RYS HISTORYCZNY MIASTA

OSIEK

Pierwsze wzmianki o miejscowości Osiek sięgają czasów panowania Bolesława Chrobrego. Władca w 1020 r. przekazał Ossziekowi klasztorowi benedyktynów na Świętym Krzyżu. W roku 1253 w źródłach zapisano Ossek jako dzisiejszy Osiek. Osada była wówczas grodem książęcym posiadającym przywileje targowe. W 1270 r. osada została odstąpiona Bolesławowi Wstydliwemu przez opata jasnogórskiego.

Mieszkańcy Osieka wykorzystywali bardzo sprzyjające położenie osady, znajdujące się na trakcie z Krakowa do Sandomierza, Lublina i na Litwę. Będąc w drodze do stolicy zatrzymywali się tutaj książęta piastowscy. Stąd wniosek, że musiał tutaj stać zamek lub warownia. W Osieku wydanych zostało również kilka przywilejów. Przykładowo Bolesław Wstydliwy podpisał tutaj przywileje w 1253, 1262, 1264, 1268, 1269. Kazimierz Wielki przebudował zamek i podobno bywał w nim dość często.

Osiek został spustoszony po bitwie pod Goźlicami przez Tatarów i Rusinów. Mieszkańcy jednak odbudowali wieś, a w 1430 r. król Władysław Jagiełło potwierdził istnienie ośrodka miejskiego, nadał również Osiekowi cotygodniowe targi w środy oraz dwa jarmarki na św. Piotra w Okowach (1 sierpień), oraz św. Gawła (16 października)

Za czasów panowania Władysława Warneńczyka Osiek należał do Dersława z Rytwian, wojewody sandomierskiego. Z kolei w 1525 r. miastem zarządzał faktor królewski Jan Gotowski. Następnie stał się własnością familii Strzyżowskich, panów na Strzyżowie i Czudźcu. Nie jest wyjaśnione jak Osiek znalazł się w rękach szlacheckich. Możliwe, iż został wykupiony lub nadany. W ciągu pierwszej połowy XVI w. miasta zmieniało kilkakrotnie właścicieli, żeby w 1551 r. znów trafić do dziedziców Strzyżowskich

Po niepokojach najazdów tatarskich Osiek rozkwitał gospodarczo oraz kulturalnie. Największy okres rozwoju przypadł na przełom XVI i XVII w. Wówczas miasto liczyło 1000 mieszkańców. W obrębie miasteczka rozwijał się handel, rzemiosło, garncarstwo, szewstwo, tkactwo oraz bartnictwo. Rejestr podatkowy oraz lustracja z 1564 r. wymieniają w Osieku 19 piekarzy, 8 rzeźników, 4 kowali, garncarzy i szewców, 3 tkaczy, 2 krawców i kuśnierzy, ślusarza, łaziebnika i kilku rybaków oraz młynarzy. W Osieku w drugiej połowie XVII w. stało ok. 60 domów. Miasteczko

jednakże cały czas się rozbudowywało i pod koniec wieku XVIII jego zabudowa wynosiła ponad 100 budynków, a w latach 20-tych XIX w. dochodziło do 150. Po upadku powstania listopadowego ekonomia królewska została przekształcona na majorat. Osiek z przyległościami oddano na własność rosyjskiemu generałowi Wasilowi Pogodinowi, a następnie w czasie reformy administracyjnej w 1869 r. zabrano Osiekowi prawa miejskie. Jednocześnie w roku tym Osiek został siedzibą gminy. W jej skład wchodziły: Pliskowola, Strzegom, Bukowa, Lipnik, Kąty, Długołęka, Matiaszów, Szwagrów, Niekurza, Tursko Wielkie, Trzcianka oraz Wiązownica.

Pod koniec XIX w. na terenie miasta Osiek dziedzic posiadał 28 morgów ziemi. Osiek finansowo nie radził sobie dobrze. Na przestrzeni lat 1843-1863 zanotował ogólny ujemny bilans pieniężny kasy. Nie wróżyło to dobrze na przyszłość. Miasteczko to nie tylko nie rozwijało się w tym okresie, ale wręcz przeżywało stagnację i popadało w coraz większy kryzys monetarny. Odbiło się to również na warunkach materialnych ludności.

Opracowali uczniowie uczęszczający na zajęcia z historii „Łowcy historii” w ramach projektu „Szansa na lepszą przyszłość”