1

SAMOLOTY PASAŻERSKIE

Część pierwsza

Samoloty szerokokadłubowe

2

3

SAMOLOTY PASAŻERSKIE

Część pierwsza

Samoloty szerokokadłubowe

4

©Copyright by Wydawnictwo „Łysa Kura” Warszawa 2010

Wstęp

BARTOSZ KULPINSKI

Treść

BARTOSZ KULPINSKI

Wybór zdjęc

PAWEŁ KAMIŃSKI

CONRAD ZAWDZKI

Projekt okładki

WOJCIECH KOWALSKI

Pomogły

WKIPEDIA

AIRTRACKER AIRLINERS

EPWA.PL

5

6

7

WSTĘP Samolot pasażerski to samolot który służy do transportu ludzi. Samoloty pasażerskie są w stanie przewieźć od kilku do kilkuset osób. W chwili obecnej największym samolotem pasażerskim świata jest Airbus A380, wyprzedzając Boeinga 747, tak zwanego "Jumbo Jeta". Najszybszymi samolotami pasażerskimi były ponaddźwiękowe Concorde oraz Tupolev Tu-144, które obecnie już nielatają Największymi firmami produkującymi samoloty pasażerskie są między innymi Boeing, Airbus, Cessna, Piper Aircraft, Gulfstream, Learjet, Fokker, Embraer. Rodzaje samolotów Szerokokadłubowe Są to największe samoloty pasażerskie, zwykle używane do lotów długodystansowych: transkontynentalnych i transoceanicznych. Do kategorii tej zaliczają się m.in. Boeing 747, 767, 777,Budowany 787, Airbus A300, A310, A330, A340, A380, Projektowany A350 XWB, Lockheed L-1011, McDonnell Douglas MD-11, Ił-96 oraz jego poprzednik Ił-86. Wąskokadłubowe Są to mniejsze, powszechniejsze samoloty najczęściej wykorzystywane na krótszych, średnio i krótko dystansowych trasach. Do kategorii tej zaliczają się m.in. Boeing 727, 737, 757, McDonnell Douglas MD-80/90, A318, A319, A320, A321, Fokker 100, Embraer 170, 175, 190, 195. Regionalne Są to samoloty o mniej niż stu siedzeniach wykorzystywane na połączeniach krótkodystansowych. Należą do nich m.in. Bombardier CRJ, ,DHC-8, Embraer 145, ATR 42, ATR 72, Saab 340, Saab 2000

8

9

BOEINGI Boeing 767 Samolot szerokokadłubowy dalekiego zasięgu. Występuje w wielu wersjach, które mogą pomieścic od 200 do 370 pasażerów. Pierwszy lot tej maszyny odbył się w 1981 roku, jednak prace nad nim rozpoczęto w 1978. Boeing 767 lata również w Polskich Liniach Lotniczych LOT do Stanów Zednoczonych oraz Wietnamu. Nasz narodowy przewoźnik ma 6 takich maszyn w wersji 300ER (3 samoloty 767-35D, 1 samolot 767-319, 1 samolot 767-341 oraz jeden samolot 767-306). Boeing 767 na warszawskim Okęciu Lądujący 767 Delta Airlines

10

Boeing 747 Do niedawna największy samolot świata, zabiera na pokład ok. 500 pasażerów. Pierwszy lot odbył się w 1969 roku. Od tamtego czasu wyprodukowano 1405 egzemplarzy tej maszyny. Boeing 747 posiada dwa piętra, z czego jedno jest niepełne i wygląda jak garb, dlatego nazywany jest Jumbo Jetem. Samolot ten występuje w wielu wersjach: w pierwotnej 100, 200, powiększonej 300 i 400 oraz w najnowszej 8. Boeing 747 Cargo Lądujący 747 - 300 Boeing 747 – 400 British Arways

11

Boeing 777 Worldliner* – dwusilnikowy szerokokadłubowy samolot pasażerski produkowany przez amerykańską wytwórnię Boeing Commercial Airplanes. Jest to największy na świecie samolot dwusilnikowy. Mieści na swoim pokładzie ponad 300 pasażerów, a jego zasięg wynosi w zależności od wersji od 9 695 do 17 370 km. Pierwszym użytkownikiem 777 były linie United Airlines, gdzie samoloty rozpoczęły służbę w 1995 roku. Do maja 2010 roku, 59 odbiorców złożyło 1148 zamówień, z czego dostarczono 864 maszyny. Najbardziej popularną odmianą jest wersja 777-200ER (extended range**) Porównywalne konstrukcje i bezpośredni konkurenci 777 to Airbus A330-300, A340, będący w fazie projektowania A350 oraz model Boeinga – 787. Boeing 777-200 BA

Lądujący 777 All Nipon Airlines

*Wordliner (ang.) – liniowiec światowy **extended range (ang.) – zwiększony zasięg

12

Boeing 787 Dreamliner* – Pierwszy oblot odbył się 15 grudnia 2009. Skonstruowany i wybudowany przez Boeing Commercial Airplanes. Rozpoczęcie służby zaplanowane jest na rok 2010. Będzie przewoził od 210 do 330 pasażerów. Polskie Linie Lotnicze LOT wejdą w posiadanie 8 takich maszyn w wersji 787-8, z możliwością rozszerzenia zamówienia o kolejne 6 maszyn w wersjach 8/9. Wistop porozumienia podpisanego z Boeingiem pierwsze samoloty dotrą do przewoźnika w Listopadzie 2011 roku. Lądujący Dreamliner Wnętrze Boeinga 787 Lądujący Boeing 787 w malowaniu fabrycznym

*Dreamliner (ang.) – liniowiec marzeń

13

Lądujący Boeing 747 na słynnnym lotnisku na Saint Martin

Startujący Boeing na tle księżyca

14

15

Rozkładówka nr.1 Airbus a340-500 Emirates

16

AIRBUSY Airbus A300 Airbus A300, samolot pasażerski lub transportowy dalekiego zasięgu, powstały w 1972 r. jako pierwsze dzieło nowo powstałego europejskiego konsorcjum Airbus. Jego pierwotną wersją był Airbus A300B Zamówienie na skonstruowanie tego samolotu złożyło American Airlines w 1966 r. w celu zastąpienia nim Boeinga 727. Wytyczne, jakie wydał klient, mówiły, że samolot powinien przewozić od 250 do 300 pasażerów i posiadać dwa silniki. Na podstawie tego projektu w 1992 skonstruowano samolot transportowy Airbus Beluga. Ostatni egzemplarz w wersji transportowej został wyprodukowany 12 lipca 2007 na zamówienie firmy FedEx będącej jednym z głównych użytkowników tego typu samolotów - licząc łącznie z Airbusami A310, firma dysponuje flotą liczącą ponad 120 egzemplarzy tych samolotów. A300 Japońskich Linii Lotniczych

Jeden z pierwszych airbusów A300 linii AirFrance

Pierwszy A300 we flocie Singapore Airlines

17

Airbus A310 Airbus A310 - szerokokadłubowy samolot pasażerski średniego i dalekiego zasięgu produkowany przez europejskie konsorcjum Airbus. Wprowadzony do służby w 1978 był drugim samolotem wyprodukowanym przez europejskie przedsiębiorstwo. Jest krótszą wersją Airbusa A300, oficjalnie produkcja zakończyła się razem z jego poprzednikiem w 2007 roku, jednakże ostatnia dostawa do linii lotniczej odbyła się w 1998. W latach 90. XX wieku przy współpracy niemieckiej firmy Lufthansa Technik powstała adaptacja tego samolotu dla celów transportu wojskowego, oznaczana jako Airbus A310 MRT. Airbus A310 SAGA Airlines na lotnisku w Warszawie

Startujący A 310 Cargo

18

Airbus A330 Airbus A330 to samolot pasażerski używany w lotach komercyjnych na średnich i długich dystansach o dużej ładowności produkowany przez koncern Airbus. Został zaprojektowany równocześnie z czterosilnikowym A340. A330 opracowano w Airbusie, aby konkurować na rynku maszyn dwusilnikowych, z samolotami Boeinga oznaczonymi jako 767, 757, i 777. Konstrukcja skrzydeł A330 jest identyczna z A340, a różnica tkwi w zastosowaniu dwóch silników. Liczba pasażerów zależy od konfiguracji foteli. Producent proponuje wersję z trzema klasami - 295 siedzeń. W opcji z dwiema klasami przewidziano 335 foteli. Do października roku 2006 zamówiono 595 maszyn A330, a 437 zostały dostarczone do użytku dla linii lotniczych na całym świecie. W 2003 cena jednego samolotu wynosiła około 140 milionów USD. Airbus A330 Turkish Airlines Lądujący A 330 Aerofłotu Airbus A 330 – 300 QATAR Airlines

19

Airbus A340 Airbus A340 – czterosilnikowy samolot pasażerski dalekiego zasięgu produkowany przez europejskie konsorcjum Airbus. Rodzina A340 jest pierwszym typem samolotów Airbusa wyposażonym w cztery silniki. A340 wraz z bardzo podobnymi A330 stanowiły również debiut europejskiego producenta na rynku samolotów długodystansowych. Rodzinę A340 wyprodukowano w dwóch generacjach, na początku lat 90. służbę rozpoczęły wersje A340-200 i -300 zaś 10 lat później modele A340-500 i A340-600. Prace nad modelem A340 rozpoczęto w 1987, dziewiczy lot tego modelu (w wersji 300) miał miejsce 25 października 1991. Regularną służbę A340 rozpoczął w marcu 1993 w Air France i niemieckich liniach Lufthansa. Prace nad drugą generacją modelu A340 rozpoczęto pod koniec lat 90. Rozwinięcie poprzednich wersji miało polegać na zwiększeniu pojemności i osiągów nowych maszyn.Airbus A340-500 był przez pewien czas maszyną o najdłuższym (15740 km) zasięgu na świecie (wiosną 2006 tytuł ten odebrał mu Boeing 777-200LR. Lądujący A 340

Kokpit Airbusa A 340

Lądujący A 340 - 200 na Saint Martin

20

A350 XWB Airbus A350 jest rodziną samolotów pasażerskich, szerokokadłubowych, średniej wielkości dalekiego zasięgu, aktualnie znajdującą się w fazie projektowej. A350 powstał jako odpowiedź na konkurencyjne modele Boeinga 777 i zwłaszcza Boeing 787 Dreamliner. A350 będzie najprawdopodobniej również stanowić konkurencję dla innych modeli Airbusa takich jak A330 i A340, których zaprzestanie produkcji nie zostało ogłoszone. Wizualizacja Airbusa a 350

Wnętrze projektowanego A 350

21

A380 Arbus A380 (początkowo znany jako Airbus A3XX) potocznie nazwany SuperJumbo – dwupoziomowy, czterosilnikowy samolot pasażerski produkowany przez firmę Airbus. Dzięki temu, że górny pokład ciągnie się przez całą długość kadłuba, A380-800 mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853 przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej i jest największym samolotem pasażerskim świata, wyprzedzając pod względem powierzchni drugiego na liście Boeinga 747-400 (Jumbo Jeta) o 50%. Planowana wersja transportowa A380-800F jest jednym z największych samolotów tej klasy na świecie – ustępuje jedynie radzieckiej produkcji An-225 Mrija. Lądujący A 380 Emirates Airbus w malowaniu Air France Airbus A 380 w fabrycznym malowaniu

22

Lockheed, McDonnell Douglas i Ił 96 Lockheed L-1011 TriStar Lockheed L-1011 TriStar, był samolotem pasażerskim dalekiego zasięgu, produkowanym przez Lockheed Corporation mającym konkurować z samolotami takimi jak Boeing 747, czy McDonnell Douglas DC-10. Podobnie do DC-10, Tristar posiadał trzy silniki turboodrzutowe. W latach 1968 - 1984, Lockheed wyprodukował 250 samolotów TriStar. Samolot nie odniósł jednak wielkiego sukcesu, przez co po zakończeniu jego produkcji Lockheed wycofał się z sektora rynku odrzutowych samolotów komunikacyjnych. Samolot ma ok. 50 metrów długości oraz zabiera na pokład 220-240 pasażerów Lockheed Tristar Lockheed w malowaniu PSA Kołujący TriStar wyleasingowany* dla LOT-u

*Leasing – Wypożyczenie samolotu na określony czas

23

McDonnell Douglass DC-10 McDonnell Douglas DC-10 – trójsilnikowy samolot średniego i dalekiego zasięgu, produkowany przez firmę McDonnell Douglas. Porównywany do Airbusa A300, Boeinga 747 i Lockheed L-1011 TriStar. 386 DC-10 lata dla linii lotniczych, a 60 dla USAF jako latające cysterny. Samolot ten był pierwszym wspólnym dziełem po połączeniu się McDonnell Aircraft Corporation i Douglas Aircraft Company w jedną firmę, przeznaczonym na rynek cywilny. Powstał na zlecenie American Airlines, która zapragnęła posiadać samolot mniejszy od Boeinga 747, ale o podobnym zasięgu i mogącego startować z mniejszych lotnisk. Firma sprostała wymaganiom zleceniodawcy tworząc właśnie DC-10. Swój pierwszy lot DC-10 odbył 29 sierpnia 1970 r. i wszedł na rynek już rok później, tuż przed samolotem Lockheed L-1011 TriStar, który jest bardzo podobny pod względem parametrów. Pierwszymi odbiorcami byli United Airlines i American Airlines. Pierwsza wersja DC-10 seria 10 (zwana domestic) o zasięgu 6112 km. Seria 30 miała znacznie zwiększony zasięg 10010 km, a z maksymalnym załadunkiem. Natomiast seria 40 dysponowała zasięgiem 9265 km przy normalnym załadunku i 7520 km przy maksymalnym. Polskie Linie Lotnicze w latach 90’ w leasingu także posiadałoy taką maszynę. DC-10 US Air Force DC-10 w malowaniu LOT-u

24

McDonnell Douglass MD-11 McDonnell-Douglas MD-11 – trzysilnikowy szerokokadłubowiec średniego i dalekiego zasiegu. Był produkowany przez amerykańską firmę McDonnell-Douglas, a później przez Boeinga po wchłonięciu przez niego pierwszego producenta. Posiada dwa silniki zamontowane pod skrzydłami oraz jeden pod statecznikiem pionowym. Jest jednym z najbardziej zaufanych pasażerskich odrzutowców na świecie. Jest to wysoce zautomatyzowana i unowocześniona wersja, przestarzałego już DC-10. Posiada pewne ulepszenia: jest dłuższy, ma większą rozpiętość skrzydeł, posiada tzw. winglety (zagięcia końcówek skrzydeł), oraz nowe silniki. Projekt MD-11 rozpoczął się 30 grudnia 1986 roku. Swój pierwszy lot wykonał 10 stycznia 1990 roku. Pierwszą linią, która zamówiła MD-11 był fiński Finnair. Następnie amerykański FedEx, niemiecka Lufthansa Cargo, amerykański UPS oraz holenderski KLM. Ostatni MD-11 dostarczony został 22 lutego 2001 roku do Lufthansa Cargo. Ostatecznie sprzedanych zostało 200 sztuk. Obecnie MD-11 wypierane są przez Boeingi 777 oraz Airbusy A330/A340. Lądujący MD-11 na okęciu MD-11 Lufthansy Cargo

25

Ił 96 Rosyjski samolot pasażerski, zaprojektowany w biurze konstrukcyjnym Iliuszyna. Maszyna powstała na bazie Iła 86. Różnił się od Iła 96 tym, że miał nie miał wingletów* oraz miał inne silniki. Samolot został oblatany we wrześniu 1988 roku. 28 września 1988 roku, samolot wystartował po raz pierwszy pilotowany przez pilota S. G. Bliznuka. W 1993 roku wszedł do produkcji seryjnej. Przewóz pasażerów rozpoczął w lipcu 1993 roku. Jest jednym z nowocześniejszych samolotów rosyjskich. Ił-96-300 to szerokokadłubowy samolot przeznaczony do przewozu osób, bagażu i ładunku na trasach dalekiego zasięgu. W konstrukcji aerodynamicznej samolotu, podzespołów i systemów wykorzystano najnowsze rozwiązania techniczne zapewniające wysoki poziom bezpieczeństwa samolotu i gospodarki operacyjnej podczas jego pracy. Ił-96-300 zapewnia pasażerom wysoki poziom komfortu, spełnia międzynarodowe wymogi ekologiczne i może działać w dowolnym regionie świata. Kabina załogi samolotu, jej wyposażenie i wykończenie wykonane zostało w oparciu o najwyższe wymagania ergonomii, które obecnie zapewniają komfort niezbędny dla pilotów. Wszystkie informacje dotyczące działania systemów pokładowych, pilotowania i nawigacji są przedstawiane na sześciu kolorowych wyświetlaczach. Lądujący Ił-96 Aerofłotu

Iliuszyn na moskiewskim lotnisku – Domedoevo

*winglet – zagięcie na końcówce skrzydła. Zmniejsza ilośc spalanego paliwa oraz zwiększa nośnośc

26

27