Scenariusze lekcji języka polskiego z wykorzystaniem filmu Centropy

o Tosi Silberring: „Aby pamięć nie umarła…”

Autorka scenariuszy mgr Barbara Bierówka nauczyciel języka polskiego w XIII LO w Krakowie

XIII Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte w Krakowie

ul. Sądowa 4

31- 542 Kraków

1) Dwa scenariusze lekcji przeprowadzonych w klasie I liceum ogólnokształcącego (cykl lekcji stał się wstępem do projektu): -Dzieje Tosi Silberring. Niezwykła opowieść z czasów Holocaustu o cierpieniu i o woli życia.-Wirtualny spacer śladami Tosi Silberring z domu Nussbaum. Losy mieszkańców getta żydowskiego w Krakowie czasu okupacji.

2) Scenariusz lekcji przeprowadzonej w klasie III liceum ogólnokształcącego- „Przetrwałam ponieważ miałam w sobie wolę życia i ponieważ inni mi pomogli” – w jaki sposób Ocaleni próbowali odbudować swoje życie po Holokauście?

Scenariusze zawierają propozycje, które można wykorzystać w całości lub skrócić, dostosować je do ilości czasu, którym się dysponuje na zrealizowanie zagadnień.

AD. 1.

Temat pierwszy : Dzieje Tosi Silberring. Niezwykła opowieść z czasów Holocaustu o cierpieniu i o woli życia.

Czas realizacji – 2 godziny lekcyjne.

Cele lekcji: - Interpretacja historii Hioba w kontekście wydarzeń współczesnych, II wojna światowa, Holokaust, II połowa XX w.; - Rozwijanie umiejętności analizy porównawczej utworu literackiego i dokumentu filmowego; - Zapoznanie uczniów z terminami: Holokaust, Shoah, literatura faktu, opowiadanie biograficzne; - Zapoznanie uczniów z działalnością Centropy, poznanie zasobów strony internetowej; - Zapoznanie uczniów z historią życia Teofilii Silberring, Ocalonej krakowianki; - Wzbogacenie wiedzy uczniów na temat dziejów okupowanego Krakowa, losów jego mieszkańców, funkcjonowania krakowskiego getta;

Środki dydaktyczne, materiały pomocnicze: - film Centropy „Aby pamięć nie umarła…” - komputer z rzutnikiem - mapa Krakowa, mapa Europy - karty pracy - podręcznik do języka polskiego Krótki zarys kontekstu do zajęć: Na lekcjach poprzedzających uczniowie czytali i analizowali historię biblijnego Hioba. Jako zadanie domowe otrzymali polecenie przeczytania opowiadania Hanny Krall pt: „Czerwiec 1996, Florencja” ze zbioru „To ty jesteś Daniel”, (utwór znajduje się w podręczniku, z którym pracuję w klasie I), oraz wykonania pisemnego zadania w zeszytach w formie tabelki. W załączniku nr 1 wzór tabeli.

Przebieg lekcji: 1. Sprawdzenie zadania domowego, rozmowa o bohaterach na podstawie notatek uczniów, np.:

„Księga Hioba” - Hiob „Czerwiec 1996, Florencja” - SzulimPodobieństwa między bohaterami:

Na początku: ojcowie rodzin, mężowie, zapobiegliwi, dobrzy ludzie, bogobojni, szczęśliwi, spełnieni;Później: stracili potomstwo, majątek, nieszczęśliwi, tragiczne losy, cierpienie fizyczne i psychiczne,

RóżniceHiob Szulim

Zaakceptował swoją sytuację, modli się, lamentuje, szuka przyczyny cierpień, nie traci wiary, zaakceptował wolę Bożą; Bóg pozwala wystawić go na próbę wiary, zakład szatana z Bogiem; Hiob przechodzi próbę zwycięsko;

Pozornie akceptuje zaistniałą sytuację, nie może zapomnieć o utraconej córce, szuka akceptacji dla nowego małżeństwa, chce nadać drugiej córce imię zamordowanego dziecka;Szulim stracił wszystko w czasie Holokaustu, uwikłanie człowieka w mechanizmy historii tworzonej przez ludzi;

2. Wykorzystanie mapy, zaznaczenie miejsc związanych z historią Szulima na mapie Europy i Krakowa przez chętnych uczniów.

3. Wyjaśnienie pojęć: Holokaust, Shoah; rozmowa z uczniami na temat znajomości tych zagadnień z lekcji, filmów, znajomości podstawowych faktów, Miejsc Pamięci, wydarzeń i miejsc związanych z Holokaustem w Krakowie.

Rozmowę można wzbogacić krótką prezentacją multimedialną, która będzie zawierać m.in. wyjaśnienie pojęć; można posłużyć się planszami, przygotować kserokopie z definicjami pojęć, nauczyciel wykorzystuje możliwości, jakie ma w swoim miejscu pracy.

4. Rozdanie kart pracy, (załącznik nr 2) i wyjaśnienie zadań związanych z projekcją filmu o Tosi Silberring „Aby pamięć nie umarła…”. Uczniowie otrzymują wskazówkę na jakie treści w filmie zwrócić uwagę.

5. Projekcja filmu. Po obejrzeniu nauczyciel przeprowadza krótką rozmowę z uczniami na temat ich pierwszych wrażeń po zapoznaniu się z historią bohaterki, wstępnego porównania z losami Szulima, wymowy filmu. Rozmowa pozwoli się zorientować, na ile uważnie uczniowie obejrzeli film.

6. Uczniowie otrzymują polecenia: - Wypełnij kartę pracy (cztery rubryki, wnioski przygotuj ustnie) – praca w parach przez ok. 10 minut; - Zaznacz miejsca związane z losami Tosi na mapie Krakowa i Europy, przygotuj się do odpowiedzi - zadanie dla 1 pary uczniów; Nauczyciel może dać im dodatkowe materiały z wywiadu przeprowadzonego z panią Teofilą, żeby wzbogacić i uporządkować wypowiedź; praca przez ok. 10 minut;

7. Uczniowie prezentują swoje wypowiedzi: - uczniowie porównują losy Tosi i Szulima w oparciu o kartę pracy, poniżej przykładowe odpowiedzi:

Tosia Silberring Szulim

Pochodzenie, sytuacja materialna rodziny przed wojną:

Kraków, duże miasto, piękne duże mieszkanie przy ul. Miodowej, zamożna, zasymilowana rodzina z dwójką dzieci; uczęszczają do zreformowanej synagogi Tempel, Tosia chodzi również z gosposią do kościoła Bożego Ciała, w domu obchodzi się święta żydowskie, zachowuje się tradycję, ale rodzina nie jest ortodoksyjna; Dzieci chodzą do bardzo dobrej szkoły - Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie.

Przemyślany (dzisiejsza Ukraina), przedwojenny sztetl;

Uboga, religijna rodzina, Szulim emigruje za pracą do Florencji na przełomie lat 20 i 30 XX w.; Dzięki bratu znalazł dobrą pracę w drukarni

Zawiera małżeństwo z Anną córką rabina, narodziny ukochanej córki Sissel, stabilizacja materialna; Cieszy się dobrym zdrowiem, dobrze pływa (bierze udział w tradycyjnych, noworocznych skokach z mostu do rzeki);

Sytuacja rodziny w momencie wybuchu wojny:

Rodzina prowadzi szczęśliwe i dostatnie życie, dzieci dobrze się uczą, szczególnie brat Tosi, kupują nowoczesne rzeczy, wynalazki techniki;

Szulim prowadzi szczęśliwe i dostatnie życie w ortodoksyjnym środowisku żydowskim we Florencji;

Losy bohaterów w czasie II wojny światowej:

Śmierć matki na początku wojny, Niemcy zabili ją w mieszkaniu, kiedy przyszli konfiskować mienie; zmiana adresów - próba ucieczki przed gettoizacją; przenosiny z ojcem i bratem do getta, życie w ciężkich warunkach, głód, pomoc gosposi od cioci Heli, próba podejmowania

Wywózka rodziny do Auschwitz, żona Anna z córką Sissel prosto z rampy trafiły do komory gazowej;

Skierowanie Szulima do obozu z Płaszowie, praca dla Niemców przy drukowaniu fałszywych

nauki; Pobyt w Płaszowie, rozdzielenie z ojcem i bratem, praca w fabryce Schindlera, tragiczny splot wydarzeń - z listy Schindlera do pracy w Auschwitz ; Marsz śmierci do Lipska, pobyt w Rawensbruck; Śmierć ojca i brata w czasie wojny;

pieniędzy dla szpiegów niemieckich;

Próba odbudowania swojego życia po wojnie:

Powrót do Krakowa na ul. Miodową, rozpacz i rozczarowanie – brak rodziny, zajęte mieszkanie; Pomoc przyjaciół rodziny, nauka, miłość, założenie rodziny, narodziny syna, spłacanie długów wdzięczności, optymistyczne nastawienie do życia, praca, radość z sukcesów męża, syna, z jego rodziny; dystans do przeszłości, celowe omijanie miejsc kojarzonych z dzieciństwem, śmiercią matki, cierpieniem; przełamywanie uprzedzeń;

Powrót do Włoch, próba powtórnego ułożenia sobie życia; miłość do Albeny i walka z wyrzutami sumienia; Szulim pyta ojca pierwszej żony o zgodę na powtórne małżeństwo;

Drugie małżeństwo, walka z pamięcią, narodziny syna; trauma wojenna zniszczyła życie nowej rodziny Szulima;

Wnioski:

Holokaust, który mocno doświadczył Tosię (straciła wszystkich i wszystko) nie złamał jej życia; nie wróciła nigdy na ul. Miodową, chociaż wybierała się z przyjaciółmi na spacery po Kazimierzu, zachowała wdzięczność dla tych, którzy jej pomogli, założyła rodzinę i rzuciła się w wir życia, jak przyznała była szczęśliwa.

Holokaust, trauma Zagłady odcisnęła piętno na losach dwóch pokoleń rodziny, która żyje w jej cieniu, w obawie przed powtórzeniem się tej tragedii. Mała Sissel jest jej symbolem, żyje w ich pamięci; oni boją się szczęścia.

Daniel, trzecie pokolenie wyjeżdża do Izraela, odcina się od przeszłości.

- uczniowie pracujący z mapami wskazują miejsca w Krakowie i w Europie związane z dziejami bohaterów i krótko o nich opowiadają; po zakończeniu wypowiedzi wypisują na tablicy miejsca i adresy;

7. Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie wniosków z porównania tych historii;

8. Zapisanie tematu lekcji w zeszycie: Dzieje Tosi Silberring. Niezwykła opowieść z czasów Holocaustu o cierpieniu i o woli życia.

Uczniowie otrzymują polecenie wklejenia karty pracy jako notatki z lekcji.

9. Kontynuacja rozmowy na temat wniosków z porównania historii oraz ich wymowy. Czy można tańczyć po Oświęcimiu? Czy można być szczęśliwym po ocaleniu z Zagłady? Dlaczego Tosi się udało, a Szulimowi nie? Nauczyciel prosi o konkluzję wypływającą z tych dwóch historii. Rozmowa i dyskusja. Zapisanie wniosków w zeszycie.

10. Nauczyciel dokonuje podziału zadań, które uczniowie wykonają w domu, ustala termin ich wykonania i prezentacji w klasie: - W oparciu o adresy wypisane przez uczniów na tablicy, wszyscy uczniowie przygotują w domu mapkę Krakowa i zaznaczą na niej miejsca związane z losami Tosi przed wojną i w czasie wojny. Mogą

wykorzystać mapki dostępne w Internecie, w przewodnikach, jeśli nauczyciel ma taką możliwość, może przygotować dla wszystkich kopie wg jednego wzoru. Mapki wklejają do swoich zeszytów. To jest zadanie do wykonania na następną lekcję, ponieważ opiera się na powtórzeniu i uporządkowaniu wiadomości o bohaterce, ułatwi również dobre przygotowanie następnego zadania . – Pozostałe zadania zostają rozdzielone pomiędzy chętnych uczniów, na ich wykonanie dostają ok. tygodnia czasu: 1) Chętny uczeń (lub uczniowie) – przygotują prezentację multimedialną – mapa Krakowa z zaznaczonymi miejscami oraz zdjęcia miejsc, (współczesnych, najlepiej wykonane przez siebie i w miarę możliwości archiwalne, ze strony Centropy), związanych z dziejami Tosi: [ulica Kalwaryjska, ulica Długosza, ulica Miodowa i przylegające do niej uliczki, zdjęcia z ulic Kazimierza, kamienica przy ul. Miodowej, szkoła na rogu Miodowej i Starowiślnej, synagoga Tempel i inne synagogi, kościół Bożego Ciała, Gimnazjum Hebrajskie przy ul. Podbrzezie, teren krakowskiego getta (mur, bramy, plac Zgody czyli dzisiejszy plac Bohaterów Getta, Apteka pod Orłem, ulice), Fabryka Emalia Oskara Schindlera, obóz w Płaszowie] 2) Chętni uczniowie przygotują krótkie informacje w formie opowiadania na temat następujących miejsc: Kazimierz – część żydowska i chrześcijańska synagogi, synagoga Tempel, kościół Bożego Ciała, Gimnazjum Hebrajskie przy ul. Podbrzezie, getto krakowskie (obszar, granice, czas funkcjonowania, warunki życia), plac Zgody i Apteka pod Orłem, Tadeusz Pankiewicz, KL Płaszów, Oskar Schindler i jego fabryka; W opowiadaniu musi być zawarty związek tych miejsc z Tosią i jej rodziną. Uczniowie korzystają ze spisanych wspomnień pani Teofili Silberring, uzupełniają wiadomości w razie konieczności z innych źródeł. Uczniowie przygotowują się do wygłoszenia tekstu wcielając się w postać zaproponowaną przez nauczyciela (narracja pierwszoosobowa); propozycje postaci: Przewodnik, Tosia, gosposia Nussbaumów, ocalony uczeń z Gimnazjum Hebrajskiego, gosposia cioci Heli, sąsiad Nussbaumów, pracownik fabryki Schindlera.

Załącznik nr 1.

„Księga Hioba” - Hiob „Czerwiec 1996, Florencja” - Szulim

Podobieństwa między bohaterami:

Różnice

Hiob Szulim

Załącznik nr 2.

KARTA PRACY

Tosia Sillbering SzulimPochodzenie, sytuacja materialna rodziny przed wojną:

Sytuacja rodziny w momencie wybuchu wojny:

Losy bohaterów w czasie II wojny światowej:

Próba odbudowania życia po wojnie:

Wnioski:

Temat drugi: Wirtualny spacer śladami Tosi Silberring z domu Nussbaum. Losy mieszkańców getta żydowskiego w Krakowie czasu okupacji.

Czas realizacji – 2 godziny lekcyjne.

Cele lekcji: - Uzupełnienie wiadomości na temat rozwoju kultury żydowskiej w Krakowie, różnorodności postaw żydowskich mieszkańców Krakowa; - Wzbogacenie wiedzy uczniów na temat okupowanego Krakowa, losów jego mieszkańców, funkcjonowania krakowskiego getta; - Wzbogacenie wiedzy na temat bohaterów historycznych, postaci ważnych dla historii i kultury polskiej oraz żydowskiej, rozwijania dialogu – Ozjasz Thon, Tadeusz Pankiewicz; - Uzupełnienie wiedzy o tytule i medalu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata; - Uporządkowanie wiadomości na temat polityki niemieckich nazistów wobec Żydów oraz władz wielu krajów europejskich;

Środki dydaktyczne, materiały pomocnicze: - prezentacja - komputer z rzutnikiem - karty pracy - materiały dydaktyczne przygotowane przez Muzeum Galicja w Krakowie - Kalendarium „Holokaust Zagłada Żydów”, mapa krakowskiego getta

Przebieg lekcji: 1. Zapisanie tematu lekcji w zeszytach.

2. Wirtualny spacer po Krakowie z lat młodości Tosi Silberring. Dwa warianty przeprowadzenia tej części zajęć: a) Uczeń wyświetla prezentację, a opowiadający uczniowie wcielają się w role, np.: Przewodnicy – opowiada o Kazimierzu, żydowskiej i chrześcijańskiej część, i o synagogach i synagodze Tempel, o postawach ortodoksyjnych i postępowych Żydów, o postaci Ozjasza Thona ; Tosia – opowiada o tym, gdzie mieszkali dziadkowie, o ulicy Miodowej i okolicy, o szkołach, do których chodziła, o stosunku rodziny do religii i tradycji ; Gosposia Nussbaumów opowiada o rodzicach Tosi, o kościele Bożego Ciała i udziale Tosi w nabożeństwach; Ocalony uczeń, mieszkaniec Izraela opowiada o Gimnazjum Hebrajskim, o bracie Tosi; Gosposia cioci Heli opowiada o getcie krakowskim: przestrzeń i warunki życia, o Tadeuszu Pankiewiczu; Ocalony, dawny sąsiad Nusbaumów opowiada o obozie w Płaszowie; Stróż lub polska robotnica opowiada o fabryce Schindlera, pracy, właścicielu fabryki, jego stosunku do robotników żydowskich i polskich;

b) Uczniowie wyświetlają przygotowaną prezentację. Przy wybranych obiektach zatrzymujemy się dłużej, uczniowie, którzy przygotowali informacje, wcielają się w role przewodników, opowiadają o nich wg schematu w punkcie a;

3. Po zakończeniu wirtualnego spaceru nauczyciel proponuje, aby powtórzyć i uporządkować informacje o Holokauście, okupacji ziem polskich, dziejach getta krakowskiego, obozu w Płaszowie oraz fabryce Schindlera. Uczniowie zostają podzieleni na kilka grup, każda z nich otrzymuje do dyspozycji Kalendarium „Holokaust Zagłada Żydów” opracowane przez Muzeum Żydowskie Galicja,

dodatkowe materiały z podręczników przygotowane przez nauczyciela. Uczniowie opracowują wspólnie krótkie notatki w formie karty pracy (załącznik nr 4). Praca w grupach ok. 15 – minut.

4. Zaprezentowanie notatek . Nauczyciel uzupełnia ewentualne niedociągnięcia lub poleca uzupełnić przez uczniów w domu.

Zadanie domowe:

Projekt: „Ażeby pamięć nie umarła… ślady kultury żydowskiej w moim mieście.”

Lekcje poświęcone pracy z filmem Centropy, udział w seminarium, zapoznanie się z filozofią nauczania i działalnością Centropy, podsunęły mi pomysł na przeprowadzenie projektu. Zaproponowałam udział klasie I, w której przeprowadziłam lekcje. Ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji był fakt, że spora grupa uczniów z tej klasy mieszka w miasteczkach położonych wokół Krakowa: Skawina, Wieliczka, Niepołomice, Proszowice, Wolbrom. W 2012 roku przypadła 70 rocznica likwidacji gett w wielu małych miasteczkach Małopolski i Galicji, z tej okazji odbywały się różne uroczystości, informowały o tym lokalne media. Zadaniem uczniów było przygotowanie informacji o śladach kultury i obecności żydowskiej w ich rodzinnych miastachoraz przygotowanie prezentacji na ten temat.

Opis projektu przedstawię w osobnym pliku.

Załącznik nr 4 Karta pracy (wzór)

Polityka NSDAP pod wodzą Adolfa Hitlera wobec Żydów:

Bojkot gospodarczy:

Ustawy Norymberskie:

Noc Kryształowa:

Obozy koncentracyjne:

Stosunek do ludności żydowskiej w Europie, na świecie, w Polsce:

Obóz w Zbąszyniu; Numerus clausus; getta ławkowe:

Konferencja w Evian:

Statek St. Louis:

Agresja na Polskę; podział terytorium:Polityka hitlerowców wobec Żydów na ziemiach polskich, IX 1939 – do końca 1941:Konferencja w Vannsee – 20.01.1942Obozy koncentracyjne i obozy zagłady na ziemiach polskich:

Getto w Krakowie:Czas funkcjonowania:Powierzchnia:

Mieszkańcy:

Losy krakowskich i galicyjskich Żydów:

Obóz w Płaszowie:Czas funkcjonowania:Powierzchnia:

Więźniowie:

Fabryka Oskara Schindlera:

ŻEGOTA

AD. 2

Temat: „Przetrwałam ponieważ miałam w sobie wolę życia i ponieważ inni mi pomogli” – w jaki sposób Ocaleni próbowali odbudować swoje życie po Holokauście?

Czas realizacji – 2 godziny lekcyjne.

Cele lekcji: - Poznanie filmu Centropy, poznanie zasobów strony internetowej; - Zapoznanie uczniów z historią życia Teofilii Silberring, Ocalonej krakowianki; - Wzbogacenie wiedzy uczniów na temat okupowanego Krakowa, losów jego mieszkańców, funkcjonowania krakowskiego getta; - Wzbogacenie wiedzy na temat powojennych losów Ocalonych z Zagłady; - Rozwijanie umiejętności analizy różnych tekstów kultury, fotografii, filmu;

Środki dydaktyczne, materiały pomocnicze: - film Centropy „Aby pamięć nie umarła…” - zdjęcia przedstawiające wyzwolenie obozów zagłady, (np.: materiały z Yad Vashem „Powrót do życia” lub inne) - komputer z rzutnikiem - mapa Krakowa, mapa Europy - karta pracy

Krótki zarys kontekstu do zajęć: Lekcja przeprowadzona po omówieniu literatury poświęconej Holokaustowi: H. Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”, T. Borowski „U nas w Auschwitzu”, „Proszę państwa do gazu”, „Bitwa pod Grunwaldem”, fragment „Medalionów” Z. Nałkowskiej, wybrane opowiadanie I.Fink.

Przebieg lekcji: 1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, które dostają zadania, czas przygotowania do prezentacji ok. 10 minut. Cztery grupy pracują ze zdjęciami, jedna przygotowuje wypowiedź w oparciu o treść „Bitwy pod Grunwaldem”. Oto przykładowy podział zdjęć, ich tematyka:

GRUPA I: Zdjęcia: Wyzwolenie obozu w Dachau przez armię USA; „Nielegalni” imigranci w obozie letnim na Cyprze; Zdjęcie ze ślubu Ocalałych z Zagłady;

GRUPA II: Zdjęcia: Wyzwolenie obozu Auschwitz przez Armię Czerwoną; Dzieci w obozie dla „dipisów”; Klasa w Hebrajskiej Szkole im. Bojowników Getta w Krakowie;

GRUPA III: Zdjęcia: Ludzie wsiadający do pociągu; Na pokładzie „nielegalnego” statku imigranckiego „Państwo Żydowskie”; Zdjęcie z pogrzebu ofiar pogromu kieleckiego;

Grupa IV: Dzieci w obozie dla dipisów; Krewni z USA oczekujący na przybycie Ocalonych członków rodzin; Ludzi schodzący ze statku na palestyńską ziemię;

ZADANIA DLA GRUP: Przyjrzyj się zdjęciom i przygotuj odpowiedź, w której ustosunkujesz się do następujących pytań: Jaką sytuację przedstawiają zdjęcia, kim są ich bohaterowie, jak wyglądają? Co mogą odczuwać w chwili, gdy robiono zdjęcie? Jakie marzenia mogą im towarzyszyć, jaka może czekać ich przyszłość? Do jakich refleksji skłaniają cię te zdjęcia?

ZADANIE DLA GRUPY V: Jak wygląda życie w obozie dla dipisów? O czym myślą, o czym marzą więźniowie? Jak wyglądają ich wzajemne relacje? Czy czują się ludźmi wolnymi? Jaki mają stosunek do zycia i do śmierci? Przygotuj krótką wypowiedź w oparciu o treść opowiadania T. Borowskiego pt: „Bitwa pod Grunwaldem”.

2. Nauczyciel cytuje słowa oficera Armii Czerwonej, które usłyszał bohater filmu „Z pokolenia na pokolenie” po wyzwoleniu obozu Auschwitz IV- podobóz w Blachowni, ( moi uczniowie poznali ten film):” Tu wszędzie teraz jest Rosja. Jesteście wolni i możecie iść dokąd chcecie.” Uczniowie są proszeni o skomentowanie tych słów, co one znaczyły dla więźniów, jak mogli zrozumieć te słowa, jakie decyzje mogli podejmować?

3. Po komentarzach uczniowie prezentują wypowiedzi przygotowane w oparciu o zdjęcia, które analizowali. Zdjęcia zostały tak dobrane, aby pokazać różnorodność doświadczeń Żydów ocalonych w wolnym świecie - od nadziei po tragiczne sploty wydarzeń, nawet śmierć. Jako ostatnia prezentuje wypowiedź grupa V.

3. Nauczyciel prosi o podsumowanie i wnioski związane z wyobrażeniami ludzi o życiu na wolności, o ich postawy, przeszkody, na jakie napotykali, z towarzyszącymi im uczuciami ; Uczniowie powinni zauważyć, że wielu z nich towarzyszyła nadzieja: zawierają małżeństwa, chcą mieć rodziny, szukają miejsca do życia – wracają do rodzinnych miejscowości, emigrują; uciekają przed złymi wspomnieniami; pragną normalności; szukają bezpiecznego miejsca; wielu doznaje rozczarowania pustką, wrogością otoczenia, niezrozumieniem ze strony innych, osamotnieniem; T. Borowski pokazuje spustoszenie, jakiego dokonała w człowieku wojna, demoralizację, proces „zlagrowania”, byli więźniowie nie umieją żyć poza obozem; wyzwolenie wcale nie przynosi poczucia bezpieczeństwa, sytuacja zmusza ludzi do migracji, ich życie jest w ciągłym niebezpieczeństwie, łatwo stracić je przez przypadek;

4. Projekcja filmu „Aby pamięć nie umarła”. Przed projekcją nauczyciel zwraca uwagę na związek filmu z przestrzenią Krakowa, zaleca uważne śledzenie wojennych losów bohaterki, Teofili Silberring z domu Nussbaum ale przede wszystkim tego, co działo się z nią po powrocie z obozu do rodzinnego miasta, powojennych losów, jej stosunku do życia.

5. Nauczyciel prosi uczniów o zacytowanie albo wskazanie tych wypowiedzi bohaterki, które zrobiły na nich największe wrażenie, które ich wzruszyły albo zawierają ważne wg nich przesłanie. Uczniowie zapisują je na tablicy.

6. Korzystając z mapy, uczniowie wskazują miejsca, gdzie miały miejsce opisywane w filmie wydarzenia.

7. Rodzina umówiła się, że po zakończeniu wojny spotkają się w domu przy ulicy Miodowej. Dotarła tam tylko Tosia. Nauczyciel prosi o zebranie faktów z relacji bohaterki, które są konfrontacją wcześniejszych doświadczeń i marzeń dziewczynki z brutalną rzeczywistością wojenną i przede wszystkim powojenną. Uczniowie przedstawiają również informacje o sposobie radzenia sobie z rzeczywistością. Można rozdać uczniom karty pracy i dać im ok. 10 minut na pracę w parach. Później przedstawiają fakty, uzupełniają zapisy. Wypełniona karta pracy spełni funkcję notatki. W załączniku nr 1 wzór karty pracy.

Przed wojną: Po wojnie:Rodzina: Rodzice i brat Henryk, liczne ciocie i

wujkowie, kuzyni. Większość rodziny zasymilowana, zlaicyzowana. Rodzice

Znała los matki, która zginęła w mieszkaniu na Miodowej. Nie znała losu ojca ani brata, losów krewnych. Przeżyła tylko Tosia. Czuła się

chodzą do synagogi Tempel. Tosia była otoczona opieką i troską. Rodzice są ludźmi otwartymi na świat,( Tosia chodziła do kościoła Bożego Ciała z gosposią, a rodzice nie zabraniali jej tego, uznali, że powinna uczyć się i poznawać różne rzeczy). Ojciec był znany w Krakowie, m.in. był esperantystą, miał ogromne zdolności językowe.

samotna, zagubiona, chciała wrócić do obozu, bo tam byli ludzie, którzy ją znali, którzy sobie pomagali. Ostatecznie znalazła kąt w Komitecie Żydowskim przy ul. Długiej 38. Zaopiekowali się nią znajomi rodziców, którzy przygarnęli ją, otoczyli miłością i umożliwili ukończenie szkoły, zdanie matury i podjęcie studiów.

Mieszkanie, sytuacja materialna:

Wygodne, wielopokojowe mieszkanie dobrze i nowocześnie urządzone. Rodzina dość zamożna, niezależna. Dzielili się z innymi, wspomagali ubogich.

Mieszkanie zajęli obcy ludzie, nie chcieli jej wpuścić do środka. Tosia nie miała nic. Nie miała żadnego miejsca, marzyła choćby o pryczy obozowej.

Nauka: Brat był bardzo zdolny, chodził do Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie (renomowana i droga szkoła), planował studia chemiczne w Wielkiej Brytanii. Tosia była młodsza i nieco w cieniu brata, ona również została przeniesiona do tej samej szkoły. Rodzina przywiązywała wagę do nauki, ojciec namawiał ją do nauki nawet w getcie.

Gdy skończyła się wojna miała 19 lat, wojna przerwała jej edukację. Dzięki pomocy przyjaciół wróciła do szkoły, po wojnie zdała maturę, studiowała chemię. W latach późniejszych przywiązywała wagę do edukacji swojego syna, cieszyła się jego sukcesami i karierą naukową.

Kontakty z katolikami:

Chodziła z gosposią do kościoła Bożego Ciała, pisała służącej listy do narzeczonego, miała koleżanki katoliczki, dobre relacje z dozorczynią, kucharką Anną jej cioci bardzo ją polubiła, przynosiła jej jedzenie do getta, dobre relacje z Polakami pracującymi w fabryce Schindlera, z Zofią Godlewską, ze stróżem.

Starała się odnaleźć i pomóc tym wszystkim, którzy pomogli jej w czasie wojny, opiekowała się niektórymi, wspomagała materialnie, zaopatrywała w lekarstwa. Zawsze z wdzięcznością wspominała każde dobrodziejstwo, nikogo nigdy nie oskarżała.

Życie po wojnie:

„Przetrwałam ponieważ miałam w sobie wolę życia i ponieważ inni mi pomogli” – to słowa bohaterki.Dzięki pomocy przyjaciół podjęła naukę, studiowała. Spotkała się z życzliwością innych, wiele osób jej pomogło. Poznała studenta z Bochni, Adama Silberringa, wyszła za niego za mąż w 1947r., był mgr inż. chemii, w 1968r. stracił pracę na uczelni, ale szybko znalazł nową, ponieważ był dobrym fachowcem. Urodziła syna Jerzego w 1949r. Syn ma zdolności językowe, studiował fizykę i chemię, szybko zrobił doktorat, w 2001r. został profesorem. Pani Teofila przyznaje, że była szczęśliwa, chciała być szczęśliwa, miała dosyć smutnych czasów. Mieli z mężem duży krąg przyjaciół, spotykali się często, bawili się, chodzili na koncerty. O tym co wydarzyło się w czasie wojny, zaczęła mówić ok. 1994 r. Nie wróciła do tej pory na ul. Miodową, omija to miejsce, wizytę odkłada na przyszłość, nie czuje się gotowa na nią w tej chwili.

8. Nauczyciel prosi uczniów o zebranie wniosków z analizowanego filmu. Uczniowie oceniają jego przesłanie i postawę bohaterki z perspektywy własnego pokolenia. Czy po Oświęcimiu można tańczyć? Uczniowie wspólnie z nauczycielem formułują temat lekcji, zapisują go w zeszycie. Zadanie domowe: Wybierz jedno ze zdań zapisanych na tablicy i napisz krótki esej na temat, który jest w nim poruszony.

Załącznik nr 1 Karta pracy

Przed wojną: Po wojnie:Rodzina:

Mieszkanie, sytuacja materialna:

Nauka:

Kontakty z katolikami:

Życie po wojnie: