WYMAGANIA EDUKACYJNE – ETYKA po I etapie edukacyjnym

Klasy I-III

Wymagania po I półroczu Wymagania po II półroczu

1.rozumie, co oznacza bycie dobrym kolega ̨/ koleżanka ̨, dobrym synem/córka ̨, uczniem/uczennica ̨; 2.zna zasady koleżeństwa i stara sięstosować je w praktyce; 3.określa swoje mocne i słabe strony, przedstawia propozycje doskonalenia swoich relacji z bliskimi, a także z kolegami, nauczycielami i innymi dorosłymi, 4.określa reguły panujące w zespole klasowym,5. Przedstawia propozycje bezkonfliktowego współdziałania w grupie,6.charakteryzuje dobrego przyjaciela, dzieli się refleksjami na temat przyjaźni i wynikających z niej zobowiązań,7.prezentuje właściwą ̨ postawę wobec gości, zna wagę przyjacielskiego gestu, jakim jest prezent – wyraz sympatii i przywiązania a nie siły pieniądza, 8. Dostrzega różnice w kolorze skóry, stroju, obyczajach; akceptuje różnice rasowe i kulturowe; znajduje podobieństwa, ocenia wagę różnic i podobieństw; z szacunkiem odnosi się do innych, 9.ocenia postawę ̨ bohaterów baśni, przedstawia własne propozycje pomocy potrzebującym, 10.rozumie wagę słów, które wypowiada, ma świadomość, że słowa mogą ̨ ranić i krzywdzić, potrafi odróżnić „paplaninę” od odpowiedzialnego używania słów,11. Prezentuje właściwą postawę wobec osób podlegających osądowi, wskazuje trudności w formułowaniu sprawiedliwych ocen; z szacunkiem odnosi się do innych, 12.rozumie, że widoczna niepełnosprawność nie przeszkadza w przyjaźni i wzajemnych zrozumieniu, ukazuje bariery i trudności w życiu osób niepełnosprawnych i wskazuje sposoby ich pokonywania, podaje przykłady

1.poszukuje odpowiedzi zawartej w temacie, poszukuje treści moralnej w utworach literackich, wypowiada się na temat problemu samotności i mądrości w wyborze życiowych celów, 2. wie, co sprawia, że czuje się szczęśliwy, wypowiada się na temat swoich uczuć i pragnień, 3. jest wrażliwy na smutek i przygnębienie innych, znajduje formy pomocy ludziom smutnym, dostrzega ważną role ̨ radosnej postawy w stosunku do spraw codziennych. 4. jest otwarty na innych; szanuje bliskie osoby, dostrzega role ̨ drobnych serdecznych gestów w relacjach z innymi, 5.jest świadomy możliwości wyboru, dokonuje wyborów zgodnych z sumieniem i z obowiązującymi w społeczności regułami, 6.rozumie pojęcie własności; podaje przykłady naruszenia cudzej własności; wie, że nie wolno zabierać i niszczyć cudzych rzeczy, a pożyczone należy oddać ́ w ustalonym terminie, 7. rozumie, dlaczego kłamstwo jest czymś niewłaściwym; podaje przykłady negatywnych skutków kłamania z własnego doświadczenia, ocenia bohaterów literackich mówiących nieprawdę, 8.zna pojęcie: oszustwo; rozumie, dlaczego oszukiwanie jest niewłaściwe, wie, że ściąganie jest oszustwem, 9.jest asertywny; wie, dlaczego powinien być́ posłuszny rodzicom i nauczycielom, nie ulega negatywnym wpływom rówieśników, 10.rozumie, dlaczego należy przestrzegać przepisów, jest odpowiedzialny za swoje bezpieczeństwo,11.rozumie, dlaczego przyroda jest ważna dla człowieka; podaje znane sobie przykłady braku poszanowania przyrody; próbuje określić́ skutki; wie, jak może przyczynić się do ochrony środowiska naturalnego;

sytuacji, w których może okazać pomoc, wie, jak pomóc potrzebującym, 13. Wie, na czym polega trudna sytuacja bycia nowym, taktownie i z wyczuciem odnosi się do kolegów, wypracowuje sposoby zachowania wobec osób niepełnosprawnych, 14.wie o istnieniu ludzi niewidomych i słabowidzących, rozumie, że brak wzroku nie oznacza, że ktoś ́ mniej wie, rozumie i czuje.

proponuje, w jaki sposób dziecko może dbać o przyrodę, 12.rozumie powody, dla których człowiek powinien szanować zwierzęta i o nie dbać; podaje przykłady niewłaściwego zachowania ludzi wobec zwierząt; podaje propozycje środków zaradczych.

WYMAGANIA EDUKACYJNE – ETYKA po II etapie edukacyjnym

Klasy IV-VIII

Wymagania po I półroczu Wymagania po II półroczu

1. posługuje się nazwami emocji i uczuć do opisywania przeżyć własnych oraz przeżyć innych osób w kontekście różnych doświadczeń moralnych; 2.wyjaśnia, co to znaczy być osobą; objaśnia pojęcie godności człowieka; 3. wie, że ze względu na swoją wartość – osobową godność – jest równie wartościowym człowiekiem jak inni ludzie; 4. zna i rozwija swoje zalety, rozpoznaje i eliminuje swoje wady5. zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych: a) posługuje się pojęciami niezbędnymi do charakterystyki działania w aspekcie jego moralnej oceny: decyzja, czyn, sprawczość, konflikt, problem, podmiot działania (autor,

1. dostrzega i wyjaśnia związek między uczeniem się a wykonywaną pracą; wyjaśnia znaczenie pracy zarobkowej;2. podejmuje namysł nad problemem własności intelektualnej; wyjaśnia, czym jest plagiat, oraz formułuje ocenę moralną dotyczącą plagiatu; 3. jest świadomy, że postęp cywilizacyjny dokonuje się dzięki wiedzy; wyjaśnia, dlaczego wiedza jest dobrem (wartością); 4.objaśnia, czym jest społeczna odpowiedzialność biznesu;5. zna i objaśnia podstawowe pojęcia związane z oceną moralną: dobro, zło, wartość, kryterium, zasada (norma, reguła), postawa, cnota, wada, obowiązek, sankcja, sumienie,wzór, autorytet, odpowiedzialność,

sprawca), adresat działania, intencja działania, motyw działania, treść działania, skutek (konsekwencja), okoliczności działania; b) rozpoznaje i nazywa wybrane emocje oraz uczucia: radość, smutek, strach, wstręt, zdziwienie, gniew, akceptacja, duma, miłość, nienawiść, przyjemność, przykrość, poczucie szczęścia, poczucie wstydu, poczucie winy, zazdrość.6. wyjaśnia, co to znaczy być osobą; objaśnia pojęcie godności człowieka; 7. zna swoje podstawowe prawa i obowiązki (ucznia, dziecka) oraz wypełnia własne obowiązki; 8. wyjaśnia, czym jest sumienie i jaką pełni rolę w życiu człowieka;

9.wyjaśnia, czym jest zasada (norma, reguła) moralna i podaje przykłady zasad (norm, reguł) moralnych; 10. wyjaśnia genezę norm moralnych; 11. wyjaśnia, na czym polega uniwersalny charakter norm moralnych.12. zna i wyjaśnia formułę zasady niekrzywdzenia oraz posługuje się tą zasadą do rozważania wybranych problemów moralnych; 13. zna i wyjaśnia formułę zasady miłości osoby (bliźniego) oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych;14. zna i wyjaśnia formułę zasady sprawiedliwości oraz posługuje się tą zasadą do rozstrzygania wybranych problemów moralnych; 15. wyjaśnia, na czym polega zasada fair play; 16. zna i wyjaśnia formułę zasady solidarności oraz podaje przykłady działań solidarnych; 17. zna swoje podstawowe prawa i obowiązki (ucznia, dziecka) i wypełnia własne obowiązki18. wyjaśnia, co to znaczy, że rodzina jest dobrem wspólnym: a) podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego rodziny; 19. wyjaśnia, co to znaczy, że ojczyzna jest dobrem wspólnym;

prawo naturalne, prawo stanowione, godność, prawa człowieka, natura ludzka, prawda, szczęście; 6.zna i posługuje się głównymi kategoriami deontycznymi: działania nakazane, zakazane, dozwolone, nadobowiązkowe ; 7. wyjaśnia, czym jest bioetyka; podaje przykłady problemów bioetycznych oraz przedstawia własne stanowisko w wybranych kwestiach bioetycznych (aborcja, eutanazja, inne).8. uzasadnia, dlaczego należy okazywać szacunek innym osobom; 9. wie, że kłamstwo – tak w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym – jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych przejawów zła moralnego; analizuje problem kłamstwa i formułuje ocenę moralną dotyczącą kłamstwa;10. podejmuje namysł nad problemem własności intelektualnej; wyjaśnia, czym jest plagiat oraz formułuje ocenę moralną dotyczącą plagiatu; 11. jest świadomy, że przyroda jest dobrem, które należy chronić i uzasadnia potrzebę ochrony przyrody.

12.wyjaśnia, dlaczego Sokrates jest uznawany za ojca etyki; 13 przedstawia Arystotelesowskie rozumienie szczęścia (eudajmonii) i cnoty etycznej; rekonstruuje Arystotelesowskie rozumienie przyjaźni; 14. wyjaśnia pogląd etyczny nazywany hedonizmem; zna argumentację zwolenników i przeciwników hedonizmu; 15. charakteryzuje stoicki ideał mędrca; wyjaśnia, na czym polega idea życia zgodnego z naturą; 16. zna i rozumie pojęcie prawa naturalnego, wyjaśnia pojęcie sumienia; charakteryzuje cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo; 17.zna poglądy Immanuela Kanta, wyjaśnia pojęcie obowiązku; zna przynajmniej jedną formułę imperatywu kategorycznego oraz stosuje tę formułę do rozstrzygania wybranych problemów moralnych; 17. zna treść zasady użyteczności

a) podaje przykłady działań będących realizacją dobra wspólnego ojczyzny; 20. wie, że konflikty są jednym z elementów życia społecznego, potrafi rozwiązywać konflikty (np. w szkole, w domu), nie uciekając się do przemocy.21. zna, rozumie i stosuje pojęcia niezbędne do opisu przeżyć i działań moralnych: sprawczość;22. zna i objaśnia podstawowe pojęcia związane z oceną moralną: wzór, autorytet, odpowiedzialność; 23.wymienia główne czynniki ograniczające świadomość i dobrowolność ludzkich działań;

sformułowanej przez J. S. Milla i stosuje tę zasadę do rozstrzygania wybranych problemów moralnych; 18. przedstawia hierarchię wartości w ujęciu M. Schelera i wyjaśnia jego rozumienie działania moralnie dobrego; 19. zna poglądy etyczne Tadeusza Kotarbińskiego:a) objaśnia pojęcia: spolegliwy opiekun, oczywistość serca; 20. zna poglądy etyczne Karola Wojtyły, rekonstruuje personalistyczne rozumienie miłości.