Opracowanie redakcyjne: Aneta Foreiter, Nathalie Kirmel, Jakub Hyła

Korekta: Katarzyna Trzebunia

Praca powstała w ramach projektu szkolnego“Książka ma różne oblicza”

programu Szkoła z klasą 2.0edycja 2013/2014

Wydanie I

Wydawnictwo Szkoły Podstawowej nr 20im. Harcerzy Buchalików44-251 Rybnik, Ziołowa 3tel. (0-32)4218553Blog:www.blogiceo.nq.pl/pegazik

Łamanie tekstu za pomocą programu IssuuNakład 10 szt.

Aneta Foreiter, Nathalie Kirmel, Jakub Hyła

Spacerkiem po Rybniku

Okładka: Aneta Foreiter

Szkoła Podstawowa nr 20im. Harcerzy Buchalików w Rybniku

Rybnik, 2014

Spis treściWprowadzenie……………………………………7Informacje o Rybniku…………………………….8Bazylika św. Antoniego………………………...12Barokowy zamek………………………………..13Teatr Ziemi Rybnickiej………………………….14Lotnisko w Gotartowicach……………………..15Kościół św. Wawrzyńca………………………..16Ronda……………………………………………17Żużel……………………………………………..18Kabaret…………………………………………..19Nasza szkoła…………………………..………..20Rybnicki rynek…………………………………..21Kopalnia Ignacy………………………………...22Gazeta Rybnicka……………………………….23 Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich…...24

Pewien kosmita przyleciał, aby zwiedzić najciekawsze miejsca w Rybniku. A więc zapraszamy na wycieczkę !

RybnikNazwa Rybnik pochodzi z czasów, gdy mieszkańcy utrzymywali się głównie z rybactwa. Rybnik położony jest na Płaskowyżu Rybnickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Grzybówka 291 m n.p.m. Przez miasto przepływają rzeki Ruda i Nacyna oraz kilka potoków. Dokładne początki Rybnika nie są znane. Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta datuje się na ok. osiem tysięcy lat przed naszą erą. W średniowieczu w dolinie Nacyny powstała osada rybacka, która dała początek późniejszemu miastu. Osada ta leżała na ważnym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa przez Oświęcim do Raciborza. Tak jak inne okoliczne miejscowości, wchodziła w skład piastowskiego księstwa raciborskiego. W 1180 roku wrocławski biskup Żyrosław II konsekrował w Rybniku kościół farny pw. Najświętszej Marii Panny. Rozwój osady zahamował najazd wojsk tatarsko-mongolskich, które spustoszyły Rybnik w 1241 roku. Dawna osada przeistoczyła się w miasto pomiędzy rokiem 1288 a 1308.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rybnik (sprawdzono dostęp 03.04.14r.)

Źródło obrazka:File:POL Rybnik COA.svg_wikimedia_CC-BY-SA 3.0

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POL_Rybnik_COA.svg (sprawdzono dostęp 03.04.14r.)

Dzieje miastaDo 1336 r. był pod władaniem Śląskich Piastów. W 1327 roku gdy książę raciborski Leszek, wraz z innymi książętami śląskimi, złożył hołd lenny Królowi Czech, Rybnik wraz z całym księstwem znalazł się w granicach Królestwa Czech. Po śmierci Leszka raciborskiego w 1336 r. aż do 1521 roku, Rybnikiem tak jak całym regionem, rządzili czescy Przemyślidzi. Za panowania pochodzącego z tego rodu Jana II Żelaznego Królestwem Czech wstrząsnęły wojny husyckie, co odczuł na sobie także Rybnik. Od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów Rybnik, tak jak reszta Śląska, znalazł się w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii). Gdy w 1532 roku zmarł Jan II Dobry, który był ostatnim przedstawicielem opolsko-raciborskiej linii Piastów, Habsburgowie przekazali księstwo opolsko-raciborskie Jerzemu Hohenzollernowi. W tym samym roku miasto stało się stolicą Rybnickiego Państwa Stanowego, obejmującego swym zasięgiem także kilkanaście okolicznych wsi. W 1607 roku Rybnik stał się miastem prywatnym, przechodząc na własność wpierw czeskiego rodu Lobkowiców, a od 1682 r. polskiego rodu Węgierskich.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rybnik (sprawdzono dostęp 03.04.14r.)

Rybnik w czasach wojen i powstańI wojna śląska

W wyniku I wojny śląskiej (1740-1742) toczonej między Austrią a Prusami, niemal cały Śląsk został przyłączony do Królestwa Prus. W 1788 roku Antoni Węgierski sprzedał Rybnik królowi pruskiemu, Wilhelmowi Fryderykowi II. Uzyskał on wtedy statut wolnego miasta królewskiego, co wpłynęło na poprawę życia rybniczan, m.in. zniesiono poddaństwo oraz zaczęto przebudowę miasta – drewniane budynki zastąpione zostały murowanymi. Już w rok po zakupie stary zamek piastowski przekształcono w ośrodek dla inwalidów wojennych. W latach 1796-1801 wzniesiono kościół Matki Bożej Bolesnej, który stał się główną świątynia miasta.W 1818 roku Rybnik został siedzibą powiatu rybnickiego, który powstał z części dawnych powiatów raciborskiego, gliwickiego i pszczyńskiego. Rozwój przemysłu (przede wszystkim górnictwo i browarnictwo) oraz doprowadzenie do Rybnika linii kolejowych (1856) przyczyniło się do wzrostu liczby mieszkańców miasta. W 1871 po zjednoczeniu Niemiec przez kanclerza Ottona von Bismarcka miasto wraz z całymi Prusami stało się częścią Cesarstwa Niemieckiego.Po zakończeniu I wojny światowej Rybnik był ważnym miejscem, jednym z głównych ośrodków, w których planowano powstania śląskie.

Powstania śląskie

Podczas I powstania śląskiego, w nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 r. powstańcy spod Rybnika pod dowództwem Wincentego Motyki rozbili placówkę niemieckiego Grenzschutzu w dworze w Gotartowicach. Oddziały te wspomagali ochotnicy z Ligoty Rybnickiej pod dowództwem A. Szymury, którzy rozbroili idący z pomocą jeden z oddziałów wchodzących w skład Freikorpsu Hasse.

Podczas II powstania śląskiego w mieście stacjonowały oddziały alianckie, dlatego powstańcy tylko blokowali miasto.

W czasie III powstania śląskiego, o świcie 3 maja 1921 roku 7. kompania Józefa Ochojskiego nagłym atakiem zdobyła dworzec, pocztę, sąd i drukarnię. O zdobycie szpitala psychiatrycznego ciężkie walki prowadził 2 baon Józefa Płaczki. W tym czasie dwa baony z pułku żorskiego Antoniego Haberki zdobyły Paruszowiec-Piaski. Polegli w czasie walk powstańcy spoczywają na cmentarzu w Rybniku.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rybnik (sprawdzono dostęp 03.04.14r.)

Miasto w czasie II wojny światowej i w latach powojennych

II wojna światowa

Dalszy rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej. Rybnik i cały powiat rybnicki stanowiły pierwszy cel okupanta, gdyż „wcinał” się on w głąb Trzeciej Rzeszy. Rybnika broniły kompanie kapitana Kotucza i Ogrodowskiego dysponujące karabinami maszynowymi. Miasto nie mogło liczyć na pomoc z zewnątrz, gdyż w godzinach południowych całe miasto zostało otoczone przez Niemców, a obrońcy zostali wzięci do niewoli. Duża część ludności Rybnika już pierwszego dnia wojny zmieniła język polski na niemiecki, polskie flagi zmieniano na hitlerowskie swastyki. Niemniej jednak w czasie II wojny światowej w powiecie rybnickim oraz okolicach działały tajne organizacje niepodległościowe: Śląska Chorągiew Harcerstwa Polskiego (w tym XIII Drużyna Harcerska działająca w Gotartowicach). Organizacja Orła Białego, Polska Organizacja Powstańcza, Polska Tajna Organizacja Powstańcza, Tajna Organizacja Niepodległościowa oraz największa z nich Służba Zwycięstwu Polski (SZP). Na bazie SZP powołano w 1940 Związek Walki Zbrojnej, który w lutym 1942 przemianowano na Armię Krajową. Na początku 1945 Wehrmacht tracąc swe pozycje na Górnym Śląsku i przewidując walki ewakuował mieszkańców Rybnika w stronę Raciborza. Armia Czerwona rozpoczęła natarcie na Rybnik 11 marca 1945, które zakończyło się dopiero 26 marca. Po wyzwoleniu mieszkańcy wracali do miasta dopiero 30 marca 1945. Wojenne zniszczenia stanowiły około 25% zabudowy miasta.

Lata powojenne

Częściowo zniszczone miasto powoli zaczęto odbudowywać. Koncentrowano się przede wszystkim nad rozwojem przemysłu węglowego, co w niedługim czasie spowodowało powstanie Rybnickiego Okręgu Węglowego (ROW). Rozwinęło się także szkolnictwo, kultura i sport. W latach 70. XX w. Rybnik powiększył swe terytorium, ponieważ włączonych zostało do niego kilka podrybnickich wiosek i miasteczek. W tym okresie w dzielnicy Rybnicka Kuźnia zostaje otwarta Elektrownia Rybnik, obecnie jedna z największych elektrowni na Górnym Śląsku. Poza przemysłem rozwijała się oświata, kultura, sport i rekreacja. Powstawały nowe osiedla.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rybnik (sprawdzono dostęp 03.04.14r.)

1. Bazylika św. Antoniego PadewskiegoBazylika św. Antoniego jest kościołem wybudowanym w latach 1903-1906. Ma wieże o wysokości 95 metrów, dziki czemu widać je z dalekiej odległości. Niestety w czasie wojny bazylika została zniszczona. W 1993 r. papież Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Na ołtarzu głównym bazyliki umieszczono figurę św. Antoniego, który jest patronem ziemi rybnickiej. W 2005 roku odsłonięto znajdujący się przed bazyliką Pomnik Jana Pawła II, a 10 kwietnia 2011 roku w świątyni odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku.

źródło obrazka:Bazylika św. Antoniego w Rybniku 11.JPG_wikimedia_Hons084_CC-BY-NY 3.0, http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bazylika_%C5%9Bw._Antoniego_w_Rybniku_6.JPG?uselang=pl (sprawdzono dostęp 11.03.14r.)

źródło informacji:wikipedia.org/wiki/Bazylika_%C5%9Bw._Antoniego_w_Rybniku (sprawdzono dostęp11.03.14r.)

2. Barokowy zamekZamek w Rybniku najprawdopodobniej powstał pod koniec XVIIIw. Jest on wybudowany w stylu późnobarokowo - klasycystycznym, powstał na planie podkowy. Zamek przez lata zmieniał swoje cele najpierw był przytułkiem dla żołnierzy, potem został zmieniony na sąd grodzki. Obecnie pełni rolę sądu Rejonowego

źródło obrazka:Sąd Rejonowy w Rybniku 1.JPG_wikimedia_Hons084_CC-BY-NY 3.0, http://commons.wikimedia.org/wiki/File:S%C4%85d_Rejonowy_w_Rybniku_1.JPG(sprawdzono dostęp 12.03.14r.)

źródło informacji: http://www.polskaniezwykla.pl i wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Rybniku (sprawdzono dostęp 12.03.14r.)

Teatr w Rybniku położony jest w Śródmieściu przy ulicy Saint Vallier 1. Teatr jest częścią Rybnickiego Centrum Kultury. Do teatru z Placu Wolności prowadzą szerokie schody na których znajduje się zieleniec oraz kaskada wodna. O pierwszych planach budowy teatru mówiono już od 1953r. jednak budowa ruszyła w 1958 r. i ostatecznie budynek oddano do użytku w Barbórkę 4 grudnia 1964. Budynek w 2006 r. przeszedł gruntowną modernizację w większości sfinansowaną ze środków Unii Europejskiej. Chodź ten obiekt nazywamy teatrem nigdy nim nie był. Pełni rolę centralnego domu kultury - Rybnickie Centrum Kultury

3. Teatr Ziemi Rybnickiej

źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_Ziemi_Rybnickiejźródło zdjęcia: Teatr Ziemi Rybnickiej_Przykuta_wikimedia_CC-BY-SA 3.0Dostęp : 7.04.2014

4. Lotnisko w Gotartowicach1927

Powstanie w Rybniku Ligi Ochrony Powietrznej i Przeciw

gazowej, przy której zorganizowano Koło Lotnicze.

1928

Wybudowanie pierwszego hangaru oraz zakup pierwszego

szybowca „Kocynder”. Rozpoczęto szkolenie lotnicze. Wojna i

okres okupacji przerywają rozpoczętą działalność lotniczą.

1971

Powstaje sekcja spadochronowa.

źródło:http://aeroklub.rybnik.pl/

5. Kościół św. WawrzyńcaKościół św. Wawrzyńca w Ligockiej Kuźni. Znajduje się na szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego w pętli rybnickiej. Świątynia wybudowana została w Boguszowicach w 1717 roku przez cieślę Jakuba Siedlaczka z Gliwic. Świątynia drewniana na planie krzyża greckiego, Wieżę czołową o konstrukcji słupowej, szalowaną deskami dobudowano w 1830 r. W obecnym miejscu stoi od 1975 roku. Kościół słynie z szopki betlejemskiej z 13 ruchomymi figurami. Wnętrze kościoła jest w stylu barokowym,oraz obraz Michała Willmana z 1685 r. przedstawiający męczeństwo św. Wawrzyńca.

źródło obrazka: Kościół św. Wawrzyńca w Rybniku p.jpg_wikimedia_Przykuta_CC-BY-NY3.0 http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Wawrzy%C5%84ca_w_Rybniku_p.jpg (sprawdzono dostęp 26.03.2014)

źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_%C5%9Bw._Wawrzy%C5%84ca_w_Ligockiej_Ku%C5%BAni (sprawdzono dostęp 26.03.2014)

6.Rybnickie RondaRybnik, czyli Rondnik :)

Wbrew pozorom, bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie ile ich jest. Zapamiętanie ich nazw też sprawia wielu osobom kłopoty. Większość jednakpotwierdza, że są piękne. I co ważniejsze – bezpieczne… Rybnickie ronda.

Przykłady rond:

źródło tekstu: www.:rybnik.eu_dostęp 11.04.2014

źródło obrazków: wikimedia_Przykuta_Rybnikrondo… Dostęp: 21.04.2014

Rondo gliwickie

Rondo wilińskie

Rondo zebrzydowickie

Rondo św. JózefaRondo Ukraińskie Rondo Mazamet

7.Żużel w RybnikuStowarzyszenie Żużlowy Klub Sportowy ROW Rybnik – polski klub żużlowy z Rybnika. 12-krotny mistrz Polski. Klub został założony w 1932r. Ich przydomek-Rekiny pochodzi od rekina w logo. ROW Rybnik ma jednych z najlepszych polskich stadionów żużlowych ,Stadion Miejski może pomieścić 10 300 osób. Niejednokrotnie stadion pękał w szwach . Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/ROW_Rybnik_%28%C5%BCu%C5%BCel%29(Sprawdzono dostęp 24.04.14r.)Źródło obrazków: Zdjęcia wykonane przeze mnie CC-BY-SA3.0

8.Kabaret Młodych PanówKabaret Młodych Panów– polska grupa kabaretowa, założona w Rybniku w 2004 roku. Premiera pierwszego programu pt. "My naprawdę chcemy pracować" odbyła się 7 października 2004 roku podczas IX Rybnickiej Jesieni Kabaretowej. Grupa składa się z czterech osób:

Mateusz Banaszkiewicz (ur. 15 lipca 1979 roku)

Bartosz Demczuk (ur. 30 września 1976 roku)

Łukasz Kaczmarczyk (ur. 6 sierpnia 1980 roku)

Robert Korólczyk (ur. 17 września 1976 roku)

Zdobywali wiele nagród m.in:

2007r.- Złote Koryto Kabaretów oraz Złote Koryto Publiczności, "Ryjek", Rybnik.

Zdjęcie okładki jednej z płyt

Młodych Panów

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Kabaret_M%C5%82odych_Pan%C3%B3w (sprawdzono dostęp 8.04.14r.)

9.Nasza szkołaPierwszy budynek szkolny w Gotartowicach powstał około 1885 roku. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do

remontu budynku, którego północna ściana była zburzona, a schody łączące piętra zwalone. 12 maja 1945 roku uruchomiono w

budynku szkoły dwie sale lekcyjne. Pierwszym nauczycielem, który przybył do Gotartowic był Jerzy Szukalski, a potem dwóch

innych nauczycieli. Nowym kierownikiem gotartowickiej szkoły został Jan Marcol.Praca w 1945/1946 nie była łatwa. Brakowało

podstawowych środków dydaktycznych. Uczniowie nie mieli podręczników, przyborów naukowych. Dnia 30 kwietnia 1960 roku

miała miejsce ważna dla całej społeczności Gotartowic uroczystość. Było nią nadanie szkole imienia. Jej patronami zostali Paweł i

Franciszek Buchalikowie. Maria Cinal była inicjatorką budowy nowej szkoły.

Dyrektorami szkoły byli:

1965 – 1971, 1985 - 1987 Michał Piasecki

1971 – 1980 Maria Cinal

1980 - 1985 Irena Liszka

1987 - 1990 Andrzej Pierchała

1990 – 2007 Urszula Stajer

Obecnie dyrektorem szkoły jest Lucjan Rugor

Źródło informacji:http://www.rybnik.pl/sp20/Historia.htm (sprawdzono dostęp 8.04.14r.)

Źródło obrazka: http://www.rybnik.pl/sp20/index.htm (sprawdzono dostęp 8.04.14r.)

10.Rybnicki rynekRynek jest na miejscu dawnego stawu. Aż do końca XVIII stulecia zabudowany domami drewnianymi, budynki murowane pojawiły się dopiero u schyłku XVIII w. Kamienice wznoszone pod koniec XVIII i w pierwszej oraz na początku drugiej połowy XIX w. noszą głównie znamiona stylu klasycystycznego. W drugiej połowie XIX w. powstało kilka budynków neorenesansowych oraz eklektycznych. W początkach XX w. pojawiły się nieliczne realizacje wczesnomodernistyczne. Okres międzywojenny zaowocował natomiast przebudowami kilku kamienic. Podczas wyzwalania Rybnika spod okupacji niemieckiej w 1945 r. rynek ucierpiał nieznacznie, zniszczeniu uległa jedynie kamienica nr 16, w której mieścił się wcześniej sklep. W latach 90. XX wieku dokonano gruntownych renowacji kilku budynków, czasami połączonych z poważnymi przebudowami.. Były to ostatnie poważne zmiany w charakterze zabudowy rynkowej. W latach 90. na płytę rynku powróciła - stojąca tam wcześniej od I poł. XIX w. do wybuchu II wojny światowej - figura św. Jana Nepomucena z 1736 r., obecnie wieńcząca nową fontannę.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Rynek_w_Rybniku (sprawdzono dostęp 09.04.14r.) Źródło obrazka:1.Plik:Rynek w Rybniku 10.JPG_wikimedia_Hons084_CC-BY-SA 3.0(sprawdzono dostęp 09.04.14r.)2.Zdjęcia wykonane przeze mnie, CC-BY-SA 3.0

1.

2.

11.Kopalnia Ignacy w Rybniku

Powstała w 1792 roku. Kopalnia znajduje się w Rybniku w dzielnicy Niewiadom i została udostępniona do zwiedzania od 1999 roku. Główną atrakcją skansenu są 2 maszyny parowe: pierwsza z 1900 roku obsługująca szyb Głowacki, druga z 1920 roku, działa przy szybie Kościuszko. Dodatkowo w budynku administracyjnym znajduje się wystawa poświęcona górnictwu. Umożliwia oglądanie eksponatów związanych z historią i kulturą górnictwa. W 2004 kopalnia została uznana najlepszym produktem turystycznym roku w całym województwie śląskim. Od 19 października 2006 zabytkowa kopalnia „Ignacy” znajduje się na trasie Szlaku Zabytków Techniki. Na terenie kopalni znajduje się wieża ciśnień, obecnie wykorzystywana jako punkt widokowy.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Zabytkowa_Kopalnia_%E2%80%9EIgnacy%E2%80%9D(sprawdzono dostęp 09.04.14r.) Źródło obrazka:Plik:Rybnik Niewiadom szyb Kościuszko.jpg_wikimedia_Przykuta_CC-BY-SA 3.0(sprawdzono dostęp 09.04.14r.)

12.Gazeta Rybnicka

Gazeta Rybnicka – miesięcznik kulturalno-społeczny wydawany od 1990 w Rybniku przez Rybnickie Centrum Kultury.

Źródło informacji:http://pl.wikipedia.org/wiki/Gazeta_Rybnicka

(sprawdzono dostęp 10.04.14r)

Obrazek wykonany przeze mnie, CC-BY-SA 3.0

13.Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud WielkichPark krajobrazowy w zachodniej części województwa śląskiego, założony w 1993, celem zachowania, ochrony i popularyzacji walorów przyrodniczych i kulturowych. Swoją powierzchnią obejmuje północno–wschodnią część miasta Racibórz ( a także częściowo gminy: Nędza, Kuźnia Raciborska, Knurów, Czerwionka-Leszczyny, Orzesze, Żory, Suszec, Rybnik, Lyski, Sośnicowice i Pilchowice. Park należy pod względem powierzchni do największych parków w Polsce.Ochronie podlegają pozostałości naturalnych lasów łęgowych i grądowych, typowych dla doliny górnej Odry oraz stawy – tereny lęgowe ptaków i siedliska rzadkiej roślinności błotnej i wodnej . Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej to m.in. głaz narzutowy na północny wschód od Rybnika-Paruszowca.

Źródło informacji:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Krajobrazowy_Cysterskie_Kompozycje_Krajobrazowe_Rud_Wielkich

(sprawdzono dostęp 11.04.2014r.)

Źródło obrazków:1.Rudy - Rzeka Ruda 3.jpg_wikimedia_Lestat (Jan Mehlich)_CC-BY-SA 3.0 (sprawdzono dostęp 11.04.2014r.) 2.Logo zpk wś.svg_wikimedia (sprawdzono dostęp 11.04.2014r.)

Logo parku1.

Zdjęcia na okładce: autor Aneta Foreiter