Seksualność osób z zaburzeniami psychicznymi

Lek. Agnieszka KwiatkowskaPoradnia Seksuologiczna i Patologii Współżycia Centrum Psychoterapii

PRAWA SEKSUALNE STANOWIĄ

FUNDAMENTALNE I UNIWERSALNE

PRAWA CZŁOWIEKA

Deklaracja praw seksualnych –2002r.

� Seksualność jest integralną częściąosobowości każdej istoty ludzkiej. Jej pełny rozwój zależy od zaspokojenia podstawowych ludzkich potrzeb, takich jak:� Pragnienie obcowania,� Intymności,� Ekspresji uczuć, � Czułość i miłości.

� Seksualność wynika z interakcji zachodzących między jednostką a otaczającą ją strukturą społeczną .

c.d.

� Pełen rozwój seksualności jest niezbędny do osiągnięcia dobrostanu w wymiarze indywidualnym, interpersonalnym oraz społecznym;� Prawa seksualne należą do

uniwersalnych praw człowieka, opartych na wolności, godności, równości wszystkich istot ludzkich

Seksualność

� Centralny aspekt bycia człowiekiem obejmujący: seks, identyfikację i rolępłciową, orientację seksualną, erotyzm, pożądanie, intymność, reprodukcję;

� Jest doświadczana i wyrażana w myślach, fantazjach, przeżyciach, przekonaniach, wartościach, zachowaniach, rolach i związkach;

� Powstaje w interakcji czynników biologicznych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych, etycznych, prawnych, duchowych.

Seksualność osób z rozpoznaniem schizofrenii

Schizofrenia – charakterystyka objawów

� Urojenia i omamy – objawy wytwórcze (w postaci paranoidalnej)� Dezorganizacja mowy lub zachowania

(postać zdezorganizowana)� Obniżonej (osłupienie) lub nadmiernej

(chaotycznej) aktywności ruchowej ( postać katatoniczna)� Współwystępowanie objawów� Dominacja objawów „ubytkowych” =

negatywnych

Schizofrenia – faza prodromalna

� Pogorszenie się umiejętności szkolnych

� Wycofanie społeczne, upośledzenie pełnienia ról

� Zaniedbywanie się w zakresie higieny osobistej, dbałości o ubiór

� Zaburzenia afektywne – nastrój depresyjny, drażliwość, zaburzenia snu, lęk

� Deficyty w zakresie funkcji poznawczych –pamięci, uwagi, selekcji bodźców

� Podejrzliwość, nastawienia ksobne

� Osłabienie napędu i motywacji

� Zaburzenia zachowania – aspołeczne, czasem całkowita izolacja

Schizofrenia – cechy osobowości przedchorobowej

� Schizoidalne – słabość kontaktu, chłód emocjonalny� Schizotypowe – ekscentryczność

spostrzegania, myślenia i zachowania, trudny kontakt� Paranoiczne – sensytywność,

nieufność, upór

Schizofrenia a zaburzenia seksualne

� Ocena funkcjonowania seksualnego w okresie� przedchorobowym � od zachorowania do rozpoczęcia

farmakoterapii� po rozpoczęciu leczenia� podczas epizodów zaostrzeń

psychotycznych � oraz w okresie remisji objawów

Problemy seksualne u osób ze schizofrenią -uwarunkowania

� Objawy schizofrenii – objawy pozytywne i negatywne� Zaburzone relacje interpersonalne� Negatywny stereotyp chorego w

społeczeństwie� Zjawisko stygmatyzacji i

dyskryminacji chorego� Stosowane leczenie� Hospitalizacje oraz pobyty w

ośrodkach opiekuńczych.

Objawy schizofrenii –istotne z punktu widzenia

seksuologicznego

Objawy negatywne (ubytkowe)

� Spłycenie lub stępienie afektu� Skąpość wypowiedzi� ubóstwo treści myślenia� Otamowanie myśli� Brak dbałości o wygląd � Apatia � Anhedonia (niezdolność do przeżywania

przyjemności)� Wycofanie z życia społecznego� Zaburzenia czynności poznawczych i uwagi

…

� Osłabienie życia uczuciowego i popędowego oraz obniżenie ogólnej aktywności życiowej charakterystycznej dla osób chorych na schizofrenię prowadzi w efekcie do spadku zainteresowań seksualnych ze spadkiem pożądania włącznie.

� W takiej sytuacji odbycie aktu seksualnego często nie przebiega z przeżywaniem dużego napięcia emocjonalnego, akt odbywa się jakby automatycznie, a siła orgazmu jest niewielka.

…

� Nadmierny popęd seksualny w grupie chorych na schizofrenię spotyka siędość rzadko� Najczęściej wyraża się on w

przeróżnych fantazjach erotycznych i uprawianiu masturbacji o cechach patologicznych� Pomiędzy siłą potrzeb seksualnych a

dążeniem do ich zaspokojenia z partnerem istnieje duża rozbieżność

Inne zaburzenia seksualne

Objawy pozytywne (wytwórcze)

� Urojenia o treści seksualnej i erotycznej� Urojenia dotyczące tożsamości

płciowej, samookaleczenia prącia� Inne – omamy, rozkojarzenie,

dziwaczność zachowania

Deficyty poznawcze

� Przedchorobowe zmniejszenie sprawności procesów poznawczych prowadzi do powstania deficytów utrudniających nabywanie:

� Podstawowych umiejętności społecznych

� Zdolności radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych

� Wpływa to na realizację celów życiowych w tym na umiejętnośćnawiązywania interakcji partnerskich

Zaburzenia relacji interpersonalnych u chorych na schizofrenię

� Odczuwany lęk utrudnia uczestnictwo w społecznych interakcjach. Chorzy nastawieni są obronnie, nieufnie do innych ludzi, unikająintensywniejszych i głębszych kontaktów.

Zaburzenia relacji interpersonalnych u chorych na schizofrenię c.d.

� W mniejszym stopniu interesują siękontaktami z płcią przeciwną, czerpiąmniej zadowolenia z takich kontaktów.� W stosunkach z płcią przeciwną

dominuję rezerwa, nieśmiałość, hamowanie swoich odruchowych reakcji.

Negatywny stereotyp chorego w społeczeństwie

� negatywna samoocena� obniżone poczucie własnej wartości� ograniczenie liczby kontaktów

międzyludzkich w tym seksualnych� ograniczone szanse zawodowe, � mniejsze możliwości matrymonialne

często ograniczone tylko do grupy osób leczonych psychiatrycznie

Dysfunkcje seksualne w schizofrenii

� Rozpowszechnienie zaburzeń seksualnych w grupie chorych leczonych i nieleczonych dotyczy około 30-80% K i 45-80% M

� Częstość dysfunkcji jest większa w grupie chorych leczonych

� Brak zainteresowania nawiązywaniem kontaktów seksualnych jest większy wśród chorych mężczyzn jeszcze przed wystąpieniem psychozy (Rowlands 1995)

Problemy seksualne u pacjentów ze schizofrenią

� Obniżenie lub zanik potrzeb seksualnych

� Nadmierny popęd seksualny

� Zmniejszona lubrykacja

� Zmniejszona/zniesiona zdolnośćosiągnięcia i/lub utrzymania wzwodu

� Priapizm

� Skrócenie/wydłużenie czasu, bądźcałkowita niezdolność do osiągnięcia orgazmu.

Problemy seksualne u pacjentów ze schizofrenią c.d.

� Zachowania dewiacyjne� Patologiczna masturbacja –

� Jako przejaw ogólnego spadku aktywności, zubożenia sfery emocjonalnej, dysfunkcji popędu

� Prostytucja –� jako efekt biernego poddania się w

skutek zaburzeń uczuciowości wyższej

� Przestępcze zachowania seksualne

Możliwe przyczyny biologiczne dysfunkcji seksualnych

� U mężczyzn ostry epizod schizofrenii wiąże się z niskim stężeniem estrogenu i androgenów w moczu,

� U 28% M stwierdza się hipogonadyzm

� U kobiet � 79% - hipoestrogenizm

� 92% - niskie stężenie progesteronu

� Howes (2007)

Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię – c.d.

� Większa liczba partnerów seksualnych

� Większe ryzyko molestowania seksualnego, przygodnych kontaktów seksualnych � Ryzyko zakażenia HIV

� Ryzyko nieplanowanej ciąży

� Mniejsze pragnienie kontaktów seksualnych ale względnie duża ich częstość

� Mniejsza satysfakcja ze współżycia

Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię – przyczyny

� Istota choroby w tym � zaburzenia uczuciowości

� trudności w tworzeniu relacji interpersonalnych

� Stosowane leczenie� Brak edukacji seksualnej� Ograniczona kontrola impulsów� Współtowarzyszące uzależnienie od

alkoholu i narkotyków

Wpływ leków na seksualność kobiet chorych na schizofrenię

� Zmniejszenie libido� Suchość pochwy� Trudności z osiągnięciem orgazmu, � Mlekotok� Zaburzenia cyklu miesiączkowego

Problemy seksualne mężczyzn chorych na schizofrenię

� Słabsze umiejętności społeczne � Rzadsza inicjacja kontaktów z kobietami� Mniej stałych związków

� Wpływ leczenia � Pozytywny –

� Częstsze występowanie myśli o tematyce seksualnej

� Większe zainteresowanie podejmowaniem kontaktów seksualnych

� Negatywny –� Pogorszenie erekcji� Trudności w przeżywaniu orgazmu� Mniejsza satysfakcja seksualna

Problemy seksualne mężczyzn chorych na schizofrenię – c.d.

� Treści seksualne jako objaw psychotyczny –� Autokastracja

� Objawy o typie transseksualizmu

� Podejmowanie ryzykownych kontaktów seksualnych –� 65% pacjentów podejmuje takie

kontakty pomimo świadomości ryzyka z nim związanego (zakażenia HIV)

Trudności w satysfakcjonującym zaspokajaniu potrzeb seksualnych w okresie rozwojowym mogą zwiększaćryzyko rozwoju zaburzeń preferencji i identyfikacji płciowej, potęgując trudności w nawiązywaniu satysfakcjonujących związków.

Psychoza a transseksualizm

� Transseksualizm jako zagadnienie interdyscyplinarne

� Bower – transseksualizm jako aspekt schizofrenii

� Binder, Baastrup – transseksualizm jako pomniejszona jakościowo forma schizofrenii

� U 25% osób poddanych operacji zmiany płci stwierdzano objawy schizofrenii

Zaburzenia identyfikacji płciowej w treści urojeń

� „Dłużej nie będę mężczyzną/kobietą.”� „Jestem kimś neutralnym ani

mężczyzną ani kobietą.:� „Jestem jednocześnie kobietą i

mężczyzną.”� „JESTEM KIMŚ O ODMIENNEJ PŁCI.”

Wpływ neuroleptyków na funkcje seksualne

� Blokada rec. cholinergicznych� Blokada rec. dopaminergicznych� Blokada rec. histaminowych – sedacja� Blokada rec. noradrenergicznych –

alfa1� Wzrost stężenia prolaktyny� Obniżenie poziomu testosteronu,

estrogenów, progesteronu

Hyperprolaktynemia

� Spadek libido � (jako efekt bezpośredni oraz związany z

obniżeniem testosteronu)

� Zaburzenia wzwodu� Zaburzenia wytrysku� Hipogonadyzm� Obniżenie płodności� Mlekotok, ginekomastia

Dysfunkcje seksualne jako efekt negatywnego działania leków

� Zaburzający wpływ na samoocenępacjenta, samopoczucie psychiczne i jakośćżycia

� Wpływ na stosunek leczonego do przyjmowanego leku, a w efekcie na jego gotowość do współpracy

� Zmniejszenie zainteresowań seksualnych jako efekt polekowej sedacji, przyrostu masy ciała

� Zaburzenie ruchów precyzyjnych z powodu zespołu pozapiramidowego

Postawy pacjentów wobec seksualności

� Ich potrzeby „osobistego związku” należądo najbardziej niezaspokojonych (Burns i in. 2001)

� Osoby chore na schizofrenie, pomimo trudności wykazują chęć dyskusji o sprawach związanych ze swojąseksualnością i życiem intymnym, odczuwają też potrzebę wchodzenia w relacje seksualne (Mc Cann 2000, Dolman, Landeen 2007)

� 82% M i 96% K podawało przynajmniej 1 dysfunkcje seksualną� M- mniejsze pożądanie, zaburzenia

osiągnięcia i utrzymania wzwodu, szybszy wytrysk, mniejszą satysfakcję z orgazmu� K – mniej przyjemność w porównaniu do

grupy kontrolnej� u M dysfunkcje seksualne wiązały się z

obecnością negatywnych obj. schi. � Romeon (1994), Gabay (2006)

Nieprzystosowanie seksualne wiąże się z nasileniem objawów negatywnych i z głębokością apatii, anhedonii, problemami w uspołecznieniu

Garcia (1994)

� 82,3% pacjentów chorujących chronicznie ma różnorodne dysfunkcje seksualne:

� Impotencja, oziębłość, przedwczesny wytrysk lub jego brak, pochwica, dyspareunia

� Główne problemy to zahamowanie pożądania i podniecenia

� Guo (1982)

Seksualność osób z zaburzeniami nastroju

Depresja - rozpoznawanie

Objawy występują nie krócej niż 2 tg� F 32 (ICD 10) – epizod depresyjny

� Kryteria grupa I –

� obniżony, depresyjny nastrój

� Utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania radości (anhedonia)

� Zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności

Depresja – rozpoznawanie c.d.

� Kryteria F 32 - grupa II objawów:� Niska samoocena i mała wiara w siebie

� Osłabienie koncentracji i uwagi

� Poczucie winy i małej wartości

� Pesymistyczna ocena przyszłości

� Myśli i czyny samobójcze

� Typowe zaburzenia snu lub nadmierna senność

� Zmniejszony apetyt

� Spadek libido

� Spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe

Dysfunkcje seksualne w zaburzeniach nastroju

� Jako objaw depresji – kryteria rozpoznawania epizodu depresyjnego w ICD 10 � Jako objaw innych zaburzeń

psychicznych� Jako objaw współistniejących chorób

somatycznych� Jako efekt stosowania leków

przeciwdepresyjnych lub innych

Informacje ważne na początku

� Najistotniejsze jest ustalenie czy zgłaszane przez pacjenta dysfunkcje seksualne pojawiły się: � Przed wystąpieniem objawów

depresyjnych

� Wraz z innymi objawami depresyjnymi

� Po rozpoczęciu leczenia farmakologicznego depresji

Wystąpienia zaburzeń seksualnych może niekorzystnie wpłynąć na

- jakość życia,- poczucie własnej wartości,- relacje międzyludzkie.

Utrudnia to współpracę pacjenta i lekarza w procesie terapeutycznym, może doprowadzić do przerwania leczenia.

Zaburzenia seksualne jako składnik obrazu depresji

� Zmniejszone zainteresowania i zmniejszona zdolność przeżywania przyjemności, w pełnoobjawowych epizodach umiarkowanej i ciężkiej depresji zazwyczaj obejmują- spadek zainteresowania kontaktami seksualnymi oraz

- zmniejszenie zdolności do przeżywania satysfakcji seksualnej.

Dysfunkcje seksualne w depresji

� Hypolibidemia – 20%� Zanik zainteresowania seksem – 23%� Zaburzenia erekcji – 25-35%� Obniżenie lub brak orgazmu – 25%

Clayton, 2007

Depresja i zaburzenia seks. a choroby współistniejące

� Choroby układu naczyniowego: NT, CHNS, dyslipidemie� Choroby neurologiczne: neuropatie,

SM� Obniżone stężenie estrogenów:

menopauza, laktacja� Obniżone stężenie testosteronu:

hipogonadyzm� Inne zaburzenia endokrynologiczne:

choroby tarczycy

Depresja i zab. seks. a choroby współistniejące c.d.

� Choroby naczyniowe OUN: miażdżyca naczyń mózgowych, stany poudarowe, zaburzenia krążenia mózgowego� Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe

OUN: choroba Alzheimera, choroba Huntingtona, choroba Parkinsona� Padaczka: zwłaszcza ognisko

zlokalizowane w płacie skroniowym� Stany pourazowe.

Depresja i zaburzenia seksualne a przyjmowane leki

� Przeciwdepresyjne� Przeciwpsychotyczne (antagoniści

dopaminy)� Antykoncepcja hormonalna� Leki hipotensyjne i kardiologiczne � Leki przeciwuczuleniowe� Amfetamina i jej pochodne� Leki uspokajające i inne

Wzajemne oddziaływanie czynników indywidualnych i środowiskowych� Choroba� Przyjmowane leki� Obniżone poczucie własnej wartości� Konflikty w związku� Aktywność� Umiejętności� Preferencje seksualne partnera� Czynniki związane z wykorzystaniem

seksualnym w przeszłości� Zmęczenie� Obecność w domu dzieci poniżej 18r.ż.

Zaburzenia seksualne i depresja – w badaniach

� Casper i wsp.(1985) – obniżenie libido, popędu płciowego i potencji u 72% spośród 160 pacjentów hospitalizowanych z rozpoznaniem dużej depresji i u 77% pacjentów z rozpoznaniem CHAD

Zaburzenia seksualne i depresja – w badaniach

� Bartlik (1999) – przegląd badań z lat 1957-1997) obniżenie libido stwierdzano :

� u 83% M i 53% K z psychozą maniakalno-depresyjną

� U 61% M i K z dużą depresją

� U 52% pacjentów z zaburzeniami lękowymi

� U 14% osób z grupy kontrolnej

Zaburzenia seksualne i depresja – w badaniach

� Mathew i Weinman (1982) – wyodrębnili typy zaburzeń seksualnych u nieleczonych pacjentów z depresją (grupa 35K i 16M)

� U 31% obniżenie libido (6% w grupie kontrolnej)

� Brak istotności statystycznej w przypadku innych zaburzeń – brak orgazmu, opóźnienie ejakulacji, zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk

� Wniosek – u pacjentów z depresjąobniżenie popędu seksualnego dominowało nad zaburzeniami pobudliwości seksualnej

Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach

� Kennedy i wsp. (1999) – oceniali częstość zaburzeń seksualnych u 143 K i M z dużą depresją przed leczeniem

� 40% M na miesiąc przed badaniem nie odbyła stosunku

� 50% K i 42% M zgłaszało obniżenie popędu przed rozpoczęciem leczenia

� 40-50% badanych zgłaszało obniżenie podniecenia seks.

� 15% K zgłaszało zaburzenia orgazmu

Zaburzenia seksualne i depresja w badaniach

Cyranowski i wsp. (2004) – grupa 68 K z dgn. CHAJ oceniana pod kątem obecności zaburzeń seksualnych

Wnioski – objawy depresyjne wiążą sięz:

-obniżeniem popędu seksualnego, utratąmyśli i fantazji o treściach seksualnych, zmniejszeniem pobudliwości seksualnej, pogorszeniem orgazmu

- Wraz z ustąpieniem depresji funkcjonowanie seksualne poprawiło się z 78% badanych do 50% badanych

Trudności w ocenie funkcjonowania seksualnego

� Niechęć lekarza i/lub pacjenta do podejmowania rozmowy na temat problemów seksualnych.� Wstyd, zakłopotanie, niewiedza

pacjentów. � Zbyt krótki czas wizyty.� Nieprzygotowanie lekarzy.

� Faza reakcji seksualnej najbardziej podatna na wystąpienie dysfunkcji podczas stosowania SSRI to zdolnośćdo osiągania orgazmu, która jest albo opóźniona albo nie występuje wcale.� Zwykle objawom depresji towarzyszy

spadek libido.

Zaburzenia seksualne w CHAD -przyczyny

� Przewlekłość choroby, jej nawrotowość, upośledzenie funkcji poznawczych

� Objawy osiowe CHAD – depresja lub mania

� Zaburzone relacje interpersonalne

� Współistnienie innych zaburzeń psychicznych–zaburzenia lękowe wpływają na ograniczenie kontaktów seksualnych

� Współistnienie dolegliwości somatycznych – nasilenie oporu i lęku przed aktywnością seksualną

� Skutek niepożądany działania leków

Mania – objawy

� Aktywność – nieadekwatnie podwyższony nastrój, popędliwość połączona z agresją, brak obiektywizmu i krytycyzmu, nadmierne zaangażowanie w czynności przynoszące przyjemność (kupowanie drogich rzeczy, afery seksualne, nierozsądne interesy)

� Napęd – pobudzenie psychoruchowe, odhamowanie, wzrost aktywności ukierunkowanej na cel, z ograniczona możliwości kontroli

� Zaburzenia popędu – zmniejszona potrzeba snu, spadek łaknienia, WZROST LIBIDO

� Zaburzenia myślenia - gonitwa myśli, przyśpieszony tok myślenia, rozkojarzenie, urojenia (wielkościowe, niezwykłych możliwości, pochodzenia, odnoszące, prześladowcze

Mania a zachowania seksualne

� Wzmożona pożądliwość płciowa� koncentruje myśli chorego na wyobrażeniach

seksualnych, � Wzmaga napięcie i podniecenie seksualne � Obniża krytycyzm

� Mogą występować objawy dysfunkcji np. zaburzenia wzwodu, brak orgazmu, zaburzenia wytrysku

� Mogą ujawniać się nieprawidłowe preferencje seksualne, zachowania dewiacyjne, zastępcze kontakty homoseksualne

Mania a zachowania seksualne

� Zwiększony popęd i brak krytycznej oceny rzeczywistości

� Podejmowanie lekkomyślnych lub ryzykownych zachowań seksualnych, prowokacyjne zachowania � Kontakty z przypadkowymi partnerami

� Seks bez zabezpieczenia – ryzyko ciąży, zakażenia choroba weneryczną

� Zdrady małżeńskie

� Nieplanowane rozwody

� Wchodzenie w nowe związki partnerskie

� Sprawstwo lub bycie ofiara przestępstw seksualnych

� Nadużycia seksualne w stosunku do nieletnich jako efekt zaburzonego krytycyzmu

Wpływ leków przeciwdepresyjnych na funkcje seksualne

Leki przeciwdepresyjne a dysfunkcje seksualne - mechanizmy

� Nieswoiste hamujące działanie na OUN – sedacja� Swoisty wpływ na struktury mózgu

odpowiadające za reakcje seksualne� Swoisty wpływ na tkanki obwodowe i

narządy w funkcjach seksualnych� Bezpośredni lub pośredni wpływ na

układ neuroprzekaźników w OUN zaangażowanych w funkcje seksualne

Dopamina - rola

� Uważana za neuroprzekaźnik „hedonistyczny”� Odczuwanie przyjemności, w tym

seksualnej� Motywacja do aktywności,

zaangażowania� Zaspokojenie potrzeb popędowych� Sprawność psychomotoryczna

Serotonina - rola

� Działanie przeciwdepresyjne� Działanie „antyobsesyjne”� Działanie przeciwlękowe� Osłabienie erekcji� Zaburzenia orgazmu

Przyczyny dysfunkcji seksualnych w przebiegu leczenia przeciwdepresyjnego

� Pobudzenie receptorów serotoninergicznych� Obniżenie poziomu dopaminy� Zaburzenie syntezy tlenku azotu� Hyperprolaktynemia� Wpływ na rec. beta- adrenergiczne i

alfa – adrenergiczne, rec. muskarynowe, histaminowe

Dysfunkcje seksualne a leki przeciwdepresyjne – częstość

� Częstość ogólna w depresji – 59% � Stosowanie citalopramu - 72,7%� Stosowanie paroksetyny - 70%� Stosowanie nefazodonu – 8%� Stosowanie moklobemidu – 3,9%

(grupa badana 1022 pacjentów wiek śr.40 lat) Montejo, 2001

Częstość dysfunkcji seksualnych u osób leczonych przeciwdepresyjnie c.d.

� Stosowanie TLPD (klomipramina) -powyżej 90% pacjentów ma różnorodne dysfunkcje seksualne (zaburzenia wzwodu, zaburzenia ejakulacji)

(wg Watson, 2005)

� Stosowanie SSRI – obecnośćdysfunkcji seksualnych u 30-70% pacjentów

(wg Bettucii, 2006; Litovitz, 2002)

Seksualność osób z zaburzeniami „nerwicowymi”

Wybrane typy zaburzeń

� Zdaniem większości badaczy jedną z najważniejszych przyczyn dysfunkcji seksualnych jest LĘK.

� Stan lęku w trakcie aktywności seksualnej może być związany z różnymi doświadczeniami z przeszłości (nieudana inincjcja, doświadczenie molestowania, obawa przed negatywną ocena e strony partnera)

Lękowe mechanizmy zaburzeńseksualnych

� Lęk przed powtórzeniem się nieudanego doświadczenia, która działa jako „samosprawdzająca się przepowiednia” –obawy wzmagają obserwację pod kątem ponownego wystąpienia objawów co wzmaga napięcie oraz zakłóca spontaniczność naturalnych reakcji seksualnych, które ostatecznie nie występują – podstawowy mechanizm rozwoju i utrzymywania się dysfunkcji seksualnych

c.d.

� Objaw „błędnego koła” – niewielkie zakłócenie reakcji seksualnych (np. dłuższe niż zwykle pojawianie sięerekcji z powodu zmęczenia) wywołuje lęk, który nasila zaburzenia erekcji powodując lęk, który nasila objawy, które nasilają lęk, itd.

c.d.

� Niepewność siebie – brak zaufania do swoich możliwości może byćpierwotną przyczyną lęku, który uruchamia objawy „błędnego koła”

� Niepewność siebie często wynikająca z braku odpowiedniej edukacji seksualnej

Typy dysfunkcji seksualnych w grupie pacjentów z zaburzeniami lękowymi

� M –� spadek potrzeb

� lęk przed współżyciem

� zaburzenia w uzyskaniu erekcji

� wytrysk przedwczesny

� trudności w utrzymaniu erekcji

� brak orgazmu

� opóźnienie orgazmu

Rodzaje dysfunkcji seksualnych w grupie pacjentek z zaburzeniami lękowymi

� K –� brak orgazmu

� suchość pochwy

� awersja seksualna

� obniżenie potrzeb seksualnych

� anhedonia

� opóźnienie orgazmu

Zaburzenia seksualne u osób z lękiem panicznym

� Częstość i rodzaj dysfunkcji seksualnych� M – awersja seksualna u 35%, wytrysk

przedwczesny u 14%, zaburzenia erekcji u 7%, utrata potrzeb seksualnych

� K – awersja seksualna u 50%, nadmierny popęd seksualny u 21%, zaburzenia orgazmu u 7%, dyspareunia u 7%

Zaburzenia seksualne u osób z fobią społeczną

� Nadmierne obawy o to, że pacjent jest obserwowany i krytycznie oceniany przez inne osoby, powoduje lęk przed niesprawdzeniem się w sytuacji intymnej orz brak spontaniczności, który niekorzystnie wpływa na przebieg kontaktu i na zasadzie błędnego koła podtrzymuje objawy lękowe

Zaburzenia seksualne u osób z fobią społeczną c.d.

� Częstość i rodzaj dysfunkcji seksualnych:� M – wytrysk przedwczesny u 47%, zaburzenia

orgazmu u 18%, późniejszy wiek inicjacji seksualnej, częstsze korzystanie z usług agencji towarzyskich, mniejsza satysfakcja z podejmowanej aktywności seksualnej, masturbacja u 80%

� K – zaburzenia orgazmu u 18%, masturbacja u 81%

� Rozwody – dotyczą 11% związków (w grupie kontrolnej 6%)

Zaburzenia seksualne u pacjentów z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi

� Obsesje i kompulsje mogą obejmowaćmyśli i zachowania seksualne np. obsesyjne obawy o zakażeniu przenoszonym drogąpłciową, możliwością zapłodnienia bez stosunku, kompulsyjną masturbację, oglądanie pornografii, korzystanie z usług agencji towarzyskich

� W grupie nieleczonych osób z OCD – 24% nie odbyło stosunku seksualnego, 9% długi okres abstynencji seksualnej

Zaburzenia seksualne w zespole stresu pourazowego

� Zaburzenia seksualne występują u 80% pacjentów z rozpoznaniem PTSD

� Zobojętnienie emocjonalne może przejawiać się utratą popędu seksualnego oraz zdolności do przeżywania orgazmu

� U tych pacjentów stwierdz asię dorsze funkcjonowanie w sferze pożądania, wzburzenia (brak reakcji genitalnej), orgazmu, satysfakcji seksualnej

Seksualność u pacjentek z anoreksją

� W badaniach obserwuje się niski poziom hormonów płciowych, w tym nie dochodzi do cyklicznego wydzielania GnRH

� Anoreksja ma pierwotnie psychiczny charakter z wtórnie rozwijającą sięniewydolnością podwzgórzowo-przysadkową

� Dotyczy zwykle kobiet w okresie pokwitania (początek objawów przed 25r.ż.)

� U pacjentek występuje zaburzony obraz własnego ciała oraz duże problemy z odbiorem własnej seksualności

Anoreksja a seksualność c.d.

� Jest wynikiem zaburzeń dojrzewania emocjonalnego w tym w sferze płciowości z powodu uświadomionego lub nieuświadomionego braku akceptacji własnej płci

� U podłoża zaburzeń leżą konflikty z dominująca matką, opór przed przyjęciem wzorców zachowańmatki, odraza do przejawów płciowości (miesiączka, ciąża, współżycie)

� Obraz kliniczny rozwija się stopniowo – brak łaknienie, wstręt do jedzenia, spadek m.c. aż do skrajnego wyniszczenia

Anoreksja a seksualność c.d.

� Istnieje związek pomiędzy masą ciała a seksualnością– kobieta przez utratę wagi unika konfliktu seksualnego

� Dziewczęta, przez chorobę, chcą uniknąć przemiany w dorosłe kobiety wraz ze wszystkimi atrybutami dojrzałej seksualności

� Zgłaszane zaburzenia – utrata zainteresowania seksualnego – spadek libido to sposób na rozwiązania konfliktów wewnętrznych; brak zadowolenia ze współżycia

� Wzrost wskaźnika BMI koreluje dodatnio ze wzrostem fantazji seksualnych, obniżeniem lęku i objawów depresyjnych, a zmiany w sferze seksualnej powinny być monitorowane w procesie zdrowienia

Anoreksja a seksualność c.d.

� Negatywny obraz własnego ciała u kobiet z anoreksją w dużym stopniu wpływa hamująco na przejawy ich seksualności

� U pacjentek z anoreksją negatywna ocen własnego ciała powoduje negowanie własnej seksualności czego konsekwencja jest wycofanie się z zainteresowania i bliskości z mężczyznami, a szczególnie unikanie aktywności seksualnej pomimo dojrzałości biologicznej

Anoreksja a seksualność

� Pacjentki z anoreksją w późniejszym wieku zaczynają interesować się płciąprzeciwną, później zakochują się, w późniejszym wieku decydują się na pierwszy pocałunek, rzadziej miewająsny erotyczne, rzadziej podejmująkontakty seksualne, częściej dostrzegają negatywne strony swojej seksualności

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ…