Sekrety woj lodzkiego tytulowe.indd 2 10.12.2018 10:05Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 3 10.12.2018 15:45

Redakcja:Anna Skurska

Projekt okładki:Wojciech Miatkowski

Opracowanie graficzne, skład: Master, Łódź

Opieka redakcyjna serii:Teresa Łozowska, Justyna Żurawicz

Koncepcja graficzna składu serii:

Alicja Pukaczewska

Książki wydawane przez Księży Młyn Dom Wydawniczy mają na celu ukazanie piękna, tradycji oraz historii miast i regionów

naszego kraju. Poprzez nasze publikacje pragniemy utrwalać i rozbudzać miłość mieszkańców do swych małych ojczyzn.

Księży Młyn Dom Wydawniczy – czołowy wydawca książek regionalnych i komunikacyjnych zaprasza do współpracy Autorów mających

pomysły na książki związane z miastami, regionami oraz tematami komunikacyjno-transportowymi.

Prosimy także o kontakt osoby posiadające zdjęcia, jak i różnego rodzaju pamiątki nawiązujące do interesujących nas tematów.

© Copyright by Księży Młyn Dom Wydawniczy

Drogi Czytelniku,książka, którą trzymasz w dłoni, jest efektem pracy m.in. autora, zespołu redakcyjnego, grafików i wydawcy. Prosimy, abyś uszanował ich pracę. Nie kopiuj większych fragmentów, nie publikuj ich w internecie. Cytując fragmenty, nie zmieniaj ich treści i podawaj źródło ich pochodzenia.Dziękujemy.

ISBN 978-83-7729-449-9

KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy Michał Koliński

90-345 Łódź, ul. Księży Młyn 14

tel./faks: 42 632 78 61, 42 630 71 17, 602 34 98 02

infolinia: 604 600 800 (codziennie 8–22, także SMS), gg 414 79 54

www.km.com.pl; e-mail: biuro@km.com.pl

Łódź 2019. Wydanie 1

W publikacji wykorzystano teksty wcześniej niepublikowane oraz teksty pochodzące z książek: Sekrety Łasku i Pabianic, Sekrety Łodzi cz. 1, Sekrety Łodzi cz. 2, Sekrety Piotrkowa, Sekrety Sieradza i Zduńskiej Woli, Sekrety Tomaszowa i Spały, Sekrety Wielunia, Praszki i Wieruszowa, wydanych przez Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński.

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 4 10.12.2018 15:45

Spis treściSpis treściSpis treściSpis treści

Powiat bełchatowskiRekordowy Bełchatów (Jacek Perzyński) 8

Największa dziura w Polsce (Andrzej Sznajder) 12

Wojenna miłość (Andrzej Sznajder) 15

Zelowskie Dzwonki (Andrzej Sznajder) 18

Powiat brzeziński (Jacek Perzyński)Jak porwać pociąg, czyli akcja w Rogowie 22

Bitwa w Jeżowie 26

Czym krawiec z Brzezin oczarował Holendrów 29

Powiat kutnowski (Jacek Perzyński)Ksiądz oddany sztuce i… kobiecie 34

Kutno baseballem stoi 38

Niebiańska muzyka z Woźniakowa 43

Powiat łaski (Andrzej Sznajder)Miasto-Las-Kolumna 48

Wyskokowy światek 52

Nie tylko Kogel-mogel 57

Powiat łęczycki (Jacek Perzyński)Gdzie jest środek Polski? 62

„Pallante”, czyli piłka 65

Łęczyckie Shawshank 68

Sekretarka miłosierdzia 71

Powiat łowicki (Jacek Perzyński)Chełmoński, artysta z ludu 76

Pierwszy powiew socrealizmu 80

Unikatowe mosty 84

Powiat łódzki wschodniStatus: niedoręczalna (Jacek Perzyński) 88

Tragiczny lot we mgle (Anna Kulik) 91

Francja-elegancja w centrum Polski (Jacek Perzyński) 94

Łódź (Anna Kulik, Jacek Perzyński)„Honoratka” 100

Jedno osiedle, jeden rok, dwa wybuchy 105

Fatum nad rodem – Frykowscy 111

Dwóch wielkich architektów 114

Łódź wódką płynąca 118

Czołgi odśnieżały Łódź 123

Hotel Grand – wielka historia… 129

Katastrofy kolejowe 136

Jadwiga Andrzejewska – 11 córka

maszynisty 141

Miłość i nienawiść – Kobro i Strzemiński 144

Niewolnica w Matce Polce 150

Kurier z Łodzi, któremu świat nie wierzył 153

Sztuka kochania to nie taka prosta sprawa 157

Jak władza ludowa maskowała tragedie 159

Szaleństwa w „Spatifie” 163

Łódzkie korzenie wranglerów 168

Biznes to wojna 172

Tajemnicze morderstwa gejów 174

Łódzki Harrods 178

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 5 10.12.2018 15:45

Powiat opoczyński (Andrzej Kobalczyk)

Jak piękna Esterka lochami uciekała 184

Młody Wyspiański nad Drzewiczką 188

Opoczyńska misja rotmistrza Mieroszewskiego 193

Z fabryki płytek do „fabryki śmierci” 197

Powiat pabianickiCadyk Alter, chasydzi i bitwa na butelki

(Andrzej Sznajder) 202

Ostatnia miłość Franza Kafki (Andrzej Sznajder) 205

Wspomnienie „Mokki” (Andrzej Sznajder) 209

Medalowa Jadwiga (Andrzej Sznajder) 212

Dwie szkoły, dwie idee (Jacek Perzyński) 216

Powiat pajęczański (Magdalena Kopańska)

Cud na blokowisku 220

Śmierć w płomieniach 223

Wieś, której nie ma 226

Powiat piotrkowski i Piotrków TrybunalskiSufrażystka z Piotrkowa (Agnieszka Warchulińska) 230

Śmierć tragika (Agnieszka Warchulińska) 234

Opowieść o wędrującym młynie (Andrzej Kobalczyk) 237

Jak I sekretarz nie został mordercą

(Agnieszka Warchulińska) 241

Piotrkowskie krasnale (Agnieszka Warchulińska) 244

„Polski Len” – 5 tys. mil morskich

przez ocean (Agnieszka Warchulińska) 247

Przydrożne krzyże z luf armatnich

(Andrzej Kobalczyk) 252

Powiat poddębicki (Jacek Perzyński)Ziemiański dwór poetki feministki 256

Kwiatowe dywany 260

Dobry włodarz z Kraju Warty 264

Powiat radomszczański (Jacek Perzyński)Żołnierz niezłomny 268

Najdziwniejsza góra w Polsce 272

Jak Gierkówkę budowano 275

Z kartoteki Tadeusza Różewicza 279

Powiat rawski (Jacek Perzyński)Najdłuższa taka trasa 284

„Podwójnie Złota” 288

Powiat sieradzki (Andrzej Sznajder)Ucieczka z Alcatraz 292

Miasto nad rzekami 297

Antek z Paryża 302

Bliżej gwiazd 306

Cygańska wróżba 310

Powiat skierniewicki i Skierniewice (Jacek Perzyński)Bolimów i wspomnienie wojny 316

Sady skierniewicko-amerykańskie 319

Reymont, czyli wampir ze Skierniewic 322

Zrealizowana po latach 325

Powiat tomaszowski (Andrzej Kobalczyk)

Czy Rasputin był w Spale? 330

Dożynki z cygańskim taborem 334

Tomaszowski doktor Judym 338

Jak Pilica została… Odrą 342

Parowcem do Inowłodza 346

Powiat wieluński (Magdalena Kopańska)

Fabryka pieniędzy 352

Ratusz w rozsypce 355

Przeklęta okowita 358

Srebrna Madonna 361

Powiat wieruszowski (Magdalena Kopańska)

Lisunow w prezencie 366

Pałac w środku lasu 369

List w butelce 373

Powiat zduńskowolski (Andrzej Sznajder)Zadowolić kobietę 378

I Zduńska Wola miała Nikifora 383

Zabawy na Frajszycy 386

Powiat zgierski (Jacek Perzyński)Citroën Głowno 392

Kolejka czy tramwaj? 396

Superman to człowiek ze Strykowa 400

Iskra mariawityzmu 406

Cudowne dziecko z Ozorkowa 410

Spalona synagoga. Dzieje chasydów

z Aleksandrowa 414

Bibliografia 417

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 6 10.12.2018 15:45

Powiat bełchatowski

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 7 10.12.2018 15:45

8

Bełchatów, niespełna 60-tysięczne miasto w wo-jewództwie łódzkim, kojarzone jest przede wszystkim z kopalnią węgla brunatnego oraz

elektrownię wiatrową. Wielbiciele sportu znają mia-steczko także dlatego, że wywodzi się stamtąd jedna z najlepszych drużyn siatkarskich w Polsce – Skra Bełchatów. Prawie nikt nie wie natomiast, że Bełchatów był świadkiem próby bicia rekordu Guinnessa, w dodatku zakończonej powodzeniem.

Chodziło o pobicie rekordu w malowaniu obrazów na czas. Dlaczego zdarzyło się to akurat w  Bełchatowie, mieście o  industrialnym krajobrazie, nazywanym energetyczną stolicą Polski? Trafił tam na zaproszenie miejscowego Muzeum Regionalnego wybitny polski malarz i  popularyzator sztuki, profesor Eugeniusz „Geno” Małkowski. Znając wcześniejsze głośne akcje „szybkiego malowania” organizowane przez tego artystę,

Bicie rekordu Guinnessa w Bełchatowie przyciągnęło wielu widzów

Rekordowy Bełchatów

Eugeniusz „Geno” Małkowski

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 8 10.12.2018 15:45

9

zaproponowano mu wzięcie udziału w podobnym wydarzeniu, które miało na długo za-pisać się w pamięci miasta.

Małkowski jako malarz zasłynął z licznych wystaw i happeningów, jego działalność artystyczną znano także za granicą. Tworzył zgodnie z wyznawaną przez siebie zasadą, iż artysta powinien szukać odpowiednich sposobów przebudzenia uśpionej ludzkiej wrażliwości. Idee te zakiełkowały po raz pierwszy w Galerii Sztuki Katarzyny Napiór-kowskiej w Warszawie, w której to artysta na oczach publiczności namalował 30 obra-zów w ciągu ośmiu godzin. W latach 1990–2010 niejednokrotnie malował na czas lub zapraszał publiczność do wspólnego tworzenia, najczęściej działo się to na ulicach lub w centrach handlowych. Do najbardziej znanych wydarzeń z „Genem” w roli głównej należało m.in. namalowanie w Warszawie w roku 1990 w ciągu 10 godzin 50 obrazów włączonych do cyklu „Życie codzienne”. Tak powstałe prace można było podziwiać na przygotowanych przez Małkowskiego wernisażach. Jego akcje cieszyły się wśród oglą-dających tak dużym zainteresowaniem, że artysta zaczął poszukiwać następnych wy-zwań. Zakładał, że bicie rekordu Guinnessa w malowaniu obrazów na czas może okazać się przełomowym wydarzeniem dla polskiej sztuki oraz jego twórczości. Nazywany już wtedy mistrzem speed paintingu (szybkiego malowania) – podjął wyzwanie.

Gdy zaczęło robić się ciemno, Małkowski przeniósł się do sal Muzeum Regionalnego w Bełchatowie

Gdy zaczęło robić się

Sekrety wojewodztwa lodzkiego.indd 9 10.12.2018 15:45