 7 czerwca udali się na wybory. Afisze z apelem

rozwieszone zostały na słupach i tablicach informacyjnych w całej miejscowości.

O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ W CZASIE PRZYGOTOWYWANIA AKCJI INFORMACYJNEJ?

Zawartość – Zastanówcie się, jakich informacji najbardziej potrzebują wyborcy przed głosowaniem. Czy mają to

być informacje ogólne – o czasie i miejscu głosowania, czy może poszerzycie je także o przewodnik dotyczący

komitetów wyborczych i nazwisk kandydatów? Możecie zacytować programy wyborcze poszczególnych opcji po-

litycznych, jednak starajcie się, aby były one ze sobą porównywalne (dotyczyły tych samych kwestii i były mniej

więcej tej samej długości). Musicie być obiektywni, więc zwracajcie uwagę na słowa – unikajcie wartościujących

lub oceniających określeń, takich jak: „dobry”, „zły”, „najlepiej”, „najwięcej” itd.

Mapa lokali wyborczych – Ludzie często nie biorą udziału w wyborach, bo po prostu nie wiedzą, gdzie mogą zagło-

sować, co jest im do tego potrzebne (dowód osobisty i świadoma decyzja, kogo zamierzają wybrać), jak wygląda

sam akt głosowania (co należy zrobić, aby głos był ważny). Proste ulotki lub plakaty ze wskazaniem miejsca

2

11

głosowania i rozrysowaniem, kiedy oddany głos jest ważny, możecie rozdawać lub rozklejać nawet na terenie

waszego osiedla.

Nowe (i stare) procedury wyborcze – kodeks wyborczy wprowadzony przed wyborami parlamentarnymi w 2011

roku określa nowe procedury ułatwiające udział w głosowaniu m.in. osobom niepełnosprawnym lub mieszka-

jącym za granicą. Warto przypominać o nowych przepisach szczególnie tym wyborcom, których one dotyczą.

Pamiętajcie też o informowaniu obywateli o możliwości głosowania poza miejscem zamieszkania (to dotyczy

szczególnie waszych starszych koleżanek i kolegów studiujących w innej miejscowości) lub w innym lokalu wy-

borczym.

Zaświadczenie o prawie do głosowania w miejscu pobytu, w dniu wyborów można uzyskać w urzę-

dzie gminy najpóźniej w ostatni dzień roboczy przed wyborami (na wniosek zgłoszony pisemnie,

telefaksem lub elektronicznie).

Aby dopisać się do spisu wyborców w miejscu obecnego pobytu należy na 5 dni przed wyborami

złożyć pisemne wnioski w urzędzie gminy.

KAMPANIE VIRALOWE PROWADZONE W INTERNECIE

Rock the Vote, USA

„Rock the Vote” to pozarządowa organizacja, która już od ponad 20 lat mobilizuje młodych Amerykanów do udziału

w wyborach – jej działania zachęciły do rejestracji w spisie wyborczym ponad 5 mln młodych obywateli. Założyciele

„Rock the Vote” wykorzystują muzykę i poparcie gwiazd popkultury oraz nowe technologie, aby dotrzeć do setek

tysięcy młodych ludzi z apelem zachęcającym do głosowania. Każdego roku organizują obchody Dnia Demokracji

(23 marca), podczas których w tysiącach szkół prowadzone są lekcje obywatelskie (symulacje wyborów i dyskusje),

a w setkach stacji radiowych emitowane są audycje edukacyjne. Na swojej stronie internetowej przedstawiciele or-

ganizacji prowadzą portal informacyjny, na którym można uzyskać wszystkie informacje o wyborach. Przed ostatnimi

wyborami prezydenckimi w USA umieścili w sieci spot reklamowy „Będę”, który obejrzało na YouTube ponad 300 tys.

ludzi. http://youtu.be/4AeRFhwSYVQ

Bite the Ballot, Wielka Brytania

Organizacja młodzieżowa, która zachęca młodych do dzielenia się swoimi poglądami wyborczymi i inicjowania dialogu

z politykami. Bite the Ballot nagrywa filmiki mobilizujące do udziału w wyborach, w których występują znani i lubiani

przez młodych artyści. Organizacja popularyzuje wśród młodzieży akcję „Zachęć 5 swoich znajomych do zarejestro-

wania się w wyborach i pochwal się tym na Facebooku” (w Wielkiej Brytanii funkcjonuje obowiązek każdorazowej

rejestracji do spisu wyborców).

Declareyourself, USA

Inicjatywa obywatelska, w ramach której przed wyborami prezydenckimi w 2004 i 2008 roku po Stanach Zjedno-

czonych jeździł autobus, którego pasażerowie organizowali w setkach miast i miasteczek muzyczne wydarzenia na

uniwersyteckich i szkolnych kampusach. W ramach kampanii wyprodukowano także zabawny spot promowany za

pośrednictwem YouTube i MySpace, w którym występuje… zazdrosna wiewiórka: http://youtu.be/bflVvQ7qvqA. Jednak

najgłośniejszą reklamą wyprodukowaną przez organizację był plakat, na którym znajdują się znane postaci (Christina

Aguilera, Jonathan Bennett, Jessica Alba) ze związanymi/zaklejonymi ustami, a pod nimi znajduje się podpis: „Tylko ty

potrafisz odebrać sobie głos” (oryg. „Only You Can Silence Yourself”).

3

12

„Nakręć się na wybory”, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku Komisja Europejska w Polsce we współpracy z Centrum

Edukacji Obywatelskiej zorganizowała konkurs dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych pt. „Nakręć się

na wybory!”. Młodzi przygotowywali krótkie, minutowe filmiki, które miały przekonać niezdecydowanych do oddania

swojego głosu w eurowyborach. Spoty zamieszczano na serwisach filmowych (np. You Tube, Vimeo). Zgłoszone do

konkursu filmy można obejrzeć na stronie: http://nakrecsienawybory.pl/

O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ, KIEDY PROWADZI SIĘ DZIAŁANIA W INTERNECIE?

Specyfika działań on-line – Kampanie internetowe głównie adresuje się do młodych ludzi, którzy są stale on-line.

Pamiętajcie, że sieć to nieskończona liczba możliwości – wygrywają te działania, które w krótki i często zabawny

sposób przykuwają uwagę wielu osób. Większość z waszych znajomych na co dzień korzysta z internetu i portali

społecznościowych w celu komunikacji z przyjaciółmi. To daje wam duże szanse na zwiększenie efektywności

podjętych działań i dotarcie z komunikatem do bardzo wielu osób. Zanim zaczniecie jednak realizację projektu

w internecie, zastanówcie się, jakiego rodzaju filmy lubicie oglądać najbardziej, w jakie memy najchętniej klikacie,

w jakich wydarzeniach bierzecie udział i co udostępniacie swoim znajomym. Pamiętajcie: wasz przekaz ma być

nie tylko atrakcyjny – on ma przede wszystkim edukować i zachęcać do głosowania.

Nakręcajcie siebie nawzajem – Potencjał działań w internecie polega na udostępnianiu waszych komunikatów.

Namawiajcie swoich znajomych, żeby przesłali link do filmu, wydarzenia czy obrazka innym osobom.

Angażuj! – Komunikat mobilizujący do głosowania w internecie (niezależnie, czy jest to film, czy mem) powinien

posiadać zachęcającą do działania treść, która będzie budowała u odbiorcy poczucie, że jego głos jest ważny,

może coś zmienić, a każdy z nas ma wpływ na przyszłość naszego kraju - np. „Twój głos ma znaczenie” lub „To

dla mnie ważne/zależy mi, żebyś uczestniczył/-ła w wyborach”. Za pośrednictwem swojego komunikatu mówcie

o tym, co interesuje młodych ludzi, odwołujcie się do ich doświadczeń. Przekonujcie, że setki głosów oddanych

przez młodych ludzi mogą wprowadzić zmianę.

Stwórz wydarzenie na Facebooku – Zaproszeni na nie znajomi będą dostawać powiadomienia za każdym razem,

kiedy wrzucisz coś na tablicę wydarzenia. Możecie wrzucać tam nie tylko posty, ale także ciekawe pytania anga-

żujące do dyskusji lub linki do stron innych kampanii profrekwencyjnych. Jeśli chcecie prowadzić debaty on-line,

pamiętajcie, że młodzi nie lubią, kiedy się do nich apeluje i mówi ex cathedra - mają tego za dużo w szkołach.

Młodzi chcą rozmawiać, dyskutować, potrzebują wymiany myśli, a nie kolejnego przemówienia. Rozmowa ma być

o konkretach i prowadzić do jakichś rozwiązań. Dyskusje o niczym nie przemawiają do młodych.

Mów pozytywnie – Wielu specjalistów przekonuje, że strach może mobilizować, ale zawsze istnieje ryzyko, że

może też paraliżować. Lepiej skupiać się więc na pozytywnych komunikatach. Młodzi szukają rozwiązań i mają

dość narzekania.

13

Współpraca z mediami to doskonały sposób na promocję waszych działań – dzięki mediom macie szansę trafić z in-

formacją o waszej kampanii do szerokiego grona odbiorców i wpłynąć na decyzję mieszkańców waszej gminy doty-

czącą udziału w wyborach.

Przekonanie dziennikarzy do zainteresowania się waszymi działaniami nie jest jednak takie proste. Musicie mieć na

uwadze, że dziennikarze dostarczają swoim czytelnikom takich treści, na jakie jest popyt. Niekoniecznie świadczy to

o złej woli dziennikarzy – ludzie po prostu częściej wolą słyszeć o sensacjach, porażkach, bankructwach i życiowych

tragediach, niż pozytywnych inicjatywach młodych ludzi. Media zaś dostosowują do potrzeb swoich czytelników

zawartość i poziom komunikatów.

To jednak nie znaczy, że wszystko stracone. Media wciąż kierują się w swojej działalności pewną misją – mają dostar-

czać czytelnikom rzetelnych informacji, kształtować ich opinie, tłumaczyć określone zjawiska, mechanizmy, procesy.

Jeśli uda wam się wbić z tematem w dobry moment, będziecie mieć szansę przebicia się do mediów, a tym samym

znacznego poszerzenia kręgu osób, które dowiedzą się o waszym przedsięwzięciu.

Pamiętajcie, że w czasach tak ułatwionego, wszechobecnego i błyskawicznego dostępu do każ-

dej informacji dziennikarze muszą silić się na oryginalność. I tu znów szansa dla was – wyjątko-

we wydarzenie, o którym wiedzą wcześniej dziennikarze tylko jednej gazety, stacji radiowej lub

telewizyjnej (prawo wyłączności), znacząco zwiększa prawdopodobieństwo zainteresowania

mediów.

Weźcie też pod uwagę, że będzie wam ciężko przebić się do ogólnopolskiej telewizji lub wysokonakładowej gazety

codziennej. Lepiej koncentrujcie swoją energię na zainteresowaniu dziennikarzy małych redakcji. Artykuł w lokalnym

tygodniku lub wywiad w regionalnej stacji radiowej przynieść wam mogą więcej korzyści niż sekundowa wzmianka

w głównym wydaniu „Wiadomości”.

I na koniec - nie zapomnijcie, że wszystko, co nowe, niespotykane, oryginalne, zwraca uwagę

dziennikarzy. Niebagatelną rolę odgrywa też sposób, w jaki sprzedajecie „newsa” dziennikarzo-

wi – tylko kreatywnie, wyraziście, ciekawie przygotowana informacja prasowa z chwytliwym

tytułem może spowodować, że dziennikarz wybierze właśnie waszą wiadomość spośród setek

innych, jakie wpływają codziennie na jego skrzynkę mejlową.

14

JAK NAPISAĆ DOBRĄ INFORMACJĘ PRASOWĄ?

Dziennikarze poszukują newsów, czyli informacji, które pojawiają się po raz pierwszy, są wyjątkowe i ciekawe na

tyle, że nie da się ich zignorować.

Informacja prasowa jest krótka – powinna mieścić się na 1 stronie A4 (ok. 2500 znaków) i zawierać jasne zdania.

Każda informacja prasowa powinna zawierać datę jej przekazania (u góry strony), aby dziennikarz mógł ocenić

stopień jej aktualności.

Zawsze dodawajcie do informacji prasowej pełne dane kontaktowe osoby wysyłającej wraz z numerem telefonu

komórkowego.

Unikajcie zbyt formalnych lub powtarzających się zwrotów, typu: „mamy przyjemność poinformować”, „w dniu

dzisiejszym”, „pragniemy oznajmić”.

Zadbajcie o przejrzystość komunikatu – pogrubiony tytuł, wyróżnione kursywą cytaty, odstępy między akapitami.

Także atrakcyjne zdjęcia wzbogacają informację (dodane jako załączniki w formacie .jpg, z nazwiskiem autora

i zgodą na publikację).

Informację wysyłajcie do konkretnego dziennikarza. Jeśli żadnego nie znacie, adresujcie wiadomość do sekretarza

redakcji.

Wybierzcie odpowiedni moment na wysłanie informacji prasowej – jeżeli media lokalne są skupione na aferze

korupcyjnej, szanse na to, że zainteresujecie swoim projektem redaktora lokalnego tygodnika, są niewielkie. Mo-

ment, w którym wasza informacja trafia do redakcji, często decyduje o tym, co się stanie dalej z komunikatem.

Niestety, nie mamy wpływu na to, jak bardzo zajęty jest dziennikarz w chwili, kiedy wysyłamy mu swoją wiado-

mość. Warto jednak zadbać o bezpośredni kontakt z dziennikarzem (zadzwońcie do redakcji i upewnijcie się, że

wasza wiadomość dotarła do odpowiedniej osoby).

Więcej przydatnych wskazówek dotyczących współpracy z mediami znajdziecie w publikacji: „PAJP. Współpraca

z mediami a wizerunek organizacji” : http://www.frse.org.pl/sites/frse.org.pl/files/pajp_media.pdf).

Źródła:

http://spinkubator.pl/aktualnosci/twoja-firma/jak-zainteresowac-media-swoja-firma http://spinkubator.pl/aktualno-

sci/twoja-firma/przepis-na-dobra-informacje-prasowa-kilka-praktycznych-wskazowek

15

Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Pro-jekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska

nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną.

Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) jest niezależną instytucją edukacyjną. Powstała z myślą o poprawie jakości

systemu oświaty, upowszechnianiu wiedzy obywatelskiej, promowaniu praktycznych umiejętności i postaw niezbędnych do budo-

wania demokratycznego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego.

Autorka: Anna Samel

Redakcja, korekta: Agnieszka Jarmuł, Monika Karkowska

Projekt i skład: Fajne Chłopaki

Wydawca: Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej

Warszawa 2014

Publikacja bezpłatna, treść publikacji dostępna na licencji CC BY 3.0 PL

creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl

Dziel się – kopiuj i rozpowszechniaj utwór w dowolnym medium i formacie.

Adaptuj – remiksuj, zmieniaj i twórz na bazie utworu dla dowolnego celu, także komercyjnego.