ISBN 978-83-242-1109-8

5

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Część I

Ćw. do planszy 1: Mapa Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Ćw. do planszy 2: Przepraszam, gdzie jest...? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Ćw. do planszy 3: Ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Ćw. do planszy 4: Ile to kosztuje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Ćw. do planszy 5: Kiosk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

Ćw. do planszy 6 i 7: Rodzina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Ćw. do planszy 8: Posiłki w domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Ćw. do planszy 9: W kawiarni i w restauracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Ćw. do planszy 10: Sklepy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Ćw. do planszy 11: Na poczcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Ćw. do planszy 12: Która godzina? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Ćw. do planszy 13: Na dworcu kolejowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Ćw. do planszy 14 i 15: Ubranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Ćw. do planszy 16: Pogoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Ćw. do planszy 17: Pory roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Ćw. do planszy 18 i 19: Meble i meblowanie mieszkania . . . . . . . . . . . . . . . 83

Ćw. do planszy 20: Sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Ćw. do planszy 21 i 22: Postaci z bajek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Spis plansz (części I, II i III) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

6

7

WSTĘP

I. Podręcznik

Zestaw plansz i ćwiczeń pt. Słowa i słówka nie jest w zasadzie typowympodręcznikiem, ale pomocą naukową do nauczania słownictwa i pod−staw gramatyki na kursach języka polskiego dla początkujących.

Pierwsza grupa plansz służy do nauczania słownictwa tematyczne−go, druga ma na celu ułatwienie zapamiętywania osobliwości gramaty−ki polskiej, natomiast ćwiczenia praktyczne mają za zadanie aktywizo−wanie słownictwa tematycznego, występującego w pierwszej grupieplansz.

Tak opracowana pomoc naukowa powstała jako efekt konkretne−go zapotrzebowania, wynikającego z niedostatecznej liczby ilustracjiw podręcznikach dla początkujących.

II. Dobór materiału

Selekcji materiału słownikowego dokonano na podstawie podręczni−ków dla początkujących i Listy Słów do Słownika−Minimum języka pol−skiego. Wykorzystano też własne doświadczenia autorek, które są lek−torkami.

Pierwszy zestaw plansz (22) ilustruje te podstawowe tematy spoty−kane w podręcznikach dla początkujących, które nie zostały wystarcza−jąco opracowane. Wśród przygotowanych plansz nie ma na przykładtematu „Człowiek – części ciała”, ponieważ to zagadnienie zostało wy−czerpująco przedstawione w co najmniej trzech podręcznikach (np.B. Bartnicka, Uczymy się polskiego, B. Rudzka, Z. Goczołowa, Wśród Pola−ków czy W. Miodunka, J. Wróbel, Polska po polsku). Znalazły się za tow zestawie plansze, które ilustrują słownictwo nie pojawiające się w żad−nym z podręczników, np. „Postaci z bajek”.

Druga część plansz ma za zadanie przybliżyć problemy tzw. „małejgramatyki” języka polskiego, ilustrując zagadnienia takie, jak np. „Rze−czowniki rodzaju męskiego zakończone na −a”. Starano się wykorzystaćsłownictwo z Listy Słów do Słownika−Minimum H. Zgółkowej i ze Słow−nictwa tematycznego języka polskiego, Z. Cygal−Krupowej.

Do zestawów plansz dołączone są ćwiczenia praktyczne, odnoszącesię tylko do grupy rysunków obejmujących słownictwo tematyczne. Uzna−no bowiem, że liczba ćwiczeń gramatycznych zamieszczonych w pod−

8

ręcznikach jest wystarczająca, podczas gdy ćwiczeń słownikowych jestnieproporcjonalnie mniej.

Część ćwiczeń ma charakter tzw. „cywilizacyjno−kulturowy”, czyli sąto ćwiczenia przybliżające studentom realia polskie.

III. Przeznaczenie podręcznika

Skrypt Słowa i słówka jest przeznaczony zasadniczo dla studentów roz−poczynających naukę języka polskiego. Materiał językowy w nim zawar−ty poszerza i utrwala słownictwo występujące w podręcznikach dla po−czątkujących. Autorki sądzą, że omawiana pomoc naukowa może byćtakże użyteczna w czasie zajęć, które mają zachęcać do mówienia popolsku.

Z podręcznika mogą także korzystać studenci średnio zaawanso−wani, ponieważ znajdują się w nim specjalnie dla nich opracowanei oznaczone (gwiazdką) zestawy ćwiczeń. Stąd też słownictwo prezen−towane w części ćwiczeniowej wykracza poza tzw. „słownictwo elemen−tarne” i obejmuje część słownictwa podstawowego. Chciano w ten spo−sób powiększyć skalę użyteczności podręcznika i uczynić go pomocnymw aktywizowaniu słownictwa studentów bardziej zaawansowanych.

Plansze i ćwiczenia mogą być także używane jako tzw. „przerywni−ki”, czyli krótkie zadania urozmaicające normalny tok zajęć.

IV. Układ podręcznika i jego funkcje

W pierwotnym założeniu Słowa i słówka miały stanowić tylko pomocnaukową uzupełniającą inne podręczniki. Jednak w czasie pracy nadskryptem rozszerzony został znacznie zakres materiału i wzrosła liczbaćwiczeń, toteż autorki sądzą, że w obecnym kształcie Słowa i słówka mogąfunkcjonować jako samodzielny podręcznik służący do ilustracji no−wych struktur gramatycznych i leksykalnych.

Ponieważ w omawianej pozycji znajduje się słownictwo elementar−ne i podstawowe, może ona być używana komplementarnie z podręcz−nikami kursowymi (np. Wśród Polaków czy W Polsce po polsku M. Gralii W. Przywarskiej) oraz z podręcznikiem specjalistycznym do naucza−nia słownictwa Brak mi słów autorstwa M. Chłopickiej i P. Fornelskiego.

Podręcznik Słowa i słówka składa się z dwóch części: ćwiczeń dosłownictwa tematycznego oraz 70 plansz rysunkowych. Dwadzieścia dwieplansze służą do nauczania słownictwa tematycznego, występującegow podręcznikach dla początkujących. Zadaniem tych plansz jest zilu−strować, poszerzyć i uporządkować potrzebne słownictwo. Druga gru−pa plansz (48) służy do nauczania gramatyki i została przygotowana

9

dla tych studentów, których zniechęcają i przerażają widoki tabel gra−matycznych. Autorki mają nadzieję, że studenci korzystający z tychplansz, przyswajając sobie nowe słowa, zechcą również zapamiętać od−powiednie reguły gramatyczne.

Plansze zawierające słownictwo ilustrujące różne problemy grama−tyczne opisano przy użyciu polskiej terminologii gramatycznej, ponie−waż w większości dostępnych podręczników występuje terminologiałacińska.

Ćwiczenia przygotowane do plansz tematycznych wykorzystująwszystkie sprawności językowe: czytanie, pisanie, mówienie i słuchanie.Ich zadaniem jest poszerzanie, porządkowanie oraz aktywizowanie na−bywanego słownictwa. Każda grupa tematyczna obejmuje:

1) listę słów (uporządkowanych według części mowy),2) krótki tekst do przeczytania i omówienia, oraz3) różnorodne ćwiczenia leksykalne i gramatyczne.W kolejnych jednostkach nie wraca się do tematów już przerobio−

nych, nie ma też ćwiczeń powtórkowych ani testów.

V. Metody pracy dydaktycznej z podręcznikiem

Używając plansz rysunkowych, studenci mogą głośno nazywać naryso−wane przedmioty, podpisywać je, kolorować, wycinać, porządkować,a nawet krytykować. Plansze powinny zawierać notatki studentów.Wszystkie ćwiczenia umieszczone bezpośrednio na planszach rysunko−wych powinny być wykonane w klasie lub przynajmniej zaczęte.

W przypadku ćwiczeń praktycznych odnoszących się do plansz te−matycznych ważne jest dokonanie przez lektora wyboru słów potrzeb−nych na zajęciach. Zestaw słów jest podany na początku każdej jednost−ki tematycznej, przed tekstem i ćwiczeniami. Nie zawiera on jednakwszystkich wyrazów występujących w ćwiczeniach. W zależności od po−ziomu językowego i potrzeb grupy nauczyciel zadecyduje, czy i któresłowa należy wprowadzić.

Dobrze byłoby, gdyby nauczyciel przeczytał głośno tekst, który znaj−duje się przed ćwiczeniami zwłaszcza w grupach początkujących. Waż−ne jest także sprawdzenie zadanych ćwiczeń, a omówienie niektórychz nich (krzyżówek, łamigłówek, itp.) – wręcz wskazane. Podręcznik, cho−ciaż może być wykorzystany do samodzielnej pracy studenta ze słowni−kiem (np. Część III, „Słownictwo i ortografia”), nie jest samouczkiemi przeznaczony jest do pracy z lektorem.

Materiały zebrane w Słowach i słówkach były używane na zajęciachz tzw. kursu podstawowego i słownictwa w Instytucie Studiów Polonij−

10

nych i Etnicznych i w czasie Szkoły Letniej. Studenci i lektorzy chętniez nich korzystali. Autorki mają więc nadzieję, że przygotowana w tensposób pomoc naukowa okaże się przydatna w praktycznym nauczaniujęzyka polskiego jako obcego.

Autorki pragną podziękować Panu dr. Przemysławowi Turkowi –jego pomysły były inspiracją do powstania plansz z ćwiczeniami do miej−scownika.

11

Plansza 1

MAPA POLSKI

Słowa: mapa, państwo, granica, kraj, miasto, wieś, jezioro, rzeka, mo−rze, góry, północ, południe, wschód, zachód, centrum, stolica,Polska, Warszawa, Kraków, Wisła, Odra, Bałtyk, Tatry, Ukraina,Czechy, Słowacja, Niemcy,duży, mały, długi, krótki,być, znajdować się, leżeć,to, też, bardzo, na, nad, koło, z.

Ćwiczenie 1Przeczytaj:

To jest mapa. To jest mapa Polski. Polska to państwo.Warszawa to stolica Polski. Kraków to duże miasto.Lublin i Poznań to też duże miasta.Wisła to rzeka. Bałtyk to morze. Tatry to góry.Polska to mały kraj. Niemcy to duży kraj.

Ćwiczenie 2Uzupełnij według wzoru, wpisując odpowiedni rzeczownik.

Wzór: Odra to rzeka. Polska to __________________ Czechy to ____________________Niemcy to _________________ Warszawa to __________________Wisła to ___________________ Tatry to ______________________Bałtyk to __________________ Ukraina to ___________________Toruń to __________________ Kraków to ____________________

Ćwiczenie 3Dopisz odpowiedni przymiotnik: atrakcyjny, długi, duży, interesujący,mały, nowy, piękny, stary, zabytkowy, znany, itd.

Wzór: Kraków jest duży.Polska jest ____________________ Wisła jest _________________

Ukraina jest ______________________ Bałtyk jest ________________Niemcy są ____________________ Toruń jest ________________Tatry są ______________________ Odra jest _________________Granica z Ukrainą jest__________ Wieś jest _________________

12

Gdańsk

UK

RA

INA

RP

Warszawa

MorskieOko

Ćwiczenie 4Zaznacz cztery strony świata.

Ćwiczenie 5Odpowiedz na pytania.

Wzór: Gdzie jest granica z Ukrainą? Na wschodzie.Gdzie jest granica z Czechami? ____________________________Gdzie jest Bałtyk? ________________________________________Gdzie są Tatry? __________________________________________Gdzie jest granica z Niemcami? ____________________________Gdzie jest Olsztyn? _______________________________________

Ćwiczenie 6Podpisz rysunki według wzoru.

To są góry.____

13

Ćwiczenie 7To jest polska flaga narodowa. Kolor biały i czerwony to polskie barwynarodowe.

biały kolor

czerwony kolor

Narysuj flagę swojego kraju.

Ćwiczenie 8Odpowiedz na pytania.

1. Co ci się kojarzy ze słowem: Polska? ______________________2. Co jest godłem Polski? _________________________________3. Tak wygląda herb jednego z polskich miast:

Jest to stary średniowieczny herb. Na błękitnej tarczy znajduje sięczerwony mur obronny z trzema wieżami i otwartą w środku bra−mą. W bramie jest biały orzeł z koroną na głowie.Zgadnij, jak nazywa się to miasto.

Ćwiczenie 9Na tej mapie są herby różnych miast polskich. Uzupełnij mapę, wpisu−jąc nazwy miast.

Miasta: Białystok Katowice Rzeszów WarszawaBydgoszcz Kraków Słupsk WrocławGdańsk Lublin Szczecin

14

Ćwiczenie 10Gdzie leży to miasto?

Wzór: Kraków leży nad Wisłą.

Gdańsk leży nad ____________________Warszawa leży nad __________________Poznań leży nad ____________________Wrocław leży nad ___________________Toruń leży nad _____________________

Ćwiczenie 11Połącz odpowiednie fragmenty zdań.

W Gdańsku i Szczecinie są kopalnie i huty.Koło Katowic są fabryki, w których produkuje

się materiały na ubranie.W Krakowie jest piękny barokowy pałac

w Wilanowie.W Łodzi są porty i stocznie.Niedaleko Warszawy jest Zamek Królewski na

Wawelu.

Ćwiczenie 12Narysuj mapę swojego kraju. Zaznacz na mapie: stolicę kraju, głównemiasta, rzeki, góry etc.

98

Spis plansz

CZĘŚĆ PIERWSZA

Słownictwo tematyczne

1. Mapa Polski2. Przepraszam, gdzie jest...? (plan Krakowa – pytanie o drogę)3. Ulica (pojazdy)4. Ile to kosztuje? (pieniądze)5. Kiosk (Co można kupić w kiosku?)6. Rodzina (portrety rodzinne)7. Rodzina (stopnie pokrewieństwa)8. Posiłki w domu9. W kawiarni i w restauracji

10. Sklepy (zakupy)11. Na poczcie12. Która godzina?13. Na dworcu kolejowym (przy kasie i na peronie)14. Ubranie (części garderoby)15. Ubranie (fasony i desenie)16. Pogoda17. Pory roku18. Meble19. Meblowanie mieszkania20. Sport (dyscypliny sportowe)21. Postaci z bajek (cz. 1.)22. Postaci z bajek (cz. 2.)

CZĘŚĆ DRUGA

Słownictwo i gramatyka

Rzeczownik

23. Mianownik: kto? co?24. Mianownik (historyjki obrazkowe)25. Mianownik (zwierzę – zwierzęta)26. Dopełniacz: kogo? czego? czyj? (Czego on/ona nie ma?)27. Dopełniacz (Czego on/ona używa? – cz. 1.)28. Dopełniacz (Czego używa...? – cz. 2.)29. Dopełniacz (Czyje to nogi?)

99

30. Celownik: komu? czemu? (Komu Marek kupił co na Gwiazdkę?)31. Biernik: kogo? co? (Co on/ona ma?, Co on/ona lubi?)32. Biernik (Kogo ona lubi?, Co on kupi?, Co on czyta?)33. Biernik (Co Ewa chętnie nosi?)34. Narzędnik: kim? czym? (Kim on/ona jest?)35. Narzędnik (Kim on/ona jest i co on/ona robi?)36. Narzędnik (Czym oni to robią?)37. Narzędnik (Czym oni podróżują?)38. Miejscownik (o, w, przy, na, po): kim? czym? (Gdzie oni są?,

Gdzie są myszy?)39. Miejscownik: gdzie to jest?40. Miejscownik: na czym? w czym?41. Opowiedz o... (ćwiczenia integrujące)42. Rzeczowniki tylko w liczbie mnogiej (tzw. pluralia tantum)

(cz. 1.)43. Rzeczowniki tylko w liczbie mnogiej (cz. 2.)44. Rzeczowniki męskie zakończone na −a (cz. 1.)45. Rzeczowniki męskie zakończone na −a (cz. 2.)46. Rzeczowniki zdrobniałe47. Rzeczowniki zdrobniałe i zgrubiałe48. Homonimy (tzw. wyrazy jednobrzmiące)49. Rzeczowniki zbiorowe

Rzeczownik i przyimek

50. Przyimki (w, na, przed, pod, nad, przy, obok, przez)51. Przyimki (Gdzie to jest?)52. Przyimki (Który z panów? – cz. 1.)53. Przyimki (Który z panów? – cz. 2.)

Przymiotnik

54. Przymiotnik: jaki? jaka? jakie? (Sąsiedzi – cz. 1.)55. Przymiotnik (Sąsiedzi – cz. 2.)56. Stopniowanie przymiotników

Czasownik

57. Czasownik (koniugacje)58. Czas teraźniejszy (codzienne czynności człowieka)59. Czas teraźniejszy (plan dnia)60. Czas przeszły (Co pan robił/pani robiła wczoraj o ósmej wie−

czorem?)

100

61. Aspekt czasowników62. Czas przyszły63. Czasowniki zakończone na −ować64. Strona zwrotna65. Strona bierna

CZĘŚĆ TRZECIA

Słownictwo i ortografia

66. Wyrazy na literę „k”67. Wyrazy na literę „k”68. Ćwiczenia z wyrazami na literę „k” (przykład)69. Wyrazy na literę „p”70. Wyrazy na literę „p”71. Wyrazy na literę „s”72. Wyrazy na literę „s”

Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

w serwisie