Rumunia

RumuńskielementarzRumunia leży w południowo-wschodniej Europie, na obszarze 237,5 tys. km kw. Stolicą kraju jest Bukareszt, w którym mieszka ok. 2 mln mieszkańców.

1

O krajuRumunia dzieli się na 41 okręgów i miasto wydzielone Bukareszt. Według konstytucji z 1991 r. (ostatnie zmiany w 2003 r.) kraj ten jest republiką o ustroju parlamentarno – gabinetowym, ważną rolę odgrywa ośrodek prezydencki. Językiem urzędowym jest rumuński.

2

Rumuński elementarz

LudnośćKarpaty dzielą kraj na podstawowe krainy historyczno-geograficzne. Z racji stosunkowo młodej historii Rumunii jako całości, krainy te – przynależne niegdyś do różnych państw – cechuje wyraźne zróżnicowanie językowo-wyznaniowo-kulturowe.Według przeprowadzonego w listopadzie 2011 r. spisu powszechnego, liczba ludności spadła do 20,1 mln osób (21,4 mln osób według wcześniejszych oficjalnych danych). Około 12 proc. ludności stanowią mniejszości narodowe. Najsilniejszą z nich są Węgrzy (6,5 proc.). Zamieszkują oni tereny uprzednio należące do Węgier – czyli Siedmiogród. Pozostałe główne mniejszości stanowią: Romowie (3,3 proc.), Ukraińcy (51 tys.), Niemcy (36 tys.), Turcy (27,7 tys.), Rosjanie-Lipowanie (23,5 tys.) i Tatarzy (20,3 tys.). W regionie Bukowiny żyje także grupa Rumunów polskiego pochodzenia (ok. 3,5 tys. osób).

3


WalutaWalutą rumuńską jest lej (skrót RON, 1 lej=100 bani). Rumunia ma płynny kurs walutowy. Bank centralny interweniuje na rynku walutowym, nie podając do publicznej wiadomości dat i skali interwencji. Wymiany można dokonać w bankach i w kantorach. Kantory walutowe zazwyczaj nie stosują prowizji od transakcji. Różnica kursu kupna i kursu sprzedaży w kantorach waha się do kilku do kilkunastu lei na każde wymieniane 100 euro. Spread, czyli różnica między kursem kupna a sprzedaży, zależy w dużej mierze od pory dnia i tygodnia: rośnie w dni wolne oraz wieczorami.

4


Przynależność do organizacjiOd 2004 roku Rumunia jest członkiem NATO (Paktu Północnoatlantyckiego), od roku 2007, wraz z Bułgarią, przystąpiła do Unii Europejskiej, której jest jednym z najuboższych członków. Rumunia należy też do WTO. Od momentu akcesji do UE w 2007 roku, kraj ten a uczestniczy w wypracowywaniu wspólnej polityki handlowej, przede wszystkim poprzez uczestnictwo w pracach Komitetu 133. Na forum UE Rumunia aktywnie zabiegała o uwzględnienie interesów nowych krajów członkowskich w negocjacjach dotyczących unijnego budżetu na lata 2014-2020, polityki spójności, kształtu Wspólnej Polityki Rolnej i działań pro wzrostowych. Kluczowe znaczenie dla rumuńskiej gospodarki w 2014 r. ma – w zgodnej opinii ekonomistów – zwiększenie relatywnie niskiego (na tle pozostałych krajów członkowskich) poziomu wykorzystania środków unijnych. Ma to spowodować wzrost w najważniejszych gałęziach gospodarki. Za realizację tego zadania odpowiada utworzone w 2012 r. Ministerstwo Funduszy Europejskich Rumunii.

5


6

Rumunia zabiega o przyjęcie do OECD. W ramach przygotowań do członkostwa uczestniczy w pracach szeregu Komitetów OECD oraz prowadzi działania wewnętrzne o charakterze promocyjno – informacyjnym.Rumunia jest członkiem założonej w 1992 roku przez 11 państw (Albania, Armenia, Azerbejdżan, Bułgaria, Gruzja, Grecja, Mołdawia, Rumunia, Rosja, Turcja i Ukraina) inicjatywy współpracy regionalnej w regionie Morza Czarnego o nazwie Black Sea Economic Co-operation (BSEC; Organizacja Czarnomorskiej Współpracy Gospodarczej). Celem tej inicjatywy jest stopniowa integracja regionu z europejską i światową gospodarką.Rumunia, jako członek UE, dąży do tworzenia pragmatycznych relacji pomiędzy BSEC i Unią, szczególnie w obszarze promocji przedsiębiorczości, małych i średnich przedsiębiorstw, inwestycji, transportu, bezpieczeństwa energetycznego, ochrony środowiska, kontroli granic i zapobiegania przestępczości.


7

Rumunia pozostaje orędownikiem Synergii Czarnomorskiej, inicjatywy Komisji Europejskiej, zmierzającej do zapewnienia większej spójności w regionie Morza Czarnego. Synergia Czarnomorska zakłada zacieśnioną współpracę w zakresie m.in. energetyki, transportu, ochrony środowiska, wymiany handlowej, zatrudnienia i spraw społecznych oraz rozwoju regionalnego. Od 1995 r. Rumunia jest członkiem Inicjatywy Środkowo-Europejskiej (CEI).Rumunia aktywnie uczestniczy w pracach nad Europejską Strategią na rzecz Regionu Dunaju (EUSDR), zmierzającą do zacieśnienia współpracy państw, przez które przebiega Dunaj i jego dorzecza. 8 listopada 2010 r. w Bukareszcie odbył się Szczyt Strategii Naddunajskiej, podczas którego przedstawiciele Austrii, Bułgarii, Czech, Niemiec, Węgier, Rumunii, Słowacji i Słowenii przyjęli tzw. Deklarację z Bukaresztu. W grudniu 2010 r. Komisja Europejska zatwierdziła i opublikowała Komunikat na temat Strategii.


8

W styczniu 2011 r. ogłoszono wybór krajów koordynujących obszary priorytetowe - Rumunia koordynuje 3 dziedziny w ramach Strategii Naddunajskiej: transport rzeczny (razem z Austrią), turystykę i kulturę (razem z Bułgarią), zarządzanie zagrożeniami dla środowiska (razem z Węgrami). Strategia została zatwierdzona przez Radę Europejską na posiedzeniu 24 czerwca 2011 r.


9

Co warto wiedzieć o gospodarce

PKBWedług danych Narodowego Komitetu Statystyki Rumunii w 2013 r. rumuńska gospodarka odnotowała wzrost PKB o 3,5 proc. (PKB wyniósł nominalnie 631,1 mld lejów) i był to najlepszy rezultat w UE. Dwa sektory rumuńskiej gospodarki przyczyniły się do tego wyniku: trzecią część wzrostu wygenerował sektor rolny (ponad dwudziestoprocentowy wzrost wartości dodanej), odnotowano również wysoki wzrost produkcji przemysłowej - o 7 proc. w stosunku do 2012 r. Najważniejszym czynnikiem wzrostu w 2013 r. był eksport – wartość sprzedaży zagranicznej towarów w 2013 r. była wyższa o 10 proc. od wyniku roku poprzedniego (ponad dwudziestodwuprocentowy wzrost eksportu odnotowali producenci samochodów i części samochodowych w Rumunii). Zweryfikowane dane rumuńskiego instytutu statystyki pokazują, że pod koniec ub.r. miało również miejsce długo wyczekiwane ożywienie popytu wewnętrznego.

10


11

W 2013 r. produkcja energii elektrycznej w Rumunii spadła o 3,2 proc., w wyniku zmniejszenia produkcji energii cieplnej o 18,5 proc. Za to wzrost produkcji nastąpił w elektrowniach wodnych o 23,9 proc., atomowych o 1,3 proc. oraz wiatrowych o 77,8 proc. Zużycie energii elektrycznej spadło natomiast o 6,0 proc.Zamknięcie roku budżetowego 2013 zakończyło się deficytem na poziomie 3,6 mld euro.Rządowa prognoza i przewidywania KE i MFW zakładają wzrost PKB w 2014 r. o 2,2 proc. Według koalicyjnych polityków głównymi czynnikami pro wzrostowymi mają być inwestycyjne nakłady z budżetu państwa, wyższa stopa absorpcji środków unijnych (w lutym 2014 r. – 34 proc.) i w efekcie zwiększony wewnętrzny popyt konsumpcyjny oraz eksport. Prognozy niezależnych ośrodków i banków dotyczące wzrostu PKB wahają się w przedziale 2,3-2,5 proc. (część banków zapowiedziała rewizję w górę swoich prognoz – do 3 proc.).


12

Eksperci są zgodni, że wzrost gospodarczy jest uzależniony od realizacji reform strukturalnych, stopnia wykorzystania unijnych funduszy, wyników branż eksportowych i pozostałych czynników zewnętrznych. Po stronie zagrożeń przedstawiciele największych instytucji finansowych zwracają uwagę na spadek akcji kredytowej, pomimo stałego wzrostu wartości depozytów w bankach rumuńskich. Jest to efektem ograniczania transferów do rumuńskich spółek-córek europejskich banków, poziomu tzw. „złych” kredytów - zarówno w segmencie przedsiębiorstw jak i osób fizycznych - oraz wysoki odsetek niewypłacalności przedsiębiorstw.Rumunia skutecznie realizuje politykę konsolidacji finansów publicznych. Sukcesem kolejnych rządów jest utrzymywanie deficytu budżetowego na poziomie poniżej 3 proc. PKB i jego nieznaczne stopniowe redukcje, szczególnie w warunkach rosnących wydatków. W czerwcu 2013 r.


13

KE zamknęła procedurę nadmiernego deficytu wobec Rumunii. Deficyt budżetowy w 2013 r. nie przekroczył zakładanego poziomu 2,5 proc. PKB (w ujęciu kasowym), w br. ma zostać zredukowany do poziomu 2,2 proc. PKB. Wysokość dochodów budżetowych w 2014 r. zaplanowano na poziomie 216,8 mld lei (32,9 proc. PKB; rok wcześniej – 33,1 proc. PKB); wydatków – 231,2 mld lei (35,1 proc. PKB).Na wydatki o charakterze inwestycyjnym w 2014 r. przewidziano 39,8 mld lei (6 proc. PKB). Poziom długu publicznego pozostaje w bezpiecznej relacji do PKB (poniżej 40 proc.). Pod koniec października 2013 r. (najnowsze dostępne dane), dług publiczny Rumunii wyniósł 242 mld lei, czyli 38,7 proc. PKB. Rezerwy walutowe Narodowego Banku Rumunii na koniec 2013 r. wynosiły 32,5 mld lei, co oznacza że w ciągu roku zwiększyły się o 1,3 mld euro.


14

Prognozy ratingu dla Rumunii na nadchodzące lata wg. Standard &Poor’s.Standard & Poor’s (S&P) podał prognozy ratingu dla Rumunii na nadchodzące lata. Amerykańska firma finansowa działa od 1860 roku i na przestrzeni 150 lat stworzyła swoje oddziały w 25 krajach, w których zatrudnia ogółem ponad 1.400 analityków gospodarczo-finansowych. Należy do pierwszej trójki firm z branży analizy finansowej na świecie, obok Moody’s i Fitch. Od 1966 roku wchodzi w skład McGraw Hill Financial z siedzibą w Nowym Yorku.


15

Prognoza wskaźników makroekonomicznych dla Rumunii-dane z Standard & Poor’s.

2013 2014 2015 2016 2017Nominalne PKB w mld USD 189 205 214 222 234PBK/ mieszkańca w USD 9.435 10.257 10.752 11.192 11.816Realny wzrost PKB 3,5 2,8 3,0 3,2 3,2Deficyt budżetowy w % z PKB -2,3 -2,2 -1,9 -1,8

-1,8Zadłużenie rządowe w % z PKB 38,4 38,4 38,5 38,5

38,5Deficyt na rachunku obrotów bieżących w % z PKB -1,1 -1,0 -1,3

-1,8 -2,1


InflacjaW 2013 r. zarejestrowano najniższy w ostatnim dwudziestoleciu wskaźnik inflacji - ceny konsumpcyjne wzrosły o 1,55 proc. Jest to efekt m.in. dobrych zbiorów w rolnictwie i redukcji stawki VAT na pieczywo. W marcu 2014 r. roczna stopa inflacja wyniosła 1,04 proc. Cel inflacyjny banku centralnego na 2014 r. pozostaje na poziomie 2,5 proc. (+/- 1 proc.). Analitycy oczekują, że z uwagi na tzw. „efekt bazy” i kwietniową podwyżkę akcyzy na paliwa, stopa inflacji osiągnie 3-3,5 proc. na koniec roku. W pierwszych miesiącach 2014 r. bank centralny dokonał kolejnych zmian wysokości referencyjnej stopy procentowej, kończąc cykl obniżek na poziomie 3,5 proc.

16


BezrobocieW grudniu 2013 r. stopa bezrobocia liczona wyniosła 7,1 proc. (719 tys. osób). Problem bezrobocia dotyka szczególnie osób młodych (15-24 lata) – pod koniec 2013 r. 26,8 proc. spośród nich pozostawało bez pracy. Według szacunkowych danych, w styczniu 2014 r. stopa bezrobocia wzrosła do 7,3 proc.

17


Główne sektory gospodarkiGłówny udział w tworzeniu PKB Rumunii ma sektor usług - w 2013 r. wygenerował 44 proc. PKB; na przemysł przypadło 30 proc. PKB, sektor budownictwa – 7,9 proc. PKB, rolnictwo dostarczyło 5,6 proc. PKB. Sektor rolnictwa – dzięki dobrym zbiorom zbóż – w 2013 r. odnotował ponad dwudziestoprocentowy wzrost wartości dodanej (nadwyżki przychodów ze sprzedaży). W 2013 r. zarejestrowano jednoprocentowy spadek wartości dodanej w sektorach budownictwa i handlu oraz ośmioprocentowy wzrost wartości dodanej w przemyśle (w stosunku do 2012 r.).

18


19

W sektorze usług największy udział w tworzeniu PKB miały: handel detaliczny i hurtowy, naprawa samochodów, usługi transportowe i logistyczne, hotele i restauracje – pozycje te wygenerowały w 2013 r. łącznie 10,8 proc. PKB; sektor obrotu nieruchomościami dostarczył 7,8 proc. PKB, sektor IT i łączności – 3,3 proc. PKB, sektorze „przedstawienia, działalność kulturalna i rekreacyjna; naprawy urządzeń domowych i inne usługi”– 2,9 proc. PKB, sektor pośrednictwa finansowego i ubezpieczeń – 2,2 proc. PKB. Struktura produkcji przemysłowej wyglądała w 2012 r. następująco: 76 proc. wartości produkcji przemysłowej dostarczył przemysł przetwórczy, na sektor wydobywczy przypadło 3,5 proc., produkcję i dostawy energii elektrycznej i gazu – 17,1 proc.. Na przemysł maszynowy i elektroniczny przypadło produkcji 19,4 proc. przemysłowej kraju (w tym produkcja środków transportu – 11 proc.), przemysł spożywczy miał 12,7 proc. udziału w strukturze produkcji przemysłowej Rumunii, przemysł metalurgiczny – 11,4 proc., przemysł petrochemiczny i produkcja koksu – 10,5 proc., przemysł chemiczny, farmaceutyczny i gumowy – 7,3 proc.


20

Przemysł wydobywczy jest dla Rumunii bardzo ważnym sektorem gospodarki . Przyczynia się znacznie do rozwoju tego kraju dostarczając różnych produktów mineralnych. Głównym bogactwem naturalnym Rumunii są złoża węgli kopalnych: brunatnego, kamiennego, antracytu, złota i srebra, rudy polimetaliczne, miedź, sól oraz substancje niemetaliczne.W Rumunii działają cztery kopalnie węgla kamiennego oraz dwie - węgla brunatnego. Szacuje się, że możliwe do eksploatacji zasoby węgla kamiennego wynoszą ok 600 mln ton, a węgla brunatnego 3,4 mld ton. Organami odpowiedzialnymi za wydobycie kopalin w Rumunii jest Ministerstwo Gospodarki – Generalna Dyrekcja Zasobów Mineralnych oraz Krajowa Agencja Zasobów Mineralnych.


21

W ciągu ostatnich kilku lat zostało zamkniętych w Rumunii około 550 kopalń, głównie z powodu braku efektywności i przestarzałych technologii. Według przedstawicieli Generalnej Dyrekcji Zasobów Mineralnych w Ministerstwie Gospodarki, dużo zamkniętych kopalni wciąż posiada bogate zasoby węgla, dlatego też zgodnie z nową polityką energetyczną powinny zostać ponownie otwarte. Nowoczesne technologie stosowane aktualne na świecie pozwalają na taką ewentualność. Zdaniem Ministerstwa Gospodarki, wielu przedsiębiorców, w tym zagranicznych, jest zainteresowanych inwestowaniem w rumuński przemysł wydobywczy.Złoża eksploatacyjne węgla kamiennego w Rumunii wynoszą ok 600 mln ton.Według Narodowej Agencji Zasobów Mineralnych, Rumunia posiada 54 ośrodków wydobycia węgla kamiennego, z czego 34 znajdują się w Petrosani (okręg Hunedoara), a 20 w Lupac-Anina (okręg Caras Severin). Jedynym producentem węgla kamiennego w Rumunii jest Kompleks Energetyczny Hunedoara. Wykorzystywane są tam cztery podziemne kopalnie w Zagłębiu Górniczym Petrosani: kopalnie Lupeni, Vulcan, Livezeni i kopalnia Lonea.


22

Kompleks Hunedoara został powołany decyzją rządu 1023/2011 i powstał przez połączenie przedsiębiorstw: Societatea Nationala Huilei (Krajowe Przedsiębiorstwo Węgla Kamiennego) oraz Elektrociepłowni Deva i Paroseni. Głównym akcjonariuszem CE Hunedoara jest Ministerstwo Gospodarki. CE Hunedoara specjalizuje się w wydobyciu węgla kamiennego i wytwarzaniu przy jego pomocy energii elektrycznej. Średnia produkcja węgla kamiennego wynosi ponad 1,5 mln ton rocznie. Posiada sześć bloków energetycznych o mocy około 1225 MW. W roku 2013 CE Hunedoara osiągnął obrót netto 190 mln euro. Firma zatrudnia około 7000 pracowników, z których ok. 5200 pracuje przy działalności górniczej, a 1800 jest związana z działalnością energetyczną.


23

Zgodnie z założeniami Strategii Górniczej na lata 2012 - 2035, niektóre z celów priorytetowych dla sektora węgla kamiennego w Rumunii to: • restrukturyzacja działalności eksploatacyjnej• modernizacja rentownych kopalń ukierunkowana na skuteczne i opłacalnie ekonomicznie

działania wydobywcze• zmiany legislacyjne.Historia wydobycia węgla brunatnego w Rumunii sięga roku 1957, a złoża eksploatacyjne szacuje się na 3,3 mld ton.Według Narodowej Agencji Zasobów Mineralnych, Rumunia posiada 197 ośrodków wydobycia węgla brunatnego. Obecnie wydobycie odbywa się jedynie w 44, natomiast działalność w pozostałych 153 ośrodkach została wstrzymana. Największym ośrodkiem wydobywczym jest Oltenia, lider na rynku rumuńskim z 95-proc. udziałem w całej produkcji. Węgiel brunatny jest eksploatowany w systemie odkrywkowym (kamieniołomy) – 95 proc. i podziemnych zakładach górniczych – 5 proc.


24

Kompleks CE Oltenia powstał na podstawie decyzji rządu 1024/2011. Został utworzony w wyniku połączenia następujących zakładów: Societatea Nationala lignitului Oltenia (Narodowe Przedsiębiorstwo Węgla Brunatnego Oltenia), CE Turceni (Kompleks Energetyczny Turceni), CE Rovinari (Kompleks Energetyczny Rovinari) oraz CE Craiova (Kompleks Energetyczny Craiova). Głównym właścicielem CE Oltenia jest Ministerstwo Gospodarki. CE Oltenia specjalizuje się w wydobyciu węgla brunatnego oraz produkcji energii elektrycznej i ciepła w oparciu o jego wydobycie. Firma odnotowała wydobycie w 2013 r. na poziomie ok. 23 mln ton. CE Oltenia ma 13 bloków energetycznych o mocy około 3900 MW. Obecnie Odział CE Oltenia posiada w eksploatacji 17 kopalń odkrywkowych i dwie podziemne.W 2013 roku CE Oltenia odnotowała obroty na poziomie 600 mln euro, czyli o 20 proc. więcej niż w roku poprzednim. Firma zatrudnia ok. 18.800 pracowników, z których 13.000 jest zaangażowanych w działalność górniczą, a 5.800 w działalność energetyczną. W ciągu ostatnich trzech lat CE Oltenia dokonała inwestycji środowiskowych na kwotę ok. 307 mln euro.


25

Zgodnie ze Strategią Górniczą 2012-2035, niektóre z celów priorytetowych dla sektora węgla brunatnego w Rumunii to: • koncentracja działalności na obszarach górniczych o potencjale i efektywności

ekonomicznej• rozbudowa istniejących ośrodków w celu skutecznego wykorzystania oraz zgodnie z

zapotrzebowaniem na węgiel brunatny• otwarcie nowych ośrodków wydobywczych na podstawie efektywności ekonomicznej• kontynuacja programów naprawczych i modernizacyjnych• przyciągnięcie nowych, w tym zagranicznych, źródeł finansowania.


26

CE Oltenia, największa firma wydobywcza w Rumunii, ma 170 sztuk wysokiej jakości sprzętu górniczego oraz ponad 280 km przenośników, dzięki czemu może zapewnić wydobycie na poziomie 34 mln ton rocznie. Firma dysponuje 27 koparkami wirnikowymi.Zakup sprzętu i usług górniczych w Rumunii odbywa się na drodze przetargów. Sprzęt jest nabywany zarówno od lokalnych producentów, jak i od importerów - dystrybutorów. Przykładowe przetargi publiczne w branży górniczej z ostatnich lat w Rumunii to:• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia w lutym 2014 r. na zakup sprzętu górniczego firmy

Komatsu, wygrany przez rumuńskiego importera i dystrybutora Marcom R.M.C. 94• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia w lutym 2014 r. na naprawę i konserwację dźwigów

w kopalnii Husnicioara, wygrany przez rumuńską firmę Load Sys Group• przetarg ogłoszony przez CE Hunedoara w styczniu 2014 r. na zakup łańcuchów

ogniwowych górniczych, wygrany przez rumuńskiego producenta Lant Minier


27

• przetarg ogłoszony przez CE Oltenia we wrześniu 2013 r. na zakup części zmiennych dla sprzętu górniczego mechanicznego, wygrany przez rumuńskiego importera i dystrybutora Petrostar Com,

• przetarg ogłoszony przez Krajową Spółkę Węglową w sierpniu 2012 r. na zakup rolek do przenośników taśmowych podziemnych, wygrany przez rumuńskiego producenta Axa Company.

Jednym z głównych importerów i dystrybutorów sprzętu górniczego w Rumunii jest Marcom R.M.C. 94. Firma importuje i dystrybuuje sprzęt górniczy takich marek jak: Komatsu, Potain, Grove, Indeco oraz Mantovanibenne. Siedziba firmy znajduje się w m.Ilfov, skąd dystrybuuje swoje produkty po całym kraju. Firma posiada ok. 80 pracowników. W roku 2013 odnotowała obrót na poziomie 13 mln euro. Głównymi klientami firmy są: CE Oltenia, Apa Nova Bucuresti, Romgaz.


28

Import sprzętu górniczegoImport automatycznych maszyn do cięcia skał oraz drążenia tuneli, wyniósł w Rumunii ok. 200 tys. euro w 2013 r. i był o 23 proc. wyższy niż w roku 2012. Rumuński import pozostałych maszyn do cięcia i drążenia skał wyniósł w 2012 r. 9 mln euro. Import w 2013 r. maszyn do wierceń i pogłębiania szybów wyniósł 2,5 mln euro, a import pozostałych maszyn z tej kategorii wyniósł ok. 4 mln euro.


Specyfika rynkuGospodarka rumuńska jest bardzo chłonna. Należy spodziewać się, że gdy wyjdzie ona z kryzysu, zapotrzebowanie na polskie towary – cieszące się dobrą renomą – będzie systematycznie wzrastać. Odnosi się to do wszystkich trzech podstawowych kategorii importu, tj. importu inwestycyjnego (głównie w zakresie konstrukcji budowlanych i materiałów budowlanych), zaopatrzeniowego (podzespołów do maszyn i surowców wykorzystywanych w gospodarce rumuńskiej), jak i konsumpcyjnego (w szczególności żywności). Ważne są plany rządu rumuńskiego dotyczące rozwoju infrastruktury (m.in. sieci autostrad), reformy służby zdrowia (przewidującej kompleksową modernizację szpitali) i rozwoju sektora przetwórstwa żywności (konieczność spełnienia przez zakłady tego sektora standardów UE).

29


Bariery w dostępie do rynkuPodstawowym problemem zgłaszanym przez firmy polskie przy prowadzeniu współpracy z kontrahentami rumuńskimi jest biurokracja rumuńska i często towarzysząca jej arbitralność przy interpretowaniu prawa oraz korupcja.Urzędnik rumuński nie ponosi większych konsekwencji swoich działań. Nierzadko w sposób całkowicie dowolny rozumie i interpretuje obowiązujące prawo, które dodatkowo często się zmienia i nierzadko jest niezrozumiałe. Często tego typu działania mają na celu wymuszenie łapówki. Dotyczy to w szczególności administracji fiskalnej i obsługi przejść granicznych, gdzie oczekiwanie na łapówki i wymuszenia ze strony administracji są nagminne.Jedną z obiektywnych przeszkód dla rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej i realizacji strategii eksportowych przez polskie przedsiębiorstwa może okazać się niedostateczna infrastruktura transportowa.

30


31

Przy rosnącej wymianie handlowej i istniejącej sieci dróg oraz przejść granicznych na trasach z Polski do Rumunii, transport samochodowy w niedługim czasie osiągnie maksimum wydolności. Transport towarów drogą lotniczą i morską między Polską i Rumunią praktycznie nie istnieje. Nierozwiązana pozostaje sprawa transportu kolejowego, który mógłby przejąć część masy towarowej. Transport przez większość zainteresowanych jest uznawany za długotrwały i uciążliwy (co szczególnie utrudnia dostawy szybko psujących się towarów żywnościowych). Istniejące projekty rozwoju sieci transportowej nie są skierowane bezpośrednio w kierunku Polski. Włączony do sieci europejskiej korytarz drogowy IV, łączący Rumunię przez Węgry, Czechy z Niemcami tylko w ograniczonym stopniu przyczyni się do poprawy połączenia drogowego z Polską. Szansą na poprawę sytuacji jest polska inicjatywa Via Carpatia, do której przystąpiła także Rumunia.


32

Polskie firmy transportowe skarżą się na utrudnienia ze strony rumuńskich służb drogowych i podatkowych oraz przy odprawie TIR-ów na przejściach granicznych. Dotyczy to jednak wszystkich przewoźników, niezależnie od kraju pochodzenia, i bywa wynikiem niedostatecznej wiedzy kierowców o obowiązujących przepisach (waga i wymiary pojazdów, zezwolenia na transport, etc.).Stan rumuńskich dróg się poprawia, buduje się autostrady, jednak wciąż odradza się podróżowanie nocą. Jeśli taka konieczność zaistnieje, należy zwrócić szczególną uwagę na poruszające się po drogach nieoświetlone furmanki i rowery oraz na zaparkowane na pasach ruchu nieoświetlone pojazdy. Dozwolona prędkość w Rumunii wynosi maksymalnie 130 km/h na autostradzie, 90 km poza terenem zabudowanym i 50 km w miastach. Międzynarodowe prawo jazdy nie jest obowiązkowe, wymagane jest ubezpieczenie komunikacyjne OC (honorowane są polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych).


33

Za przewinienia w ruchu drogowym wymierza się karę pieniężną i punkty karne. Rumuńska policja drogowa jest wyjątkowo rygorystyczna. Kierowcy muszą zachować szczególną ostrożność. Za złamanie przepisów ruchu drogowego grożą nie tylko wysokie mandaty, lecz także - coraz częściej stosowane - kary polegające na zatrzymaniu prawa jazdy na czas określony. Na przykład za przekroczenie linii ciągłej, albo przekroczenie dozwolonej prędkości, trzeba liczyć się z możliwością utraty prawa jazdy na 30, 60 lub 90 dni.Należy również pamiętać, że procedura zwracania dokumentu jest długotrwała. Po zatrzymaniu prawa jazdy można podróżować po Rumunii na podstawie tzw. "dovada", czyli dokumentu zastępczego, ważnego dwa tygodnie. Dopiero po upływie tego okresu prawo jazdy przesyłane jest do Komendy Głównej Policji w Bukareszcie, stamtąd do Wydziału Konsularnego Ambasady, następnie zaś do urzędu w Polsce, który dokument wydał. Taki tryb postępowania powoduje, że kierowca zostaje pozbawiony prawa jazdy na kilka kolejnych tygodni.


34

Mandat za wykroczenie drogowe należy zapłacić bezzwłocznie w najbliższym punkcie „CEC" (KASA OSZCZĘDNOŚCIOWA). Mandat można opłacić wyłącznie na terenie Rumunii i jedynie w lejach. Wysokość mandatu jest uzależniona od liczby punktów karnych i wynosi od 10 do 200 euro. Prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu jest zabronione. Jeżeli stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu przekracza 0,8 promila lub kierowca jest pod wpływem środków odurzających bądź środków o podobnym działaniu, podlega karze pozbawienia wolności od roku do pięciu lat.Kierowcy powinni być przygotowani na konieczność wniesienia opłat specjalnych przy przekraczaniu granicy. Ich wysokość zależy od typu samochodu. Od 1 stycznia 2005 r. obowiązują opłaty drogowe (winiety) dla wszystkich pojazdów poruszających się po drogach krajowych - można je wykupić na przejściach granicznych i stacjach benzynowych PETROM. Brak winiety pociąga za sobą kary w wysokości 250-500 lei za samochód osobowy.


35

ABC biznesu

Zakładanie spółekZakładanie, funkcjonowanie i regulacje podatkowe dotyczące firm i przedstawicielstw otwieranych w Rumunii przez zagraniczne spółki i organizacje gospodarcze określa Ustawa nr 571 z dnia 22.12.2003 r.Spółki zagraniczne i organizacje gospodarcze mogą zakładać swoje przedstawicielstwa w Rumunii, za zgodą ministerstwa odpowiedzialnego za gospodarkę. Wydawanie zezwolenia obejmują: przedmiot i warunki wykonania działalności, czas oraz siedzibę.Jeżeli dany inwestor zagraniczny zdecyduje się na otwarcie pełnej działalności gospodarczej, może wybrać jedną z pięciu form spółek handlowych: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne i spółki partnerskie. Dominującą formą organizacji gospodarczej jest spółka z o.o. i taka też forma rekomendowana jest przy rozpoczynaniu działalności w Rumunii.

36

ABC biznesu

37

Możliwe jest również prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. Jednakże w Rumunii prowadzenie działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia jest możliwe wyłącznie przez osoby posiadające udokumentowane, odpowiednie wykształcenie lub przygotowanie zawodowe (w formie stosownych studiów lub odbytego szkolenia specjalistycznego ,przeprowadzonego przez akredytowaną jednostkę szkoleniową) w rodzaju działalności, którą dana osoba chce wykonywać. Opcjonalnie jest akceptowalne udokumentowane posiadanie 3-letniego doświadczenia w wykonywaniu danego zawodu na terytorium Rumunii potwierdzone dokumentem tzw. „Carta de munca” (odpowiednik karty pracy).

ABC biznesu

Rejestracja samozatrudnieniaRejestracja samozatrudnienia jest dokonywana w lokalnym oddziale Rejestru Handlowego (RH). Podczas rejestracji są potrzebne następujące dokumenty:• wniosek o rejestracjędowód rezerwacji nazwy (rezerwacji dokonuje się wcześniej również w siedzibie RH)• kopia dowodu tożsamości (dowodu osobistego lub paszportu), potwierdzona pisemnie

przez wnioskodawcę za zgodność z oryginałem• kopia kontaktu wynajmu lub kopia dowodu własności lokalu, gdzie będzie zarejestrowana

bądź prowadzona działalność• jeśli jest to wymagane, pozwolenie na zmianę sposobu wykorzystania lokalu• wzór podpisu• zaświadczenie o niezaleganiu w płaceniu podatków wydawane przez odpowiedni oddział

RH, w przypadku obywateli polskich, którzy wcześniej nie prowadzili działalności w Rumunii jest wydawane stosowne zaświadczenie

38

ABC biznesu

39

• oświadczenie o spełnianiu wymagań prawnych odnośnie do warunków sanitarnych, sanitarno-weterynaryjnych, ochrony środowiska, ochrony pracy (stosowne formularze są dostępne w siedzibie RH)

• poświadczenie wydawane przez polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej odnośnie posiadania stosownych, odpowiednich kwalifikacji zawodowych. Musi być ono przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego

• dowody wniesienia wymaganych opłat.Formularze (tylko w języku rumuńskim) są dostępne w siedzibie Rejestru Handlowego i na stronie: www.onrc.ro/romana/formulare.php#table_2.W siedzibie RH można uzyskać pomoc prawną przy wypełnianiu dokumentów. Opcjonalnie można skorzystać z porad własnego prawnika.

ABC biznesu

Rejestracja firmy w formie spółkiRejestracja nazwy firmy w Rejestrze HandlowymPierwszą rzeczą konieczną przy rejestracji firmy w Rejestrze handlowym (www.onrc.ro) jest sprawdzenie, czy wybrana nazwa jest dostępna i – jeżeli Rejestr to potwierdzi – zastrzeżenie jej na trzy miesiące. Tak zastrzeżoną wstępnie nazwą można się posługiwać przy kolejnych krokach rejestracji.1. Przygotowanie dokumentówPrzygotowanie i poświadczenie notarialne dokumentów spółki (akt założycielski nowej spółki, deklaracje wspólników, odpowiednio tłumaczenie dowodów osobistych lub aktów założycielskich wspólników, uprawomocnienie zarządcy spółki itd.)2. Zdeponowanie środków w banku jako kapitału założycielskiegoPrzy rejestracji spółki konieczne jest ustanowienie jej kapitału założycielskiego w formie depozytu bankowego. W przypadku spółki z o.o. (nazywanej w Rumunii SRL) kapitał minimalny wynosi 200 lei

40

ABC biznesu

41

3. Rejestracja firmy w Rejestrze HandlowymUzyskanie wpisu do Rejestru Handlowego jest połączone z decyzją sądu, publikacją w Gazecie Oficjalnej, rejestracją do celów podatkowych (w tym otrzymaniem odpowiednika NIP), rejestracją do celów statystycznych i rejestracją związaną z ubezpieczeniem społecznym. Konieczne jest przy tym określenie takich informacji, jak kapitał założycielski, nazwa, właściciele, zarząd, siedziba, zakres działalności4. Rejestracja umów o pracęWszystkie umowy o pracę osób zatrudnionych w firmie muszą być zarejestrowane w lokalnym Urzędzie Pracy w terminie do 20 dni od momentu rozpoczęcia pracy. W Rumunii Karta Pracy (rum. Carnet de Munca) jest nadal podstawowym dokumentem pracownika określającym jego staż pracy, zajmowane stanowisko, zmiany w uposażeniu etc.

ABC biznesu

42

Dokumenty rejestracyjne przedstawicielstw wraz z tłumaczeniami, zalegalizowane notarialnie w Rumunii, oraz kopię umowy najmu lokalu, w którym będzie się znajdować przedstawicielstwo, należy złożyć w Biurze Rejestracyjnym Ministerstwa Finansów i Gospodarki, Departament Główny ds. Polityki Handlowej (rum. Directia Generala Politici Comerciale, Sektor 1, Bucuresti, str. Lon Campineanu nr 16, parter).Jednocześnie należy złożyć certyfikat, wydany przez Generalny Departament Finansów Publicznych, funkcjonujący w ramach Urzędu Miasta Stołecznego Bukareszt, Biuro ds. Przestrzegania Konwencji o Unikaniu Podwójnego Opodatkowania i Przedsiębiorstw Zagranicznych (rum. Directia Generala a Finantelor Publice + Prmiaria Municipiului Bucuresti, Serwiviul apllicarea Conventiilor de Evitare a Dublei impuneri si

Rejestracja przedstawicielstwa firmy zagranicznej

ABC biznesu

43

Reprezentante straine), potwierdzający dokonanie wpłaty równowartości kwoty 1200 dolarów (300 dol. kwartalnie) w rumuńskich lejach, po kursie Narodowego Banku Rumunii z dnia dokonania przelewu, stanowiącej coroczną opłatę za funkcjonowanie przedstawicielstwa.Należy również pamiętać, że przedstawicielstwa muszą płacić roczny podatek ryczałtowy (zamiast standardowego CIT) w wysokości 4000 euro. Obligatoryjny termin wydania zezwolenia na funkcjonowanie przedstawicielstwa wynosi 30 dni od daty złożenia dokumentów.

ABC biznesu

44

Obowiązki zagranicznego przedstawicielstwa• prowadzenie działalności zgodnie z prawem (w dziedzinie gospodarczo-finansowej,

dewizowej, porządku publicznego)• prowadzenie przejrzystej księgowości, zgodnie z Ustawą 420\2004 do Regulaminu

Wykonawczego Prawa Księgowego 704\1993• dokonywanie operacji finansowo-bankowych poprzez konta dewizowe założone w

bankach na terenie Rumunii, zgodnie z obowiązującymi przepisami i Regulaminem Dewizowym wydanym przez Narodowy Bank Rumunii

• firmy zagraniczne i ich przedstawicielstwa w Rumunii oraz ich pracownicy ponoszą współodpowiedzialność za szkody wynikłe z czynów popełnionych przez nich na terenie Rumunii.

ABC biznesu

45

Ważnym ograniczeniem działalności przedstawicielstw jest brak możliwości podpisywania kontraktów handlowych – do ich podpisania jest konieczne przybycie pracowników bezpośrednio zatrudnionych w firmie-matce. Przedstawicielstwo może podpisywać kontrakty wyłącznie związane z jego bezpośrednim funkcjonowaniem (wynajem lokalu, leasing samochodu itp.).

ABC biznesu

Rumunia

Law

Transcript of Rumunia