Rzeki Ameryki Pn i Pd
-
Upload
tomek-cichorek -
Category
Documents
-
view
305 -
download
8
Transcript of Rzeki Ameryki Pn i Pd
AMERYKA PÓŁNOCNA:
Missisipi (USA)
Długość: 3778 km, Pow.dorzecza 3,2 mln km2
Źródło: jezioro Itasca (Minnesota), Ujście: deltą do Zatoki Meksykańskiej
Dopływy: Tennessee(L),Ohio(L), Minnesota(P), Missouri(P),Arkansas(P),Red
Średni przepływ: 12 743 m3/s
Miasta/Porty: Minneapolis, St.Paul, Davenport, St. Louis, Memphis, Baton Rouge, Nowy Orlean
Znaczenie: Dolina Missisipi jest bardzo żyzna. Jest najlepszym wodnym śródlądowym połączeniem północy i południa USA, Ważny szlak żeglugi śródlądowej (żeglowna na odcinku ok. 3000 km). Posiada połączenia z Wielkimi Jeziorami przez system kanałów i skanalizowanych rzek. Wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w górnym biegu.
Inne: Katastrofalne powodzie wskutek złej gospodarki człowieka obszarów leśnych i stepowych.
Missouri (USA)
Długość: 3767 km Pow.dorzecza: 1,37 mln km2
Źródło: Three Forks (Montana) Ujście: Rzeka Missisipi (w pobliżu St. Louis)
Dopływy: Yellowstone, Cheyenne, Platte, Kansas, Milk, Dakota.
Miasta/Porty: Sioux City, Omaha, Kansas City, Jefferson Sity, St. Louis.
Znaczenie: Okresowo żeglowna, wykorzystywana do nawadniania i produkcji energii elektrycznej. Liczne zbiorniki zaporowe, największe: Fort Peck, Garrison, Oahe, Fort Randall.
Średni przepływ: 9-10 tys m3/s
Inne: Liczne Wodospady
Ohio (USA)
Długość: 1579 km Pow.dorzecza: 528 000 km2
Źródło: zbieg rzek Allegheny i Monongahela w centrum miasta Pittsburgh w stanie Pensylwania (Góry Apallachy) Ujście: Missisipi w Cairo w stanie Illinois.
Dopływy: Muskingum, Hocking, Scioto, Miami, Kanawha, Big Sandy, Kentucky, Green, Tennessee, Blue, Wabash.
Miasta/Porty: Pittsburgh, Louisville, Cincinnati.
Znaczenie: Wykorzystywana do transportu węgla kamiennego, ropy i stali.
Inne: W górnym odcinku przepływa u podnóży Appalachów. Wodospady koło Louisville.
Rio Grando (USA/Meksyk)
Długość: 2896 km Pow.dorzecza: 440 000 km2
Źródło: Góry Skaliste (Kolorado) Ujście: Zatoka Meksykańska
Dopływy: Pecos
Miasta/Porty: Albuquerque, El Paso, Ciudad Juárez, Nuevo Laredo i Matamoros.
Znaczenie: Wykorzystywana do nawadniania i produkcji energii elektrycznej (zbiorniki Elephant Butte i Falkon).
Inne: W środkowym i dolnym biegu tworzy granicę między USA i Meksykiem.
Jukon (Kanada/Alaska[USA])
Długość: 3185 km, Pow.dorzecza: 840 000 km2
Źródło: Lodowiec Llewellyn (Kolumbia Brytyjska)
Ujście: deltą do zatoki Norton Sound (Morze Beringa)
Dopływy: White, Tanana (lewe), Porcupine, Koyukuk (prawe).
Miasta/Porty: Whitehorse, Dawson City.
Znaczenie: Zamarza na 8 miesięcy. Żeglowna niemal na całej długości, do miasta Whitehorse.
Inne: największa rzeka w północno-zachodniej Ameryce Północnej (Kanada/Alaska), Jukon był używany jako główna droga transportu w czasach gorączki złota nad Klondike trwającej w latach 1896-1903
Św Warzyńca (Kanada/USA)
Długość: 1200 km2 (od wypływu z jeziora ontario), 3058 km (od najbardziej oddalonego punktu zlewiska) Pow.dorzecza: 1,5 mln km2
Źródło: Ontario
Ujście: estuarium do Zatoki Świętego Wawrzyńca (Ocean Atlantycki)
Średni Przepływ: 8892 m3/s
Dopływy: Richelieu, Ottawa, Saguenay.
Miasta/Porty: Kingston, Montreal, Laval, Trois-Rivières, Quebec i Lévis.
Znaczenie:Jest częścią Drogi Wodnej Świętego Wawrzyńca pozwalającej na żeglugę pomiędzy Oceanem Atlantyckim a Wielkimi Jeziorami. Rzeka Świętego Wawrzyńca jest w znacznym stopniu zagospodarowana, wybudowano na niej wiele śluz, zapór i elektrowni wodnych.
Inne: W górnym biegu wyznacza granicę Kanady z USA.
Arkansas (USA)
Długość: 2334 km Pow.dorzecza: 505 000 km2
Źródło: Góry Skaliste Ujście: Missisipi (Napoleon)
Dopływy: Fontanna, Pawnee, River, Neosho, Cimarron, Canadian River
Miasta/Porty: Wichita, Tulsa, Little Rock, Pueblo
Znaczenie: Arkansas jest żeglowna na odcinku 800 km. Silnie rozwiniętę wędkarstwo pstrąga. Rzeką Arkansas spławia się dużo drewna na barkach.
McKenzie (Kanada)
Długość: 4241 km Pow.dorzecza: 1,76 mln km2
Źródło: Mackenzie powstaje z połączenia rzek Peace i Athabaska i przed połączeniem z Wielkim Jeziorem Niewolniczym nosi nazwę Rzeka Niewolnicza
Ujście: deltą do Zatoki Mackenzie, do Morza Beauforta
Dopływy: Liard, Peel, Wielka Rzeka Niedźwiedzia
Miasta/Porty: Fort Simpson i Fort Providence.
Przepływ: 10 700 m3/s
Znaczenie: Rzeka jest żeglowna na odcinku 2000 km przez około 5 miesięcy (od maja do września). Zimą można podróżować po zamarzniętym lodzie. Zamarza w październiku i lód na rzece rozpada się w maju. Podczas zimowych miesięcy, odcinki rzeki są wykorzystywane jako drogi lodowe. W okresach żeglowności intensywnie wykorzystywana przez barki siecią intermodalną z Morzem Arktycznym.
Inne: W skład systemu rzeki Mackenzie wchodzą jeziora: Jezioro Athabaska, Wielkie Jezioro Niewolnicze i Wielkie Jezioro Niedźwiedzie.
AMERYKA POŁUDNIOWA:
Amazonka (Brazylia/Peru/Kolumbia)
Długość: 7004 km Pow.dorzecza: 7,2 mln km²
Źródło: znajdują się w peruwiańskich Andach na wysokości 5190 m n.p.m.,
Ujście: rozległa delta do Atlantyku z licznymi, oddzielonymi od siebie ramionami (ok. 200 odnóg)
Dopływy: Ukajali, Juruá, Purus, Madeira, Tapajós, Xingu, Tocantins (P), Napo, Putumayo / Içá, Caquetá / Japurá, Rio Negro (L)
Przepływ: 120 000 m³/s
Miasta/Porty: Iquitos, Manaus, Óbidos, Santarém, Belém, Macapá
Znaczenie: Amazonka jest rzeką żeglowną na długości 4300 km i jest główną drogą komunikacyjną w tej części kontynentu. Statki do wyporności 5 tys. BRT (Bruttoregistertonnen, czyli tony rejestrowe brutto) docierają aż do Manaus, o wyporności do 3 tys. BRT nawet do peruwiańskiego Iquitos. W Amazonce żyją m.in.: delfiny, manaty, żółwie skórzaste, krokodyle, aligatory, kajmany oraz ok. 2 tys. gatunków ryb z największą rybą słodkowodną - arapaimą, rybą dwudyszną - prapłaźcem, węgorzem elektrycznym oraz piraniami. W jej wodach lub nad nimi przebywa wąż anakonda, dochodzący do 12 m długości.
Inne: Przy ujściu rzeka ma prawie 80 km szerokości. Duże masy słodkiej wody powodują wysładzanie wody oceanicznej w odległości do 400 km od ujścia.
Parana (Brazylia/Paragwaj/Argentyna)
Długość: 4380 km Pow.dorzecza: 3,1 mln km².
Źródło: Powstaje z połączenia rzek Rio Grande i Paranaiba, które zbierają wody z południowo-wschodniej części Wyżyny Brazylijskiej
Ujście: uchodzi do Oceanu Atlantyckiego w postaci estuarium La Plata. Posiada ujście typu "lejkowe".
Dopływy: Tiete, Iguaçu, Urugwaj (L), Paragwaj (P)
Miasta/Porty: Três Lagoas, Guaíra, Foz do Iguaçu (Brazylia), Ciudad del Este, Encarnación (Paragwaj), Posadas, Corrientes, Santa Fe, Parana i Rosario (Argentyna).
Znaczenie: Na Paranie znajduje się jedna z największych na świecie elektrowni wodnych przy tamie Itaipu wykorzystująca spadek wody na części wodospadów Iguaçu.
Inne: Wykorzystywana do transportu paliw i płodów rolnych oraz nawadniania.
Colorado (Argentyna)
Długość: 923 km Pow.dorzecza: ponad 34 tys. km2.
Źródło: wschodnie stoki Andów (powstała z połączenia andyjskich rzek Grande i Barrancas) Ujście: deltą do Zatoki Białej, Ocean Atlantycki.
Dopływy: Jedynym dopływem jest rzeka Saldo (Curacó).
Miasta/Porty: Colonia 25 de Mayo, Pedro Luro.
Znaczenie: Rzeka jest żeglowna w dolnym biegu, Wodę rzeki rozprowadza się kanałami do nieraz bardzo odległych terenów rolniczych i wykorzystuje do irygacji.
Inne: Colorado stanowi granicę między argentyńskimi prowincjami Río Negro i La Pampa.
Sao Francisco (Brazylia)
Długość: 2896 km Pow.dorzecza: 581 tys. km²
Źródło: w górach Serra do Canastra Ujście: Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego
Dopływy: Corrente, Grande, Paracatu, Rio das Velhas.
Miasta/Porty: Pirapora, Piranhas, Juázeiro.
Znaczenie: Wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej (zapory Três Marias, Itaparica, Sobradinho), żeglugi i nawadniania.
Inne: Na rzece występują liczne progi wodne i wodospady – najwyższy z nich to Paolo Alfonso. Mimo tego jest żeglowna na kilku odcinkach.
Orinoko (Wenezuela/ Kolumbia)
Długość: 2 160 km Pow.dorzecza: 960 000 km²
Źródło: Źródła na zachodnich stokach Sierra Parima (góry płd. Wenezueli) Ujście: deltą do Atlantyku naprzeciw Trynidadu
Dopływy: Río Caroní, Mavaca, Apuré, Vichada, Meta, Guárico, Arauca.
Miasta/Porty: Ciudad Guayana, Ciudad Bolívar.
Znaczenie: Wykorzystywana do żeglugi. W dorzeczu wydobycie rud żelaza, ropy naftowej i boksytów.
Inne: Środkowa część wylewa w porze deszczowej tworząc jedne z największych bagien na świecie i zróżnicowanych ekoregionów na Ziemi - Llanos. W porze deszczowej Orinoko przelewa się poprzez rzeki Casiquiare i Rio Negro do Amazonki.Na wyżynnych terenach dorzecza spotyka się zerodowane wzgórza - tepui. Z jednego z nich spada najwyższy wodospad na świecie Salto del Angel.