Rynek: popyt, podaż,

cena

Rynek

To miejsce w którym dokonywane są wymienne transakcje (kupna – sprzedaży) oparte na zasadzie dobrowolnego uczestnictwa zainteresowanych stron

proces, polegający na uzgodnieniu przez strony wszystkich warunków transakcji kupna - sprzedaży

Funkcje rynkuInformacyjna – parametry o popycie, podaży i cenie,Równowagi – rynek jest mechanizmem dostosowującym wielkość produkcji, jej asortyment czy też jakość wyrobów do oczekiwań klientów,Akceptacji produktów – społeczne potwierdzenie przydatności dóbr,Alokacyjna – decyzje inwestycyjne na zwiększenie produkcji towarów cieszących się powodzeniem,Selekcyjna

Rynek

lokalny

regionalny

krajowymiędzynarodowy

globalny

CenaWyrażona w jednostkach pieniężnych wartość produktu

Służy do racjonalizowania, czyli ograniczenia zakupów

W gospodarce rynkowej o tym, kto otrzyma dobra i usługi, decyduje cena

Funkcje cenyInformacyjna – informuje producentów o ilości dóbr i usług, jakie mogłyby być sprzedane, natomiast konsumentów o możliwości ich zakupuMotywacyjna – motywuje do określonego zachowania się stron na rynkuRównowagi rynkowej – wyznacza cenę, przy której wielkość popytu odpowiada wielkości podaży,Dochodowa – zapewnienie określonej nadwyżki, jaką zaplanował osiągnąć przedsiębiorca w związku z ich produkcją.

Popyt

To ilość dóbr i usług, którą są skłonni nabyć konsumenci przy danej cenie w określonym czasie i miejscu

Prawo popytuOkreśla relację pomiędzy cenami a ilością dóbr i usług, które zastałyby zakupione przy danych cenach

Gdy wszystkie inne czynniki nie zmieniają się to więcej można będzie sprzedać po niższej niż po wyższej cenie

PopytGdy cena spada, to możemy sobie kupić więcej - efekt dochodowy

Korzyści osiągane z konsumpcji dodatkowej sztuki to malejąca użyteczność krańcowa

Krzywa popytu

Im niższa cena tym wyższy popyt

Kształt i nachylenie krzywej popytu bywa różne, zależy to od tego, jak popyt reaguje na zmianę ceny, czyli od elastyczności cenowej popytu

cena

liczba

Elastyczność cenowa popytu

Kiedy popyt silnie reaguje na zmianę ceny, mówimy, ze elastyczność cenowa popytu jest wysoka – popyt jest elastyczny

Jeśli popyt nie reaguje na zmianę ceny to popyt jest sztywny

Elastyczność cenowa popytu

To relacja względnych zmian popytu do względnych zmian ceny

% D

% p

to elastyczność cenowa popytu,

D to zmiana popytu

P to zmiana ceny

Dobra

Substytucyjne

Kiedy dwa wyroby zaspokajają tę samą potrzebę

Np. Coca – cola i pepsi – cola

PC i laptop

Komplementarne

Wyroby użytkowane bądź konsumowane łącznie

Np.Pióro i atrament

gitara i struny

Zmiany w popycie

Pobyt się zmienia, ale cena pozostaje na tym samym poziomie – przesunięcie krzywej popytu

Czynniki:

Zmiany cen towarów powiązanych

Zmiany dochodu

Zmiany mody i gustów konsumentów

Zmiany w popycieZmiany cen towarów powiązanychJeśli rośnie cena dobra, które łatwo jest zastąpić innym (substytutem), to popyt na substytut z pewnością wzrośnie. Z drugiej strony, jeśli konsumpcja jednego produktu wymaga także zakupu drugiego, to wzrost ceny jednego z nich ogranicza zakupy obydwu

Zmiany dochodu

z reguły wzrost dochodu skłania nas do większych zakupów np.samochody, kosmetyczka

Zmiany mody i gustów konsumentów

Podaż

To ilość dóbr lub usług,którą producenci oferują do sprzedaży po określonej cenie w danym momencie i miejscuIm wyższa cena, tym większa zachęta do produkcji i sprzedaży danego dobra

cena

liczba

Zmiany podaży

Zmiany w kosztach produkcjiwzrost kosztów produkcji będzie miał odwrotny wpływ na ilość oferowanego produktu przy stałej cenie (zmaleje), w wyniku: zmian warunków klimatycznych, stanu środowiska, polityki rządu

Zmiany cen innych dóbr, szczególnie gdy łatwo jest zmienić profil produkcji

większość przedsiębiorstw wytwarza więcej niż 1 produkt. Zmiana relacji cen między wyrobami może spowodować wzrost produkcji pewnych wyrobów i jednoczesny spadek wytwarzania innych

Oczekiwania

Elastyczność cenowa podaży

Niska elastyczność oznacza, ze podwyższenie ceny nie spowoduje istotnego zwiększenia podaży

Wysoka elastyczność – nawet niewielka zmian powoduje duży wzrost podaży

Zmiana elastyczności podaży

Czas

Im dłuższy okres, tym reakcja firmy na zmianę ceny będzie silniejsza,

jeśli ceny rosną to staramy się zwiększyć produkcję

Technologie

Koszty pozyskania nowych czynników produkcji

Cena równowagi rynkowej

Cena, która równoważy popyt z podażą to cena równowagi rynkowej Cena Cena

równowagirównowagi

cena

liczba

Krzywa popytuKrzywa

podaży

Nadwyżka podaży i popytu

Sytuacja, w której podaż jest wyższa od popytu, to nadwyżka podaży i prowadzi ona do spadku cen, ograniczenia produkcji i wzrostu popytu

Nadwyżka podaży

Nadwyżka popytu

Konkurencja rynkowa

To taki stan rynku, kiedy sprzedawcy nie mogą narzucić ceny – ustala ją rynek. W języku ekonomicznym mówi się, że sprzedawcy są biorcami ceny.

Konkurencja doskonała

Aby sprzedający nie mogli narzucić swojej ceny kupującym, musi być spełnionych kilka warunków:

1. Rozproszenie popytu i podaży, czyli musi być wielu kupujących i sprzedających,

2. Homogeniczność (jednorodność) towaru, tak aby konsumenci mogli dokonać porównań i by cena była jednym czynnikiem decydującym o zakupie od tego czy innego sprzedawcy,

3. Doskonała informacja jest niezbędna, by nabywcy znali ceny oferowane przez sprzedawców,

4. Brak barier wejścia i wyjścia z rynku, dzięki czemu liczba kupujących, a w szczególności sprzedających dopasowuje się do warunków rynkowych.

Konkurencja monopolistyczna

Wielu producentów dostarcza produkty podobne, ale nie takie same

Różnicowanie produktu nazywane jest dywersyfikacją i służy wytworzeniu przeświadczenia u nabywców, ze kupują coś wyjątkowego

Np.mleko

Oligopol

Na rynku dominuje kilka dużych przedsiębiorstw

Obniżki cen nie są najlepszą metodą na zwiększanie zysku

Np.PZU S.A.

Monopol

Jeden sprzedawca

Sprzedawca jest dawcą ceny

Istotą jej jest ograniczanie produkcji i zwiększanie ceny

Cechy charakterystyczne na różnych rynkachKonkurencja

doskonałaKonkurencja monopolistyczna Oligopol Monopol

Liczba firmDużo niezależnych wiele Kilka dużych Jedna wielka

Wpływ producenta na cenę brak

Ograniczony przez dostępność substytutów

Duży, szczególnie w przypadku lidera cenowego Bardzo duży

Zróżnicowanie produktów

Brak – wyroby są homogeniczne (takie same) duże

Zależnie od typu wyrobu (duże w wypadku samochodów, małe dla benzyny) brak

Bariery wejścia na rynek brak niewielkie duże Bardzo duże

Promocja brak bardzo silna istotnaSłaba – pojawia się tylko wtedy gdy istnieje groźba pojawienia się konkurencji

4 czynniki, które pozwalają na monopol:

Unikatowe zasoby,

Korzyści skali

Patenty, prawa autorskie, znaki towarowe

Regulacje rządowe