seminarium 6 7 GRZYBY

© Copyright by $taś

- 1 -

GRZYBY DROŻDŻOPODOBNE

CANDIDADiagnostyka serologiczna kandydozyCRYPTOCOCCUSDiagnostyka serologiczna kryptokokozyGEOTRICHUM CANDIDUMSACCHAROMYCES CEREVISIAEPITYROSPORUMIdentyfikacja grzybów drożdżopodobnych

GRZYBY PLEŚNIOWE

ASPERGILLUSPĘDZLAKI (PENICILLUM)MUKORMYKOZY IN. ZYGORMYKOZY (MUCOR, ABSIDIA, RHIZOPUS)GRZYBICE POWIERZCHNIOWEScopulariopsis brevicualisAspergillus

GRZYBY DERMATOFITOWE

TrichophytonEpidermophytonMicrosporumDiagnostyka

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ZAKAŻENIA GRZYBAMI

Wszystkie grzyby chorobotwórcze dla człowieka ze względów praktycznych, klinicznych i diagnostycznych dzielimyna 4 grupy:

Grzyby drożdżopodobne (drożdżoidalne)Grzyby pleśniowe (nitkowate)Grzyby dermatofitowe (dermatofity)Grzyby dimorficzne (powodujące grzybice tropikalne)

Grzyby drożdżopodobne

Candidao 14 gatunków patogennych dla człowieka

§ C. albicans§ C. glabrata


- 2 -

§ C. guillermondii§ C. krusei§ C. kefyr§ C. tropicalis§ C. rugosa§ C. parapsilosis

o Flora fizjologiczna przewodu pokarmowego oraz pochwyo Tworzą pseudostrzępki lub strzępki prawdziweo Rozkładają niektóre cukry, nie tworzą silnego kwasu z glukozyo Nie wytwarzają barwników karoteinowycho Hodowla Candida albicans

§ Grzyby Candida rosną na wielu standardowych podłożach, szczególnie dobrze na agarzeSabourauda

§ Po 48 godzinach inkubacji na podłożu agarowym tworzą się okrągłe, białawe kolonie onieco szorstkiej powierzchni.

§ Różnicuje się je z innymi grzybami drożdżopodobnymi na podstawie cech morfologicznychi biochemicznych

• W preparacie bezpośrednim zabarwionym metodą Grama C.albicans jawi się jako Gram-dodatni, owalny, pączkujący grzyb drożdżopodobny o średnicy około 5μm.

• Często są widoczne Gram-dodatnie strzępki rzekome (pseudohyphaw),• sporadycznie widoczna grzybnia z przegrodami

• Postacie kliniczne

§ Kandydoza skóry· to najczęstsza postać kandydozy.· Występuje zwłaszcza u pacjentów leczonych antybiotykami o szerokim zakresie

działania

· Drożdżyca wyprzeniowa fałdów skórnycho Najczęstsza postaćo Lokalizacja : fałdy pachwinowe, podsutkowe, fałdy na brzuchu (otyli)o Stan zapalny, sączenia, maceracja naskórka, pęknięciao W otoczeniu głównych zmian występują satelitarne wykwity rumieniowe z

pęcherzykami i krostami

· Wyprzenie drożdżakowe nadżerkowe międzypalcoweo Najczęściej między III a IV palcem rękio maceracja naskórka, który na obwodzie złuszcza się kołnierzykowatoo stan zapalny, pęknięciao grupa ryzyka : osoby pracujące w warunkach wilgoci

· Drożdżyca mieszków włosowycho W obrębie brodyo Przymieszkowe wykwity krostowe

· Drożdżyca paznokci i wałów paznokciowycho C. Albicans atakuje paznokieć począwszy od wału, a dermatofity od

wolnego brzegu

o Wał paznokciowy: stan zapalny, obrzęk, bolesność, po ucisku wydobywasię ropa

o paznokieć: zmiany barwy, nieprzeźroczystość, złuszczanie, rogowaceniepodpaznokciowe

o proces początkowo obejmuje 1-2 paznokcie, a następnie dalszeo utrzymuje się przez wiele miesięcy, wykazuje okres remisji i zaostrzeń

· Ziarniak drożdżakowyo Schorzenie wywołane zakażeniem C. albicans zwykle u dzieci przed 5

rokiem życia z zaburzeniami endokrynologicznymi i immunologicznymio Ogniska ziarniniakowe na skórze głowy, twarzy, rzadziej kończyno guzowate wykwity, z nadmiernym rogowaceniem, strupami, złuszczaniemo przebieg przewlekły

§ Kandydoza błon śluzowych


- 3 -

· Drożdżakowate zapalenie jamy ustnej (Stomatitis candidamycetica)o Najczęstsze obrazy kliniczne:

§ Ostre rzekomobłoniaste zapalenie jamy ustnej –białawe naloty,pod nimi żywoczerwone dno

§ Ostre zanikowe zapalenie jamy ustnej – czerwona błona śluzowa,język obrzmiały, łatwo ulegający urazom

§ Przewlekłe zanikowe zapalenie jamy ustnej – związany znoszeniem protez; stan zapalny, pieczenie, rumień

§ Przewlekłe rozrostowe drożdżakowate zapalenie jamy ustnej-biały nalot nie dający się usuwać

· Zapalenie drożdżakowate kącika usto zwykle obustronneo Tworzenie nadżerek, pęknięć

· Drożdżakowe zapalenie czerwieni wargowejo Brak białych nalotówo wargi obrzękłe z głębokimi popękaniami, nadżerki, złuszczenia, sączenia

· Zapalenie drożdżakowate sromu i pochwyo występuje głównie w ciąży na skutek zmian pH i flory bakteryjnej w

drogach rodnycho kobieta zakaża noworodka podczas porodu i rozwija się u dziecka

Stomatitis Candidamyceticao błona śluzowa zaczerwieniona i obrzękniętao białe nalotyo serowate upławyo świąd i pieczenie

· Zapalenie drażdżakowate żołędzi i napletkao na żołędzi stan zapalny, biały naloty, nadżerkio częste u starszych mężczyzn chorych na cukrzycęo powstawaniu sprzyja ciepły klimat, brak higieny

§ Kandydoza narządowa i układowa· Układu oddechowego: ostre, pierwotne i wtórne zapalenie płuc, zapalenie

oskrzeli· Układu moczowego: zapalenie pęcherza, odmiedniczkowe zapalenie nerek,

zakażenie grzybicze przeszczepionej nerki· Przewodu pokarmowego: jamy ustnej, przełyku, żołądka, jelita grubego, grzybicze

zapalenie otrzewnej· Ośrodkowego układu nerwowego· Układu kostno-stawowego: zapalenie szpiku i kości,· Kandydoza oka· Zapalenie wsierdzia. Zwłaszcza u pacjentów ze sztucznymi zastawkami

§ Kandydoza uogólniona – posocznica· drożdżaki przedostają się do krwi (kandydiaza) i rozprzestrzeniają się po całym

organizmie. U pacjentów z upośledzoną odpornością może rozwinąć się rozsianezakażenie skóry i błon śluzowych lub zakażenia narządowe (zapalenie płuc,zapalenie wnętrza gałki ocznej, zakażenie nerek)

• Kandydoza uczuleniowa

Diagnostyka kandydozyo Posiewy z kału, błon śluzowych i wydzielino Badanie mikroskopowe krwio Testy ELISAo Test PCRo Test Real-Time PCRo Test wielogatunkowy na 6 gatunków Candida

Diagnostyka serologiczna kandydozy

Grzyby z rodzaju Candida posiadają:


- 4 -

o antygeny glikoproteinowe, występujące w ścianie komórkowej (mannan) orazo antygeny białkowe, znajdujące się w cytoplazmie (enolaza)

Wykrywanie przeciwciał anty-Candidao Do wykrywania przeciwciał swoistych dla antygenów polisacharydowych ściany komórkowej

Candida stosowane są następujące odczyny serologiczne:§ Testy ilościowe

· Hemaglutynacja bierna· Immunofluorescencja pośrednia· ELISA

§ Testy jakościowe· Test podwójnej dyfuzji w żelu

o Interpretacja wyników§ Wartość mian przeciwciał > 1:160 oraz obserwowana dynamika ich narastania sugerują

rozwój narządowej kandydozy§ Niższe wartości są diagnostycznie niezamienne, ponieważ u większości zdrowych osób

występują w surowicy przeciwciała anty-Candida w zakresie mian od 1:20 do 1:80

Wykrywanie antygenów Candidao Stwierdzenie w surowicy chorych antygenów Candida jest istotne w rozpoznawaniu inwazyjnej

kandydozyo Powszechnie w laboratoriach stosowane są testy lateksoweo Wykazanie obecności antygenu Candida w rozcieńczeniu surowicy 1:8 jest diagnostycznie

znamienne

Cryptococcuso 19 gatunków

§ C. neoformans· 4 serotypy (A, B, C, D)

o Cryptococcus neoformans var. Neoformanso Cryptococcus neoformans var. Gattii

§ Otoczkowe· C. gastricus· C. albidus var. albidus· C. terreus· C. uniguttulatus· C. laurentii

§ Bezotoczkowe· C.luteolus· C.albicans var. Diffluens

o Charakterystyka§ Rozmnażanie: wielobiegunowe pączkowanie - wytwarza blastospory§ Brak lub pseudostrzepki szczątkowe§ Nie fermentują węglowodanów§ Wytwarzanie ureazy§ Asymilacja inozytolu (niektóre gat. asymilują azot)

§ Czynniki determinujące zjadliwość:· Otoczka mucynowa (polisacharyd):

o Skład: kwaśne heteropolisacharydy zawierające ksylozę, mannozę i kwasglikuronowy

o Wytworzenie otoczki zależne od podłoża hodowlanego

· Wydzielanie melaninyo Barwnik odkłada się w ścianie komórkowej i chroni komórki grzyba przed

działaniem wolnych rodników


- 5 -

o Patogeneza§ C. neoformans przeżywa w glebie, roślinach, odchodach zwierząt zachowując zjadliwość§ Człowiek wdycha unoszące się komórki albo blastospory, które indukują postać płucną

zakażenia§ Jeśli człowiek ma obniżoną odporność C. neoformans jest przenoszony drogą krwi do CSN§ Drobnoustrój przenika barierę krew-mózg

o Postacie kliniczne

§ Kryptokokoza układu oddechowego:· Przebieg bezobjawowy lub objawy słabo wyraźne, niecharakterystyczne (np.

katar)· Współwystępowanie z zakażeniem OUN· W śródpiersiu mogą występować guzopodobne zmiany (cryptococcoma)

§ Kryptokokoza ośrodkowego układu nerwowego· Ok. 70% zakażeń neoformans· Zapalenie podostre/ przewlekłe (kilka dni do kilku lat)· Inwazja do OUN: droga nosowo-gardłowa przez płytkę sitową, droga

krwiopochodna z ogniska pierwotnego (płuca)· Objawy niecharakterystyczne/słabo wyrażone, mogą towarzyszyć objawy płucne

sugerujące gruźlicę

§ Kryptokokoza skórna· Lokalizacja: miejsca w których istniała maceracja i uszkodzenie skóry, łącznie z

iniekcjami· 10% wszystkich przypadków kryptokokozy· z wyjątkiem rzadkiej pierwotnej skórnej kryptokokozy, zmiany skórne są głównie

wynikiem krwiopochodnego rozsiania· morfologicznie bardzo różnorodne· zawierają sporą ilość komórek grzyba – pobieranie z nich materiału do badań· występują na każdej części ciała, choć najczęściej na głowie i szyi

§ Kryptokokoza uogólniona· Bardzo rzadko w skojarzeniu z innymi postaciami

§ Inne narządy:· węzły chłonne· śledziona, wątroba· nadnercza· szpik kostny· przewód pokarmowy

o Epidemiologia§ Szeroko rozpowszechniony na całym świecie§ Siedlisko C. neoformans – kał gołębi.§ Drożdżaki można wyizolować z owoców, nawozu, kurzu, kału zwierząt, z mleka§ Występują na skórze i w kale ludzi zdrowych.

o Hodowla, diagnostyka§ Materiał:

· Płyn mózgowo-rdzeniowy· Materiał z biopsji tkankowej· Mocz· Plwocina

§ Hodowle najlepiej prowadzić na agarze Sabourauda.§ Wzrost widoczny po 24 – 48 h§ Kolonie białe lub kremowe§ Śluzowate (obecność otoczki)§ Obecność drobnoustrojów można wykryć w osadzie płynu mózgowo-rdzeniowego pod

mikroskopem z kontrastem fazowym.· W preparatach zabarwionych tuszem widoczne są niezabarwione otoczki.

§ C. neoformans można różnicować z innymi grzybami drożdżopodobnymi na podstawieswoistych właściwości metabolicznych (np. rozkładania mocznika).


- 6 -

§ Wydzielanie ureazy§ Asymilacja węglowodanów

Diagnostyka serologiczna kryptokokozy

Polega na wykazaniu przeciwciał oraz antygenów w płynie mózgowo-rdzeniowym i w surowicy

Przy podejrzeniu o kryptokokozę centralnego systemu nerwowego, we wczesnym stadium choroby należywykonać test lateksowy, wykrywający polisacharydowy antygen otoczki grzyba w płynie mózgowo-rdzeniowym

o Test lateksowy umożliwia wykrycie polisacharydów otoczkowych w płynie mózgowo-rdzeniowym iw surowicy

Identyfikacji przeciwciał przeciw polisacharydom otoczkowym dokonuje się za pomocą testu aglutynacjilub testu immunoenzymatycznego

Geotrichum candidum

Wywołuje geotrychozęGeotrichum candidum występuje jako saprofit w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym, wykrywany jesttakże m.in. w produktach mlecznych i w ziemi.

Grzyb może, zwykle w stanach obniżonej odporności, powodować:o zapalenia jamy ustnejo endogenne zakażenia:

§ gałki ocznej§ przewodu pokarmowego§ dróg oddechowych§ narządów płciowych

o a także grzybice uogólnione.§ Geotrychozę uogólnioną, poza stanami podgorączkowymi i osłabieniem, mogą

cechować objawy dyspeptyczne (nudności, biegunka, bóle brzucha), w przypadkuzajęcia układu oddechowego kaszel z obecnością obfitej, czasem podbarwionej krwią,plwociny. Notowano także zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Postaci narządowe przebiegiem przypominają kandydozę.Diagnostyka

o polega na wykryciu obecności grzyba w pobranym materiale biologicznym (kał, plwocina, płynmózgowo-rdzeniowy).

Saccharomyces cerevisiaeznane też jako: drożdże piekarnicze, piekarskie, piwne, górnej fermentacji, spożywcze, szlachetne,pączkująceRozmnażają się bezpłciowo w procesie pączkowania.Mogą powodować np. zapalenie pochwy

PityrosporumInna nazwa tego rodzaju to Malassezia

Stanowią one naturalną mikroflorę skóry (zazwyczaj w przetłuszczających się okolicach), jednakże wpewnych warunkach stają się pasożytami chorobotwórczymIstotne są gatunki:

o Pityrosporum orbiculareo Pityrosporum ovale (Malassezia farfur)

Wywołują stan zapalny skóry oraz nacieczenia zapalneo Łupież pstry (Pityriasis versicolor)

§ To powierzchniowe zakażenie grzybem Malassezia farfur (Pityrosporum ovale)§ Powoduje odbarwienia.


- 7 -

§ Pojawienie się choroby na skutek : zmian hormonalnych naruszających równowagę florydrobnoustrojowej skóry, nadmierne pocenie, produkcja dużej ilości łoju (sport, obcisłaodzież, przebywanie w wysokiej temp.)

§ Objawy :· Żółtobrunatne, lekko złuszczające się plamy· grzyb uszkadza melanocyty, po opalaniu na słońcu w miejscach zajętych przez

grzyba uwidacznia się biała plamka· zajęcie głównie karku, ramion, klatce piersiowej, plecach· występują też dyskretne zmiany skóry owłosionej

o zapalenie mieszków włosowych ( folliculitis )§ małe swędzące krostki§ zwłaszcza u młodych ludzi, którzy obficie się pocą§ wykwity często na tułowiu ( plecy, klatka piersiowa )

o łojotokowe zapalenie skóry§ łuszcząca się skóra§ miejsca, w których występuje dużo gruczołów łojowych : skóra głowy, plecy, klatka

piersiowa, twarz

Identyfikacja grzybów drożdżopodobnych

Ocena preparatów bezpośrednich – przygotowanych z materiałów klinicznycho Poszukiwanie elementów morfologicznych grzybów w preparatach z plwociny i wymazu z pochwy

barwionych metodą Grama (Candida albicans barwi się Gram-dodatnio)

Ocena mikroskopowa hodowli na podłożu Sabourauda

Mikroskopowa ocena morfologii grzybów drożdżopodobnycho Przygotowanie preparatu z hodowli grzybów na stałym podłożu Sabouraudao Utrwalenie w płomieniu palnikao Barwienie metodą Gramao Ocena preparatu przy zastosowaniu obiektywu immersyjnego mikroskopu

Identyfikacja gatunku C. albicans na podłożu zubożonym (PCB, kukurydzianym, ryżowym)o Stwierdzenie obecności chlamidosporów na nitkach pseudogrzybni świadczy, że jest to gatunek C.

albicans

Identyfikacja grzybów na podstawie prób biochemicznycho Fermentacja cukrów na stałym podłożu wg Widroo Asymilacja (auksanografia) związków węglowodanowycho Szereg biochemiczny API 20 – AUX

Test kiełkowaniao Wynik po 1-3 godzinacho Inkubuje się dany szczep i blastospory kiełkują .. ??

Grzyby pleśniowe

Występują powszechnie w środowisku naturalnymZnajdują się na zdrowej skórze ludzkiej, zwłaszcza na głowie owłosionej oraz w przestrzeniachmiędzypalcowych stóp,są typowymi drobnoustrojami oportunistycznymi, wywołującymi zakażenia, przede wszystkim, u osób zobniżoną odpornością

Niektóre gatunki grzybów pasożytują, przenikając do tkanek narządów gospodarza (aspergiloza płuc)Inne egzystują jako drobnoustroje saprofityczne, rozwijając się w organizmie, wewnątrz rozstrzeni oskrzeli lubw jamach pogruźliczych, nie przenikając do tkanki płucnej (grzybniak płuc)

Większość z nich może działać jako czynniki alergizujące, odgrywając istotną rolę w patogenezie częściprzypadków dychawicy oskrzelowej, atopowego zapalenie skóry, czy pokrzywki


- 8 -

Grzyby pleśniowe wywołujące grzybice głębokie (narządowe, systemowe)o Penicillium marneffei, chrysogenumo Aspergillus fumigatus, flavus,, nidulans, nigero Rhizopus oryzaeo Mucor sp.o Absidia sp.

Zmiany skórne są powodowane przez grzyby z rodzajów:o Scopulariopsiso Alternariao Cladosporium carrioniio Cephalosporiumo Fusariumo Trichodermao Verticilliumo Aspergilliumo Penicillium

AspergillusAspergilozy najczęściej są wywołane przez Aspergillus fumigatus, rzadziej przez:

o A. flavus,o A. niger,o A. nidulans

Patogeneza i obraz klinicznyo Wrota zakażenia:

§ drzewo oskrzelowe (głównie)§ uszkodzone miejsca na skórze lub błonach śluzowych

o Aspergiloza układu oddechowego§ Zapalenie zatok§ Zapalenie tchawicy i oskrzeli§ Zapalenie płuc§ Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

o Zapalenie wnętrza gałki ocznejo Aspergiloza mózgu (rozwija się w następstwie rozsiewu krwiopochodnego)o Aspergiloza przewodu zewnętrznego uchao Aspergiloza skóry

§ Najczęściej na palcach dłoni

o Rzadziej powodują zapalenie:§ Wsierdzia§ mięśnia sercowego§ szpiku kostnego

Diagnostyka:

o Ocena mikroskopowa§ Prowadzi się ją, wykonując preparaty podbarwione laktofenolem z założonej dla

badanego szczepu hodowli§ Preparaty ogląda się pod powiększeniem 100-400 razy§ Podstawę identyfikacji rodzaju lub gatunku grzybów pleśniowych stanowi wygląd

owocników – konidioforów· Konidiofory na szczycie są buławkowato rozszerzone, wytwarzają fialidy ułożone, w

zależności od gatunku, w postaci jedno- lub dwurzędowej warstwy oraz łańcuszkizarodników – układ przypomina kropidło

o Hodowla Aspergillus§ Wyrastają po 24-48h w postaci płaskich, nitkowatych kolonii à po 4 dniach przyjmują

różne zabarwienie zależnie od gatunku· A. fumigatus – kolonia zielone, ciemniejące w miarę starzenia, zwarte, filcowate do

zamszowych· A. flavus – wyrasta w postaci puszystych jasnożółtych lub żółtych kolonii o zwartej,

filcowatej strukturze


- 9 -

· A. niger - wytwarza puszyste ciemnoszare, brunatne lub czarne kolonie opostrzępionym brzegu

o Znalezienie typowych rozgałęzionych nici w preparacie bezpośrednim i wzrost grzybów Aspergillusw powtarzanych hodowlach czyni rozpoznanie prawdopodobnym. Jeżeli w materialebioptycznym wykrywa się rozgałęzione nici, zabarwione urotropiną, rozpoznanie można uznać zapotwierdzone

o Stosując cząstki lateksu płaszczone przeciwciałami monoklonalnymi, można wykryć antygenswoisty dla Aspergillus (galaktomannan) w surowicy krwi w reakcji aglutynacji.

o Za pomocą metod immunodyfuzji i ELISA można wykazać przeciwciała w przebiegu aspergilozyukładowej.

o DNA grzybów Aspergillus wykrywa się za pomocą metod PCR

Pędzlaki (Penicillum)Pędzlaki (Penicillium) rodzaj grzybów występujących np. na owocach.Tworzą zwykle zielony nalot (pleśń).Z grzybni pędzlaka wyrastają pionowo wzniesione strzępki grzybni, które na szczycie rozwidlają sięwielokrotnie. Na końcach strzępek powstają zarodniki (konidia) - tworzące łańcuszki. Nadaje to strzępkomkształt pędzelków - stąd nazwa grzyba.Z pewnych gatunków pędzlaka (np. P. notatum) otrzymano pierwszy produkowany na skalę przemysłowąantybiotyk - penicylinę - stosowany przy zwalczaniu bakteryjnych chorób zakaźnych.

Mukormykozy in. zygormykozy (Mucor, Absidia, Rhizopus)o Te grzyby są wszechobecneo Szczególnie często występują w rozkładającym się materiałach roślinnycho Patogeneza i objawy kliniczne

Mucorales są typowymi grzybami oportunistycznymi, które wywołują chorobę tylko upacjentów z upośledzoną odpornością lub chorobami metabolicznymi (cukrzyca).Drobnoustroje dostają się do narządów wraz z kurzem.Mają wysokie powinowactwo do naczyń, w których się mnożą, co może doprowadzić dozatorów i zawałów.Klasyfikacja zakażeń opiera się na objawach klinicznych.

· Mukormykoza nosa i mózguSzerzy się z nosa lub zatok przynosowych i może doprowadzić do zajęciamózguNajczęściej jest następstwem kwasicy cukrzycowej

· Mukromykoza płuc z septycznymi zawałami płucaNajczęściej występuje u chorych na nowotwór z neutropenią w okresieremisji

· Mukormykoza przewodu pokarmowegoBardzo rzadkaWystępuje u dzieci niedożywionychTowarzyszą jej zwały w przewodzi pokarmowymWrzodziejące zmiany

· Mukormykoza skóry i tkanki podskórnejWystępuje w następstwie uszkodzeń skóry, zwłaszcza oparzeńZmiany wrzodziejące, początkowo twarde guzy, z czasem rozmiękającewydzielające treść ropną

· Mukormykoza rozsianaBywa następstwem każdej z wymienionych postaci, a zwłaszczamukormykozy płuc

Rozpoznanieo Potwierdzenie rozpoznania opiera się na wykryciu nacieczenia tkanek przez nici grzyba o typowej

morfologiio Można próbować posiewu na agarze Sabourauda.

białe, puszyste, w miarę starzenia brunatniejące

o Identyfikacja polega jedynie na ocenie cech morfologicznych narządów owocowaniaW mikroskopie sporangiofory z kulistymi sporangiami, oparte na jednej maczugowatej lubowalnej Columelli


- 10 -

o Nie istnieje metoda diagnostyczna oparta na wykrywaniu przeciwciał

Grzybice powierzchnioweWywoływane są przez grzyby drożdżopodobne, dermatofity oraz właśnie przez grzyby nitkowate (pleśnie),a głównie Aspergillus i Scopulariopsis

Scopulariopsis brevicualis

grzyb chorobotwórczysaprofitycznyaktywność enzymów zewnątrzkomórkowychDuże zdolności do rozkładu keratyny

Powoduje akauliozę paznokcio Akaulioza (pleśnica) paznokci (Acauliosis unguinum)o Głównie palucho Charakter wieloletnio Przebieg:

§ Zmiana zabarwienia§ Pasma o charakterystycznym żółtawobiaławym

zabarwieniu wnikają w głąb płytki paznokciowej§ Rogowacenie podpaznokciowego dystalnych

części paznokcia§ Zmiana zabarwienia na brunatnobrązowy§ Pod niezmienioną płytką widoczne gromadzące

się masy rogowe (grzyb nie trawi twardejpowierzchni paznokcia).

o Sprzyjają: zaburzenia krążenia obwodowego w obrębiekończyn dolnych, starszy wiek

Aspergillus

Aspergilozy skóryZakażenie skóry w wyniku:

o Krwiopochodnego rozsiewuo Pierwotnej infekcji skóry (szczególnie nadżerki po mikrourazach lub owrzodzenia oparzeniowe)

Grzyby dermatofitoweDermatofity (dermatomykozy lub dermatofykozy)

Dermatofity należą do trzech rodzajów:o Trichophyton

§ T. mentagrophytes§ T. rubrum§ T. schoenleinii§ T. tonsurans

o Microsporum§ M. audouinii§ M. canis§ M. gypseum

o Epidermophyton§ E. floccosum

Dermatofity są grzybami, które zakażają tkanki bogate w keratynę (skórę, włosy, poznokcie)o Grzyby te mają zdolność asymilacji keratyny

Powinowactwo dermatofitówo Trichophyton

§ Atakuje paznokcie, włosy i naskórek


- 11 -

o Epidermophyton§ Atakuje paznokcie i naskórek

o Microsporum§ Atakuje włosy i naskórek

Źródłem zakażenia:o chory człowiek - dermatofity antropofilneo zwierzę – dermatofity zoofilneo w rzadkich przypadkach gleba – dermatofity geofilneo pośrednio przez przedmioty

§ odzież, dywany, wilgoć i kurz w umywalniach z prysznicem, basenach pływackich,przebieralniach, salach gimnastycznych

Do częstych dermatomykoz należą:o Tinea corporis: Microsporum canis i Trichophyton mentagrophytes à zajęta bywa skóra

nieowłosionao Tinea pedis: T. rubrum, T. mentagrophytes i Epidermophyton floccosum à zajęte są głównie

dystalne odcinki kończyn dolnycho Tinea capitis: T. tonsurans i M. canisà Zajęta bywa owłosiona skóra głowyo Tinea barbae: T. rubrum i T. Mentagrophytesà Grzybica brodyo Tinea unguium: T. rubrum, T. Mentagrophytes i E. Floccosum à Onchomycosis (grzybica paznokci)

Trichophyton

Grzyby strzygąceo Grzyby należące do Dermatofitów (nitkowate grzyby, które zakażają tkanki bogate w keratynę-

skórę, włosy i paznokcie)

Powoduje grzybice:o Wyprzeniowe (T. mentagrophytes, verrucosum)

§ zlokalizowane na skórze gładkiej, między palcami, skóra zmacerowana, nadżerkio Potnicowe (T. mentagrophytes)

§ charakteryst. pęcherzyki na brzegu stopy i dłonio Obraz spracowanych dłoni (T. rubrum)

§ rogowaciejący nabłonek na skórze dłonio Woszczynowa (T. schoenleinii)- w Turcji

§ postać tarczkowa- odpadające strupy na głowie (włosy nie odrastają)

o Te dermatomykozyà tineao Rodzaj zmian na skórze owłosionej głowy:

§ endothrix– grzyby rosną wewnątrzwłosowo - ułamane na różnej wysokości w odległościkilku cm od skóry- grzybica strzygąca

· włosy nierówno ścięte§ ectothrix- grzyby w mieszku włosowym i na zewnątrz włosa

· włosy ułamane na jednej wysokości (1-3mm)

Diagnostykao Zarodniki układające się w łańcuchy występują wewnątrz włosów lub na zewnątrz – schorzenia

zapalne i ropneo Mikrokonidia – liczne, gruszkowate lub owalne, układają się wzdłuż strzępek lub tworza skupienia –

„grona”o Makrokonidia – widoczne w młodych hodowlach, wiele przegród, kształt cylindryczny, czasem

nieregularny, gładkościenne

o Pobieranie materiału- z obwodu zmiany skórnej, ze znamiona, płytki paznokciowej, zmienionychwłosów- z jak najgłębszej warstwy

o Wzrost nitkowatyo Wytwarzają różne barwnikio Wzrost na podłożu Sabourauda z antybiotykiem hamującym wzrost drożdży- 2 tygodnieo Preparat bezpośredni: rozjaśniony KOH lub w płynie DMSO- rozpuszczenie innych strukturo Hodowla na podłożu Sabourauda z antybiotykiemo Identyfikacja w oparciu o morfologię

o Trichophyton mentagrophytes:§ mikrokonidia zebrane w grona


- 12 -

§ owocniki szczątkowe w postaci spiral§ wytwarza biały barwnik§ nie rozkłada mocznika

o Trichophyton rubrum:§ wytwarza czerwony barwnik, krwisty od strony podłoża§ rozkłada mocznik

Epidermophyton

Grzybica pachwin (Tinea inguinalis)o Chorują głównie mężczyźni (wiąże się głównie z większą potliwością tej okolicy).o Cechy rozpoznawcze:

§ ogniska zapalne ograniczone do okolicy pachwinowych§ ustępowanie zmian w części centralnej, ze znaczną aktywnością na obwodzie

o OBRAZ KLINICZNY:§ stan zapalny o miernym nasileniu w okolicy

pachwin§ zmiany rumieniowo-złuszczające są wyraźnie

odgraniczone od otoczenia.§ występuje przeważnie silny świąd§ Istnieje wyraźne nasilenie aktywności na

obwodzie ogniska (czasem obecność grudeklub pęcherzyków

§ Przebieg choroby jest przewlekły, zmianymogą przechodzić na pośladki, worekmosznowy, członek.

W mniejszym stopniu może wywoływać:o Grzybicę stópo Grzybicę dłoni

Diagnostykao Materiał do badaniaà łuski skórneo Preparat bezpośrednià łuski skórne-strzępki

o Hodowla :§ obserwacja makroskopowa§ na podłożu Saborauda wzrasta powoli§ początkowo puszyste kolonie z czasem staja się niskie zamszowe promieniście

pobruzdowane§ kolonie zabarwione na kolor khaki ("koloru pyłu”) z białawą plamką w centrum, wykazują

pleomorfizm w postaci białych kłaczkowatych kępek w obrębie kolonii

o Obserwacja mikroskopowa:§ Makrokonidiaà rakietowate, rozdęte na końcach§ brak mikrokonidiów§ w starszych koloniach liczne chlamydospory

Microsporum

powodują grzybice skóry, włosów, nigdy paznokcistrzępki grzybni – trzon włosa (endothrix) zarodniki – na zewnątrz włosa (ectothrix)w hodowlach wytwarzają makrokonidia o kształcie wrzecionowatym z przegrodamihodowla na podłożu stałym Sabouraudaźródło zakażenia

o grzyby zoofilne - pierwotnie u zwierząt, mogące jednak przenieść się na ludzi, wywołując nasiloną,ale szybko ustępującą reakcję zapalną, np. M. canis, M. gallinae, M. Nanum


- 13 -

o grzyby geofilne – znajdują się w glebie, czasem mogą jednak wywołać zakażenie o silnymodczynie zapalnym u ludzi, np. M. gypseum,M. cookei

o grzyby antropofilne - bytujące jedynie w organizmie człowieka, wywołujące zapalenie oprzewlekłym i łagodnym przebiegu, np. M. ferrugineum

Microsporum canis – diagnostykao Strzępki grzybni występują najczęsciej w łodydze włosa, natomiast zarodniki na zewnątrz włosao Makrokonidia

§ na końcach krótkich strzępek§ z dzióbkowatym końcem§ wrzecionowate§ grubościenne

o Mikrokonidia – kształt owalny lub gruszkowaty, ze ścięta podstawą

o Kolonie na podłożu Sabourauda (SGA): szybko rosnące, grzybnia powietrzna, niska, wełnista,barwy srebrzysto-białej, silnie promieniście pobrużdżona, ze wzniesionym środkiem

Microsporum canis – chorobotwórczośćo Gatunek zoofilny, szeroki zasięg światowyo Grzybice u zwierząt domowychà Infekcje odzwierzęce

§ Grzybica skóry owłosionej, głowy, tułowia§ przypadki zmian chorobowych brzegów powiek

Microsporum gypseumo Kolonie na podłożu Sabourauda (SGA):

§ intensywnie rosnące,§ grzybnia powietrzna§ postrzępiony brzeg kolonii,§ z wiekiem – suche, gipsowate

o Powierzchnia często pofałdowana i nieregularnie promieniście pobrużdżonao Makrokonidia – szeroko wrzecionowate, o cienkich ścianacho Chorobotwórczość

§ geofilny, zasięg światowy§ Grzybice skóry, głowy owłosionej§ Szczególnie rozległe infekcje u chorych na AIDS§ Przyczyna zmian brzegów powiek§ Najczęściej chorobotwórczy dla zwierząt

Diagnostyka

Materiałem diagnostycznym są opiłki paznokciowe, łuski skórne i zakażone włosy.Grzyby są widoczne pod mikroskopem w preparatach rozjaśnionych za pomocą KOH

wzrost poszczególnych dermatofitów na podłożach (Sabourauda) jest charakterystyczny i może stanowićpodstawę do wstępnego różnicowania

Ocena makroskopowa hodowli dermatofitów

Typy wzrostu najczęstszych gatunków dermatofitów:

Trichophyton rubrum – wydziela czerwony barwnik do podłoża

Trichophyton mentagrophytes – hodowla biała mączysta

Microsporum canis – hodowla lekko beżowa gipsowata

Microsporum gypseum – kolonia z postrzępionym brzegiem, początkowo biaława,

później brązowieje

Epidermophyton floccosum – hodowla oliwkowo pomarszczona


- 14 -

Ocena mikroskopowa morfologii dermatofitówo Ocena pod mikroskopem (10x i 40x) preparatów barwionych błękitem metylenowym i zatopionych

w balsamieo Podstawą identyfikacji poszczególnych gatunków dermatofitów jest wygląd mikrokonidii

(aleurospory), makrokonidii (klosterospory) oraz obecność i wygląd owocników szczątkowych,będących wytworem grzybni wegetatywnej (spirale, rozgałęzienia dychotomiczne, rogi renifera)

§ M. canisà wrzecionowatego kształtu makrokonidia§ T. mentagrophytes – kuliste mikrokonidia zebrane w grona i owocniki szczątkowe w

postaci spiral§ E. floccosum – maczugowate makrokonidia

Próba na ureazęo Próba wykonana na podłożu stałym z mocznikiem i wskaźnikiem barwnymo Test wykorzystywany do różnicowania T. rubrum (ujemna próba – żółte zabarwienie podłoża) od T.

mentagrophytes (rozszczepia mocznik – zabarwienie czerwone)

Czynniki predysponujące do zakażenia grzybami

Upośledzenie odporności komórkowejLeczenie lekami cytotoksycznymi, kortykosteroidami lub lekami immunosupresyjnymiAntybiotyki o szerokim zakresie działania

o Mogą zmienić skład fizjologicznej flory bakteryjnej na korzyść endogennych grzybów

Wrodzoneo Zespół Di Georga

Nabyteo AIDSo Białaczkao Chłoniakio Choroba Hodgkina

§ Inaczej: chłoniak Hodgkina, ziarnica złośliwa, limfogranulomatoza, (łac.Lymphogranulomatosis maligna LGM, ang. Hodgkin's disease HD)

· To układowa choroba nowotworowa układu chłonnego (chłoniak), atakującawęzły chłonne i pozawęzłową tkankę limfatyczną.

Fizjologiczneo Podeszły wieko Noworodkio Ciążao Miesiączka

Chorobyo Cukrzyca

§ Stwarza korzystne warunki do wzrostu grzybów (wysokie stężenie glukozy); zwłaszcza wobrębie układu moczowo-płciowego

o Niewydolność nereko Nadczynność i niedoczynność tarczycy

Zabiegi chirurgiczneo Szczególnie z zastosowaniem różnych protez, zastawek itp.à tworzy się na nich biofilm

Przerwanie ciągłości powłoki skórnej. Różne czynniki uszkadzające skórę takie jak rozległe oparzenia,maceracje naskórka, iniekcje u narkomanów

Długotrwałe cewnikowanie

Dietao Bogata w cukry

Nadużywanie narkotyków dożylnych


- 15 -

Stosowanie chemioterapii i radioterapii.

seminarium 6 7 GRZYBY

Documents

Transcript of seminarium 6 7 GRZYBY