SKÓRA – BUDOWA I FUNKCJE

SKÓRA Powierzchnia to ok. 1,5 – 2 m2,

natomiast masa wraz z tkanką podskórną wynosi zwykle 18 – 20 kg (naskórek ok. 0,5kg, skóra właściwa ok. 3,5kg)

Grubość skóry waha się od 0,5 do 4 mm w zależności od okolicy ciała i narażenia na działanie czynników zewnątrzpochodnych – promieniowanie UV, urazy fizyczne

FUNKCJE SKÓRY Skóra osłania narządy wewnętrzne

przed wpływanie środowiska zewnętrznego oraz utrzymuje równowagę między ustrojami a otoczeniem.

Funkcje dzielimy na:- bierne – ochronna i barierowa- aktywne – wydzielnicza, wydalnicza, obronna, regulacyjna, czuciowa

BIERNE FUNKCJE SKÓRY

Ochrona przed zimnem, ciepłem, promieniowaniem

Ochrona przed uciskiem, uderzeniem, tarciem

Ochrona przed działaniem substancji chemicznych

Ochrona przed wnikaniem drobnoustrojów i pasożytów

AKTYWNE FUNKCJE SKÓRY

Ochrona przed czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi i bakteryjnymi

Regulacja cieplna i krążenia Czynność wydzielnicza i regulacja równowagi wodno-

elektrolitowej Czynność resorpcyjna (wchłanianie) Metabolizm białek, lipidów, węglowodanów, witamin Rola w procesach odpornościowych Wytwarzanie peptydów antybakteryjnych Narząd czucia (bólu, ciepła, zimna, dotyku, ucisku) Synteza witaminy D3 Magazynowanie tłuszczów ochrona przed UV

BUDOWA SKÓRY

Naskórek Skóra właściwa Tkanka podskórna Ponadto: •przydatki-gruczoły łojowe,

potowe, mieszki włosowe •naczynia krwionośne i chłonne •zakończenia nerwowe

NASKÓREK

Naskórek utworzony jest przez nabłonek wielowarstwowy rogowaciejący płaski układających się w 6-20 warstw komórek

5 warstw: podstawna kolczysta ziarnista jasna (pośrednia) rogowa

SKÓRA WŁAŚCIWAPochodzenie mezodermalne

Zbudowana jest z włókien tkanki łącznej, zawiera komórki łącznotkankowe, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry.

Granica skórno-naskórkowa ma przebieg falisty. Widoczne na dłoniach jako listewki skórne

W sieci elastycznych włókien kolagenowych znajdują się sploty naczyń krwionośnych i chłonnych oraz liczne zakończenia nerwowe. W obrębie tej struktury znajdują się również gruczoły potowe i łojowe. Wszystkie składowe luźno ułożone w międzykomórkowej substancji podstawnej, której zrąb strukturalny tworzą liczne włókna kolagenowe, retikulinowe i sprężyste. Substancja podstawna, określana mianem matriks skóry, to śluzowielocukry, kwas hialuronowy i chondroitynosiarkowy, białka i glikoproteiny.

TKANKA PODSKÓRNA Zbudowana jest przede wszystkim z komórek

tłuszczowych różnej wielkości zgrupowanych w tzw. zraziki tłuszczu.

Ponadto znajdują się tu naczynia krwionośne i chłonne oraz włókna nerwowe.

Pełni funkcje podporowe i chroni przed urazami mechanicznymi.

Stanowi jednocześnie magazyn energetyczny organizmu

Tkanka podskórna ma różną grubość w poszczególnych okolicach ciała, a w niektórych nie występuje w ogóle np. na powiekach.

PRZYDATKI SKÓRY Mieszek włosowy jest strukturą złożoną z

nabłonka i tkanki łącznej. Tkanka łączna tworzy brodawkę włosa zaopatrzoną w włókna nerwowe i naczynia. Z nabłonka powstaje natomiast sam włos i jego pochewka. Pomiędzy brodawką a warstwą nabłonkową znajdują się komórki barwnikowe (melanocyty) nadające włosu odpowiednią barwę

Paznokcie są wytworem naskórka, zatem zbudowane są z macierzy płytki paznokcia, z której powstaje zrogowaciała płytka paznokciowa oraz znajdującego się pod płytką łożyska. Paznokieć otoczony jest wałem naskórkowym stabilizującym płytkę

GRUCZOŁY

W skórze właściwej i w warstwie podskórnej występują gruczoły potowe i łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów

Gruczoły potowe mogą występować na całej skórze, jako gruczoły erykrynowe, które biorą udział w termoregulacji poprzez wydzielanie potu lub mogą być rozmieszczone w bliskim sąsiedztwie mieszków włosowych, jako gruczoły apokrynowe. Te ostatnie mieszczą się głównie w okolicach pach, odbytu, okolicy płciowej, brodawek sutkowych i powiek, a produkowanie wydzieliny możliwe jest dopiero po okresie dojrzewania.

Gruczoły potowe zbudowane są z części wydzielniczej, przewoduodprowadzającego wytwarzaną wydzielinę oraz jego ujścia.

Gruczoły łojowe występują zawsze w asyście mieszka włosowego. Ich wydzielina uchodzi pomiędzy pochewkę a włos, a tylko nieznaczna część uchodzi bezpośrednio na skórze. Łój usuwany jest dzięki działalności mięśnia przywłosowego, a sam tworzy barierę ochronną przed szkodliwymdziałaniem czynników zewnętrznych w tym bakterii. Wydzielanie podlega regulacji hormonalnej, czyli największe jest w czasie dojrzewania.

GRUCZOŁ MLEKOWY Gruczoł mlekowy lub sutkowy – największy gruczoł

skórny człowieka, jeden z parzystych narządów, rozwijający się u kobiet w okresie pokwitania. Gruczoł mlekowy jest nazywany sutkiem, jednak określenie "sutek" bywa również traktowane jako synonim brodawki sutkowej, która jest częścią tego gruczołu, bezpośrednio wydzielającą mleko.

Sutek składa się z tkanki gruczołowej – ciała sutka i otaczającego je ciała tłuszczowego. Nieco poniżej środka każdego z sutków, na jego szczycie wystaje ciemniej zabarwiona, cylindryczna bądź stożkowata wyniosłość – brodawka sutkowa zajmująca środek okrągłego, pigmentowanego pola, zwanego otoczką brodawki sutkowej

BARWA SKÓRY Barwa skóry zależy głównie od

zawartości melaniny. U człowieka melanina występuje głównie w naskórku.

Tylko u człowieka występuje znaczne zróżnicowanie kolorów skóry, powstałe prawdopodobnie jako adaptacja do różnego natężenia promieniowania ultrafioletowego.

CHOROBY SKÓRY

LISZAJCzęsto występująca przewlekła choroba skóry i paznokci, zwykle również błon śluzowych, cechująca się powstawaniem drobnych czerwonych grudek, czemu nierzadko towarzyszy silny świąd.

ŁUSZCZYCA

Przewlekła, nawracająca się choroba skóry, która charakteryzuje się występowaniem na skórze łuszczących się wykwitów. Choroba ta należy do najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych – dotyka 2-4% populacji

CZERNIAK ZŁOŚLIWYZłośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych albo błony naczyniowej gałki ocznej, wywodzący się z komórek barwnikowych wytwarzających melaninę - melanocytów

ŚWIERZBChoroba zakaźna ludzi i zwierząt spowodowana przez świerzbowce. U ludzi świerzb wywołuje świerzbowiec ludzki, który objawia się dokuczliwym świądem i zmianami skórnymi w postaci przeczosów, plam i grudek 

BIELACTWO NABYTEPrzewlekła choroba polegająca na depigmentacji płatów skóry. Jej bezpośrednią przyczyną jest wymieranie melanocytów, komórek odpowiedzialnych za kolor skóry. Dokładne przyczyny powstawania bielactwa nie są do końca poznane, przypuszcza się, że możebyć ono efektem zespołu czynników genetycznych, środowiskowych i reakcji autoimmunologicznej

PÓŁPASIECOstra wirusowa choroba zakaźna, której czynnikiem wywołującym jest wirus, który wywołuje ospę wietrzną. Schorzenie występuje u osób, które przebyły w przeszłości ospę wietrzną i u których doszło do reaktywacji utajonego zakażenia. Półpasiec objawia się występowaniem bolesnych pęcherzyków i wysypki,zlokalizowanej w charakterystycznych miejscach, wzdłuż przebiegu nerwów.

TRĄDZIK Schorzenie spowodowane nadmierną aktywnością gruczołów łojowych, szczególnie w okresie dojrzewania

GRZYBICA SKÓRYWystępuje w każdym wieku. Pojawia się na skórze szyi, twarzy, dłoni (głównie na odsłoniętych częściach ciała). Objawia się okrągłą lub owalną plamą rumieniową z towarzyszącymi jej pęcherzykami, które zamieniają się w strupki. Ponadto zmianom skórnym towarzyszy świąd. W braku leczenia zmiany skórne powiększają się.

OPARZENIASą skutkiem działania na skórę zbyt wysokich

temperatur

ODMROŻENIA Spowodowane są skurczem naczyń krwionośnych

podczaszimna, co prowadzi do niedotlenienia komórek skóry

ALBINIZMSchorzenie o podłożu genetycznym, spowodowanebrakiem melaniny. Osobniki, które mają tę chorobęcharakteryzuje bardzo jasna skóra, włosy i

tęczówka oka

BUDOWA WŁOSA , WIADOMOŚCI PODSTAWOWE

Włosy zaliczamy do przydatków skóry Oprócz włosów do przydatków skóry zaliczamy też: paznokcie, gruczoły łojowe i gruczoły potowe Pomimo , że wszystkie przydatki skóry są pochodzenia nabłonkowego, to tkwią głęboko w skórze właściwej W przeciwieństwie do zwierząt, współcześnie włosy u człowieka nie spełniają aż tylu funkcji fizjologicznych – była to ochrona przed zimnem, przegrzaniem, działaniem promieniowania słonecznego i ochrona przed insektami

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA WŁOSÓW: Krótka charakterystyka włosów: Zmodyfikowane komórki naskórka Mają różną grubość, długość i barwę Pokrywają całe ciało z wyjątkiem:

dłonipodeszew stópbłon śluzowych warg i narządów płciowychwewnętrznych powierzchni palcówgrzbietowych powierzchni paliczków paznokciowych

Pełne typowe owłosienie występuje tylko na skórze głowy Stwierdza się tu zwykle od 100.000 do 150.000 włosów, czyli około 200 – 300 / cm2 Nieco inny charakter owłosienia stwierdza się pod pachami i w okolicach narządów płciowych Pozostałe regiony ciała pokryte są włosami sporadycznie i mają one inny charakter Ogólną ilość cebulek włosowych u dorosłego człowieka określa się na 1 do 5 milionów

Bujne i mocne włosy, podobnie jak gładka i silnie elastyczna skóra, są cechą charakterystyczną młodego wieku. W dużej mierze wpływają one na młody wygląd i urodę człowieka Z wiekiem skraca się okres wzrostu włosów i stają się one krótsze i słabsze Twardniejący z wiekiem mieszek włosowy doprowadza go gorszego ukrwienia. W efekcie powstaje nie tylko słabszy włos, ale upośledzona jest też produkcja barwnika, co manifestuje się pojawiającą się siwizną

Każdy włos tkwi w mieszku włosowym, będącym wgłębieniem naskórka o lejkowatym kształcie Cebulka włosa tkwi głęboko w skórze właściwej Cebulka leży bezpośrednio nad brodawką włosa Brodawka zawiera naczynia krwionośne zaopatrujące włos Cebulka włosa odpowiada za tworzenie komórek włosowych Łodyga włosa jest częścią włosa wyrastającą ponad powierzchnię skóry

Do mieszka włosowego zawsze uchodzą gruczoły łojowe, a ich wydzielina wydostaje się z mieszka włosowego na powierzchnię skóry. Nadaje ona włosom lekko tłustawy, błyszczący odcień Czasem do mieszka włosowego uchodzą też gruczoły potowe apokrynowe Każdy włos ma własny mięsień przywłosowy. Nie mają takich mięśni włosy brwi i rzęs

Włos zbudowany jest z całego szeregu włókien keratynowych poskręcanych (jak włókna w linie) w wiązki Stałe podziały komórek w cebulce włosa powodują przesuwanie włosa ku górze. W tym czasie keranocyty stopniowo rogowacieją Skręcone w wiązki włókna keratynowe otoczone są korą (cortex) Całość włosa otoczona jest łuskowatą osłonką (cuticula). Powstaje ona z podziałów komórkowych ponad cebulką włosa z komórek o płytkowatym kształcie

OSŁONKA WŁOSA Łuskowata osłonka włosa ustawiona jest dachówkowato i jedna łuska lekko zachodzi na drugą Jest ona coraz cieńsza w miarę długości włosa Często na samym końcu włosa nie ma już osłonki lub ma tylko szczątkowy charakter Dlatego końce włosów są słabsze i wrażliwe na uszkodzenia

BUDOWA WŁOSA - PODSUMOWANIE

Osłona włosa: warstwa zewnętrzna włosaNajbardziej zewnętrzne łuskowate komórki skierowane są ku końcowi włosaPrzeźroczysta

Kora:Warstwa wewnętrznaKomórki okrągłe, nieco wydłużoneZawierają barwnik

Rdzeń:Komórki okrągłeMoże nie występować w cienkich włosach

BRODAWKA WŁOSOWA

Brodawka włosa zawiera rozrodczą generację komórek (hair follicle) odpowiedzialną za wzrost i rozwój włosa Wysoka aktywność komórek brodawki włosa odpowiedzialna jest głównie za produkcję wiązek włókien, będących podstawową strukturą włosa W brodawce włosa znajduje się również nieliczna grupa fibroblastów wywodzących się z mezodermy. Pomagają one budować cienką błonę podstawną (błonę gładką) Błona gładka (podstawna) rozdziela ektodermalne komórki naskórka od

mezodermalnych komórek skóry

Cała błona gładka stanowi rolę bariery (również immunologicznej), chroniącej wewnętrzną część brodawki włosa Pełna strukturę wnętrza brodawki tworzącą charakterystyczny pęcherzyk nazywamy ciałkiem Arao – Perkinsa Włókna nerwowe i kapilary (naczynia włosowate) wnikają do wnętrza brodawki przez niewielkie otwory w tej błonie Wielkość brodawki włosa jest zmienna i zależy od fazy wzrostu. Jeżeli jest potrzebna produkcja dużej ilości włókien brodawka jest większa, w stanie spoczynku jest pomniejszona i nieaktywna Odrywające się od brodawki komórki w połączeniu z komórkami naskórka mogą tworzyć nowe brodawki włosowe

KOLOR WŁOSÓW Barwniki włosa umieszczone są w jego warstwie korowej Tworzą je dwa rodzaje melaniny:

eumelanina o pigmentach czarnych i brązowych feomelanina o pigmentach żółtych i czerwonych

Włosy na głowie zwykle są niejednorodne i mają 100 – 150 odcieni, ale postrzegamy je jako jednolity kolor U wielu ludzi (częściej u mężczyzn) pierwsze objawy utraty barwnika obserwuje się w wieku około dwudziestu - trzydziestu lat Zmiany pigmentacji często są spowodowane czynnikami genetycznymi Włosy mogą tracić swój barwnik czasami bardzo wcześnie z zupełnie niewyjaśnionych przyczyn Przyczyną utraty barwnika mogą też być czynniki nerwowe (bardzo silne przeżycia) i czynniki chorobowe

CYKL WŁOSOWY

Wzrost włosa odbywa się x z szybkością 0,3 do 0,5 mm na dobę Oznacza to, że w ciągu 1 miesiąca przyrasta od 1 do 1,5 cm włosa Wzrost odbywa się przez okres 2 – 6 (czasem nawet 7) lat i wtedy starzejący się włos wypada Mieszek włosowy odpoczywa do 3 miesięcy i potem cały cykl wzrostu rozpoczyna się od nowa Włos nie strzyżony osiąga bardzo różna długość – zwykle jest to około 50 cm u mężczyzn i 100 cm u kobiet

Włosy nie rosną bezustannie Ich cykl wzrostu dzieli się na 3 fazy: Faza aktywnego wzrostu (anagen) trwa średnio 5 lat (2 do 6 lat), włos w tym czasie rośnie około 1 cm miesięcznie Po tym okresie następuje trwający dwa tygodnie okres przejściowy (katagen), nazywany też okresem inwolucji W trzeciej fazie włos wchodzi w fazę spoczynku (telogen) trwającą od 2 do 6 miesięcy, w czasie której włos naprzód obluzowuje się w mieszku, a potem ostatecznie wypada Po 1 – 3 miesiącach od tego momentu rozpoczyna się powtórnie faza wzrostu (anagen)

• W fazie wzrostu (anagen) jest zwykle około 85-90% wszystkich włosów• W fazie przejściowej (katagen) jest zwykle tylko 1% włosów• Pozostałe 10-15% włosów znajduje się w fazie spoczynku (telogen)

Włosy u mężczyzn rosną szybciej, niż u kobiet Szybkość wzrostu zależy od pory dnia i pory roku Średnia szybkość wzrostu to 0,35 mm na dobę Wiek najszybszego wzrostu włosów to od 15 do 30 r.ż. Wiek spowolnionego wzrostu włosów to po 50 – 60 r.ż. Grubość łodygi włosa to 0,1 – 0,025 mm Liczba włosów na owłosionej części głowy to 100 000 Gęstość porastania włosów od 175 do 300 na cm2 Dzienna fizjologiczna utrata włosów od 80 do 100

RODZAJE WŁOSÓW

Rozróżniamy trzy rodzaje włosów: Włosy meszkowe stanowiące delikatne owłosienie występujące u płodu i u noworodka Drobne owłosienie

ciała o przejściowym charakterze, w różnych regionach ciała. Po osiągnięciu pełnej dojrzałości płciowej jest ono zastępowane owłosieniem typu męskiego lub żeńskiego Owłosienie główne

(włosy dojrzałe) do których zaliczamy włosy głowy, brwi, rzęsy i owłosienie łonowe

Czasem stosuje się też nieco odmienny (chociaż w rzeczywistości bardzo podobny) podział na:

meszek- pokrywający skórę tułowia, kończyn i twarzy,

włosy długie- na głowie, w okolicach pachowych i wzgórka łonowego, brody u mężczyzn,

włosy szczeciniaste- obejmujące rzęsy i brwi.

WŁOSY MESZKOWE Płód pokryty jest bardzo drobnym, delikatnym włosem określanym jako meszek płodowy Meszek płodowy zamienia się we włos meszkowy jeszcze przed urodzeniem Włosy meszkowe pokrywają ciało płodu w ostatnim okresie życia płodowego i ciało niemowlęcia U dorosłego stwierdzamy je na policzkach i tam, gdzie włos jest puszysty i miękki Włos meszkowy nie zawiera barwnika Jest cienki, delikatny i puszysty Często ma wspólnie mieszek włosowy i gruczoł łojowy W niektórych sytuacjach włos meszkowy może stać się włosem dojrzałym Najczęstszą przyczyną jest:

Uaktywnienie się gruczołów dokrewnychMiejscowe powtarzające się drażnienie włosa

WŁOS DOJRZAŁY Pokrywa skórę głowy, wytwarza owłosienie łonowe, brwi i rzęsy Często występuje na przedramionach U mężczyzn często występuje na klatce piersiowej, brzuchu i czasem na plecach Występuje tam, gdzie włos jest grubszy i twardszy Zawiera barwnik, różny w zależności od koloru włosa (eumelaninę lub feomelaninę) Ma typową, trójwarstwową budowę Ma dobrze rozwinięty korzeń i brodawkę włosa Gruczoł łojowy występuje samodzielnie i uchodzi do mieszka włosowego

GRUCZOŁY POTOWE APOKRYNOWE Gruczoły potowe apokrynowe związane są z mieszkami włosowymi Występują pod pachami i w okolicy narządów płciowych Wydzielina jest bogatsza w tłuszcze (stąd nieprzyjemny zapach potu) Wzrost wydzielania pod wpływem takich czynników, jak: Wysoka temperatura Ćwiczenia fizyczne Emocje Niektóre leki i inne

CZYNNIKI USZKADZAJĄCE WŁOSY Osłonkę włosa potrafi zniszczyć bardzo wiele czynników: Promieniowanie UV (nadfioletowe) Używane zbyt często silne szampony Zbyt szybkie suszenie wilgotnych włosów Chemiczne zabiegi upiększające włosy Upinanie fryzury zbyt silnie ściągającej włosy Zbyt intensywne czesanie włosów Czynniki dietetyczne (niedobory białkowe, deficyt kaloryczny – objawy mogą zacząć się pojawiać już po 15 dniach i niedobory pierwiastków – Fe, Zn, Cu) Czynniki psychiczne i stresy (szczególnie ważne u dzieci) Gorączka i ciężkie infekcje (do 3 miesięcy od choroby) Niektóre leki (a szczególnie cytostatyki)

CZYNNIKI POTENCJALNIE POWODUJĄCE WYPADANIE WŁOSÓW W FAZIE ANAGENOWEJ:

Czynniki i choroby genetyczne, rzadko spotykane Zaburzenia hormonalne: niedoczynność przysadki mózgowej, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, nadczynność nadnerczy i zespoły Cushinga, czasami cukrzyca typu I Błędy i zaburzenia żywienia: maksymalny niedobór miedzi, żelaza, cynku, biotyny, nasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy C Leczenie przeciwnowotworowe Naświetlanie promieniami X lub γ Substancje toksyczne: tal, arsen, ołów, bizmut, witamina A, niektóre lekarstwa

CZYNNIKI POTENCJALNIE POWODUJĄCE WYPADANIE WŁOSÓW W FAZIE

TELOGENOWEJ: Niedobory żywieniowe, zwłaszcza braki witamin, minerałów i niedobór żelaza Ciąża i poród – nienormalny poziom hormonów u kobiet w czasie ciąży i niedobór składników żywieniowych wskutek przekazywania ich do rozwijającego się płodu Wysoka gorączka – wysoka ciepłota siała w wielu chorobach infekcyjnych powoduje częściowe uszkodzenie cebulki włosa i w efekcie zmniejszoną jej aktywność Promieniowanie UV – nawet niskie dawki UV uszkadzają bardziej wrażliwe komórki włosa i powodują spowolnienie wzrostu włókna Ostre krwotoki – nagła utrata krwi powoduje niedożywienie brodawek włosowych i niedobór składników żywieniowych spowalnia ich aktywność

Leki, zwłaszcza kumaryna, heparyna, propranolol, czasami witamina A i inne Diety głodowe, powodujące przejściowo olbrzymie braki żywieniowe Choroby tarczycy, przebiegające zarówno z nadczynnością, jak i niedoczynnością, ponieważ hormony tarczycy wpływają na aktywność brodawek włosowych Bardzo duże stresy i uszkodzenia fizyczne i chirurgiczne mogą również wywoływać łysienie telogenowe Czynniki psychiczne – długotrwałe, silne przeżycia lub nagły szok mogą spowodować nagle zablokowanie cebulek włosowych, dokładny mechanizm tego zjawiska nadal jest nieznany

PAZNOKCIE Są przydatkiem skóry, podobnie jak włosy,

gruczoły łojowe i gruczoły potowe Ostateczny rozwój paznokcia przypada na 20

tydzień życia Jest to przeźroczysta wypukła płytka ochronna z

warstwy rogowej naskórka, ze zrogowaciałych bezjądrowych keratynocytów, grubości 0,5 – 0.7 mm

Różna struktura włosa, warstwy rogowej i paznokcia uwarunkowana jest różnym stopniem zrogowacenia oraz różnicami w zawartości siarki

Główny składnik paznokcia to białkowa keratyna z dużą zawartością siarki, wapnia, fosforu i arsenu

Przy dotyku lub ucisku paznokieć stawiając dodatkowy opór umożliwia dokładniejsze wyczuwanie

PAZNOKIEĆ SKŁADA SIĘ Z TRZECH PODSTAWOWYCH CZĘŚCI:

Płytka paznokciowa (trzon) od korzenia do wolnego brzegu, keratynowa, nie posiada naczyń krwionośnych ani nerwów, spoczywa na łożysku

Korzeń będący podstawą paznokcia, pod naskórkiem, zaczyna się od macierzy

Brzeg wolny to część płytki paznokciowej wystająca ponad opuszkę palca, barwy białawej lub szarawej

Łożysko leży tuż poniżej płytki paznokciowej. Jest dobrze unaczynione i unerwione.Zamiast brodawkowatej budowy (jak warstwa podstawna naskórka) ma budowę listewkowatą, wzdłuż kierunku narastania paznokcia

STRUKTURY PRZYLEGAJĄCE

Macierz to część łożyska poniżej korzenia. Jest bardzo silnie unaczyniona i unerwiona. To najważniejsza i najwrażliwsza część paznokcia. Uszkodzenie macierzy zawsze daje widoczne uszkodzenie paznokcia

Łąkotka (obłączek) to przejście pomiędzy macierzą a płytką paznokcia. Jest słabiej ukrwiona (wygląda jak blade, zachodzące słoneczko). Często jest lekko wzniesiona nad pozostałą część płytki paznokcia i miękka (to początek keratynizacji). Jest bardzo wrażliwa

Obrąbek naskórkowy (skórka) jest naturalnym fałdem naskórka z grzbietu palca. Obrąbek powinien być równy, dobrze przylegać i mocno obramowywać obłączek. Nie powinien przylegać zbyt ściśle do płytki paznokciowej

Eponychium to przedłużenie skórki u podstawy paznokcia

Perionychium to część skórki otaczająca brzegi paznokcia

Hyponychium to część naskórka pod brzegiem wolnym paznokcia od strony opuszki palca

Ściany paznokcia to fałdy skóry wystające po bokach płytki paznokciowej (czasami nazywa się je wałami paznokcia lub niepoprawnie obrąbkiem paznokciowym)

WZROST PAZNOKCIA Wzrost naturalny to 0,5 – 1,2 mm tygodniowo,

średnio dobowo około 0,12 mm Obserwuje się duże indywidualne różnice, nawet u

tej samej osoby w różnych okresach roku. Promieniowanie UV stymulując podziały komórkowe powoduje, że paznokcie szybciej rosną latem

Paznokcie u rąk rosną dwa razy szybciej, niż paznokcie u nóg

U osób starszych i u dzieci wzrost paznokci jest zwykle wolniejszy

Przy wzmożonym ukrwieniu (na przykład w stanie zapalnym) wzrost paznokcia może być szybszy

Zastój żylny (na przykład przy współistniejących obrzękach) powoduje zwolnienie wzrostu paznokcia

Całkowity odrost paznokci następuje na ręce do 150 dni, na nodze dwa – trzy razy dłużej

Wzrost paznokcia rozpoczyna się w macierzy Warstwa rozrodcza łożyska ma dwie części:

Pomiędzy korzeniem paznokcia a obłączkiem znajduje się stopniowo keratynizująca się warstwa rosnącego paznokcia

Poniżej płytki leży bruzdowana powierzchnia łożyska, po której posuwa się rosnący paznokieć

Najszybciej rośnie paznokieć palca środkowego, najwolniej paznokieć kciuka

Paznokcie stóp, rosnące wolniej, są grubsze i twardsze

W razie uszkodzenia łożyska paznokieć odrasta zniekształcony

Normalny paznokieć powinien być twardy, giętki, lekko różowy

Powierzchnia takiego paznokcia powinna być gładka, bez zagłębień i bez bruzd

Paznokieć i otaczające go tkanki słabo reagują na różne czynniki szkodliwe

Wnikają stąd trudności w ocenia zmian widocznych na płytce paznokciowej

Najczęstsze zmiany:WrodzoneW przebiegu chorób skóryWskutek chorób ogólnoustrojowychWskutek urazówWskutek zaburzeń troficznych

W późniejszym wieku paznokcie rosną wolniej i stają się silniej skeratynizowane, skruszałe i łamliwe

Kolor paznokcia zmienia się z różowo półprzejrzystego na żółtawy lub białawo opalizujący

Paznokcie (dotyczy to szczególnie nóg) mogą przerastać, silnie twardnieć lub wrastać w tkanki otaczające

Płytka paznokciowa, szczególnie kciuka, może się rozwarstwiać

Bardzo częstym zjawiskiem jest wzmożone bruzdowanie podłużne paznokcia

Czasami obserwuje się wzdłużne pęknięcia, zwłaszcza paznokci palucha i ręki

Chociaż zmiany takie typowe są dla późnego wieku, obserwujemy je też u młodszych ludzi z infekcjami, urazami lub z problemami żywieniowymi

Z KSIĘGI REKORDÓW GUINESSA

Najdłuższe paznokcie miał Hindus Shridhar Chillal – łącznie 5 m 87 cm na ręce lewej:

Kciuk 135 cm Wskazujący 104 cm Środkowy 112 cm Serdeczny 119 cm Mały 117 cm Paznokcie rosły od

1952 do 1996 roku

WADY I NIEPRAWIDŁOWOŚCI PAZNOKCI

BRUZDOWANIE PODŁUŻNE

BRUZDOWANIE POPRZECZNE

ODDZIELANIE SIĘ PŁYTKI PAZNOKCIA

ZAKLĘŚNIĘCIE PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ

BIELACTWO PAZNOKCI

ZANIK PAZNOKCIA

PRZEROST PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ

PAZNOKIEĆ WYPUKŁY

PAZNOKIEĆ WROŚNIĘTY

ZMIANY ZABARWIENIA PAZNOKCIA ZESPÓŁ ŻÓŁTYCH PAZNOKCI

ZMIANY ZABARWIENIA PAZNOKCIA ZESPÓŁ ZIELONYCH PAZNOKCI

ZMIANY ZABARWIENIA PAZNOKCIA ZESPÓŁ CZARNYCH PAZNOKCI

2. UTRATA WŁOSÓW RODZAJE ŁYSIENIA

Łysienie łojotokowe

ŁYSIENIE ANDROGENOWE U KOBIET

ŁYSIENIE PLACKOWATE

ŁYSIENIE ROZLANE KOBIET