SKŁODOWSKA - Kino Klasa · 2020. 12. 23. · Eksperyment – chromatografia Chromatografia to...
Transcript of SKŁODOWSKA - Kino Klasa · 2020. 12. 23. · Eksperyment – chromatografia Chromatografia to...
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
1©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
MATERIAŁY POMOCNICZE MATERIAŁY POMOCNICZE DLA NAUCZYCIELIDLA NAUCZYCIELI
SKŁODOWSKA
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC2
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
3
Temat: Zaprośmy Marię Skłodowską-Curie
na naszą lekcję chemiiEtap kształcenia:
uczniowie klas VII–VIII szkoły podstawowej
Przedmiot: chemia
Czas trwania: 45–90 min (można go dostosować do potrzeb i możliwości)
Podstawa programowa:
Cele wymienione wśród innych w preambule podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej
2) wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej;
5) rozwijanie umiejętności krytycznego i logicznego myślenia, rozumowa-nia, argumentowania i wnioskowania;
6) ukazywanie wartości wiedzy jako podstawy do rozwoju umiejętności; 7) rozbudzanie ciekawości poznawczej uczniów oraz motywacji do nauki; 8) wyposażenie uczniów w taki zasób wiadomości oraz kształtowanie takich
umiejętności, które pozwalają w sposób bardziej dojrzały i uporządkowa-ny zrozumieć świat;
9) wspieranie ucznia w rozpoznawaniu własnych predyspozycji i określaniu drogi dalszej edukacji;
wszechstronny rozwój osobowy ucznia przez pogłębianie wiedzy oraz zaspokajanie i rozbudzanie jego naturalnej ciekawości poznawczej.
Podstawa programowa przedmiotu chemia:
Cele kształcenia – wymagania ogólne: III.1, III.2, III.3, III.4 Treści nauczania – wymagania szczegółowe: I.1, I.5, I.6, II.1, II.2, II.4, V.2, V.3
10)
Opracowanie: dr Urszula Koss
SKŁODOWSKARadioactive, reż. M. Satrapi
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
4
Przede wszystkim treści związane z takimi zagadnieniami jak: substancje i ich wła-ściwości, wewnętrzna budowa materii, woda i roztwory wodne.
Cele szczegółowe:
• rozwijanie umiejętności logicznego myślenia; • rozbudzenie ciekawości poznawczej oraz motywacji do nauki; • wzmacnianie umiejętności planowania i przeprowadzania doświadczeń
chemicznych; • wspieranie umiejętności dyskusji i pracy zespołowej; • zapoznanie ze szkłem i sprzętem laboratoryjnym, układem okresowym
i symbolami niektórych pierwiastków oraz podstawami chemii jądrowej; • wywołanie refleksji na temat realnych zagrożeń wynikających z promie-
niotwórczości i elektrowni jądrowych.
Metody: dyskusja, burza mózgów, doświadczenia chemiczne, użycie komputera i inter-
netu, gry wykreślanka i sudoku
Materiałypomocnicze:
chemiczna wykreślanka „Sprzęt i szkło laboratoryjne”, chemiczne sudoku „Pier-wiastki chemiczne”
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
5
Naukowiec
Jakie cechy powinien mieć naukowiec? Jakie cechy Marii Skłodowskiej- Curie pomagały jej w pracy naukowej?
Zacznij lekcję od napisania na tablicy dużymi literami słowa „NAUKOWIEC”. Za-pytaj, jakie cechy według uczniów powinien mieć naukowiec. Zadawaj pytania pomocnicze, np.: „Jakie cechy Marii Skłodowskiej-Curie pomagały jej w pracy naukowej? Jak długo może trwać odkrywanie danego zjawiska? Jakie cechy się wtedy przydają?”.
Zapisuj odpowiedzi w postaci wspólnej mapy myśli na tablicy (możesz popro-sić uczniów, żeby sami podchodzili i zapisywali swoje propozycje). Moderuj dyskusję na temat cech naukowca tak, by pojawiły się cztery grupy cech:
1. konsekwencja, upór, cierpliwość, wytrwałość (nie wszystkie badania naukowe są szybkie, z efektem „wow”, czasem na rezultaty trzeba cze-kać dłużej);
2. gotowość i odwaga do przyznania się do błędu i niewiedzy, umiejęt-ność zrobienia kroku w tył, otwarta głowa, gotowość do podważania swoich i cudzych przekonań, krytyczne myślenie, poszukiwanie odpo-wiedzi;
3. umiejętność współpracy (bez wsparcia choćby jednej osoby trudno do-konać wielkich rzeczy; Piotr udostępnił Marii laboratorium i był dla niej inspirującym dyskutantem; w ostatnich scenach w laboratorium Marii pracowało już więcej współpracowników);
4. umiejętność wzięcia odpowiedzialności za swoje badania, odkrycia i ich konsekwencje (promieniotwórczość – bomba jądrowa, kremy pro-mieniotwórcze; odkrycie dynamitu przez Alfreda Nobla).
Nawiązuj w dyskusji do postawy Marii Skłodowskiej-Curie jako naukowczyni, ale też zwróć uwagę na to, że omawiany zestaw cech jest uniwersalny i przy-datny niemal w każdym zawodzie i w życiu – bez bycia odpowiedzialnym, chętnym do współpracy, wytrwałym i gotowym do dyskusji trudno o dobre relacje z bliskimi i sukces zawodowy. Aby wywołać tę dyskusję, możesz zapytać uczniów: „Czy znacie inne zawody, w których przydają się cechy wypisane na tablicy?”. Zapewne padnie dużo propozycji zawodów, aż w końcu ktoś powie, że cechy te przydają się wszędzie. Podsumuj więc, że warto pamiętać o tym, by pielęgnować w sobie cierpliwość, wytrwałość, krytyczne myślenie i umie-jętność współpracy.
PRZEBIEG ZAJĘĆ
SKŁODOWSKARadioactive, reż. M. Satrapi
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
6
1. Sprzęt i szkło laboratoryjne stosowane przez chemików i innych naukowców
W filmie w scenach w laboratorium można było zobaczyć dużo sprzętu i szkła laboratoryjnego. Jak nazywają się poszczególne elementy wyposa-żenia pracowni chemicznej?
Chemiczna wykreślankaRozdaj uczniom egzemplarze chemicznej wykreślanki (załącznik 1) do zrobie-nia na lekcji. Hasła do wykreślenia to nazwy sprzętu i szkła laboratoryjnego:
• menzurka• cylinder• lejek• kolba• zlewka• bagietka• palnik
• łapa• statyw• szalka• pipeta• probówka• tryskawka• wyciąg
Po wykreśleniu powyższych wyrazów zostaną litery będące odpowiedzią na pytanie.
Pytanie: Co odkryła Maria Skłodowska-Curie?Odpowiedź: DWA PIERWIASTKI
Wykreślanka wygenerowana dzięki stronie:https://progmar.net.pl/szkola/panel-nauczyciela/narzedzia/generator-wy-kreslanek
Otrzymane hasło wprowadza płynnie w kolejną część lekcji. Zanim jednak do niej przejdziesz, omów z klasą nazwy sprzętu i szkła laboratoryjnego, które pojawiły się w wykreślance. Jeśli dysponujesz dobrze zaopatrzonym laborato-rium chemicznym, pokaż uczniom poszczególne elementy. Mogą odgadywać, który sprzęt jak się nazywa. Jeżeli nie masz dostępu do szkła i sprzętu, narysuj na tablicy kształt poszczególnych elementów. Zapytaj uczestników, czy mają pomysł, do czego może służyć dany przedmiot. Przykład – załącznik 2.
Rysunki, nazwy oraz zastosowanie szkła i sprzętu można znaleźć np. na stronie:http://www.chemmix.edu.pl/artnet/index.php?s1=02&s2=001&s3=001
2. Pierwiastki jako budulce materii w układance doskonałej, jaką jest układ okresowy
Pierwiastki to rodzaj materii, z której składa się nasz świat. W układzie okre-sowym można znaleźć 118 pierwiastków. Od kiedy ludzkość zna poszcze-gólne pierwiastki? Kto je wymyślił, jak powinny być umieszczone w układzie okresowym o akurat takim kształcie? Czy naukowcy odkryją w przyszłości nowe pierwiastki?
Zapytaj uczniów, czy wiedzą, kto wymyślił kształt układu okresowego. Zrobił to w 1869 r. Dmitrij Mendelejew. Ułożył on znane wówczas pierwiastki w grupy i okresy. Pozostawił jednak kilka luk, przewidując istnienie pierwiastków, któ-re dopiero miały zostać odkryte. Przez kolejne lata naukowcy systematycznie uzupełniali układ okresowy.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
7
Za pomocą rzutnika pokaż klasie dynamiczny układ okresowy na stronie:https://www.ptable.com/?lang=pl#Property/Discovered
Zapytaj, czy uczniowie mają pomysł, które pierwiastki zostały odkryte jako pierwsze i w którym roku to się wydarzyło. Typy klasy zapisuj na tablicy. Na-stępnie wejdź do zakładki „Właściwości”, zaznacz kółeczkiem „Odkryty” i ustaw suwak (znajduje się on na górze po prawej stronie) na pozycji najbardziej po lewej stronie (rok 1730). Zaznaczone pierwiastki to te, które były znane w da-nym roku.
Teraz zapytaj, w którym roku Maria Skłodowska-Curie odkryła rad i polon. Odpowiedzi zapisuj na tablicy. Sprawdź razem z uczniami, który to był rok, przesuwając suwak i obserwując pojawienie się Po i Ra w dynamicznym ukła-dzie okresowym (uczona odkryła te dwa pierwiastki w 1898 r., w naszym układzie pojawiają się więc w roku 1899). Prześledź wspólnie z klasą, w jakiej kolejności odkrywane były pozostałe pierwiastki.
Jak wspomniano wcześniej, tylko część pierwiastków występuje naturalnie w przyrodzie. Pierwiastki o większej masie (znajdujące się w dolnej części ukła-du okresowego) to pierwiastki stworzone przez człowieka w laboratorium. Pierwiastki te są wysoce niestabilne, co oznacza, że ich atomy same się roz-padają. Niektóre bardzo szybko, np. czas połowicznego rozpadu oganessonu (ostatniego pierwiastka w układzie okresowym) to 1 milisekunda. Zatem stwo-rzenie nowych pierwiastków jest bardzo trudne, ale nie niemożliwe.
Zachęć uczniów, by samodzielnie w domu prześledzili możliwości dynamicz-nego układu okresowego. Instrukcja korzystania z niego znajduje się tutaj:https://www.youtube.com/watch?v=EX56SP-lTHc&hd=1
Chemiczne sudokuJeśli dysponujesz większą ilością czasu, rozdaj uczniom plansze do gry w sudo-ku (załącznik 3). Zamiast cyfr znajdą w nich symbole dziewięciu pierwiastków. Możesz też rozdać uczestnikom sudoku do domu.
Źródło plansz sudoku:sitpchem.org.pl/wp-content/uploads/2017/03/Chemik-Light-5-ilovepdf-com-pressed.pdf
3. Pierwiastki występują we wszechświecie samodzielnie, jako związki chemiczne oraz jako mieszaniny
Ludzkość potrzebuje najczęściej czystych substancji, a te występują głów-nie w postaci mieszanin. Na przykład Maria wyodrębniała rad z rudy ura-nowej. W celu rozdzielania mieszanin stosuje się różne metody rozdziału. Maria wykorzystywała m.in. metodę destylacji. Na czym polegają metody rozdziału mieszanin?
Podziel uczniów na tyle grup, aby w jednej znajdowało się ok. pięciu osób (np. pięć grup po pięć osób). Napisz na karteczkach samoprzylepnych nazwy: kolba, probówka, pipeta, lejek, zlewka, i przyklej po jednej karteczce uczestni-kom na plecach. Uczniowie mają za zadanie odnaleźć osoby z taką samą kar-teczką jak ich kartka (oczywiście treści swojej nie znają), ale nie mogą porozu-miewać się ze sobą słowami. To zadanie świetnie uczy współpracy.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
8
Uczniowie przeprowadzą w grupach eksperyment polegający na rozdzieleniu mieszanin:1. destylacja (spirytus + atrament) – potrzebne materiały: dwie probówki,
spinacze do bielizny, plastelina, słomka, świeczka, zapalniczka/zapałki, spi-rytus/denaturat, atrament, kubek, pipeta;
2. chromatografia (do wyboru jedna z dwóch wersji):• sok z natki pietruszki – potrzebne materiały: natka pietruszki (lub inna
zielenina), moździerz, łyżeczka lub pipeta, bibuła (np. kawałek filtra do kawy), kubek/szklanka, taśma klejąca, ołówek lub dowolny przedmiot o kształcie patyka, ręczniki jednorazowe;
• tusz z flamastra – potrzebne materiały: czarny lub brązowy flamaster, marker, bibuła (np. kawałek filtra do kawy), kubek/szklanka, taśma kleją-ca, ołówek lub dowolny przedmiot o kształcie patyka, woda i opcjonal-nie: ocet, aceton, spirytus, ręczniki jednorazowe.
Samodzielnie zdecyduj, czy uczniowie wykonają jeden eksperyment, czy dwa (w zależności od ich zaangażowania i możliwości czasowych).
Rozdaj uczestnikom sprzęt potrzebny do wykonania wybranego eksperymen-tu i wyjaśnij, co mają zrobić. Zwróć uwagę na BHP. Poproś uczniów o zachowa-nie ostrożności przy korzystaniu z płomienia oraz przy pracy z rozpuszczalni-kami (w tym o niewdychanie oparów).
Eksperyment – destylacjaDestylacja to metoda rozdziału cieczy o różnych temperaturach wrzenia. Ma-ria Skłodowska-Curie wykorzystywała destylację do rozdzielenia rudy urano-wej. Uczniowie przeprowadzą proces destylacji w małej skali. Najpierw poproś o przygotowanie mieszaniny spirytusu i atramentu oraz wkroplenie za pomo-cą pipety odrobiny mieszaniny do probówki, a następnie – o zbudowanie ukła-du przedstawionego w załączniku 4.
Ponieważ atrament i spirytus mają różne temperatury wrzenia, możliwe jest ich rozdzielenie. W miarę ogrzewania mieszaniny osiągamy temperaturę wrzenia spirytusu, którego pary przelatują do słomki. Następnie pary te pod wpływem zimnego powietrza otaczającego słomkę zamieniają się w ciecz (zachodzi skrap- lanie), dlatego w drugiej probówce pojawiają się krople czystego spirytusu.
Eksperyment – chromatografiaChromatografia to bardzo rozbudowana dziedzina chemii, a dokładniej – me- toda analityczna. Jest wiele rodzajów chromatografii. Uczniowie będą się zajmować chromatografią bibułową. To metoda rozdzielania mieszaniny na składniki. Rozdzielanie odbywa się na bibule. W załączniku 5 widać trzy chro-matografy, czyli paski bibuły z rozdzielonymi mieszaninami. Pierwsze dwa to rozdzielony sok z natki pietruszki (rozdzielone zostały: chlorofil a, chloro- fil b oraz żółty karotenoid). Ostatni pasek bibuły to brązowy tusz z flamastra.
Metodę chromatografii bibułowej można wykorzystać do rozdzielenia barwni- ków liści, np. natki pietruszki. W tym celu poproś dzieci o utarcie liści w moź-dzierzu z kroplą spirytusu/denaturatu. Kiedy pojawi się sok (im bardziej za-gęszczony, tym lepiej), należy pobrać kroplę, umieścić ją na bibule i ze spirytu-sem jako eluentem przeprowadzić rozdzielenie metodą chromatografii (jak na rysunku z rozdzielaniem tuszu flamastra). Na bibule powinny się pojawić dwa kolory zielone i jeden żółty. To chlorofile a i b oraz karotenoid.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
9
Więcej na ten temat i o samym eksperymencie przeczytasz tutaj:http://adda.com.pl/?p=670http://www.chemia-pwsz.sanok.pl/cwiczenia_ogolna/cwiczenia12.pdf
Okazuje się, że tusz flamastra również jest mieszaniną i da się go rozdzielić na składniki. Do tego także można wykorzystać metodę chromatografii bibułowej (rysunek z załącznika 6).
W miarę gdy bibuła zaczyna nasiąkać eluentem (roztworem, który znajduje się w kubku), tusz z flamastra przemieszcza się do góry. Okazuje się, że tusz składa się z kilku barwników, z których każdy ma nieco inne właściwości: inny rozmiar i budowę cząsteczek oraz inną szybkość pełznięcia po bibule. Dlatego możemy obserwować rozdzielenie tuszu na składniki – poszczególne barwni-ki dochodzą na różną wysokość. Tę metodę dobrze obrazuje metafora: grupa dzieci w różnym wieku i o zróżnicowanej sprawności fizycznej chce wejść na górę. Każde z nich będzie szło w odmiennym tempie, więc dojdzie na inną wy-sokość.
Jeśli dysponujesz większą ilością czasu, rozwiń to doświadczenie, by stało się prawdziwym eksperymentem. Poproś uczniów, aby każdy przeprowadził swo-je badania. Należy wybrać kilka kolorów flamastra (zaznaczamy, żeby wybrać ciemne kolory, np. czarny, brązowy, fioletowy, bo jasne mogą się nie rozdzielić) i sprawdzić w kubkach z różnymi eluentami, który rozpuszczalnik najlepiej roz-dziela dany kolor. Użyj wody, spirytusu/denaturatu, octu, acetonu itp. Niech uczniowie położą na ręcznikach papierowych otrzymane paski bibuły z roz-dzielonymi kolorami. Poproś, by sami wytypowali, który rozpuszczalnik jest najlepszy do którego koloru – przy którym otrzymają najbardziej odseparowa-ne kolory. Koniecznie niech sprawdzą marker permanentny. Można wyciągnąć wniosek, że jest on wodoodporny (ani drgnie z wodą), ale dobrze rozwija się z innymi rozpuszczalnikami. Wyschnięte kawałki bibuły niech uczestnicy wkle-ją do zeszytu i podpiszą, jaki to był kolor flamastra i jakiego rozpuszczalnika użyli.
4. Promieniotwórczość – czym jest?
Na czym polega radioaktywność/promieniotwórczość? Jakie są rodzaje promieniowania? Czy powinniśmy się bać radioaktywności?
Zapytaj uczniów, czy wiedzą, czym jest radioaktywność/promieniotwórczość. Radioaktywność (inaczej promieniotwórczość) to zdolność atomów (a dokład-niej ich jąder) do rozpadu promieniotwórczego, który najczęściej jest związany z emisją cząstek alfa, cząstek beta oraz promieniowania gamma.
Czym są więc poszczególne rodzaje promieniowania?• Promieniowanie alfa (α) – promieniowanie będące strumieniem cząs-
tek α (jąder helu); ma niewielki zasięg (zatrzymuje je cienka warstwa po-wietrza lub kartka); wykorzystywane jest w czujnikach dymu.
• Promieniowanie beta (β) – przenikliwe promieniowanie będące strumie-niem elektronów (β–) lub pozytonów (β+) poruszających się z prędkością bliską prędkości światła; zatrzyma je dopiero warstwa aluminium; wyko-rzystywane w przemyśle, np. do wyznaczania grubości papieru czy blachy, oraz do badań nad nowymi lekami.
• Promieniowanie gamma (γ) – promieniowanie elektromagnetyczne (czyli takie jak światło), ale o bardzo wysokiej energii, stanowiące strumień fo-
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
10
tonów; bardzo przenikliwe, zatrzyma je dopiero grubsza warstwa ołowiu; stosowane w nauce i wielu gałęziach przemysłu, m.in. w medycynie – do sterylizacji narzędzi oraz leczenia nowotworów.
W załączniku 7 znajdziemy rysunek ilustrujący przenikliwość promieniowania jądrowego.
Źródło obrazu:https://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniowanie_jonizuj%C4%85ce
Czy powinniśmy się bać promieniotwórczości?Zespół objawów powstałych na skutek wysokiej dawki promieniowania na-zywa się chorobą popromienną. Czy jest ona groźna? Jak zawsze – wszystko zależy od dawki. Rzadko myślimy o tym, że każdy z nas na co dzień jest na-rażony na dawkę promieniowania. Pochodzi ono z kosmosu (osoby latające samolotem narażone są na większe dawki promieniowania kosmicznego), ale substancje promieniotwórcze znajdują się też w środowisku naturalnym ziemi. W naszym organizmie obecny jest promieniotwórczy potas K-40, któ-ry pobieramy z produktami spożywczymi, a jego obecność z pewnością nam nie szkodzi. Co więcej: niewielka dawka promieniowania działa na człowieka pozytywnie! Na stronie https://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kaz-dego,wplyw-niskich-dawek-promieniowania-na-organizm,artykul,1641714.html można przeczytać: „Zauważono jednak, że na terenach skażonych po ka-tastrofie w Czarnobylu roślinność jest bardziej bujna, a liczba zwierząt wcale nie mniejsza niż gdzie indziej. Radiobiologów to nie dziwi. Naukowcy zaobser-wowali, że wśród ok. 80 tys. Japończyków, którzy przeżyli wybuchy jądrowe w Hiroszimie i Nagasaki i pochłonęli dawki promieniowania nieprzekraczające 0,1 greja (grej jest jednostką pochłoniętej energii = 1 dżul/kg), zachorowalność na raka wcale nie jest większa, a w przypadku niektórych nowotworów nawet mniejsza niż u osób nienapromieniowanych”.
Czy zatem powinniśmy się bać promieniotwórczości i reaktorów jądro-wych?Cytując dalej źródło: „[…] nie powinniśmy się bać elektrowni jądrowych. Dawki promieniowania, których są one źródłem, są dla mieszkańców sąsiadujących okolic o kilka rzędów wielkości mniejsze od tych, które pochodzą od promie-niowania naturalnego – dodaje. Jego zdaniem, to wciąż najbezpieczniejsze dla środowiska i atmosfery, a także najbardziej wydajne źródło energii. – Także skutki katastrofalnego trzęsienia ziemi i fali tsunami w Japonii przemawiają za energetyką jądrową. Mimo niezwykłej siły kataklizmu, czego nie przewidzieli konstruktorzy elektrowni Fukushima I, żaden z reaktorów tej i innych elektrow-ni nie został uszkodzony. Wystąpiła jedynie awaria zewnętrznych systemów za-silania i chłodzenia, co doprowadziło do uwolnienia i wybuchu wodoru. Nauka i technika wyciągnie niewątpliwie wnioski z tej awarii i nowe elektrownie będą jeszcze bezpieczniejsze – mówi profesor” (prof. Marek K. Janiak, kierownik Za-kładu Radiobiologii i Ochrony Radiologicznej Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii w Warszawie).
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
11
5. Podsumowanie i zakończenie
Wręcz pierwszemu uczniowi probówkę. Powiedz, że osoba, która trzyma pro-bówkę, ma prawo głosu. Uczestnicy będą przekazywać ją sobie kolejno, więc każdy będzie miał okazję się wypowiedzieć. A pytanie brzmi: co ci się w dzisiej-szej lekcji najbardziej podobało?
Gdy wszyscy uczniowie się wypowiedzą, podziękuj im za uczestnictwo w lek-cji. Rozdaj materiały, których nie zdążyliście zrobić, i zachęć do samodzielnego eksplorowania dynamicznego układu okresowego w domu.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
12©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
12
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
13
T C D L P A L N I K
R Y M E N Z U R K A
Y L P J W A P I E Ł
S I R E S Z A L K A
K N O K O L B A R P
A D B A G I E T K A
W E Ó Z L E W K A W
K R W I S T A T Y W
A A K P I P E T A S
T K A W Y C I Ą G I
SKŁODOWSKAZałącznik 1
Chemiczna wykreślanka
Wykreśl nazwy sprzętu i szkła laboratoryjnego. Litery które, nie zostaną wykreślone, utworzą hasło będące odpowiedzią na pytanie: Co odkryła Maria Skłodowska-Curie?
Wykreślanka wygenerowana dzięki stronie:https://progmar.net.pl/szkola/panel-nauczyciela/narzedzia/generator-wykreslanek
Radioactive, reż. M. Satrapi
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
14
Załącznik 2
Szkło laboratoryjne
Rysunek Nazwa Do czego służy
cylinder miarowy(dawniej menzurka)
odmierzaniedokładnych
objętości(głównie cieczy)
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
15
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
16
Załącznik 3
Chemiczne sudokuPierwiastki chemiczne
Rozwiąż chemiczne sudoku. W każdym kwadracie, w każdej linii pionowej i w każdej linii poziomej znaj-dować się musi dziewięć pierwiastków: hel, cynk, magnez, siarka, potas, tlen, złoto, żelazo, brom. Zapisane są one jednak za pomocą symboli chemicznych. Aby odnaleźć symbole poszczególnych pier-wiastków, skorzystaj z układu okresowego.
He Zn 02
Mg S K Fe
S Zn
Zn Mg He
S Br2 Zn Au
Au Br2
Fe Zn 02
Fe Au
Mg He S
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
17
O2 K
Fe Zn
K Zn Mg
S He Au
K S Fe
Au Fe O2 Mg K
Mg Au
He Zn Mg Au
O2 S
Dla dociekliwych: korzystając z różnych źródeł, odpowiedz na pytanie: dlaczego przy symbolach dwóch pierwiastków O, i Br, znajduje się w dolnym indeksie cyfra 2?
Źródło plansz sudoku:sitpchem.org.pl/wp-content/uploads/2017/03/Chemik-Light-5-ilovepdf-compressed.pdf
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
18
Załącznik 4
Eksperyment – destylacja
probówka połączona ze słomką(szczelnie zatkana plasteliną)
drewniana łapa do probówki(trzymana przez ucznia)
świeczka
rozdzielanamieszanina
atramentu i spirytusu
spinacz do bielizny(w razie potrzeby
użyć dwóchlub poprosić ucznia
o potrzymanie)
probówka
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
19
świeczka
rozdzielanamieszanina
atramentu i spirytusu
Załącznik 5
Eksperyment –chromatografia
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
20
Załącznik 5
Eksperyment – chromatografia bibułowa
bibuła przymocowana taśmą klejącą
do ołówka leżącego na krawędzi kubka
niewielka ilość eluentu(roztworu np. wody,
spirytusu, octu)
kropla tuszuflamastra
(namalowana w takiej odległości od krawędzi,by po zanurzeniu kawałka bibułysama kropka nie była zanurzona)
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
21
bibuła przymocowana taśmą klejącą
do ołówka leżącego na krawędzi kubka
Załącznik 6
Przenikliwość promieniowania jądrowego
Źródło rysunkuhttps://pl.wikipedia.org/wiki/Promieniowanie_jonizuj%C4%85ce#/media/Plik:Alfa_beta_gamma_radia-tion_penetration_polish.svg
papier aluminium ołów
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
22©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
22
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
23
SKŁODOWSKA
Temat: „Niczego w życiu nie należy się bać, należy to
tylko zrozumieć”Etap kształcenia:
licealiści
Przedmiot: fizyka
Czas trwania: 90 min
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy Cele kształcenia: I, IV Treści nauczania: I.2, I.7, I.15, I.16, I.17, XI.1, XI.2, XI.3, XI.4, XI.5, XI.7, XI.8
Zakres rozszerzony Cele kształcenia: I, IV Treści nauczania: I.2, I.7, I.15, I.16, I.17, I.18, I.19, I.20, XII.5, XII.6, XII.9, XII.10, XII.12, XII.13, XII.14
Przede wszystkim treści związane z fizyką jądrową: budowa i przemiany jądra atomowego, własności i zastosowania promieniowania jonizującego
Cele szczegółowe:
• zrozumienie własności promieniowania jonizującego;• poznanie tła historycznego epoki, w której dokonała się rewolucja w fizyce;• zapoznanie się z zastosowaniami odkryć fizyki jądrowej;• pokazanie nauki jako procesu, w tym refleksja nad postacią naukowca.
Opracowanie: Dariusz Aksamit
Radioactive, reż. M. Satrapi
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
24
Metody: rozwiązywanie zagadek, dyskusja na forum, praca manualna z osią czasu, po-
rządkowanie rozsypanek, interakcje z multimediami, praca z tekstem, praca grupowa
Materiałypomocnicze:
komputer z dostępem do internetu i projektor, narzędzia interaktywne uła-twiające zrozumienie własności izotopów, załączniki:
• Załącznik 1. Wybór kadrów z filmu do ćwiczenia „Własności promienio- wania” oraz załącznik 1a z proponowanymi sformułowaniami
• Załącznik 2. Grafika do zagadki „Co jest w blendzie?” oraz załącznik 2a z rozwiązaniem
• Załącznik 3. Interaktywny układ okresowy• Załącznik 4. Treść do stworzenia osi czasu• Załącznik 5. Materiały do ćwiczenia „Zastosowania promieniowania joni-
zującego”• Załącznik 6. Materiały do ćwiczenia „Naukowiec, czyli kto?”
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
25
SKŁODOWSKARadioactive, reż. M. Satrapi
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Rozpocznij dyskusją na forum na temat wrażeń z filmu. Poproś o pod- niesienie rąk osoby, które uważają, że przed projekcją znały postać Skło-dowskiej i jej osiągnięcia. Następnie poproś o podniesienie rąk tych, któ-rzy sądzą, że dzięki projekcji wiedzą dużo więcej. Dopytaj, co najbardziej zaskoczyło uczniów, co ich poruszyło lub co było dla nich zupełnie nowe.
2. Po krótkiej dyskusji zaznacz, że dziś w podręcznikach mamy wprost poda-ną wiedzę, która w tamtych czasach dopiero się tworzyła – promieniowa-nie jonizujące było zupełnie nowym i fascynującym zjawiskiem. Zachęć do próby wcielenia się w naukowców z początku XX w., do przeprowadze-nia obserwacji i wyciągnięcia z nich wniosków. W tym celu:
• Podziel klasę na pięć grup, a każdej daj po jednym rysunku z załączni-ka 1 (oczywiście przy większej liczbie uczniów kilka grup może dostać ten sam rysunek, a przy mniejszej mogą dostać po dwa).
• Poleć grupom sformułować w wewnątrzgrupowej dyskusji związane z kadrem obserwacje, a następnie płynące z nich wnioski.
• Wyświetlaj rysunki na projektorze i zapraszaj przedstawicieli ade-kwatnych grup do zaprezentowania wyników ich pracy.
• Ewentualnie skomentuj wystąpienie, wspierając się proponowanymi sformułowaniami wniosków i obserwacji z załącznika 1a, po czym zaproś kolejną grupę do prezentacji.
3. Pochwal uczniów za wprawę w rozwiązywaniu zagadek. Zaznacz, że teraz czas na dużo trudniejszą zagadkę, bo wartą aż Nagrody Nobla. Przedstaw sekwencję trzech zdarzeń z załącznika 2: (1) pomiar promieniotwórczo-ści całości próbki blendy uranowej, (2) ekstrakcja promieniotwórczego fragmentu próbki, czyli uranu, (3) pomiar promieniotwórczości wyekstra-howanego fragmentu. Zaznacz logiczną niezgodność wyników pomia-rów 1 i 3. Spytaj uczniów, jak wyjaśnić ten niespodziewany „błąd”. Jeśli rozwiązanie zagadki sprawia problem, można posłużyć się prezentacją z załącznika 2a, zawierającą wyjaśnienie.
4. Pogratuluj uczniom rozwiązania zagadki, zaznacz, że to, co 100 lat temu było warte Nagrody Nobla, dziś jest obowiązkową wiedzą szkolną. Przejdź
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
26
w ten sposób do dyskusji o tym, jak czasy się zmieniają i jak bardzo rozwija się nasza wiedza o świecie. Zapytaj uczestników, jak myślą: ile dziś znamy pierwiastków, a ile znaliśmy 50, 100, 150, 200 lat temu? Porównaj ich prze-czucia z faktami – zaprezentuj na projektorze stronę https://www.ptable.com/?lang=pl#Property/Discovered, poruszaj suwakiem daty, pokazując, kiedy odkrywano poszczególne pierwiastki. Jeśli nie ma możliwości sko-rzystania z projektora i internetu, możesz zaprezentować obrazy z załącz-nika 3, pokazujące wygląd układu okresowego w momencie odkrycia uranu oraz w chwili odkrycia radu.
5. Podkreśl, że nowe odkrycia naukowe bazują na gromadzonej wcześniej wiedzy. Zapytaj retorycznie, jaki był ogląd świata i zasób wiedzy w czasach Skłodowskiej. Aby odpowiedzieć na to pytanie, a także odmalować tło hi-storyczne i naukowe tych odkryć oraz ich współczesne konsekwencje, po-proś uczniów o stworzenie osi czasu. W tym celu:
• Z załącznika 4 wytnij poziome paski, zawierające datę i opis wydarze-nia. Rozdaj je losowo uczniom.
• Narysuj na tablicy oś czasu rozpoczynającą się w 1867 r., a kończącą się w 1995 r. (zamiast tablicy można użyć papieru z flipcharta lub wy-konać oś na tablicy korkowej i rozdać uczniom adekwatne przybory, jak markery, post-ity lub pinezki).
• Poproś uczniów o przyczepianie karteczek w odpowiednim miejscu w czasie oraz typie wydarzenia, np. opisy związane z życiem prywat-nym Marii pod osią, a wydarzenia niezwiązane z nią nad osią.
• W zależności od liczby osób i możliwości czasowych zadanie można modyfikować, np. nie podać dat wydarzeń, rozdać kartki z opisem jako pracę domową, zostawić przyczepienie ich w odpowiednim miejscu na następną lekcję. Warto rozważyć jako zadanie domowe znalezienie ilustracji, która zostanie przylepiona do osi wraz z opisem.
6. Komentując otrzymaną oś, podkreśl, że z odkryć Skłodowskiej korzystamy do dziś, a sama wiedza związana z fizyką jądrową i fizyką promieniowania jonizującego jest powszechnie stosowana w medycynie i przemyśle. Aby to uporządkować:
• Niech uczestnicy pomyślą, z jakimi zastosowaniami mogli się spotkać lub o jakich słyszeli. W tym czasie narysuj na tablicy tabelę z nagłów-kami jak w załączniku 5. Poproś uczniów, aby na bazie swojej dotych-czasowej wiedzy lub informacji, które uzyskali, uzupełniając oś czasu, wpisywali na ochotnika odpowiednie informacje w pola tabeli. Uzu-pełnij ewentualne brakujące pola, jak w sugestiach w załączniku.
• Podkreśl, że omówienie wszystkich zastosowań wymagałoby wielu lat, skupimy się więc na jednym z tematów poruszonych w filmie – radioterapii onkologicznej. W tym celu zaprezentuj faktyczne zdjęcie tamtego wydarzenia (również w załączniku 5). Następnie odtwórz na projektorze film na temat współczesnej radioterapii, dostępny pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=jxxvIGNs8dE.
7. Zwróć uwagę, że w filmie dużo uwagi poświęcono prywatnemu życiu Ma-rii. Podkreśl, że bycie naukowcem nie jest łatwe i wymaga pewnych szcze-gólnych cech charakteru, a sama nauka to proces społeczny, w który jest zaangażowanych wielu ludzi, często wraz ze swoimi uprzedzeniami.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
27
Przedstaw uczniom cztery poniższe pytania:• Jakie postawy pomagają, a jakie przeszkadzają w byciu naukowcem?• Do jakiego stopnia naukowiec jest odpowiedzialny za konsekwencje
swoich odkryć?• Czy odkrycia można i należy patentować?• Jakie warunki muszą zostać spełnione dla rozwoju naukowego?
8. Następnie przeprowadź głosowanie na temat tego, który z tych tematów uczniowie chcą zgłębić. Rozdaj im odpowiednie do niego materiały za-warte w załączniku 6.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
28©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
28
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
29
SKŁODOWSKARadioactive, reż. M. Satrapi
Załącznik 1
Wybór rysunków inspirowanych kadrami z filmu
do ćwiczenia „Własności promieniowania”
blenda uranowa
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
30
zaczerniona klisza
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
31
świecący rad
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
32
rana na ręce Piotra
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
33
elektrometr Piotra
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
34
Załącznik 1a
Proponowane sformułowania obserwacji i wniosków (pomoc dla nauczyciela)
obserwacja wniosek rysunek
Z czterech ton blendy smoli-stej uzyskano
miligramy/gra-my radu.
Rad w rudzie znajduje się w śladowych ilo-
ściach – ale dzięki temu, że emituje promienio-
wanie, można go wykryć nawet w minimalnych, nie dających się zważyć ilościach. Tak narodziła
się radiochemia.
Rad i uran za-czerniają klisze rentgenowskie,
nawet jeśli są za metalowymi
osłonami.
Emitowane promie-niowanie jest bardzo
przenikliwe.Promieniowanie może
wywoływać reakcje chemiczne.
Czysty rad świe-ci (wykazuje
fluorescencję). Mowa jest także o emisji ciepła.
Rad emituje energię – coś musi być jej źró-dłem! To przemiany
jądrowe. Podczas prze-miany jednego jądra
w drugie dochodzi do zamiany części masy na
energię, E = mc2. Może to być źródło
energii – energetyka jądrowa.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
35
Na ręcePiotra pojawiła się rana po tym,
jak trzymał przy niej źródło.
Promieniowanie joni-zujące oddziałuje na układy biologiczne –
powoduje poparzenia.Promieniowanie może niszczyć tkanki, także
nowotworowe – radioterapia.
Substancje radioaktywne
jonizują powie-trze dookoła
siebie – można mierzyć ich
aktywność elek-trometrem.
Emitowane promienio-wanie ma związek z ła-
dunkami elektrycznymi.
Komentarz: przed drugim Noblem Ernest
Rutherford podzielił promieniowanie na alfa,
beta i gamma.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
36
Załącznik 2
Grafika do zagadki „Co jest w blendzie?”
Mamy pierwotną ilość substancji.
Jest to x kilogramów blendy, zawierającej
y gramów uranu. Mierzymy aktywność
tej masy i otrzymujemy wynik z.
Ekstrahujemy z blendy czysty uran.
Mamy y gramów czy-stego uranu. Mierzymy jego aktywność – i NIE
otrzymujemy z, ale mniejszą wartość.
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
37
Załącznik 2a
Przykładowa prezentacja zawierająca obrazowe wyjaśnienie wyników
atomy uranu
atomy uranu
Wynik pomiaru „A” Wynik pomiaru „B”
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
38
atomy uranu
atomy uranu
atomyINNEGO
pierwiastkaemitującego
promieniowanie
Wynik pomiaru „A” Wynik pomiaru „B”
Wynik pomiaru „A” Wynik pomiaru „B”
A > B
A > B
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
39
Załącznik 3
Interaktywny układ okresowyPod poniższym adresem znajduje się dynamiczny układ okresowy (można w nim suwakiem zmieniać datę i prezentować, w którym roku znano poszczególne pierwiastki):https://www.ptable.com/?lang=pl#Property/Discovered
Nauczyciel może zaprezentować na projektorze wygląd układu okresowego tuż przed odkryciami Skłodowskiej (1896).
Dla porównania: uran został odkryty w 1798 r. (wtedy oczywiście nie było jeszcze tej tablicy!).
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
40
Załącznik 4
Treść do stworzenia osi czasu
Rok Życie prywatne Wydarzenia naukowe Zastosowania promieniowania W filmie?
1867 narodziny nie
1869
Dmitrij Mendelejew prezentuje pierwszy układ okresowy (90 pierwiast-ków).
nie
1886 Eugen Goldstein odkrywa istnienie protonu. nie
1891Maria zostaje pierwszą stu-dentką w historii Sorbony (fizyka i chemia).
nie
1893Maria kończy studia fizycz-ne (badania magnetyzmu stali).
nie
1895 ślub z Piotrem Curie tak
1895 Wilhelm Röntgen odkrywa promieniowanie X. nie
1986pierwsze użycia promie-niowania X do diagnostyki i terapii
nie
1896Henri Becquerel odkrywa przypadkowo promienio-wanie uranu.
1897 J.J. Thomson odkrywa istnienie elektronu.
1897 narodziny Ireny tak
1898 lipiec – odkrycie polonu, grudzień – odkrycie radu tak
1901 Henri-Alexandre Danlos stosuje rad do curieterapii. tak
1903 Maria jako pierwsza kobie-ta broni doktoratu z fizyki. nie
1903 Nagroda Nobla z fizyki dla Marii tak
1904 narodziny Ewy tak
1906 śmierć Piotra tak
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
41
Rok Życie prywatne Wydarzenia naukowe Zastosowania promieniowania W filmie?
1906Maria zostaje pierwszą kobietą na stanowisku profesora na Sorbonie.
tak
1907Ernest Rutherford ekspery-mentalnie dowodzi istnie-nia jądra atomowego.
1911 Nagroda Nobla z chemii dla Marii tak
1914–1918
Maria organizuje przenoś- ne stacje radiologiczne i szkoli personel.
tak
1921
wyprawa do USA w celu zdobycia funduszy na badania, w tym wizyta w Białym Domu u prezy-denta Warrena Hardinga
nie
1925
wizyta w Warszawie i inau-guracja budowy Instytutu Radowego (dziś Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie)
nie
1927 Piąty Kongres Solvaya tak
1928XRF – wykorzystanie flu-orescencji rentgenowskiej do analizy składu próbek
nie
1929
druga wyprawa do USA w celu zdobycia funduszy dla Instytutu Radowego w Warszawie
nie
1932 James Chadwick odkrywa istnienie neutronu. nie
1932otwarcie Instytutu Rado-wego przez prezydenta Ignacego Mościckiego
nie
1934 śmierć Marii tak
1935Nagroda Nobla dla Ireny i Fryderyka za sztuczną promieniotwórczość
nie
1942 pierwszy reaktor jądrowy (Enrico Fermi) nie
1944
Nagroda Nobla dla Ottona Hahna (z pominięciem Lise Meitner) za odkrycie zjawi-ska rozszczepienia jądra
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
42
Rok Życie prywatne Wydarzenia naukowe Zastosowania promieniowania W filmie?
1945 pierwsza eksplozja jądrowa (Projekt Manhattan) tak
1946
produkcja izotopów promieniotwórczych na potrzeby medycyny (Oak Ridge National Laboratory)
nie
1963
Nagroda Nobla dla Marii Goeppert-Mayer za odkry-cie struktury jądra atomo-wego
1964
Nagroda Nobla dla Do-rothy Crowfoot Hodgkin za odkrycie struktury penicyliny i witaminy B12 przy użyciu krystalografii rentgenowskiej
1971 pierwszy tomograf kompu-terowy (EMI scanner) nie
1995 prochy Marii i Piotra w Panteonie nie
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
43
Załącznik 5
Materiały do ćwiczenia „Zastosowania promieniowania jonizującego”
Medycyna Nauka Przemysł
rentgenodiagnostyka i tomografia
komputerowafizyka jądrowa, astrofizyka energetyka jądrowa
radioterapia (brachyterapia,
teleradioterapia, terapia izotopowa)
radiochemia diagnostyka instalacji przemysłowych
medycyna nuklearna
spektrometria – identyfikacja próbek,
w tym XRF: identyfikacja pierwiastków
oczyszczanie spalin i ścieków,
sterylizacja radiacyjna
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
44
Pierwszy pacjent leczony z wykorzystaniem akceleratora, 1957 r.
Zdjęcie na otwartej licencji, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/External_beam_radiotherapy_retinobla-stoma_nci-vol-1924-300.jpg/800px-External_beam_radiotherapy_retinoblastoma_nci-vol-1924-300.jpg
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
45
Nowoczesny aparat do radioterapii w klinice onkologicznej
Film o współczesnej radioterapii, zrealizowany na zlecenie Ministerstwa Nauki, dostępny na YouTubie:https://www.youtube.com/watch?v=jxxvIGNs8dE
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
46
Załącznik 6
Materiały do ćwiczenia „Naukowiec, czyli kto?”
Jakie postawy pomagają, a jakie przeszkadzają w byciu naukowcem?• cytaty Marii, takie jak „faith in humanity”, o racjonalnym światopoglądzie Skłodowskiej, o chęci po-
dejmowania wyzwań i o nieustępliwości: https://pl.wikiquote.org/wiki/Maria_Sk%C5%82odowska--Curie
• wykład noblowski Skłodowskiej z 1911 r., w którym pisze ona o ogromnej pracy, jaką musiała wy-konać, i o przeciwnościach do przezwyciężenia: https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1911/marie-curie/lecture/
Do jakiego stopnia naukowiec jest odpowiedzialny za konsekwencje swoich odkryć?• gadżety radioizotopowe – szkodliwe dla zdrowia, a mimo to modne• przemówienie noblowskie Piotra, w którym przywołuje on konsekwencje odkrycia dynamitu przez
Nobla oraz porusza wątek zysków i strat: https://www.nobelprize.org/uploads/2018/06/pierre-curie--lecture.pdf
• nawiązanie do Projektu Manhattan i odpowiedzialności naukowców za odkrycia prowadzące do zrzu-cenia bomb jądrowych na Hiroszimę i Nagasaki
• lektury dodatkowe: Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój, biografia polskiego laureata pokojowej Nagrody Nobla za ruch przeciwko wojnie jądrowej, oraz Enrico Fermi. Ostatni człowiek, któ-ry wiedział wszystko. Życie i czasy ojca ery atomowej, biografia Fermiego, ukazująca m.in. kulisy projektu tworzenia bomby atomowej i towarzyszące jej dylematy moralne naukowców
Czy odkrycia można i należy patentować?Z jednej strony na mocy praw autorskich odkrywcom należą się pieniądze za ich pracę, ale z drugiej – ha-muje to postęp. Jak to pogodzić? Maria Skłodowska-Curie napisała książkę Badanie ciał radioaktywnych, w której czytamy:
Od początku naszych doświadczeń uważaliśmy za rzecz właściwą udzielać próbek ciał przez nas odkrytych i otrzymanych kilku fizykom, a przede wszystkim p. Becque- relowi, któremu zawdzięczamy odkrycie promieni uranowych. W taki sposób uła-twialiśmy innym badania nad nowymi ciałami promieniotwórczymi. W następstwie pierwszych naszych publikacji p. Giesel w Niemczech zaczął również przygotowy-wać te ciała i udzielił ich próbek kilku uczonym niemieckim. Następnie przetwory te ukazały się w sprzedaży we Francji i w Niemczech i sprawa, przybierając coraz to większe znaczenie, stała się punktem wyjścia ruchu naukowego, tak że – zwłasz-cza poza Francją – ukazały się i ukazują nieustannie liczne komunikaty o ciałach radioaktywnych (https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sklodowska-badanie-cial-ra-dioaktywnych.html).
Jakie warunki muszą zostać spełnione dla rozwoju naukowego?• wątek dyskryminacji kobiet, imigrantów, ateistów i wolnomyślicieli na przykładzie ukazanym w filmie,
kwestia współpracy międzynarodowej i otwartości• finansowanie badań naukowych, warunki lokalowe, aparatura techniczna (postęp naukowy a postęp
techniczny)
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
47
©2019 StudioCanal SAS and Amazon Content Services LLC
48
Materiały pomocnicze dla nauczycieliprzygotowane przez Centrum Edukacji Obywatelskiej
Warszawa 2019
SKŁODOWSKA
Monolith Films Sp. z o.o.Karolina IgnaciukKoordynator Projektów [email protected]: +48 22 122 05 32Kom: +48 662 287 445www.kinoklasa.plwww.monolith.pl
Film dostępny na Cineman.pl oraz na dobrych platformach VODFilm z napisami lub z lektorem