Wth f c1

7 4 8 6 2

. ................... I

l\

I

.!

v

Iki-SL

i

7 6 Z

- 4 ' 4

M , 5 ^ , t n t i i ^

'O d s f o .f r t f irc i r

* 7 h ' 1

^ a

it&fr-

\

{

ife

3IS NAUCZYCIELISZK WYZSZY' i, REDNICH, ZAWODOWYCH, SEM1NARJW r UCZYCIELSKICH ORAZ WYKAZ ZAK ADW NAUKOWYCH I WADZ SZKOLNYCH

/.USTAWIONE POI) REDAKCJ

ZYGMUNTA ZAGROWSKIEGO

K S I N I C A P O L S K AA K , ' 1 I W \ \ . \ L i . / ) C I U I V k ( ) | I - R I D M C I I I ' * ' > / - / ' < ( H

A K ' s l k - \ H T ( ) c ; H A I K 7 . \ A I \ V 1 I M M N I l 7 ' \

l .WA WU .S/ AWA ID 24

W ydaw nictw a PerjodycaUl

Ksinicy PolskiejT. N. 5 . W .

Rocznik Pedagogiczny ukazuje si raz do roku pod redakcj S. Dickstem;H. Radliskiej, Joteykwny, Swidwiskiego. Rocznik 1921 obejmuje 361 atro druku i zawiera rozprawy z dziedziny wychowania i nauczania pira najwiy kszych pedagogw i znawcw szkolnictwa polskiego i obcego. Rocznik 1922' ukae si w czerwcu 1924.

(Czasopismo geograficzne kwartalnik, powicony nauczaniu geografji i kraji znawstwa. Red. J. Jurczyski (d, Dzielna 6).

Muzeum kwartalnik, powicony sprawom wychowania i nauczania w szkolc rednich i wyszych. Red. L. Jaxa-Bykowski.

Przegld Humanistyczny kwartalnik naukowy i pedagogiczny. Red. W. WusiPolski Przegld Kartograficzny kwartalnik. Red. Prot. E. Romer.Przegld Matematyczno-fizyczny kwartalnik naukowy i pedagogiczny. Red. S. Sir

szewic;1 i W. Wjtowicz.Przegld wydawnictw Ksinicy Polskiej i Atlasu miesicznik, powicony V

tyce i bibljografji wydawnictw wasnych.Przyroda i technika miesicznik popularno-naukowy. Red. Prof. B. luliskiIskry ilustr. tygodnik dla modziey. Red. W. Kopczcwski.

ADMINISTRACJA POWYSZYCH CZASOPISM

Lww WarszawaCzarnieckiego 12 Nowy wiat 59

BIBLJOTECZKA USTAW SZKOLNYCHwydawana przez Ksinic Polsk T. N. S. W

>1. Ustawa o szkole redniej cglno-ksztaccej (Projekt Min. W. R. O ".). 2. Ustawy i rozporzdzenia dotyczce organizacji owiaty i szkolniciw

SPIS NAUCZYCIELISZK WYSZYCH, REDNICH, ZAWODOWYCH, SEMINARJW' NAUCZYCIELSKICH ORAZ WYKAZ ZAKADW NAUKOWYCH I WADZ SZKOLNYCH

7.F.STAWIONE POD RFDAKCJ

ZYGMUNTA ZAGROWSKIEGO

K S I N I C A P O L S K A( O W A N / Y S r W A N A U C / Y C I F U S Z K L H F D M C H I W Y S Z Y C H

AKC . SP. K A R T O G R A F I C Z N A I W Y D A W N I C Z A LW W W A R S Z A W A

.TL*/*

I,f\ / ; ,( y % )

1 i

DRUK. L. BOGUSAWSKIEGO W WARSZAWIE

W S T P .

Celem niniejszego wydawnictwa jest zestawienie nauczycielstwa szk wyszych, rednich oglnoksztaccych, zawodowych i specjalnych, oraz zakadw naukowych, w ktrych oni pracuj.

Potrzeba takiego wydawnictwa bya palca, gdy nawet osoby blisko spraw szkolnictwa stojce, nieraz nie mogy dla braku materjau razem zebranego, uzmysowi sobie stanu ilociowego szk i nauczycielstwa. Inicjatywa, dana przez Towarzystwo Nauczycieli Szk rednich i Wyszych", a podjta przez Ksinic T. N. S. W." doprowadzia do rozpoczcia i urzeczywistnienia niniejszej pracy.

Ksika ta po raz pierwszy od czasw wskrzeszenia pastwowoci polskiej obrazuje osobowo i rzeczowo stan caego szkolnictwa w Polsce, z wyczeniem jednak szkolnictwa powszechnego, a to ze wzgldu na olbrzymi materja, jaki dzia ten przedstawia. Niewtpliwie wydawnictwo to zaspokoi potrzeby informacyjne, a nadto zbliy do siebie i przyczyni si do wzajemnego poznania si nauczycielstwa rnych dzielnic, ktre nieraz nie ma wiadomoci nie tylko o warunkach pracy, ale wprost o iloci i rodzaiu szkl innych dzielnic, zwaszcza, o ile one wyszy z pod innego zaboru. W ksice tej znajdzie te moe niejeden z kolegw wiadomo o tych towarzyszach pracy, ktrych wypadki polityczne i prd ycia przerzuciy w inne strony Polski.

O potrzebie tego rodzaju wydawnictwa wiadczy i ta okoliczno, e w innych warunkach i na innym terenie wydawnictwa takie czsto powstaway. W b. zaborze auslryjackim prac t podj, dla szkolnictwa na terenie b. Galicji. Dyrektor Henryk

Kopia, ktrego Kalendarzyk Profesorski", wydawany nakadem Ksinicy Polskiej T.N. Szk., nieocenione odda usugi i nauczycielstwu i bardzo czsto wadzom szkolnym. Ostatni rocznik (IV) ukaza si jako kalendarzyk na r. 1918. Podobne wydawnictwa podejmowano i w pastwach ociennych, a wic np. w Czechach i w Niemczech, gdzie Kalendcr fur das hhere Schulwesen ', wydawany przez profesorw Toeplitza i Mal- berga cieszy si wielk popularnoci i liczy ju dwadziecia kilka rocznikw. Niejednokrotnie, np. w b. Austrji i b. Rosji wydawano spisy nauczycieli, staraniem wadz szkolnych. Czsto stanowiy one tylko cz wykazu wszystkich urzdnikw pastwa.

Ksika niniejsza daje obraz administracji, oraz szkolnictwa, zasadniczo wedug stanu ze stycznia 1923 r chocia w miar monoci uwzgldniano i zmiany, zasze w czasie opracowywania nadesanego materjau. Jest to jakby fotografja danej chwili. Niewtpliwie bd w niej braki, niedokadnoci; okae si moe potrzeba sprostowa, czy uzupenie, niemniej przecie dokonano ju tej zasadniczej pracy, ktra moe posuy w przyszoci za podstaw do sprostowa, czy uzupenie.

Wydawnictwo oparto na wiadomociach, dostarczonych bezporednio przez dyrekcje szk. Wobec tego publikacja ta niema charakteru oficjalnego, gdy materjau nie uzgodniono z wykazami urzdowymi. Wprawdzie niejednokrotnie sprawdzano nadesane wykazy z danenii urzdowemi, oparcie jednak caego tak ogromnego materjnu na danych urzdowych, okazao si zupenie niemoliwe. bo nasza naczelna magistratura nie posiada, i z natury rzeczy, wobec decentra-

lizacn administracji, nie moe posiada caego matcrjau. Rozbicie za pracy na poszczeglne Kuratorja, uzyskanie z tych wadz wszystkich danych, przeduyoby niesychanie prac. W wypadkach jednak, gdzie brak byo zupenie wiadomoci, zwracaa si redakcja do poszczeglnych pracownikw Kuratoriw okrgw szkolnych i uzyskiwaa stamtd potrzebne wiadomoci. Redakcja poczuwa si te do obowizku zoenia serdecznego podzikowania tym panom, ktrzy dopomogli i umoliwili zebranie potrzebnego materjau. Redakcja staraa si usilnie o to, by malerja ten byl kompletny i udao jej si to w znacznej czci, a wic bez zastrzee w stosunku do szkolnictwa wysze- go i seminarjw nauczycielskich. W zakresie szkolnictwa redniego zdobya redakcja materja informacyjny o wszystkich szkoach, ktrych istnienie byo wadzom szkolnym zgoszone. Nie podano skadu osobowego tylko jednej szkoy, ktra zreszt przestaa ju istnie. Brak natomiast skadu osobowego kilku szk zawodowych, oraz specjalnych, mimo niezmiernych wysikw, czynionych w celu zdobycia tych informacji.

Trudnoci zdobycia materjau, konieczno jego porzdkowania i opracowania sprawiy, e praca rozpoczta w styczniu 1923 r. dopiero w maju daa takie wyniki, e mona byo odda pewn cz rkopisu do druku. Dalsz zwok, podczas ktrej zreszt trwaa wytona praca nad reszt rkopisu, spowodoway gwnie wzgldy techniczne. W miar monoci uwzgldniano, jak zaznaczono, zmiany zachodzce w czasie druku, cz zmian podano w uzupenieniu". Mimo wszystko pewne fakty nie mogy ju by uwzgldnione: jest to zwyky los wszystkich wydawnictw tego rodzaju, gdy opracowanie ich nie moe by kwestj tygodnia, czy miesica a ycie idzie naprzd i stale przynosi zmiany. I

Trudnoci, na jakie wydawnictwo niniejsze napotykao, byy bardzo znaczne. Wprost tysice listw byo potrzeba, by zdoby materia, ktry zreszt przychodzi w najrozmaitszej formie. Stosunek dyrekcyj szk do zamierzonej pracy by rny. Kierownictwa niektrych szk, udzielay informacji bardzo chtnie, za co Redakcja najserdeczniej im dzikuje, inne dopiero po kilkakrotnych usilnych probach, inne wreszcie, a i tych by pewien procent, nie odpowiedziay wcale. W takich wypadkach naleao szuka rde innych, ktre czsto nie zawodziy.

W wielu wypadkach przyczyn pewnej niechci do zamierzonego wydawnictwa bya proba redakcji o podanie szczegw o formalnych kwalifikacjach nauczycielstwa.

Dotyczy to zwaszcza nauczycielstwa, pracujcego, w szkoach b. zaboru rosyjskiego, a czciowo pruskiego. Obawa ujawnienia stopnia formalnych kwalifikacji jest, zdaniem redakcji, zupenie nieuzasadniona. Jeeli bowiem chodzi o stanowisko oglne, to stan obecny jest ujawniony w publikacjach urzdowych Gwnego Urzdu Statystycznego", zatem ksika pod tym wzglem nie ujawnia nic nowego, a zreszt, na wet, gdyby tak byo, to chyba najdrosz i najwaniejsz rzecz powinno by dla nas stwierdzenie prawdy, a wic istotnego stanu rzeczy. Biorc za t kweslj ze stanowiska poszczeglnych nauczycieli, niemogcych si wykaza formalnym cenzusem naukowym, rzecz take nic powinna by przykr. Jeeli bowiem chodzi o nauczycieli modszych, ci maj przed sob otwart drog uzyskania prac tych kwalifikacji Co do nauczycielstwa starszego za, to niema nikogo rozumnego w Polsce, a przecie o tych opini moe nam tylko chodzi, ktoby nie rozumia cikich, zupenie wyjtkowych warunkw ksztacenia si i pracy lego nauczycielstwa, ktoby nie oceni i nic uczci ogromu zasug narodowych i spoecznych wanie tych jednostek i ich rzeczywistego dowiadczenia i wiedzy faktycznej, zdobytych dugoletni prac.

W pierwszej czci wydawnictwa pomieszczono najwaniejsze ustawy i rozporzdzenia, odnoszce si do szkolnictwa redniego i nauczycielstwa w nim pracujcego, przyczem uwzgldniono tylko te przepisy, ktre s jeszcze aktualne. Ustawy emerytalnej nie podano, poniewa w najbliszym czasie ma wej w ycie nowa ustawa emerytalna.

Cz druga zawiera wykaz wszystkich organw pastwowej administracji szkolnej. Porzdek w jakim umieszczono Kuratorja, jest oparty na tych zasadach, ktre suyy za podstaw ukadu urzdowego Spisu szk rednich" oglnoksztaccych, wydanego przez Ministerstwo W. R. i O. P. w r. 1921. Ten sam ukad zastosowano przy wykazie szk, jakkolwiek racjonalniejszym byby moe ukad alfabetyczny. Byby on jednak bardziej przypadkowym, anieli ukad zastosowany przez redakcj niniejszej ksiki Stosunki szkolne i warunki pracy w pewnych okrgach szkolnych s bardzo czsto, ze wzgldu na ich wspln przeszo historyczn. bardzo podobne, ukad alfabetyczny za rozmieszczaby okrgi i szkoy zupenie przypadkowo.

W czci trzeciej podano skad osobowy szk wyszych, uczelnie pastwowe wysuwajc na czoo. Tu znalazy le umieszcze-

/

lic komisje egzaminacyjne, a take Pa- itwowe Kursy Wychowania Fizycznego, kl- e cile biorc tu nie nale,

W czci czwartej i pitej, gdzie podano iane o szkoach rednich oglnoksztaccych

seminarjach nauczycielskich, zastosowano .en sam ukad, co w czci drugiej, w obr- aie za kadego z Okrgw Szkolnych iwzgldniono podzia polityczny, o ile cho- izi o wojewdztwa.

W zakr esic jednej miejscowoci umieszczano szkoy w nastpujcym porzdku: najpierw podano szkoy pastwowe, a po nich ipoeczne i prywatne. W tych ramach najpierw pomieszczono szkoy mskie, potem tocdukacyjnc i eskie. Wreszcie w wikszych miejscowociach czono razem, zachowujc wyej podane zasady, pewne grupy szk o spccjalnem przeznaczeniu. W braku powyszych kryterjw zastosowy- wano ukad alfabetyczny, wedug nazwisk wacicieli lub nazw szk,

W przeciwiestwie do wydawnictwa ,,Kalendarzyka profesorskiego ', gdzie zaszeregowano nauczycieli wedug grup, z ktrych

zdali lub zdawa mieli egzamin nauczyciel ski, wydawnictwo niniejsze podaje dane0 kadym nauczycielu przy szkole, w ktrej nauczyciel pracuje. System ten wobec zmienionych warunkw by jedynie moliwym. Kalendarzyk profesorski" obejmowa tylko nauczycieli szk pastwowych, pracujcych w b. zaborze auslrjackim, ktrych kwalifikacje odpowiaday pewnym schematom. Ksika za, ktra obja nauczycielstwo caej Polski, nie moga zatrzyma tego schematu, ze wzgldu na wielk rozmaito1 stopie kwalifikacji nauczycieli oraz sposb ich uzyskania. Wobec lego system w tern wydawnictwie przyjy okaza si jedynie moliwym.

W czci VI, ktra obja szkolnictwo zawodowe, pomieszczono szkoy wedug rodzajw szk, uwzgldniajc z powodu nieznacznej stosunkowo ich iloci tylko porzdek alfabetyczny.

W dodatku (Cz. VII) pomieszczono szereg informacji, ktre interesowa mog nauczycielstwo. Kocz prac Uzupenienia' . zasze w cigu opracowania i druku.

Czasopismo GeograficznePOWICONE SPRAWOM NAUCZANIA GEOGRAFJI

Organ Zrzeszenia Polskich Nauczycieli GeografjiWychodzi od r. 1923 pod redakcj prof. Juljusza Jurczyskiego, przy wybitnym wspudziale dra R. Feszerowej, prof. dra S. Pawowskiego, prof. dra E. Romera, H. Weigla i A. Tarnawskiego.

Tre zeszytu 2/3 r. 1923:Pawowski 0 programie geografji w szkole redniej francu

skiej a polskiej.Niemcwna Geografja Europy i Polski w programie szk r- Niemcwna Plany geografji w nowym typie szk licealnych. Pawowski Geografja jako przedmiot egzaminu nauczycielsk. Konicwna Wychowawcze znaczenie geogr. w szkole. Dobrzaski Co ze sklepienia niebieskiego, z map nieba, wy

czyta mona.Niebrzydowski Przepowiednie pogody.Sznajder Ilustrowanie zalenoci czynnikw meteorologicznych. Nitsch Zagadnienia jzykoznawcze.Gorczyski Wyniki naukowe ekspedycj do Sjamu.Fleszerowa Z zagadnie antropogeografji.Kubijowicz Szaanictwo w Karpatach.Wysokiska Z pobytu mego wrd Burjatw.Wiadomoci geograficzne. Sprawozdania. Bibljografja. -

Kronika.

O B J A N I E N I A .

Celem oszczdzenia miejsca uyo w ksice szeregu jednolitych skrtw.

I. Pomidzy nazw szkoy, a notatk historyczn o szkole, podano nastpujce dane0 szkole.

1) typ, 2) jzyk wykadowy, 3) ilo klas zasadniczy ;h, 4) oddziaw (zasadniczych1 rwnorzdnych razem), 5) ilo uczniw, 6) ilo uczennic.

ad 1: na oznaczenie typu szkoy uyto nastpujcych skrtw:

handl. ^ oznacza, i szkoa oglnoksztacca, uwzgldnia specjalnie kierunek handlowy.

hum. typ humanistyczny, klas. i.- typ klasyczny, lic. = typ licealny, neohum. neohumanistyczny. neoklas. typ neoklasyczny. mat.-przyr. typ matematyczno-przyrod

niczy.ad 2: na oznaczenie jzyka wykadowego

uyto skrtw: b biaoruski, fr francuski, hb ^ hebrajski, lit litewski, n niemiecki, p polski, rs rosyjski,ru ruski,u =: ukraiski, yd = ydowski (argon), wzr: bum. p. 8. 9. 314. 0.Wzr powyszy wskazuje, e szkoa jest

typu humanistycznego, z polskim jzykiem nauczania, posiada om kia' zasadniczych,

a wszystkich oddziaw wogle 9. uczniw 314, uczennic 0; jest to zatem szkoa mska.

II. Dane o nauczycielu podane s w nastpujcym porzdku:

1) oznaczenie stanowiska subowego,2) nazwisko,3) imi,4) wyznanie,5) rok urodzenia,6) kwalifikacje,7) ilo lal pracy nauczycielskiej.8) przedmioty, ktrych nauczyciel naucza.Wyjanienia.ad 1. Dla oznaczenia stanowiska subo

wego uyto nastpujcych skrtw przed nazwiskiem:

d dentysta szkolny.Dyr - dyrektor, k nauczyciel kontraktowy,Kier - kierownik, ks. - ksidz,L = lekarz szkolny,Ib laborant, p profesor,S sekretarz szkoy, t = nauczyciel techniczny.Przy nauczycielach staych, rzeczywistych

itp. nie umieszczono adnych oznacze.ad 4. Dla oznaczania wyznania uyto na

stpujcych okrele: b bezwyznaniowy, ew ewangelickie, g grecko-katolickie. kw - kalwiskie, m cc mojeszowe, mah mahometaskic. mr . marjawickie, .

0 - ormiaskie,p - prawosawne, s siostra (w zakonie).Brak litery oznacza wyznanie rzymsko

katolickie.ad 5. Podajc rok urodzenia opuszczano

cytry, wskazujce tysiclecie i stulecie, gdy nauczyciel urodzi si w XIX stuleciu. Zatem 87 oznacza 1887, 76 oznacza 1876 itp. Gdy nauczyciel urodzi si w XX wieku, opuszczano tylko tysiclecie, wic 901 ozna- :za 1901 itp.

ad 6. Na oznaczenie kwalifikacji uyto aastpujcych okrele: i = absolutorjum szkoy wyszej, i mai = ukoczenie Akademji malarskiej

lub szkoy art. rwnorzdnej, i = dyplom ukoczenia wyszej uczelni, i in dyplom ineniera,1 Sorb dyplom Sorbony w Paryu,3F z= doktorat filozofji,3M doktorat medycyny,3P 3- doktorat praw,3T doktorat teologji,

tech doktorat nauk technicznych.( = zoenie egzaminu fachowego (nie-uni-

wersyleckiego),c = egzamin kwalifikacyjny na nauczycie

la szk powszechnych,: Ch : egzamin na nauczyciela chemji w

szkoach rednich, Fr egzamin na nauczyciela j. francu

skiego w szkoach rednich,' Gi egzamin na nauczyciela gimnastyki

w szkoach rednich,HG = egzamin na nauczyciela historji i ge-

ografji w szkoach rednich,L Gr egzamin na nauczyciela aciny1 greki (i j. polskiego jako przedmiotu pobocznego) w szkoach rednich,

M Fi _ egzamin na nauczyciela matematyki i fizyki w szkoach rednich,

N egzamin na nauczyciela jzyka niemieckiego (i filologji klasycznej, jakc przedmiotu pobocznego) w szk. red.,

PN egzamin na nauczyciela jzykw pol- skicgo i niemieckiego w szkoach rednich, Prz = egzamiu na nauczyciela przyrodoznawstwa (oraz matematyki i fizyki jako p-zedmiotw pobocznych) w szk. red..

i\ : egzamin na nauczyciela religji w szko- ! . h rednich,tu - egzamin na nauczyciela jzyka ru-

iego (i filologji klasycznej, jako przed- liotu pobocznego) w szkoach rednich,

dodaniem liter, wskazujcych pewne ozedmioty nauczania, wskazuje, e kwa- iikacj uzyskano wedug przepisw, obo- zuicych w pastwie niemieckiem,

F doL egzamin uniwersytecki Pro lacul- tate docendi" (w b. zaborze pruskim),

ip = ukoczenie pastwowego Instytutu Pedagogicznego,

km 3 ukoczenie Konserwatorium muzyczn , knp kwalifikacje niepene, kp kwalifikacje pene (bliej nieoznacz.). kp 15 kwalifikacje pene wedug 15

ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. o uposaeniu nauczycieli szk rednich,

krp ukoczenie prywatnych kursw pedagogicznych,

krr = ukoczenie paslw. kursw robol rcznych,

L cc egzamin licealny, m = wiadectwo dojrzaoci (matura), nd wiadectwo nauczyciela domowego, ng wiadectwo nauczyciela gimnazjalnego

(w b. zaborze rosyjskim),NI = egzamin nauczycielski (dla szk po

wszechnych) w b. zaborze pruskim, pk =: ukoczenie (pastwowych) Kursw pe

dagogicznych,Rk = egzamin rektorski (w b. zaborze prus.). sd - ukoczenie seminarjum duchownego, su c ukoczenie seminarjum nauczycielsk . ss c ukoczenie szkoy redniej,W egzamin wydziaowy (w b. zaborze

austrjackim),wf 33 ukoczenie pastwowych kursw wy^

chowania fizycznego,2 NI drugi egzamin nauczycielski (w b.

zaborze pruskim).1 r u = rok sludjw uniwersyteckich.2, 3, 4, 5, 6 lu 2, 3, 4, 5, ewentualnie 6 lal

studjw uniwersyteckich lub rwnorzd., 2. 3. 4, 5. 6 lp 2, 3, 4, 5 ewentualnie 6 lal

studjw na Politechnice.ad 7. Ilo lat pracy podano w caoci

przy nauczycielach szk prywatnych, u nauczycieli szk pastwowych podano ilo lal pracy, policzalnych do wymiaru poborw.

ad 8. Na oznaczenie przedmiotw, ktrych nauczyciel naucza, uyto nastpujcych okrele:

A jzyk angielski,arh 3 arytmetyka handlowa,bch 3z buchalterja,BI = jzyk biaoruski,Ch :3 chemja,Ek 3= ekonomja polityczna,Fi 33 fizyka,Fr 1 3 jzyk francuski,G Geografja.Gi 33 gimnastyka,Gr jzyk grecki,H historja,Ha przedmioty handlowe.Hb jzyk hebrajski,

(

Hig : higjcna,Jud nauki judaistyczne.K kaligralja, kg r ksigowo, kh r; korespondencja handlowa. Lit jzyk litewski, = jzyk aciski,M matematyka.N = jzyk niemiecki,P jzyk polski, pe = pedagogika,Pf propedeutyka filozoiji.

Pr praca rczna,Prz = przyrodoznawstwo, pw z= propedeutyka prawa.R - rcligja,Rs = jzyk rosyjski,Ru = jzyk ruski.Ry = rysunki.St = stenografia, = piew i muzyka,U = jzyk ukraiski,yd jzyk ydowski (argon).

Przegld Humanistycznykwartalnik naukowy i pedagogiczny T, N, S. W. pod redakcj prof. Wiktora Wsika, przy wspudziale Stefana Cybulskiego, Mikota/a Kosowskiego, Lucjana Komornickiego, Ignacego Mytickicgo i Leona P/oszewskicgo Wychodzi od pocztku 1923 r. W cigu dwuletniego swego istnienia wybi si umiejtn redakcj i wysokim poziomem pomieszczonych artykuw na poczesne miejsce wrd czasopism polskich, rozchodzc si coraz bardziej nietylko wrd nauczycieli-huinanislw, ale le wrd szerszych sfer humanistycznie wyksztaconej inteligencji rnych zawodw, pragncej

( stale ulrycma kontakt z najwaniejszemi prdami myli polskiej i cudzoziemskiej w zakresie literatury, estetyki, filozofji i innych gazi wiedzy humanistycznej.

P rzegld matematyczno - fizycznyKWARTALNIK NAUKOWY I PEDAGOCICZNY

pod redakcj prof STEFAN A STRASZEW 1CZA i prof. WL. W O J T O W I C Z A Zeszyt pierwszy (ego czasopisma ukaza si w listopadzie 1923 r.

T r e z e s z y t u 1:5. Ruztewtcz O rozwizaniach rwnania m " - n "S. Siraszewtcz O punktach podwjnych wieloboku.R. Witwiskt O wyznaczeniu krzywizny linji paskiej, danej jako obwiednia

swych stycznych.A. Rusiecki Obrazy liczbowe na pitce oparte.M. Grotowski Nowe teorie fizyki w wykadzie szkoy redniej. Z literatury

Kronika naukowa Kalendarzyk astronomiczny.W sowie wslpnem od Redakcji" zaznaczono cel i charakter czasopisma mianowicie; W pimie naszem bdziemy si starali przedewszyslkicm o nawizanie nici midzy szko redni a szko wysz i nauk. Deniem Rcdakcii bdzie pozyskanie artykuw naukowych, z wyczeniem jednake prac o charakterze zbyt specjalnym, przy- czem szczeglny nacisk bdzie pooony na prace, omawiajce nowe teorie fizyki oraz

przyczynki z podstaw matematyki i t. zw. matematyki elementarnej.Drugiem naszem zadaniem, nie mniej wanem, bdzie wywoanie wymiany myli midzy nauczycielami, szukajcymi najwaciwszych drg do wyzyskania wartoci ksztaccych matematyki i fizyki. Bdziemy si tedy starali o zapoznanie ogu kolegw ni- tylko z tern co na pdu dydaktyki i melodyki naszych przedmiotw robi inne kraje, lecz przedewszystkiem z tern. co u nas w (ej dziedzinie powstaje czy to w literaturze., czy

w codziennej praktyce szkolnej.

CZ I.

Najwaniejsze ustawy i rozporzdzenia, odnoszce si do szkolnictwa redniego i nauczycielstwa w niem zajtego.

ROZDZIA I.

Jo USTROJU WADZ SZKOLNYCHi.

USTAWAz dnia 4 czerwca 1920 r. o tymczasowym

ustroju wadz szkolnych.)z. Urz. M. W. R. i O. P. Nr. 18 z r. 1920,

poz. 111).ji| Art. 1. Kierownictwo naczelne i nadzr r erzchni nad wychowaniem publicznem w

.zeczypospolitej Polskiej sprawuje Mini- .er Wyzna Religijnych i Owiecenia Pu- licznego.

Szkolnictwem wyszem zarzdza Minister yzna Religijnych i Owiecenia Publicz- go bezporednio.At. 2. Dla celw administracyjnych w

akresie wychowania Pastwo dzieli si na krgi szkolne. .

C/ns i kolejno tworzenia okrgw kolnych, ich obszar oraz siedzib ich wadz oaczy Minister Wyzna Religijnych i

Owiecenia Publicznego.Art. 3. Na czele okrgu szkolnego stoi

kurator okrgu szkolnego mianowany przez Naczelnika Pastwa, na wniosek Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publiczni go. uchwalony przez Rad Ministrw.

At 4. Do zakresu dziaania kuratora okrgu szkolnego nalee bdzie:

1. administrowanie instytucjami wycho- # . t u u i i owiatowemi oraz szkoami ogl- aoksiUcccmi, podlcgajccmi zarzdowi Pa sh a, szkoami zawodowemi w zakresie, p rekazanym przez Ministra Wyzna Reli- j.nych i Owiecenia Publicznego, a take i dzr. opieka i kontrola nad szkolnictwem, vrychow iniem przedszkolncm i pozaszkolnem or U owiat w ok-gu;

j 2. rozstrzygacie odwoa od orzecze i z t rzdze podlegych mu wadz i urzdw;

3 ikadanc projektu budetu jego ok rg> szkolnego, przedstawianie go Mini- * 1 .7 D- itrowi Wyz ia Religijnych i Owiecenia Pu

blicznego oraz asygnowanie funduszw na utrzymanie szkolnictwa w okrgu w ramach zatwierdzonego budetu;

4. zatwierdzanie dyrektorw prywatnych szk rednich oglnoksztaccych i seminariw nauczycielskich;

5. mianowanie urzdnikw do VII ka- tegorji pacy wcznie;

6. przenoszenie w granicach okrgu niestaych nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich;

7. mianowanie kierownikw publicznych szk powszechnych;

8. przedstawianie Ministrowi WyznaReligijnych i Owiecenia Publicznego wnioskw w sprawie mianowania wizytatorw, okrgowych, inspektorw szkolnych, dyrck-11 torw i nauczycieli pastwowych szk rd-1" nich oglnoksztaccych i seminarjw n* lim czycielskich oraz urzdnikw od VI kateg r- rji pacy wzwy; -

9. mianowanie czonkw rad szkolnyc.powiatowych i rad opiekuczych pastwo wych szk rednich oglnoksztaccyc1 *' i seminarjw nauczycielskich; *

10. udzielanie urlopw podwadny!urzdnikom i nauczycielom w granirac*') okrelonych przez Ministra Wyzna Religij, nych i Owiecenia Publicznego; '9

11. przenoszenie w stan spoczynku n'l* podstawie obowizujcych przepisw; J*:

12. inne sprawy, przekazane ustawami lub rozporzdzeniami Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego.

Art. 5. Do czasu wydania ustawy o ostatecznym ustroju wadz szkolnych i organw samorzdu szkolnego Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe powoywa do wspdziaania z kuratorami rad szkoln okrgow, zoon z czynnik 4w zawodowo - pedagogicznych, spoeczn Ich i przedstawicieli wyzna religijnych, uzja- nych przez Rzeczpospolit Polsk, do ktrych w danym okrgu znaczna cz ludnoci si przyznaje. Kompetencj Rad szkolnych okrgowych okreli rozporzdzeniem Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego.

5p s Nu i z. 1 1

Art. 6. Z chwil utworzenia okrgu i zamianowania kuratora przestaj dziaa na obszarze okrgu wszelkie organy administracji szkolnej, z wyjtkiem powiatowych, gminnych i miejscowych, a sprawowana przez nie wadza, o ile nic zostaa t ustaw zastrzeona kuratorowi, bdzie rozporzdzeniem Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, bd zastrzeona Ministrowi Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, bd przeniesiona na podwadne mu organy.

Art. 7. Do czasu uchwalenia przez Sejm nstawy o ostatecznym nstroju wadz szkolnych i organw samorzdu szkolnego przepisy tymczasowe o szkoach elementarnych w Krlestwie Polskiem" z dnia 10 sierpnia i 7 wrzenia 1917 r., normujce w b. Kongreswce skad i zakres dziaania powiatowych i gminnych wadz i urzdw szkolnych, pozostaj w mocy; w b. dzielnicach auslrjac-

kiej i pruskiej skad i zakres ich dziaa! ci okreli dla poszczeglnych okrgw d g rozporzdze Minister Wyzna Reli) nych i Owiecenia Publicznego.

Art. 8. Istniejce w chwili wejcia w cie niniejszej ustawy Rady szkolne Okr we otrzymuj nazw Rad szkolnych pow (owych, wzgldnie miejskich, za inspek rzy szkolni okrgowi inspektorw szk nych.

Art. 9. Zaleno wadz i urzdw szk nych od organw administracji polityczi wszelkich stopni znosi si.

Art. 10. Wykonanie niniejszej usta powierza si Ministrowi Wyzna Religijny i Owiecenia Publicznego.

Marszaek: () Trmpezy ns Prezydent Ministrw: ( ) L. Skuli

Minister Wyzna Religijnych i Owiecei Publicznego: () T. opuszas

ROZDZIA II.

L!STOSUNEK WADZ SZKOLNYCH DO SZK REDNICH PRYWAT

NYCH,

ROZPORZDZENIEHinistra Wyzna Religijnych i Owiecenia *ablicznego w sprawie przyznawania ogl- oksztaccym prywatnym szkoom rednim

praw gimnazjw pastwowych.p>r- Urz. M. W. R. i O. P. r. 1920 Nr. 8,

poz. 59. 1. Prywatna szkoa rednia moe uy

wa prawa gimnazjum pastwowego: a) pel- -*. lub b) niepene.

S 2. Prawa, przewidziane w 1 lit. a, V nastpujce:

a) egzaminy dojrzaoci odbywaj si wedug 1 45 i 60 69 Regulaminu egzaminw dojrzaoci, ogoszonego w Dzienniku Urzdowym Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego Nr. 2 (22) z dnia 1 lutego 1920 r. poz. 15, przed Komisj Egzaminacyjn, zoon z delegata lub delegatw Ministerstwa, kierownika (czki) szkoy, oraz egzaminatorw z pord nauczycieli klasy VIII-cj szkoy. Przewodnictwo Komisji Ministerstwo moe powierzy kiero-

I

wnikowi(czce) szkoy lub delegat wi Ministerstwa;

b) wiadectwa z poszczeglnych kl wydawane przez szko wasnym u niom, s rwnoznaczne ze wiadi twami gimnazjw pastwowyi Przy przechodzeniu do odpowie nich klas gimnazjw pastwowy uczniowie, okazujcy wiadectw takiej szkoy prywatnej, zdaj ega min wstpny tylko z cwcnluali rnicy programw obu szk.

3. Prawa, przewidziane w 1 lit. s nastpujce:

a) egzaminy dojrzaoci odbywaj ; wedug SjSj 1 45 i 60 69 R gulaminu egzaminw dojrzao wskazanego w 2 niniejszego rc porzdzenia;

b) wiadectwa z poszczeglnych kl< wydawane przez szko wasny uczniom, s rwnoznaczne ze wi declwami gimnazjw pastwowyu Przy przechodzeniu do odpowie nich klas gimnazjw pastwowyc uczniowie, okazujcy wiadectu takiej szkoi'' prywatnej, zdaj ca kowily egzamin wstpny.

4. Ministerstwo zastrzega sobie ' m no zarzdzania w niektrych ze szh prywatnych, posiadajcych niepene prai gimnazjum pastwowego, \ sprawdzajcy egzaminw promocyjnych przedmiot i w klasach, ktre okreli kadorazowo rt porzdzenie.

5. Prawa gimnazjum pa- slw ao r> nadaje szkole prywatnej Ministe r \i/-, / nal Religijnych i Owiecenia Publicznego i a przecig jednego roku szkolnego.

6.' Szkoy prywatne uzyskuj prawa gimnazjw pastwowych po raz pierwszy na rok szkolny 1919/20. Nadawanie penych praw gimnazjum pastwowego w latach szkolnych nastpnych czyni si zalenem od spenienia nastpujcych warunkw:

a) program szkoy prywatnej winien by taki sam, jak gimnazjum pastwowego odpowiedniego typu, lub rwnowartociowy, zatwierdzony przez Ministerstwo;

b) szkoa winna posiada grono nauczycielskie i kierownika z odpowie- dniemi kwalifikacjami naukowemi i wychowawczemi: nauczyciele powinni pracowa naog w jednej szkole i mie liczb godzin, nie przekraczajc 30, a przy jednem wychowawstwie 25; w wyjtkowych wypadkach Ministerstwo moe zezwoli na odstpstwa od powyszych zasad;

c) szkoa powinna wykaza dostatecznie wysoki poziom naukowy i wychowawczy;

d) co do wieku i liczby uczniw w klasach szkoa winna przestrzega przepisw, obowizujcych w szkoach pastwowych;

e) szkoa winna posiada naleyte urzdzenie i pomoce naukowe oraz odpowiedni lokal szkolny.

Uwaga. Program szkoy i wykaz imienny nauczycieli winny by przesyane Ministerstwu nic pniej, ni do dnia 15 czerwca.

7. Szkoa prywatna, nie czynica cakowicie zado warunkom, wymienionym w 6, moe otrzyma niepene prawa gimnazjum pastwowego.

8. Na wiadectwach, wydawanych przez szkoy prywatne z penemi lub nie- penemi prawami gimnazjw pastwowych, winno by umieszczone nastpujce zdanie:

Na mocy rozporzdzenia Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia roku Nr. wiadectwoniniejsze jest rwnoznaczne ze wiadectwem gimnazjum pastwowego."

9. Wychowacy tych szk prywatnych, ktrym Ministerstwo nie przyznao ani penych, ani niepenych praw gimnazjum pastwowego, o ie chc uzyska wiadi i - twa dojrzaoci lub wiadectwa z ukoczenia klas czterech i szeciu, rwnoznaczne />

wiadectwami gimnazjum pastwowego ( sz zdawa egzaminy w charakterze eVtj ' nw wobec Komisyj Egzaminacyjnych t znaczonych przez Ministerstwo wedug o! wizujcych regulaminw. ,

10. Rozporzdzenie niniejsze ol wizuje od daty jego ogoszenia na oby, rze b. Krlestwa Kongresowego wraz z j wiatami biaostockim, soklskim i biel? I

Worszawa, dnia 22 kwietnia 1920 < 1 Nr. 6978/11, ' Minister Wyzna Religijnych i Owircenl

Publicznego: () T. oputza\U

Uwaga. Wano powyszego rozpuo-zaj dzenia rozcignito na obszar Wileskiego! caego Biaostockiego, Poleskiego i W-iiyp skiego okrgu szkolnego rozporzdzeniem ?. dnia 5 lutego 1923 r. Nr. 891/D. II. (L)z Urzd. Min. W. R. i O. P. Nr. 3 z r. 1923, poz. 19).

2.ROZPORZDZENIE

Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego w sprawie przyznania Oglnoksztaccym prywatnym szkoom rednim Okrgu Szkolnego Poznaskiego i Pomorskiego praw prywatnych gimnazjw pa

stwowych.

1. Prywatna szkoa rednia moe pozyska prawa gimnazjum pastwowego j pene lub b) niepene.

2. Prawa przewidziane w 1 lit ajs nastpujce:

a) egzamina dojrzaoci odbywaj si wedug Regulaminu egzaminw dojrzaoci, obowizujcego w warstwowych szkoach rednich Ok-cgu Szkolnego Poznaskiego przed Ko misj Egzaminacyjn, zoon z dolegaa lub delegatw Kurat''--...o Okrgu Szkolnego, kicrownika(e/ki!. oraz egzaminatorw z pord " m czycieli klasy VIII-ej szkoy. T wodnictwo Komisji moe Kui tur powierzy kierownikowi(czce) srk, - y lub delegatowi Kuratorjum;

b) wiadectwa z poszczeglnych klas, wydawane przez szko wasnym uczniw, s rwnoznaczne ze i i,i- dectwami gimnazjw pastwowych. Przy przechodzeniu do odpowiedn.h klas gimnazjw pastwowych, ..er niowie, okazujcy wiadectwa t-o' >j szkoy prywatnej zdaj egzamin

wstpny tylko z ewentualnej rnicy programu obu szk.

3. Prawa, przewidziane w 1 lit. b. s nastpujce:

a) egzamina dojrzaoci odbywaj si wedug Regulaminu egzaminw dojrzaoci. obowizujcego w szkoach

I Pastwowych Okrgu SzkolnegoPoznaskiego;

b) wiadectwa z poszczeglnych klas, wydawane przez szko wasnym

, uczniom, s rwnoznaczne ze wia-

I dectwami gimnazjw pastwowych, przy przechodzeniu jednak do odpowiednich klas gimnazjw pastwowych uczniowie, okazujcy wiadec-

> twa takiej szkoy prywatnej, zdajcakowity egzamin wstpny.

4. Ministerstwo zastrzega sobie mono zarzdzenia w niektrych ze szk prywatnych, posiadajcych niepene prawa gimnazjum pastwowego, sprawdzajcych egzaminw promocyjnych z przedmiotw i w klasach, ktre okreli kadorazowo rozporzdzenie.

5. Prawa gimnazjum pastwowego ^nadaje szkole prywatnej Minister Wyzna "Religijnych na przecig jednego roku szkol

nego: 6. Szkoy prywatne uzyskuj prawa

gimnazjw pastwowych pora pierwszy na rok szkolny 1920/21. Nadawanie penych praw gimnazjum pastwowego w latach szkolnych nastpnych czyni si zalenem od spenienia nastpujcych warunkw:

a) program szkoy prywatnej winien by taki sam, jak gimnazjum pastwowego odpowiedniego typu, lub rwnowartociowy, zatwierdzony przez Ministerstwo.

b) szkoa winna posiada grono nauczycielskie i kierownika z odpo- wiedniemi kwalifikacjami nauko- wemi i wychowawczemi: nauczyciele powinni pracowa naog w jednej szkole i mie liczb godzin, nie przekraczajc 30, a przy jednem wychowawstwie 25, w wyjtkowych wypadkach Kuratorjum moe zezwoli na odstpstwa od powyszych zasad:

c) szkoa powinna wykaza dostatecznie wysoki poziom naukowy i wychowawczy:

d) co do wieku i liczby uczniw w klasach szkoa winna przestrzega przepisw, obowizujcych w szkoach pastwowych:

e) szkoa winna posiada naleyte

4

' Urzdzenie i pomoce naukowe oraz I odpowiedni lokal szkolny:

7. Szkoa prywatna, nie czynica zado warunkom, wymienionym w 6, moe otrzyma niepene prawa pastwowego gimnazjum.

8. Na wiadectwach wydawanych przez szkoy prywatne z penemi lub niepelnemi prawami gimnazjw pastwowych, winno by umieszczone nastpujce zdanie: ,,Na mocy rozporzdzenia Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecienia Publicznego z dnia .............. roku Nr. wia

dectwo niniejsze jest rwnoznaczne ze wiadectwem gimnazjum pastwowego",

9. Wychowacy tych szkl prywatnych, ktrym Ministerstwo nie przyznao ani penych ani niepenych praw gimnazjum pastwowego, musz, o ile chc uzyska wiadectwa dojrzaoci lub wiadectwa z ukoczenia pewnej klasy rwnoznaczne ze wiadectwami gimnazjum pastwowego, zdawa egzaminy w charakterze eksternw wobec Komisyj Egzaminacyjnej w jednej z pastwowych szk rednich Okrgu.

10. Rozporzdzenie niniejsze obowizuje od daty ogoszenia na obszarze Okrgu Szkolnego Poznaskiego i Pomorskiego.

Warszawa, dnia 3 czerwca 1921 r. L. 9309 (D. II). Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego () M. Rataj.

Uwaga. Na terenie b. zaboru austriackiego nadaje si prawa szk pastwowych (,,prawa publicznoci") na podstawie rozporzdzenia cesarskiego z dnia 27 czerwca 1850. L. 5248. (Dz. p. p. Nr. 309).

3.OKLNIK

Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego do Zarzdw i Dyrekcyj prywatnych szkl rednich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie przepisw, dotyczcych ndzielania szkoom prywatnym

zasikw.

(Dz. U. M. W. R. i 0. P. z r. 1922 Nr. 1, poz. 7).

Na posiedzeniu w dniu 18 marca 1921 r. cznie z uchwaleniem ustawy o zmianie niektrych postanowie ustawy z dnia 13 lip- ca 1920 r. o uposaeniu nauczycieli i dyrektorw pastwowych szk rednich oglnoksztaccych, seminarjw nauczycielskich i preparand oraz wizytatorw szk (Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 65 z r. 1920, poz 433 i Nr. 30 z

t

r. 1921, 175) powzi Sejm Ustawodawczy nastpujc uchwa:

Sejm poleca Ministerstwu Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, aby udzielanie subwencyj szkoom rednim prywatnym i spoecznym uzalenio:

1) od lego, aby pace personelu w nich nie przekraczay wicej, ni o 10% analogicznych pac w szkoach pastwowych wedug zasad, ustalonych przez Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego;

2) od tego, aby wpis w szkole by obliczony wedug rzeczywistych kosztw jej prowadzenia, bez doliczania do dochodw subwencji pastwowej, aeby czciowe czy cakowite zwolnienie od wpisu byo udzielane istotnie wedug stopnia zamonoci rodzicw uczniw, na zasadach, wskazanych przez Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego;

3) od tego, aeby subwencja bya wypacana jedynie w postaci pokrycia niedoboru wpisw za uczniw zwolnionych.

W wykonaniu powyszego polecenia i w myl dotychczas stosowanych zasad udzielania zasikw szkoom prywatnym Ministerstwo zarzdza, co nastpuje:

1. Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego bdzie udziela zasikw zasadniczo tym szkoom rednim prywatnym, ktre:

a) uzyskay pene tub niepene prawa gimnazw pastwowych,

b) organizacj finansow oparty na zasadach, okrelonych w 6 13 niniejszych przepisw.

Przyznanie zasiku szkole, ktra nie uzyskaa praw gimnazjum pastwowego, moe nastpi tylko w drodze wyjtku,

t; 2. W miar rozporzdzalnych kredytw, przyznanych na dany okres budetowy, Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego udziela bdzie prywatnym szkoom zasikw na pokrycie niedoboru, wynikajcego ze zwalniania modziey niezamonej od opat wpisowych.

3. Szkoa. ubiegajca si o zasiek, wnosi do Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, wzgldnie do Kuratorium Okrgu Szkolnego podanie zgodnie z wymaganiami 4.

Poniewa rozwaanie poda i podzia zasikw odbywa si dwa razy rocznic (pod koniec kadego procza), szkoa, pragnca korzysta z zasiku w cigu caego roku szkolnego, wnosi do wadz podania dwukrotnie: w I proczu w miesicu padzierniku, w II proczu w miesicu lutym.

4, Do podania o zasiek na I p'rnc roku szkolnego Zarzd szkoy zacza

a) sprawozdanie finansowe za ub .- rok szkolny (zacznik Nr. 1),

b) preliminarz budetowy na I pTu.z (zacznik Nr. 2),

c) miesiczn list pacy wszystku pracownikw szkoy za I p'r'"Z (zacznik Nr. 3),

d) list uczniw, cakowicie i czcio wo zwolnionych od opat wpisowych (zacznik Nr. 4).

Przy podaniu o zasiek na II procze roku szkolnego zacznik Nr. 1 obejmie t procze, zacznik Nr. 2, 3 i 4 II p >cze.

W podaniu winna by wyranie wskaza na suma, o ktr szkoa prosi, oraz mog by zawarte dodatkowe wyjanienia, dotyczce finansowej gospodarki szkoy.

Zaczniki podania winny by sporzdzane wedug zaczonych wzorw Nr. S'r. 1 2, 3 i 4.

Podania i zaczniki podpisuj: kon- esio- narjusz, dyrektor (przeoona) szkoy , delegaci Rady Pedagogicznej.

5. Sprawozdanie finansowe szkuta przedstawia wadzom szkolnym bd; pr. \ podaniu o zasiek ( 4), bd osobnem oi- smem, jeli korzystaa w okresie sprawo zdawczym z zasiku, a nadal o zasiek "hi -, ga si nie zamierza.

Jeli sprawozdanie finansowe s.-ko- przedstawia osobnem pismem, wwcz.i docza si do niego wymienione w 4 zaczniki Nr. Nr. 3 i 4.

Jeli w okresie sprawozdawczym szkoa korzystaa z zasiku i posiada rem. .cni, winna uzyska zezwolenie wadz szkolnych na zuytkowanie tego remanentu.

Do sprawozdania finansowego moe bv- doczone krtkie objanienie poszczeglnych pozycyj. Objanienie takie jest konieczne, jeli opaty wpisowe i pace ulegy rod- wyszeniu w okresie sprawozdawczym

tj 6. Dla szk prywatnych, ubiegajcych si o zasiek, Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego ustanawia dwa okresy budetowe: od 1 sierpnia do J1 stycznia (I procze) i od 1 lutego do 11 lip- ca (II procze) danego roku szkolnego Przedstawiane przy podaniach o zasiki p c- liminarzc budetowe (jS 4) winny by i:' dane na wymienione okresy.

7. Wydatki osobowe, t. j. place wszystkich pracownikw szkoy, winry bv obliczone wedug przepisw, obow-zui.- cych w szkoach pastwowych, a mianowicie.

a) ustawy z dnia 13 ipca 1920 .. (Oz

Ust. Rzp. P. Nr. 65 i z dnia 31 lipca 1900 r., poz 429 i 433),

b) rozporzdze Rady Ministrw z dnia 5 sierpnia 1920 r. (Dz. Ust. Rzp. P. z dnia 14 sierpnia 1920 r. Nr. 77, poz, 520 i 521),

c) rozporzdzenia Prezydenta Ministrw, Ministra Skarbu, Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego i Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 25 padziernika 1920 r. (Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 103 z dnia 12 listopada 1920 r., poz. 688),

d) uzupenienia rozporzdzenia z dnia 25 padziernika 1920 r. (Dz. Urz. Min. W. R. i O. P. Nr. 1 (44) z dnia 15 stycznia 1921 r., poz. 9),

e) rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 15 listopada 1920 r .(Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 118 z dnia 23 grudnia 1920 r poz. 781),

f) ustawy z dnia 18 marca 1921 r. (Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 30 z dnia 6 kwietnia 1921 r., poz. 175),

g) rozporzdzenia Prezydenta Ministrw, Ministra Skarbu, Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego i Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 23 maja 1921 r. (Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 52 z dnia 25 czew- ca 1921 r., poz. 324).

8. Opierajc si na przepisach, podanych w 7, Zarzdy szk prywatnych obliczaj wynagrodzenia pracownikw poszczeglnych kategoryj, jak nastpuje:

a) dyrektorzy (przeoone) otrzymuj pace cile wedug ustaw: z dnia 13 lipca 1920 r. (Dz. Ust. Rzp. P. z dnia 31 sierpnia 1920 r. Nr. 65, poz 433 i z dnia 18 marca 1921 r. (Dz. Ust. Rzp. P. z dnia 6 kwietnia 1921 r. Nr. 30, poz. 175).

b) paca nauczyciela za 1 godzin tygodniow lekcyj i innych zaj, przewidzianych ustaw z dnia 13 lipca 1920 r. (Dz. Ust. Rzp. P. z dnia 31 lipca 1921 r. Nr. 65, poz. 433), wynosi miesicznie 1/18, 120 i 124 (zalenie od grupy, do ktrej wedug wymienionej wyej ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. naley przedmiot nauczania lub inne zajcie) kadorazowego miesicznego wynagrodzenia etatowego nauczyciela gimnazjum pastwowego;

c) lekarze szkolni, dentyci, sekretarze i woni pobieraj pace wedug ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. (Dz. Ust. Rzp. P. z dnia 31 lipca 1920 r., poz.

429), a mianowicie: lekarze wedug IX stopnia subowego, dentyci i sekretarze wedug X stopnia urzdnikw pastwowych, woni wedug III stopnia niszych funkcjonarjuszw pastwowych;

d) waciciel(ka) szkoy, nie pobieraj- cy (a) wynagrodzenia z tytuu pracy kierowniczej, nauczycielskiej ub administracyjnej, moe najwyej pobiera takie wynagrodzenie, jakieby pobicra(a) jako nauczyciel(ka) eta- towy(a) za 20 godzin lekcyj II grupy przedmiotw. czne wynagrodzenie waciciela (ki) szkoy, klry(a), nie bdc kierownikiem(czk), zajty(a) jest w szkole nauczycielsk lub administracyjn prac, nie moe by wysze ni wynagrodzenie, jakieby pobiera(a) jako nauczycicl(ka) ela- towy(a) za 36 godzin lekcyj II grupy przedmiotw, Waciciel(ka) szkoy, ktry(a) jest kicrownikiem(czk), pobiera pac wedug punktu ,

przewidziane zgodnie z potrzebami szkoy. Wiksze wydatki, jak np. kapitalny remont i przerbki gmachu, urzdzenia nowych gabinetw, pracowni i t. p. wymagaj zgody Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, wzgldnie Kuratorjum.

11. Wysoko wpisu winna odpowiada kosztom prowadzenia szkoy z zabezpieczeniem ewentualnych strat na niedopa- conych wpisach przez rodzicw, ktrzy z jakichkolwiek powodw nie dotrzymali przyjtych na siebie zobowiza.

Ustanowiona opata wpisowa na pocztku procza moe by podnoszona w cigu procza, zalenie od wzrostu plac pracownikw pastwowych i wzrostu wydatkw rzeczowych.

Podanem jest wszystkie podnoszenia opat wpisowych sprowadzi do czterech w cigu roku (kwartalnych).

0 wysokoci opaty wpisowej i o moliwoci podnoszenia jej w cigu obu proczy Zarzd szkoy winien uprzedzi rodzicw uczniw z pocztkiem roku szkolnego.

12. Od opaty wpisowej winny by zwalniane wycznie dzieci istotnie niezamonych rodzicw. Zwalnianie modziey od opaty wpisowej odbywa si winno dwa razy rocznic: na I procze przed 15 padziernika, na II procze przed 15 lutego. Zwalnianie naley do kompetencji Rady Pedagogicznej w porozumieniu z Rad Opiekucz szkoy i winno by cile protoklo- wane. Zwalnianie moe by cakowite i czciowe. Przy calkowitem zwalnianiu naley szczegln uwag zwrci na dzieci urzdnikw pastwowych i komunalnych, inwali

dw wojennych i nauczycieli szk wszel- kich typw. Od opaty wpisowej mog by zwolnione dzieci, ktre wykazuj dostateczne naog postpy w nauce i przynajmniej dobre sprawowanie, oraz ktrych rodzice (opieka domowa) wnios do szkoy odpowiednie podanie z zaczeniem danych, jakich szkoa wymaga bdzie.

13. Szkoa, korzystajca z zasikw, obowizana jest prowadzi nastpujce ksigi rachunkowe:

a) ksig codziennych dochodw i wydatkw z numerami kwitw,

b) kwitarjusz opat wpisowych i innych dochodw z porzdkowemi numerami kwitw,

c) list pacy wszystkich pracownikw szkoy,

d) ksig kwitw z poczynionych wydatkw z datami i numerami porzdkowemi,

e) kontrol opat wpisowych podug klas z wymienieniem przyznanych zwolnie i numerw kwitw z kwi- tarjusza opat.

Stronice wszystkich ksiek rachunkowych winny by oznaczone kolejnemi liczbami. Segregowanie wydatkw i dochodw odbywa si winno wedug pozycyj, wymienionych w preliminarzu budetawym (wzr Nr. 2).

Zarzdzenie niniejsze obowizuje od roku szkolnego 1921/22.

Warszawa, dnia 22 wrzenia 1921 r. (L. 70 /II).Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia

Publicznego: () T. opuszaski.

I Mn

Zacznik Ns 1do zarzdze Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia 3 padziernika

1921 r. L. 28876/1 i z dnia 22 wrzenia 1921 r. L. 70/11.

WZR 1.

SPRAWOZDANIE FINANSOWE Z A ........................ROK SZKOLNY.

A.

B.

C.

D.

E.

D o c h o d y s z k o l

Uczniowie wpacili

Z a s i k i :

od pastwa

miasta . . . .

.. waciciela szkoy. .

Kola Szkolnego. . .

% d sum w banku .

Wpywy rne .

remanent z

N i e d o b r :

Razem .

y

_____ A ____ A.

W y d a t k i s z k o y

Osobowe:

za lekcje . . .wychowawstwo

,, inne zajcia .

pensje waciciela kierownika lekarza . dentysty . sekretarza suby.

Rzeczowe:

Komorne Opa i wiato Kancelarja. Gospodarcze . Ogoszenia Remont Inwentarz Biblioteka Pomoce naukowe Nieprzewidziane Kasa chorych

Przewyka dochodw nad wydatkami.

Razem

Zacznik NQ 2o zarzdze Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia 3 padziernika

1921 r L. 25876/1 i z dnia 22 wrzenia 1921 r. L- 70/11

WZR 2.

PRELIMINARZ BUDETOWY NA ROK SZKOLNY

D o c h o d y s z k o l

Uczniowie wpac

Z a s i k i:

od miasta........................

waciciela szkoy .

Koa Szkolnego.

y

A.

/0 od sum w banku .

Wpywy rne:

remanent z . . . .

B.

. Niedobr

D

E.

C.

Razem

W y d a t k i s z k o y

Osobowe:

za lekcje . ' . . wychowawstwo inne zajcia . .

pensja waciciela . kierownika . lekarza dentysty . sekretarza . suby .

Rzeczowe:

KomorneOpa i wiato . .Kancelarja Gospodarcze . Ogoszenia Remont . . .Inwentarz . . . .Bibljoteka . , . .Pomoce naukowe . Nieprzewidziane Kasa chorych . .

Przcwyka dochodw nad wydatkami . . .

Razem

Za

czni

k NQ

3

(9Cu.23naN(9frr>2cnaNOncucNU

Or-

_C3CUe9cuu

2cS/JVN

5COo

u>cSr

cu

CJic(9CN>

(9co*CCWNnaC9*NUf9NOna

O*N(Si*Occ;

>-*0J*N

O niemieckiego. Umiejtno rozumienia i tumaczenia autorw, czytanych w szkole redniej, oraz wyraanie si w pimie zupenie poprawnie pod wzgldem gramatycznym.

Znajomo gwnych kierunkw literatury niemieckiej po Reformacji do pocztku wieku XVIII. Dokadna znajomo epoki klasycznej i romantycznej. Orientowanie si w dziejach , kultury niemieckiej. Oparta na lekturze wasnej znajomo kilku dzie najwybitniejszych poetw i prozaikw take z czasw najnowszych. Znajomo budowy wiersza niemieckiego.

36. 6) J e d e n z j z y k w s 1 o- ^w i a s k i c h n o w o y t n y c h wr a z z h i s t o r j l i t e r a t u r y .

a) jako przedmiot gwny:Gruntowne przygotowanie fonetyczne w

zakresie jzyka czeskiego (resp. bugarskie- go, serbsko-chorwackiego, sowackiego, rus- |

*

kiego, biaoruskiego, rosyjskiego) w zestawie* niu z waciwociami wymowy polskiej. Biego w poprawnem posugiwaniu si danym

zykiem w mowie i pimie. Umiejtno nau- :owego objaniania zjawisk jzyka wspczesnego, tudzie gramatyki historycznej jzyka obranego na tle porwnawczem jzyka staro- cerkiewno-sowiaskicgo i polskiego. Umiejtno pewnego i poprawnego przekadania autorw nowszych oraz objaniania tekstw starszych.

Oparta na rozlegej lekturze wasnej znajomo hislorji literatury obranego jzyka od jej pocztku do czasw dzisiejszych. Pogbiona zna)omo arcydzie literackich z okresw dawniejszych i nowszych. Znajomo budowy wiersza utworw dawniejszych i wspczesnych. Znajomo kultury danego narodu sowiaskiego, jego historji i ustroju

astwowego. Znajomo gwnych kierun- w historji literatury polskiej i umiejtno

wizania faktw literatury danego jzyka sowiaskiego i polskiej. Nadto wymaga si od kandydata praktycznej znajomoci jakiego innego jzyka nowoytnego (z wyczeniem sowiaskich) o tyle, by mg korzysta z literatury lego jzyka.

bj jako przedmiot dodatkowy:Znajomo zasad fonetyki obranego j

zyka w zestawieniu z wymow polsk. Znajomo zasad gramatycznych tego jzyka. Poprawne i swobodne uywanie jzyka w mowie. Umiejtno rozumienia i tumaczenia autorw, uywanych w szkole redniej, oraz wyraanie si w pimie zupenie poprawnie pod wzgldem gramatycznym.

Znajomo gwnych kierunkw literatury obranego jzyka. Znajomo kultury tego narodu. Oparta na lekturze wasnej znajomo dzie najwybitniejszych poetw i prozaikw take z czasw najnowszych. Znajomo budowy wiersza obranego jzyka.

37 . 7) H i s t o r j a p o w s z e c h n ai P o l s k i .

a) jako przedmiot gwny:Znajomo faktw w zakresie dziejw Pol

ski i powszechnych ze zrozumieniem zwizkw wewntrznych i zalenoci midzy po- szczeglnemi wydarzeniami. Rozumienie rozwoju pastwowego, spoeczno-gospodarczego i kulturalnego (literackiego i artystycznego) Polski, oraz cywilizowanych narodw staroytnoci, wiekw rednich i wiata nowoytnego. Znajomo geograiji ziem polskich i geografji powszechnej. Umiejtno metodycznego traktowania rde, dotyczcych indywidualnie obranego specjalnego okresu dziejw Polski i powszechnych (interpretacja tekstw). Umiejtno wymienienia najwaniej

szych rde do gwnych dziedzin bada naukowych oraz wskazania ich wartoci. Znajomo szk historycznych w historjo- grafji Polskiej i obcej. Dowody studjw nad wybitniejszemi dzieami historycznemi. Poza- tem powinien kandydat wykaza znajomo jzyka aciskiego i znajomo praktyczn jednego z jzykw nowoytnych.ktry jest kandydatowi niezbdny ze wzgldu na kierunek studjw. Podstawowe wiadomoci w zakresie nauk pomocniczych ze szczeglnem uwzgldnieniem nauki o archiwach i bibliotekach.

b) jako przedmiot dodatkowy:Na dokadnych wiadomociach oparte zro

zumienie najwaniejszych wydarze dziejw powszechnych ze szczeglnem uwzgldnieniem Polski. Znajomo faktw w zakresie historji rozwoju pastwowego i spoecznego cywilizowanych narodw staroytnoci, wiekw rednich i czasw nowoytnych. Dokadna znajomo geograiji powszechnej, a zwaszcza geografji ziem polskich. Dowody przestudiowania kilku nowszych dzie historycznych z pord najwybitniejszych pod wzgldem wartoci naukowej.

38 . 8) G e o g r a f i a z g e o l o g i .aj jako przedmiot gwny:Geografja: zasady geografji matematycz

nej. Dokadna znajomo karty i jej wszechstronnego uycia. Obeznanie si z zasadami techniki kartograficznej. Praktyczne opanowanie najwaniejszych metod geograficznych.

Zasady kosmografji i meteorologii. Dokadna znajomo geografji oglnej na podstawach geologicznych. Przegldowa znajomo geografji regionalnej ze szczeglnem uwzgldnieniem geografji regionalnej Polski.

Znajomo geografji rolin, zwierzt i an tropogeograf ji. Znajomo geografji historycznej i politycznej ze szczeglnem u- wzgldnieniem geografji historycznej i politycznej Polski oraz geografja handlu wiatowego. Rys historji geografji i odkry geograficznych.

Dokadna znajomo literatury geografji Polski i literatury tych nauk, z ktrcmi geografja Polski pozostaje w zwizku; przegldowa znajomo literatury geografji wiatowej.

Gcologja: geologja historyczna: podstawy stratygrafii, podzia historji ziemi, rysy podstawowe flory i fauny kopalnej w poszczeglnych okresach. Oglny rys geologji regionalnej zc szczeglnem uwzgldnieniem geologji Polski. Podstawy petrografii: wiadomoci o kopalniach poytecznych, zc szczeglnem uwzgldnieniem Polski.

Oglne wiadomoci z chemii, fizyki, mineralogii. botaniki i zoologii.

b) jako przedmiot dodatkowy:Podstawy geografii matematycznej i kar

tografii. Geografia fizyczna. Zasady antropo- geografji. Geografja opisowa. Szczegowa znajomo gcografji Polski.

Geologia: rys petrografii: geologja dynamiczna. Geologia historyczna. Rys dziejw ziemi, ze szczeglnem uwzgldnieniem Polski. Kopaliny poyteczne, zwaszcza Polski.

39. 9) M a t e m a t y k a . a| jako przedmiot gwny:Matematyk rozdziela si na dwie czci:

I. matematyk czyst. 11. matematyk stosowan. Wszyscy kandydaci, ktrzy pragn podda si egzaminowi z matematyki, s obowizani zda ca cz pikrwsz oraz obrany przez siebie jeden z przedmiotw czci drugiej.

I. Cz matematyka czysta.Teorja mnogoci. Algebra oglna. Aryt

metyka teoretyczna. Zasady teorii liczb. Analiza matematyczna (teorja funkcji zmiennej, rzeczywistej, oraz zasady zespolonej). Rachunek rniczkowy i cakowy wraz z ich waniejszemi zastosowaniami do geometrji. Elementy teorji rwna rniczkowych wraz z waniejszemi zastosowaniami. Geometrja analityczna (paska i przestrzenna). Geometrja wykrelna i rzutowa. Matematyka elementarna z wyszego stanowiska.

II. cz matematyka stosowana. Mechanika teoretyczna. Rachunek praw

dopodobiestwa wraz z elementami statystyki matematycznej. Astronomia opisowa wraz z elementami sferycznej. Geofizyka,

b) jako przedmiot dodatkowy:Dokadna znajomo matematyki elemen

tarnej. Zasady rachunku rniczkowego i cakowego, arytmetyki teoretycznej, algebry oglnej, geometrji analitycznej.

40. 10) F i z y k a.a) jako przedmiot gwny:Znajomo mechaniki teoretycznej. Doka

dna znajomo fizyki oglnej i teoretycznej oraz najwaniejszych zastosowa technicznych. Znajomo astronomji opisowej i geofizyki. Praktyczna znajomo pomiarw fizycznych. Oglne wiadomoci z chemji nieorganicznej i fizycznej oraz elementw chemji nieorganicznej. Elementy matematyki wyszej.

b) jako przedmiot dodatkowy:Znajomo fizyki dowiadczalnej. Zasa

dnicze wiadomoci z fizyki teoretycznej. Znajomo najwaniejszych pomiarw fizycznych.

41. 11) C h e m j a i m i n e r a l o g i a .a) jako przedmiot gwny:Chemja: dokadna znajomo chemji nie

organicznej, organicznej i fizycznej, oraz encyklopedii technologii chemicznej zarwno nieorganicznej jak organicznej. Znajomo fizyki oglnej (dowiadczalnej) oraz elementw fizyki teoretycznej i matematyki wyszej.

Egzamin z chemji dzieli si na teoretyczny o zakresie powyszym i na praktyczny. Egzamin praktyczny obejmuje zakres analizy chemicznej jakociowej i ilociowej i najwaniejszych pomiarw fizyko - chemicznych; prcz tego ma on wykaza, e kandydat jest biegy w technice laboratoryjnej i wykonywaniu eksperymentw szkolnych.

Mineralogja: krystalograf ja geometryczna i fizyczna. Mineralogja oglna i systematyka mineraw ze szczeglnem uwzgldnieniem skaotwrczych i uytecznych. Fizyczne i chemiczne metody badania mineraw i ska.

Petrografja: skay magnetyczne, osadowe, upki krystaliczne. Znajomo ziem polskich pod wzgldem petrograficznym.

b) jako przedmiot dodatkowy:Oglna znajomo teorji atomistyczno-

drobinowej. Znajomo waniejszych pierwiastkw i ich zwizkw zarwno nieorganicznych jak organicznych, osohliwie majcych znaczenie w yciu codziennem lub w przemyle. Wykazanie praktycznej znajomoci w zakresie prostej analizy jakociowej i techniki laboratoryjnej.

Z mineralogii: podstawy krystalografii.Mineralogja opisowa ze szczeglnem uwzgldnieniem mineraw skaotwrczych i wystpujcych w Polsce.

42. 12) N a u k i b i o l o g i c z n e ,a) jako przedmiot gwny:

Dokadna znajomo zasad systematyki, anatomji, fizjologii, cmbrjologji, ekologji oraz geografji rolin i zwierzt. Znajomo anatomji i fizjologii czowieka. Sprawno laboratoryjna, umiejtno rozpoznawania typowych przedstawicieli fauny i flory krajowej. Zasady biologji i paleontologii. Oglne wiadomoci z fizyki i chemji. Znajomo techniki muzealnej.

b) jako przedmiot dodatkowy:Najwaniejsze wiadomoci z zakresu mor

fologii, fizjologii, systematyki, paleontologii i ekologji rolin i zwierzt oraz ich geograficznego rozmieszczenia ze szczeglnem uwzgldnieniem flory i fauny krajowej. Zasady biologji.

43. 13) F i 1 o z o f j a.Znajomo historji filozofii oraz grunto

wna znajomo tak logiki wraz z metodologi nauk jak i psychologii wraz z jej meto-

darni eksperymentalnemu Znajomo zasadniczych zagadnie teorji poznania, etyki i estetyki. Dokadna znajomo wybitnego autora filozoficznego lub szczegowa znajomo rozwoju historycznego jednego z gwnych zagadnie albo kierunkw filozoficznych, zwizanych z drugim przedmiotem, obranym przez kandydata do egzaminu nauczycielskiego.

P r z e d m i o t y w y c z n i e d o d a t ko we .

44. 14) H i s t o r j a s t a r o y t n a(tylko w poczeniu z filologj klasyczn jako przedmiotem gwnym).

Dokadna znajomo dziejw Grecji i Rzymu oraz znajomo historji bliskiego Wschodu staroytnego. Znajomo rozwoju ustroju, Stosunkw spoecznych i kulturalnych Grecji i Rzymu. Znajomo rde historycznych Grecji i Rzymu, rozwoju hislorjografji staroytnej i elementw epigrafiki.

45. 15) Na u k a o b y w a t e l s k a .Zasadnicze wiadomoci z nauki o spoe

czestwie i o pastwie, z ckonomji i statystyki ze szczeglnem uwzgldnieniem stosunkw w wspczesnej Polsce.

46. 16) W y c h o w a n i e f i z y c z n e .Zasady anatomji i fiziologji czowieka.

Zasady hygjcny i bakterjoolgji, tudzie zasady ratownictwa w nagych przypadkach. Znajomo systemu gimnastyki oraz zabaw i gier ruchowych i umiejtno w ich prowadzeniu.

47. 1 7 ) R y s u n k i z h i s l o r j s z t u k p l a s t y c z n y c h .

Biego w przedstawianiu za pomoc rysunku natury martwej i ywej tak z pamici jak i z modelu; zdolnoci plastycznego przedstawienia form prostych. Znajomo zasad sztuki dekoracyjnej i ornamentyki. Znajomo perspektywy. Pewno i biego w rysunku konstrukcyjnym. Praktyczna znajomo modelowania.

Znajomo rozwoju europejskiej sztuki plastycznej w staroytnoci greckiej i rzymskiej i w dalszych epokach do wieku XIX wcznie z dokladnem uwzgldnieniem sztuki plastycznej w Polsce.

48. 18) M u z y k a z h i s t o r j m u-z y k i.

Oglna znajomo historji muzyki i wyczerpujce zaznajomienie si z nauk har- monji. Umiejtno gry na skrzypcach lub fortepianie, lub harmonjum, tudzie znajomo techniki gry na innych instrumentach umiejtno prowadzenia nauki piewu solowego i chralnego.

49. 19) R o b o t y r c z n e .Kandydat winien wykaza: znajomo te

oretyczn gwnych systemw robt rcznych (slojd szwedzki i duski, system angielski), praktyczn znajomo modelowania z gliny oraz slojdu papierowego, tekturowego, drzewnego i metalowego, jak rwnie umiejtno wykonywania najprostszych robt ze szka; umiejtno projektowania i konstruowania prostych przyrzdw fizycznych; dokadne zrozumienie zwizku midzy nauk robt rcznych a innymi przedmiotami nauczania w szkole redniej (rysunki, matematyka, nauki przyrodnicze) oraz roli robt rcznych w szkole pracy; znajomo hj- storji robt rcznych w szkoach rednich Europy zachodniej I Stanw Zjednoczonych.

VI. WYMAGANIA RZECZOWE PRZY EGZAMINIE PEDAGOGICZNYM.

50. Z dziedziny nauk filozoficznych winien kady kandydat na nauczyciela szk rednich wykaza si znajomoci psycholo- gji, logiki wraz z metodologj nauk, z ktrych skada egzamin naukowy, tudzie znajomoci rozwoju naiwanieszych kierunkw i problemw filozoficznych.

51. Kandydaci, ktrzy przy egzaminie naukowym zdawali filozofj, s przy egzaminie pedagogicznym uwolnieni od zdawania tego przedmiotu.

52. Z dziedziny pedagogiki winien kandydat wykaza przy egzaminie: znajomo rozwoju fizycznego i psychicznego czowieka zwaszcza w wieku modocianym, znajomo hygjeny' ze szczeglnem uwzgldnieniem hygjeny wieku dziecicego i modzieczego oraz hygjeny szkolnej, znajomo pedagogiki i dydaktyki oglnej, znajomo historji pedagogiki (teorji wychowania, nauczania i organizacji szkolnictwa ze szczeglnem uwzgldnieniem szkolnictwa w Polsce); kandydat winien zna gruntownie jedno z< wybitnych naukowych dziel pedagogicznych.

53. Kandydat chccy uzyska kwalifikacj do nauczania pedagogiki w seminariach nauczycielskich, winien w miejsce okrelonego w paragrafie 52, zda obszerniejszy egzamin z pedagogiki wedug nastpujcego programu: Znajomo rozwoju ideaw wychowawczych i zrozumienie ich zalenoci od stosunkw narodowociowych, spoecznych, kulturalnych i filozoficznych prdw umysowych; znajomo historji wychowania ze szczeglnem uwzgldnieniem Polski i czasw nowszych; dokadna znajomo wybitnego autora pedagogicznego lub historyczne

go rozwoju jednego z waniejszych zagadnie z dziejw pedagogiki; organizacja szkolnictwa w gwnych krajach europejskich, a zwaszcza w Polsce; nowe prdy w wychowaniu wsplczesncm.

Filozoficzne podstawy pedagoki i dydaktyki oraz stosunek jej do psychologji, etyki i socjologji. Znajomo psychologii, zasady logiki, zarys historji filozofji. Znajomo waniejszych zagadnie pedagogiki oglnej i dydaktyki oglnej z uwzgldnieniem nowszych kierunkw.

Na podstawie psychologji oglnej znajomo psychologji wieku dziecicego i modzieczego i znajomo psychologicznej techniki eksperymentalnej. Hygjena ze szczcgl- nem uwzgldnieniem hygjeny wieku dziecicego i modzieczego, oraz hygjeny szkolnej.

$ 54. Kady kandydat winien wykaza dokadn znajomo dydaktyki przedmiotw swego egzaminu naukowego i umiejtno prowadzenia szkolnych bibljotek, w zakresie za przedmiotw eksperymentalnych sprawno w technice laboratoryjnej i umiejtno prowadzenia szkolnych gabinetw i pracowni fizycznych, chemicznych i t. p.

5 55. Kandydat winien przeprowadzi w szkole lekcj prbn. W wyjtkowych wypadkach (jeli np. kandydat wykazuje si z pomylnym wynikiem praktyk pedagogiczn w- szkole redniej) moe Komisja egzaminu pedagogicznego zwolni kandydata od lekcji prbnej.

56. Podczas egzaminu pedagogicznego winien kandydat wykaza zupene opanowanie w praktyce jzyka polskiego i jzyka wykadowego, o ile ten ostatni nie jest jzykiem polskim; w tym kierunku nie zadaje si kandydatowi osobnych pyta, ale wszyscy egzaminatorowie zwracaj uwag i wsplnie oceniaj poprawno wyraenia si kandydata.

VII. PRZEPISY PRZEJCIOWE.

57. Rozporzdzenie niniejsze wchodzi w ycie z dniem ogoszenia,rwnoczenie trac moc wszelkie dotychczasowe przepisy, odnoszce si do spraw uregulowanych ni- niejszem rozporzdzeniem. Osoby jednak, ktre przed tym dniem zostay dopuszczone do egzaminu na nauczyciela szk rednich, mog owiadczy, e pragn by egzaminowane wedle przepisw dotychczasowych. Mog to rwnie owiadczy w podaniach o dopuszczenie do egzaminu, osoby studiujce na wydziaach filozoficznych przynajmniej od pocztku roku szkolnego 1919/20,

0 ile podania te zostan wniesione przed kocem roku kalendarzowego 1922. W obu tych wyjtkowych wypadkach stosowa si do nich bd przepisy obowizujce dotychczas w Komisjach egzaminacyjnych: lwowskiej i krakowskiej, o ile zdadz wedug tych przepisw peny egzamin nie pniej ni w roku 1924.

Warszawa, dnia 1 listopada 1920 r. Nr. 8378IV 20 Minister Wyzna Religijnych1 Owiecenia Publicznego; () M. Rataj.

2.ROZPORZDZENIE

Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego w sprawie uproszczonych egzaminw pastwowych na nauczycieli szkl rednich, oglnoksztaccych i seminarjw

nauczycielskich.

(Dz. U. W. R. i O. P. Nr. 16 poz. 156 z 1922).

I. P r z e p i s y o g l n e . 1. Ustanawia si na czas do koca ro

ku 1928 uproszczone egzaminy pastwowe na nauczycieli szk rednich, oglnoksztal- czcych i seminarjw nauczycielskich, przeznaczone wycznie dla nauczycieli czynnych przed kocem 1921 r. w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich.

2. Warunki dopuszczenia do egzaminu s nastpujce:

a) obywatelstwo polskie.b) ukoczenie szkoy redniej oglno

ksztaccej lub seminarjum nauczycielskiego,

c) trzyletnia praktyka nauczycielska w szkole redniej oglnoksztaccej lub seminarjum nauczycielskiem, w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniowo. uznana przez Ministra W yzna Religijnych i Owiecenia Publicznego za zadawalajc, a odbyta przed kocem sierpnia 1922 r.

d) ukoczenie przed kocem sierpnia 1922 r. 25 lat ycia.

W wypadkach wyjtkowych Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe dopuci do egzaminu kandydata, nic czynicego zado jednemu z warunkw, wymienionych pod o, b, lub d.

3. Podanie o dopuszczenie do egzaminu wnosi si na pimie do Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego. W podaniu naley wymieni przedmioty egzaminu oraz doczy yciorys, metryk urodzc-

nia, dowd obywatelstwa polskiego, wiadectwo ukoczenia szkoy redniej, wiadectwo odbytej praktyki szkolnej, fotografj i opat w wysokoci, ustalonej przez Ministerstwo. Mog by rwnie doczone wiadectwa ze studjw w wyszym zakadzie naukowym oraz kollokwjw, odbytych na kursach wakacyjnych.

fj 4. 0 dopuszczeniu do egzaminu rozstrzyga Minister Wyzna Religijnych i 0 - wiecenia Publicznego.

5. Dokumenty osobiste dopuszczonego kandydata wraz z decyzj o dopuszczeniu Ministerstwo Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego przesya Komisji egzaminacyjnej. w ktrej przechowaniu pozostaj a do chwili wydania wiadectwa lub odstpienia kandydatw od egzaminu.

6. Egzamin dzieli si na dwie czci:a) egzamin pimienny,b) egzamin ustny.

II. K o m i s j e e g z a m i n a c y j n e .

tj 7. Uproszczone egzaminy pastwowe na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich odbywaj si przed Komisj Egzaminacyjn, powoan w tym celu do ycia przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego.

8. W egzaminie bior udzia pod przewodnictwem prezesa Komisji lub jego zastpcy dwaj egzaminatorowie. Te trzy osoby stanowi Podkomisj do danego przedmiotu. Do kadej podkomisji egzaminacyjnej, przeprowadzajcej ustny egzamin uproszczony z danego przedmiotu, Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe delegowa swojego przedstawiciela.

III. P r z e d m i o t y i p r z e b i e g e g z a m i n u .

9. Kandydaci obieraj jako przedmiot, z ktrego pragn uzyska kwalifikacj nauczycielsk, jeden lub wicej z nastpujcych przedmiotw: 1) jzyk polski wraz z historj literatury, 2) jzyk aciski. 3) jzyk francuski, 4) jzyk angielski, 5) jzyk niemiecki, 6) historj, 7) geografja, 8) geologja z mineralogi, 9) matematyka, 10) fizyka, 11) che- raja, 12) nauki biologiczne, 13) rysunki, 14) piew i muzyka, 15) wychowanie fizyczne, 16) roboty rczne.

S 10. Egzamin pimienny ma stwierdzi, i kandydat w zakresie zadanego tematu posiada wystarczajce wiadomoci, e potrafi je samodzielnie zastosowa przy opraco

waniu tematu, oraz e umie swe myli jasno, cile i poprawnie wyraa.

11. Egzamin pimienny odbywa si pod cisym nadzorem i obejmuje jeden temat, wybrany przez kandydata z pord dwch przedstawionych przez Komisj. Na opracowanie tematu przeznacza si 5 godzin. Pimienne opracowanie z przedmotu przyrodniczego moe by zastpione przez zadanie praktyczne w pracowni. Przy wypracowaniu pimiennem, wzgldnie praktycz- nem zadaniu, wolno uywa tylko rodkw pomocniczych, wskazanych przez Komisj. Przekroczenie lego zakazu pociga za sob usunicie kandydata od zdawania egzaminu w danym terminie.

12. 0 dopuszczeniu do egzaminu ustnego decyduje podkomisja danego przedmiotu na podstawie wyniku egzaminu pimiennego.

13. W razie dopuszczenia, egzamin ustny kadego kandydata musi si odby w caoci w tym samym okresie egzaminacyjnym i przed t sam Komisj, co egzamin pimienny.

$ 14. Kady kandydat, ktry nie zdaje egzaminu z jz. francuskiego. angielskiego ub niemieckiego winien podczas egzaminu ustnego z obranego przez siebie przedmiotu wykaza, e jest zdolny rozumie dziea naukowe ze swej specjalnoci, pisane w jednym z wymienionych jzykw lub w jzyku woskim.

15. Kandydaci, ktrzy nie ukoczyli polskiej szkoy redniej lub seminarjum nauczycielskiego, winni na egzaminie ustnym wykaza, e wadaj poprawnie jzykiem polskim oraz zda osobny egzamin z podstawowych wiadomoci literatury, z historji i geografji Polski. Komisja moe jednak "W poszczeglnych wypadkach zwolni kandydata z tego egzaminu.

16. Egzamin ustny trwa najwyej dwie godziny.

17. Z przebiegu egzaminu prowadzi si protok, ktry podpisuje przewodniczcy i egzaminatorowie. Decyzja, przy ktrej uwzgldnia si wyniki zarwno egzaminu pimiennego, jak i ustnego, zapada w kadej podkomisji wikszoci gosw.

18. Decyzj (wynik) ogasza si kandydatowi zaraz po egzaminie.

19. W razie ujemnego wyniku egzaminu kandydat moe zgosi si ponownie do egzaminu nie wczeniej ni po upywie czasu przez Komisj wyznaczonego, a w kadym razie przed upywem okresu ustanowionego w 1 niniejszego rozporzdzenia.

20. Zgaszajc si do ponownego egza

minu, kandydat winien wnie ponownie przepisan opat.

21. Przebieg egzaminu uproszczonego z rysunkw, piewu z muzyk, wychowania fizycznego i pracy rcznej ustal osobne rozporzdzenia.

22. Zakres wymaga z poszczeglnych przedmiotw przy egzaminie uproszczonym ustali osobne rozporzdzenie.

IV. w i a d e c t w a z e g z a m i n u . 23. Kandydat, ktry zda pomylnie

uproszczony egzamin pastwowy otrzymuje dyplom na nauczyciela szkl rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich.

24. Dyplom skada si z czterech czci:

W czci pierwszej wiadectwo podaje nastpujce dane, dotyczce kandydata: imi i nazwisko, miejsce, dzie, miesic i rok urodzenia, wyznanie, dotychcasowy przebieg studjw rednich i wyszych oraz dat i liczb rozporzdzenia Ministerstwa Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego, moc ktrego kandydat zosta dopuszczony do egzaminu. Nastpnie naley wymieni przedmioty, z ktrych kandydat zgosi si do egzaminu.

W czci drugiej przytoczy naley temat wypracowania pimiennego, wzgldnie pracy praktycznej pra jego ocen. Nastpnie naley przedstawi przebieg egzaminu ustnego wraz z ocen wyniku, wyraon w jednym ze stopni: bardzo dobrze, dobrze, dostatecznie. Przyczem naley poda imiennie przewodniczcego i egzaminatorw.

W czci trzeciej winna by wyraona ocena wadania przez kandydata jzykiem polskim oraz jzykiem obcym w zakresie okrelonym w 14, ewentualnie take wyniki egzaminu z podstawowych wiadomoci z literatury, historji i gcografji Polski.

W czci czwartej, w zamykajcem cae wiadectwo orzeczeniu naley stwierdzi, e kandydat (imi i nazwisko) ma prawo nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminariach nauczycielskich (wymieni przedmiot) z jzykiem wykadowym (wymieni jzyk).

wiadectwo winno by podpisane przez prezesa Komisji lub jego zastpc, tudzie przez dwch przynajmniej egzaminatorw i opatrzone pieczci urzdow Komisji.

wiadectwo nosi dat dnia, w ktrym egzamin zosta ukoczony.

Warszawa, dnia 14 kwietnia 1922 r. Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego: () w z. T. opuszaski.

USTAWAz dnia 26 wrzenia 1922 r.

dotyczca kwalifikacji zawodowych do nauczania w szkoach radnich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycialakich pastwo

wych i prywatnych.

(Dz. U. M. W. R. i O. P. Nr. 30 z roku 1922 poz. 370).

Art. 1. Kwalifikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich posiada tylko ta osoba, ktra zdaa egzamin pastwowy na nauczyciela szkl rednich, ustanowiony rozporzdzeniem Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego.

Art. 2. Szczeglne kwalifikacje zawodowe do nauczania rcligji w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich oraz sposb ich uzyskania okreli Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego w porozumieniu z wlaciwemi wadzami kocielnemi.

Art. 3. Nauczycielem szkoy redniej oglnoksztaccej lub seminarium nauczycielskiego moe by tylko osoba, posiadajca kwalifikacje zawodowe, wymienione w art. 1. lub 2. Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe dopuci do nauczania osob, nieposiadajc takich kwa- lifikacyj, jednak na okres nie duszy, ni 4-letni.

Art. 4. Nauczyciel szkoy redniej oglnoksztaccej lub seminarium nauczycielskiego moe udziela nauki przedmiotw, nie objtych jego kwalifikacj, tylko za zgod kuratora okrgu szkolnego.

Postanowienia przejciowe.

Art. S. Za posiadajce kwalifikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich uwaa si rwnie:

a) osoby, posiadajce wiadectwa egzaminu nauczycielskiego, wydane przed 1 listopada 1918 r. przez b. austrjac- kie komisje egzaminacyjne dla kandydatw na nauczycieli szk rednich lub komisje egzaminacyjne dla kandydatw na nauczycieli rysunkw odrcznych i dla kandydatw na nauczycieli gimnastyki w szkoach rednich, a w czasie od 1 listopada 1918 r. do dnia 1 wrzenia 1921

r. przez takie komisje w Krakowie i Lwowie;

b) osoby, posiadajce wiadectwa egzaminu nauczycielskiego, wydane przed 1 listopada 1918 r. przez b. auslrjackie komisje egzaminacyjne dla nauczycieli muzyki, a w czasie od 1 listopada 1918 roku do chwili wejcia w ycie niniejszej ustawy przez tak komisj we Lwowie, oraz osoby, ktre a do tej chwili uzyskay pene dyplomy z ukoczenia konserwatorium warszawskiego, lwowskiego, wyszej szkoy muzycznej im. Fr. Chopina przy Towarzystwie Muzeum w Warszawie, lub dyplomy ukoczenia konserwatoriw zagranicznych, uznanych przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego za rwnorzdne, i odbyy przynajmniej 2-lelni, przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego uznan za zadowalajc, praktyk szkoln;

c) osoby, posiadajce wiadectwa egzaminu nauczycielskiego, wydane przed 11 lipca 1919 r. przez pruskie ..Wissenschaftliche Priifungskommis- sionen", oraz osoby, posiadajce wiadectwa, wydane w czasie od 11 lipca 1919 r. do 1 padziernika 1921 r. przez komisj egzaminacyjn na nauczycieli szkl rednich, utworzon w Poznaniu rozporzdzeniem Naczelnej Rady Ludowej:

d) osoby, posiadajce wydane przed 1 padziernika 1917 r. wiadectwa pastwowe rosyjskie uczilicla gim- nazji", wyszawo domaszniawo nastawnika" lub domaszniawo nastawnika", wzgldnie uczilicla", te ostatnie o ile ich waciciele posiadaj sludja wyzsze:

e) osoby, posiadajce dyplomy na nauczyciela szkl rednich, wydane przed wejciem w ycie niniejszej ustawy przez pastwowe komisje egzaminacyjne dla kandydatw na nauczycieli szkl rednich powoane przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego;

f) osoby, posiadajce dyplomy ukoczenia kursu naukowego lub pedagogicznego, lub te studjum pedagogicznego, wydane przed wejciem w ycie niniejszej ustawy przez pastwow komisj egzaminacyjn przy przy Pastwowym Instytucie Pedagogicznym w Warszawie;

g) osoby, posiadajce wiadectwa 1 stopnia na nauczyciela rysunku i modelowania, wydane przed 1 czerwca 1921 r. na zasadzie statutu tymczasowego Krlewsko - Polskich Kursw Pedagogicznych dla nauczycieli rysunku w Warszawie z dnia 19 wrzenia 1918 r oraz osoby, posiadajce dyplomy ukoczenia pastwowych kursw pedagogicznych dla nauczania rysunkw w Warszawie, wydane w czasie od 1 czerwca 1921 r. do chwili wejcia w ycie niniejszej ustawy;

h) osoby, posiadajce wiadectwa egzaminu, uprawniajce do prowadzenia wicze cielesnych w szkoach pastwowych powszechnych, rednich i seminariach nauczycielskich, wydane przed wejciem w ycie niniejszej ustawy na podstawie statutu pastwowych kursw wychowania fizycznego, zatwierdzonego przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia 14 wrzenia 1921 r. (Dz. Urz. Min. W. R. i 0. P. Nr. 17, poz. 175) oraz na podstawie rozpodzenia Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia 29 marca 1922 r. w sprawie programw i egzaminw kocowych na pastwowych kursach wychowania fizycznego (Dz. Urz. Min. \X. R. i 0. P. Nr. 16, poz. 155):

i) osoby, posiadajce wiadectwa, upowaniajce do nauczania slojdu w seminariach. szkoach rednich i powszechnych, wydane przed wejciem w ycie niniejszej ustawy na podstawie oklnika Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dn. 13 marca 1920 r. (Dz. Urz. Min. W. R. i O. P. Nr. 11. poz. 79);

j) osoby, ktre przed wejciem w ycie niniejszej ustawy uzyskay doktorat lub dyplom ukoczenia z egzaminem studjw wyszych oraz odbyy przynajmniej 2-letni. przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego uznan za zadowalajc, praktyk szkoln nauczycielsk w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniwo;

k) nauczycieli, ktrym przyznano prawo pobierania dodatku za studja wysze na mocy art. 15 ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. o uposaeniu nauczycieli i dyrektorw pastwowych szkl rednich oglnoksztaccych,

seminarjw nauczycielskich, prepa- rand oraz wizylalorw szk (Dz. Usl. Rzp. P. Nr. 65, poz. 433) oraz w myl art. 17 rozporzdzenia Prezydenta Ministrw, Ministra Skarbu. Ministra Wyzna Religijnych i O- wicccnia Publicznego i Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 25 padziernika 1920 r. w celu wykonania ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. o

( uposaeniu nauczycieli, dyrektorw nastwowych szk rednich oglnoksztaccych, seminarjw nauczycielskich i preparand. oraz wizylalorw (Dz. Ust. Rzp. P. Nr. 103, poz. 688).

Art. 6. Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe uzna za posiadajcych kwalifikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminariach nauczycielskich:

a) nauczycieli czynnych, ktrzy przed untywem 1921 r. ukoczyli 30 lat ycia, odbyli sze semestrw studjw wyszych w charakterze studentw oraz 5-letni praktyk nauczycielsk. z czego conajmniej 2 lata w szkoach rednich .ognoksztalccych lub seminarjach nauczycielskich w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniowo jeli uzna 1) praktyk za zadowalajc, 2) studja wysze za dostatecznie udowodnione wiadectwami prac seminaryjnych lub laboratoryjnych, egzaminw procznych i t. p.

b) nauczycieli czynnych, ktrzy cho nie mog si wykaza studjami wy- szemi w zakresie, wskazanym w punkcie a), czyni jednak zado wymienionym lam innym warunkom, jeli uzna ich prac naukow lub pedagogiczn za wybitn;

c) nauczycieli czynnych, ktrzy przed upywem 1921 r. ukoczyli przynajmniej 45 lal ycia oraz 12 lat pracy szkolnej nauczycielskiej w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniowo, z czego conajmniej 5 lat w szkoach rednich oglnoksztaccych lub seminarjach nauczycielskich, jeli uzna prac t za owocn.

Art. 7. Nauczyciele szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich czynni przed kocem 1921 r., ktrzy a) maj skoczon szkol redni oglnoksztacc lub seminarium nauczycielskie, b) przed kocem sierpnia 1921 r. ukoczyli 25 lat ycia oraz c) przed t dat odbyli 3 lata szkolnej

praktyki nauczycielskiej, uznanej przez Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego za zadowalajc, w wymiarze co- najmnicj 14 godzin tygodniowo, z czego co- najmnicj dwa lata w szkole redniej oglnoksztaccej lub w seminar juin nauczyciel- skiem, jakote nauczyciele czynni w szkoach rednich oglnoksztaccych, seminarjach nauczycielskich lub w szkoach powszechnych przed kocem 1921 r., ktrzy czyni zado warunkom, wymienionym poda) i b), a nadto przed upywem 1928 r. wyka si conajmniej 3-lelni praktyk nauczycielsk w szkole redniej oglnoksztaccej lub w seminarium nauczycielskicm w wymiarze przynajmniej 14 godzin tygodniowo, jeli Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego t ich praktyk uzna za wybitn, mog uzyska kwalfikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich przez zdanie przed kocem roku 1928 uproszczonego egzaminu pastwowego na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich, ustanowionego rozporzdzeniem Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego. W wyjtkowych Wypadkach moe Minister dopuci do egzaminu uproszczonego kandydata, niespelniajcego jednego z dwch pierwszych warunkw.

Art. 8. Osobom, ktre uzyskuj kwalifikacj zawodow do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich na zasadzie art. 6, dalej tym z pord osb, wymienionym w art. 5 lit. a),b) , c). d), ktrych oryginalne dyplomy nauczycielskie (wiadectwa egzaminu nauczycielskiego) zostay wystawione w jzyku nie polskim. wreszcie lym z pord osb, wymienionych w art. 5 lit. j). k), ktre nie posiadaj wcale dyplomw nauczycielskich, Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego wyda dyplomy na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich.

Art. 9. Osoby, ktre w sposb, okrelony artykuem 7, uzyskaj kwalifikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich, otrzymuj dyplomy na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich od odnonej komisji egzami- nacy |ne j.

Arl. 10. Osoby, ktre na podstawie art. 5 i w myl art. 8 pragn uzyska dyplomy na nauczycieli szkl rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich, oraz oso-

by, ktre na podstawie art. 6 i w myl art. 8 uzyska pragn kwalifikacje zawodowe i dyplomy na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i scminarjw nauczycielskich, winny w przecigu roku, od chwili wejcia w ycie niniejszej ustawy, wnie do Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego odpowiednio udokumentowane podanie. Osoby, ktre do powyszego terminu poda nie wnios, trac prawo, przewidziane artykuami 5, 6 i 8.

Wyjtek moe Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego uczyni dla repatrjantw, przeduajc powyszy termin nie duej jednak, ni 1 do 2 lat.

Art. 11. Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego moe ograniczy przyznawane na podstawie art. 6 kwalifikacje zawodowe do prawa nauczania w klasach niszych szk rednich oglnoksztaccych.

Art. 12. Postanowienia art. 3 nie odnosz si do nauczycieli czynnych w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich przed wejciem w ycic niniejszej ustawy. Nauczyciele ci, jeli nic posiadaj kwaliiikacyj zawodowych do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich, a nie postaraj si o ich nabycie przed kocem roku 1928, trac prawo nauczania w tych szkoach.

Art. 13. Przez studja wysze, wymienione w art. 5 i 6, rozumie naley studja, uprawniajce do pobierania dodatkw za studja wysze w myl art. 4 ustawy z dnia 13 lopca 1920 r. o uposaeniu urzdnikw i niszych funkcjonarjuszw pastwowych (Dz. U. R. P. Nr. 65, poz. 429) i rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 27 lutego 1922 r. w tym przedmiocie (Dz. U. R. P. Nr. 22, poz. 183).

Art. 14. Wykonanie niniejszej ustawy powierza si Ministrowi Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego.

Art. 15. Ustawa niniejsza wchodzi w ycie z dniem jej ogoszenia.

(Dz. Ust. Rz. P. z dnia 25 padziernika 1922 r. Nr. 90. p. 828).

Marszaek () Trmpczyski.Prezydent Ministrw Juljan Nowak.

Minister Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego () Dr. Kumaniecki.

ROZPORZDZENIE

Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego w sprawie ustawy z dnia 26 wrzenia 1922 r., dotyczcej kwalifikacji zawodowych do nanczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczyciel

skich pastw, i prywatnych.(Dz. U. Rzp. P. Nr. 90, poz. 828).

Do art. 1 i 2. 1. W sprawie ustanowienia egzaminw

pastwowych, przewidzianych temi artykuami, wydane zostan osobne rozporzdzenia.

Do art. 3. 2. Osoba, nie posiadajca kwalifika-

cyj. okrelonych ustaw i wydanemi na jej podstawie rozporzdzeniami Ministra W. R. i O. P., o ile przed 25 padziernika 1922 r. nie bya czynna jako nauczyciel w szkoach rednich oglnoksztaccych lub seminarjach nauczycielskich, a chce spenia funkcje nauczycielskie w pastwowych lub prywatnych szkoach wyej wymienionych kategoryj, podlega nastpujcym przepisom:

a) jeli rozpocza lub rozpocznie prac nauczycielsk w pastwowych lub prywatnych szkoach rednich oglnoksztaccych lub seminarjach nauczycielskich w czasie od 25 padziernika 1922 do 30 czerwca 1923 wcznie, winna wnie bezzwocznie za porednictwem dyrekcji szkoy podanie do waciwego Kuratora Okr. Szk. o dopuszczenie jej do nauczania w myl art. 3 ustawy;

b) jeli ma rozpocz po 30 czerwca 1923 r. prac nauczycielsk w wymienionych pod a) szkoach, winna wnie takie podanie, przed poczynieniem stara o mianowanie jej w szkoach pastwowych, wzgldnie przed zawarciem umowy ze szko prywatn wprost do Kuratorjum Okrgu Szkolnego, w ktrym chce pracowa.

Do podania, w ktrcm naley wymieni przedmioty nauki, jakich zamierza udziela, doczy ma yciorys, metryk urodzenia oraz dowody studjw i ewentualnie praktyki nauczycielskiej.

Kurator przesya podanie wraz ze swym wnioskiem do Ministerstwa W. R. i O. P, Wniosek winien wymienia imi i nazwisko kandydata, miejsce i dat jego urodzenia, przedmioty i jzyk wykadowy, w ktrym moe naucza, oraz terytorjum, wzgldnie szko, i okres czasu (dat pocztkow i kocow), na ktre pozwolenie ma by wane. Wniosek powyszy przedstawia Kurator osobnem pismem w dwch egzemplarzach.

O decyzji Minislra Kurator zawiadamia interesowanego na pimie wedug zamieszczonego poniej wzoru (Wzr A).

Podania o zezwolenie na nauczanie, wnioski Kuratora O. S., oraz to zezwolenie, winny by odrbne od ewentualnych poda o posady w szkoach pastwowych, wnioskw Kuratora w tej sprawie, oraz dekretw nominacyjnych.

Jeeli osoba, ktra otrzymaa pozwolenie na nauczanie w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich na pewien okres czasu, pozwolenia tego nie wyzyskaa zupenie lub czciowo, moe wnie podanie o odpowiednie przeduenie powyszego okresu. Przy wnoszeniu i zaatwianiu tych poda obowizuj powyej podane przepisy.

3. Dyrekcja prywatnej szkoy redniej 'Oglnoksztaccej lub seminarjum nauczycielskiego nie ma prawa zatrudnia nauczyciela, nleposiadajcego kwalifikacyj, okrelonych ustaw i wydanemi na jej podstawie rozporzdzeniami, ktry nie by czynny w szkole redniej oglnoksztaccej lub seminarjum nauczycielskiem przed 25 padziernika 1922 r o ile nie uzyska zezwolenia Ministra W. R. i 0. P. Takiej osobie moe dyrekcja szkoy powierzy tymczasowe nauczanie tylko w szczeglnie wyjtkowych wypadkach, uzasadnionych koniecznociami szkolnemi i niemonoci wczeniejszego wystpienia o pozwolenie na nauczanie, i to tylko wwczas, jeli osoba ta podanie o pozwolenie ju wniosa; o takiem prowizorycznem zatrudnieniu winna Dyrekcja szkoy bezzwocznie zawiadomi Kuratorjum. Dyrekcje szk s odpowiedzialne za cise przestrzeganie powyszego przepisu.

Do art. 5b.$ 4. Osoba, ktra przed 25.X.1922 uzy

skaa peny dyplom z ukoczenia Konserwatorium muzycznego warszawskiego lub lwowskiego, albo wyszej szkoy muzycznej im. Fr. Chopina przy Tow. Muz. w warszawie, lub nakoniec dyplom ukoczenia jednego z Konserwatoriw wzgldnie innych rwnowanych muzycznych uczelni zagranicznych, oraz odbya przed powyszym terminem przynajmniej dwuletni praktyk szkoln, winna wnie przed 25 padziernika 1923 r. do Ministerstwa W. R. i O. P. podanie o uznanie jej za posiadajc kwalifikacje zawodowe do nauczania w szkoach rednich oglnoksztaccych i seminarjach nauczycielskich.

Podanie winno by wniesione i udokumentowane w sposb okrelony $ 10 niniejszego rozporzdzenia.

Do art. 5 lit. b, j, art. 7, i art. 10. 5. Dowody praktyki szkolnej stanowi

zawiadczenia dyrekcyj szkl, w ktrych pracowa ubiegajcy si o uznanie kwalifikacyj. Zawiadczenia winny podawa dokadnie okres pracy nauczycielskiej w danych szkoach, wymiar godzin tygodniowych w kadym okresie, oraz ocen wartoci tej pracy.

Do art. 5 i.S 6. Jako osoby, posiadajce wiadec

twa, upowaniajce do nauczania sljdu w seminarjach, szkoach rednich i powszechnych, wydane przed 25.X. 1922 na podstawie oklnika Ministra Wyzna Religijnych i Owiecenia Publicznego z dnia 23 marca 1920 r., w rozumieniu art. 5 punktu i) ustawy uwaa si rwnie osoby, posiadajce wiadectwa z ukoczenia Pastwowych Kursw Slojdu w Krakowie, zorganizowanych w myl wymienionego powyej oklnika.

Do art. 6.S 7. Jako nauczycieli czynnych w rozu

mieniu art. 6 ustawy uwaa si nauczycieli, penitych obowizki nauczycielskie w czasie od 25.X.1922 do 25.X.1923. Przerwa w penieniu tych obowzkw wynika z powodu choroby, innej wanej przeszkody, lub powoania do penienia czynnoci przy pastwowych wadzach szkolnych, nie odbiera nauczycielowi charakteru nauczyciela czynnego w powyszem znaczeniu.

Do art. 7 i art. 9.$ 6. Sprawy uproszczonych egzaminw

pastwowych na nauczycieli szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich zostan unormowane osobnem rozporzdzeniem.

Do url. 10. 9. Wymienione w art. 10 ustawy po

dania do Ministerstwa W. R. i O. P. o przyznanie kwalifikacyj zawodowych i dyplomu na nauczyciela szk rednich oglnoksztaccych i seminarjw nauczycielskich, naley wnosi drog subow przez dyrekcje szk do waciwych Kuratorjw Okrgw Szkolnych. Osoba, nie naleca chwilowo do adnej szkoy, wnosi podanie wprost do Kuratorjum O. S., na terenie ktrego pracuje lub ostatnio pracowaa, wzgldnie wprost do Ministerstwa W. R. i O. P., jeli jest jego bez-fiorednim (unkcjonarjuszem. W podaniu na- ey wymieni, na podstawie jakiego artykuu (i pun