Samorzadnosc uczniowska w_systemie_edukacyjnym

BADANIAEKSPERTYZYREKOMENDACJE

SAMORZĄDNOŚĆ UCZNIOWSKAW SYSTEMIEEDUKACYJNYM

JĘDRZEJ WITKOWSKI

2.0

Koalicja na rzecz samorządów uczniowskich to nieformalne zrzeszenie jedenastu organi-zacji pozarządowych, powstałe z inicjatywy Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej. Celem działania koalicji jest wzmocnienie pozycji polskich samorządów uczniowskich przez:• zapewnienie każdemu uczniowi i każdej uczennicy możliwości wyboru swoich przed-stawicieli w samorządzie uczniowskim w demokratycznych wyborach,• zapewnienie samorządom uczniowskim prawa do rzeczywistego wpływu na życie szkoły,• uporządkowanie prawa oświatowego w zakresie samorządności uczniowskiej,• podnoszenie świadomości na temat znaczenia samorządu uczniowskiego w środowi-sku oświatowym.

Poza Fundacją Centrum Edukacji Obywatelskiej w skład Koalicji na rzecz samorządów uczniowskich wchodzą następujące organizacje: Instytut Spraw Publicznych, Fundacja Edukacji dla Demokracji, Stowarzyszenie Rodzice w Edukacji, Fundacja Civis Polonus, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”, Polska Fundacja im. Roberta Schu-mana, Polska Rada Organizacji Młodzieżowych, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży.Działania Koalicji na rzecz samorządów uczniowskich są finansowane ze środków Fundacji im. Stefana Batorego.

Kontakt: [email protected]/pl/samorzad/koalicjasu

I N S T Y T U T S P R A WP U B L I C Z N Y C H

JÊDRZEJ WITKOWSKI

SAMORZ¥DNOŒÆ UCZNIOWSKA W SYSTEMIE EDUKACYJNYM

INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCHPro gram De mo kra cji i Spo³ecze ñ stwa Oby wate l skie go

Ni nie j sze opra co wa nie po wsta³o w ra mach pro je ktu „Ko a li cja na rzecz sa morz¹dów ucz nio wskich” i se rii wy da w ni czej In sty tu tu Spraw Pu b li cz nych „Ba da nia, ekspertyzy, rekomendacje”.

Projekt i publikacja finansowane ze œrodków Fundacji im. Stefana Batorego.

Centrum Edukacji Obywatelskiej i Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013

Re da k cja jê zy ko wa: Ma r cin Gra b ski (www.mesem.pl)

CC: Uznanie autorstwa – U¿ycie niekomercyjne – Bez utworów zale¿nych

ISBN: 978-83-7689-122-4

Wy da w ca:In sty tut Spraw Pu b li cz nych00-031 Wa r sza wa, ul. Szpi ta l na 5 lok. 22tel. 48 22 55 64 260, faks 22 55 64 262e- ma il: [email protected], www.isp.org.pl

Sk³ad, druk i opra wa:WEMA Wydaw nictwo -Poli gra fia Sp. z o.o. 02-729 Wa r sza wa, ul. Ro l na 191/193tel. 22 828 62 78, fax 48 22 828 57 79e- ma il: wema@wp-we ma.pl, www.wp-we ma.pl

SAMORZ¥D UCZNIOWSKI MA W POLSCE D£UG¥ TRADYCJÊ, OBECNIEJEDNAK JEST JEDN¥ Z NAJS£ABIEJ FUNKCJONUJ¥CYCH I NAJBARDZIEJZAPOMNIANYCH INSTYTUCJI DEMOKRATYCZNYCH. MIMO ¯E ZNACZENIESAMORZ¥DNOŒCI W EDUKACJI I WYCHOWANIU JESTNIE DO PRZECENIENIA, DZIŒ W WIELU SZKO£ACH SAMORZ¥D ISTNIEJE,ALE NIE DZIA£A, PRZEZ CO NIE ODGRYWA SWOJEJ ROLI, A NAWET PE£NINEGATYWNE FUNKCJE. POZA PRAC¥ Z INDYWIDUALNYMI UCZNIAMI,NAUCZYCIELAMI I DYREKTORAMI, WYKONYWAN¥ W POLSCEPRZEZ ORGANIZACJE ZRZESZONE W KOALICJI NA RZECZ SAMORZ¥DÓWUCZNIOWSKICH, POTRZEBNE S¥ RÓWNIE¯ SYGNA£Y Z GÓRY– OD MINISTERSTWA I KURATORIÓW – WSKAZUJ¥CE,¯E SAMORZ¥DNOŒÆ JEST WA¯NA, I U£ATWIAJ¥CE POLSKIM UCZNIOMI UCZENNICOM WSPÓ£DECYDOWANIE O SWOICH SPRAWACH.JEDNYM Z TAKICH SYGNA£ÓW MOG¥ BYÆ ZMIANY PRAWNEWZMACNIAJ¥CE MECHANIZMY DEMOKRATYCZNE W POLSKICHSZKO£ACH.

SAMORZ¥D UCZNIOWSKI POWINIEN PE£NIÆ WA¯N¥ FUNKCJÊW PRZYGOTOWANIU M£ODYCH LUDZI DO ROLI ŒWIADOMYCHI AKTYWNYCH OBYWATELI. ZGODNIE Z ZAPISAMI USTAWY O SYSTEMIEOŒWIATY, SAMORZ¥D ISTNIEJE W KA¯DEJ POLSKIEJ SZKOLE.W PRAKTYCE JEDNAK SYSTEM NIE WYKORZYSTUJE EDUKACYJNEGOI SPO£ECZNEGO POTENCJA£U TEJ FORMY SAMOORGANIZACJIM£ODYCH LUDZI.

Samorz¹dnoœæ uczniowska w systemie edukacyjnym 3

Mie j s ce sa morz¹dno œci ucz nio wskiejw po li ty ce edu ka cy j nej pa ñ stwa

Oby wa te l ska fun k cja szko³y. W Pol sce nie fun kcjo nu je do ty ch czas je den spó j -ny do ku ment, któ ry okre œla cele po li ty ki edu ka cy j nej pa ñ stwa i rolê szkó³ w ichosi¹ga niu. W sy tu a cji bra ku ta kie go ogó l ne go pun ktu od nie sie nia po szu ki wa niepod sta wo wych za³o¿eñ sy ste mu edu ka cji fo r ma l nej pro wa dzi do usta wy z dnia7 wrze œ nia 1991 roku o sy ste mie oœwia ty. Jej pre a m bu³a sta wia przed szko³¹ trzyg³ówne cele: roz wój ucz nia, przy go to wa nie go do wype³nia nia obo wi¹zków ro -dzin nych i przy go to wa nie go do wype³nia nia obo wi¹zków oby wa te l skich.

„Szko³a win na za pe w niæ ka ¿ de mu ucz nio wi wa run ki nie zbêd ne do jego roz -wo ju, przy go to waæ go do wype³nia nia obo wi¹zków ro dzin nych i oby wa te l -skich w opa r ciu o za sa dy soli da r no œci, de mo kra cji, to le ran cji, spra wied li wo œcii wo l no œci” (fra g ment pre a m bu³y usta wy o systemie oœwiaty).

Powy¿ szy cy tat po ka zu je, ¿e usta wo da w ca ju¿ na po zio mie ogó l nych wska zañi za sad dzia³ania sy ste mu edu ka cji przy z na³ oby wa te l skiej fun kcji szko³y bar dzowy so ki prio ry tet. W tym wy mia rze oby wa telsk¹ fun kcjê szko³y mo ¿ na ro zu mieæjako zo bo wi¹za nie tej in sty tu cji do do sta r cze nia ucz niom wie dzy i umie jê t no œciko nie cz nych do fun kcjo no wa nia w spo³ecze ñ stwie w roli œwia do mych i akty w -nych oby wa te li oraz za chê ce nie ich do po dej mo wa nia spo³ecz nej akty w no œci.

Sa morz¹d ucz nio wski jako na rzê dzie re a li za cji oby wa te l skiej fun kcji szko³y.Sa morz¹dnoœæ ucz nio wska jest szcze gó l nym na rzê dziem wy ko ny wa nia oby wa tel -skiej fun kcji szko³y, po zwa la bo wiem ucz niom nie ty l ko na po zna wa nie za sad demokracji oraz praw i obo wi¹zków oby wa te la, ale prze de wszy stkim na ich pra k -ty ko wa nie na pod sta wo wym po zio mie, ja kim dla m³odych lu dzi jest szko³a.

Sa morz¹dnoœæ w usta wie. W tym du chu usta wa o sy ste mie oœwia ty stwo rzy³apod sta wy roz wo ju w szko³ach sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, okre œlaj¹c miê dzy in ny -mi obo wi¹zek fun kcjo no wa nia sa morz¹du ucz nio wskie go w szko le (art. 55), za pi suj¹cza sa dê, zgod nie z któr¹ sa morz¹d to wszy s cy ucz nio wie i wszy stkie uczen ni ce szko³y(art. 55), i nak³adaj¹c na dy re kto ra obo wi¹zek wspó³dzia³ania z sa morz¹dem (art. 39).

Sa morz¹dnoœæ w pro gra mie na ucza nia. Poza ure gulo wa nia mi usta wo wy misa morz¹dnoœæ zna laz³a swo je mie j s ce w pod sta wie pro gra mo wej kszta³ce niaogó l ne go, okre œlaj¹cej cele i tre œci kszta³ce nia, wpro wa dzo nej roz porz¹dze niemmi ni stra edu ka cji na ro do wej, w któ rej ujê to obo wi¹zek nawi¹za nia do pro ble -ma ty ki sa morz¹dno œci ucz nio wskiej na dru gim i trze cim eta pie kszta³ce nia, czy liw kla sach czwa r tej, pi¹tej i szó stej szko³y pod sta wo wej oraz w gi mna zjum. Resort edu ka cji na³o¿y³ ta k ¿e na szko³y obo wi¹zek za pe w nie nia wa run ków, które po zwa laj¹ ucz niom mieæ „re a l ny wp³yw na wy bra ne ob sza ry ¿y cia szko³y,m.in. w ra mach sa morz¹du ucz nio wskie go”1.

4 Jêdrzej Witkowski

uuu

1 Por. Wie dza o spo³ecze ñ stwie, [w:] Za³¹cznik nr 4 roz porz¹dze nia mini stra edu ka cji naro do wej z dnia23 grud nia 2008 roku w spra wie pod sta wy pro gra mo wej wy cho wa nia przed szko l ne go oraz kszta³ce niaogó l ne go w po szcze gó l nych ty pach szkó³.

Zna cze nie sa morz¹dno œci ucz nio wskiejdla ucze st ni c twa wy bo r cze go

Edu ka cja oby wa te l ska a udzia³ w wy bo rach. Za cho wa nia wy bo r cze s¹ jed -nym z klu czo wych wska Ÿ ni ków akty w no œci oby wa te l skiej, mog¹ byæ rów nie¿ uznane za jed no z kry te riów oce ny sku te cz no œci pro gra mów edu ka cy j nychw za kre sie edu ka cji oby wa te l skiej. Ba da nia ucze st ni c twa wy bo r cze go po ka -zuj¹, ¿e jest ono naj ni ¿ sze w gru pie wie ko wej od osiem na stu do dwu dzie stuczte rech lat. Wed³ug ba dañ Pa ñ stwo we go Ge ne ral ne go Stu dium Wy bo r cze go,wiek sta no wi naj wa ¿ niejsz¹ zmienn¹ od ró ¿ niaj¹c¹ oby wa te li akty w nychod bie r nych2.

W Pol sce bra ku je ba dañ ilo œcio wych po ka zuj¹cych zwi¹zek edu ka cji oby -wa te l skiej z za cho wa nia mi wy bo r czy mi, po do b ne opra co wa nia ist niej¹ jed nakmiê dzy in ny mi w de mo kra cjach za chod nich. Ri chard G. Nie mi i Jane Junn dowodz¹ na przyk³ad, ¿e udzia³ w ku r sie edu ka cji oby wa te l skiej w okre sie szkol -nym jest czyn ni kiem w isto t nym sto p niu zwiê kszaj¹cym pra wdopo dobie ñ -stwo póŸ nie j sze go udzia³u w g³oso wa niu3. Ba da nia Mi cha e la X. De lli Ca r pi nii Scot ta Ke e te ra po twier dzaj¹ z ko lei, ¿e oby wa te le dys po nuj¹cy wiêksz¹wiedz¹ na te mat de mo kra cji czê œciej po dej muj¹ akty w noœæ oby wa telsk¹, czê œ -ciej wy bie raj¹ kan dy da tów, któ rych pro gra my od po wia daj¹ ich pogl¹dom, czê œ -ciej ta k ¿e wspie raj¹ no r my demo kra ty cz ne4.

Sa morz¹dy ucz nio wskie a udzia³ w de mo kra cji. Przy naj mniej trzy te o riewska zuj¹ po zy ty w ny zwi¹zek akty w no œci w sa morz¹dzie ucz nio wskim z po zio -mem ucze st ni c twa wy bo r cze go w do ros³ym ¿y ciu.

u Po pie r wsze, te o ria ka pi ta³u spo³ecz ne go zwra ca uwa gê, ¿e ucze st ni c twow dzia³aniach sa morz¹du ucz nio wskie go pod wy ¿sza po ziom ka pi ta³uspo³ecz ne go ucz niów i zwiê ksza pra wdopo dobie ñ stwo ich zaan ga ¿o wa nia poli ty cz ne go w przysz³oœci.

u Po dru gie, fun kcjo no wa nie w demo kra ty cz nych stru ktu rach sa morz¹du ucz -nio wskie go – zwiê kszaj¹c wie dzê na te mat ich dzia³ania – za zna ja mia m³o -dych lu dzi z wzo ra mi ucze st ni c twa poli ty cz ne go chara ktery stycz ny mi dlado ros³ych oby wa te li i wy ra bia na wyk g³oso wa nia w wy bo rach.

u Po trze cie, zaan ga ¿o wa nie w dzia³ania sa morz¹du ucz nio wskie go przy czy -nia siê do roz wo ju to ¿ sa mo œci oby wa te l skiej, na któr¹ sk³ada siê œwia do -moœæ by cia czê œci¹ wiê kszej zbio ro wo œci (ode jœcie od post rze ga niaspo³ecze ñ stwa jako od da lo ne go od m³od ego cz³owie ka) i œwia do moœæ mo ¿ -li wo œci wp³ywa nia na sy tu a cjê w³as ne go oto cze nia.


ttt

2 Wy bo r ca 2.0. M³ode po ko le nie wo bec pro ce dur demo kra ty cz nych, red. D. Ba to r ski, M. Dra bek,M. Ga³¹zka, J. Zbie ra nek, In sty tut Spraw Pu b li cz nych, Wa r sza wa 2012, s. 51.3 R. Nie mi, J. Junn, Ci vic edu ca tion: What ma kes stu dents le arn, Yale Uni ve r si ty Press, New He a ven 1988.

4 M.X. De lli Ca rpi ni, S. Ke e ter, What Ame ri cans Know Abo ut Po li tics and Why It Mat ters, Yale Uni ve r si tyPress, New He a ven 1996.

Demo kra ty cz ne wy bo ry i po dej mo wa nie de cy zji. Po wy ¿sze te o rie i wnio ski z ba dañ zwra caj¹ uwa gê na dwa ele men ty sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, któ remaj¹ klu czo we zna cze nie w za kre sie wp³ywa nia na akty w noœæ wy borcz¹m³odych lu dzi. Pie r wszym z nich s¹ demo kra ty cz ne wy bo ry przed sta wi cie li sa -morz¹du, dru gim jest zaan ga ¿o wa nie ucz niów w po dej mo wa nie de cy zji do -tycz¹cych ¿y cia szko l ne go, ja kie sama m³od zie¿ uz na je za isto t ne.

Udzia³ w pro ce sach de cy zy j nych. Ba da nia edu ka cji oby wa te l skiej pro wa -dzo ne w 38 kra jach w ra mach pro gra mu ICCS 2009 „Ci vic kno w le d ge, at ti tu des,and en ga ge ment among lo wer se con da ry scho ol stu dents” po ka za³y, ¿e uczniowie, któ rzy maj¹ do œwia d cze nie udzia³u w pro ce sach po dej mo wa nia decyzji do tycz¹cych w³as nej szko³y, wy ka zuj¹ wy ¿sze po czu cie spra w stwa(self -ef fi ca cy), czê œciej s¹ ta k ¿e prze ko na ni o sku te cz no œci po dej mo wa nych

wspó l nie dzia³añ i re spon syw no œci sy ste mu poli ty cz -ne go na dzia³ania oby wa te li. Z tych sa mych ba dañ wy -ni ka jed nak, ¿e je dy nie 32% pol skich ucz niów w wie kuczte r na stu lat akty w nie ucze st ni czy³o w okre sie osta t -nich dwu na stu mie siê cy w szko l nej de ba cie i za le d wie57% bra³o udzia³ w pro ce sie po dej mo wa nia de cy zjio tym, co dzie je siê w szko le5.

Udzia³ w demo kra ty cz nych wy bo rach. Do œwia d cze -nie ucze st ni c twa w po wszech nych demo kra ty cz nych

wy bo rach szko l nych (po zna nie kan dy da tów, oce na ich pro gra mów, do ko na niewy bo ru i od da nie g³osu) bu du je ko m pe ten cje po trze b ne ka ¿ de mu oby wa te lo wiw do ros³ym ¿y ciu i zwiê ksza pra wdopo dobie ñ stwo udzia³u m³odych lu dzi w wy -bo rach po wszech nych w kra ju po osi¹gniê ciu przez nich pe³no le t nio œci. Po twier -dzaj¹ to ba da nia ilo œcio we, po ka zuj¹ce, ¿e ucz nio wie ko rzy staj¹cy z bie r ne go lub czyn ne go pra wa wy bo r cze go czê œciej czuj¹ siê przy go to wa ni do udzia³u w pa ñ -stwo wych wy bo rach, czê œciej pla nuj¹ g³oso wa nie, wiedz¹ wiê cej o po li ty ce,a tak¿e wy ka zuj¹ wiêksz¹ akty w noœæ oby wa telsk¹ poza okre sem wy bo r czym,na przyk³ad pisz¹ pe ty cje lub ucze st nicz¹ w spo t ka niach6.

Zna cze nie sa morz¹dno œci ucz nio wskiejdla akty w no œci spo³ecz nej

Ni ski po ziom zaan ga ¿o wa nia spo³ecz ne go. Ba da nia m³od zie ¿y szko l nej po -ka zuj¹, ¿e po ziom cz³on ko stwa m³odych lu dzi w zor gani zo wa nych (fo r ma l nych lub nie for ma l nych) gru pach na dal nie jest wy so ki. Ana li za pro wa dzo na przez


uuu

Ucz nio wie maj¹cydo œwia d cze nie udzia³u

w procesach po dej mo wa niade cy zji dotycz¹cych w³as nej

szko³y, wy ka zuj¹ wy ¿szepo czu cie spra w stwa

i prze ko na nie o sku te cz no œciwspó l nych dzia³añ

5 ICCS 2009 In ter na tio nal Re port: Ci vic kno w le d ge, at ti tu des, and en ga ge ment among lo wer se con da ryscho ol stu dents, red. W. Schulz, J. Ain ley, J. Fra il lon, D. Kerr, B. Lo si to, In ter na tio nal As so cia tion for theEva lu a tion of Edu ca tio nal Achie ve ment, Am ster dam 2010, s. 134 i n.6 L. Saha, M. Print, Stu dent scho ol ele c tions and po li ti cal en ga ge ment: A cra d le of de mo c ra cy?,„In ter na tio nal Jo u r nal of Edu ca tio nal Re se arch” 2010, t. 49, s. 22–32.

Cen trum Ba da nia Opi nii Spo³ecz nej po ka zu je, ¿e choæ w osta t niej de ka dzie odsetek ten mi ni ma l nie wzra sta³, to w 2010 roku je dy nie 37% ucz niówkoñcz¹cych szko³y œred nie od po wia da³o twierdz¹co na py ta nie o przy na le ¿ -noœæ do grup nie for ma l nych, sto wa rzy szeñ, or ga ni za cji, zwi¹zków lub ru chów7.

Akty w noœæ spa da wraz z wie kiem. Je sz cze bar dziej nie po koj¹ce wnio skimo ¿ na wyci¹gn¹æ z ana li zy in nych zrea li zo wa nych w Pol sce ba dañ do -tycz¹cych zaan ga ¿o wa nia ucz niów szkó³ pod sta wo wych, gi mna zjów i szkó³ponad gimna zja l nych w wo lon ta riat. Ba da nia pro wa dzo ne w ra mach pro gra -mu „Szko³a bez prze mo cy” po ka zuj¹, ¿e zaan ga ¿o wa nie w dzia³ania or ga ni za cjihuma ni ta r nych, po ko jo wych, po li ty cz nych lub eko lo gicz -nych spa da wraz z wie kiem re spon den tów. Pod czasgdy w 2009 roku 46% re spon den tów w wie ku je de na stulat (czwa r ta kla sa szko³y pod sta wo wej) de kla ro wa³o po -do b ne zaan ga ¿o wa nie, to w gru pie dzie wiêt nasto lat -ków od se tek ten wy no si³ ju¿ je dy nie 16%8.

Tak ni skie wska Ÿ ni ki zaan ga ¿o wa nia m³odych lu dzi w wo lon ta riat pla su -j¹ Pol skê na da le kim mie j s cu wœród pañstw Eu ro py. W rz¹do wym ra po r cieM³od zi 2011 Kry sty na Sza fra niec odwo³uje siê do ba dañ eu ro pe j skich, z któ rych wy ni ka, ¿e Pol ska ze œred nim po zio mem wo lon ta ria tu m³od zie ¿y po ni ¿ej 20%pla su je siê na trze cim mie j s cu od ko ñ ca, wy prze dzaj¹c je dy nie Szwe cjê i W³ochy.W czo³ówce zna j duj¹ siê pa ñ stwa, w któ rych dzia³al noœæ wo lon ta riack¹ de kla -ru je oko³o 40% m³odych oby wa te li9.


nale¿ê nie nale¿ê do ¿adnego trudno powiedzieæ

1998 rok* 2003 rok** 2008 rok** 2010 rok**

2% 1%1% 1%

25%31% 33%

37%

74%68% 65%

61%

Ilustracja 1.Przynale¿noœæm³odzie¿y do grupnieformalnych,stowarzyszeñ,organizacji, klubów,grup sympatyków(fanów), zwi¹zków lubruchów religijnych* – badanie statutoweCentrum Badania Opinii Spo³ecznej, ** – badanie KrajowegoBiura do sprawPrzeciwdzia³aniaNarkomanii

Ÿród³o: „Opiniei Diagnozy”, nr 19,Centrum BadaniaOpinii Spo³ecznej,Krajowe Biurodo sprawPrzeciwdzia³aniaNarkomanii,Warszawa 2011, s. 103.

Zaan ga ¿o wa nie w dzia³aniaor ga ni za cji huma ni ta r nych,po ko jo wych, po li ty cz nychlub eko lo gi cz nych spa da wrazz wie kiem re spon den tów

7 „Opi nie i Dia g no zy”, nr 19, Cen trum Ba da nia Opi nii Spo³ecz nej, Krajo we Biu ro do spraw Prze ciw -dzia³ania Na rko ma nii, Wa r sza wa 2011, s. 103.8 Ra port Ro cz ny Pro gra mu Spo³ecz ne go „Szko³a bez prze mo cy”, Wa r sza wa 2009, s. 78.

9 M³odzi 2011, Kan ce la ria Pre ze sa Rady Mi ni strów, Wa r sza wa 2011, s. 285.

Sa morz¹d ucz nio wski jako in ku ba tor akty w no œci. Ewa Ka r po wicz w stu -dium do tycz¹cym po li ty ki m³od zie ¿o wej za uwa ¿a, ¿e udzia³ w sa morz¹dzieucz nio wskim „to pie r wsza dla m³od zie ¿y szan sa wy ka za nia akty w nej po sta wyw spra wach sze r sze go za siê gu, do tycz¹cych wspó l nych in te re sów wiê kszej

gru py osób”10. Akty w nie dzia³aj¹cy sa morz¹d ucz nio w -ski sta je siê wiêc in ku ba to rem akty w no œci oby wa te l skiejm³odych lu dzi, stanowi dla nich pie r wsze do œwia d cze -nie zaan ga ¿o wa nia spo³ecz ne go i dziê ki temu za chê ca do po dej mo wa nia ko le j nych ini cja tyw oby wa te l skich,za rów no w szko le, jak i poza ni¹. In ku ba cyj ny po ten -cja³ sa mo rz¹du ucz nio wskie go nie jest obe c nie w pe³niwy ko rzy sta ny w pol skiej szko le.

Sa morz¹d ucz nio wski w Stra te gii Pa ñ stwa dla M³od zie ¿y. Rolê sa mo -rz¹dno œci ucz nio wskiej we wspie ra niu udzia³u m³od zie ¿y w ¿y ciu pu b li cz nymi spo³ecz nym pod kre œla rów nie¿ przy jê ta przez rz¹d Stra te gia Pa ñ stwa dlaM³od zie ¿y na lata 2003–2012. Nie ste ty, w za kre sie dzia³añ do tycz¹cych wspie ra -nia sa morz¹dów ucz nio wskich nie wy zna czo no w niej ¿ad nych kon kre t nychakty w no œci11.


procent

wiek

wolontariusze – 2008 rok

wolontariusze – 2009 rok

11 12 13 14 15 16 17 18 19

60

40

20

0

Ilustracja 2.Od se tek ch³opców

i dziewcz¹t w wie kuod jedenastu do

dzie wiê t na stu latdzia³aj¹cych

w cha ra kte rzewo lon ta riu szy

na rzecz or ga ni za cjihuma ni ta r nych,

po ko jo wych,po li ty cz nych

lub eko lo gi cz nychw 2008 i 2009 roku

Ÿród³o: Ra portRo cz ny Pro gra mu

Spo³ecz ne go „Szko³abez prze mo cy”,

Wa r sza wa 2009, s. 78.

Akty w nie dzia³aj¹cysamorz¹d uczniowskista je siê in ku ba to rem

akty w no œci oby wa te l skiej,za chê ca do po dej mo wa nia

ko le j nych ini cja tyw, za rów now szko le, jak i poza ni¹

10 E. Ka r po wicz, Akty w noœæ spo³ecz na m³od zie ¿y, [w:] Po li ty ka m³od zie ¿o wa, red. G. Zie li ñ ska, „Stu diaBiura Ana liz Se j mo wych” 2009, nr 2(18), s. 103.11 Stra te gia Pa ñ stwa dla M³od zie ¿y na lata 2003–2012, Mi ni ste r stwo Edu ka cji Na ro do wej i Spo r tu,Wa r sza wa 2003.

Stan sa morz¹dno œci ucz nio wskiej w Pol sce

Ma³a (i na dal s³abn¹ca) akty w noœæ sa morz¹dów ucz nio wskich. Pol skieszko³y nie wy ko rzy stuj¹ edu kacy j ne go i oby wate l skie go po ten cja³u tej fo r -my samo orga ni za cji m³odych lu dzi. Po ziom akty w no œci sa morz¹du w szko le rozczarowuje 56% ucz niów szkó³ pod sta wo wych („sa morz¹d nie wie lerobi”), 65% ucz niów szkó³ gi mna zja l nych i 75% ucz niów szkó³ ponad gim na -zja l nych12.

W osta t nich la tach ob ser wu je my ten den cjê zmnie j sza nia siê akty w no œcisa morz¹dów ucz nio wskich. Pod czas gdy je sz cze w 2006 roku 46% ucz niówuwa ¿a³o, ¿e w ich szko le „sa morz¹d robi du¿o fa j nych rze czy”, to ju¿ w 2009 ro -ku od se tek ucz niów po zy ty w nie oce niaj¹cych szko l ny sa morz¹d ucz nio wskispad³ do 35%. A¿ 47% ucz niów stwier dzi³o, ¿e sa morz¹d ogól nosz ko l ny ist nie je,ale „nie wie le robi”13. Je sz cze wiê cej, gdy¿ 66% re spon den tów wska zy wa³o rów -nie¿ bie r noœæ sa morz¹dów kla so wych14.

Nega ty w na oce na akty w no œci sa morz¹dów przez na uczy cie li. W 2006 roku 25% na uczy cie li stwier dzi³o, ¿e sa morz¹d w ich szko le „nie wie le robi”.W 2009 ro ku od se tek na uczy cie li ne ga ty w nie oce niaj¹cych akty w noœæ samorz¹du ucz nio wskie go wzrós³ do 31%. W szko³ach ponad gimna zja l nychakty w noœæ sa morz¹dów szko l nych Ÿle oce ni³o 46% na uczy cie li, z ko leiw gimnazjach – 26% ka dry peda go gi cz nej. Naj le p sza sy tu a cja by³a w szko³ach


ttt

tak, i robi du¿o fajnych rzeczy tak, ale niewiele robi nie nie wiem

2006

2007

2008

2009

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Ilu stra cja 3.Rozk³ad od po wie dzina py ta nie:„Czy w Two jej szko lejest sa morz¹dszko l ny z³o¿o nyz przed sta wi cie liró ¿ nych klas?”w la tach 2006–2009

Ÿród³o: Ra portRo cz ny Pro gra muSpo³ecz ne go „Szko³abez prze mo cy”,Wa r sza wa 2009, s. 98.

12 Ra port Ro cz ny Pro gra mu Spo³ecz ne go „Szko³a bez prze mo cy”, op. cit., s. 98.

13 Ibi dem.

14 Ibi dem, s. 97.

pod sta wo wych, w któ rych dzia³ania sa morz¹du po zy ty w nie oce ni³o 77% na -uczy cie li15.

Z ob se r wa cji na uczy cie li wy ni ka, ¿e nie wie l ka jest rów nie¿ akty w noœæ kla -so wych sa morz¹dów ucz nio wskich. W 2006 roku 30% na uczy cie li oce nia³o samorz¹dy kla so we jako akty w ne. W 2009 roku tak¹ opi niê wy ra zi³o ju¿ ty l ko23% na uczy cie li (32% na uczy cie li szkó³ pod sta wo wych, 21% na uczy cie li gi mna -zjów i 17% na uczy cie li szkó³ ponad gimna zja l nych)16. Jak wi daæ, na uczy cie le s¹œwia do mi ma³ej akty w no œci sa morz¹dów ucz nio wskich nie ty l ko na po zio mieszko³y, ale ta k ¿e na po zio mie klas, któ rych sami s¹ wychowawcami.

Brak zro zu mie nia, czym jest sa morz¹d ucz nio wski. Ba da nia prze pro wa -dzo ne w wa r sza wskich szko³ach po ka za³y, ¿e czê sto b³êd nie jest ro zu mia ne po -jê cie sa morz¹du ucz nio wskie go. Ucz nio wie iden ty fi kuj¹ sa morz¹d z or ga nemw³adzy dzia³aj¹cym na po zio mie szko³y, nie zaœ z form¹ samo orga ni za cji wszy st -kich ucz niów17.

Roz cza ro wa nie ucz niów kszta³tem i akty w no œci¹ sa morz¹dów. Przy wo -³ane wy ¿ej ba da nia po twier dzi³y rów nie¿, ¿e ucz nio wie czê sto uz naj¹ sa mo -

rz¹d za in sty tu cjê dzia³aj¹c¹ obok nich, fo r mêor ga ni za cji, któ ra ich nie obe j mu je lub na wet nie do ty -czy. Im sta r si s¹ ucz nio wie, tym mnie j sze maj¹ po czu -cie spra w stwa, a si l nie j sze prze ko na nie, ¿e sa morz¹dza j mu je siê dro b ny mi, nie powa ¿ ny mi spra wa mi, niemaj¹c re a l ne go wp³ywu na naj wa¿ nie j sze kwe stiew szko le18.

Nie wie lu ucz niów bie rze udzia³ w wy bo rach swo ich przed sta wi cie li.Rosn¹ce roz cza ro wa nie sa morz¹dno œci¹ ucz niowsk¹ ³¹czy siê ze spa daj¹cymzaan ga ¿o wa niem ucz niów w wy bie ra nie swo ich przed sta wi cie li. W osta t nichba da niach re gu la r ny udzia³ w wy bo rach do sa morz¹du de kla ro wa³o 19% ucz niów za sad ni czych szkó³ za wo do wych i te ch ni ków, 22% ucz niów li ce ów za wo do -wych i 34% ucz niów li ce ów ogó l no kszta³c¹cych19.

Za po zy ty w ne na le ¿y uz naæ, ¿e od 2003 roku ma le je li cz ba ucz niów szkó³ponad gimna zja l nych, któ rzy ni g dy nie wy bie ra li w³adz sa morz¹du ucz nio w -skie go na po zio mie szko³y – w 2003 roku by³o ich 63%, w 2008 roku – 56%,a w 2010 roku – 45%. Na dal jed nak w 2009 roku pra wie po³owa ucz niów szkó³ponad gimna zja l nych ni g dy nie bra³a udzia³u w wy bo rach do sa morz¹du szkolnego20.


Im sta r si s¹ ucz nio wie, tymsi l nie j sze jest ich prze ko na nie,

¿e sa morz¹d za j mu je siênie powa ¿ ny mi spra wa mi

i nie ma re a l ne go wp³ywuna isto t ne kwe stie

15 Ibi dem, s. 99.

16 Ibi dem.

17 Sa morz¹dnoœæ ucz nio wska w wa r sza wskich szko³ach. Ra port z ba da nia ja ko œcio we go przy go to wa ny dla M. St. Wa r sza wy, Gru pa IQS, Wa r sza wa 2009.18 Ibi dem.

19 „Opi nie i Dia g no zy”, nr 19, op. cit., s. 33.

20 Ibi dem.

Przy czy ny s³abo œci sa morz¹dno œci ucz nio wskiejw Pol sce

Pa r la ment i w³adze oœwia to we pod jê³y pe w ne dzia³ania sprzy jaj¹ce roz wo -jo wi sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, gwa ran tuj¹c jej umo co wa nie pra w ne.Wspie ra nie sa morz¹dno œci nie sta no wi³o jed nak do ty ch czas wa ¿ ne go ele men -tu po li ty ki edu ka cy j nej pa ñ stwa, co sku t ko wa³o bra kiem dzia³añ za chê -caj¹cych dy re kto rów i na uczy cie li (lub na wet wy ma gaj¹cych od nich)roz wi ja nia samorz¹dnoœci.

Brak do ce nie nia wy cho wa w czej i oby wa te l skiej fun kcji szko³y. W osta t -nich la tach ja koœæ pra cy szkó³ jest oce nia na w naj wiê kszym sto p niu przez wyniki eg za mi nów ze w nê trz nych. Ten den cja ta po mi ja wy cho wawcz¹ i oby wa -telsk¹ fun kcjê szko³y. Wie lu dy re kto rów gi mna zjów i szkó³ ponad gimna zja l -nych swoj¹ uwa gê kon cen tru je na dzia³aniach, któ re sprzy jaj¹ uzy ski wa niule p szych wy ni ków eg za mi nów, wp³ywa to bo wiem na po zy cjê szko³y w ran kin -gach two rzo nych przez me dia i na opi niê nad zo ru o jej pra cy. Dy re kto rzy szkó³czê sto uwa ¿aj¹, ¿e wsze l ka akty w noœæ ucz niów – szcze gó l nie spo³ecz na– odci¹ga ich od na uki, ro zu mia nej w¹sko jako przy goto wy wa nie siê do eg za -mi nu koñcz¹cego dany etap edu ka cji. Po twier dze niem tej opi nii s¹ wnio skiEwy Ka r po wicz, któ ra pi sze, ¿e – zda niem pe da go gów – w wie lu szko³ach rolasa morz¹du ucz nio wskie go jako la bo ra to rium przysz³ego ¿y cia spo³ecz ne gojest nie do ce nia na21.

Akty w noœæ sa morz¹du ucz nio wskie go w rê kach dy re kto ra. Akty w noœæ sa mo -rz¹du ucz nio wskie go za le ¿y w du ¿ej mie rze od wewn¹trzszko l nej po li ty ki dy -re k to ra, gdy¿ to w³aœ nie on za pe w nia mo ¿ li wo œci dzia³ania sa morz¹du ucz niow -skiego. Dzia³anie w szko le akty w ne go sa morz¹du ucz nio wskie go w pra kty cein te re su je ty l ko ucz niów (prze wa ¿ nie na wet nie li cz nych). W tej spra wie czê stonie maj¹ oni jed nak so ju sz ni ka (poza opie ku na mi sa morz¹dów ucz nio wskich,któ rzy nie jed no krot nie wy ko nuj¹ ogromn¹ pra cê z ucz nia mi). Nad zór peda go -gi cz ny roz li cza dy re kto ra z for ma l ne go ist nie nia sa morz¹du. Dy re kto rzy nieotrzy muj¹ ¿ad nych sy g na³ów spo za szko³y za chê ca -j¹cych ich do wspa r cia sa morz¹dno œci ucz nio wskiej.W pla ców kach, któ rych dy re kto rzy uz naj¹ stwa rza niewa run ków roz wo ju sa morz¹dno œci ucz nio wskiej zaswo je za da nie, sa morz¹dy s¹ bar dziej akty w ne22.

Roz cza ro wa nie ucz niów i na uczy cie li. Opi sa na wy ¿ej s³aboœæ sa morz¹dówucz nio wskich w wie lu pol skich szko³ach ro dzi fru stra cjê ucz niów, znie chê caich do an ga ¿o wa nia siê we wspó l ne dzia³ania szko l ne i zwiê ksza dys tans do stru ktur szko l nej de mo kra cji. Pro ce sy te z ko lei – na za sa dzie sprzê ¿e nia


ttt

Dy re kto rzy nie otrzy muj¹¿ad nych sy g na³ów spo za szko³y za chê caj¹cych ich do wspa r ciasa morz¹dno œci ucz nio wskiej

21 E. Ka r po wicz, Akty w noœæ spo³ecz na m³od zie ¿y, op. cit., s. 103.

22 Œwiadcz¹ o tym li cz ne re la cje z dzia³añ sa morz¹dów ucz nio wskich, na przyk³ad pub li ko wa ne napo rta lu samo rzadu cz nio wski.pl.

zwro t ne go – pro wadz¹ do da l sze go os³abie nia po zy cji sa morz¹dów. Jed nymz g³ów nych Ÿró de³ tego pro ble mu jest s³aboœæ (czê sto rów nie¿ brak) demo kra -ty cz nych pro ce dur wy bo ru przed sta wi cie li ucz niów. Po do b ny pro blem roz cza -ro wa nia sa morz¹dno œci¹ wy stê pu je w gru pie zaan ga ¿o wa nych na uczy cie li.Aby sy tu a cja mog³a ulec zmia nie, ko nie cz ne jest prze rwa nie tego b³êd ne goko³a.

Zna cze nie pra wa oœwia to we go. Pra wo oœwia to we stwa rza wy sta r czaj¹cewa run ki roz wo ju sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, ale ty l ko przy za³o¿e niu do brejwoli ze stro ny dy re kto ra, gdy¿ po zwa la dy re kto ro wi i na uczy cie lom na zmar -gina lizo wa nie roli sa morz¹du, je œli nie s¹ oni prze ko na ni o wa r to œci sa mo -rz¹dno œci ucz nio wskiej.

Po trze ba dzia³añ od do lnych i od gó r nych. Wzmo c nie nie sa morz¹dów ucz -nio wskich w Pol sce bê dzie mo ¿ li we ty l ko dziê ki pod jê ciu sko ordy nowa ne gowysi³ku przez wszy stkie in sty tu cje za j muj¹ce siê t¹ te ma tyk¹. Do œwia d cze nialat dzie wiê æ dzie si¹tych XX wie ku po ka zuj¹, ¿e dzia³ania od do l ne pro wa dzo neprzez or ga ni za cje po zarz¹dowe sku te cz nie wspie raj¹ roz wój sa morz¹dów ucz -nio wskich w szko³ach, w któ rych do ro œli (dy re kto rzy i na uczy cie le) stwa rzaj¹ ku temu wa run ki, nie mog¹ jed nak po zy ty w nie wp³yn¹æ na sy tu a cjê ucz niów

w szko³ach, w któ rych dy re k cja i gro no peda go gi cz nes¹ sa morz¹dno œci nie chê t ne.

W tej sy tu a cji ko nie cz ne jest po³¹cze nie dzia³añod do lnych (wspie ra nia sa morz¹dno œci w po szcze gó l -nych szko³ach) z dzia³ania mi od gó r ny mi (sy ste mo -wym wzmo c nie niem roli sa morz¹du ucz nio wskie goprzez w³adze edu ka cy j ne).

Obe c ny stan pra w ny w za kre sie sa morz¹dno œciucz nio wskiej

Jak ju¿ wcze œ niej wspo mnia no, pra wo oœwia to we stwa rza wy sta r czaj¹cewa run ki roz wo ju sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, ale przy za³o¿e niu do brej wolidy re kto ra pla ców ki. Wa ru nek ten w wie lu pol skich szko³ach nie jest jed nakspe³nio ny, dla te go w pla ców kach tych sa morz¹dy fun kcjo nuj¹ s³abo lub ist -niej¹ ty l ko na papierze.

Sa morz¹dnoœæ ucz nio wska w usta wie. Klu czo wy dla fun kcjo no wa nia sa -mo rz¹du ucz nio wskie go w pol skich szko³ach jest art. 55 (w ca³oœci po œwiê co nysa morz¹dno œci) i art. 51 (okre œlaj¹cy dzia³anie rady szko³y i udzia³u ucz nióww tym cie le) usta wy o sy ste mie oœwia ty.

Mo c ne stro ny obe cnych za pi sów. Oce na za pi sów art. 55 po win na siê roz -pocz¹æ od do ce nie nia po zy tyw ne go zna cze nia jego pie r wszych trzech ustê -pów, gdy¿ to one de fi niuj¹ sa morz¹dnoœæ szkoln¹ i tworz¹ jej fun da ment.


Ko nie cz ne jestpo³¹cze nie dzia³añ

od do lnych z sy ste mo wymwzmo c nie niem roli

sa morz¹du ucz nio wskie goprzez w³adze edukacyjne

uuu

Ustêp pie r wszy wpro wa dza obo wi¹zek fun kcjo no wa nia sa morz¹du ucz nio w -skie go w ka ¿ dej szko le (z za strze ¿e niem ust. 6). Ustêp dru gi okre œla isto tê samorz¹dno œci ucz nio wskiej, sta no wi¹c, ¿e sa morz¹d tworz¹ wszy s cy ucz nio -wie szko³y (to od ró ¿ nia rów nie¿ pol skie sa morz¹dy od fun kcjo nuj¹cych w wie -lu in nych sy ste mach rad szkó³ czy szko l nych rz¹dów, któ re sk³adaj¹ siê ty l koz re pre zen tan tów ucz niów). Ustêp trze ci po zo sta wia je dy nie ucz niom pra wookre œle nia za sad wy bo ru swo ich przed sta wi cie li.

S³abo œci ist niej¹cych uwa run ko wañ pra wnych. Ten sam ar ty ku³ kry je jed -nak rów nie¿ po wa ¿ ne ogra ni cze nia dla co dzien ne go fun kcjo no wa nia sa mo -rz¹dów ucz nio wskich.

Po pie r wsze, nie gwa ran tu je on fun kcjo no wa niaw szko le demo kra ty cz nie wy bra nych cia³ re pre zen -tuj¹cych ucz niów. Jak po ka zuj¹ ba da nia i do œwiad -cze nia or ga ni za cji po zarz¹do wych pra cuj¹cych zeszko ³a mi, w wie lu szko³ach wybory przed sta wi cie li samorz¹du ucz nio wskie go nie od by waj¹ siê zgod niez demo kraty cz ny mi pro ce du ra mi, doœæ po wszech na jest rów nie¿ pra kty ka uza -le ¿ nie nia mo ¿ li wo œci ko rzy sta nia z bie r ne go pra wa wy bo r cze go od wy ni kóww na uce lub za cho wa nia.

Po dru gie, nie pre cyzy j ne za pi sy ustê pu szó ste go, do tycz¹cego praw ucz niówi sa morz¹du ucz nio wskie go, stwa rzaj¹ pole do ró ¿ nych, czê sto sprze cz nych interpretacji. W za kre sie pra wa ucz niów do wy bo ru opie ku na sa morz¹du uczniowskiego (pkt 6) mo ¿ na siê spo t kaæ z dwie ma in ter pre ta cjami: ucz nio wiesami mog¹ wy braæ opie ku na lub ucz nio wie mog¹ przed sta wiæ w tej spra wiewnio sek dy re kto ro wi, któ ry nie musi na to wy ra ziæ zgo dy.

Po trze cie, art. 55 nie gwa ran tu je ucz niom mo ¿ li wo œci zdo by wa nia œrodków na dzia³al noœæ sa morz¹du. Roz wi¹za nie to ma ne ga ty w ne kon se k wen cje nadwóch po zio mach. Z jed nej stro ny, uza le ¿ nia dzia³ania sa morz¹du ucz nio w -skie go od zgo dy (i przy zna nia wspa r cia) dy re kto ra lub rady ro dzi ców. Z dru giejstro ny, po nie wa¿ pra kty ka zbie ra nia tych œro d ków jest po wszech na (na przy -k³ad przez lo te rie fan to we, do bro wo l ne sk³adki, or ga ni za cjê dys ko tek czy zbiór kisu ro w ców), za pis ten po ka zu je, ¿e pra wo mo¿e byæ ig no ro wa ne.

Usta wa z dnia 7 wrze œ nia 1991 roku o sy ste mie oœwia ty

[...] Art. 55. 1. W szko le i pla ców ce dzia³a sa morz¹d ucz nio wski, zwa ny da lej „sa mo -rz¹dem”.2. Sa morz¹d tworz¹ wszy s cy ucz nio wie szko³y lub pla ców ki.3. Za sa dy wy bie ra nia i dzia³ania or ga nów sa morz¹du okre œla re gu la min uchwa la nyprzez ogó³ ucz niów w g³oso wa niu rów nym, ta j nym i po wszech nym. Or ga ny sa mo -rz¹du s¹ je dy ny mi re pre zen tan tami ogó³u ucz niów.4. Re gu la min sa morz¹du nie mo¿e byæ sprze cz ny ze sta tu tem szko³y lub pla ców ki.5. Sa morz¹d mo¿e przed sta wiaæ ra dzie szko³y lub pla ców ki, ra dzie peda go gi cz nejoraz dy re kto ro wi wnio ski i opi nie we wszy stkich spra wach szko³y lub pla ców ki,w szcze gó l no œci do tycz¹cych re a li za cji pod sta wo wych praw ucz niów, ta kich jak:


W wie lu szko³ach wy bo ryprzed sta wi cie li sa morz¹duucz nio wskie go nie od by waj¹siê zgod nie z demo kra tycz ny mipro ce du ra mi

1) pra wo do za po zna wa nia siê z pro gra mem na ucza nia, z jego tre œci¹, ce lem i sta wia -ny mi wy ma ga nia mi;2) pra wo do ja w nej i umo ty wo wa nej oce ny po stê pów w na uce i za cho wa niu;3) pra wo do or ga ni za cji ¿y cia szko l ne go, umo ¿ li wiaj¹ce za cho wa nie w³aœci wych pro -po rcji miê dzy wysi³kiem szko l nym a mo ¿ li wo œci¹ roz wi ja nia i za spo ka ja nia w³as -nych zain te re so wañ;4) pra wo re da go wa nia i wy da wa nia ga ze ty szko l nej;5) prawo orga ni zo wa nia dzia³al no œci kul tu ra l nej, oœwia to wej, spo r to wej oraz roz ryw -kowej zgod nie z w³as ny mi po trze ba mi i mo¿ li wo œcia mi orga niza cyj ny mi, w po ro zu -mie niu z dy re kto rem;6) pra wo wy bo ru na uczy cie la pe³ni¹cego rolê opie ku na sa morz¹du.6. Mi ni ster w³aœci wy do spraw oœwia ty i wy cho wa nia okre œli, w dro dze roz porz¹dze -nia, typy szkó³ i pla có wek, w któ rych nie two rzy siê sa morz¹du ucz nio wskie go zewzglê du na ko nie cz noœæ sto so wa nia w szko le lub pla ców ce spe cja l nej or ga ni za cjina uki i me tod pra cy, a ta k ¿e ze wzglê dów wy cho wa w czych, opie ku ñ czych i reso cjali -zacy j nych.7. Sa morz¹d w szko le dla do ros³ych lub pla ców ce kszta³ce nia usta wi cz ne go, w celuwspie ra nia dzia³al no œci sta tu to wej szko³y lub pla ców ki, mo¿e gro ma dziæ fun du szez do bro wo l nych sk³adek i in nych Ÿró de³. Za sa dy wyda t ko wa nia tych fun du szy okre œ -la re gu la min, o któ rym mowa w ust. 3.

Rada szko³y jako fo r mu³a wspó³de cy do wa nia. Na uwa gê zas³ugu je fun kcjo -no wa nie w sy ste mie oœwia ty in sty tu cji rady szko³y – cia³a z³o¿o ne go w rów nejli cz bie z przed sta wi cie li na uczy cie li, ro dzi ców i ucz niów. Usta wa o sy ste mieoœwia ty przy zna je ra dzie szko³y isto t ne ko m pe ten cje (art. 50), sta no wi¹ce o si l -nej po zy cji tego gre mium w stru ktu rze or ga nów szko l nych. Rada szko³y uchwa -la miê dzy in ny mi sta tut szko³y, opi niu je inne szko l ne do ku men ty, mo¿e siêwy po wia daæ we wszy stkich spra wach szko³y, a jej uchwa³y maj¹ dla dy re kto racha ra kter obli gato ry j ny. Rada szko³y mo¿e byæ wiêc dla ucz niów prze strze ni¹do ucze st ni c twa w po dej mo wa niu de cy zji do tycz¹cych szko³y, któ re po zo staj¹w ob sza rze zain te re so wañ sa mych uczniów.

S³abo œci obe cnych roz wi¹zañ. G³ówn¹ s³abo œci¹ tej in sty tu cji jest okre -œlo ny w art. 50 ust. 1 jej faku lta ty w ny cha ra kter – rady szko³y dzia³aj¹ obe c niew nie wie lu szko³ach (bra ku je jed nak dok³ad nych sza cun ków w tym za kre sie).Usta wo da w ca ogra ni czy³ rów nie¿ fun kcjo no wa nie w ra dach szko³y ucz niów:

wy³¹czy³ ich z rady na eta pie szko³y pod sta wo wej,umo ¿ li wi³ ich wy³¹cze nie w gi mna zjum i przy z na³ samej ra dzie pra wo okre œle nia, w roz pa try wa niu jakich spraw ucz nio wie nie bior¹ udzia³u. Czyn ni kite z na cz nie ogra ni czaj¹ po ten cja³ rady szko³y jako in -sty tu cji u³atwiaj¹cej re a li za cjê oby wa te l skiej fun kcjiszko³y.


Usta wo da w ca ogra ni czy³fun kcjo no wa nie w ra dach

szko³y ucz niów i przy z na³ sa mej ra dzie pra wo okre œle nia,

w roz pa try wa niu ja kich sprawucz nio wie nie bior¹ udzia³u

Usta wa z dnia 7 wrze œ nia 1991 roku o sy ste mie oœwia ty

[...] Art. 50. 1. W szko³ach i pla ców kach mog¹ dzia³aæ rady szkó³ i pla có wek.2. Rada szko³y lub pla ców ki ucze st ni czy w roz wi¹zy wa niu spraw we wnê trz nychszko³y lub pla ców ki, a ta k ¿e:1) uchwa la sta tut szko³y lub pla ców ki;2) przed sta wia wnio ski w spra wie ro cz ne go pla nu fi nan so we go œro d ków spe cja l -nych szko³y lub pla ców ki i opi niu je pro jekt pla nu fi nan so we go szko³y lub pla ców ki;3) mo¿e wy stê po waæ do or ga nu spra wuj¹cego nad zór peda go gi cz ny nad szko³¹ lubplacówk¹ z wnio ska mi o zba da nie i do ko na nie oce ny dzia³al no œci szko³y lub pla ców ki, jej dy re kto ra lub in ne go na uczy cie la za trud nio ne go w szko le lub pla ców ce; wnio skite maj¹ dla or ga nu cha ra kter wi¹¿¹cy;4) opi niu je plan pra cy szko³y lub pla ców ki, pro je kty in no wa cji i eks pe ry men tówpeda go gi cz nych oraz inne spra wy isto t ne dla szko³y lub pla ców ki;5) z w³as nej ini cja ty wy oce nia sy tu a cjê oraz stan szko³y lub pla ców ki i wy stê pu jez wnio ska mi do dy re kto ra, rady peda go gi cz nej, or ga nu pro wadz¹cego szko³ê lubpla ców kê oraz do wo je wó dz kiej rady oœwia to wej, w szcze gó l no œci w spra wach or ga -ni za cji za jêæ, o któ rych mowa w art. 64 ust. 1 pkt 2.3. W celu wspie ra nia dzia³al no œci sta tu to wej szko³y lub pla ców ki rada szko³y lub pla -ców ki mo¿e gro ma dziæ fun du sze z do bro wo l nych sk³adek oraz in nych Ÿró de³. Za sa -dy wyda t ko wa nia fun du szy rady szko³y lub pla ców ki okre œla re gu la min, o któ rymmowa w art. 51 ust. 5.Art. 51. 1. W sk³ad rady szko³y lub pla ców ki wchodz¹, z za strze ¿e niem ust. 1a-1c,w rów nej li cz bie:1) na uczy cie le wy bra ni przez ogó³ na uczy cie li;2) ro dzi ce wy bra ni przez ogó³ ro dzi ców;3) ucz nio wie wy bra ni przez ogó³ ucz niów.1a. W sk³ad rady szko³y lub pla ców ki nie wchodz¹ ucz nio wie przed szko li, szkó³ pod -sta wo wych, z wy³¹cze niem szkó³ dla do ros³ych, a ta k ¿e ucz nio wie szkó³ spe cja l nychi pla có wek dla dzie ci i m³od zie ¿y z upo œle dze niem umys³owym w sto p niu umiar ko -wa nym, zna cz nym lub g³êbo kim oraz ucz nio wie szkó³ i pla có wek okre œlo nychw prze pi sach wy da nych na pod sta wie art. 55 ust. 6.1b. W gi mna zjach dla dzie ci i m³od zie ¿y udzia³ ucz niów w ra dzie szko³y nie jest obo -wi¹zko wy.1c. W szko³ach i pla ców kach okre œlo nych w prze pi sach wy da nych na pod sta wieart. 53 ust. 6 udzia³ ro dzi ców w ra dzie szko³y lub pla ców ki nie jest obo wi¹zko wy.2. Rada po win na li czyæ co naj mniej 6 osób.3. Tryb wy bo ru cz³on ków rady szko³y lub pla ców ki okre œla sta tut szko³y lub pla ców ki. Sta tut szko³y lub pla ców ki mo¿e prze wi dy waæ roz sze rze nie sk³adu rady o inne oso by ni¿ wy mie nio ne w ust. 1.4. Ka den cja rady szko³y lub pla ców ki trwa 3 lata. Sta tut szko³y lub pla ców ki mo¿e do -pu sz czaæ do ko ny wa nie co ro cz nej zmia ny jed nej trze ciej sk³adu rady.5. Rada szko³y lub pla ców ki uchwa la re gu la min swo jej dzia³al no œci oraz wy bie raprze wod nicz¹cego. Ze bra nia rady s¹ pro to ko³owa ne.5a. W re gu la mi nie, o któ rym mowa w ust. 5, mog¹ byæ okre œlo ne ro dza je spraw,w któ rych roz pa try wa niu nie bior¹ udzia³u przed sta wi cie le ucz niów.6. W po sie dze niach rady szko³y lub pla ców ki mo¿e braæ udzia³, z g³osem do ra d czym,dy re ktor szko³y lub pla ców ki.7. Do udzia³u w po sie dze niach rady szko³y lub pla ców ki mog¹ byæ za pra sza ne przezprze wod nicz¹cego, za zgod¹ lub na wnio sek rady, inne oso by z g³osem do ra d czym.


8. Rady szkó³ lub pla có wek mog¹ po ro zu mie waæ siê ze sob¹, usta laj¹c za sa dy i za -kres wspó³pra cy.9. Po wsta nie rady szko³y lub pla ców ki or ga ni zu je dy re ktor szko³y lub pla ców kiz w³as nej ini cja ty wy albo na wnio sek rady ro dzi ców, a w przy pa d ku gi mna zjówi szkó³ ponad gimna zja l nych ta k ¿e na wnio sek sa morz¹du ucz nio wskie go.10. W szko³ach ar ty sty cz nych prze pi sy ust. 1a-1c i 9 sto su je siê od po wie d nio.

Inne za pi sy usta wo we. Usta wa o sy ste mie oœwia ty po dej mu je pro ble ma ty -kê sa morz¹dno œci rów nie¿ w ki l ku in nych ar ty ku³ach: zo bo wi¹zuje dy re kto rado wspó³pra cy z sa morz¹dem (art. 39 ust. 4), a ta k ¿e przy zna je sa morz¹dowipra wo opi nio wa nia wpro wa dze nia mun dur ków szko l nych i ich kro ju (art. 64a),skre œle nia ucz nia z li sty ucz niów (art. 39 ust. 2) i de cy zji o przy zna wa niu sty pen -diów (art. 90g ust. 7).

Pro po zy cja zmian w usta wie o sy ste mie oœwia ty

Or ga ni za cje po zarz¹dowe sku pio ne w Ko a li cji na rzecz sa morz¹dów ucz -nio wskich przy go to wa³y w pro ce sie kon su l ta cji z ucz nia mi, na uczy cie la mi i dy -re kto ra mi pro po zy cjê zmian za pi sów usta wy, któ ra sta no wi czê œciow¹od po wiedŸ na zdia gno zo wa ne wcze œ niej s³abo œci sa morz¹dno œci ucz nio w -skiej w pol skich szko³ach, jed no cze œ nie zaœ pod kre œli jej znaczenie w re a li za cjiobywatelskiej funkcji szko³y.

Za³o¿e nia do tycz¹ce zmian w usta wie. W prze ko na niu au to rów, mo dy fi -ka cje za pi sów usta wo wych po win ny opie raæ siê na trzech pod sta wo wychza³o¿e niach:

u za gwa ran towa nie ka ¿ de mu ucz nio wi pra wa (i do -œwia d cze nia) wy bo ru swo ich przed sta wi cie li w sa mo -rz¹dzie ucz nio wskim,

u za gwa ran towa nie ka ¿ de mu ucz nio wi pra wa (i do -œwia d cze nia) wp³ywu na wy bra ne de cy zje do ty cz¹ce¿y cia szko³y (na przyk³ad przez akty w noœæ lubudzia³ za rów no w sa morz¹dzie ucz nio wskim, jaki w ra dzie szko³y),

u za gwa ran towa nie sa morz¹dowi ucz nio wskie mumo ¿ li wo œci gro ma dze nia œro d ków na w³asn¹ dzia -³al noœæ.


uuu

Konieczne jestza gwa ran towa nie

ka ¿ de mu ucz nio wi pra wawy bo ru swo ich przed sta wi cie li

i wp³ywu na wy bra ne de cy zje,a tak¿e umo ¿ li wie nie

samorz¹dowi uczniowskiemugro ma dze nia œro d ków

fi nan so wych

Pro po no wa ne zmie nio ne brzmie nie art. 55 usta wy o sy ste mie oœwia ty

Art. 55. 1. W szko le i pla ców ce dzia³a sa morz¹d ucz nio wski, zwa ny da lej „sa mo -rz¹dem”.2. Sa morz¹d tworz¹ wszy s cy ucz nio wie szko³y lub pla ców ki.2a. Or ga ny sa morz¹du wy bie raj¹ wszy s cy ucz nio wie szko³y lub pla ców ki w g³oso wa -niu po wszech nym, ta j nym, rów nym, bez po œred nim, przy naj mniej raz w roku szko l -nym.2b. Wy bra ny do or ga nów sa morz¹du mo¿e byæ ka ¿ dy uczeñ szko³y lub pla ców ki.3. Szcze gó³owe za sa dy wy bie ra nia i dzia³ania or ga nów sa morz¹du okre œla re gu la -min uchwa la ny przez ogó³ ucz niów w g³oso wa niu rów nym, ta j nym, po wszech nymi be z po œred nim. Or ga ny sa morz¹du s¹ je dy ny mi re pre zen tan tami ogó³u ucz niów.3a. In fo r ma cja o wy bo rach do or ga nów sa morz¹du i pro ce du rze wy bo r czej po win nabyæ po da na do pu b li cz nej wia do mo œci w spo sób umo ¿ li wiaj¹cy re a li za cjê czyn ne goi bie r ne go pra wa wy bo r cze go wszy stkim ucz niom szko³y.pkt 4. skre œlo ny.5. Sa morz¹d ma pra wo do:1) przed sta wia nia ra dzie szko³y lub pla ców ki, ra dzie peda go gi cz nej oraz dy re kto ro -wi szko³y wnio sków i opi nii we wszy stkich spra wach szko³y;2) za po zna wa nia siê z pro gra mem na ucza nia, z jego tre œci¹, ce lem i sta wia ny mi wy -ma ga nia mi;3) ja w nej i umo ty wo wa nej oce ny po stê pów w na uce i za cho wa niu;4) or ga ni za cji ¿y cia szko l ne go, umo ¿ li wiaj¹cej za cho wa nie w³aœci wych pro po rcjimiê dzy wysi³kiem szko l nym a mo ¿ li wo œci¹ roz wi ja nia i za spo ka ja nia w³as nych zain -te re so wañ, w po ro zu mie niu z dy re kto rem;5) re da go wa nia i pro wa dze nia szko l nych me diów, ta kich jak: stro na WWW, ga ze taszko l na, ra dio wê ze³ i inne;6) orga ni zo wa nia dzia³al no œci kul tu ra l nej, oœwia to wej, spo r to wej oraz roz ry w ko wejzgod nie z w³as ny mi po trze ba mi i mo¿ li wo œcia mi orga niza cyj ny mi, w po ro zu mie niuz dy re kto rem;7) wy bo ru na uczy cie la lub na uczy cie li pe³ni¹cych fun kcjê opie ku na sa morz¹du.6. Mi ni ster w³aœci wy do spraw oœwia ty i wy cho wa nia okre œli, w dro dze roz porz¹dze -nia, typy szkó³ i pla có wek, w któ rych nie two rzy siê sa morz¹du ucz nio wskie go zewzglê du na ko nie cz noœæ sto so wa nia w szko le lub pla ców ce spe cja l nej or ga ni za cjina uki i me tod pra cy, a ta k ¿e ze wzglê dów wy cho wa w czych, opie ku ñ czych i reso cjali -zacy j nych.7. W celu wspie ra nia dzia³al no œci sta tu to wej szko³y lub pla ców ki sa morz¹d mo¿egro ma dziæ fun du sze. Za sa dy wyda t ko wa nia fun du szy sa morz¹du ucz nio wskie gookre œla re gu la min sa morz¹du.

Klu czo we zna cze nie wy bo rów. Pod staw¹ su kce su sa morz¹dno œci ucz nio -w skiej w szko le wy da je siê za gwa ran towa nie, ¿e przed sta wi cie le ucz niów bêd¹ wy bie ra ni w demo kra ty cz nych wy bo rach, czyn ne i bie r ne pra wo wy bo r cze bê -dzie zaœ przys³ugi wa³o wszy stkim ucz niom. Poza przed sta wio nym wcze œ niejuza sad nie niem tej tezy wa r to rów nie¿ zwró ciæ uwa gê na po ni ¿ sze argumenty:

u Przed sta wi cie le ucz niów wy bra ni w wy bo rach po wszech nych maj¹ mo c -nie j szy man dat, a w kon se k wen cji si l niejsz¹ po zy cjê w szko le oraz le piej pe³ni¹ fun kcjê re pre zen tan tów i rze cz ni ków ucz niów w re la cjach z do ros³ymi


( zdaniem ucz niów, jest to jed na z naj wa¿ nie j szych fun kcji sa mo rz¹du uczniowskiego23).

u M³odzi lu dzie chc¹ kan dy do waæ do or ga nów przed stawi cie l skich sa mo -rz¹du ucz nio wskie go i chc¹ wy bie raæ swo ich przed sta wi cie li na za sa dachdemo kra ty cz nych, nie zaœ, jak to siê czê sto dzie je, na pod sta wie norm na -rzu ca nych przez na uczy cie li. Ucz nio wie ocze kuj¹ wy bo rów demo kra ty cz -nych, w któ rych ka ¿ dy ma bie r ne i czyn ne pra wo wy bo r cze24.

u Ucz nio wie bior¹cy udzia³ w wy bo rach swo ich przed sta wi cie li w szko le bêd¹czu li siê bar dziej zwi¹zani z w³ad za mi sa morz¹du ucz nio wskie go, zmnie j szysiê tym sa mym za uwa ¿a ny dys tans „miê dzy sa morz¹dem a zwyk³ym ucz -niem”. To z ko lei za owo cu je wiê kszym zaan ga ¿o wa niem sze re go wych cz³on -ków sa morz¹du ucz nio wskie go w po dej mo wa ne dzia³ania i ini cja ty wy.Za kres zmian pro po no wa nych w art. 55 usta wy o sy ste mie oœwia ty. Zmia ny

za pro pono wa ne przez Ko a li cjê na rzecz sa morz¹dów ucz nio wskich w art. 55 usta -wy o sy ste mie oœwia ty nie maj¹ cha ra kte ru rewo lucy j ne go, je dy nie porz¹dkuj¹ ist -niej¹ce za pi sy (na przyk³ad w za kre sie praw ucz niów) i po zwa laj¹ le piej re a li zo waæte za³o¿e nia sa morz¹dno œci ucz nio wskiej, któ re w naj wiê k szym sto p niu mog¹ siêprze³o¿yæ na kszta³to wa nie akty w nych po staw oby wa te l skich m³od zie ¿y.

Pro blem fi nan so wa nia dzia³al no œci sa morz¹du ucz nio wskie go. Oso b nymza gad nie niem do roz wi¹za nia przez usta wo da w cê jest kwe stia fi nan so wa niafun kcjo no wa nia sa morz¹du ucz nio wskie go. Ko a li cja pro po nu je w tym za kre -sie zrów na nie po zy cji sa morz¹du ucz nio wskie go w gi mna zjach i szko³achponad gimna zja l nych z po zycj¹ rady ro dzi ców, któ rej usta wo da w ca gwa ran tu -je pra wo zbie ra nia fun du szy w celu wspie ra nia sta tu to wej dzia³al no œci szko³y.

Tryb wy bo ru i fun kcjo no wa nia rady szko³y. Ko a li cja pro po nu je rów nie¿ zmia -ny w za pi sach art. 51 usta wy o sy ste mie oœwia ty, któ ry okre œla tryb wy bo ru radyszko³y i mie j s ce ucz niów w tym or ga nie. Pro po no wa ne mo dy fi ka cje maj¹ na celupod kre œle nie demo kra tycz ne go cha ra kte ru rady i po zy cji ucz niów w tym gre mium:

u usuniê cie za pi sów umo ¿ li wiaj¹cych wy³¹cze nie ucz niów z rady szko³y w gim -nazjach (mo ¿ li woœæ ta kie go wy³¹cze nia wy da je siê nie uza sad nio na i zna cz -nie os³abia po zy cjê ucz niów gi mna zjów w swo ich szko³ach, jed no cze œ niedo œwia d cze nie po ka zu je, ¿e m³od zie¿ w wie ku od trzy na stu do sze s na stulat jest ju¿ w sta nie ucze st ni czyæ w dys ku sjach do tycz¹cych swo je go bez po -œred nie go oto cze nia),

u wpro wa dze nie obo wi¹zku or ga ni za cji po wszech nych, ta j nych, rów nych i bez -poœred nich wy bo rów cz³on ków rady (zmia na ta po pra wi po zy cjê rady szko³yprzez wzmo c nie nie man da tu jej cz³on ków, po zwo li rów nie¿ na zwiê ksze nie zain tere so wa nia fun kcjo no wa niem tej in sty tu cji, ponad to udzia³ w wy bo -rach bê dzie dla ucz niów do da t ko wym do œwia d cze niem wy ra bia j¹cym na -wyk g³oso wa nia),


23 Samorz¹dnoœæ uczniowska w warszawskich szko³ach. Raport z badania jakoœciowego przygotowany dla M. St. Warszawy, op. cit.24 Ibidem.

u za gwa ran towa nie wszy stkim ucz niom, na uczy cie lom i ro dzi com mo ¿ li wo -œci kan dy do wa nia do rady szko³y (po stu lat ten jest re a li zacj¹ pod sta wo -wych za sad demo kra ty cz nych),

u li k wi da cja mo ¿ li wo œci wy³¹cze nia ucz niów – cz³on ków rady – z roz pa try wa -nia okre œlo nych spraw przez tê in sty tu cjê (mo ¿ li woœæ ta kie go wy³¹cze nianie jest za sad na, gdy¿ udzia³ ucz niów móg³by byæ kwe stio no wa ny je dy niew wy pa d ku dys ku to wa nia o spra wach oso bo wych, te jed nak, zgod nie z pra -wem, s¹ w za kre sie odpo wie dzial no œci dy re kto ra szko³y, nie zaœ rady szko³y– za pis ten do ty ch czas stwa rza³ fu r tkê umo ¿ li wiaj¹c¹ zna cz ne ogra ni cze -nie roli ucz niów w ra dzie szko³y).

Pro po no wa ne zmie nio ne brzmie nie art. 51 usta wy o sy ste mie oœwia ty

Art. 51. 1. W sk³ad rady szko³y lub pla ców ki wchodz¹, z za strze ¿e niem ust. 1a-1c,w rów nej li cz bie:1) na uczy cie le wy bra ni przez ogó³ na uczy cie li;2) ro dzi ce wy bra ni przez ogó³ ro dzi ców;3) ucz nio wie wy bra ni przez ogó³ ucz niów.1a. W sk³ad rady szko³y lub pla ców ki nie wchodz¹ ucz nio wie przed szko li, szkó³ pod -sta wo wych, z wy³¹cze niem szkó³ dla do ros³ych, a ta k ¿e ucz nio wie szkó³ spe cja l nychi pla có wek dla dzie ci i m³od zie ¿y z upo œle dze niem umys³owym w sto p niu umiar ko -wa nym, zna cz nym lub g³êbo kim oraz ucz nio wie szkó³ i pla có wek okre œlo nychw prze pi sach wy da nych na pod sta wie art. 55 ust. 6.pkt 1b. skre œlo ny1c. W szko³ach i pla ców kach okre œlo nych w prze pi sach wy da nych na pod sta wieart. 53 ust. 6 udzia³ ro dzi ców w ra dzie szko³y lub pla ców ki nie jest obo wi¹zko wy,z wyj¹tkiem sy tu a cji z³o¿e nia przez radê ro dzi ców wnio sku o powo³anie rady szko³y.2. Rada po win na li czyæ co naj mniej 6 osób.2a. Przed sta wi cie le rady szko³y lub pla ców ki s¹ wy bie ra ni w g³oso wa niu po wszech -nym, ta j nym, rów nym, bez po œred nim. D³ugoœæ ka den cji rady okre œla sta tut szko³y.3. Tryb wy bo ru cz³on ków rady szko³y lub pla ców ki okre œla sta tut szko³y lub pla ców ki.3a. Wy bra ny do rady szko³y mo¿e byæ ka ¿ dy uczeñ, ro dzic, na uczy ciel da nej szko³ylub pla ców ki.3b. In fo r ma cja o wy bo rach do rady szko³y i pro ce du rach wy bo r czych po win na byæpo da na do pu b li cz nej wia do mo œci w spo sób umo ¿ li wiaj¹cy re a li za cjê czyn ne goi bie r ne go pra wa wy bo r cze go wszy stkim ucz niom, ro dzi com i na uczy cie lom.pkt 4. skre œlo ny5. Rada szko³y lub pla ców ki uchwa la re gu la min swo jej dzia³al no œci oraz wy bie raprze wod nicz¹cego. Ze bra nia rady s¹ pro to ko³owa ne.pkt 5a. skre œlo ny5b. Re gu la min rady szko³y okre œla spo sób uzu pe³nia nia sk³adu rady w wy pa d ku wy -ga œ niê cia cz³on ko stwa jed ne go z jej cz³on ków w tra kcie ka den cji rady.6. W po sie dze niach rady szko³y lub pla ców ki mo¿e braæ udzia³, z g³osem do ra d czym,dy re ktor szko³y lub pla ców ki.7. Do udzia³u w po sie dze niach rady szko³y lub pla ców ki mog¹ byæ za pra sza ne przezprze wod nicz¹cego, za zgod¹ lub na wnio sek rady, inne oso by z g³osem do ra d czym.8. Rady szkó³ lub pla có wek mog¹ po ro zu mie waæ siê ze sob¹, usta laj¹c za sa dy i za -kres wspó³pra cy.


9. Po wsta nie rady szko³y lub pla ców ki or ga ni zu je dy re ktor szko³y lub pla ców kiz w³as nej ini cja ty wy albo na wnio sek rady ro dzi ców, a w wy pa d ku gi mna zjów i szkó³ponad gimna zja l nych ta k ¿e na wnio sek sa morz¹du ucz nio wskie go.10. W szko³ach ar ty sty cz nych prze pi sy ust. 1a-1c i 9 sto su je siê od po wie d nio.

Po trze ba zin te gro wa nych dzia³añ

Zmia na pra wa oœwia to we go nie bê dzie sku t ko wa³a auto ma ty cz nie zmian¹pra kty ki w szko³ach. Mo dy fi ka cje pra wa s¹ ty l ko pie r wszym wa run kiem zmia ny sy tu a cji ucz niów. Ko nie cz ne jest rów nie¿ opra co wa nie i upo wsze ch nie niewœród na uczy cie li, dy re kto rów i in sty tu cji oœwia to wych bar dziej szcze gó³owe -go stan dar du fun kcjo no wa nia sa morz¹dów ucz nio wskich w szko³ach, któ ry

zwra ca³by uwa gê do ros³ych na czyn ni ki klu czo we dlasu kce su sa morz¹dów. Stan dard fun kcjo no wa nia bê -dzie do ty czy³ miê dzy in ny mi: wy bo rów przed sta wi cie lisa morz¹du ucz nio wskie go, wspó³de cy do wa nia ucz -niów o spra wach szko³y, mo ¿ li wo œci dzia³ania sa mo -rz¹du ucz nio wskie go, fi nan so wa nie jego dzia³añ,ochro ny praw ucz nia, roli opiekuna.

Poza prac¹ eks perck¹ ko nie cz ne jest rów no leg³e po dej mo wa nie dzia³año cha ra kte rze komu nika cy j nym i pro mo cy j nym, któ rych ce lem jest do ta r ciez in for ma cja mi na te mat sa morz¹dów ucz nio wskich, ich zna cze nia i stan dar -dów fun kcjo no wa nia do mo ¿ li wie du ¿ej liczby interesariuszy (w tym rodziców).

Ko a li cja na rzecz sa morz¹dów ucz nio wskich ma cha ra kter otwa r ty, skupia or ga ni za cje po zarz¹dowe za j muj¹ce siê wspie ra niem par ty cy pa cjioby wa te l skiej i sa morz¹dów ucz nio wskich. Za pra sza my or ga ni za cjei instytucje zain tere so wa ne wspó³prac¹ z ko a licj¹. Osob¹ kon ta ktow¹ jest Mi cha³ Tra garz ([email protected]).

Nota o au to rze

Jê drzej Wi t ko wski – ab so l went sto sun ków miê dzyna ro do wych na Uni wer sy te cie

Warszawskim oraz stu diów pody p lo mo wych De ve lo p ment Co -o pe ra tion Po li cy and

Ma na ge ment, do kto rant w Szko le Wy ¿szej Psy cho lo gii Spo³ecz nej. W Cen trum Edu ka cji

Oby wa te l skiej za j mu je siê pro gra ma mi edu kacy j ny mi z za kre su edu ka cji oby wa te l -

skiej, edu ka cji glo ba l nej i sa morz¹dno œci ucz nio wskiej. Wspó³au tor pod rê cz ni ków,

materia³ów edu ka cy j nych i sce na riu szy za jêæ. Jako tre ner pra cu je z ucz nia mi, na uczy -

cie la mi, do ra d ca mi meto dy cz ny mi, wy da w ca mi pod rê cz ni ków i przed stawi cie la mi

organizacji po zarz¹do wych.


uuu

uuu

Ko nie cz ne jest rów nie¿opra co wa nie i upo wsze ch nie nie

wœród na uczy cie li i dy re kto rówszcze gó³owe go stan dar du

fun kcjo no wa nia sa morz¹dówucz nio wskich

Samorzadnosc uczniowska w_systemie_edukacyjnym

Documents

Transcript of Samorzadnosc uczniowska w_systemie_edukacyjnym