Sądownictwo administracyjne vol. V

Sądownictwo administracyjne

vol. VII

Dr hab. Jerzy Parchomiuk


Orzeczenia sądu

• Rodzaje orzeczeń:

• 1. wyroki • tylko w formie wyroku sąd rozstrzyga sprawę merytorycznie, co do istoty (132) • forma solenna – w imieniu RP • co do zasady tylko na rozprawie (133 § 1); wyjątki: postępowanie uproszczone

(120), przed NSA 182 § 2 • wyjątek poza p.p.s.a. ustawa o ochronie informacji niejawnych skarga na

decyzję o odmowie wydania poświadczenia bezpieczeństwa wyrok na posiedzeniu niejawnym (art. 38); analogicznie w kwestii decyzji dotyczących tzw. świadectwa przedsiębiorcy (art. 69)

• jedynie wyrokowi (prawomocnemu) przysługuje przymiot powagi rzeczy osądzonej


• 2. postanowienia

• art. 160 a contrario skoro wyrok co do istoty postanowienie kwestie procesowe

• zasady doręczania postanowień 163

• 2A. kończące postępowanie w sprawie gdy orzeka o całości postępowania, a nie ma przesłanek do wydania wyroku (do rozstrzygnięcia merytorycznego)

• - o odrzuceniu skargi

• - o umorzeniu postępowania (obydwa definitywnie zamykają drogę do wyroku)

• - o odrzuceniu skargi kasacyjnej

• - o odrzuceniu zażalenia

• - o odmowie przywrócenia terminu/ odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu/ do wniesienia skargi kasacyjnej lub zażalenia

• - o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania (280, 281)

• - o odrzuceniu skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 285f § 3)

• co do zasady wiążą sąd, który je wydał, mogą być uchylone lub zmienione tylko przez sąd wyższej instancji (oczywiście za wyjątkiem tych, które wydał NSA)

• wyjątek – autokontrola przy wniesieniu zażalenia 195 § 2

• Zaskarżanie – obecnie złożona kwestia, zależy od podstawy – w 2 przypadkach sk kasac, w pozostałych zażalenie (58, 173, 194)


• 2B. niekończące postępowania w sprawie

• związane z biegiem postępowania lub rozstrzygające kwestie incydentalne

• np. dopuszczenie do udziału w charakterze uczestnika (33 § 2), przekazanie sprawy sądowi właściwemu (59), wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu (61), postanowienie o przywróceniu terminu lub odmowie (86), odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych (96 § 2), postanowienie o przeprowadzeniu dowodu z dokumentu (106), zawieszenie postępowania (131), sprostowanie orzeczenia (156)

• na te postanowienia służy zażalenie tylko jednak w przypadkach postanowień wymienionych w art. 194 oraz tam, gdzie ustawa tak stanowi

• 165 mogą być uchylone/ zmienione stosownie do okoliczności


• 3. zarządzenia

• kto:

• - sąd (skład orzekający)

• - jego przewodniczący (na rozprawie 114)

• - sędzia sprawozdawca (np. wezwanie do uzupełnienia akt administracyjnych, do usunięcia braków skargi; pozostawienie pisma bez rozpatrzenia)

• - przewodniczący Wydziału (np.. wezwanie do uiszczenia wpisu, do usunięcia innych braków skargi)

• - referendarz (np. wezwanie do usunięcia braków formalnych wniosku o prawo pomocy, pozostawienie bez rozpatrzenia wniosku zob. 258 § 2)

• zaskarżanie

• - 114 zarządzenia przewodniczącego na rozprawie odwołanie do sądu (składu) orzekającego)

• - pozostawienie pisma bez rozpatrzenia (49 § 2) zażalenie

• - zarządzenia przewodniczącego w przedmiocie kosztów (227 § 1) zażalenie

• - zarządzenia referendarza sprzeciw (259)

• nie wszystkie zarządzenia można skarżyć tylko te, co do których ustawa przewiduje taką możliwość


Wyroki sądu I instancji

• procedura 136; narada (137, w tym zdanie odrębne); ogłoszenie wyroku (139), pouczenie o środkach zaskarżenia (140)

• elementy formalne:

• 1) sentencja (138) • część wstępna (rubrum, komparacja) oznaczenie sądu, imiona i nazwiska sędziów,

protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, przedmiot zaskarżenia

• rozstrzygnięcie (tenor)

• 2) uzasadnienie (141)

• rozstrzygnięcie: • uwzględnia skargę 145-151, w zależności od przedmiotu skargi i stwierdzonych uchybień

• nie uwzględnia oddala skargę (151)

• dodatkowe elementy • kiedyś kwestia wykonania aktu - teraz już nie, bo skutki z mocy prawa (152)

• wskazania dla organu co do dalszego postępowania (153) jeśli w wyniku uwzględnienia skargi ma być wydana nowa decyzja (podjęty inny akt lub czynność)

• orzeczenie o kosztach postępowania (200)

• związanie sądu od chwili ogłoszenia (podpisania sentencji, jeśli w drodze wyjątku był wydany na niejawnym) 144


Sygn. akt III SA/Lu 51/17

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2017 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Ibrom

Sędziowie Sędzia WSA Jerzy Drwal

Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak (sprawozdawca)

Protokolant

Sekretarz sądowy Sylwia Bałaban

po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2017 r.

sprawy ze skargi W. S.

na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego

z dnia 2 grudnia 2016 r., nr […],

w przedmiocie kary pieniężnej za naruszenie przepisów o transporcie drogowym

oddala skargę.


• Uzasadnianie orzeczeń sądu:

• zerwano z obowiązującą na gruncie ustawy z 1995 r. zasadą obligatoryjnego uzasadniania wszystkich wyroków

• Art. 141: • skargę uwzględniono uzasadnienie z urzędu • skargę oddalono uzasadnienie na wniosek, złożony w ciągu 7 dni od ogłoszenia

wyroku (doręczenia sentencji wyroku, jeśli był wydany w drodze wyjątku na niejawnym)

• odmowa uzasadnienia (np. po terminie wniosek) postanowienie zażalenie

• elementy uzasadnienia 141 § 4 (naruszenie może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną, ale trzeba wykazać istotny wpływ na wynik sprawy)

• doręczanie uzasadnienia 142 (np. strona, która nie wniosła o uzasadnienie wyroku, nie będzie mogła wnieść skargi kasacyjnej, nawet jeśli de facto uzasadnienie będzie sporządzone na żądanie drugiej strony)

• termin 14 dni (instrukcyjny)

• uzasadnianie postanowień: • wydane na rozprawie uzas. tylko, gdy podlegają zaskarżeniu (np. o umorzeniu),

doręcza z urzędu • na niejawnym sentencja zawsze podlega doręczeniu, uzasadnia się tylko gdy są

zaskarżalne

• NSA z urzędu, zawsze 30 dni


Uzasadnianie orzeczeń sądu:

• Prawidłowo sporządzone uzasadnienie wyroku, mówiąc obrazowo, powinno być, jak garnitur uszyty na miarę, a nie jak garnitur pierwszy lepszy zdjęty w sklepie z wieszaka, który może kupić każdy klient i będzie jakoś pasował [NSA: 28.4.2005; OSK 1468/04]

• Przedstawione wyżej poglądy przedstawicieli kościoła są ich poglądami i pozostają w sprzeczności z treścią art. 55 ust. 7 [ustawy o stosunku Państwa do kościoła katolickiego]. W tym miejscu rodzi się pytanie, a jak w podobnych przypadkach zareagowałby Jezus? Odpowiedź na nie znajdujemy w rozdziale 17 Ewangelii według św. Mateusza. Dotyczy on wprowadzanego przez władców Izraela podatku na świątynie. Poborcy tego podatku (didrachmy) zapytali Piotra – ‘Wasz Nauczyciel nie płaci didrachmy?’ Piotr odpowiedział - Tak. Jezus zwracając się do Piotra powiedział: ‘Szymonie, jak Ci się zdaje: Od kogo królowi ziemscy pobierając daniny lub podatki? Od synów swoich czy od obcych?’ Gdy Piotr odpowiedział - od obcych. Jezus mu rzekł: ‘A zatem synowie są wolni. Żebyśmy jednak nie dali im powodu do zgorszenia idź nad jezioro i zarzuć wędkę. Weź pierwszą złowioną rybę, a gdy otworzysz jej pyszczek, znajdziesz statera (srebrna moneta grecka). Weź go i daj im za Mnie i za Siebie’. Wystarczy więc aby rozważając kwestię sprawozdania z przeznaczenia darowizny przedstawiciel kościelnej osoby prawnej kierował się przykładem Jezusa [WSA w Gorzowie Wlkp: 9.8.2005; I SA/Go 1698/05]


Rektyfikacja orzeczeń sądowych

• Sprostowanie art. 156 ► niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki ► postanowienie

• Uzupełnienie • art. 157 ► sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku

dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu

• ► wyrok/postanowienie

• Wykładnia • art. 158 ► wątpliwości co do treści • ► postanowienie


Rozstrzygnięcia sądu I instancji

• W razie uwzględnienia skargi decyduje przedmiot (rodzaj zaskarżonego aktu/ czynności) oraz rodzaj uchybień

• I. skargi na decyzje i postanowienia (145)

• I.1. uchyla decyzję (postanowienie) w całości lub w części

• a) Naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy • Błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie

• Związek między uchybieniem a treścią rozstrzygnięcia

• Nie wchodzą w grę rażące naruszenia prawa mat.

• b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania (145, 145a, 145b KPA, 240 OrdPod)

• za wyjątkiem sytuacji, gdy zachodzą tzw. negatywne przesłanki uchylenia aktu w wyniku wznowienia

• c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy

• poza takimi uchybieniami, które stanowią podstawę stwierdzenia nieważności lub wznowienia postępowania

• prawdopodobieństwo, że uchybienia miały wpływ na treść rozstrzygnięcia

• najbardziej typowe naruszenie art. 7 i 77 § 1 KPA poprzez nie zebranie całego materiału dowodowego sprawy i nie rozpatrzenie istotnych okoliczności faktycznych


• I.2. stwierdza nieważność decyzji (postanowienia) w całości lub w części • Gdy zachodzą przesłanki określone w art. 156 KPA lub 247 OrdPod, ew. w przepisach

szczególnych

• Pod warunkiem, że nie występują tzw. przesłanki negatywne

• I.3. stwierdza wydanie decyzji (postanowienia) z naruszeniem prawa • Gdy zachodzą podstawy do stwierdzenia nieważności lub wady uzasadniające

wznowienie postępowania, ale jednocześnie zachodzą przesłanki negatywne:

• wywołanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych

• upływ czasu (10 lub 5 lat, w zależności od wady kwalifikowanej)

• w wyniku wznowienia mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej treści decyzji dotychczasowej

• wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego

• Decyzja, choć wadliwa pozostanie w obrocie prawnym, będzie nadal wywoływała skutki prawne

• Wyrok sądu otworzy drogę dochodzenia roszczeń odszkodowawczych (prejudykat 4171 § 2 KC)

• W orzecznictwie zwraca się uwagę na kolejność badania decyzji przez sąd najpierw należy ustalić

ewentualne istnienie wad nieważnościowych, potem naruszenie norm proceduralnych, na koniec badanie przestrzegania norm prawa materialnego


• Nowe elementy po nowelizacji:

• Jeżeli uchyla lub stwierdza nieważność, a widzi podstawy do umorzenia post adm – umarza – 145 § 3

• możliwość zobowiązania do wydania nowej decyzji ze wskazaniem sposobu rozstrzygnięcia sprawy (nowy 145a)

• Uchylił z powodu naruszenia prawa materialnego lub stwierdził nieważność

• Jest to uzasadnione okolicznościami sprawy

• Dalsza procedura wymuszająca wykonanie wyroku: • Organ musi zawiadomić • Jeśli nie – skarga, możliwość żądania wydania orzeczenia

bezpośrednio merytorycznego • Raż. nar prawa; wymierzenie grzywny


• II. inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej/ interpretacje podatkowe (146; 3 § 2 pkt 4 i 4a)

• Gdy czynność konkretyzuje przepisy § 1 uchyla lub stwierdza bezskuteczność

• Interpretację podatkową uchyla (nie zastępuje własną) • Gdy prawa (obowiązki) wynikają z przepisów prawa § 2 uchyla i może uznać uprawnienie lub obowiązek por. karta pojazdu

• III. uchwały/ akty organów JST lub terenowych organów administracji rządowej

• Art. 147, ale pierwszeństwo mają przepisy ustaw samorządowych i UWojAdmRządWoj


• III.1. stwierdza nieważność uchwały (aktu) nieważna jest uchwała sprzeczna z prawem (np. 91 ust. 1 USamGm; 79 ust. 1 USamPow, 82 ust. 1 USamWoj)

• Wyrok deklaratoryjny, skutki ex tunc od momentu wydania aktu (niweczy skutki jego wydania)

• III.2. wskazuje, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa • 91.4 USG, 79.4 USP, 82.5 USW

• w przypadku nieistotnego naruszenia prawa

• np. błędne powołanie podstawy prawnej uchwały, kiedy istnieje podstawa do jej podjęcia; nieodpowiednie oznaczenie uchwały; omyłki pisarskie i rachunkowe

• inne istotne stwierdzenie nieważności naruszenie kompetencji; prawa ustrojowego np. procedury podejmowania uchwały; sprzeczność treści z prawem materialnym

• III.3. orzeka o niezgodności uchwały/ aktu z prawem • 94.2. USG, 82.2. USP, 83.2 USW

• nie stwierdza się nieważności uchwały po upływie roku od jej podjęcia, chyba że:

• 1) właściwy organ uchybił obowiązkowi przedłożenia uchwały organowi nadzoru w terminie 7 dni od podjęcia wówczas termin roczny liczy się od dnia opóźnionego przedłożenia uchwały

• 2) chodzi o akt prawa miejscowego

• wyrok tego rodzaju powoduje, że uchwała traci moc ex nunc, z datą uprawomocnienia się orzeczenia sądu


• IV. akty nadzoru nad samorządem terytorialnym • 148 uchyla akt • przepis nie określa przesłanek zatem każde naruszenie prawa przez

organ nadzoru (procesowego lub materialnego) stanowi podstawę uchylenia

• uchylony akt traci moc wiążącą z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu (skutek ex nunc)

• z tą chwilą zakwestionowana przez organ nadzoru uchwała (inny akt) organu JST odzyskuje moc prawną


• V. bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania (149)

• Nowe brzmienie – nowy sposób formułowania setencji: • 1) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu,

interpretacji albo do dokonania czynności; • 2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub

obowiązku wynikających z przepisów prawa; • 3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego

prowadzenia postępowania. • Ponadto: • Stwierdz raż naruszenia • Możliwość orzeczenia merytorycznego – par. 1b • Możliwość nałożenia grzywny • Możliwość przyznania sumy pieniężnej

• ustawa nie określa terminu, powinien być jednak realny, umożliwiając

załatwienie sprawy w rozsądnym terminie; najczęściej sądy stosują terminy z KPA (lub OrdPod)


• termin do załatwienia sprawy biegnie od doręczenia akt organowi, po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu 286 § 2

• jeżeli przed wydaniem wyroku, a po wniesieniu skargi organ wydał decyzję (inny akt) nie ma podstaw do orzekania o bezczynności, skoro żądany akt został wydany (czynność podjęto) sporne w orzecznictwie, czy umorzyć postępowanie, czy oddalić skargę

• przy interpretacjach podatkowych bzdura upływ terminu do jej wydania skutkuje tzw. interpretacją milczącą

• stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa na użytek ewentualnej odpowiedzialności cywilnej (regresowej) funkcjonariusza na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz.U.11.34.173)

• może też (z urzędu lub na wniosek strony) orzec o wymierzeniu organowi grzywny do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa GUS środek dyscyplinujący (od 12.7.2011)

• w przypadku bezczynności organów JST ustawy samorządowe sąd może nakazać organowi nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy (101.2 USG; 88.2 USP, 91.2 USW) w praktyce nie stosowany


• Uwzględnienie skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego może polegać na stwierdzeniu, że bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa albo że naruszenie prawa nie było rażące, mimo że są podstawy do umorzenia postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do wydania aktu, z uwagi na to, że akt taki został wydany przez organ po wniesieniu skargi do sądu. Należy uznać, że wydanie przez organ decyzji po wniesieniu do sądu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego, nie powoduje, stosownie do art. 149 § 1 p.p.s.a., że w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o tym, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, postępowanie sądowe stało się bezprzedmiotowe i podlega umorzeniu na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. II SAB/Po 91/13 wyrok wsa 2013-10-09


• Sentencja

• Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 października 2013 r. sprawy ze skargi Stanisława K. na przewlekłość Starosty S. w przedmiocie zmian z ewidencji gruntów i budynków;

• I. umarza postępowanie,

• II. stwierdza, że przewlekłe prowadzenie postępowania nie miało miejsca z rażącym naruszeniem prawa,

• III. oddala wniosek o wymierzenie Staroście S. grzywny,

• IV. zasądza od Starosty S. na rzecz skarżącego kwotę (...),- ((...)) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.


VI. Sprzeciw

• A) uwzględniony:

• uchyla decyzję w całości, jeżeli stwierdzi naruszenie art. 138 § 2 KPA

• + ew. z urzędu albo na wniosek strony →grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6

• Uwaga! Ograniczenie zaskarżenia – tylko co do grzywny → zażalenie; co do meritum → nie!

• B) nieuwzględniony:

• Oddala sprzeciw


• VII. inne sprawy

• spory o właściwość postanowienie NSA wskazuje organ właściwy

• 150 odsyła do innych przepisów, np.: • USTAWA z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności

finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (art. 61)

• 8. W wyniku rozpoznania skargi sąd może:

• 1) uwzględnić skargę, stwierdzając, że:

• a) ocena projektu została przeprowadzona w sposób naruszający prawo i naruszenie to miało istotny wpływ na wynik oceny, przekazując jednocześnie sprawę do ponownego rozpatrzenia przez właściwą instytucję, o której mowa w art. 39 ust. 1,

• b) pozostawienie protestu bez rozpatrzenia było nieuzasadnione, przekazując sprawę do rozpatrzenia przez właściwą instytucję, o której mowa w art. 55 albo art. 39 ust. 1;

• 2) oddalić skargę w przypadku jej nieuwzględnienia;

• 3) umorzyć postępowanie w sprawie, jeżeli jest ono bezprzedmiotowe.

• Art. 20 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym wyrok sądu uwzględniający skargę na uchwałę organu stanowiącego JST odrzucającą wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum zastępuje tą uchwałę

• Skarga na przewlekłość postępowania sądowego (ustawa z 17.4.2004 r.) sąd (NSA): • stwierdza przewlekłość

• nakazuje podjęcie czynności

• zasądza zadośćuczynienie


• Dalszy tryb postępowania po uwzględnieniu skargi

• Po uprawomocnieniu się wyroku sąd zwraca akta administracyjne, załączając odpis orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności (286)

• Od tego momentu biegnie termin do załatwienia sprawy (jeśli przepisy taki przewidują np. KPA, albo sąd wyznaczył w wyroku uwzględniającym skargę na bezczynność)

• Np. przy decyzjach organ ma określony w art. 35 KPA termin na wydanie nowej decyzji w sprawie

• 153 organ rozpoznający sprawę ponownie będzie związany:

• oceną prawną czyli interpretacją przepisów dokonaną przez sąd w uzasadnieniu wyroku

• wskazaniami co do dalszego postępowania konsekwencje oceny prawnej sposób działania organu w toku ponownego rozpatrzenia sprawy, aby unikać jeszcze raz tych samych błędów

• nie mogą narzucać konkretnego sposobu rozstrzygnięcia

• ocena i wskazania wiążą również sąd nie może, w razie ponownej skargi i ponownego rozpatrywania sprawy uznać za błąd zastosowanie się organu do oceny prawnej i wskazań

• przestaje wiązać w razie zmiany stanu prawnego, jeżeli w wyniku tej zmiany ocena staje się nieaktualna


• bezczynność organu po uwzględnieniu skargi skarga na niewykonanie wyroku sądu

• gdy nie wydał aktu po wyroku uwzględniającym skargę na bezczynność (przewlekłość)

• gdy nie wydał nowej decyzji (aktu) po uchyleniu (stwierdzeniu nieważności) poprzedniej przez sąd

• w zasadzie tylko grzywna, z jednym wyjątkiem 154 § 2 ale dotyczy to tylko aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4

• nie może orzec merytorycznie w przypadku decyzji, postanowień, uchwał JST

• dodatkowo roszczenia odszkodowawcze od organu, który nie wykonał wyroku sądu mieszany tryb dochodzenia roszczenia

• Nowość – możliwość zasądzenia sumy pieniężnej [por. przewlekłość sądową – zadośćuczyn]

Sądownictwo administracyjne vol. V

Documents

Transcript of Sądownictwo administracyjne vol. V