2

3

Spis tre�ciJak korzysta� z podr�cznika ....................................................................... 7

I Budować swoją tożsamość 1. Narodowe symbole. Józef Wybicki Mazurek D�browskiego ................ 10 RADY DLA MÓWI�CYCH – Prezentacja multimedialna ....................... 13

2. Wymówi� g�osk�, zapisa� liter�. G�oska i�litera ..................................... 15

3. Adam Mickiewicz Inwokacja ................................................................ 18

4. Aby j�zyk gi�tki powiedzia� wszystko. Upodobnienia g�oskowe ........... 20

5. Na to trzeba po�o�y� nacisk. Akcent i�intonacja .................................... 22

RADY DLA MÓWI�CYCH – Sztuka recytacji ........................................ 24

Henryk Sienkiewicz Latarnik (zadania do lektury) ................................. 25k

RADY DLA PISZ�CYCH – Opis prze�y� ................................................ 27

6. �wiat si�ii rusza – wywiad z Ryszardem Kapu�ci�skim ........................... 30

„Wyjechani” to my – wywiad zy Katarzyn Kaweck ............................. 32

RADY DLA PISZ�CYCH – Wywiad ....................................................... 34

SPRAWD� SI�! Kazimierz Wierzy�ski Kufer ......................................... 36r

II Szukać drogowskazów 7. Biblia Stary Testament (fragment: Dziesit �� wa�nych s�ów) ................... 43

RADY DLA PISZ�CYCH – definicja s�ownikowa ................................... 46

8. Jan Pawe� II Przemówienie do m�odzie�� �y� (fragment) ............................ 48y

9. Jostein Gaarder �wiat Zofii (fragment) ................................................. 53i

RADY DLA MÓWI�CYCH – Przemówienie (mowa) .............................. 60

10. Od mistrza do arcymistrza. Wyraz podstawowy i�pochodny ................ 61y

11. Nancy Kleinbaum Stowarzyszenie Umar�ych Poetów� (fragment) .......... 65w

RADY DLA PISZ�CYCH – Opinia ......................................................... 69

12. Architekci s�owa. Jak s zbudowane wyrazy pochodne? ...................... 71

SPRAWD� SI�! Leszek Ko�akowski Charyzmatyczny przywódca charyzmatyczny nauczyciel .................................................................. 73l

Zbigniew Herbert Pan od przyrody ...................................................... 74y

III Nie ulegać złudzeniom 13. Biblia Stary Testament (fragment:t Wygnanie z Raju) ............................. 78

RADY DLA PISZ�CYCH – Przeprosiny .................................................. 83

14. Jan Parandowski Mitologia (fragment) ................................................. 85

15. W labiryntach s�ów. Skrótowce ............................................................ 89

4

16. Spider-man. Si�a z�� �ego na jednego�� (fragment komiksu) ........................ 92

17. Wiktor Pielewin He�m grozy�� (fragment) ............................................... 96y

RADY DLA PISZ�CYCH – Rozprawka .................................................. 102

18. Krótko i�najkrócej. Skróty ..................................................................... 103y

19. Anna Onichimowska Lot Komety (fragment) y ........................................ 105

RADY DLA PISZ�CYCH – Reklama ...................................................... 110

SPRAWD� SI�! Leopold Staff Kocha� i� traci�ii ....................................... 111�

IV Uwierzyć w miłość Biblia Nowy Testament (t �wi�ty Pawe� Hymn o mi�o�� �ci) ........................ 114

Wanda Markowska Mity Greków i Rzymian (fragment) ........................ 119

Kto mi�o�ci nie zna, ten �yje szcz��liwy? Typy zda� .............................. 123

William Szekspir Romeo i Julia (zadania do lektury) .............................. 126

RADY DLA PISZ�CYCH – Recenzja filmu lub spektaklu teatralnego ..... 131

Halina Po�wiatowska *** [Jestem Juli[[ �ii ] ................................................ 135

Adam Mickiewicz Niepewno�� ............................................................ 137�

Kocha, lubi, szanuje. Typy zda� wspó�rz�dnie z�o�onych ...................... 140

Boles�aw Le�mian *** [W malinowym chru�niaku�� ] ............................... 142

Gabriel Garcia Márquez Mi�o�� �� w� czasach zarazy (fragment) y ................ 145

Dziewczyna, któr kocha�... Zdanie podrz�dne przydawkowe .............. 156

SPRAWD� SI�! Cyprian Norwid W Weronie ........................................ 158

V Pilnować zgody Aleksander Fredro Zemsta (zadania do lektury) .................................... 162

RADY DLA PISZ�CYCH – Charakterystyka porównawcza postaci ........ 166

SPOTKANIA ZE SZTUK� – Pieter Bruegel� Wie�a Babel�� l ......................... 170

Tadeusz Ró�ewicz List do ludo�erców .................................................. 173w

RADY DLA PISZ�CYCH – List otwarty ................................................. 175

Przeczyta�em, �e... Zdanie podrz�dne dope�nieniowe .......................... 176

Wis�awa Szymborska Nienawi��ii (fragment) ......................................... 178�

Ryszard Kapu�ci�ski Spotkanie z Innym jako wyzwanie XXI wieku(fragment) ........................................................................................... 181

Piotr Stasiak Cz�owiek z�� ekranu (fragment) .......................................... 186

RADY DLA PISZ�CYCH – Artyku� problemowy ................................... 190

SPRAWD� SI�! Robert Escarpit Antybabel (fragment) ......................... 191l

5

VI Oceniać sprawiedliwie Biblia Nowy Testament (t Przypowie�� o� synu marnotrawnym) .............. 198

RADY DLA MÓWI�CYCH – Sztuka dyskutowania ............................... 201

SPOTKANIA ZE SZTUK� – Rembrandt van Rijn� Powrót synamarnotrawnego .................................................................................. 202

RADY DLA PISZ�CYCH – Opis obrazu ................................................. 204

Biblia Nowy Testament (t Ewangelia wg �w. Mateusza – fragment) ........ 206

Zbigniew Herbert Domys�y na temat Barabasza� ................................... 207

John Steinbeck Na wschód od Edenu (fragment) ................................. 209

Aby pozby� si� poczucia winy... Zdanie podrz�dne okolicznikowe ........ 214

Czes�aw Mi�osz Który skrzywdzi�e�� � ...................................................... 218�

SPRAWD� SI�! Leszek Ko�akowski O sprawiedliwo�ci .......................... 223i

VII Cenić wolność Adam Mickiewicz Reduta Ordona ........................................................ 228

Karolina Lanckoro�ska Wspomnienia wojenne (fragment) ................... 237

RADY DLA PISZ�CYCH – Opis sytuacji ................................................ 242

Atakujcy i�atakowani. Imies�ów przymiotnikowy ................................ 244y

Arkady Fiedler Dywizjon 303 (zadania do lektury) ................................ 246

Miron Bia�oszewski Pami�i tnik z powstania warszawskiego(fragmenty) ......................................................................................... 248

Antoni S�onimski Elegia miasteczek �ydowskich� ................................... 255

SPRAWD� SI�! Roma Ligocka Dziewczynka w czerwonym p�aszczyku��(fragment) ........................................................................................... 259

VIII Nie tracić nadziei Jan Kochanowski Treny (V, VII, VIII) ...................................................... 265y

RADY DLA PISZ�CYCH – Kondolencje ................................................ 269

Marian Hemar Ostatni tren (fragment) ................................................. 270

Eric-Emmanuel Schmitt Oskar i pani Ró�a�� (fragment) ........................... 278

Majc lat dziesi��, prze�ywszy lat sto... Imies�ów przys�ówkowy .......... 285y

Jan Twardowski �pieszmy si�� � ............................................................... 289

SPRAWD� SI�! W�adys�aw Broniewski Listy do córki (fragmenty) ........ 291i

W�adys�aw Broniewski Obietnica ......................................................... 293

6

IX Rozwinąć skrzydła SPOTKANIA ZE SZTUK� – Pieter Bruegel� Pejza� z� upadkiem Ikara ....... 296

Jaros�aw Iwaszkiewicz Ikarr ................................................................... 298

Tadeusz Ró�ewicz Prawa i obowi�ii zki ................................................... 304i

RADY DLA MÓWI�CYCH – Prezentacja .............................................. 306

Edward Stachura ycie to nie teatr r ....................................................... 307

Paulo Coelho Alchemik (fragment) ....................................................... 311k

Od s�owa do legendy. Tre�� i�zakres wyrazu ......................................... 317

Ursula K. Le Guin Czarnoksi��ii nik z�� Archipelagu (zadania do lektury) ... 319

SPRAWD� SI�! Richard Bach Mewa (fragment) ................................... 323

O� czasu ..................................................................................................... 329

Indeks poj�� literackich i kulturowych ......................................................... 330

Indeks poj�� j�zykowych ............................................................................. 332

Indeks zamieszczonych i opracowanych tekstów literackich ........................ 333

ród�a ilustracji ........................................................................................... 334

✒

18 BUDOWA� SWOJ� TO�SAMO��

S�owa, które �cz pokolenia3APOSTROFA to bezpoA �redni, uroczysty zwrot do adresata w utworze literackim.Pe�niejsz i bardziej rozwini�t form apostrofy jest INWOKACJA. Zawiera ona zazwyczaj pro�b� autora o inspiracj�, natchnienie, skierowan do istoty nadprzyrodzonej (Boga, muzy). Przeczytaj uwa�nie Inwokacj�jj z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza i zastanów si�,dlaczego jest ona tak istotna dla Polaków.

Adam Mickiewicz

Inwokacja1 Litwo! Ojczyzno moja! ty jeste� jak zdrowie.

Ile ci� trzeba ceni�, ten tylko si� dowie,Kto ci� straci�. Dzi� pi�kno�� tw w ca �ej ozdobieWidz� i opisuj�, bo t�skni� po tobie1.

Panno �wi�ta, co jasnej bronisz Cz�stochowyI w Ostrej �wiecisz Bramie! Ty, co gród zamkowyNowogródzki2 ochraniasz z jego wiernym ludem!Jak mnie dziecko do zdrowia powróci�a� cudem3

(Gdy od p�aczcej matki pod Twoj �4 opiek�10 O arowany, martw podnios �em powiek�

I zaraz mog�em pieszo do Twych �wity proguI�� za wrócone �ycie podzi�kowa� Bogu),Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny �ono.Tymczasem przeno� moj�5 dusz� ut�sknionDo tych pagórków le�nych, do tych �k zielonych,Szeroko nad b��kitnym Niemnem6 rozcignionych;

1 t�skni� po tobie – t�skni� za tob.2 Przywo�ane zosta�y s�ynce cudami obrazy: Matki Boskiej Cz�stochowskiej, Matki Boskiej Ostrobramskiej

(z Wilna), Matki Boskiej Nowogródzkiej.3 Wspomnienie wypadku z dzieci�stwa (po wypadni�ciu z okna przysz�y poeta ci��ko chorowa�).4 twoj� – twoj5 moj� – moj.6 Niemen – rzeka p�ynca na terenie dzisiejszej Litwy i Bia�orusi.

� Obraz Matki BoskiejOstrobramskiej

Zacytuj fragment Inwokacji odnoszcy si� do tego obrazu.

19S�owa, które �cz pokolenia

Do tych pól malowanych zbo�em rozmaitem,Wyz�acanych pszenic, posrebrzanych �ytem;Gdzie bursztynowy �wierzop1, gryka2 jak �nieg bia�a,

20 Gdzie panieskim rumiecem dzi�cielina3 pa�a,A wszystko przepasane, jakby wst�g, miedz Zielon, na niej z rzadka ciche grusze siedz .

PO NITCE DO K��KK BKA?GDZIE SZUKA� MUZY?

1. Wska� w powy�szej inwokacji adresata i przedstaw zawarte w niej pro�by.

2. Okre�l, kim mo�e by� osoba mówica w Inwokacji. Zacytuj s�owa potwierdzajcetwoje przypuszczenia.

KRAJ LAT DZIECINNYCH

3. Przytocz porównanie, które jest nawizaniem do fraszki Jana KochanowskiegoNa zdrowie. Powiedz, jakie warto�ci zosta�y poprzez to nawizanie przypisaneojczy�nie.

4. Przedstaw stosunek osoby mówicej do „kraju lat dziecinnych”. Nazwij uczucia towarzyszce jej wspomnieniom.

5. Skorzystaj ze s�ownika j�zyka polskiego i wyja�nij znaczenie s�ów: arkadia,nostalgia, idealizacja. U�ó� z nimi zdania odnoszce si� do tre�ci Inwokacji.

KRAJOBRAZ S�OWAMI MALOWANY

6. Wymie� elementy krajobrazu, które opisuje osoba mówica. Okre�l, jakie barwy dominuj w poetyckim obrazie. Podaj przyk�ady �rodków poetyckich s�u�cych uplastycznieniu opisu.

7. Spróbuj namalowa� krajobraz nadnieme�ski, kierujc si� wskazówkamiz Inwokacji. Postaraj si� odda� bogactwo kolorów tej krainy.

ODCIENIE MOWY

8. Sprawd�, gdzie i w którym roku ukaza�o si� pierwsze wydanie Pana Tadeusza. Zapisz te informacje i przeczytaj je g�o�no. Wska� wyrazy, w których kilka spó�g�osek ssiaduje ze sob. Zaobserwuj, w jaki sposób s one wymawiane.

9. W tek�cie Inwokacji wskai � wyrazy, które wymawiamy inaczej ni� zapisujemy.

10. W wyrazach czterech pocztkowych wersów zaznacz sylaby wymawiane mocniej ni� inne. Powiedz, które to sylaby, liczc od ko�ca wyrazu.

1 �wierzop – chwast kwitncy na �ó�to.2 gryka – kwitnca na bia�o ro�lina, z której nasion produkuje si� kasz�.3 dzi�cielina – koniczyna.

3

NAUKA O J�ZYKU20

Nauka o j�zykuUpodobnienia g�oskowe4

Aby j�zyk gi�tki powiedzia� wszystkoUpodobnienia g�oskowe s przyczyn ró�nic mi�dzy wymow a pisowni wyrazów, np. mówimy [�a�� fkaff ], [proźba], a piszemy �a�� wkaww , prośbaśś . W przesz�o�ci w tych wyrazachi wielu innych zasz�o zjawisko upodobnienia brzmieniowego ssiadujcych ze sobg�osek.

Rodzaje upodobnie�: ● ze wzgl�du na d�wi�czno�� wyró�niamy:

● ze wzgl�du na kierunek zmian mówimy o upodobnieniach:

Upodobnienia g�oskowe 21

● ze wzgl�du na miejsce ich powstawania wyró�niamy upodobnienia:

Inne zjawiska fonetyczne, czyli zwizane ze stron d�wi�kow j�zyka, to:

● zanik d�wi�czno�ci na ko�cu wyrazu zgodnie z zasad, �e spó�g�oski d�wi�cznemajce swoje bezd�wi�czne odpowiedniki na ko�cu pojedynczych wyrazów swymawiane bezd�wi�cznie, np. cud [cut], próg [prók];

● uproszczenia grup spó�g�oskowych polegajce na zmianie kilku spó�g�osek na innlub pomini�ciu której� spó�g�oski (w wymowie szybkiej i mniej starannej), np. sześćset[sześset, szejse et], cz�stochowski [i cz�stochoski].

OJCZYZNA JAK ZDROWIE

1. Przeczytaj podane przys�owie. Wska� przyk�ady wyrazów, w których takie same grupy g�osek zapisane s inaczej. Spróbuj wyja�ni� t� ró�nic�.

Najlepszy przyjaciel – matka, najlepszy kraj – ojczyzna.

2. W podanym zdaniu wska� wyraz, w którym wyst�puje ud�wi�cznienie jednej z g�osek. Zwró� uwag� na zapis tego s�owa.

Cho�by w cudzym kraju pada� deszcz z�ota i srebra, cho�by we w�asnymdeszcz sztyletów i w�óczni – we w�asnym b�dzie lepiej.

4

Świat na scenie Z dziejów teatru europejskiego

Europejska sztuka sceniczna wywodzi się

ze starożytnej Grecji. W czasie dorocznych

świąt ku czci boga Dionizosa odbywał się

obrzędowy konkurs teatralny, do którego

stawali najwybitniejsi dramaturdzy:

Ajschylos, Sofokles i Eurypides.

Teatr greckiW teatrze greckim widzowie

siedzieli na kamiennych ławach.

Półkoliste amfi teatry budowano

na zboczach gór, co gwarantowało

dobrą akustykę. Niektóre teatry

mogły pomieścić nawet kilka

tysięcy osób.

Chór, któremu przewodził koryfeusz, występował na

kolistym placu zwanym orchestrą – znajdującym się w centrum

amfi teatru. Członkowie chóru

tańczyli i wykonywali podniosłe

pieśni przy akompaniamencie

instrumentów.

Pieśniom chóru towarzyszyły

popisy aktorów, którzy występo-

wali w jaskrawych strojach,

na wysokich koturnach, z twarza-

mi ukrytymi pod maskami.

Teatr średniowiecznyW epoce średniowiecza teatr

wyłonił się z misteriów, czyli

widowisk towarzyszących

obrzędom religijnym.

Stanowiły one część liturgii

świąt chrześcijańskich: Bożego

Narodzenia i Wielkanocy.

Z czasem przedstawienia

przeniesiono poza obręb

świątyni. Odbywały się na scenie

symultanicznej złożonej

z mansjonów, czyli ustawionych

obok siebie elementów dekoracji

wyobrażających kolejne

miejsca akcji, między którymi

przemieszczali się aktorzy.

Komedia dell’ artePowstała w XVI w. włoska

commedia dell’arte czerpała

z tradycji antycznych mimów

i popisów średniowiecznych

błaznów. Opierała się głównie

na improwizacji. Aktorzy,

realizując ogólny zarys scenariusza,

wymyślali na scenie dialogi,

a także popisywali się akrobacją

i sztuczkami zręcznościowymi.

orchestra

Grecka maska tragiczna i maska

komiczna

Charakterystyczne postacie komedii

dell’arte: Arlekin i Kolombina

Misterium pasyjne w Kalwarii

Zebrzydowskiej

Teatr dworskiW XVII i XVIII w. na dworach

królewskich i magnackich po-

wstało wiele prywatnych scen

teatralnych. Reformie

gry aktorskiej towarzyszyło

wprowadzenie teatralnych

nowości, m.in. sceny pudeł-

kowej, bogatych, dających się

zmieniać dekoracji, kurtyny,

sztucznego oświetlenia

i bocznych kulis. Widzowie

zasiadali w lożach, aby

oglądać okazałe przedstawie-

nia operowe i baletowe.

Teatr narodowyPolska scena narodowa powstała

w 1765 r. z inicjatywy króla Stanisława

Augusta Poniatowskiego. Powołał

on do istnienia grający w języku

polskim zawodowy teatr o nazwie

„Aktorowie Narodowi Jego

Królewskiej Mości”, który składał

się z utalentowanych ochotników

pochodzących z różnych grup

społecznych.

Mianem „ojca sceny polskiej”

określany jest Wojciech Bogusławski (1757–1829) – reżyser, aktor

i dramaturg, długoletni dyrektor

Teatru Narodowego, założyciel

pierwszej szkoły aktorskiej, autor

granej do dziś sztuki Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale.

proscenium

parodos

theatron

Sztuka Moliera pt. Chory z urojenia na scenie w Wersalu

Starożytny amfiteatr

w Taorminie na Sycylii

Wnętrze teatru elżbietańskiego

Scena z przedstawienia Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale

skene

Teatr elżbietańskiScena teatru elżbietańskiego zwana była „podwórzową”.

Sztuki wystawiano na we-

wnętrznym dziedzińcu budynku

teatralnego, na obszernym

podeście zwanym „fartuchem”.

Widzowie oglądali przedstawie-

nia na stojąco lub zasiadali

w lożach piętrowej galerii.

UWIERZY� W MI�O��

Sprawd� si�!

158

Rozum czy serce?Cyprian Norwid

W WeronieINad Kapuletich i Montekich domem,Sp�ukane deszczem, poruszone gromem,�agodne oko b��kitu –

IIPatrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów,Na rozwalone bramy do ogrodów,I gwiazd� zrzuca ze szczytu –

IIICyprysy mówi, �e to dla Julietty,�e dla Romea, ta �za znad planetySpada – i groby przecieka;

IVA ludzie mówi, i mówi uczenie,�e to nie �zy s, ale �e kamienie,I – �e nikt na nie nie czeka!

1. Utwór nawizuje do tragedii Williama Szekspira przeza) wskazanie czasu akcji.b) przywo�anie imion i nazwisk bohaterów.c) streszczenie historii Romea i Julii.d) opowiedzenie dalszych dziejów tragicznych kochanków.

159Sprawd� si�!

2. Wska� zwrotki, które maj charakter opisowy i te, które s re� eksyjne.�

3. Wymie� wszystkie elementy opisywanego krajobrazu.

4. W zdaniu pojedynczym rozwini�tym opisz nastrój przedstawionegow wierszu pejza�u.

5. Podaj przyk�ad uosobienia zastosowanego w utworze.

6. agodne oko b��kitu toa) metafora, która mo�e odnosi� si� do Boga lub sfer nieba.b) porównanie ksi��yca do oka przygldajcego si� tragedii. c) epitet zwracajcy uwag� na czas przedstawianych zdarze�.d) hiperbola podkre�lajca pot�g� uczucia.

7. W ludowych podaniach gwiazdy spadajce z nieba to �zy anio�ów. Napisz,jak przeno�ni� gwiazdy zrzucane ze szczytu zde� niowa� �by naukowiec.

8. Przekonanie, �e pami�� o wielkiej mi�o�ci kochanków trwa i jest silniejszaod �mierci wyra�aj w wierszua) ludzie. b) anio�y. c) cyprysy. d) ruiny.

1 czytaj: kaspar dawid fridrich.

� Caspar David Friedrich1 Ruiny Eldeny, 1825 r.y

174 PILNOWA� ZGODY

PO NITCE DO K��KK BKA?CORAZ WI�CEJ WKO�O LUDZI, O�CZ�OWIEKA CORAZ TRUDNIEJ…

1. Wiersz Ró�ewicza ma charakter wezwania skierowanego do konkretnejosoby lub grupy ludzi. Zacytuj s�owa, którymi podmiot liryczny zwraca si�bezpo�rednio do adresata. Co jest niezwyk�ego w tym sformu�owaniu?Wyja�nij, kto mo�e by� adresatem jego wypowiedzi.

2. „Patrze� wilkiem”, „zgrzyta� z�bami…”. Obja�nij znaczenie u�ytych w utworze frazeologizmów i dopisz do nich zwizki wyrazowe o przeciwnym znaczeniu.

3. Zapisz de� nicj� � wyrazu ludo�erca, podaj dos�owne i przeno�ne znaczenie tegos�owa. Scharakteryzuj krótko wspó�czesnego cz�owieka, którego nazwa�by�ludo�erc.

4. Stwórz portret wspó�czesnego ludo�ercy w formie kola�u ze zdj�� prasowych.

5. Wiersz powsta� w roku 1957, w czasach kiedy pocigi by�y niemo�liwiezat�oczone, a w sklepach wszystkiego brakowa�o. Oce�, czy w realiachXXI wieku utwór Ró�ewicza pozostaje aktualny. Doko�cz zdania:• Uwa�am, �e...• Wiersz mówi o tym, co...• Zastanawiam si� nad tym, czy...• Z niepokojem my�l� o tym, �e...Zaobserwuj, o czym informuj dodane przez ciebie fragmenty wypowiedze�.Zwró� uwag� na spójniki wprowadzajce zdania podrz�dne.

CZYTA� MI�DZY WERSAMI

6. Przeprowad� eksperyment: wstaw w odpowiednie miejsca wiersza znakiinterpunkcyjne. Porównaj „swoj” wersj� utworu z propozycjami kole�anek i kolegów. Na tej podstawie doko�cz wniosek: Brak znaków interpunkcyjnych w wierszu pozwala (nie pozwala) na...

7. Przeczytaj raz jeszcze ostatni zwrotk� wiersza. Zwró� uwag� na wyrazy zapisane wielk liter. Podaj pokrewne do nich rzeczowniki nazywajce warto�ci. Wykorzystaj swoj prac� i sformu�uj interpretacj� zako�czenia wiersza.

8. Zwró� uwag� na wersy sk�adajce si� tylko z jednego s�owa. Wyja�nij, dlaczegopoeta zdecydowa� si� na taki zabieg.

POETYCKA MANIFESTACJA

9. Powiedz, czym ró�ni si� rozkaz (nakaz) od pro�by. Którym z tych s�ówokre�li�by� przes�anie utworu Tadeusza Ró�ewicza? Wyja�nij swoje stanowisko.

10. Potraktuj wiersz jako poetyck manifestacj�. Okre�l, przeciw czemuprotestuje poeta i jakie s jego postulaty. Sformu�uj je w postaci napisów na transparentach. Mo�esz wykorzysta� fragmenty tekstu.

�

175Cz�owiek cz�owiekowi wilkiem...

11. Wys�uchaj znanej piosenki Czes�awa Niemena pod tytu�em Dziwny jest ten�wiat. Co powinien zrobi� cz�owiek �yjcy w takim „dziwnym” �wiecie? Z którymi s�owami wiersza Ró�ewicza koresponduj s�owa piosenki?

12. List otwarty to tekst o� cjalny, podany do publicznej wiadomo�ci, np. przez opublikowanie w�prasie czy Internecie. Zawiera zazwyczaj rodzaj wezwania skierowanego przez jednostk� czy grup� ludzi do osób publicznych, instytucji pa�stwowych czy ogó�u spo�ecze�stwa w�celu zwrócenia ich uwagi na wa�nyproblem wymagajcy rozwizania. Napisz list otwarty do m�odych ludzizawierajcy apel o przeciwstawianie si� przemocy i agresji. Skorzystaj z podanych rad.

RADY DLA PISZ�CYCH✒LIST OTWARTY

po

30