Gliwice dawniej

Jak dawniej wyglądały Gliwice? Gdzie była Biała, a gdzie

Czarna Brama? Dzięki tym zajęciom dzieci dowiedzą się tego

i wielu innych rzeczy o historii miasta, a także przećwiczą

wyszukiwanie informacji dostępnych na różnych nośnikach.

Będą pracować w grupach i dzielić się własnymi odkryciami.

8 – 12 LAT 45 MINUT

CELE

Po zajęciach dzieci wiedzą, jak wyglądało miasto w XV – XVII w. Nazywają jego elementy

i podają ich funkcję. Wyszukują informacje w różnych źródłach. Potrafią podać kilka

różnic między dawnymi a teraźniejszymi Gliwicami.

METODY

asymilacja wiedzy: pogadanka, praca z książką, praca z użyciem komputera,

samodzielnego dochodzenia do wiedzy: metoda przypadku,

praktyczne - metody ćwiczebne, metody realizacji zadań wytwórczych.

Formy organizacyjne pracy: grupowa, indywidualna, zespołowa.

CO PRZYGOTOWAĆ WCZEŚNIEJ?

Do przeprowadzenia zajęć będą potrzebne dwa laptopy bądź tablety z dostępem

do Internetu. Posłużą dzieciom do wyszukiwania informacji.

klocki Lego lub inne w sześciu różnych kolorach (np. biały, czerwony, niebieski,

zielony, żółty, czarny); posłużą do podzielenia dzieci na grupy, dlatego musimy

przygotować ich tyle, ilu będzie uczestników; woreczek,

oznaczone kolorami koperty z zadaniami dla 6 grup,

arkusz szarego papieru,

czarne i zielone flamastry,

kartki (po 1 dla każdego uczestnika),

Konieczne jest przygotowanie kilku książek:

Kronika miasta Gliwice 2000 / przygot. pod red. Barbary Baranowskiej ;

oprac. przez Barbarę Kozłowską [i in. ; aut. zdj. Andrzej Lewczyński i in.]. -

Gliwice : Urząd Miejski, 2000.

Gliwice znane i nieznane IV : zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego

/ [red. Damian Recław]. - Gliwice : Muzeum, 2012.

Gliwice znane i nieznane : zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego /

[red. merytoryczna Leszek Jodliński]. - Gliwice : Muzeum, 2006.

Od Polski drewnianej do murowanej / tekst Marek Cetwiński, il. Bolesław

Kasza. - [Wrocław] : Wydaw. Dolnośląskie, 1994.

Chłopiec z Gliwic : krotochwila teatralna, napisana ku ubawieniu i

pokrzepieniu Bobaka oraz wszystkich dzieci z Gliwic, lecz nie tylko / Grzegorz

Krawczyk ; [il. Dariusz Panas]. - Gliwice : Muzeum w Gliwicach, cop. 2014.

Powyższe tytuły można wypożyczyć w wielu filiach Miejskiej Biblioteki Publicznej

w Gliwicach.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Podczas wchodzenia dzieci do sali prosimy każde o wylosowanie klocka

z woreczka. Dzieci zajmują miejsca.

2. Wyjaśniamy dzieciom, że będziemy budować miasto. Stąd też klocki, które

jednak nie posłużą jako budulec, ale pomogą wyznaczyć role uczestników.

Pytamy dzieci:

Podczas zajęć będziemy szukać informacji o Gliwicach w dawnych wiekach (XIII –

XVI w.). Posłużą nam do tego książki i informacje dostępne w Internecie.

3. Prosimy dzieci, aby każde spojrzało na swój klocek. Dzięki niemu zaraz dowie się,

do której grupy należy. Przygotowaliśmy klocki w sześciu różnych kolorach, tyle

będzie więc grup.

Czy wiecie, kiedy powstały Gliwice?

Jakie budynki w mieście są najstarsze?

Kto ma klocek…

biały,

będzie

kronikarzem. czerwony, strażnikiem. niebieski, artystą. zielony, budowniczym. żółty, kupcem. czarny, duchownym

4. Zachęcamy teraz uczestników do odnalezienia swoich kolegów po fachu, czyli

z tym samym kolorem. Grupy znajdują sobie przestrzeń w sali, pusty powinien

pozostać jednak jej środek (będziemy tam budować miasto). Gdy już wszyscy się

odnajdą, rozdajemy koperty z zadaniami.

5. Podczas gdy dzieci otwierają koperty i czytają zadanie, dostarczamy niezbędne

do ich wykonania książki. Dwie grupy będą musiały pracować z komputerem bądź

tabletem. Umożliwiamy im to.

Jak wyglądają zadania grup i co jest potrzebne do ich zrealizowania?

KUPCY

1. Na 36 stronie książki Od Polski drewnianej do murowanej oraz w Internecie znajdźcie

informację:

a. Co działo się na rynku? Jaka była jego funkcja?

Wyszukiwanie w Internecie przeprowadźcie, wpisując do wyszukiwarki hasło „rynek miejski”

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie narysowanie na środku

makiety kwadratowego placu, który będzie rynkiem.

Co będzie potrzebne grupie?

- książka Od Polski drewnianej do murowanej / tekst Marek Cetwiński, il.

Bolesław Kasza. - [Wrocław] : Wydaw. Dolnośląskie, 1994.

- czarne flamastry,

- laptop lub tablet z dostępem do Internetu.

KRONIKARZE 1. Na 30 stronie książki Kronika miasta znajdźcie informacje:

a. Gdzie w mieście stoi ratusz?

b. Z czego zbudowany był gliwicki ratusz?

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie ustawienie ratusza we

właściwym miejscu na makiecie oraz ustawienie domów mieszczan.

Co będzie potrzebne grupie?

- książka Kronika miasta Gliwice 2000 / przygot. pod red. Barbary Baranowskiej

; oprac. przez Barbarę Kozłowską [i in. ; aut. zdj. Andrzej Lewczyński i in.]. -

Gliwice : Urząd Miejski, 2000.

- ratusz i domy mieszczan (z klocków albo niewielki pudełka).

BUDOWNICZOWIE

1. Na 131 stronie książki Gliwice znane i nieznane. Część IV znajdźcie informację:

a. Jaki kształt miało Stare Miasto?

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie zbudowanie z klocków

muru oraz zrobienie z folii fosy.

Co będzie potrzebne grupie?

- książka Gliwice znane i nieznane IV : zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa

Kulturowego / [red. Damian Recław]. - Gliwice : Muzeum, 2012.

- klocki do zbudowania muru, folia aluminiowa.

STRAŻNICY

1. Na 53 stronie książki Gliwice znane i nieznane znajdźcie informację:

a. Ile było dużych bram miejskich w naszym mieście i jak one się nazywały?

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie zbudowanie z klocków

dwóch bram miejskich oraz postawienie przy nich strażników.

Co będzie potrzebne grupie?

- książka Gliwice znane i nieznane : zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa

Kulturowego / [red. merytoryczna Leszek Jodliński]. - Gliwice : Muzeum, 2006.

- klocki, figurki strażników.

DUCHOWNI

1. W książce Chłopiec z Gliwic znajdźcie obraz przedstawiający oblężenie Gliwic. Zaznaczcie

stronę w książce, aby móc pokazać obraz pozostałym grupom.

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie ustawienie we właściwym

miejscu na makiecie kościoła pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Znajduje się on nieopodal

rynku.

Co będzie potrzebne grupie?

- książka Chłopiec z Gliwic : krotochwila teatralna, napisana ku ubawieniu i

pokrzepieniu Bobaka oraz wszystkich dzieci z Gliwic, lecz nie tylko / Grzegorz

Krawczyk ; [il. Dariusz Panas]. - Gliwice : Muzeum w Gliwicach, cop. 2014.

- kościół (z klocków albo niewielki pudełko).

ARTYŚCI

1. Otwórzcie wyszukiwarkę i wpiszcie: rzeźba Gliwiczanka.

Znajdźcie stronę www, na której można zobaczyć zdjęcie tej rzeźby.

2. Gdy rozpoczniemy budowanie miasta, waszym zadaniem będzie narysowanie ulic

i zadbanie o zieleń.

Co będzie potrzebne grupie?

- laptop lub tablet z dostępem do Internetu,

- czarne i zielone flamastry.

6. Czas pracy grup to 10 – 12 minut.

7. Dzieci kończą pracę w grupach i siadają dookoła rozłożonego na podłodze arkusza

szarego papieru. Informujemy, że teraz rozpoczynamy budowanie. Każda grupa

ma swoją rolę. Prosimy kolejne grupy o wykonanie swoich zadań w kolejności:

kupcy, kronikarze, budowniczowie, strażnicy, duchowni, artyści. Każdy etap

komentujemy, dopowiadamy, odpowiadamy na pojawiające się pytania. Pomocne

mogą być poniższe wskazówki:

KUPCY

- Największe rynki w Polsce znajdują się w Olecku, Krakowie i Wrocławiu.

- Charakterystyczna dla gliwickiego rynku jest fontanna z Neptunem. Powstała w

XVIII w.

KRONIKARZE

- W Gliwicach ratusz stał już w XIII w.

- Podczas przebudowy ratusza w 1842 r. zamontowano zegar miejski, a na szczycie

wieży umieszczono nową gałkę z iglicą. Owa gałka została otwarta w 2002 r.,

podczas remontu budynku. W środku odnaleziono liczne pamiątki, a wśród nich

kronikę miejską. Znalezione przedmioty były eksponowane na wystawie

„Przesłanie z przeszłości” w Muzeum w Gliwicach.

BUDOWNICZOWIE

- W Gliwicach na ślady murów możemy trafić m.in. przy placu Rzeźniczym, gdzie

obejrzymy ruiny bramy Raciborskiej, zwanej Czarną; przy ulicy Grodowej 1a i 5

oraz przy ulicy Basztowej 3. Zachował się też fragment kurtyny z basztą, który

został wykorzystany do budowy Zamku Piastowskiego.

STRAŻNICY

- Biała i Czarna brama (czyli inaczej Bytomska i Raciborska) były ważnymi

elementami miejskiej fortyfikacji. Fragmenty Czarnej możemy oglądać na placu

Rzeźniczym. Dokładne położenie Białej Bramy nie było znane. Aż do 2015 r., kiedy

podczas modernizacji ulic starówki w 2015 r. natrafiono na jej fragmenty (ul.

Basztowa).

DUCHOWNI

- Znaleziony obraz nawiązuje do jednej z gliwickich legend. W 1626 r. miasto

broniło się przed wojskami duńskimi. Według legendy kluczową rolę w obronie

miasta odegrały kobiety, wylewające za mury wrzątek i gorącą kaszę. Podczas

oblężenia mieszkańcy miasta ślubowali udać się z pielgrzymką dziękczynną na

Jasną Górę, o ile tylko miasto uda się ocalić. Tak się stało, a ochronny płaszcz

Matki Bożej, broniącej Gliwic, oglądamy na wspomnianym obrazie.

ARTYŚCI

- Rzeźba również nawiązuje do tej samej legendy. „Gliwiczankę” odsłonięto w

1956 r. Autorką rzeźby jest Wanda Demczyszyn-Wiśniewska.

8. Gdy miasto jest już gotowe i dzieci poznały również legendę o obronie Gliwic,

proponujemy na koniec zabawę w szacowanie. Rozdajemy uczestnikom kartki i

flamastry. Prosimy, by podzielili kartki na pół poziomą linią i nad kreską napisały,

ilu mieszkańców mogło liczyć miasto w XVI w. Pod kreską natomiast – ilu

mieszkańców miasto liczy obecnie. Sprawdźmy wyniki i wyłońmy zwycięzcę lub

zwycięzców – osoby, które były najbliżej prawdy. Zwróćmy uwagę dzieci na

przyrost liczby mieszkańców, na rozwój miasta, który dokonał się na przestrzeni

wieków.

2014 r. – 181 388 mieszkańców (Raport o stanie miasta, dostęp online:

https://gliwice.eu/sites/default/files/imce/uzupe_nienie_raportu_za_rok_2014

.pdf),

1534 r. – 1000-1200 mieszkańców (Kronika miasta Gliwice 2000 / przygot. pod

red. Barbary Baranowskiej ; oprac. przez Barbarę Kozłowską [i in. ; aut. zdj.

Andrzej Lewczyński i in.]. - Gliwice : Urząd Miejski, 2000, s. 88.).

CO JESZCZE MOŻEMY ZROBIĆ?

Odwiedźmy miejsca, o których mówiliśmy podczas zajęć.

W Zamku Piastowskim można obejrzeć makietę siedemnastowiecznych Gliwic.

Wybierzmy się tam i porównajmy stworzoną podczas zajęć makietę z tą

eksponowaną w muzeum.