Tekst ?????Konsultacja dr n. med. Andrzej Szmurło

Sposoby na atopową skórę

Na atopowe zapalenie skóry nie ma lekarstwa. Można jednak łagodzić objawy tak, aby choroba nie utrudniała życia.

Najbardziej uciążliwe jest swędzenie skóry. Chorzy twierdzą, że jest znacznie bardziej dokuczliwe niż ból. Na atopowe zapalenie skóry chorują głównie niemowlęta i małe dzieci. Zdarza się jednak, że AZS ujawnia się w dojrzałym wieku lub utrzymuje przez całe życie. Na schorzenie to cierpi co 4. dorosły człowiek na świecie, głównie z Europy i USA. Naukowcy prognozują, że w 2012 roku połowa społeczeństwa będzie cierpieć na jedną z alergii. Ok. 80 proc. tych schorzeń ujawnia się na skórze, w postaci AZS lub wyprysku alergicznego.

Wyprysk atopowy, czyli egzema atopowaSkóra dotknięta atopowym zapaleniem skóry nie wygląda ładnie - jest czerwona, tworzą się na niej pękające, sączące się strupy. Na powierzchni wyskakują czerwone grudki, które łączą się ze sobą. U dzieci pojawiają się na twarzy i podbródku, u starszych osób natomiast na klatce piersiowej, rękach i nogach, w zgięciach łokciowych, miejscach pod kolanami, na nadgarstkach, karku i szyi, grzbietach rąk oraz wokół oczu i ust. Objawy nasilają się jesienią i zimą.Swędzenie jest tak silne, że chory nie może powstrzymać się przed drapaniem. A po każdym drapaniu powstają wyraźne pręgi, tzw. przeczosy. Łatwo dostają się do nich bakterie. Jeśli tak się stanie, przeczosy podchodzą ropą. Skóra staje się coraz cieńsza i łatwo wówczas o uszkodzenia.Nic dziwnego, że wiele osób obawia się zarażenia tą chorobą. Nie ma takiej możliwości. AZS nie jest wywoływane przez chorobotwórcze drobnoustroje. Nie można więc się nią zarazić, nawet podczas bliskiego kontaktu z chorą osobą.

Geny czy higiena?Trwa spór, co jest przyczyną atopowego zapalenia skóry. Niektórzy naukowcy twierdzą, że może to być nadmierna higiena. Układ odpornościowy nie może "ćwiczyć" swoich sił na szkodliwych drobnoustrojach i substancjach, dlatego nadmiernie reaguje nawet nieszkodliwe substancje. Dlatego pojawia się wysypka na skórze. Poza tym, częste mycie powoduje znaczne osłabienie płaszcza lipidowego, który pokrywa skórę. Efektem jest nadmierne jej wysuszenie.Większość badaczy uważa jednak, że winę ponoszą geny. U chorych występuje ten sam gen, ale dziedziczymy tylko genetyczną skłonność do atopii, czyli alergii o podłożu genetycznym. Nie musi to być atopowe zapalenie skóry, ale np. astma oskrzelowa czy katar sienny. Specjaliści twierdzą, że im silniejsza astma, tym mniej uszkodzona skóra. I odwrotnie. Jeśli tego typu schorzenia występują u jednego z rodziców, ryzyko pojawienia się AZS u dziecka wynosi 25-30 procent. Jeżeli oboje rodzice mają którąś z chorób atopowych, ryzyko wzrasta do 60 procent.Wiadomo też, że większe skłonności do zachorowania mają dzieci karmione mlekiem modyfikowanym (krowim) przed ukończeniem roku.Pojawiła się również teoria tzw. haptenów. Są to substancje o drobnych cząsteczkach, które nie potrafią wywoływać odpowiedzi immunologicznej. Jeśli jednak przyłączą się do białek skóry, po pewnym czasie powodują pojawienie się przewlekłego stanu zapalnego. Haptenami mogą być np. środki chemiczne w preparatach myjących, detergentach, wilgotnych chusteczkach higienicznych. Stały kontakt skóry z haptenami powoduje, że pojawia się na niej przewlekły stan zapalny. To on może prowadzić do atopowego zapalenia skóry.

Trudna diagnoza

AZS może ujawnić się pod wpływem różnych czynników. Mogą to być:• alergeny wziewne (np. roztocze kurzu domowego i pyłki traw) i pokarmowe (np. jaja, mleko, orzeszki ziemne, ryby, soja i pszenica, czekolada),• zanieczyszczone powietrze, • długie przebywanie w zamkniętych, klimatyzowanych pomieszczeniach, • dym papierosowy, • jedzenie przetworzonych pokarmów.Chorobę trudno jednak zdiagnozować i odróżnić od zmian, które zostały spowodowane innymi czynnikami. AZS potwierdza się, gdy problemy skórne są wynikiem niewłaściwego funkcjonowania układu immunologicznego.Pierwsze sygnały nie do przeoczenia. Najpierw pojawia się swędzenie, które nie pozwala spokojnie spać i normalnie żyć. U niemowląt policzki stają się bardzo czerwone, skóra na nich napięta, wygląda jak lakierowana. Potem skóra staje się bardzo sucha. W zgięciach pod kolanami i przy łokciach widać czerwone grudki. Mogą pokryć nawet całe ciało. Lekarze nazywają to erytrodermią. W końcu skóra staje się cienka, przezroczysta, bardzo łatwo ją uszkodzić.

Trzeba leczyćAtopowe zapalenie skóry to choroba na całe życie. Bywa, że objawy całkiem znikają, dzięki odpowiedniemu leczeniu i pielęgnacji. Mogą się jednak nasilać, np. pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych jesienią i zimą lub w stresujących sytuacjach. Niewłaściwa terapia lub jej zaniechanie może powodować tzw. marsz alergiczny. Do AZS dołącza katar sienny, potem pojawia się astma.Jeżeli zostało ustalone (np. za pomocą testów), że problemy powoduje jakiś produkt spożywczy, nie wolno go jeść nawet w najmniejszych ilościach.Leczenie komplikuje się, jeśli oprócz AZS cierpimy na inną chorobę alergiczna (np. katar sienny czy alergie pokarmową). Do niedawna ciężką postać atopowego zapalenia skóry leczono za pomocą maści ze sterydami. Objawy ustępowały, ale skóra stawała się bardzo cienka i wrażliwa (pergaminowa). Lepiej sprawdzają się niesteroidowe środki przeciwzapalne zawierające takrolimus lub pimekrolimus (inhibitory kalcyneuryny). Można je stosować długo, bo nie powodują ścieńczenia ani zaników skóry tak, jak w przypadku sterydów. Nie mogą ich jednak stosować osoby uczulone na antybiotyki makrolidowe.Stosuje się również:• fototerapię – metoda PUVA) lub naświetlania promieniowaniem UVB 311 nm (wąskopasmowym UVB),• doustne leki antyhistaminowe,• hydroksyzynę, • cyklosporynę A (w niskich dawkach), • leki antydepresyjne (u osób, u których AZS jest mocno nasilone).

Pielęgnacja najważniejszaTrzeba nauczyć się, jak pielęgnować skórę, by zminimalizować objawy AZS.• Nieważne, czy bierzesz szybki prysznic, czy 15-minutowa kąpiel. Ważne, jaki preparat dodasz do wody. Nie używaj zwykłych mydeł ani płynów do kąpieli. Stosuj emolienty. Są to substancje nawilżające i natłuszczające. Uzupełniają naturalnie obecne w skórze lipidy międzykomórkowe oraz substancje wiążące wodę w skórze, zapobiegając jej utracie. Natłuszczają i nawilżają skórę na długo oraz regenerują płaszcz hydrolipidowy na jej powierzchni. Głęboko wnikają w skórę. dzięki czemu staje się ona bardziej elastyczna, co zmniejsza świąd.Emolienty mają różną postać: kremów, maści, płynów i olejków do kąpieli, żeli i kostek toaletowych do mycia. Mogą zawierać ciekłą parafinę, olej arachidowy lub sojowy, a często także inne, dodatkowo działające składniki.

Dozwolone są także syndety, czyli syntetyczne mydła bez mydła, które myją i nawilżają.• Po kąpieli delikatnie osusz skórę (nie trzyj ręcznikiem) i jak najszybciej natłuść ją. Zabieg powtarzaj w ciągu dnia tak często, jak to konieczne (kiedy czujesz swędzenie). Wybieraj preparaty przeznaczone do pielęgnacji skóry atopowej (nie hipoalergiczne). Zawierają one zazwyczaj cholesterol, ceramidy, nienasycone kwasy tłuszczowe, mocznik. Wzmacniają naskórek.• Ważne są także nawyki, dieta i styl życia. Wzbogać swoją dietę w kwasy omega 3 i 6. Jeśli nie jesteś na nie uczulone (co częste u osób chorych na AZS), jedz tłuste ryby morskie (np. śledź, halibut), do potraw dodawaj olej rzepakowy, z wiesiołka i oliwę z oliwek. Sałatki i kanapki posypuj nasionami dyni i słonecznika. Zawarte w tych produktach nienasycone kwasy tłuszczowe wspomagają nawilżanie skóry od wewnątrz.• Znajdź swój sposób na stres. Możesz uprawiać sport (np. nordic walking, pływanie, aerobic). Pomocne są joga i inne techniki relaksacyjne. Niektórych odpręża spotkanie z przyjaciółmi, koncert czy obejrzenie dobrego filmu. W niektórych wypadkach konieczna jest psychoterapia - warto udać się po pomoc do psychologa.• Ubranie i pościel pierz w proszkach dla alergików lub płatkach mydlanych. Ustawiaj program podwójnego płukania.• Ubieraj się „na cebulkę”, unikniesz przegrzewania, które nasila dolegliwości. Noś ubrania bawełniane, jedwabne, przewiewne.

Unikaj:• kontaktu z dymem tytoniowym, bo bardzo źle działa na skórę,• zapachu lakierów, klejów, rozpuszczalników,• ubrań z wełny, bo materiał ten podrażnia, a nawet może ranić cienką skórę,• kurzu i brudu, bo łatwo możesz zainfekować skórę. Najlepiej zlikwidować zasłony i dywany oraz wszelkie drobiazgi, które zbierają kurz,• klimatyzowanych pomieszczeń, zmian temperatur,• wysokich temperatur (powodują pocenie się i nasilenie objawów),• basenów z chlorowaną wodą,• leków i kosmetyków, w których składzie jest spirytus lub kit pszczeli.

Warto wiedzieć!• Chorym na AZS służą wyjazdy nad morze, gdzie wilgotność powietrza jest większa. Poprawia to stan skóry. Poza tym zmiana klimatu, wyjazd wiąże się zazwyczaj z oderwaniem od codzienności i odpoczynkiem. Ma to duże znaczenie dla chorych z AZS.• Stosowanie probiotyków zwiększających liczebność bakterii jelitowych typu Lactobacillus, Bifidobacterium i Bacteroides łagodzi przebieg atopowego zapalenia skóry. Ważne, aby szczepy bakterii kwasu mlekowego pochodziły z regionu geograficznego, w którym będą stosowane. W przeciwnym wypadku mogą być nieskuteczne.• Niekiedy szansa na wyleczenie jest… przeprowadzka. Jeśli zamieszkasz w okolicy, gdzie jest wilgotno, nie ma alergenów lub są inne, nie te, z którymi organizm walczy, to jest szansa, że organizm zwalczy alergię.

Domowe sposoby• Do kąpieli możesz używać lekkiego krochmalu (dwie łyżki mąki ziemniaczanej rozmieszaj z zimną wodą, wlej do litra wrzątku, zagotuj) rozprowadzonego w wannie z letnia wodą.• Świąd łagodzą płatki owsiane (5-7 łyżek) dodane do ciepłej wody lub kleik z siemienia lnianego (pięć łyżek zalej 1/2 litra wrzątku, zaparzaj pod przykryciem 2 godziny, przecedź i wlej do wanny).• Dolegliwości łagodzi sól z Morza Martwego (można kupić w aptece).